Papiery wartościowe - podstawowy rodzaj instrumentów finansowych.

Rynki finansowe i rola papierów wartościowych.

Przepływ strumieni finansowych odbywa się poprzez: Instytucje finansowe, Rynki finansowe.

Nadwyżkami kapitału finansowego dysponują gospodarstwa domowe i niektóre przedsiębiorstwa, zaś niedobór kapitału finansowego odczuwa skarb państwa oraz pozostałe przedsiębiorstwa.

Za pośrednictwem rynku finansowego dokonuje się wymiana jednych aktywów finansowych na inne.

Przez rynek finansowy przepływa kapitał pożyczkowy, zawierane są transakcje spekulacyjne, hegdingowe (zabezpieczające) i arbitrażowe.

Transakcje spekulacyjne - polegają na dążeniu do zarabiania na zmianach (wzrostach lub spadkach) cen instrumentów finansowych w czasie.

Arbitraż - polega na dążeniu do zarabiania na różnicach cen tych samych instrumentów finansowych różnych miejscach geograficznych, na rożnych giełdach oraz na różnicach danego instrumentu na rynku kasowym (natychmiastowym) oraz na rynku terminowym (odnoszącym się do przyszłości).

Rynek finansowy to miejsce zawierania transakcji, mających za przedmiot szeroko rozumiany kapitał finansowy (inaczej: rynek, na którym dokonuje się transakcji instrumentami finansowymi). Rynek finansowy określony jest przy uwzględnieniu nie tylko przedmiotu transakcji, ale również zespołu przedmiotów biorących w nim udział. Rynek finansowy obejmuje zespół podmiotów dokonujących transakcji rzeczywistymi i nierzeczywistymi walorami, występującymi w materialnej i zdematerializowanej formie.

Rzeczywiste walory finansowe występują w postaci materialnej lub zdematerializowanej - w postaci elektronicznego zapis (bony skarbowe, bony pieniężne, papiery komunalne - emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego, akcje, obligacje). Są to bazowe instrumenty finansowe.

Nierzeczywiste walory stanowią projekcje oczekiwań inwestorów i występują głównie przy terminowych kontraktach finansowych. Nie są one związane z fizyczną dostawą waloru finansowego, w ich przypadku handluje się wielkościami abstrakcyjnymi, które aktualnie nie występują, bo odnoszą się do przyszłości (przewidywany indeksowy wskaźnik kursu akcji WIG 20).

Podstawowa stopa procentowa wynosi obecnie 4,5% (w zeszłym roku wynosiła 6%).

Derywaty - instrumenty pochodne w stosunku do bazowych. Instrumentem finansowym jest kontrakt, czyli umowa zawierana między 2 stronami, regulująca zależność finansową między nimi.

We współczesnym świecie przeważającym rodzajem instrumentów finansowych są papiery wartościowe.

Formy instrumentów finansowych: 1)wierzycielskie (dłużne) - bony skarbowe, obligacje przedsiębiorstw, 2)instrumenty własnościowe (udziałowe) - akcje, 3)instrumenty terminowe - te, w których handluje się walorami nierzeczywistymi.

Cechy instrumentów finansowych (więc również papierów wartościowych): 1)dochód (stopa dochodu, zwrotu) - różnica między ceną zakupu, a ceną sprzedaży podniesiona do ceny zakupu i wyrażona w %. 2)ryzyko, 3)płynność - oznacza możliwość zamiany danego waloru na dobro najbardziej płynne (pieniądz) w krótkim okresie i po spodziewanej cenie. Z możliwością zamiany waloru finansowego na pieniądz związane jest ryzyko płynności. Występuje zależność płynności od okresu, na który walory są emitowane. Walory emitowane na dłuższe okresu mają większą płynność.

Ryzyko - to nie tylko możliwość poniesienia straty, rozumienie ryzyka jako straty jest negatywnym rozumieniem ryzyka. Współcześnie opowiadamy się za neutralnym rozumieniem ryzyka - możliwość zrealizowania dochodu różniąca się od dochodu oczekiwanego czyli spodziewanego.

Ryzyko instrumentu finansowego jest typowym ryzykiem inwestycyjnym, związanym z inwestowaniem w dany walor, papier wartościowy. Obligacje skarbowe - instrument mało ryzykowny. Na ryzyko ma wpływ podmiot emitujący dany walor, bo obligacje przedsiębiorstw są bardziej ryzykowne niż obligacje komunalne. Występuje też ryzyko nie dotrzymania warunków umowy przez emitenta, istnieje ryzyko, że dochód z inwestycji okaże się mniejszy niż spodziewany. Występuje też ryzyko rynkowe, które wynika z faktu, że dochód z tytułu posiadania waloru finansowego zależy od określonych parametrów, kształtowanych przez rynek, tymi parametrami są ceny finansowe - stopa procentowa, kurs walutowy, kurs papieru wartościowego, cena towaru, np. ropy.

Ryzyko stopy procentowej polega na zmianie ceny rynkowej waloru finansowego o stałym oprocentowaniu wskutek zmian stóp procentowych oraz na braku zgodności między terminami zapadalności, czyli wykupu aktywów i pasywów podatnych na zmianę stopy procentowej. Ryzyko stopy procentowej łączy się z wrażliwością zaksięgowanych pozycji bilansowych instytucji na zmiany stopy procentowej.

Wyróżniamy 2 rodzaje ryzyka, związanego ze zmianą stopy procentowej:

1)ryzyko dochodu - wynika z braku synchronizacji między terminami zapadalności aktywów i pasywów na zmiany stopy procentowej. Występuje to szczególnie w przypadku finansowania długoterminowej inwestycji pieniądzem krótkoterminowym.

2)ryzyko inwestycji, inaczej: reinwestycji - polega na zmianie wartości rynkowej instrumentu o stałym oprocentowaniu wskutek ruchu stóp procentowych. Przykład: obligacja o stałym oprocentowaniu, czyli obligacje 2; 5; 10; 20 - letnie. Wzrost stóp oprocentowania na rynku spowoduje spadek ceny obligacji.

Na wysokość ryzyka zmian stóp procentowych mają wpływ 3 czynniki:

1)wielkość pozycji bilansowych, których terminy zapadalności nie są zsynchronizowane,

2)długość okresu niezsynchronizowania pozycji,

3)różnice między wysokością stóp kontraktowych, określonych w umowie, a obecnymi i przyszłymi stopami procentowymi.

Zarządzanie ryzykiem polega na dywersyfikacji portfela inwestycyjnego, tzn. polega na inwestowaniu w różne instrumenty finansowe.

Na rynku finansowym inwestują: 1)inwestorzy indywidualni, 2)inwestorzy zbiorowi, inaczej instytucjonalni (towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne - powiernicze, wspólnego inwestowania).

Fundusze inwestycyjne maja przewagę, inwestują profesjonaliści, dokonują dywersyfikacji - mogą inwestować w różne instrumenty finansowe.

Rynek finansowy uważa się za tym bardziej rozwinięty, im więcej jest inwestorów instytucjonalnych.

Instytucje, które emitują własne walory dzielą się na: *te, które emitują własny pieniądz, *te, które emitują walory, nie będące pieniądzem, działające na rynku w roli inwestorów - towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne i inwestycyjne.

W ramach rynku finansowego w literaturze wyodrębnia się 2 bądź więcej segmentów: a)rynek pieniężny - do rynku pieniężnego zalicza się instrumenty o okresie życia do

1 roku, a środki gromadzone z tytułu ich emisji przetwarzane są do zaspokojenia potrzeb bieżących.

b)rynek kapitałowy - walory rynku kapitałowego to walory o okresie życia powyżej 1 roku, a środki gromadzone poprzez ich emisję inwestuje się w cele długoterminowe.

c)rynek walutowy, inaczej dewizowy

d)rynek instrumentów pochodnych

e)rynek papierów wartościowych - wyodrębniany najrzadziej, bo traktowany jest jako główny element rynku kapitałowego i składnik rynku pieniężnego.

Niektóre walory należą do 2 segmentów równocześnie, np. depozyty walutowe - należą do rynku pieniężnego i walutowego.

Kryterium długości okresu jest kryterium umownym - przyjętym arbitralnie. 52 tygodniowy bon skarbowy jest traktowany jako instrument rynku pieniężnego.

Depozyty walutowe: rynek walutowy i rynek pieniężny

Potrzeby finansowe długoterminowe podmioty nie muszą finansować poprzez długookresowe instrumenty finansowe. Można przez krótkoterminowe.

Rynek pierwotny i rynek wtórny.

Zdecydowana większość instrumentów finansowych to papiery wartościowe (rynek finansowy więc = papiery wartościowe).

Transakcje na rynku pierwotnym zawierane są przez emitentów pierwotnych i ich pierwszych nabywców.

Na rynku wtórnym następuje dalszy obrót między dalszymi nabywcami. Bez udziału emitentów.

Emitenci mogą na rynku wtórnym nabyć własne walory tylko w celu ich umorzenia (wycofania z obrotu).

Pod względem organizacyjnym wyróżniamy: *rynek giełdowy - gwarantuje solidną ochronę interesów inwestorów przed sprzeniewierzeniem, *rynek poza giełdowy (over the connter OTC) - na tym rynku obrotu między sobą dokonują instytucje finansowe (głównie domy maklerskie), z pominięciem giełdy za pomocą środków telekomunikacyjnych (nie ma bezpośredniego kontaktu kupujący - sprzedający).

