Agnieszka

„Dochody gminy G

w latach 1995-2000”

SPIS TREŚCI:

Strona

Wstęp 4

Rozdział I ZASADY FINANSOWANIA SAMORZĄDU GMINY

1. Podstawy prawne funkcjonowania samorządu gminy 7

2. Finanse samorządu terytorialnego jako element finansów publicznych 12

3. Dochody własne gminy. 28

3.1. Podatki. 32

3.2. Opłaty. 36

3.3. Inne dochody własne. 39

Rozdział II PODATKI GMIN USTALANE I POBIERANE NA MOCY ODRĘBNYCH PRZEPISÓW

1. Podatek rolny. 41

1.1. Zasady ustalania podatku. 42

1. Zwolnienia i ulgi podatkowe. 44

2. Podatek leśny. 46

2.1. Podstawa opodatkowania. 47

3. Podatek od nieruchomości. 48

3.1. Zasady ustalania podatku od nieruchomości. 50

3.2. Zwolnienia w podatku od nieruchomości. 53

4. Podatek od środków transportowych. 55

4.1. Zwolnienia w podatku od środków transportowych. 57

5. Podatek od posiadania psów. 57

6. Karta podatkowa. 58

7. Podatek od spadków i darowizn. 60

7.1. Podstawa i stawki podatkowe. 62

1. Ulgi i zwolnienia podatkowe. 64

Rozdział III DOCHODY Z TYTUŁU PODATKÓW W GMINIE GRABICA

1. Charakterystyka gminy Grabica. 66

1.1. Kierunki rozwoju gminy Grabica. 68

2. Kształtowania się dochodów gminy Grabica w latach 1994-2000. 69

3. Struktura dochodów własnych gminy Grabica w latach 1994-2000. 81

• 3.1. Podatek rolny. 87

• 3.2. Podatek leśny. 90

3.3. Podatek od nieruchomości. 91

3.4. Podatek od środków transportowych. 95

4. Realizacja dochodów Gminy Grabica w porównaniu z planem w latach

1994-2000 100

Zakończenie 105

Spis tablic 107

Spis wykresów 108

Literatura 109

WSTĘP

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej uznaje samorząd za podstawową formę organizacji lokalnego życia publicznego i jednocześnie stanowi zasadę jednoszczeblowego wzorca jego organizacji - gminę.

Podmiotem samorządu terytorialnego jest społeczność zamieszkała na określonym terytorium, która z mocy obowiązującego prawa zorganizowana jest w związek samorządowy - gminę. Przedmiotem działania samorządu jest wykonywanie zadań publicznych. Państwo nakłada na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek (będący jednocześnie uprawnieniem) realizowania zadań administracji państwowej.

Istnienie i rozwój samorządów terytorialnych wymaga mocnych podstaw finansowych. Samorządowe władze bez trwałych dochodów są władzami ułomnymi, a ich działania są mało skuteczne.

Zakres i rozwój zadań gminy wskazuje jednoznacznie na ich lokalny charakter. Zadania własne wychodzą naprzeciw wymogom racjonalizacji wydatków publicznych; władze gminne mają bowiem najlepsze rozpoznanie lokalnych potrzeb, mogą ustalać hierarchię celów, na które wydatkowane są środki oraz mogą nadzorować ich wykorzystanie przez jednostki wytwarzające usługi i działające na rzecz lokalnych zbiorowości. Spełnienie tych oczekiwań jest możliwe pod warunkiem zapewnienia pewnej autonomii finansowej władz samorządowych (gminnych). Wyraża się ona możliwością wyłącznego kształtowania wydatków budżetowych oraz możliwością pozostawania wypracowanych nadwyżek budżetowych na następne lata i przeznaczenie ich na różne cele według własnego uznania.

Dla autonomii finansowej kluczowym problemem pozostaje jednak sposób zasilania finansowego, czyli osiąganie dochodów. Chodzi o rozstrzygnięcie pewnych kwestii, m.in.: jakie rodzaje dochodów, zwłaszcza podatków, są pozostawione do wyłącznej dyspozycji władz samorządowych, czy te dochody są trwałe oraz jaka jest wydajność tych dochodów, a więc jaka część wydatków związana z finansowaniem zadań własnych jest pokrywana z dochodów własnych. Istotny jest również udział władz samorządowych w dochodach (podatkach) władz centralnych i na jakich zasadach partycypacja ta jest oparta oraz sposób w jaki ustalane są kryteria zasilania finansowego w formie dotacji.

