ROZDZIAŁ

Wprowadzenie

W swojej pracy chciałabym przedstawić bezrobocie jako problem społeczny. Zacznę od wyjaśnięcia pojęcia bezrobocia jest to sytuacja, w której istnieje grupa pracowników zdolna do pracy oraz gotowych ją podjąć, lecz nieznajdująca możliwości zatrudnienia. Zjawisko to jest mierzone procentem siły roboczej, która nie znajduje zatrudnienia. O tym, że bezrobocie stało się kwestią społeczną świadczyła dynamika, skala i struktura tego zjawiska, jak i jego negatywne konsekwencje odczuwane coraz silniej. Brak pracy jest czynnikiem, który mam wpływ na zaspokajanie ważnych potrzeb społecznych w różnych sferach życia. Prowadzi też do narastania kwestii społecznych jak: kwestia ubóstwa, edukacyjna, zdrowotna itd.
Bezrobocie jako kwestia społeczna dotyczy dużych grup społecznych, jest odbierana przez tę grupę jako nieprawidłowe, zakłóca jej prawidłowy rozwój, wywołuje społeczny niepokój, jest źródłem napięć społecznych. Nie może być w pełni rozwiązane w ramach grupy przy wykorzystaniu dostępnych jej metod i możliwości, może być rozwiązane tylko drogą podjęcia szerokich działań przez państwo.
Osoby bezrobotne to osoby niepobierające nauki w szkole dziennej, zdrowe i gotowe do podjęcia pracy w danym zawodzie, ale z powodu braku zatrudnienia zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy właściwym dla miejsca zameldowania.Należy pamiętać, ze osoby te powinny także oprócz powyższych, spełniać warunek ukończenia osiemnastu lat oraz warunek pozostawania w wieku aktywności zawodowej. Najoględniej mówiąc bezrobotny to człowiek, który chce pracować i aktywnie poszukuje pracy, ale nie może utrzymać zatrudnienia przy istniejących stawkach płacy.

Rozdział II

Podstawowe zagadnienia dotyczące bezrobocia.

1.Pojęcie bezrobocia.

Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy, poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia. Natomiast według Międzynarodowej Organizacji Pracy, której definicję bezrobocia honorują badania statystyczne prowadzone w krajach Europy w ramach systemu Eurostat, osoba bezrobotna to ta, która w tygodniu, w którym przeprowadzono badanie, nie wykonywała pracy zarobkowej dłużej niż przez godzinę. Bezrobocie można rozpatrywać w skali mikro i makro. Z bezrobociem w skali makro mamy do czynienia w sytuacji, gdy na określonym obszarze geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do pracy pozostaje poza zatrudnieniem. Natomiast bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub innych umiejętności pozwalających objąć i utrzymać stanowisko.

Podstawowym miernikiem poziomu bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli ukazywana w procentach relacja pomiędzy liczbą zarejestrowanych osób bezrobotnych a liczbą osób czynnych zawodowo. Ta ostatnia grupa

obejmuje wszystkich zdolnych do pracy w wieku od 15 do 65(kobiety do 60) roku życia- to znaczy bezrobotnych. Osoby nie osiągające lub przekraczające wymienione granice wieku stanowią odrębne kategorie, nie związane z pojęciami bezrobocia.

2.Przyczyny bezrobocia.

• Likwidacja niektórych gałęzi przemysłu

• Zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi

• Ograniczanie produkcji

• Brak informacji o miejscach pracy

• Brak mobilności

• Przeniesienie zakładu do innego regionu

• Niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenie pracowników

• Zmiany w technologii

• Wysokie obciążenia fiskalne 3.Rodzaje bezrobocia.

1. W zależności od przyczyn występowania wyróżnia się:

2. Bezrobocie strukturalne, wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Wynikać może również z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne występuje także, gdy zasoby kapitałowe są nie wystarczające dla zatrudnienia zasobów pracy.

3. Bezrobocie technologiczne, wynika z postępu technologicznego, automatyzacji, i mechanizacji procesów wytwórczych, które mają charakter praco- oszczędny. Pojawia się, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje maja charakter modernizacyjny, prowadząc do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia.

4. Bezrobocie koniunkturalne wywoływane jest spadkiem popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego, który powoduje zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw. Poziom popytu jest poddany stałym wahaniom cyklu koniunkturalnego, jakim podlega gospodarka.

5. Bezrobocie frykcyjne jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; dotyczy ludzi zmieniających zawód, pracę, przenoszących się do innej miejscowości.

6. Bezrobocie sezonowe jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych.

W zależności na formę występowania wyróżnia się:

7. Bezrobocie krótko okresowe- do 3 miesięcy bez zatrudnienia

8. Bezrobocie średniookresowe- od 3 do 12 miesięcy bez zatrudnienia

9. Bezrobocie długookresowe- dotyczy osób pozostających bez pracy od 6 do 12 miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, ponieważ dłuższe pozostawanie bez pracy powoduje zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie.