Zasięg terytorialny: globalny rynek finansowy, krajowy rynek finansowy, regionalny rynek finansowy

O roli rynku finansowego świadczy wielkość kapitalizacji giełdy w stosunku do PUB. W krajach wysoko rozwiniętych kapitalizacja giełdy znacznie przekracza 50 % (u nas 25-30%). To powoduje, że polski rynek coraz bardziej dojrzewa zbliżając się do rynku państw wysoko rozwiniętych.

Problem efektywności rynku finansowego.

Każdy rynek (lub segment) powinien dążyć do wzrostu efektywności.

Rodzaje efektywności: *alokacyjna *operacyjna *informacyjna.

Rynek jest efektywny pod względem efektywności alokacyjnej, gdy ograniczone zasoby finansowe trafiają do podmiotów wykorzystujących je w sposób najbardziej efektywny. W wyniku konkurencji podmioty przyciągają kapitał, gdy są w stanie zapewnić najwyższą stopę rynku. Dążenie do efektywności jest dążeniem stałym (stale rośnie, nie osiąga kresu).

Efektywność operacyjna - gdy koszty transakcji kupna-sprzedaży są determinowane przez konkurencję na rynku (gdy rynek jest zbliżony do wolno konkurencyjnego). Żaden podmiot nie ma pozycji monopolistycznej, nie narzuca warunków.

Efektywność informacyjna - gdy całość informacji o instrumencie finansowym jest natychmiast i w całości odzwierciedlana w jego cenie: dotyczy to ogółu instrumentów finansowych. Rynek dąży do pełnej efektywności informacyjnej stale.

Mechanizm rynku efektywnego najlepiej opisany jest poprzez etapy:

-ukazanie się informacji o emitencie/ instrumencie, która dociera do wszystkich potencjalnych inwestorów, co wpływa na cenę akcji,

-inwestorzy tę informację analizują i dochodzą do zbliżonych wniosków w jej ocenie i podejmuję decyzję (kupić, sprzedać, trzymać).

-zgłoszenie ofert kupna/sprzedaży wywołuje spadek/ wzrost kursu akcji danej spółki lub kurs ten nie zmienia się.

Rynek jest efektywny, gdy proces opisany w etapach przebiega w krótkim czasie (najlepiej natychmiast).

Oznacza to, że cena (kurs akcji) jest pełnym i natychmiastowym odzwierciedleniem informacji o jej emitencie.

Żaden rynek nie jest jednak w pełni efektywny: -informacja nie dociera w jednakowym czasie, -inwestorzy różnie analizują informację.

Efektywność jest tym większa, im okres od otrzymania informacji do podjęcia decyzji jest krótszy i im większa jest jednorodność decyzji.

W zależności od rodzaju informacji mówimy o 3 poziomach efektywności: 1)słaba, 2)średnia (półmocna), 3)mocna.

Słaba - gdy przedmiotem analizy i wpływu na ceny są informacje z przeszłości (głównie przeszłe ceny). Wszelkie strategie obrotu nie przyniosą dochodów wyższych od przeciętnych.

Średnia - obejmuje informacje publicznie dostępne, zawiera oprócz cen przeszłych dane o kondycji finansowej emitenta.

Mocna - obejmuje dodatkowo informacje poufne. Wykorzystanie informacji poufnych do gry giełdowej jest zabronione.

Ogólna charakterystyka funkcjonowania mechanizmu rynku finansowego: Cena występująca najczęściej w postaci kursu kształtuje się na podstawie gry: popyt - podaż.

Relacje cenowe mogą być jednak zakłócone przez spekulacje monopolistów lub interwencje państwa. Ceny na rynku finansowym są pochodną ceny kredytu bankowego (chociaż banki też ze sobą konkurują przy pomocy stóp procentowych depozytów i kredytów).

O konkretnej stopie procentowej decyduje sytuacja konkretnego kredytodawcy i konkretnego kredytobiorcy (różnicuje się stopa % w stosunku do różnych klientów).

Jeśli średnia stopa % w roku X = 5% to mogąc i inwestując 100 złotych uzyskujemy rocznie 5 złotych.

Dany instrument wart jest tyle, jaki przynosi dochód.

W rzeczywistości na rynku funkcjonuje spekulacja. Państwo wpływa na ceny ustalając oprocentowanie kredytów refinansowych (stopy refinansowania). Państwo może kupować lub sprzedawać papiery wartościowe wpływając na ich popyt i podaż, a przez to na ich ceny.

Im wyższa stopa zysku od przeciętnej stopy zysku, tym jego cena na rynku będzie się odchylała bardziej w górę od wartości nominalnej.

Rynek pieniężny - jest to rynek instrumentów o okresie zapadalności do 1 roku. Dostarcza on za ich pomocą podmiotom finansowym i gospodarce krótkoterminowego kapitału na finansowanie bieżącej działalności (kapitał obrotowy) oraz na finansowanie bieżących potrzeb państwa (na pokrycie deficytu budżetowego).

Podstawowe instrumenty finansowe rynku pieniężnego: -lokaty (depozyty) międzybankowe, -bony skarbowe, bony pieniężne NBP, commercial papers (papiery komercyjne - dłużne przedsiębiorstw), certyfikaty depozytowe.

Podział rynku pieniężnego: a)rynek międzybankowy - uczestniczą tylko banki i NBP; b)rynek poza bankowy.

Rynek międzybankowy

Banki dokonują transakcji w celu: -pokrycia chwilowych niedoborów środków pieniężnych, lub -zagospodarowania nadwyżek płynności.

Instrumenty rynku międzybankowego: -lokaty międzybankowe,- bony skarbowe, -bony pieniężne

Na rynku lokat międzybankowych banki mające wolne środki na rachunkach pieniężnych w NBP wypożyczają te środki innym bankom.

Na tym rynku funkcjonują stawki: 1)WIBOR - stopa oferowana przez banki, które mają nadwyżki i po tej stopie oferują pożyczki, 2)WIBID - stopa, po której banki potrzebujące są skłonne przyjąć krótkoterminową pożyczę (1 dzień - 1 rok).

Na rynku lokat międzybankowych oprócz pożyczek występują: kupno - sprzedaż bonów skarbowych, bonów pieniężnych NBP.

Bony skarbowe: krótkoterminowe papiery wartościowe na okaziciela, emitowane przez Ministerstwo Finansów w celu sfinansowania deficytu budżetowego, a także w celu refinansowania długu publicznego i w celu pokrycia ujemnego salda handlu zagranicznego.

Są to papiery dyskontowe - mają wartość nominalną i cenę, za którą są sprzedawane. Inwestorzy nabywają je za cenę mniejszą od nominalnej (1 bon = 10 tys. Złotych wartości nominalnej). Obrót bonami skarbowymi odbywa się na rynki pierwotnym i wtórnym.

Rynek pierwotny to przetargi odbywające się 1 raz na tydzień, gdzie rolę emitenta pełni NBP. Udział w przetargu biorą tylko te podmioty, które w poprzednim kwartale nabyły co najmniej 0,2% wartości wyemitowanych bonów. Te podmioty stanowią bezpośrednich uczestników rynku pierwotnego.

Co kwartał status bezpośredniego uczestnika rynku pierwotnego jest weryfikowany.

Status ten mają przede wszystkim banki. Pozostałe podmioty (w tym osoby fizyczne, spółki bez osobowości prawnej oraz banki spółdzielcze) mogą nabywać bony skarbowe za pośrednictwem bezpośrednich uczestników rynku pierwotnego na zasadzie przetargu. Minimalna wartość jednej oferty może wynosić 100 tys. PLN. Po okresie „ofertowym” Minister Finansów ogłasza, kto wygrał przetarg. Wszystkie oferty z ceną niższą od ceny przetargowej odpadają, z ceną równą - mogą być realizowane w całości lub częściowo. Następuje redukcja oferty.

Bony skarbowe - również obrót na rynku wtórnym. Główni uczestnicy to banki przeprowadzające transakcję na własny rachunek lub na zlecenie klienta. Ceny bonów skarbowych podawane są w postaci rocznej rentowności lub jako oprocentowanie wartości nominalnej. Transakcje na rynku wtórnym rejestrowane są w Centralnym Rejestrze Bonów Skarbowych prowadzonym przez NBP. Bony skarbowe emitowane są w Polsce od 1991 roku.

Bony pieniężne są podobne do bonów skarbowych. Służą do regulowania płynności sektora bankowego. Są to papiery na okaziciela, sprzedawane z dyskontem, o wartości nominalnej 10 tys. Mają różne terminy zapadalności - obecnie głownie 14-dniowy termin wykupu. Do 2004 roku NBP emitował głównie bony 28-tygodniowe.

Sprzedaż bonów pieniężnych - przetargi organizowane nieregularnie, w zależności od oceny sytuacji na rynku pieniężnym.

Rynek poza bankowy

Rynek poza bankowy - jest to rynek, na którym co najmniej jedna strona transakcji jest podmiotem nie bankowym.

Instrumenty rynku poza bankowego: -Krótkoterminowe papiery dłużne do 1 roku, -Bony komunalne, -Certyfikaty depozytowe, -Bony skarbowe oraz bony pieniężne NBP w obrocie poza bankowym.

Krótkoterminowe papiery dłużne są to papiery wartościowe z reguły dyskontowe emitowane przez przedsiębiorstwo na okres od 7 do 364 dni. Emisja KPD jest jednym ze źródeł finansowania działalności przedsiębiorstw. Sposób konkurencyjny w stosunku do krótkoterminowego kredytu bankowego. Mogą być emitowane w oparciu o różne podstawy prawne: -Kodeks cywilny -Prawo wekslowe, -Ustawa o obligacjach.