Celem pracy jest przedstawienie i charakterystyka dochodów gminy, głównie dochodów z podatków lokalnych, stanowiących podstawowe źródło dochodów, a więc z podatku rolnego, leśnego, podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych, od spadków i darowizn, karty podatkowej, podatku od posiadania psów na przykładzie gminy Grabica. Na wysokość tych podatków gmina ma wpływ regulując niektóre stawki uchwałami podejmowanymi przez Radę Gminy. Prowadząc w związku z tym określoną politykę, gmina kształtuje strukturę swoich dochodów. Analizowany okres obejmuje lata 1995-2000. Całość pracy składa się ze wstępu, trzech rozdziałów oraz zakończenia.

W pracy wykorzystano literaturę przedmiotu oraz dane statystyczne publikowane przez Główny Urząd Statystyczny. Materiały źródłowe pochodzą z publikacji i opracowań gminy udostępnionych w Urzędzie Gminy Grabica. Praca została również napisana na podstawie rozmów przeprowadzonych z przedstawicielami Urzędu Gminy.

Rozdział pierwszy pracy poświęcony jest podstawowej problematyce finansów publicznych, wyjaśnia znaczenie tego pojęcia oraz charakteryzuje finanse samorządu terytorialnego jako element finansów publicznych. Przybliża również pojęcie dochodów własnych gminy.

Rozdział drugi zawiera dokładną charakterystykę tytułów podatkowych z podatku rolnego, leśnego, od środków transportowych, od nieruchomości, od spadków i darowizn, od posiadania psów, z podatku od działalności gospodarczej w formie karty podatkowej oraz dochodów z tytułu opłat, sposoby ustalania i naliczania podatku, jego poboru oraz obowiązujące regulacje prawne.

W rozdziale trzecim, obok ogólnej charakterystyki gminy Grabica, przedstawione zostało kształtowanie się dochodów tej gminy w latach 1995-2000 ze szczegółowym uwzględnieniem funkcjonowania tytułów podatkowych scharakteryzowanych w rozdziale drugim.

Rozdział I ZASADY FINANSOWANIA SAMORZĄDU GMINY

1. Podstawy prawne funkcjonowania samorządu gminy

Istnienie i rozwój samorządów lokalnych wymaga nocnych podstaw finansowych . samorząd władz bez trwałych dochodów są władzami ułomnymi, a ich działania są mało skuteczne. Stworzenie trwałych podstaw finansowych można osiągnąć przez:

1. Ustalenie udziałów władz samorządowych w dochodach władz państwowych; udziały te muszą być chronione ustawowo, a ich stawki powinny obowiązywać przynajmniej w średnich okresach.

2. Ustanowienie dodatków do podatków państwowych na powszechnie obowiązujących zasadach, co daje władzom samorządowym pewność dochodów, a jednocześnie nie narusza zasad równości ciężarów podatkowych podmiotów gospodarczych

3. Oddanie do wyłącznej dyspozycji władz samorządowych pewnych rodzajów podatków, zwanych najczęściej podatkami lokalnymi, które regulowane są przez władze centralne.

4. Ustalenie kryteriów zasilania finansowego władz samorządowych przez władze państwowe w formie dotacji.

5. Wyposażenie władz samorządowych w określony majątek, który może być istotnym źródłem zasilania finansowego zbiorowości lokalnych. Chodzi o dwa rodzaje dochodów majątkowych: dochody z praw majątkowych i dochody ze sprzedaży składników majątku związków publicznoprawnych.

Finansowe podstawy działalności władz samorządowych są również uzależnione od możliwości zaciągania pożyczek przez władze samorządowe.

Najważniejsze podstawy prawne gospodarki finansowej gminy zawiera zestaw sześciu ustaw (te ustalone w latach 1990-1993 są wielokrotnie nowelizowane):

1. ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie terytorialnym, określająca najważniejsze cechy ustroju gmin (od 1 stycznia 1999 tytuł ustawy

w brzmieniu: „ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym);

2. ustawa z dnia 17 maja 1990r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej, nazywana ustawą konstytucyjną i zawierająca wykaz zadań publicznych o charakterze lokalnym, należących do kompetencji gmin;

3. ustawa z dnia 5 stycznia 1991r. - Prawo budżetowe, określające tryb uchwalania i wykonywania budżetu gminy, obowiązujące przy wykonywaniu budżetu zasady gospodarki finansowej, a także wspólne dla budżetu państwa i budżetu gmin przepisy o dyscyplinie budżetowej;

4. ustawa z dnia 7 października 1992r. o regionalnych izbach obrachunkowych, ustalająca zasady kontroli gospodarki budżetowej gmin;

5. ustawa z dnia 10 grudnia 1993r. o finansowaniu gmin, zawierająca wykaz dochodów gmin, zasady obliczania subwencji dla gmin oraz przepisy dotyczące finansowania deficytu budżetowego w gminach, ustawa ta zastąpiła obowiązującą w latach 1991-1993 ustawę z dnia 14 grudnia 1990r. o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania w latach 1991-1993 oraz o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym.