10. Bezrobocie ukryte to pewna- nieokreślona liczba osób, które w myśl ustawy nie mogą zarejestrować się jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich praca nie jest niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego. Występuje głównie na wsi.

11. Bezrobocie rejestrowane to liczba osób bezrobotnych, czyli posiadających określone w ustawie cechy i zarejestrowane w urzędach pracy.

4.Podział tematyczny na grupy:

W zależności od warunków, w jakich osoby zdolne do pracy i poszukujące ją byłyby gotowe ją podjąć, trzeba wyróżnić dwa rodzaje bezrobocia:
- bezrobocie dobrowolne - spowodowane jest tym że część pracowników poszukujących pracy nie akceptuje poziomu płacy realnej są skłonni pracować przy wyższej stawce, a pracodawcy gotowi są ich zatrudnić poniżej płacy realnej. Zjawisko to jest głównym powodem powstawania tej odmiany bezrobocia gdzie preferencje siły roboczej nie pokrywają się z rachunkiem opłacalności pracodawców.
- bezrobocie przymusowe - czyli niezależne od zachowania bezrobotnych. Ekonomia klasyczna tłumaczy je tym, że istnienie ustawowej gwarancji płacy minimalnej, zafałszowuje sygnały na rynku pracy, stan równowagi rynkowej zostaje zniekształcony, nawet przy spadku cen i popytu, wzroście bezrobocia, place i tym samym koszty nie maleją, poprzez strajki związki zawodowe wymuszają stawki powyżej wolnej ceny rynkowej.

5.Skutki bezrobocia.

• Niewykorzystany, nieproduktywny potencjał ludzki

• Znaczne koszty materialne związane z utrzymaniem bezrobotnych oraz służb zajmujących się ich problemami i obsługą

• Spadek dochodów rodzin, rozszerzenie się społecznych kręgów ubóstwa

• Degradacja psychiczna i moralna osób pozostających bez pracy

• Zjawiska patologii społecznej

• Utrata kwalifikacji

ROZDZIAŁ III

Rynek Pracy w województwie warmińsko-mazurskim
1.Problem rynku pracy
Trudności na warmińsko-mazurskim rynku pracy utrzymują się od wielu lat. Wprawdzie rok 2002 przyniósł pewną stabilizację i spowolnienie dynamiki wzrostu bezrobocia, a w roku 2003 odnotowano nawet tendencje spadkowe, niemniej najwyższy w kraju wskaźnik stopy bezrobocia nadal stanowi najważniejszy do rozwiązania problem społeczno-ekonomiczny.
Wysoki poziom bezrobocia wynika z jednoczesnego występowania szeregu procesów i uwarunkowań generujących bezrobocie. Wśród nich na pierwszym miejscu należy wymienić tempo wzrostu gospodarczego i powiązany z nim nieznaczny, przynajmniej na razie, wzrost liczby miejsc pracy. Wysoki poziom bezrobocia stymulowały również inne obiektywne uwarunkowania, przede wszystkim takie jak:
- wchodzenie na rynek pracy licznych roczników wyżu demograficznego,
- procesy restrukturyzacyjne w gospodarce i zatrudnieniu,
- oraz ograniczenia w interwencyjnych działaniach państwa na rzecz rynku pracy, spowodowane trudnościami budżetowymi.
Według raportu Stan i prognoza rozwoju gospodarczego regionu warmińsko - mazurskiego struktura pracujących w województwie warmińsko - mazurskim nie odbiegała od struktury pracujących w Polsce. Udział pracujących w rolnictwie i przemyśle jest nieco niższy natomiast udział zatrudnionych w sektorze usług większy niż w Polsce. Usługi odgrywają również decydującą rolę w tworzeniu wartości dodanej województwa. Zróżnicowane tempo spadku zatrudnienia wynoszące w rolnictwie 3,2%, w przemyśle wraz z budownictwem 18,1% oraz w usługach 13,6% nie spowodowało znaczących zmian strukturalnych w gospodarce i rynku pracy województwa. W strukturze aktywności ekonomicznej ludności województwa udział pracodawców i pracujących na własny rachunek wynoszący 33,8% był o dwa punkty procentowe niższy niż w kraju przy jednoczesnym spadku liczebności tej grupy pracujących o 11 tys. w okresie roku.