Po ostatniej nowelizacji ustawy o obligacjach z 2000 roku wzrasta jej rola.

Różnorodność podstaw prawnych to różne nazwy: -Bony handlowe, -Bony komercyjne, -Bony inwestycyjne, -Komercyjne weksle inwestycyjno-terminowe KWIT`y, -Weksle inwestycyjne, -Papiery komercyjne, -Komercyjne obligacje dyskontowe.

Uczestnicy rynku krótkoterminowych papierów dłużnych to głównie duże przedsiębiorstwa, bo duże są nominały tych walorów.

Nabywcy KPD - głównie firmy ubezpieczeniowe, banki i inne instytucje finansowe i przedsiębiorstwa posiadające duże sumy wolnej gotówki.

Emisja papierów dłużnych przez przedsiębiorstwa - za pośrednictwem (głównie) biur maklerskich.

Biuro maklerskie to organizator emisji, wykupuje od emitenta całą emisję po określonej cenie i organizuje dalszy obrót tymi walorami. Biuro maklerskie odsprzedaje je innym inwestorom na rynku pierwotnym i wtórnym. Wartość nominalna: 100 tys. - 1 mln / szt. (wyjątkowo: 50 tys. / szt.).

Rola krótkoterminowych papierów dłużnych w finansowaniu działalności przedsiębiorstw rosła dynamicznie do 2001 roku, później obserwujemy spadek dynamiki.

Bardziej dynamicznie rośnie emisja przez przedsiębiorstwa obligacji z terminem wykupu dłuższym niż 1 rok. Przedsiębiorstwa przestawiają się więc z pozyskiwania długoterminowego. Te emisje są konkurencyjne w stosunku do kredytu bankowego, bo niższy jest koszt pozyskania kapitału - rola banku jest tu ograniczona, co najwyżej do kontroli (nadzoru) nad emisją.

Bony komunalne - podobnie jak krótkoterminowe papiery dłużne są to instrumenty stanowiące zobowiązanie emitenta do zwrotu posiadaczowi bonu określonej nominalnie kwoty w dniu jego wymagalności (wykupu).

Są to instrumenty dyskontowe o terminie zapadalności 7-90 dni.

Certyfikaty depozytowe - papiery dłużne emitowane przez bank. Terminy zapadalności zależą od potrzeb finansowych banków emitentów (7 dni - 3 lata).

Rodzaje certyfikatów depozytowych: -krótkoterminowe - są instrumentem rynku pieniężnego (te stanowią 90% całości emitowanych). -długoterminowe - są instrumentem rynku kapitałowego.

Certyfikaty depozytowe mogą mieć postać: -zmaterializowany; -zdematerializowany.

Nabywcy certyfikatów depozytowych to głównie: przedsiębiorstwa, osoby fizyczne.

Wartość nominalna: 500-1000 zł/ szt.

Pierwsza emisja certyfikaty depozytowego przypadła na rok 1997.

Główny podmiot rynku pieniężnego to NBP.

Bank Centralny podejmuje działania dla: stabilności monetarnej (stabilizuje waluty) stabilności systemu finansowego (czuwa, aby nie było kryzysu finansowego).

Obie stabilności służą tworzeniu podstaw do długotrwałego rozwoju gospodarczego.

Podstawowy cel NBP to stabilizacja cen (walka z inflacją) przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu.

Od 1992 roku obowiązuje tzw. system bezpośredniego celu inflacyjnego BCI.

NBP na koniec roku wyznacza inflacyjne cel roczny na poziomie np. 2,5% i dostosowuje odpowiednio do tego celu podstawowych stóp %. Ich poziom wpływa na wysokość nominalnych krótkoterminowych stóp % rynku pieniężnego, a te oddziaływają na oprocentowanie depozytów i kredytów w bankach komercyjnych.

Strategia BCI zaowocowała obniżeniem średnio rocznej stopy inflacji z 11,8% w roku 1998 do 1,9% w roku 2002. [w 2004r. 4,4%, stąd podnoszenie stóp %]

Obecnie Bank Centralny realizuje strategię BCI. Polega ona na corocznym ustalaniu docelowego poziomu inflacji (2,5%) z tolerancją +- 1%. Do celu inflacyjnego bank Centralny dostosowuje poziom stóp %, który wpływa na poziom nominalny krótkoterminowych stóp % rynku pieniężnego, a te mają wpływ na poziom oprocentowania kredytów i depozytów w bankach komercyjnych.

Strategia BCI zaowocowała sukcesem, bo średnioroczna stopa inflacji z 11,8% obniżyła się do 1,6% (z wpadką na koniec 2004 roku).

Aby ograniczyć transakcje spekulacyjne zaproponowano opodatkowanie tych transakcji. Przy poziomie 0,05% pozwoliłoby to na zebranie kwoty 50 mld $ i rozszerzenie pomocy dla obszarów nędzy.

Podstawowe instrumenty polityki pieniężnej: -kredyt redyskontowy, -operacja kredytowo - depozytowa, w tym kredyt lombardowy i lokaty krótkoterminowe banków w NBP, -rezerwa obowiązkowa. -OOR

Operacje Otwartego Rynku - operacje związane z rynkiem papierów wartościowych, są to transakcje kupna - sprzedaży papierów wartościowych, prowadzone z inicjatywą Banku Centralnego z bankami komercyjnymi. Mają formę transakcji warunkowych (tzw. operacje Repo i Revers Repo) i operacji bezwarunkowych (out wright).

Przedmiotem Operacji Otwartego Rynku są: -bony i obligacje skarbowe, -bony pieniężne NBP.

W ramach Repo - warunkowego odkupu - Bank Centralny kupuje papiery wartościowe a banki komercyjne zobowiązują się do odkupienia tych walorów po określonej cenie i w określonym terminie. W tym przypadku Bank Centralny udziela kredytu bankom komercyjnym, są to kredyty krótkoterminowe, w wyniku których zwiększa się płynność sektora bankowego.

Revers Repo - warunkowa sprzedaż - to Bank Centralny sprzedaje papiery wartościowe bankom komercyjnym, banki komercyjne zobowiązują się do ich odsprzedania po określonej cenie i w określonym terminie. W tym przypadku odpowiednik lokaty złożonej przez bank komercyjny do Banku Centralnego - tu: mniejsza płynność (ściąganie bieżących nadwyżek finansowych).

Transakcje bezwarunkowe - zakup lub sprzedaż papierów przez Bank Centralny bez dodatkowych zobowiązań ze strony banków komercyjnych do ich odkupienia lub odsprzedaży.

Bezwarunkowa sprzedaż - ogranicza płynność sektora bankowego.

Bezwarunkowe kupno - dostarcza do sektora bankowego środków.

Rozliczanie transakcji w ramach OOR następuje poprzez odpowiednie zapisy na rachunkach płynnych rezerw banków komercyjnych w Banku Centralnym.

OOR są podstawowym instrumentem umożliwiającym utrzymanie stóp % rynku międzybankowego na poziomie pożądanym z punktu widzenia realizacji założonego celu inflacyjnego (2,5% na koniec roku).

Rentowność podstawowych operacji prowadzonych w ramach OOR określa stopa referencyjna (w 2005 roku spadła z 6,5% do 4,5%). Wpływa ona jednocześnie na poziom oprocentowania depozytów na rynku międzybankowym o podobnym terminie zapadalności.

Rezerwa obowiązkowa - wyrażona w złotych część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych oraz środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych, a także innych środków przyjętych przez bank, podlegających zwrotowi, za wyjątkiem środków przyjętych od innego banku krajowego (depozyty międzybankowe) i środków pozyskanych z zagranicy na co najmniej 2 lata (czyli krótsze okresy mogą być).

Rezerwa utrzymywana na rachunkach w Banku Centralnym i oprocentowana 0,9 % stopy redyskontowej.

Środki z tego oprocentowania są obecnie dzielone w 60% ba fundusz poręczeń unijnych, w 40% - trafiały do banków (w 204 roku 80% i 20%).

Fundusz poręczeń unijnych ma wspierać głównie rozwój MŚP - udzielać poręczeń na kredyty.

Obecnie rezerwa obowiązkowa wynosi 3,5%.

W ramach dostosowania instrumentów polityki pieniężnej do standardów EBC, niedługo planuje się obniżenie rezerwy do 2%.

Operacje kredytowo-depozytowe - służą do łagodzenia krótkoterminowych (głównie 1 - dniowych) wahań stóp % na rynku międzybankowym. Istotną rolę odgrywają tu stopy oprocentowania kredytów lombardowych (stopa lombardowa jest wyższa od stopy referencyjnej - 6%) i lokat terminowych (3%) banków w NBP.

Kredyt lombardowy - krótkoterminowy - udzielany bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych do wysokości równej określonej części nominalnej wartości tych papierów (nie do 100% wartości).

Stopa lombardowa to max koszt pozyskania pieniądza w Banku Centralnym przez banki komercyjne i określa górny pułap dla wahań rynkowych stóp %.

Nadwyżki płynnych środków zagospodarowane są w formie lokat krótkoterminowych (1 - dniowych) w NBP - zapobiega to spadkowi krótkookresowych stóp na rynku międzybankowym poniżej stopy depozytowej.

Stopa depozytowa < lombardowej.

