Plan opieki nad wcześniakiem

CHARAKTERYSTKA

NOWORODEK DONOSZONY	NOWORODEK PRZEDWCZEŚNIE URODZONY
Urodzony z ciąży powyżej 37 tyg. życia płodowego	Urodzony z ciąży między 28 - 37 tyg. życia płodowego
Masa ciała powyżej 2500 g	Masa ciała między 1001 - 2500 g
Długość ciała 48 - 52 cm	Długość ciała 35 - 47 cm
Tkanka podskórna dobrze rozwinięta	Tkanka podskórna słabo rozwinięta, naczynia krwionośne bardzo dobrze widoczne
Liczba oddechów na minutę: 35 - 40	Oddechy przyspieszone, spłycone, niemiarowe, występuje skłonność do bezdechów
Skóra różowa	Skóra czerwona, tworząca fałdy
Meszek znajduje się tylko okolicy ramion i grzbietu	Gęsty, długi meszek pokrywa prawie całe ciało noworodka
Chrząstki ucha zewnętrznego i nosa są dobrze rozwinięte	Chrząstki ucha i nosa wiotkie
Miejsce odejścia pępowiny znajduje się pośrodku między wyrostkiem mieczykowatym a spojeniem łonowym	Miejsce odejścia pępowiny znajduje się bliżej spojenia łonowego
U chłopców jądra znajdują się w worku mosznowym, u dziewczynek wargi sromowe większe pokrywają mniejsze	U chłopców jądra są jeszcze w jamie brzusznej lub kanale pachwinowym, u dziewczynek wargi sromowe większe nie pokrywają mniejszych
Paznokcie pokrywają opuszki palców	Paznokcie miękkie, słabo rozwinięte
Noworodek głośno krzyczy i jest ruchliwy	Wcześniak cichutko kwili, jest mało ruchliwy
Wyrazem prawidłowego napięcia mięśniowego są ułożone w pozycji przygięciowej kończyny	Wcześniak ma słabe napięcie mięśniowe
Zachowane typowe dla noworodka odruchy	Wcześniaki z masą ciała do 1750 g przeważnie nie mają odruchu ssania i połykania

ARKUSZ PLANOWANEJ OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ U WCZEŚNIAKA

Rozpoznany Problem	Cel Działania	Planowane Działania Pielęgniarskiej
Zaburzenia oddychania	kontrola oddychania, ułatwienie oddychania	częsta obserwacja oddechów, najlepiej na monitorze zastosowanie aparatury wspomagającej oddychanie stała lub okresowa tlenoterapia zapewnienie drożności dróg oddechowych ewentualnie podjęcie działań resuscutacyjnych udział w kontrolnych badaniach gazometrycznych dbanie o właściwą wilgotność pomieszczenia, w którym przebywa wcześniak (50 - 60 %, nawet do 90%)
hipotermia	ogrzanie i utrzymanie stałej temperatury ciała i otoczenia	kontrola temperatury ciała i otoczenia ogrzanie wcześniaka ( kocyk, dodatkowe ubranko, promiennik podczerwieni, inkubator)
hipoglikemia, nadpobudliwość, drgawki lub senność	wyrównanie poziomu glukozy w surowicy krwi	obserwacja zachowania wcześniaka badanie poziomu glukozy w surowicy krwi podawanie glukozy do układu pokarmowego lub dożylnie
zaburzenia w odżywianiu ( brak odruchów ssania i połykania ), niedojrzałość gruczołów trawiennych	zapewnienie dziecku odpowiedniego sposobu odżywiania	obserwacja odruchów ssania i połykania zastosowanie odpowiedniej techniki podawania pokarmu oraz podaż właściwego pokarmu podaż składników odżywczych drogą dożylną kontrola masy ciała dziecka
hiperbilirubinemia	usunięcie bilirubiny z organizmu dziecka	obserwacja stanu skóry, zachowania, wydalania moczu kontrola krwi na poziom bilirubiny podawanie albumin fototerapia transfuzja wymienna krwi
duża podatność na zakażenia	ochrona dziecka przed zakażeniem, natychmiastowe leczenie zmian chorobowych	izolowanie dziecka na oddziale wydzielonym zachowanie zasad aseptyki i antyseptyki nie narażanie na kontakt z osobami chorymi dokładna toaleta kikuta pępowinowego zastosowanie lamp bakteriobójczych
delikatna, cienka skóra wcześniaka	zapewnienie prawidłowego stanu skóry	ocena stanu skóry toaleta przy użyciu oliwki, chusteczek nasączanych balsamem
skłonność do niedokrwistości	zapobieganie skutkom niedokrwistości	badanie składników morfotycznych krwi podawanie preparatów żelaza, przetaczanie krwi stosowanie w diecie pokarmu kobiecego

Wady wrodzone u dzieci

Wyszukanie noworodka z grupy ryzyka	Zebranie wywiadu położniczego Ocena zmian w usg Dokładna obserwacja stanu noworodka po porodzie
Rozpoznanie charakteru wady	Badanie drożności przełyku Obserwacja występowania wymiotów, oddania smółki Ocena zalegania żołądkowego Obserwacja zmiany zabarwienia powłok skórnych Obserwacja podstawowych parametrów życiowych Obserwacja występowania obrzęków
Zapobieganie zachłyśnięciu	Wstrzymanie karmień przy podejrzeniu wady Układanie noworodka na prawym boku Założenie zgłębnika do żołądka Odessanie zalegającej treści z żołądka
Utrzymanie drożności dróg oddechowych	Umieszczenie w inkubatorze Przygotowanie do intubacji
Zapobieganie utracie ciepła i zakażeniu	Umieszczenie w inkubatorze Założenie sterylnego opatrunku

Profilaktyka wad cewy nerwowej

• Spożywanie przez wszystkie kobiety w wieku rozrodczym, które mogą zajść w ciążę dodatkowo niezależnie od normalnej diety 0,4 mg kwasu foliowego dziennie;

• Spożywanie nawet 4 mg kwasu foliowego dziennie przez te kobiety, które urodziły już dziecko z wadą cewy nerwowej i planują następne ciąże.