Od 1 stycznia 1999r. obowiązuje ustawa z dnia 26 listopada 1998r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2000. W związku z powyższym traci moc ustawa z dnia 10 grudnia 1993r. o finansowaniu gmin.

6) ustawa z dnia 24 listopada 1995r. o zmianie zakresu zadań niektórych miast oraz o miejskich sferach usług publicznych.

Ustawa z 28 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym rozstrzygnęła fundamentalni sprawy dla ustroju gmin jako jednostek samorządu terytorialnego. Z ustawy wynika, że mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Zaczęto się przy tym posługiwać pojęciem gminy w podwójnym znaczeniu, jako wspólnoty samorządowej oraz odpowiedniego terytorium. Gmina posiada osobowość prawną co jest podstawą jej samodzielności, umożliwia to wchodzenie gmin w stosunki cywilnoprawne. Jej samodzielność podlega ochronie sądowej.

Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Gospodarka finansowa gminy jest jawna. Jej podstawą jest budżet uchwalany corocznie przez radę gminy. Projekt budżetu przygotowuje zarząd, uwzględniając zasady prawa budżetowego i wskazówki rady gminy. Projekt budżetu wraz z informacją o stanie mienia komunalnego i objaśnieniami zarząd przedkłada radzie gminy najpóźniej do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy i przesyła projekt do wiadomości regionalnej izbie obrachunkowej. Budżet jest uchwalany do końca roku poprzedzającego rok budżetowy.

Do czasu uchwalenia budżetu przez radę gminy, jednak nie później niż do 31 marca roku budżetowego, podstawą gospodarki budżetowej jest projekt budżetu przedłożony radzie gminy.

Za gospodarkę finansową gminy odpowiada zarząd, który corocznie przedkłada radzie sprawozdanie z wykonania budżetu. Na tej podstawie rada gminy rozpatruje wniosek o udzielenie zarządowi absolutorium.

Oprócz tego do zadań zarządu należy:

- przygotowywanie projektów uchwał rady gminy;

- określenie sposobu wykonywania uchwał;

- gospodarowanie mieniem komunalnym;

- zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych;

- wykonywanie zadań zleconych.

W realizacji zadań własnych gminy zarząd podlega wyłącznie radzie gminy.

Ustawa określa zadania własne gminy i wskazuje, które - na podstawie innych ustaw - mają charakter obowiązkowy.

Gmina dysponuje określonymi ustawowo dochodami własnymi, w tym dochodami z majątku gminy. Może również - w drodze referendum - nakładać podatki na swych mieszkańców. Każdej gminie przysługuje ponadto subwencja ogólna z budżetu państwa, obliczona według jednolitych zobiektywizowanych kryteriów.

Gmina może zaciągać kredyty i pożyczki na pokrycie występującego

w ciągu roku niedoboru budżetu gminy, a także finansowanie wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach gminy.

Może również emitować papiery wartościowe.

Gmina może wykonywać zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Obowiązek wykonywania takich zadań (a także zadań związanych z wyborami) może być nałożony na gminę wyłącznie na drodze ustawowej. Gmina wykonuje zadania zlecone po zapewnieniu jej środków finansowych z budżetu państwa.

Nadzór nad sprawami budżetowymi i gospodarką finansową gmin sprawują specjalnie w tym celu powołane regionalne izby obrachunkowe. Nadzór jest sprawowany na podstawie kryterium zgodności z prawem. Jedynie w przypadku nadzoru nad wykonywaniem zadań zleconych mogą być również stosowane kryteria celowości, gospodarności i rzetelności. Organy nadzoru mogą interweniować tylko w przypadkach określonych ustawami, a ich rozstrzygnięcia nadzorcze mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego.

Zasadnicze z w/w przepisów zostały powtórzone w uchwalonej dnia 17 października 1992r. Ustawie Konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym, zwanej Małą Konstytucją.