Tabela. Zróżnicowanie powiatowych rynków pracy

Grupa	Powiat	Charakterystyka
1	Olsztyn, Elbląg	Rynek pracy wyraźnie odbiega w tej grupie od pozostałych powiatów ze względu na korzystniejszą strukturę gospodarczą. Rynek pracy w Olsztynie jest przy tym najbardziej elastyczny w województwie. Olsztyn ma również najniższą w regionie stopę bezrobocia a Elbląg ma ten wskaźnik niższy od średniej wojewódzkiej.
2	ełcki, giżycki, iławski, kętrzyński, mrągowski, nidzicki, nowomiejski, olecki, olsztyński, szczycieński	Są to powiaty o wysokiej a nawet wyższej od średniej wojewódzkiej stopie bezrobocia, względnie elastycznym rynku pracy i wysokim udziale zatrudnionych w rolnictwie.
3	bartoszycki, braniewski, dziadowski, elbląski, gołdapski, ostródzki, piski, węgorzewski	Są to powiaty o bardzo wysokim udziale pracujących w rolnictwie, na co wpływ ma przede wszystkim żuławski powiat elbląski. W tej grupie znalazły się powiaty o bardzo wysokiej stopie bezrobocia i niskiej elastyczności lokalnych rynków pracy.

2. Bezrobocie a stopa bezrobocia
Bezrobocie w województwie warmińsko - mazurskim pod względem stopy bezrobocia osiągnęło najwyższe rozmiary w Polsce i należy do najpoważniejszych problemów regionu. Począwszy od 1998 roku poziom bezrobocia rósł od 119 tys. do ponad 178 tys. w roku 2001 i dopiero w roku 2002 zauważalne są pewne symptomy poprawy - liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 1 724 osoby, czyli o 1%. Tendencja spadkowa utrzymała się również w 2003 roku: liczba bezrobotnych wynosiła w końcu grudnia 170 431 osób. Pozytywne tendencje zauważalne są również w obserwacjach zmian stopy bezrobocia.

Tabela. Dynamika wzrostu bezrobocia w województwie warmińsko-mazurskim w latach 1998 - 2003

31 grudzień	Liczba bezrobotnych	Wzrost/spadek do poprzedniego roku	Wzrost/do 1998 roku	% wzrostu/spadku do poprzedniego roku	% wzrostu/spadku do poprzedniego roku
1998	119 540	x	x	x	x
1999	142 443	22 903	22 903	19,2	19,2
2000	158 150	15 707	38 610	11,0	32,3
2001	178 353	20 203	58 813	12,8	49,2
2002	176 629	- 1 724	57 089	- 1,0	47,8
2003	170 431	- 6 198	27 988	-3,5	47,7

Sytuacja regionu na tle innych województw przedstawia się następująco:

• stopa bezrobocia jest wyższa o 10,6 punktu procentowego od średniej krajowej,

• pod względem stopy bezrobocia (30,6%) warmińsko - mazurskie zajmuje pierwszą pozycję; w następnym w kolejności województwie zachodnio - pomorskim stopa bezrobocia wynosi 28,2% a najniższy wskaźnik notuje się w województwie mazowieckim - 15,1%,

• liczba bezrobotnych sytuuje województwo na 12 miejscu z 170,4 tys. zarejestrowanych osób.

Spośród 21 powiatowych urzędów pracy, tylko cztery urzędy odnotowują na swoim terenie stopę bezrobocia poniżej wskaźnika wojewódzkiego: elbląski grodzki, iławski, nowomiejski i olsztyński grodzki.
W pięciu powiatach - bartoszyckim, braniewskim,gołdapskim, piskim i węgorzewskim bezrobocie przekracza bardzo wysoki wskaźnik 35%. W pozostałych powiatach bezrobocie waha się od 29 do 35%, co też jest wskaźnikiem wysokim tym bardziej, że w niektórych gminach wskaźnik ten może przekraczać nawet 50%.

Wykres. Bezrobotni zarejestrowani w województwie



Bezrobocie w województwie jest zróżnicowane przestrzennie zarówno pod względem poziomu - od 3 710 osób w powiecie węgorzewskim do 14 588 osób w powiecie ostródzkim, jak i natężenia - od 12,2% w powiecie olsztyńskim grodzkim do 43,1% w powiecie gołdapskim.

Tab. Stopa bezrobocia w I kwartale w latach 2003 - 2004: stan na koniec miesiąca



Wskaźnik stopy bezrobocia w województwie warmińsko - mazurskim jest najwyższy w kraju i na koniec marca br. wynosił 31,0%. W porównaniu do 2003 roku, stopa bezrobocia jest niższa o 0,7 punktu procentowego .
Wskaźnik stopy bezrobocia w regionie jest półtorakrotnie wyższy niż średni w kraju wynoszący 20,5 %.
W 17 powiatach stopa bezrobocia jest wyższa niż przeciętnie w województwie, z czego w powiatach: bartoszyckim, braniewskim, gołdapskim i węgorzewskim, przekroczyła 40%. Najniższą stopą bezrobocia charakteryzowały się powiaty: olsztyński grodzki - 12,2%, elbląski grodzki - 26,1% oraz powiat iławski - 28,7%.