Opieka nad noworodkiem z żółtaczką patologiczną

Cechy żółtaczki patologicznej:

• Występuje przed upływem 24 godzin życia noworodka;

• Trwa - ponad 10 dni;

• Stężenie bilirubiny przekracza wartości określone dla danej masy ciała i wieku ciążowego;

• Występuje wzrost o więcej niż 5 mg % bilirubiny na 24 godziny.

Rodzaje żółtaczek patologicznych:

• Spowodowane niezgodnością serologiczną w zakresie grup głównych i czynnika Rh;

• Spowodowane niedojrzałością, niedotlenieniem, zakażeniem wywołującym uszkodzenie komórki wątrobowej i zaburzenie w transporcie bilirubiny (niedojrzałość enzymatyczna wątroby wyraża się upośledzoną glukuronizacją bilirubiny w wątrobie ).

Postacie żółtaczki spowodowanej niezgodnością serologiczną

w zakresie czynnika Rh:

1. Ciężka żółtaczka noworodka

2. Uogólniony obrzęk płodu

3. Ciężka niedokrwistość noworodków

Transfuzja wymienna przy żółtaczce spowodowanej niezgodnością serologiczną w zakresie czynnika Rh -

przetaczamy krew w ilości 15 - 20 mililitrów na kilogram masy ciała, używając jednoimiennej krwi z grupą krwi dziecka lecz z czynnikiem Rh (-).

Transfuzja wymienna przy żółtaczce spowodowanej niezgodnością serologiczną w zakresie grup głównych -

wymienne przetaczanie krwi preparatem krwi zawierającym krwinki grupy O Rh (+) lub Rh (-) zawieszone w surowicy krwi A lub B, AB zgodnie z grupą główną noworodka.

FOTOTERAPI

Zasady postępowania:

FOTOTERAPIA - polega na użyciu np. niebieskiej wiązki światła o długości fali 425 - 475 nanometrów lub innej np. fioletowej, co powoduje zmniejszenie ilości niezwiązanej bilirubiny w osoczu i powstanie fotoizomerów bilirubiny, wydalanych następnie z ustroju z moczem i żółcią.

ALBUMINY- umożliwiają szybszy transport bilirubiny niezwiązanej do wątroby.

Działania niepożądane fototerapii oraz proponowane metody zapobiegania i leczenia

Działania niepożądane	Postępowanie
podrażnienie skóry (zmiany rumieniowe, osutki)	- częsta zmiana pozycji dziecka - ograniczenie stosowania na skórę kremów, maści, leków działających miejscowo
odwodnienie	- monitorowanie stanu nawodnienia noworodka - zwiększenie podaży płynów
gorączka	- ochrona czujników temperatury przed bezpośrednim działaniem światła - umieszczenie lampy do fototerapii w odpowiedniej odległości
"zespół brązowego dziecka" (bronze baby syndrome)	- oznaczenie stężenia bilirubiny sprzężonej - zakończenie fototerapii

ŻÓŁTACZKA U NOWORODKA

ZAPOBIEGANIE HIPERBILIRUBINEMII	Wprowadzenie jak najwcześniej karmienia Wykrywanie zagrożenia konfliktem serologicznym
ROZPOZNANIE ŻÓŁTACZKI	Obserwacja zabarwienia powłok skórnych, niedokrwistości i zachowania szczególnie w pierwszej dobie życia Znajomość objawów kwasicy, niedotlenienia, zakażenia, hipotermii zwiększających ryzyko powikłań w przebiegu hiperbilirubinemii Ocena zagrożenia wystąpienia żółtaczki jąder podkorowych w postaci: - depresji o u n ( zaburzenia świadomości, obniżenie napięcia mięśniowego ) - pobudzenia o u n ( drżenia kończyn, drgawek, krzyku mózgowego, ułożenia odgięciowego )
UDZIAŁ W FOTOTERAPII	Zabezpieczyć oczy dziecka, u chłopców narządy płciowe zewnętrzne Ułożyć rozebranego malucha pod lampą Zmieniać często położenie dziecka Monitorować poziom temperatury Monitorować czas pobytu dziecka pod lampą, czasy przerw Obserwacja w kierunku przegrzania, odwodnienia, wolnych stolców
UDZIAŁ W TRANSFUZJI WYMIENNEJ	Zabezpieczenie kikuta pępowinowego do transfuzji Przygotowanie krwi do przetoczenia i ustalenie jej zgodności Obserwacja stanu noworodka Przygotowanie sprzętu do reanimacji Ocena powikłań po przetoczeniu

OPIEKA NAD NOWORODKIEM Z ZABURZENIAMI ODDYCHANIA

Do oceny ciężkości zaburzeń oddychania u noworodków służy skala SILVERMANA.