Ważnym elementem konstrukcji systemu finansowego gmin jest przyznany gminom zakres kompetencji i zadań, do którego muszą być dostosowane wielkości środków publicznych kierowanych do gmin. Adekwatność przyznanych dochodów i rozmiarów zadań publicznych wykonywanych przez gminy jest jedną z najważniejszych gwarancji rzeczywistej samodzielności gmin.

Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne

o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Jest to przyjęta w ustawie o samorządzie terytorialnym koncepcja określenia kompetencji gmin za pomocą tzw. klauzuli domniemania kompetencji (jeśli z ustawy nie wynika, że jest to czyjeś zadanie - jest to zadanie gminy).

W szczególności zadania własne gminy obejmują sprawy ładu przestrzennego, gospodarki terenami i ochrony środowiska; gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego; wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymywania czystości oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i utylizacji odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, a także lokalnego transportu zbiorowego. Do zadań gminy należy również pomoc społeczna, oświata, kultura (utrzymanie ośrodków i zakładów opiekuńczych, szkół podstawowych, przedszkoli i innych placówek oświatowo-wychowawczych, bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury, terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych), oraz zapewnienie kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej. Zadania własne gminy obejmują także sprawy z zakresu gminnego budownictwa mieszkaniowego, targowisk i hal targowych, zieleni gminnej i zadrzewień, cmentarzy gminnych, porządku publicznego i ochrony przeciwpożarowej, utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych.

Prowadzenie szkół podstawowych było jedynym zadaniem dla którego w 1990r. - gdy uchwalono uchwałę kompetencyjną - ustalono późniejszy termin przejęcia przez gminy. Granicznym terminem był początkowo 1 stycznia 1994r., później przesuwano go, by ostatecznie ustalić datę obligatoryjnego przejęcia szkół na 1 stycznia 1996r.

Gminy miały możliwość wcześniejszego przejęcia szkół i znaczna część gmin z możliwości tej skorzystała. Do końca 1995r. gminy, które przejęły prowadzenie szkół podstawowych otrzymywały na ich utrzymanie oddzielną subwencję oświatową. Sposób naliczania i wysokość subwencji dla poszczególnych gmin (nigdy nie określona żadnym aktem prawnym) były źródłem nieustających konfliktów.

Obecnie subwencja na zadania oświatowe jest rozdzielana między poszczególne gminy według zasad, które obowiązany był ustalić - w formie rozporządzenia - Minister Edukacji Narodowej. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie algorytmu rozdziału między gminy subwencji na zadania oświatowe zostało podpisane 15 maja 1996r., co oznacza, że podział subwencji na zadania oświatowe w 1996r. dokonany został bez zachowania formy przewidzianej w ustawie.

Ogólna idea zaproponowanego w rozporządzeniu algorytmu jest dość prosta i logiczna. Wyliczenie kwoty subwencji należnej gminie opiera się na określeniu standardowej liczby nauczycieli niezbędnej dla „obsłużenia” uczniów uczęszczających do szkół podstawowych w danej gminie. Standardową liczbę nauczycieli przelicza się na kwotę subwencji ustalając najpierw niezbędny fundusz wynagrodzeń nauczycieli (podstawowym parametrem jest tu przeciętna wysokość wynagrodzenia z pochodnymi, planowana na dany rok podatkowy), a następnie dodając narzut na pozostałe wydatki (płace - z pochodnymi - pracowników nie będących nauczycielami oraz wydatki rzeczowe), ustalany w proporcji do przeliczeniowej (z preferencjami dla szkół wiejskich) liczby uczniów.

Istotną cechą proponowanego algorytmu jest powiązanie przeciętnego wynagrodzenia przyjmowanego do wyliczenia subwencji dla gminy ze strukturą zatrudnienia - im większy jest udział nauczycieli z wyższym wykształceniem i formalnymi kwalifikacjami pedagogicznymi tym wyższe jest przeciętne wynagrodzenie przyjmowane do wyliczenia subwencji. Ma to zachęcić do zatrudniania kwalifikowanych nauczycieli.

W algorytmie wyliczania subwencji uwzględnia się ponadto takie czynniki, jak liczba uczniów w szkołach (klasach) specjalnych, integracyjnych, dla mniejszości narodowych, sportowych oraz w szkołach mistrzostwa sportowego. Dodatkową subwencję otrzymują również gminy zatrudniające doradców metodycznych.

Wśród zadań zleconych gminom na mocy ustaw największe znaczenie mają zadania z zakresu pomocy społecznej (głównie wypłaty zasiłków) oraz zadania z zakresu ewidencji ludności.