3. Bieżąca sytuacja na rynku pracy
Na podstawie danych bilansujących rok 2003, można dokonać wstępnej charakterystyki sytuacji w obszarze regionalnego rynku pracy, a w tym segmentu obejmującego bezrobocie.
W stosunku do roku 2002 obserwujemy pozytywną tendencję ożywienia rynku pracy. Powyższą tezę potwierdza analiza poziomu i natężenia bezrobocia, a także podaży pracy:

• liczba bezrobotnych na koniec 2003 roku w województwie warmińsko - mazurskim wynosiła 170 430 osób i była niższa od stanu z roku 2002 o 6 198 osób, to jest 3,5 %,

• także porównanie poziomu bezrobocia w styczniu wykazuje spadek liczby bezrobotnych z 181 690 w roku 2003 do 175 865 osób w roku 2004, to jest o 5 825 osób, czyli o 3,2%,

• wskaźnik stopy bezrobocia zmniejszył się z 31,1 % do 30,6, to jest o 0,5 punktu procentowego,

• uwaga: wskaźnik stopy bezrobocia został skorygowany przez Główny Urząd Statystyczny w związku z wprowadzeniem danych ze spisu powszechnego. Skutki korekty poniżej:
  

Tab. Korekta stopy bezrobocia GUS

• spadek zarówno poziomu jak i stopy bezrobocia utrzymuje się drugi rok z rzędu, co może być oznaką pozytywnych trendów na rynku pracy mimo sezonowego wzrostu bezrobocia - na przykład w styczniu bieżącego roku liczba bezrobotnych wzrosła w stosunku do grudnia ubiegłego roku

Wieloletnie i sezonowe trendy bezrobocia widoczne są na wykresie

Bilans bezrobotnych w 2003 roku wskazuje na znaczną płynność rynku pracy: napływ do bezrobocia wyniósł 134 211 osób, odpływ z bezrobocia 140 410 osób, z czego połowa podjęła zatrudnienie a blisko jedna trzecia utraciła status bezrobotnego z powodu nie potwierdzenia gotowości do podjęcia pracy. Mobilność rynku pracy mierzona liczbą napływów i odpływów ograniczona jest przez nasilające się bezrobocie długotrwałe: ponad 55% bezrobotnych pozostaje bez pracy dłużej niż 12 miesięcy, prawie 38% od jednego do 12 miesięcy, a tylko niespełna 7%, krócej niż miesiąc, co potwierdza fakt, iż aktywnie na rynku pracy funkcjonuje mniej niż połowa bezrobotnych.
Nadal wysoki jest udział bezrobotnych z wykształceniem gimnazjalnym - 38,6% i zasadniczym zawodowym - 33,5%, chociaż udział tej populacji w ogóle bezrobotnych od dwóch lat spada. Niepożądanym zjawiskiem z punktu widzenia społecznego i ekonomicznego jest wzrastający udział w populacji bezrobotnych osób z wykształceniem wyższym - obecnie 3,1%.
Młodzież do 24 roku życia stanowi 24,6% bezrobotnych, co przy udziale tej kategorii wiekowej w ogólnej populacji mieszkańców województwa wynoszącym około 13%, oznacza wysoką nadreprezentację młodzieży wśród osób pozostających bez pracy. Wzrasta także udział bezrobotnych w wieku 55 - 59 lat i 60 - 64 lata.
Prawie 70% bezrobotnych jako ostatnie miejsce zatrudnienia podaje sześć sekcji działalności: rolnictwo i leśnictwo, działalność produkcyjna, budownictwo, handel, administracja publiczna, pozostała działalność usługowa, komunalna, socjalna i indywidualna. Można przyjąć, że bezrobocie jest generowane głównie w wymienionym obszarze także dlatego, że liczba bezrobotnych poprzednio pracujących w tych sekcjach wzrasta.
W roku 2003 zaobserwowano pozytywne zmiany w obszarze pośrednictwa pracy:
- pracodawcy zgłosili 40 891 ofert pracy, o 10 814 (36,0%) więcej w stosunku do roku 2002, w tym ponad dwukrotnie wzrosła liczba ofert pracy subsydiowanej z Funduszu Pracy. W naszych warunkach subsydiowane miejsca pracy wspomagają rozwój gospodarczy obniżając nadmiernie wysokie koszty zatrudnienia, co ma szczególne znaczenie w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw;
- w roku 2003 pracę podjęło 70 957 osób, to jest o 4 885 (7,4 %) więcej w stosunku do roku 2002, w tym:
o pracę subsydiowaną środkami Funduszu Pracy - 16 635 osób (w roku 2002 - 7 566 osób),
o pracę niesubsydiowaną - 54 322 osoby (w roku 2002 - 58 506 osób).
Oferta działań aktywizujących bezrobotnych została w roku 2003 rozszerzona:
- zwiększyła się liczba uczestników szkoleń oraz absolwentów odbywających staże zawodowe u pracodawców: z 8 956 osób w roku 2002 do 14 862 w roku 2003, to jest o 65,9 %,
- prawie trzykrotnie zwiększyła się liczba zatrudnionych przy pracach interwencyjnych: rok 2002 - 2 393 osoby; rok 2003 - 6 929 osób,

• ponad dwukrotnie więcej osób zatrudniono w ramach robót publicznych: rok 2002 - 2 584 osoby; rok 2003 - 6 292 osoby,
- w ramach pożyczek stworzono 670 miejsc pracy - o 282 więcej niż w roku 2002.