Niepokojące objawy u dziecka z zaburzeniami oddychania to:

• TRUDNOŚĆ Z PODJĘCIEM PIERWSZEGO ODDECHU

• NIEPOKÓJ

• KRZTUSZENIE SIĘ

• POSTĘKIWANIE ( W WYNIKU WYDYCHANIA POWIETRZA PRZY CZĘŚCIOWO ZAMKNIĘTEJ GŁOŚNI )

• ZMIANA ZABARWIENIA POWŁOK SKÓRNYCH W CZASIE KARMIENIA

• ZŁE PRZYJMOWANIE KARMIEŃ

• ZABURZENIA W BADANIACH GAZOMETRYCZNYCH

PLAN DZIAŁANIA

1. WŁAŚCIWA OCENA STANU NOWORODKA.

2. TLENOTERAPIA.

3. NAWILŻANIE POWIETRZA I OGRZEWANIE GO.

4. POMIAR PRĘŻNOŚCI GAZÓW PULSOKSYMETREM.

5. UTRZYMANIE W GOTOWOŚCI SPRZĘTU DO PROWADZENIA ODDECHU ZASTĘPCZEGO.

6. WSPÓŁUDZIAŁ W LECZENIU NP.: PREPARATAMI ZAWIERAJĄCYM SURFAKTANT - ( ALVEOFACT, EXOSURF ).

7. NAWODNIENIE NOWORODKA POD KONTROLĄ BILANSU PŁYNÓW.

8. OGRANICZENIE STRESÓW ZWIĄZANYCH Z PIELĘGNACJĄ I BOLESNYMI ZABIEGAMI.

9. WSPARCIE RODZICÓW.

TOALETA DRZEWA OSKRZELOWEGO I RURKI INTUBACYJNEJ U NOWORODKA

Przygotowanie zestawu:

• Cewniki do odsysania (6,8,10 Fr)

• Aparat Ambu podłączony do źródła tlenu

• Jałowe rękawiczki

• Jałowa 0,9 % Na Cl w strzykawce

Wykonanie czynności:

1. Umyć ręce;

2. Przygotować jałowy cewnik o odpowiednim rozmiarze oraz łącznik z otworem bocznym („T”);

3. Złożyć jałowe rękawiczki;

4. Przewentylować noworodka maksymalnym stężeniem tlenu za pomocą aparatu Ambu;

5. Odłączyć Ambu i i podać do rurki 0,5 ml 0,9 %

Na Cl;

6. Przewentylować noworodka maksymalnym stężeniem tlenu za pomocą aparatu Ambu;

7. Wprowadzić cewnik do rurki bez zatykania otworu bocznego łącznika. Zatykając palcem otwór łącznika, odessać treść w trakcie wyciągania cewnika;

8. Powtórzyć czynność kilkakrotnie w zależności od ilości wydzieliny w rurce;

9. Koniec cewnika z wydzieliną posłać na badanie bakteriologiczne;

Przez cały zabieg obserwować noworodka pod kątem niewydolności oddechowej i zwolnienia akcji serca.

ZESPÓŁ NAGŁEJ ŚMIERCI NIEMOWLĄT

(SIDS - sudden infant death syndrome)

Określenie istoty problemu:

Jest to nagły, niespodziewany zgon niemowlęcia, do którego doszło ewidentnie podczas snu, który pozostaje niewyjaśniony po przeprowadzeniu gruntownego dochodzenia, w tym pełnego badania autopsyjnego i oględzin miejsca śmierci oraz analizy wywiadu klinicznego.

Dramaturgia tej „śmierci bez patologii” jest zawsze podobna: pozornie zdrowe niemowlę ułożone do snu odnajdywane jest martwe.

CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE ZAGROŻENIE SIDS

Czynniki ze strony matki:

• więcej niż 3 ciąże w krótkich odstępach czasu;

• kilkakrotne poronienia sztuczne i/lub naturalne;

• powikłania w czasie ciąży (zatrucie ciążowe, infekcje dróg moczowych, niedokrwistość);

• komplikacje w czasie porodu (przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego, stymulacja czynności porodowej);

• młody wiek;

• uzależnienie od narkotyków, nikotyny, alkoholu.

Czynniki ze strony dziecka:

• poród przed 37 tyg. lub po 41 tyg. ciąży;

• masa urodzeniowa poniżej 2500 gram;

• punktacja Apgar w 5 min. poniżej 6;

• poród zabiegowy ze wskazań dziecka;

• zespół zakażonych wód płodowych;

• zaburzenia oddychania po urodzeniu;

• pobyt noworodka na OIOM;

• drugie i następne z porodów mnogich;

• napady bezdechu i sinicy;

• rodzeństwo ofiar SIDS;

• częste infekcje dróg oddechowych w niemowlęctwie.

Inne czynniki:

• ułożenie w czasie snu na brzuchu;

• oziębienie lub przegrzanie;

• wyłączne lub przeważające karmienie sztuczne;

• przebywanie w atmosferze dymu tytoniowego;

• przyjmowanie leków działających nasennie (między innymi syropów zawierających prometazynę).

Teorie powstawania SIDS:

• Genetyczna, związana z rodzinną predyspozycją do jawnych, zagrażających życiu zdarzeń (epizody bezdechu, sinicy, bladości powłok lub utraty świadomości).

• Niedotleniowa związana z niedojrzałością układu oddechowego i nerwowego, której towarzyszy skłonność do bezdechów.

• Związana z nadreaktywnością ze strony układu wegetatywnego dziecka (u dzieci występują epizody reakcji wegetatywnych - tachykardii, nagłej zmienności czynności serca, nadmiernej potliwości czy termolabilności).

• Związana z neuroprzekaźnikami w indukowaniu nagłych zgonów - amin katecholowych, serotoniny, peptydów opiatowych (istnieje też hipoteza „przedawkowania”endorfin w powstaniu „cichej śmierci”).