Aż do 1993r. zakres zadań i kompetencji wszystkich gmin był identyczny. Przy dużym zróżnicowaniu potencjału poszczególnych gmin nie było to rozwiązanie dobre. Duże gminy uważały, że znaczną część zadań wypełnianych na ich terenie przez administrację rządową (na przykład prowadzenie szkół średnich, placówek ochrony zdrowia, instytucji kultury, domów pomocy społecznej, eksploatacji dróg) mogą wykonywać lepiej, niż wykonuje je administracja rządowa. Istniała jednak obawa, że do przejęcia takich zadań nie jest przygotowana znaczna część gmin mniejszych, o słabszym potencjale ekonomicznym. Stało się oczywiste, że dalsze utrzymywanie zasady jednolitości kompetencji gmin będzie hamowało ważny proces stopniowego rozszerzania zakresu zadań przekazywanych gminom.

Efektem tego myślenia było uchwalenie przez Sejm ustawy z dnia 24 listopada 1995r. o zmianie zakresu zadań niektórych miast oraz o miejskich strefach usług publicznych, tzw. Ustawa miejska. Ustawa obowiązuje od 1 stycznia 1996r.Wprowadziła kilka istotnych zmian, głównie, że: decentralizację usankcjonował parlament w formie ustawy oraz przeważająca większość zadań przekazywana jest miastom jako zadania własne (ma to istotne znaczenie przy ustalaniu wielkości środków finansowych dla tych miast).

W ramach ustaw y przejęciu jako zadania własne miast podlega

szkolnictwo zawodowe i średnie, domy pomocy społecznej, lecznictwo ambulatoryjne i szpitale miejskie, instytucje kulturalne wpisane do rejestru prowadzonego przez wojewodę, zarząd dróg wojewódzkich.

Niezależnie od wymienionych wyżej zadań własnych objęte ustawą miasta zostały zobowiązane do realizacji zadań zleconych z zakresu:

• administracji rządowej, realizowanych przez rejonowe organy administracji rządowej;

• organizacji ruchu drogowego, budowy i modernizacji dróg, realizowanych przez Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej;

• ochrony dóbr kultury realizowanych przez wojewódzkich konserwatorów zabytków;

• inspekcji sanitarnej, realizowanych przez państwowych terenowych inspektorów sanitarnych;

• ochrony przeciwpożarowej, należącej do państwowej straży pożarnej (dotyczy niewielkiego zakresu zadań).

Wymienione wyżej zadania mogą być także w całości przekazywane do realizacji miejskim strefom usług publicznych. Strefę usług publicznych może utworzyć miasto wojewódzkie (nie objęte pierwszą częścią ustawy) oraz związane z nim gminy. Należy jednak podkreślić, że strefy mogą przejmować wymienione wyżej zadania wyłącznie jako zadania zlecone. Ma to istotne znaczenie ze względu na odmienny sposób finansowania zadań.

Gminom wykonującym (na mocy ustaw lub porozumień z organami administracji rządowej) zadania należące do zakresu zadań i kompetencji administracji rządowej przyznawane są dotacje na zadania zlecone. Nie istnieje ogólna ścisła reguła wyznaczania wielkości tych dotacji.

W ustawie o finansowaniu gmin zawarto jedynie bardzo ogólne stwierdzenie, że „kwoty dotacji celowych... ustala się według zasad przyjętych do określania odpowiednich wydatków w budżecie państwa”. Nieprecyzyjne określenie zasad dotowania zadań zleconych (szczególnie widoczne w przypadku zadań zleconych na mocy ustaw, a więc zadań, które w ogóle nie są wykonywane przez jednostki administracji rządowej) jest źródłem wielu konfliktów między gminami, a wojewodami, którzy są tym ogniwem administracji rządowej, które odpowiada za nadzór nad realizacją zadań zleconych. W ocenie gmin koszty wykonania zadań zleconych są większe niż kwoty dotacji otrzymywanych na ten cel.

Natomiast gminy przejmujące zadania jako własne otrzymały dodatkowe środki przez powiększenie udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych. Te dodatkowe dochody wylicza się jako iloczyn wskaźnika udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ogólnej kwoty należnego podatku dochodowego od osób fizycznych w kraju w roku obliczeniowym.