Kredyt redyskontowy - przekazanie do Banku Centralnego do redyskonta weksli uprzednio zdyskontowanych przez banki komercyjne. Udzielenie takiego kredytu następuje wg stopy redyskontowej NBP (4,75%). Jest to kredyt krótkoterminowy; rodzaje weksli przyjmowanych przez NBP do redyskonta oraz zasady i tryb ich redyskontowania określa Zarząd NBP.

Poprzez redyskonto weksli banki komercyjne przywracają sobie płynność.

Weksel - to papier wartościowy w dokładnie określonej formie przez Prawo Wekslowe. Charakteryzuje się tym, że złożenie na nim podpisu stanowi podstawę i przyczynę zobowiązania wekslowego podpisującego. Inaczej: to papier potwierdzający istnienie zobowiązania osób, które go podpisały. Jedyną osobą uprawnioną do realizacji praw majątkowych na wekslu jest prawny posiadacz weksla.

Podstawowe rodzaje weksli:

*sola - prosty, suchy, własny - zawiera przyrzeczenie zapłaty określonej sumy pieniężnej we wskazanym miejscu i czasie i stwarza bezwarunkową odpowiedzialność osób na nim podpisanych.

*trasowany - ciągniony, przekazany, trata - zawiera skierowanie do oznaczonej osoby bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy w określonym czasie. Tu: wystawca może wskazać inną osobę niż siebie, najczęściej swojego dłużnika, która zrealizuje jego zobowiązanie.

Przeniesienie praw z weksla - posiadacz weksla otrzymując weksel za towary lub usługi może czekać do terminu płatności weksla.

Prawa wekslowe mogą być przeniesione 4 sposobami: *poprzez indos - podpis; *w drodze przelewu wierzytelności; *przez dziedziczenie; *poprzez zwykłe wręczenie.

Weksel piwniczny - wskazanie fałszywego nazwiska, nie odbiera to wekslowi ważności, ale nie może być uznany gdyż nie ma głównego dłużnika.

Poręczenie wekslowe - awal, należy do osobistej formy zabezpieczenia wierzytelności, stanowi dodatkowe zabezpieczenie.

Funkcje weksla: płatnicza, obiegowa, gwarancyjna, kredytowa.

Długoterminowe papiery wartościowe jako instrumenty rynku kapitałowego (emitowane na ponad 1 rok).

Rodzaje papierów wartościowych: obligacje; akcje

Pożyczka obligacyjna - forma finansowania długookresowego. Udzielają jej nabywcy obligacji (obligatariusze) emitentom obligacji, tj. Skarbowi Państwa, władzom samorządowym oraz przedsiębiorstwom i innym finansowym instytucjom, np. bankom.

Nabywcami tego instrumentu rynku kapitałowego są głównie instytucje gromadzące wkłady długoterminowe, tzn. towarzystwa ubezpieczeniowe, kasy oszczędnościowe, fundusze emerytalne, banki i przedsiębiorstwa. W sytuacji, gdy pożyczka jest emitowana w dużej kwocie przejmowana jest głównie przez tzw. Konsorcja kredytowe, a obligacja oznacza zobowiązanie, czyli jest papierem dłużnym, inaczej wierzytelnościowym, w którym emitent potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu właścicielom obligacji (obligatariuszom) w ustalonym z góry terminie oraz do zapłaty odsetek w przypadku obligacji oprocentowanych.

Wg ustawy o obligacjach, znowelizowanej w 2000 roku, obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, ze jest dłużnikiem posiadacza obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Istotną cechą obligacji jako papieru emitowanego w serii jest to, że reprezentuje on prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek.

Rodzaje obligacji wg rodzajów podmiotów je emitujących: *skarbowe, emitowane przez Skarb państwa (Ministerstwo Finansów); *komunalne, emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa); *korporacyjne, emitowane przez przedsiębiorstwa.

Podstawowymi aktami regulującymi emisję tych walorów są: 1)Ustawa o obligacjach z 1995 roku, znowelizowana w 2000 roku - określa zasady emisji, obrotu, zakupu; 2)Ustawa: „Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi” z 1997 roku, regulująca kwestie związane z publicznym obrotem obligacjami; 3)Kodeks Cywilny, który zawiera m.in. przepisy dotyczące papierów wartościowych opiewających na wierzytelności; 4)Ustawa: „Prawo bankowe”, bowiem banki emitują papiery wartościowe w oparciu o tę właśnie ustawę; 5)Ustawa o NBP, która dopuszcza emitowanie papierów wartościowych przez NBP i przewiduje ona możliwość powierzenia NBP obsługi pożyczki państwowej; 6)Regulamin Giełdy Papierów Wartościowych; 7)Uchwały Rady i Zarządu Giełdy; 8)Regulamin i uchwały Zarządu Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych (KDPW), które regulują zasady publicznego obrotu obligacjami, zasady rejestrowana w systemie depozytowym; 9)Zarządzenia Ministra Finansów w sprawie emisji obligacji pożyczek państwowych, które określają szczegółowe warunki emisji papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa.

Rodzaje obligacji ze względu na rodzaj oprocentowania: 1)o stałym oprocentowaniu - wysokość odsetek kuponowych wypłacanych od obligacji jest określona z góry i stała przez cały okres życia obligacji; 2)o zmiennym oprocentowaniu - wysokość wypłacanych odsetek jest różna w różnych okresach, a wysokość tych odsetek może zależeć od różnych parametrów przyjętych za podstawę kształtowania oprocentowania. Takim parametrem może być stopa inflacji, poziom rynkowych stóp procentowych reprezentowana przez stawkę rynku międzybankowego WIBOR. 3)obligacje zero kuponowe - nieoprocentowane (dyskontowe).

Obligacje mogą mieć właściciela wskazanego imiennie lub nie, wtedy mówimy o obligacjach imiennych - właścicielem jest osoba wymieniona w ich treści - i tylko w przypadku obligacji imiennych emitent może zakazać ich zbywania lub ograniczyć obrót. Obligacje na okaziciela - właścicielem jest ten, kto je posiada. Wg Kodeksu Cywilnego przeniesienie praw związanych z obligacją w obligacjach na okaziciela następuje przez przekazanie obligacji.

Formy obligacji: *forma zmaterializowana - wystawiana dawniej; *forma zdematerializowana - w formie elektronicznego zapisu.

Obligacje krótkoterminowe - poniżej 1 roku.

Obligacje średnioterminowe - 1-5 lat.

Obligacje długoterminowe - powyżej 5 lat.

Na rynkach rozwiniętych emitowane są obligacje 30-50 letnie, w Polsce najdłuższe są 20 letnie.

Obligacje emitowane wg I ustawy z 1995 roku dzieliły się na: 1)Zabezpieczenie całkowite obejmuje wartość emisji obligacji włącznie z odsetkami, polega ono na ustanowieniu zastawu lub hipoteki, udzieleniu gwarancji przez NBP lub Skarb Państwa, udzieleniu zabezpieczenia przez bank polski, zagraniczny, międzynarodową instytucję finansową o kapitale własnym większym od 10 mln Euro lub udzieleniu poręczenia przez jednostki samorządu terytorialnego. 2)Zabezpieczenie częściowe oznacza zabezpieczenie części wartości emisji, czyli części obsługi finansowej obligacji, jego celem jest wzmocnienie wiarygodności obligacji. 3)Obligacje niezabezpieczone - mają pokrycie jedynie w wypłacalności emitenta.

W przypadku obligacji korporacyjnych - ustawa z 1995 roku rygorystycznie zawężała możliwość emisji obligacji niezabezpieczonych przez firmę. Miały do tego prawo jedynie firmy, które sporządziły sprawozdanie finansowe za ostatnie 3 lata, a wartość ich kapitału i funduszy własnych wynosiła co najmniej pięciokrotność minimalnego kapitału akcyjnego określonego przez Kodeks handlowy. Wg znowelizowanej ustawy wymogi te zostały złagodzone, bowiem wg jej zapisu wyemitowane obligacje powinny tylko zawierać informacje o zakresie i formie zabezpieczenia, jeśli podmiot sam zechciał wyemitować obligacje zabezpieczone, albo powinna być to informacja o braku zabezpieczenia w przypadku, gdy podmiot zdecydował się na emisję obligacji niezabezpieczonych.

Szczególne rodzaje obligacji: obligacje zamienne na akcje; obligacje z warrantem; obligacje dające prawo do udziału w zyskach emitenta; obligacje śmieciowe (tandetne); obligacje przychodowe.

Obligacje ze względu na miejsce emisji dzielimy na: 1)krajowe; 2)międzynarodowe; a)zagraniczne, b)euro - obligacje.

Obligacje zagraniczne - emitowane przez podmiot danego kraju i plasowane na rynku innego kraju, emitowane w walucie tego kraju, czyli miejsca plasowania (sprzedaży).

Euro - obligacje - obligacje międzynarodowe, lokowane za granicą, ale w innej walucie niż waluta kraju będącego miejscem plasowania.

Obligacje zamienne na akcje - zawierają uprawnienie dla obligatariuszy do zamiany ich na akcje w ustalonym terminie, a jeśli jest to obligacja z warrantem to wg z góry określonej ceny już w momencie emisji obligacji. Emisja obligacji zamiennych (instrument hybrydowy - zawiera w sobie cechy instrumentu dłużnego i udziałowego) umożliwia opóźnienie nawet o kilka lat emisji akcji, a także odroczenie tzw. Rozwodnienia zysku, tj. zmniejszenie jego wielkości przypadającego na 1 akcję. Jeśli przy tym prognozy wskazują na pokaźniejszy wzrost cen akcji danej spółki w przyszłości to oferując obligacje zamienne może oferować niższe oprocentowanie obligacji zamiennych na akcje. Również emitent cenę bazową akcji może ustalić wyższą antycypując przyszły wzrost cen akcji. Emisja obligacji zamiennych jest atrakcyjna dla spółek rozwijających się dynamicznie lub będących w złej sytuacji finansowej, a które działają na rynkach przyszłościowych i mają określone plany inwestycyjne.