Profilaktyka SIDS:

• Zapobieganie przegrzewaniu dziecka np. przez zapewnienie w pomieszczeniu gdzie przebywa temperatury w granicach 20 - 21 °C;

• Układanie dziecka w łóżeczku na boku, bez poduszki lub na brzuszku ale tylko w naszej obecności;

• Odizolowanie dziecka od dymu tytoniowego;

• Monitorowanie snu dziecka, a przede wszystkim obserwację bezdechów nawet przy zastosowaniu specjalistycznej aparatury (monitorującej ruchy klatki piersiowej, ruchy ścian jamy brzusznej, przez zastosowanie materacowych czujników bezdechu, kardiomonitorów, pulsoksymetrów);

Opieka nad dzieckiem zakażonym wirusem HIV

Określenie istoty problemu:

„Choroba HIV u dzieci” to przewlekła choroba rozpoczynająca się zakażeniem ludzkim wirusem niedoboru odporności HIV i prawdopodobnie prowadząca do wystąpienia AIDS - zespołu nabytego niedoboru odporności współistniejącego z infekcją oportunistyczną, śródmiąższowym limfocytarnym zapaleniem płuc, nawracającymi zakażeniami bakteryjnymi o ciężkim przebiegu, zespołem wyniszczenia organizmu, nowotworem złośliwym.

Ryzyko transmisji wertykalnej zwiększa:

1.Wysoki poziom wiremii (liczba kopii wirusa w 1 ml surowicy);

2.Zaawansowana klinicznie i immunologicznie choroba matki;

3.Przedwczesny poród oraz traumatyzujący sposób prowadzenia porodu;

4.Odejście wód płodowych ponad 4 godziny przed urodzeniem dziecka.

Postępowanie:

Stosowanie preparatu zwalczającego wirusa (u kobiety w czasie ciąży, porodu i w 6 pierwszych tygodniach życia dziecka) może zredukować odsetek dzieci zakażonych przez matki i chorych dzieci.

Wczesne włączenie leczenia przeciwretrowirusowego hamuje replikację wirusa i zmniejsza liczbę zakażonych komórek.

ŁAGODNE OBJAWY ZAKAŻENIA HIV:

• Powiększenie węzłów chłonnych.

• Powiększenie wątroby.

• Powiększenie śledziony.

• Zapalenie ślinianek.

• Nawracające zakażenia górnych dróg oddechowych.

• Atopowe zapalenie skóry.

UMIARKOWANE OBJAWY CHOROBY:

• Niedokrwistość.

• Małopłytkowość.

• Biegunka.

• Zakażenia grzybicze.

• Gorączka.

• Zapalenie płuc, posocznica, zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych.

• Nawracające zakażenia wirusami Herpes simplex, Varicella zoster.

• Limfocytarne śródmiąższowe zapalenie płuc.

• Kardiomiopatia, nefropatia.

W pełnoobjawowym AIDS stwierdza się:

• HIV - encefalopatię;

• Zespół wyniszczenia;

• Co najmniej 2 razy w roku ciężkie zakażenia oportunistyczne szczególnie grzybicze;

• Stale pogłębiający się niedobór odporności.

Kompleksowa terapia dzieci z HIV obejmuje:

• Leczenie przeciwretrowirusowe;

• Zapobieganie i leczenie zakażeń oportunistycznych (przede wszystkim profilaktyka pneumocystozy);

• Leczenie chorób zakaźnych z rozszerzeniem wskazań do antybiotykoterapii;

• Leczenie immunokorekcyjne (u dzieci z głębokim niedoborem odporności podawanie dożylne raz na 2 - 3 tygodnie preparatu immunoglobuliny);

Problem krzywicy u dzieci

Istota problemu

Krzywica jest przewlekłym schorzeniem metabolicznym występującym w okresie nie zakończonej jeszcze mineralizacji chrząstek przynasadowych.

Charakteryzuje się obniżeniem iloczynu wapniowo - fosforanowego w płynie pozakomórkowym i w konsekwencji pojawieniem się wtórnej nadczynności przytarczyc.W jej przebiegu upośledza się funkcjonowanie całego ustroju dziecka, w tym także mineralizacja (wapnienie) kośćca.

POSTACIE KRZYWICY

• Z niedoboru witaminy D3 (niedobór w diecie, zaburzenia wchłaniania);

• Z zaburzenia przemiany witaminy D3 (wrodzony blok enzymatyczny, niewydolność nerek, wątroby, działanie niektórych leków przeciw padaczkowych);

• Z niedoboru wapnia (zaburzenia wchłaniania, niedobór w diecie);

• Hipofosfatemiczna (witamino - D - oporna).

 PROBLEMY U DZIECI Z KRZYWICĄ

• Opóźnienie rozwoju ruchowego dzieci, obniżenie aktywności fizycznej z powodu zmniejszenia wydolności układu mięśniowego;

• Większa drażliwość (dzieci są niespokojne, płaczliwe, lękliwe, mało śpią);

• Nadmierna potliwość (pocenie owłosionej skóry głowy szczególnie po posiłku);

• Łamliwość paznokci;

• Dermografizm;

• Bóle brzucha w wyniku skurczy naczyń trzewnych;

• Zaburzenia odporności;

• Zniekształcenia kostne (rozmiękanie potylicy, uginające się brzegi ciemiączek, deformacja klatki piersiowej, bransolety krzywicze, koślawość kończyn dolnych).

Ilość wymaganego spożycia wapnia zależy od wieku:

· 0-0,5 roku - 400 mg/24 h

· 0,5-1 roku - 600 mg/24 h

· 1-3 lat - 800-1000 mg/24 h

· 4-9 lat - 800 mg/24 h

· 10-18 lat - 1200 mg/24 h

Dzienne spożycie witaminy D

· Kobiety ciężarne powinny uzupełniać dietę witaminą D w dawce 400 j.m. wit. D dziennie.

· Suplementację należy rozpocząć od drugiego trymestru ciąży.

Noworodki donoszone:

• Łączne spożycie witaminy D z diety i preparatów farmaceutycznych powinno wynosić 400 j.m./24 h.