Kwota udziału gminy we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych wyliczona przez przemnożenie wyliczonego udziału przez kwotę należnego podatku dochodowego od osób fizycznych w kraju w roku obliczeniowym podlega przekazaniu przez Ministra Finansów z centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa na rachunki budżetów gmin w terminie do 10-ego każdego miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatek wpłynął na rachunek Urzędu Skarbowego. Z kolei dotacje na przejęte przez miasta zadania zlecone (dotyczy to również zadań przejętych przez utworzone miejskie strefy usług publicznych) ustala się stosując zasady przyjęte przy kalkulacji środków finansowych dla tego typu zadań finansowanych z budżetu państwa (tzn. w przeliczeniu na etaty kalkulacyjne).

W rozumieniu ustawy o finansowaniu gmin dodatkowe udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych (stanowiące jedną z największych pozycji w łącznym zestawieniu dochodów gmin) są kwalifikowane jako „inne wpływy należne gminom na podstawie odrębnych przepisów”.

Ustawa o finansowaniu gmin dopuszcza również udzielenie gminom na ich zadania własne dotacji. Przyznawanie tych dotacji jest jednak mocno ograniczone. Powodem, dla którego wprowadzono ścisłe przepisy dotyczące dotowania zadań własnych, była chęć uniknięcia sytuacji, w której dochody gmin są w istotnej części uzależnione od arbitralnych decyzji o przyznaniu dotacji. Ustawa zezwala jedynie na udzielanie dotacji na inwestycje realizowane przez gminy i stanowiące ich zadania własne oraz zadania z zakresu pomocy społecznej, określone w odrębnych przepisach i wypłaty dodatków mieszkaniowych (określonych w odrębnych przepisach). Z budżetu państwa mogą być udzielane gminie dotacje celowe na usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego (ta dotacja została wprowadzona z dniem 1 stycznia 1999).

W 2000r. dotacje do zadań własnych stanowiły około 2,17% wszystkich dochodów gminy. W przeważającej części były to dotacje przyznawane gminom realizującym duże inwestycje z zakresu infrastruktury komunalnej (oczyszczanie ścieków, wodociągi). Gminy otrzymywały (i nadal otrzymują) dotacje na pokrycie części kosztów uzbrojenia terenów pod zabudowę mieszkaniową.

Subwencja ogólna jest jednym z podstawowych narzędzi redystrybucji dochodów władz centralnych do władz samorządowych. Zasady ustalania subwencji ogólnej uwzględniają zobiektywizowane kryteria zasilania finansowego; po raz pierwszy wyraźnie określono je w ustawie z 10 grudnia 1993r. o finansowaniu gmin.

Subwencja ogólna jest świadczeniem przysługującym wszystkim gminom. Spełnia ona dwie podstawowe funkcje:

1. pozwala uzupełnić łączną kwotę dochodów gmin do poziomu umożliwiającego sfinansowanie przypisanych gminom zadań;

2. jest instrumentem wyrównywania dysproporcji w dochodach gmin.

Subwencje ogólne są jedynymi rodzajami wydatków budżetu państwa, w stosunku do których nie obowiązuje niezwykle istotny przepis art.13 Prawa budżetowego, zgodnie z którym „zamieszczanie w budżecie państwa dochodów z określonych źródeł lub wydatków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń bądź zobowiązań prawnych państwa wobec osób trzecich ani roszczeń tych osób wobec państwa”. Gminy mają zatem prawo dochodzenia na drodze sądowej roszczeń związanych, np. ze złym ustaleniem wysokości subwencji lub jej nieterminowym przekazaniem.

Łączna kwota subwencji ogólnych przyznawanych gminom w danym roku budżetowym jest nie mniejsza niż 7,5% planowanych dochodów budżetu państwa i jest powiększona o kwotę wpłat gmin dysponujących najwyższymi dochodami. Podział tej kwoty między gminy dokonywany jest na podstawie ścisłego algorytmu ustalonego w ustawie o finansowaniu gmin.

Z ogólnej kwoty subwencji wyłącza się pulę na subwencje na zadania oświatowe (pula ta nie może być mniejsza niż 6,6% planowanych dochodów budżetu państwa), pozostałą kwotę subwencji dzieli się na rezerwę subwencji, którą dysponuje Minister Finansów w porozumieniu z ogólnopolską reprezentacją gmin, na tak zwaną subwencję wyrównawczą dla gmin o najniższym poziomie podstawowych dochodów podatkowych.

Pozostałą część subwencji dzieli się pomiędzy gminy proporcjonalnie do tzw. przeliczeniowej liczby mieszkańców.