Obligacje z warrantem - inaczej z kuponem opcyjnym - dają możliwość nabycia określonej liczby akcji po z góry określonej cenie. Są one niżej oprocentowane. Warranty są dodatkowymi umowami i są handlowane na rynku, mają swoją cenę i ich cena rekompensuje niższe oprocentowanie obligacji z warrantem. Istotną sprawą jest wycena warrantów w stosunku do ich ceny rynkowej. W przypadku prawidłowego oszacowana w momencie emisji cena rynkowa będzie równa ich wartości nominalnej. W przypadku zawyżenia ceny - cena rynkowa będzie niższa od ich wartości nominalnej i inwestor nabywca poniesie stratę. W sytuacji, gdy warranty będą niedoszacowane (za nisko wycenione) ich późniejsza cena na rynku będzie wyższa od wartości nominalnej, a inwestor osiągnie dodatkowy zysk, gdyż sprzeda je po cenie wyższej od tej, jaką za nie zapłacił. Obligacje zamienne nie mogą być sprzedawane poniżej ich wartości nominalnej i nazywane są one obligacjami z prawem pierwszeństwa, gdyż ich posiadacze mają w pierwszej kolejności prawo do nabycia akcji z pierwszej emisji.

Obligacje dające prawo do udziału w zyskach są podobne do akcji. W ich przypadku jest zaciągana przez emitenta pożyczka, podlega ona zwrotowi w określonym terminie, a obligatariusze zamiast odsetek partycypują w podziale zysk emitenta na zasadach i trybie określonym w warunkach emisji. Posiadacze tych obligacji poza tym udziałem w zyskach nie mają żadnych innych praw w spółce - nie mają wpływu na zarządzanie spółką. Często te obligacje nazywane są certyfikatami inwestycyjnymi i w krajach o rozwiniętych rynkach finansowych emitowane są różne rodzaje tych certyfikatów, wśród nich walory z płatnościami powiązanymi z dywidendami, walory z określonym minimalnym oprocentowaniem oraz z płatnościami częściowo zależnymi od wypłacanych dywidend.

Obligacje przychodowe - ich emisja została dopuszczona przez nowelizację Ustawy o obligacjach w 2000 Roku. Są to obligacje szeroko rozpowszechnione w USA. Obligacje te są instrumentem dłużnym, opartym na zasadzie samospłaty, tzn. że płatności związane z obsługą obligacji realizowane są z przychodów ze sprzedaży usług przedsiębiorstwa, które finansowało za pomocą ich emisji określone przedsięwzięcie inwestycyjne. Obsługa finansowa tych obligacji realizowana jest z przychodów tego przedsięwzięcia i jest realizowana przed innymi zobowiązaniami finansowymi.

Obligacje śmieciowe (tandetne) - junk bonds - emitowane przez podmioty nie posiadające odpowiednio pewnych aktywów gwarantujących wykup obligacji i wypłatę odsetek od nich. Są emitowane m. In. W celu wykupu upadających przedsiębiorstw z zamiarem ich usanowania (sanacji). Są one bardzo ryzykowne, gdyż odzyskanie pożyczki udzielonej, wydanej na ich zakup, zależy od powodzenia tej sanacji. Emitenci oferują wysokie oprocentowanie, żeby zachęcić do ich zakupu.

Obligacje zabezpieczające przed ryzykiem zmian stóp procentowych nazywamy floaterami, mogą być emitowane różne floatery. Floatery mogą być emitowane z minimalną stopą procentową - flow floatery, chronią one obligatariuszy przed spadkiem stóp procentowych. Floatery emitowane z określoną maksymalną stopą procentową to capp floatery - chronią przed wzrostem stopy emitenta. Mini max floatery określona minimalna dolna i maksymalna górna stopa procentowa - im rozpiętość mini maxu jest mniejsza, tym bardziej się one upodabniają do obligacji o stałym oprocentowaniu. Wtedy inwestor nie odnosi korzyści ze wzrostu stopy procentowej, ale jest zabezpieczony przed jej gwałtownym i nieoczekiwanym spadkiem.

Obligacje walutowe - mają na celu ograniczenie skutków wahań kursowych. Ich podstawę stanowi stały kurs wymiany.

Wiarygodność finansowa obligacji jest bardzo wiarygodną kwestią. Pomocą w określaniu tej wiarygodności, czyli oceny wiarygodności kredytowej dłużnika - emitenta obligacji, służą oceny dokonywane przez firmy RATINGOWE.

Firmy RATINGOWE - czyli oceny ratingu modelowo różnych obligacji. Agencje ratingowe oceniają bezpieczeństwo finansowe przedsiębiorstw i ich instrumenty dłużne na podstawie informacji otrzymanych z wielu źródeł: wykorzystanie oceny dostarczanej przez same podmioty, które mają być oceniane, a ponieważ informacje takie mogą mieć charakter subiektywny, dlatego najczęściej agencje ratingowe domagają się sprawozdań finansowych, poddanych wcześniej analizie przez zewnętrznych ekspertów. Ponadto w ocenie wiarygodności kredytowej emitenta obligacji agencje wykorzystują ogólnodostępne dane statystyczne publikowane oraz informacje dostarczane przez różne instytuty badawcze. Około 30 tysięcy złotych dla małych przedsiębiorstw - ocena ratingowa nie jest nadawana raz na zawsze. Agencje dokonują weryfikacji. Żadne przedsiębiorstwo nie może uzyskać oceny wyższej niż ocena ratingowa kraju, w którym ona jest umiejscowiona. Gdy ocena ratingowa kraju ulegnie zmianie może spowodować weryfikację dotychczasowej oceny. Muszą ulegać zmianie oceny ratingowe przedsiębiorstw.

Ocena wiarygodności kredytowej nie oznacza rekomendacji kupna lub sprzedaży danego waloru, nie zawiera wyceny waloru. Pomaga ona w dokonaniu wyceny danego papieru, bo ułatwia porównywanie z innymi instrumentami finansowymi. Na rynku znajdują się agencje ratingowe dokonujące długo i krótko terminowej oceny ratingu. Krótkoterminowe oceny- rynek pieniężny - papiery komercyjne o terminie wykupu do 1 roku.

Instrumenty długoterminowe (obligacje) otrzymują niekiedy podwójną ocenę krótko i długo terminową i oceny te mogą się od siebie różnić, gdy perspektywy na przyszłość emitenta np. ocenione s ą inaczej niż jego bieżąca sytuacja.

Ocena ratingowa oparta jest na weryfikacji następujących parametrów: 1)prawdopodobieństwo spłaty zadłużenia, czyli ocenie zdolności i woli dłużnika do uregulowania zobowiązań finansowych zgodnie z warunkami emisji; 2)rodzaje zaciąganych zobowiązań i jakość zabezpieczeń, jakie emitent oferuje wierzycielom; 3)na ochronie, jaką emitent zapewnia swoim wierzycielom na wypadek bankructwa (reorganizacja, czyli zmiany formy prawnej przedsiębiorstwa).

Ocena ratingowa wyrażona jest w kategorii prawdopodobieństwa niewywiązania się ze zobowiązań. Im to prawdopodobieństwo jest wyższe tym dany emitent bądź jego papier wartościowy otrzyma wyższą ocenę.

Skala ocen nadawanych przez agencje ratingowe:

AAA; Aaa

AAA - najwyższa jakość kredytowa

Aaa - najwyższa wiarygodność kredytowa emitenta.

AA+; AA; AA-; Aa1; Aa2; Aa3; - wysoka ocena, ryzyko umiarkowane.

A+; A; A-; A1; A2; A3 - wysoka wiarygodność kredytowa dłużnika, stabilność zobowiązania tych kategorii jest w pewnym stopniu zależna od potencjalnych zmian w warunkach działania emitenta. Pogorszenie tych warunków może doprowadzić do obniżenia oceny w przyszłości.

BBB+; BBB; BBB-; Baa1; Baa2: Baa3 - zobowiązanie odpowiednio pewne dwóch średniej jakości, a niekorzystne warunki rynkowe mogą doprowadzić do obniżenia zdolności dłużnika do wywiązywania się ze zobowiązań, co oznacza znaczną zmienność ryzyka ponoszonego przez inwestorów. Na tej kategorii Baa3; BBB kończy się klasa zobowiązań, które są uznawane za lokaty pewne, mające cechy stabilnych inwestycji. Zobowiązanie mający oceny niższe od tych ostatnich są uznawane za inwestycje o charakterze wysoce spekulacyjnym, na nich można przy korzystnym zbiegu warunków dużo zarobić, a przy niekorzystnym - stracić.

Obligacje BBB i Baa3 uznawane są za obligacje wysokiego oprocentowania halt yelt bonds, które związane są z dużym ryzykiem w zamian za które dają wysokie oprocentowanie, są to obligacje tandetne (śmieciowe).