• Noworodek karmiony piersią, którego matka nie otrzymywała witaminy D w ostatnim trymestrze ciąży, wymaga jej podaży - od pierwszych dni życia w dawce 400 j.m. wit. D/24 h. Jeżeli matka przyjmowała witaminę D w ostatnim trymestrze ciąży, należy ją podawać od 3. tyg. życia.

• Noworodki karmione mlekiem modyfikowanym, spożywające (na dobę) wystarczającą objętość mleka do zapewnienia dobowego zapotrzebowania na wit. D, nie wymagają dodatkowej suplementacji.

• Przy karmieniu mieszanym lekarz ustala dawkę indywidualnie, obliczając zawartość witaminy D w podawanym mleku modyfikowanym.

Niemowlęta:

· Niemowlętom karmionym piersią należy podawać witaminę D w dawce 400 j.m./24 h niezależnie od tego, czy matka karmiąca przyjmuje preparaty zawierające tę witaminę.

· Niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym nie wymagają dodatkowego podawania witaminy D, o ile ilość spożytego mleka pokrywa w całości dobowe zapotrzebowanie.

   Dzieci 1-18 roku życia

· Dzieci 1-18 roku życia wymagają dodatkowej podaży witaminy D w dawce 400 j.m./24 h, pochodzącej z żywności wzbogacanej tą witaminą lub preparatów farmaceutycznych.

· Działanie witaminy D jest skuteczne pod warunkiem stosowania urozmaiconej diety, zawierającej odpowiednie ilości wapnia, oraz przestrzegania zasady aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu.

Zawartość witaminy D w mleku:

• Mieszanki mleczne początkowe zawierają 40-60 j.m. witaminy D w 100 ml.

• Mieszanki mlecze następne zawierają od 56-76 j.m. wit. D w 100 ml.

• Pokarm kobiecy zawiera 1,5-8 j.m. wit. D w 100 ml.

Jednej średniej szklance mleka pod względem zawartości wapnia (240 mg) odpowiadają:

· jeden mały kubeczek jogurtu (150 g),

· jedna szklanka kefiru,

· jedna szklanka maślanki,

· 35 dkg sera białego (4 lub 5 naleśników z serem; około 20 pierogów leniwych),

· dwa małe "trójkąciki" serka topionego,

· dwa plasterki sera żółtego.

Moczenie nocne

Jest to mimowolne i bezwiedne oddawanie moczu w czasie snu przez dziecko, które ukończyło 5 lat

Dolegliwość ta występuje u około 15-20 % pięciolatków, 5-7 % dzieci dziesięcioletnich, 1-3 % osób dorosłych

Spotykana jest dwukrotnie częściej u chłopców

U około 20% dzieci z moczeniem występują różnego rodzaju zaburzenia emocjonalne

Rodzaje moczenia nocnego:

• Moczenie nocne izolowane, mające niejednolitą i często trudną do ustalenia przyczynę,

• Moczenie nocne wtórne, które może stanowić jeden z objawów wielu chorób.

W moczeniu nocnym izolowanym

1.Problem ten bardzo często występuje rodzinnie.

2.Potwierdza się, że moczy się 77% dzieci, których oboje rodziców moczyło się w dzieciństwie.

3. Według niektórych doniesień około 75% dzieci produkuje zwiększoną ilość moczu w nocy.

4. Stwierdza się także opóźnienie dojrzewania prawidłowej kontroli nad czynnością pęcherza moczowego oraz procesów przebiegających w mózgu, odpowiedzialnych za przebudzenie się.

5. Sytuację może pogarszać nadmierna ilość płynów wypijanych przed snem

Moczenie izolowane możemy podejrzewać u dziecka, które:

• Moczy się od urodzenia (bez przerwy dłuższej niż 6 miesięcy),

• Moczy się częściej niż 3 razy w tygodniu,

• W ciągu dnia nie popuszcza moczu,

• Nie ma gwałtownie pojawiającej się potrzeby oddania moczu,

• Nie zgłasza dolegliwości podczas oddawania moczu oraz obficie moczy łóżko, przeważnie w pierwszej połowie nocy, często nawet kilkakrotnie w ciągu jednej nocy

Charakterystyka moczenia nocnego wtórnego

Najczęściej przyczyną jego powstania są wady układu moczowego, nieprawidłowe funkcjonowanie oraz zakażenia układu moczowego, które nie leczone mogą doprowadzić nawet do niewydolności nerek.

Charakterystyczne jest popuszczanie moczu w dzień, ból i pieczenie przy oddawaniu moczu, częstomocz

i krwiomocz. 

Inne przyczyny moczenia wtórnego, to choroby powodujące wytwarzanie nadmiernych ilości moczu (np. cukrzyca), kamica nerkowa, zaparcia, alergie, padaczka

Postępowanie w pierwotnym moczeniu nocnym:

• Po wczesnej kolacji, ograniczenie pojenia oraz unikanie napojów gazowanych, jarzyn i owoców w godzinach wieczornych,

• Dopilnowanie, aby dziecko zrobiło siusiu bezpośrednio przed snem,

• Prowadzenie karty (kalendarza, zeszytu) obserwacji, gdzie notuje się noce „suche” (powinno się za nie udzielać pochwały),

• Ćwiczenia zmierzające do zwiększenia pojemności pęcherza oraz lepszej kontroli nad oddawaniem moczu,

• Psychoterapia.

Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci

Definicja zespołu nadpobudliwości psychoruchowej u dzieci:

ADHD to skrót od angielskiej nazwy Attention Deficit Hyperactivity Disorder

Zdaniem Teresy Bednarskiej i Haliny Spionek z nadpobudliwością psychoruchową mamy do czynienia wtedy, gdy dochodzi do powstania przewagi procesów pobudzania nad procesami hamowania w ośrodkowym układzie nerwowym.