ROZDZIAŁ IV

Podział bezrobotnych

1.Wybrane kategorie bezrobotnych.

Wśród ogółu zarejestrowanych, którzy zgłosili się w I kwartale 2004 roku do urzędów pracy, 23 693 osoby (72,2%) przed zarejestrowaniem pracowało, natomiast dotychczas niepracujących było 9119 osób (27,8%) .
Spośród 23 693 osób poprzednio pracujących, jedynie 779 (3,3%) zostało zwolnionych w trybie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
W tym samym okresie roku ubiegłego zwalniani z przyczyn leżących po stronie pracodawcy stanowili 5,4% (1 171 osób).
Według stanu w końcu kwartału br., w ewidencji urzędów pracy zarejestrowanych było 6 139 osób zwolnionych z przyczyn dotyczących zakładu pracy, tj. o 1 825 osób mniej niż w roku ubiegłym, a ich udział w bezrobociu ogółem kształtował się na poziomie 3,5%.
W kategorii osób dotychczas niepracujących (9 119 osób), zgłosiło się 4 506 absolwentów szkól ponadgimnazjalnych, Wyrejestrowano natomiast 4 092 osób, z których 36,6% podjęło pracę, a 24,6% rozpoczęło szkolenie lub staż.
Według stanu na koniec I kwartału 2004 roku w ewidencji urzędów pracy pozostawało 7 240 absolwentów, to jest 4,2% ogółu bezrobotnych.
Największy odsetek wśród pozostających w rejestrach urzędów pracy absolwentów stanowili uczniowie policealnych i średnich szkół zawodowych (33,8%), zasadniczych szkół zawodowych (30,4%). W dalszej kolejności : liceów ogólnokształcących (18,3%) oraz wyższych uczelni (16,3%).
W analogicznym okresie ubiegłego roku do urzędów pracy zgłosiło się 2 974 absolwentów, wyrejestrowano natomiast 2 965 osób, z których pracę podjęło 34,1%, a 32,6% rozpoczęło szkolenia lub staże. Ich liczba według stanu w końcu marca kształtowała się na poziomie 7 141 osób, stanowiąc 4,0%. Najwięcej, bo aż 36,5 % zarejestrowanych było absolwentów szkół zasadniczych zawodowych oraz policealnych i średnich szkół zawodowych (33,1%).
Absolwenci liceów ogólnokształcących stanowili 16,5%, szkół wyższych 13,0%.
Kobiety, w liczbie 89 505, stanowiły w końcu I kwartału br. 51,6% ogółu bezrobotnych. W porównaniu do marca 2003 ich liczba spadła o 3 052 (3,3%), na tym samym poziomie utrzymał się jednak udział procentowy kobiet w bezrobociu ogółem (rok 2003 - 51,4%) .
Bezrobocie wśród mężczyzn spadło w tym okresie o 4,1%.
W I kwartale 2004 roku odnotowano w stosunku do ubiegłego roku spadek liczby bezrobotnych zamieszkałych na wsi. Liczba osób tej kategorii zmniejszyła się o 1 556 (1,8%), do poziomu 83 819. Zwiększył się natomiast w odniesieniu do ubiegłego roku o 0,9 punktu procentowego udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi w bezrobociu ogółem, utrzymując się na poziomie 48,3%. W ewidencji urzędów pracy zanotowano niższą o 6,4% niż w roku ubiegłym liczbę bezrobotnych posiadających prawo do zasiłku. W końcu marca br. bezrobotni posiadający prawo do zasiłku, w liczbie 30 194 osoby stanowili 17,4%. W roku 2003 w liczbie 32 253 osoby stanowili 17,9%.