W strukturze subwencji dominuje oczywiście subwencja na zadania oświatowe, pochłaniająca około 88% łącznej kwoty subwencji ogólnej. Subwencja wyrównawcza stanowiła w 2000r. około 5,35% subwencji, subwencja rozdzielana w relacji do przeliczeniowej liczby mieszkańców - około 4,6%; 0,1% przeznaczono na rezerwę subwencji. Subwencja wyrównawcza ma dla niektórych gmin znaczenie większe, niż wskazywałyby na to proporcje podziału. Wynika to stąd, że subwencja wyrównawcza trafia przede wszystkim do gmin mniejszych, słabszych ekonomicznie i w ich dochodach jest ona pozycją bardzo istotną.

W ostatnich latach w Polsce nastąpiło wyraźne umocnienie finansowych podstaw działalności władz gminnych. Zdecydowana większość dochodów opiera się na ustawowo określonych podatkach oddanych do wyłącznej dyspozycji władz gminnych. Również udział w podatkach centralnych jest zagwarantowany ustawowo, chociaż stopa (procent) udziału może się zmieniać na podstawie ustawy budżetowej. Wielkość udziału w dochodach z podatków centralnych jest także sprawą polityczną w tym sensie, że jest probierzem intencji władz centralnych - czy i na ile wykazują one wolę przekazania części funduszy i zadań władzom gminnym.

2. FINANSE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO JAKO ELEMENT FINANSÓW PUBLICZNYCH

Finanse publiczne obejmują poza budżetem państwa przede wszystkim budżety samorządu terytorialnego. Obejmowanie budżetów samorządowych finansami publicznymi uzasadnione jest tym, że podmiotem gospodarki budżetowej jest w tym przypadku wyodrębniony związek publiczno-prawny, obejmujący z mocy prawa społeczność danego terenu, powołany do samodzielnego wykonywania nałożonych na niego zadań, który zostaje wyposażony w materialne środki umożliwiające mu realizację tych zadań.

Budżet samorządowy jako instytucja finansowa działa na identycznych lub zbliżonych zasadach jak budżet państwa. Budżet samorządowy jest planem dochodów i wydatków samorządowych sporządzanym na rok. Jego planowanie, realizacja i kontrola podlegają podobnym rygorom, jak procedura budżetu państwa. Jednolite rozwiązania prawne i organizacyjne dotyczące podstaw gospodarki finansowej władz samorządowych i władz państwowych są niekiedy poddawane dyskusji. Formułowane są poglądy, iż ustrój finansowy samorządu powinien być uregulowany odrębnie. Ze względu na specyfikę działalności władz samorządowych, wyrażającą się m.in. stosunkowo ścisłą kontrolą ze strony obywateli (społeczności lokalnych) działalności egzekutywy finansowej władze wykonawcze powinny mieć znacznie większy zakres swobody w gospodarowaniu środkami finansowymi. Tzn. ograniczenia prawne w dysponowaniu środkami finansowymi na szczeblu samorządowym powinny być znacznie łagodniejsze. Gospodarka budżetowa władz samorządowych podlega pewnemu nadzorowi ze strony organów państwowych, przede wszystkim co do legalności działania władz. Władze państwowe mają też pełne uprawnienia do kontroli wykorzystania środków pieniężnych przez władze samorządowe w przypadku zadań zleconych władzom lokalnym, wiążących się z przekazywaniem środków państwowych.

Samorząd terytorialny w Polsce istniał w okresie przedwojennym i w nieco zmienionej postaci bezpośrednio po wojnie. W 1950 r. samorząd ten został zastąpiony systemem rad narodowych, wzorowanym na rozwiązaniach radzieckich, który przetrwał do momentu reaktywowania samorządu w 1990r.

Z systemem rad narodowych związany był odmienny od samorządowego mechanizm ekonomiczno-finansowy. Mechanizm ten uwzględniał zasady ustrojowe państwa socjalistycznego, m.in.: zasadę jednolitego systemu władzy i administracji państwowej w połączeniu z zasadą centralizmu demokratycznego oraz zasadę jednolitej własności mienia ogólnonarodowego.

Terenowymi organami władzy państwowej były rady narodowe poszczególnych stopni, której od ich reformy przeprowadzonej w latach 1972-1973 przypisywano podwójną funkcję - organów władzy państwowej

i samorządu terytorialnego. Organy administracji terenowej przybierały w ciągu czterdziestoletniego okresu różne formy organizacyjne. Pełniły one podwójną rolę: organu wykonawczego i zarządzającego danej rady narodowej oraz organu wykonującego zadania wyłączone z własnej działalności rad narodowych.