Jeżeli w fazie największego wzrostu mózgu występują jakieś przeszkody, mogą one doprowadzić do zmniejszenia się liczby połączeń nerwowych oraz spowolnić niezbędne biochemiczne procesy dojrzewania.

To może zaburzyć dynamikę procesów nerwowych, a tym samym wpłynąć na opóźnienie kształtowania się:

•mowy,

•pisania,

•czytania,

•myślenia.

Kryteria ADHD

ZABURZENIA KONCENTRACJI UWAGI

Sześć lub więcej z podanych poniżej kryteriów zaburzeń koncentracji uwagi musi utrzymywać się przez przynajmniej

6 miesięcy w stopniu utrudniającym adaptację (funkcjonowanie) dziecka bądź w stopniu niewspółmiernym do jego rozwoju.

•dziecko nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć szkolnych, pracy lub w czasie wykonywania innych czynności, popełnia błędy wynikające z niedbałości;

•często ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniach i grach;

•często wydaje się nie słuchać tego, co się do niego mówi;

•często nie stosuje się do podawanych kolejno instrukcji i ma kłopoty z dokończeniem zadań szkolnych i wypełnieniem codziennych obowiązków, jednak nie z powodu przeciwstawiania się lub niezrozumienia instrukcji;

•nie lubi, ociąga się lub unika rozpoczęcia zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego - jak nauka szkolna lub odrabianie zajęć domowych;

•często gubi rzeczy niezbędne do pracy lub innych zajęć np.: zabawki, przybory szkolne, ołówki, książki, narzędzia;

•często ma trudności ze zorganizowaniem sobie pracy lub

•łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców;

•często zapomina o różnych codziennych sprawach.

NADRUCHLIWOŚĆ

•dziecko ma często nerwowe ruchy rąk lub stóp bądź nie jest w stanie usiedzieć w miejscu;

•wstaje z miejsca w czasie lekcji lub w innych sytuacjach wymagających spokojnego siedzenia;

•chodzi po pomieszczeniu lub wspina się na meble w sytuacjach, gdy jest to zachowanie niewłaściwe - w szkole, w pracy, w domu;

•ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczywaniem;

•często jest w ruchu; "biega jak nakręcone";

•jest nadmiernie gadatliwe.

IMPULSYWNOŚĆ

•wyrywa się z odpowiedzią zanim pytanie zostanie sformułowane w całości;

•ma kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej;

•przerywa lub przeszkadza innym (np. wtrąca się do rozmowy lub zabawy).

Kryteria dodatkowe:

•Niektóre upośledzające funkcjonowanie dziecka objawy ujawniają się przed 7 rokiem życia dziecka.

•Upośledzenie funkcjonowania dziecka występuje w dwóch lub więcej sytuacjach (np. w szkole i w domu).

•Stwierdza się klinicznie istotne upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego lub szkolnego (w zakresie edukacji).

•Objawy u dziecka nie występują w przebiegu przetrwałych zaburzeń rozwojowych, schizofrenii lub innych psychoz i nie można ich uznać za objawy innego zaburzenia psychicznego (np. zaburzeń nastroju, lękowych lub nieprawidłowej osobowości).

Zasady postępowania:

1.Pilnujmy codziennej rutyny,

2.Przypominajmy często o obowiązkach,

3.Zadbajmy o spokojne otoczenie,

4.Pozwólmy się ,,wyzłościć„,

5.Chwalmy za każde osiągnięcie,

6.Nie stawiajmy trudnych wyborów,

7.Nie upokarzajmy, ganiąc,

8.Zapewnijmy „zajęcie małym rączkom”.

Zespół dziecka maltretowanego

Rodzaje przemocy wobec dzieci:

• Maltretowanie fizyczne,

• Krzywdzenie psychiczne (emocjonalne),

• Wykorzystywanie seksualne,

• Zaniedbywanie - niezaspokajanie potrzeb biologicznych i psychicznych.

Maltretowanie fizyczne:

  Objawy urazów tkanek miękkich na twarzy (naderwanie uszu), karku, pośladkach, udach (wylewy krwawe, zadrapania).

  Wygląd uszkodzeń nieadekwatny do opisywanego wypadku czy rodzaju urazu.

   Siniaki, pręgi po uderzeniach w różnych fazach gojenia się.

   Ślady po oparzeniach na ciele dziecka symetryczne i

z ostro ograniczonym brzegiem.

   Złamania kości czaszki, kości kończyn górnych.

   Wyłysienie plackowate skóry głowy.

   Obrzęki w okolicy brzucha, wymioty.

   Obecność urazów po dniach wolnych w szkole lub okresach nieobecności dziecka na zajęciach szkolnych.

Krzywdzenie psychiczne (emocjonalne)

1. Psychiczne znęcanie się,

2. Odrzucenie,

3. Izolowanie,

4. Groźby,

5. Szantaże,

6. Krzyk,

7. Poniżanie,

8. Obelgi

9. Powtarzanie, że dziecko jest mało wartościowe, złe.

Wykorzystywanie seksualne

Wyróżnia się dwie kategorie:

•Nadużycia obejmujące dotyk:

( stosunek lub próba odbycia stosunku pochwowego, oralnego, analnego, dotykanie genitaliów)

•Nadużycia bez dotyku:

( rozmowy o seksie, ekshibicjonizm, zmuszanie do rozbierania się).

Często wykorzystanie seksualne dokonywane jest przy pomocy uwodzenia, straszenia lub szantażowania dziecka.