2.Zestawienie podstawowych parametrów rynku pracy w województwie warmińsko - mazurskim.
2.1. Ludność aktywna zawodowo liczy 608,8 tys. (53,3% ogółu ludności w województwie). Kobiet aktywnych zawodowo jest 280,5 (46,1% ogółu aktywnych zawodowo w województwie), mężczyzn natomiast 328,3 tys. (53,9% aktywnych zawodowo).
Bez pracy w województwie pozostaje 170 430 mieszkańców, stopa bezrobocia ukształtowała się na poziomie 30,6%. Rozkład procentowy bezrobotnych w regionie odpowiednio do poszczególnych sektorów gospodarki wygląda następująco:
- sektor rolny był ostatnim miejscem pracy dla 12 825 osób (7,5% ogółu bezrobotnych),
- w sektorze przemysłowym i budownictwie po raz ostatni pracowało 40 709, 23,9% bezrobotnych,
- usługi rynkowe i nierynkowe były ostatnim miejscem pracy dla 62 600 , 36,7%.
Bezrobocie w województwie jest poważnym problemem zarówno dla kobiet jak i mężczyzn, pierwsza grupa stanowi 52,3% bezrobotnych, czyli 89 189 osób, druga grupa liczy 81 241 osób ma 47,7% udział w ogóle bezrobotnych w regionie.
2.2.Charakteryzując regionalne bezrobocie w kategoriach wykształcenia zauważyć można, że:
- bezrobotni legitymujący się wykształceniem gimnazjalnym lub niższym liczyli 65 773 osoby, czyli 38,6% bezrobotnych w regionie,
- liczba bezrobotnych z wykształceniem zasadniczym zawodowym wynosi 57 072, 33,5%,
- pozostający bez pracy, będący absolwentami średnich szkół ogólnokształcących stanowią 6,2% ogółu bezrobotnych w regionie, licząc 10 541. osób
- bezrobotni, którzy ukończyli szkoły policealne bądź średnie zawodowe mieli 18,7% udział w ogóle bezrobotnych, do tej kategorii zalicza się 31 796 osób,
- grupa bezrobotnych posiadająca dyplomy szkół wyższych liczy 5 248 osób, stanowiąc 3,1% bezrobotnych w województwie.
2.3.Regionalne bezrobocie wg kategorii wiekowych:
- młodzież w przedziale wiekowym 15 - 17 lat nie była reprezentowana,
- młodzież nieco starsza 18-24 lata, liczy 41 906 osób, stanowiąc 24,6% bezrobotnych w województwie,
- młodzi bezrobotni, którzy lokują się w przedziale wiekowym 25-34, stanowią 27,2%, grupa 46 320 osób,
- nieco starsi mający lat 35-44 to grupa licząca 39 832 osób, czyli 23,4% bezrobotnych w regionie,
- bezrobotni w średnim wieku, 45-54 lata, 37 868 mieli 22,2% udział w ogóle bezrobotnych,
- bezrobotni w wieku 54-59 lat w liczbie 3 900 stanowią 2,3% udział w populacji bezrobotnych,
- najstarsza grupa bezrobotnych lokująca się w przedziale wiekowym 60-64 lata, tworzy grupę 599 osób, mając 0,4% udział w ogólnej liczbie pozostających bez pracy w województwie.
Wśród bezrobotnych kobiet
- najliczniejszą grupę stanowią pozostające bez pracy w wieku 25-34 lata (26 143 osób), mając 15,3% udział w ogóle bezrobotnych w regionie,
- przedział wiekowy 35-44 lata stanowi 12,8% ogółu populacji bezrobotnych (21 764 osoby), kategorie wiekowe 18-24 tworzą grupę mającą 12,6% udział (21 480 osób),
- bezrobotne kobiety w wieku 45-54 lata stanowią 10,8% (18 468 osób).
Największy odsetek bezrobotnych kobiet legitymował się wykształceniem gimnazjalnym lub niższym, 18,9% (32 275), zasadniczym zawodowym 14,9% (25 472), średnim zawodowym i policealnym 12,1% (20 544).
2.4.Bezrobotni województwa warmińsko-mazurskiego według stażu pracy:
- bez stażu pracy stanowią grupę 38 092 osoby (22,3% populacji bezrobotnych w województwie),
- mający od 1 do 5 lat doświadczenia zawodowego to zbiór 33 587 osób (19,7%), do 1 roku - 25943 (15,2%).
- kobiety pozostające bez pracy mające od 10 do 20 lat stażu pracy tworzą grupę 14 052 osób (8,2%),
- bezrobotni ze stażem pracy mieszczącym się w przedziale od 5 do 10 lat liczą 24 697 osób (14,5%.
Pozostałe kategorie stażu pracy mają niewielki udział procentowy w populacji bezrobotnych w regionie.
Długotrwale bezrobotnych ( od 12 do 24 miesięcy) w regionie warmińsko - mazurskim jest 30 121 osób, co stanowi 17,7% ogółu bezrobotnych w województwie.