BB+; BB; BB-; Ba1; Ba2: Ba3 - zdolność emitenta do wywiązania się ze zobowiązań uzależnione jest od ogólnych warunków ekonomicznych. W przypadku ich pogorszenia się może wystąpić niezdolność do pełnej spłaty zadłużenia, a to oznacza niepewną ochronę kapitału i odsetek.

B+; B; B-; B1; B2: B3 - silne uzależnienie od warunków, w których działa emitent. Emitent uzyskuje tę ocenę na bieżące zdolności do wywiązywania się ze zobowiązań, ale każde pogorszenie warunków rynkowych wpłynie na obniżenie tej zdolności.

CCC; Caa - zobowiązanie podatne na niewypłacalność, czyli duże ryzyko spłaty kapitału i odsetek.

CC; Ca - to bardzo duże ryzyko - i to już są prawdziwe śmieci.

C+; C- - bardzo duże prawdopodobieństwo niewypłacalności, ocenę tę najczęściej stosuje się wobec emitenta, w przypadku których rozpoczęto postępowanie upadłościowe, ale jeszcze oni obsługują bieżące zobowiązania.

Papiery mające ocenę D - zobowiązanie te są nieobsługiwane, emitent jest bankrutem i przestał wywiązywać się ze swoich zobowiązań.

Rodzaje cen obligacji: *nominalne obligacje - od nich naliczane są odsetki; *emisyjna - jest to cena, po jakiej emitent sprzedaje je nabywcom i może być w stosunku do nominalnej wyższa lub niższa; *cena rynkowa - jej formą jest cena giełdowa, kurs giełdowy bez odsetek (cena czysta); *cena rozliczeniowa - jest to cena giełdowa razem z narosłymi odsetkami (cena brudna).

Funkcje obligacji: -pożyczkowa - emitent poprzez emisję obligacji ma możliwość zgromadzenie kapitału, który może wykorzystać na sfinansowanie celów w określonych warunkach emisji; -lokacyjna - zakup obligacji pozwala inwestorom wykorzystać ją jako jedną z form lokaty kapitału, a podstawowe kryteria, którymi kierują się inwestorzy to osiągany zysk, ryzyko związane z zakupem i płynnością instrumentów, czyli możliwość jego zbycia; -płatnicza - polega na możliwości regulowania obligacjami zobowiązań poprzez przeniesienie ich własności przez aktualnego obligatariusza na jego wierzyciela i w ten sposób obligacje mogą zastąpić środki pieniężne. -obiegowa - dzięki możliwości przenoszenia praw własności obligacji przez jej właściciela na inne podmioty, przeniesieniu podlegają prawa związane z obligacjami.

Dzięki funkcji obiegowej i płatniczej obligatariusze mają możliwość zaspokojenia roszczeń swoich wierzycieli za pomocą obligacji. -gwarancyjna - wiąże się ona z różnym stopniem ryzyka w odniesieniu do różnych obligacji np. w zależności od tego czy i w jaki sposób wykup obligacji jest zabezpieczony obligacjami, bowiem uznawane są za instrumenty o niskim poziomie ryzyka, w stosunku do akcji; -zabezpieczająca - ze względu na niski poziom ryzyka oraz płynność obligacji mogą być wykorzystywane jako instrumenty zabezpieczające inne wierzytelności, mogą stanowić zastaw i być podstawą do ubiegania się o kredyt lombardowy (udzielany pod zastaw). -funkcja rozdrobnienia wierzycieli - podmiot korzystający z kredytu bankowego ma jednego wierzyciela i to bardzo silnego, mocnego, bo bank może dyktować własne warunki spłaty długu. Natomiast w przypadku emisji obligacji przyjmuje się że obligatariusze są bardziej elastyczni niż banki, bowiem wykazują większe zainteresowanie pomyślnym zakończeniem inwestycji niż samą spłatą długu. Tym bardziej, że mogą liczyć na możliwość partycypowania przyszłych jego wyników finansowych.

WYCENA OBLIGACJI

1)o stałym oprocentowaniu - wycena każdego instrumentu finansowego, a więc i obligacji jest przeprowadzana po to, by określić wartość instrumentu (cenę sprawiedliwą), a następnie porównać ją z jego ceną rynkową, aby stwierdzić, które instrumenty na rynku są niedowartościowane, czyli mają cenę niższą od sprawiedliwej, a które są przewartościowane. Chodzi tu o odpowiedź na pytanie, czy w wymaganej stopie zwrotu warto dane obligacje nabywać. Podatkowym aspektem wyceny obligacji jest określenie stopy zwrotu zainwestowanego kapitału, który służy do porównywania opłacalności inwestycji w obligacje z opłacalnością innych inwestycji na rynku finansowym. Na rynku wtórnym obligacje mają cenę rynkową zdeterminowaną przez warunki rynkowe, tj. popyt i podaż. W przypadku obligacji o stałym oprocentowaniu głównym czynnikiem wpływu na cenę rynkową jest stopa oprocentowania obligacji. Zależność ta jest wprost proporcjonalna - wyższy kupon odsetkowy obligacji oznacza wyższą cenę na rynku. Inne czynniki do zmiany rynkowych stóp procentowych sa odwrotnie proporcjonalne - jeśli rynkowe stopy rosną to obligacje maleją.

2)zmiana oceny ryzyka emitenta.

3)zmiana różnicy między stopą zwrotu z obligacji danej grupy a obligacji skarbowych, spadek tej różnicy powoduje wzrost popytu na obligacje.

Czynniki wpływające na wykup obligacji: renoma emitenta; termin i forma wykupu; ulgi podatkowe; uprawnienia do ulgowego zakupu innych walorów, np. akcji i obligacji.

Prawidłowością rynku jest to, że ceny rynkowe zbliżają się do wartości nominalnej, pomimo że na rynku pierwotnym były sprzedawane po cenie różnej od wartości nominalnej w miarę przybliżania się terminu wykupu.

Wartość obligacji podobnie jak innych instrumentów finansowych oparta jest na wartości obecnej przyszłych przepływów pieniężnych związanych z posiadaniem danej obligacji. A te przepływy to regularne płatności odsetek w okresie życia obligacji oraz zwrot sumy pożyczonego kapitału zazwyczaj w wartości nominalnej w dniu jej wykupu przez emitenta, w dniu zwanym terminem zapadalności obligacji. Cena obligacji płacona przy jej wykupie jest ceną brudną, gdyż zawiera narosłe odsetki od ostatniej płatności. Cena czysta zwana kursem obligacji jest podana w procentach wartości nominalnej.

Jeśli założymy, ze obligacje 2-letnie o wartości nominalnej 1000, o okresie życia 2 lata

Odsetki płacone raz do roku

k = 10%

kurs walutowy 96,8%

0,968*1000=968+50=1018 - cena brudna razem

E_t

C = ∑ ― (14,1)

(1+r)^t

E_t

C = ∑ ― (14,2)

(1+r_r0)^t

gdzie C - wartość obligacji;

n - liczba okresów odsetkowych posiadania akcji;

E_t - dochód z tytułu posiadania obligacji otrzymywany w okresie t, składa się on z odsetek kupowanych oraz wartości nominalnej obligacji otrzymanej przez jej posiadacza w dniu wykupu;

r - stopa procentowa (liczona w skali okresu otrzymania dochodów), będąca wymaganą stopą dochodu inwestora);

r_r0 - zrealizowana stopa dochodu obligacji.

Stopa procentowa po której następuje dyskontowanie przepływów pieniężnych z tytułu posiadania obligacji jest albo wymaganą stopą dochodów, in. przychodowości inwestora - r.

Wartość obligacji = wartości dochodów, które będą uzyskane w okresie posiadania obligacji w dniu jej wyceny.

Wymagana stopa dochodu stosowana do dyskontowania dochodów z obligacji jest określana na podstawie rynku, tzn. na podstawie stóp dochodu, które przynoszą w momencie wyceny obligacje podobnego typu, tzn. o podobnym poziomie ryzyka emitenta, o zbliżonym oprocentowaniu, o podobnym terminie wykupu. Informacji tych dostarcza rynek, publikują je środki masowego przekazu.

Wyceny obligacji, podobnie jak i innych instrumentów finansowych, inwestorzy dokonują wtedy, gdy uważają że rynek jest nieefektywny, tzn. że informacje o obligacji nie są jeszcze odzwierciedlone w jej cenie rynkowej i inwestor dokonując wyceny liczy na to, że dokona tej oceny szybciej niż inni inwestorzy, dzięki czemu podejmie szybciej decyzję o zakupie lub sprzedaży i przez to uzyska przychody większe niż przeciętne. W przypadku przekonania że rynek jest efektywny, co oznacza, że wszystkie informacje o obligacji są już wyrażone w cenie rynkowej, inwestorzy nie dokonują wyceny obligacji, tylko przyjmują jako wartość obligacji jej aktualną, bieżącą cenę rynkową i na jej podstawie obliczają stopę dochodu, czyli stopę zwrotu i w tym przypadku będzie to już zrealizowana stopa dochodu.

W I wzorze przedstawiona jest zależność nieznanej wartości obligacji od znanej wymaganej stopy dochodu.

W II wzorze przedstawiona jest zależność znanej ceny obligacji od nieznanej zrealizowanej stopy dochodu.

Zrealizowana stopa rr0 jest szczególnym przypadkiem wewnętrznej stopy zwrotu, bowiem jest to wewnętrzna stopa zwrotu inwestycji, sprowadzającej się do zakupu obligacji

WN = 100 zł (wartość nominalna)

Termin zapadalności: 2 lata

Obligacja kupiona at par ( at par - po cenie nominalnej C=WN)

K= 8% płatne co pół roku

r1=10%

r2=6%

Jaka będzie cena obligacji w 1 i 2 przypadku?