Zaniedbywanie - niezaspokajanie potrzeb biologicznych
i psychicznych:

Może przejawiać się również w:

•głodzeniu ,

•braku dbałości o jego higienę, ubranie, zdrowie.

•

Zaniedbywanie wynika najczęściej z: alkoholizmu, ubóstwa rodzin.

Rozpoznawanie krzywdzenia fizycznego w zachowaniu dziecka:

1.Niechęć do brania udziału w lekcjach wych. fiz.

2.Lęk przed nagłym dotknięciem, unik, kulenie się

3.Niestosowne do pory roku ubranie

4.Brak wiarygodnego wyjaśnienia urazu

5.Nadmierna agresja lub apatia

6.Lęk przed powrotem do domu

7.Nieadekwatny lęk przed konsekwencjami różnych działań

Zachowania mogące świadczyć o przemocy emocjonalnej:
1.Bierność, wycofywanie

2.Brak poczucia pewności siebie

3.Zaburzenia mowy

4.Wyraźnie nieposłuszne zachowanie

5.Nieustanne szukanie uwagi i uczuć u osób dorosłych

6.Dolegliwości psychosomatyczne (bóle brzucha, głowy, mdłości)

7.Mimowolne ruchy mięśni, tiki nerwowe

8.Częste kłamstwa, reakcje nieadekwatne do sytuacji

9.Moczenie i zanieczyszczanie się bez powodu

10.Lęk przed niepowodzeniem, porażką

Oznaki wykorzystywania seksualnego w zachowaniu dziecka:

1.Pseudo dojrzałość, uwodzące zachowanie wobec dorosłych

2.Sekrety: dziecko mówi, że ma jakąś tajemnicę, ale nie może jej wyjawić

3.Odgrywanie przemocy seksualnej na lalkach i zabawkach

4.Dziwne opowieści o znajomym dorosłym

5.Lęk przed określoną osobą, miejscem, sytuacją

6.Moczenie nocne, ssanie palca i inne zachowania, z których dziecko wyrosło

7.Nerwowość, złość, płacz bez wyraźnego powodu

Podstawowe objawy zaniedbania:

1.Wzrost i waga poniżej normy

2.Brudne włosy, ubranie, bielizna lub jej brak

3.Niestosowne do pory roku ubranie

4.Niewyleczone rany

5.Zmęczenie, bierność, apatia

ZESPÓŁ MUNCHAUSENA w zastępstwie

Istota problemu:

Dotyczy pacjentów, którzy wymyślają i prowokują swoje choroby, aby następnie cierpieć z powodu medycznych procedur.

Np. matki w zastępstwie zmyślają choroby swoich dzieci (najczęściej poniżej 6 r.ż.).

„Zastępca” podejmuje rolę chorego pośrednio, poprzez pośrednika, wymyślając lub wywołując w nim różne dolegliwości zdrowotne.

Typy matek:

• Szukająca pomocy,

• Czynny sprawca,

• Lekarz pasjonat.

Wg. Libow i Schreiera

Przyczyny nieprawidłowych zachowań:

• Odrzucenie przez matkę,

• Brak miłości i uwagi ze strony bliskich,

• Fizyczna utrata rodzica/opiekuna, zaniedbywanie, molestowanie,

• Inne traumatyczne zdarzenia.

Niepokojące symptomy nieprawidłowych zachowań:

• Przedłużająca się, niespotykana wieloobjawowa choroba dziecka, której objawy ustępują podczas nieobecności matki,

• Ogólny stan zdrowia pacjenta pozostający w sprzeczności z wynikami badań laboratoryjnych,

• Chorobliwy lęk przed rozdzieleniem występujący u dziecka i nadopiekuńczego rodzica,

• Stwierdzenie zespołu nagłej śmierci u rodzeństwa pacjenta.

Problemy u dzieci z wadą słuchu

Przyczyny niesłyszenia i niedosłuchu

• czynniki genetyczne

• zakażenie wewnątrzmaciczne np. wirusem cytomegalii

• nieprawidłowości budowy twarzoczaszki

• masa urodzeniowa poniżej 1500 g

• wentylacja mechaniczna dłuższa niż 5 dni

• hiperbilirubinemia (żółtaczka)

• leki ototoksyczne

• bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Cechami charakterystycznymi niedosłuchu przewodzeniowego są:

• dobre rozumienie mowy przez telefon

• lepsze słyszenie i rozumienie mowy w hałasie niż w ciszy

• poprawa rozumienia mowy po wzmocnieniu dźwięku, np. po podgłośnieniu regulatora wzmocnienia w radioodbiorniku lub telewizorze

• zachowana kontrola własnego głosu

Cechami charakterystycznymi dla odbiorczego upośledzenia słuchu są:

• złe rozumienie mowy przy stosunkowo dobrym słyszeniu tonów prostych ("słyszę, a nie rozumiem")

• znaczne pogorszenie rozumienia mowy w hałasie, przy współistnieniu wielu źródeł dźwięku

• lepsze słyszenie dźwięków niskich niż wysokich w życiu codziennym

• nieprzyjemne odczuwanie dźwięków bardzo głośnych w uchu z niedosłuchem

• różne odczuwanie wysokości tego samego dźwięku w obu uszach

Kroki rozwoju mowy i języka

• krzyk i wzdryganie się na głośne dźwięki u noworodków. Należy jednak pamiętać, że nawet noworodki z głębokim niedosłuchem mogą reagować na głośne dźwięki przez zmysł dotyku, wskutek odbierania wibracji. Tylko badanie słuchu może stwierdzić na pewno, czy ubytek słuchu jest, czy go nie ma;

• w wieku 2-3 miesięcy dzieci różnicują płacz, by zakomunikować głód, złość i dyskomfort i zaczynają komunikować zadowolenie przez głużenie (gruchanie). Dzieci w tym wieku śmieją się i są w stanie rozróżnić ton głosu, na przykład pytanie lub radosne zdanie;

• dzieci w wieku 4-6 miesięcy powinny odwracać głowę w kierunku dźwięku, by znaleźć jego źródło. Dzieci w tym wieku wydają różnego rodzaju dźwięki, składają razem samogłoski i spółgłoski i gruchają w melodii języka ojczystego. Wszystkie dzieci, nawet z głębokim niedosłuchem, zaczynają głużyć, ale te z niedosłuchem nie dostają odpowiednich bodźców, wskutek czego gruchanie zanika aż zniknie całkowicie, jeśli dziecko nie ma dostępu do dźwięków.