Cechy charakterystyczne to:
- wykształcenie - najwięcej długotrwale bezrobotnych znajduje się pośród ludzi z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym 10 882 (36,1%) oraz zasadniczym zawodowym 10 457 (34,7%), łącznie 70,8%,
- prawie 54,0% populacji to osoby do 34 roku życia,
- udział długotrwale bezrobotnych kobiet jest nieco niższy niż mężczyzn i wynosi 49,2 %.
Pozostający bez zatrudnienia powyżej 24 miesięcy stanowią grupę 61 569 osób (36,1% ogółu bezrobotnych).

3. Struktura bezrobotnych

Porównanie struktury bezrobotnych według cech socjodemograficznych wykazuje dość istotne zmiany, szczególnie w niektórych kategoriach wykształcenia, wieku oraz czasu pozostawania bez pracy.
3.1.Wykształcenie
Wzrosła liczba osób bezrobotnych z wykształceniem wyższym. Mimo, iż kategoria ta ma najniższy udział w populacji bezrobotnych (3,0% w roku 2004 i 2,6% w roku 2003) fakt wzrostu zarejestrowanych o 525 osób jest zjawiskiem niepożądanym, wskazującym na rosnące trudności w zatrudnieniu grupy, której sytuacja na rynku pracy jeszcze do niedawna była stosunkowo najlepsza.
Obserwujemy również wzrost bezrobotnych z wykształceniem średnim ogólnokształcącym. Spadki liczby bezrobotnych występują w grupie bezrobotnych z wykształceniem zasadniczym zawodowym, gimnazjalnym i niepełnym gimnazjalnym, mimo, że ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych jest nadal największy - 72,2%; przed rokiem 73,2%.
3.2.Wiek bezrobotnych
Obserwujemy spadek liczby bezrobotnych w młodszych grupach wiekowych - największy osób w wieku 18-24 lata (3 867osób) i 35-44 lata (3 050 osób).Wzrost liczby bezrobotnych dotyczy osób w wieku powyżej 45.
Czas pozostawania bez pracy :
Pozytywnym zjawiskiem obserwowanym w I kwartale br. jest skrócenie czasu pozostawania bez zatrudnienia. Prawie o 12% (4 002 osoby) spadła liczba poszukujących pracy od 12 do 24 miesięcy oraz o 2,6 % pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy (1 640 osób). Mimo to, te dwie kategorie bezrobotnych stanowią nadal ponad połowę ogółu bezrobotnych.

3.2.Tab. Bezrobotni według cech socjodemograficznych w I kwartale w latach 2003 - 2004


Źródło: Sprawozdawczość MGPiPS-01 o rynku pracy. Obliczenia własne

ROZDZIAŁ V

Oferty pracy

W okresie trzech miesięcy bieżącego roku wpłynęło 8 518 ofert pracy, z których 72% pochodziło z sektora prywatnego. Prawie 54,0% zgłoszonych przez pracodawców ofert pracy było wspieranych Funduszem Pracy.
W analogicznym okresie roku ubiegłego w dyspozycji urzędów pracy pozostawało 6 846 ofert pracy; 73,9% zgłosili pracodawcy z sektora prywatnego, a 41,7% dotyczyło pracy subsydiowanej.

Tab. Oferty pracy zgłoszone w I kwartale w latach 2003 2004

1. Płynność rynku pracy

W I kwartale 2004 roku zarejestrowało się 32 812 bezrobotnych, wyłączono z ewidencji 29 834 osoby.
Z ogółu wyrejestrowanych 15 618 (52,5%) podjęło pracę, z tego 12 688 (81,2%) pracę niesubsydiowaną i 2 930 (18,8%) osób pracę subsydiowaną.
W I kwartale br. liczba podjęć pracy była o 2 679 (20,7%) wyższa niż w roku ubiegłym i dotyczyła zarówno pracy subsydiowanej (71,8%) jak i niesubsydiowanej (13,0%).
Większa była również liczba osób, które rozpoczęły szkolenia oraz staże zawodowe w zakładach pracy o 2,0%. Z tego tytułu wyłączono z ewidencji 1 806 osób, tj. 6,1% ogółu wyrejestrowanych.
Z tytułu nie potwierdzenia gotowości do podjęcia pracy zostały wyłączone 9 164 osoby, tj. 30,7% ogółu wyrejestrowanych.. W porównaniu do I kwartału 2003 roku oznacza to wzrost liczby wyrejestrowań z tego tytułu o 18,5%.