4 4 4 104

C1= ------------ + ----------- + ----------- + ------------ = 95,4

(1+0,05) (1+0,05)² (1+0,05)³ (1+0,05)⁴

4 4 4 104

C2= ------------ + ----------- + ----------- + ------------ = 102,54

(1+0,03) (1+0,03)² (1+0,03)³ (1+0,03)⁴

Obliczone ceny są cenami brudnymi, żeby otrzymać ceny czyste należy od ceny brudnej odjąć odsetki od ostatniej wartości kuponowej.

k = 12%

r =1 4%, odsetki płatne co pół roku

Zakup obligacji następuje 3 miesiące przed terminem zapadalności.

106

C= --------------------------- = 102,38 - 3 = 99,38

(1 + 91 * 14/36000)

1 kwartał 360 dni w roku *100

Formuła naliczania odsetek: 365/360

Relacja ceny czystej do wartości nominalnej jest zgodna z regułą, gdy wymagana stopa dochodu jest wyższa od odsetek kuponowych.

WN

C = --------

(1+r)ⁿ

WN(1 + i + ed)

C = ---------------------

1+r

dodatnia stopa realna oznacza, że odsetki kuponowe zrekompensowały deprecjację kapitału ulokowanego w obligacji, będącą wynikiem inflacji i pozwoliły uzyskać dodatkową korzyść finansową. Natomiast ujemna stopa realna informuje, że odsetki kuponowe nie pokryły w pełni deprecjacji i wartość kapitału ulega obniżeniu.

Wycena obligacji 0 - kuponowych:

Wycena takiej obligacji jest najprostsza, gdyż nie ma w jej przypadku odsetek i mamy doczynienia z jednym przepływem pieniężnym - w dniu jej wykupu, równym jej wartości nominalnej.

Wartość obligacji z kuponem 0 jest to wartość bieżąca, dzisiejsza wartość nominalna obligacji.

Pojęcie reinwestycji ma wyłącznie aspekt teoretyczny, gdyż odsetek faktycznie nie ma. Pojęcie reinwestycji służy w przypadku takich obligacji do porównania wartości obligacji z kuponem 0, z wartościami obligacji oprocentowanymi, czyli z kuponami odsetkowymi, w przypadku których reinwestycja odsetek występuje w rzeczywistości.

W przypadku tych obligacji czasami przyjmuje się pół roczny okres odsetkowy, bowiem przyjmuje się jako okres odsetkowy taki, jaki dominuje na rynku obligacji danego kraju, np. w USA - okres ten jest pół roczny.

Okres życia 3 lata.

WN=100

R=15

100

C1 = -------- = 65,79 [roczna kapitalizacja]

(1,15)³

100

C1 = -------- = 64,94 [półroczna kapitalizacja, stopa dochodu jest wyższa]

(1,075)^3*2

Realna stopa dochodu obligacji z kuponem zerowym jest zawsze wyższa w porównaniu ze stopą dochodu obligacji o stałym oprocentowaniu wyemitowanej na ten sam okres. Ta specjalna marża na realnej stopie dochodu wynika z faktu, że posiadacz obligacji z kuponem 0 nie otrzymuje żadnych płatności i nie reinwestuje ich aż do dnia ich wykupu, kiedy otrzymuje zwrot wartości nominalnej obligacji.

Jeśli ceny obligacji rosną - ich dochodowość maleje.

Wycena obligacji o zmiennym oprocentowaniu.

W przypadku obligacji o zmiennym oprocentowaniu, a są nimi polskie obligacje 3;4 i 10-letnie, zmienność oprocentowania oznacza, że w poszczególnych okresach życia obligacji - kolejnych okresach odsetkowych - odsetki kuponowe mogą ulegać zmianie, w zależności od kształtowania się kreślonego wskaźnika finansowego, np. inflacji, będą to obligacje indeksowane, albo od wskaźnika WIBOR.

Obecnie indeksowaną obligacją jest obligacja 4-letnia, przyjmowana jest różna stopa procentowa dla każdego okresu odsetkowego, jest obliczana na podstawie stopy wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (inflacji), przyjmowanych dla 12 miesięcy, ogłaszanych przez GUS w miesiącu poprzedzającym I miesiąc danego okresu odsetkowego, czyli roku i powiększoną o marżę o różnej wysokości.

10-letnie obligacje są dwojakiego rodzaju: inflacja + marża lub WIBOR + marża.

Obligacje 3-letnie o zmiennym oprocentowaniu emitowane są z odsetkami płatnymi co kwartał, a podstawą ich wyliczenia jest średnia rentowność 13-tygodniowych bonów skarbowych.

Rodzaje akcji.

Akcja (stock, shere) jest instrumentem finansowym. W wyniku ich emisji następuje powiększenie kapitału akcyjnego.

Z punktu widzenia akcjonariusza - akcje są instrumentem inwestowania bez konieczności podejmowania działalności gospodarczej we własnym imieniu i na własny rachunek. Posiadacz akcji jest akcjonariuszem będącym współwłaścicielem spółki, emitującej akcje. Akcje dają prawa korporacyjne i majątkowe.

Prawa korporacyjne to: -prawo do uczestniczenia w spółce akcyjnej, które oznacza, że akcjonariusz nie może być z niej usunięty; -prawo do udziału w walnym i współdecydowaniu o sprawach spółki (akcja daje 1 głos);- bierne prawo wyborcze do organów spółki; -prawo mniejszości, które pozwala na odpowiednie zabezpieczenie interesów akcjonariuszy nie dysponujących większością akcji.

Prawa majątkowe to: -prawo do udziału z zysku rocznym (dywidendy), zysk jest dzielony na zysk zatrzymany i zysk do podziału; -prawo poboru akcji nowych emisji, oznacza ono, że dotychczasowi akcjonariusze mają pierwszeństwo w objęciu akcji nowych emisji w przyjętej proporcji; -prawo do części majątku, w przypadku likwidacji spółki.

Akcje dzielą się na: 1)uprzywilejowane; a)pod względem liczby głosów, b)uprzywilejowane w dywidendzie, c)uprzywilejowane w podziale majątku, 2)zwykłe; 3)złote; 4)śmieciowe, in. tandetne; 5)blue chips.

PDA - prawa do akcji.

Przywileje: terminowe; bezterminowe.

Akcje uprzywilejowane w głosowaniu dają liczbę głosów na walnym zgromadzeniu do 5 na jedną akcję. Akcje te powinny być imienne w przypadku jej zamiany na akcje na okaziciela.

Akcje uprzywilejowane w dywidendzie dają prawo do otrzymania części wypracowanego zysku w postaci dywidendy przed akcjonariuszami posiadającymi akcje zwykłe.

Szczególnym rodzajem tego rodzaju akcji są tzw. akcje kumultatyne, często bez prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy - dają prawo ich posiadaczom do otrzymania dywidendy za okresy, w których spółka zamiast osiągać zysk - ponosiła stratę.

Akcje uprzywilejowane w podziale majątku dają pierwszeństwo do otrzymania części likwidowanego majątku spółki przed posiadaczami akcji zwykłych. Wynika z tego, że prawa z akcji zwykłych mają charakter rezydualny - kształtują się na zasadzie rezydium - w pierwszej kolejności spółki realizują zobowiązania, zadłużenia: -z tytułu obligacji; -z tytułu akcji uprzywilejowanych; -z posiadania akcji zwykłych.

Akcje złote - szczególny rodzaj akcji uprzywilejowanych, dają szczególne uprawnienia decyzyjne na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy i należy do nich prawo veta w istotnych (strategicznych) sprawach, tj. zmiana statutu, fuzje, łączenie z innymi spółkami. Akcje złote zatrzymuje dla siebie zwykle skarb państwa, np. Wielka Brytania zatrzymywała pewne kompetencje decyzyjne w celu ochrony przedsiębiorstw przed sztucznie wywoływanymi bankructwami oraz przed drastycznym spadkiem wielkości produkcji i zatrudnienia. W Polsce wprowadzono akcję złotą dla skarbu państwa dającą prawo veta dla ministra skarbu, który będzie mógł zablokować decyzję walnego zgromadzenia akcjonariuszy, jeśli uzna ją za niekorzystną. W projekcie na razie jest określona liczba 15 przedsiębiorstw, określonych jako strategiczne dla funkcjonowania państwa, których pojęcie przedstawia minister skabru, jako obserwator.

Prawa poboru - są to prawa objęcia nowych akcji danej spółki, przysługujące dotychczasowym akcjonariuszom. Prawa te mogą być realizowane lub zbywane na giełdzie przez tych akcjonariuszy.

Prawa do akcji - instrumenty finansowe umożliwiające nabywcom akcji nowej emisji ich odsprzedanie zanim zostaną wprowadzone do obrotu giełdowego. Prawa akcji są notowane w obrocie giełdowym.

Akcje: -pieniężne; -niepieniężne, zwane aportowymi.

Mogą być emitowane akcje z dywidendą w postaci akcji z nowej emisji.

Akcjami zwykłymi handluje się na giełdzie bez ograniczeń, z wyjątkiem np. zastrzeżenia, że akcjami danej spółki mogą handlować tylko uprawnieni do tego maklerzy. Ograniczenie takie wprowadza się czasami w stosunku do spółek, mających istotne znaczenie dla gospodarki.