• w wieku 6-12 miesięcy dzieci gaworzą, powtarzają ciągi sylab takich jak ma-ma-ma i używają gestów do komunikacji;

• 12-miesięczne niemowlę zazwyczaj rozumie około 50 słów i używa kilku, ale są to słowa w jego własnym „żargonie" naśladującym melodię języka ojczystego. Dzieci w tym wieku reagują na imię, rozumieją "nie" i są w stanie wykonać proste polecenia;

• między 18 a 36 miesiącem życia u większości dzieci ma miejsce bardzo szybki rozwój mowy. W wieku trzech lat dziecko zna około tysiąca słów, tworzy krótkie zdania i śpiewa piosenki.

Postępowanie

•Dzieci z lekkim ubytkiem zazwyczaj słyszą rozmowę, ale mogą potrzebować aparatów słuchowych i powinny być pod tym kątem zbadane.

•Dzieci z umiarkowanym ubytkiem mogą spontanicznie przyswajać mowę i język drogą słuchową, jeśli zostaną wyposażone w odpowiednie aparaty wzmacniające.

•Dzieci z ciężkim ubytkiem są w stanie rozumieć mowę wyłącznie drogą słuchową, jeśli zapewni się im odpowiednią opiekę audiologiczną i aparaty słuchowe, ale będą najprawdopodobniej wymagać specjalistycznej pomocy dla dalszego rozwoju mowy

Strategie edukacyjne

Aby interwencja technologiczna mogła odnieść sukces, niezbędne jest podjęcie rehabilitacji. Nie wystarczy zapewnić dzieciom dostęp do dźwięków. Musimy je nauczyć, jak interpretować to, co słyszą.

Metody postępowania:

• Edukacja oralna

• Fonogesty

• Komunikacja totalna

• Język migowy

• Praca zespołowa

Co to jest implant ślimakowy?

• Implant ślimakowy, a dokładniej System Implantu Ślimakowego (SIS) jest to urządzenie elektroniczne przeznaczone dla osób całkowicie niesłyszących lub prawie całkowicie niesłyszących, nie mających korzyści ze stosowania aparatów słuchowych. Implant ślimakowy zastępuje uszkodzone ucho wewnętrzne.

Problemy dziecka niewidomego lub niedowidzącego

Przyczyny osłabionego widzenia lub niewidzenia mogą powstać w:

• samej gałce ocznej

• nerwie wzrokowym

• korze potylicznej w mózgu.

Pierwsze niepokojące objawy to:

• nieprawidłowy wygląd lub nieprawidłowe ustawienie oczu

• brak reakcji na światło

• brak zainteresowania pokazywanymi zabawkami

• brak kontaktu wzrokowego między dzieckiem, a osobą opiekującą się nim (w wielu krajach tzw. uśmiech społeczny stanowi kryterium w badaniach przesiewowych).

Cechy umiejętności postrzegania przedmiotu przez dziecko:

• musi mieć wyraźny kontrast z tłem (czarno - biały lub czarno - żółty)

• ma być pokazany w odpowiedniej odległości, najlepiej na odległość ręki niemowlaka

• ma mieć odpowiednią wielkość

• musi być interesujący dla niemowlęcia.

Postępowanie:

• Korekcja wady wzroku okularami

• Umożliwienie nauki samodzielnego poruszania się

• Uczenie określonych cech przedmiotów

z ich przeznaczeniem przez dotyk

AUTYZM U DZIECI

Definicja autyzmu

AUTYZM - to wieloczynnikowy zespół różnorodnych zaburzeń polegający na poważnym uszkodzeniu głębokich struktur mózgu odpowiedzialnych za prawidłowe reagowanie i stan gotowości wchodzenia w kontakty z otoczeniem.

Autyzm u dziecka rozpoznaje się gdy istnieje zespół złożony z trzech głównych typów zachowań:

• Występują nieprawidłowe więzi i rozwój społeczny,

• Dziecko nie jest w stanie rozwinąć prawidłowej komunikacji,

• Zainteresowania i czynności dziecka są ograniczone i powtarzają się, a nie są twórcze i elastyczne.

Objawy u dzieci z autyzmem:

• „osamotnienie”, czyli brak reakcji na otoczenie,

• nieprawidłowy kontakt wzrokowy,

• zaburzenia w sferze uczuć i więzi,

• trudności w rozumieniu innych ludzi,

• powtarzające się obsesyjne zachowania.

Działania edukacyjne w stosunku do dzieci autystycznych powinny być ukierunkowane na:

• umiejętności poznawcze i społeczne,

• rozwijanie zdolności porozumiewania się,

• samodzielność w codziennych czynnościach,

• sprawność fizyczną,

• wzmacnianie stabilności emocjonalnej, poczucia własnej wartości, rozwijanie samokontroli zachowania poprzez uspokojenie, relaksację, zniesienie przejawów autoagresji, agresji oraz nadruchliwości.

• kształcenie umiejętności przydatnych w przyszłości.

---