2. Programy rynku pracy
Wojewódzki Urząd Pracy w Olsztynie zaangażowany był w realizację Programu Phare, Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich oraz programu „Pierwsza Praca”:
- Phare 2000 SSG - RZL Cztery kontrakty na łączną kwotę - 3 589 tys. euro, 4 794 beneficjentów. Program kończy się w lutym tego roku. Został zrealizowany z powodzeniem we wszystkich komponentach, osiągając i przekraczając zakładane wskaźniki ilościowe oraz wskaźniki efektywności.
- W roku bieżącym rozpoczęto realizację Projektu Phare 2001 SSG-RZL Promocja Zatrudnienia i Rozwój Zasobów Ludzkich realizowanego przez międzynarodowe konsorcjum w skład, którego wchodzą cztery firmy polskie i jedna niemiecka. Program zawiera cztery podprojekty dotyczące promocji zatrudnienia - 810 osób, promocji przedsiębiorczości - 240 osób, szkolenia pracowników MŚP - 560 osób, wsparcie lokalnych partnerstw na rzecz zatrudnienia - osób. Kwota kontraktu 2 902 tys. EURO;
- Aktualnie trwają prace nad przygotowaniem dokumentacji przetargowej programu Phare 2002 SSG RZL. Przybliżony termin prekwalifikacji - maj, ocena ofert sierpień 2004, podpisanie kontraktu - listopad 2004. Budżet projektu obliczony jest na kwotę 1 214 tys. EURO, beneficjenci - 1 160 osób;
- Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich - PAOW. W roku 2003 odbywała się realizacja 144 umów, a zakontraktowana kwota wyniosła 8 987 tys. zł. Łączna liczba beneficjentów indywidualnych - 2 578. W ramach programu realizowano usługi związane ze szkoleniem zawodowym, okresowym zatrudnieniem oraz centra wspierania przedsiębiorczości. Odnotowano zwiększenie efektywności szkoleń zawodowych z 17,0% w roku do 2002 do 44,5% w roku 2003 oraz efektywność okresowego zatrudnienia z 22,0% do 34,6%. Dodatkowo zrealizowano w ramach planowania rozwoju lokalnego diagnozy i strategie sektorowe dla wszystkich powiatów w województwie (oprócz Olsztyna i Elbląga).
- W roku bieżącym województwo dysponować będzie w ramach PAOW kwotą 3 880 tys. zł. Realizowane będą te same usługi jak w roku ubiegłym oraz etap D planowania rozwoju lokalnego. Termin zakończenia programu PAOW Podkomponent B 1 - koniec listopada 2004 roku.
- W ramach programu Aktywizacja Bezrobotnych Absolwentów „Pierwsza Praca” zaktywizowano w roku 2003 11 005 osób, to jest dwukrotnie więcej osób niż zakładano. Na aktywizację wydatkowano z Funduszu Pracy kwotę 32 040,7 tys. zł, w tym 21 853,7 tys. zł (68,2%) na staże zawodowe, 4 280,1 tys. zł (13,3%) na umowy absolwenckie oraz na szkolenia 1 278,2 tys. zł. Pozostałą część w kwocie 4 619,7 wydatkowano na pożyczki dla pracodawców oraz na rozpoczęcie działalności gospodarczej, prace interwencyjne, roboty publiczne, prace społecznie użyteczne, programy specjalne i inne działania

ZAKOŃCZENIE

W swojej pracy przedstawiłam problem społeczny jakim jest bezrobocie w województwie warmińsko-mazurskim. W okresie PRL brak bezrobocia wynikał z różnych przyczyn i miał rozmaite uwarunkowania. Początkowo związane to było z ogromnym zapotrzebowaniem na pracę, wynikającym z konieczności odbudowania kraju po zniszczeniach wojennych, później stanowiło główną konsekwencję realizacji planu gwałtownej industrializacji kraju , a nastęonie wiązało z realizowaniem przez państwo polityki pełnego zatrudnienia także za cenę jego przerostów i spadku efektywności gospodarczej. Głównym celem nadrzędnym teraz w bezrobociu jest przeciwdziałanie temu zjawisku a nie łagodzenie jego konsekwencji czy negatywnych społecznych i indywidualnych następstw. Należy podkreślić, że bezrobocie jest to zjawisko, które dotyka wielu społeczności na świecie i tak, jak czynniki go determinujące przekraczają granice, tak wysiłki, zmierzające do jego opanowania, winny stać się udziałem społeczności międzynarodowej. Pędzący w swym rozwoju świat dla wielu staje się „ziemskim rajem”. Ale jednocześnie dla coraz większej liczby jawi się jako piekło, którego smak poznaje człowiek już za tego życia. Dlatego bezrobocie, będąc złem w każdym wymiarze ludzkiego życia, staje się wyzwaniem dla wszystkich. Każdy człowiek, w duchu solidarności, jest wezwany do angażowania się na rzecz dobra wspólnego, „czyli dobra wszystkich i każdego, wszyscy bowiem jesteśmy naprawdę odpowiedzialni za wszystkich.

internet

Gazeta Wyborcza

Internet

wg.Eurostatu

Rzeczypospolita

źródło EUROSTAT

Kabaj M „Strategie i programy przeciwdziałania bezrobociu”

Gazeta Wyborcza

Newswek rok 2003

Polityka

Gazeta Wyborcza

wg. głównego urzędu ststystycznego

GUS

internet

1

---