Wyróżnia się też akcje blue chips, czyli pierwszorzędne. Za takie uznaje się akcje renomowanych i dobrze znanych spółek, charakteryzują się one wysoką płynnością obrotu. Oprócz tego mogą być emitowane akcje NON VOTING - bez prawa głosu, mogą je emitować małe i średnie spółki o pewnej perspektywie rozwoju, które chcą zabezpieczyć się w ten sposób przed spekulacyjnym wykupywaniem pakietów kontrolnych akcji przez konkurentów celu przejęcia nad nimi kontroli.

Oprócz tego mogą występować akcje PENNY STOKS, inaczej śmieciowe, ale nie zawsze słusznie nazywane śmieciowymi, gdyż emituję je nie tylko spółki podupadające, ale także takie, które chcą stosunkowo szybko zabrać kapitał na rynku.

W przypadku akcji może występować SPLIT akcji oraz REVERS SPLIT.

SPLIT akcji - zamiana jednej akcji o dużej wartości jednostkowej na kila, każda o proporcjonalnie mniejszej wartości/cenie jednostkowej. Spółki dokonują SPLITU w celu zwiększenia płynności obrotu, zainteresowania inwestorów ich akcjami.

REVERS SPLIT - odwrotność SPLITU, w Polsce jeszcze nie występuje - zamiana kilu akcji o niższej wartości jednostkowej na jedną o wyższej wartości jednostkowej.

W obrocie papierami wartościowymi występują z reguły 3 ceny: *nominalna; *emisyjna; *rynkowa - giełdowa.

Czasami jako alternatywa ceny emisyjnej może występować cena przetargowa, czyli ustalona w drodze przetargu. Cena/wartość nominalna akcji stanowi jednostkę podstawową kapitału akcyjnego i jest wynikiem podziału kapitału akcyjnego przez liczbę wyemitowanych akcji. Akcje wg wartości nominalnej służą do rozliczania dywidendy.

Różnica między ceną emisyjną i nominalną po pokryciu kosztów emisji stanowi zysk na emisji i powiększa kapitał zapasowy spółki.

Cena rynkowa to cena, która kształtuje się swobodnie na rynku pod wpływem różnych zmieniających się czynników popytowo - podażowych, włącznie z czynnikami politycznymi, dalszych transakcjach na rynku wtórnym oraz na giełdzie. Najbardziej renomowane spółki, silne finansowo, mające pewność, że ich akcje będą cieszyć się powodzeniem wśród potencjalnych nabywców, inwestorów i mogą być wprowadzone/plasowane na rynku bez pomocy innych instytucji, a przede wszystkim bez pomocy gwaranta emisji. Natomiast spółki mniej znane, nie mające pewności powodzenia emisji ich akcji - korzystają z usług gwarantowania emisji. Gwarantowanie emisji akcji lub innych walorów w ustawie „Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi” z 1997 roku określono jako subemisję inwestycyjną/usługową.

Subemisja inwestycyjna polega na zobowiązaniu subemitenta inwestycyjnego do nabycia na własny rachunek całości lub części papierów wartościowych oferowanych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej, na które nie złożono zapisów w terminie ich przejmowania.

Subemisja usługowa polega na nabyciu przez subemitnta lub wprowadzającego akcje na własny rachunek całości lub części emisji dla dalszego ich zbywania w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej. Subemitentami inwestycyjnymi mogą być wyłącznie domy maklerskie, towarzystwa funduszy powierniczych, banki, zakłady ubezpieczeń oraz zagraniczne instytucje finansowe, mające siedzibę w kraju OECD.

Emisje polskich akcji mogą być kierowane na rynki zagraniczne w systemie ADR i GDR. Szczególnie jest to cenna możliwość dla naszych spółek w okresie bessy, kiedy jest trudniejsze plasowanie emisji w Polsce niż na rynkach rozwiniętych.

Emisja w trybie ADR - American Depozyty Rekwizit - Amerykańskie Kwity Depozytowe - emitowane w USA.

GDR - Globalne Kwity Depozytowe - emitowane poza USA, głównie w Europie - w Londynie.

Polega to na tym, że w zamian za akcje powierzone bankowi zagranicznemu - bank ten emituje ADR lub GDR i one są oferowane inwestorom w obrocie międzynarodowym. W 1994 roku w Polsce miała miejsce taka emisja.

Zalety i wady rynku papierów wartościowych (kapitałowego).

Kapitałowy rynek papierów wartościowych umożliwia przekształcenie nawet drobnych oszczędności w kapitał, stwarza możliwości podjęcia gigantycznych nawet inwestycji bez wsparcia państwa.

Przyczynia się do wzrostu efektywności ogólnej w gospodarce przez przepływ kapitału z dziedzin o niższej efektywności do dziedzin o wyższej efektywności.

Na skutek tego przepływu wyrównuje się stopa zysku, zaspokajane są też preferencje płynności, bowiem papiery wartościowe charakteryzują się najwyższym stopniem płynności po pieniądzu. Ponadto niestety rynek papierów wartościowych rodzi tendencję do monopolizacji gospodarki narodowej (światowej).

Spekulacja na rynku papierów wartościowych może prowadzić do recesji (załamania koniunktury) w gospodarce.

Na rynku mamy do czynienia z dwoma rodzajami kursów: *metoda oparta na zleceniach; *metoda oparta na cenach.

W metodzie opartej na zleceniach cena jest ustalana na podstawie składanych przez inwestorów zleceń kupna-sprzedaży. Kurs może być ustalony jednorazowo na danej sesji (kurs jednolity).

Kurs może być zmieniany wielokrotnie na danej sesji, w dowolnym momencie, na podstawie istniejących w tym momencie zleceń (kurs ciągły).

W metodzie opartej na cenach zlecenia dostosowują się do kursu istniejącego na giełdzie. Na rynku działają wtedy tzw. merket makers - animatorzy rynku, którzy gwarantują płynność rynku. Podmioty te są gotowe w każdym momencie do zawarcia transakcji kupna lub sprzedaży i podają oni w każdym momencie widełki cenowe, czyli oferty kupna i sprzedaży. Pojawiające się zlecenia odpowiadające tym warunkom są realizowane.

Animatorzy są zobowiązani do podawania ofert kupna-sprzedaży niezależnie od sytuacji na rynku (bessa czy hossa).

Przy określaniu kursu giełdowego - jednolitego, system WARSET (rozliczeniowy) kieruje się 3 zasadami: *maksymalizacja wolumenu obrotu, spośród kilku możliwych kursów - wybierany jest ten, który zapewni najwyższy obrót; *minimalizacja różnicy między liczbą akcji w zleceniach sprzedaży i kupna możliwych do zrealizowania po określonym kursie. *minimalizacja różnicy między kursem określonym, a kursem odniesienia, czyli poprzednim.

Transakcje zabronione. -W transakcjach papierami wartościowymi jest zabronione nieuczciwe wykorzystywanie przez maklerów zleceń i zasobów ich klientów, sztuczne zawyżanie lub zaniżanie kursów, posługiwanie się w obrocie poufnymi, niedostępnymi ogółowi inwestorów, informacjami lub dezinformacją. Do transakcji zabronionych należy sprzedaż wewnętrzna (spółka nie może kupować własnych akcji).-Wykup akcji w celu zawyżenia kursów przez spółki-córki również jest zabroniony.-Zabroniony jest WASH SALES - superczysty handel, stosowany w celu powiększenia straty kapitałowej i obniżenia płaconych podatków (kupno i sprzedaż wzajemnie sobie tych samych akcji bez końcowej zmiany struktury własności). -Zabronione jest tworzenie stowarzyszeń lub spółdzielni, POOL`u w celu obrotu papierami wartościowymi. -Zabronione jest wykorzystywanie informacji poufnej, nieudostępnionej do publicznej wiadomości.

Na naszej giełdzie notowane są akcje w systemie notowań ciągłych.

W nowym rozwiązaniu prawnym zaproponowano wyprowadzenie obrotu pakietowego poza giełdę.

Podstawowe zmiany:

W UE rynek finansowy dzieli się na: regulowany; nieregulowany.

Rynek regulowany podlega bezpośredniej kontroli organów nadzorujących rynek.

Rynek nieregulowany obejmuje małe rynki i takiej kontroli nie podlega.

Po wejściu do UE organem tym w Polsce jest KPWiG i kontroli z jej strony nie podlegają rynki, które spełniają 6 wymogów. Są to rynki, na których oferty: 1)kierowane są nie do więcej niż 100 uczestników; 2)gdy oferty są nie wyższe niż 50 tysięcy Euro; 3)gdy oferty dotyczą walorów, których wartość emisji w ciągu roku nie przekroczyła 100 tysięcy Euro; 4)kiedy oferty są kierowane wyłącznie do tzw. inwestorów kwalifikowanych, tzn. domów maklerskich i instytucji finansowych; 5)gdy ofert dotyczą papierów emitowanych na czas krótszy niż 12 miesięcy; 6)obejmują walory skarbu państwa i banku centralnego, w tym także zagranicznych.

Instytucje rynku pieniężnego należą do rynku nieregulowanego.

Nowe ustawy, które zastąpiły ustawę „Prawo o obrocie papierami wartościowymi” z 1997 roku to 3 ustawy:

1)ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, w skrócie „ustawa o ofercie”; 2)ustawa o obrocie instrumentami finansowymi („ustawa o obrocie”); 3)ustawa o nadzorze nad rynkiem kapitałowym („ustawa o nadzorze”).

1

---