Przy konstruowaniu systemu finansowego państwa, a więc i systemu finansowego organów terenowych uwzględniono w pełni zasady ustrojowe państwa socjalistycznego. Znalazły one wyraz między innymi w konstrukcji budżetu państwa jako budżetu zbiorczego.

Budżety zbiorcze występowały w Polsce od reformy systemu budżetowego w 1951r. Charakter zbiorczy miał budżet państwa, budżety wojewódzkie i budżety dużych miast podzielonych na dzielnice. Budżet zbiorczy uchwalony przez parlament (rady wojewódzkie lub miejskie) był instrumentem oddziaływania organów wyższego stopnia na gospodarkę budżetową organów niższego stopnia. Był on też wykorzystywany przez organy centralne i wojewódzkie zarówno dla ustalenia zapotrzebowania finansowego organów terenowych niższego stopnia, jak i dla pokrycia tego zapotrzebowania.

Samorząd terytorialny jako model organizacyjno-ustrojowy funkcjonowania jednostek (wspólnot) lokalnych istnieje w Polsce od 1990r. wyłącznie na szczeblu gminnym. Gminom została przyznana określona niezależność od państwa, a atrybutami tej niezależności są przede wszystkim:

• osobowość prawna;

• możliwość wyłaniania przez społeczność lokalną w demokratycznych wyborach władzy lokalnej (własnej reprezentacji);

• prawo do własnego majątku (majątku komunalnego);

• własne kompetencje, odrębne od kompetencji rządowych;

• względnie niezależna gospodarka finansowa oparta na własnych źródłach dochodów.

Przywrócono radom gminnym wyłącznie samorządowy charakter i tym samym przestano je równocześnie traktować jako terenowe organy jednolitej władzy państwowej.

Reaktywowanie w 1990r. samorządowych gmin było jedną z najważniejszych reform ustrojowych przeprowadzonych w Polsce na przełomie 1989r. Poprzedzone było jednak kilkuletnim okresem dyskusji nad jego koncepcją. Rozpatrywano z jednej strony możliwość powrotu do koncepcji samorządu występującego w Polsce międzywojennej, który był zbliżony do modelu społeczno-ekonomicznego samorządu, oraz z drugiej strony - możliwość adaptacji jednego z systemów występujących w krajach zachodnich, opartego na wzorcu etatystyczno-technokratycznym. Rozstrzygnięcie tego problemu okazało się w warunkach Polski niezwykle trudne. Nie ma bowiem możliwości przywrócenia we współczesnym państwie, o rozwiniętych funkcjach ekonomicznym i socjalnych tradycyjnego modelu samorządu terytorialnego o stosunkowo wąskim zakresie zadań. Stałoby to bowiem na przeszkodzie szerokiemu udziałowi samorządu w realizacji funkcji państwa, co nie mogłoby sprzyjać poprawie zaspokojenia podstawowych potrzeb bytowych i socjalnych ludności w sferze zastrzeżonej dla administracji państwowej. Nie odpowiadałoby to zresztą również aspiracjom społeczności lokalnej do stanowienia we własnym zakresie o zaspokojeniu tych potrzeb.

Samorząd terytorialny w Polsce zaczął się odradzać w warunkach recesji gospodarczej, przy niskim poziomie wskaźników charakteryzujących wzrost gospodarczy. W miastach i na wsi niezbędne było i jest nadal zarówno powstrzymywanie dekapitalizacji infrastruktury technicznej i społecznej i przywrócenie jej zdolności wytwórczej, jak i dalszy jej rozwój. Pokrycie związanego z tym zapotrzebowania finansowego wymaga wyposażenia samorządów terytorialnych nie tylko w wydajnie źródła dochodów własnych, lecz także w udziały w dochodach budżetu państwa i ewentualne dotacje z tego budżetu. Wiąże się to z koniecznością odpowiedniego ograniczenia dochodów i zwiększenia wydatków budżetu państwa, co jest bardzo trudne w warunkach jego wysokiego deficytu. I wreszcie rozwój samorządu terytorialnego w Polsce następuje obecnie w specyficznych warunkach transformacji gospodarczej

w kierunku rozwoju rynkowych mechanizmów regulacji działalności gospodarczej. Reforma ta niewątpliwie wpływa na działalność gmin, które są integralną częścią systemu społeczno-gospodarczego kraju.

Dużym utrudnieniem w zwiększeniu kompetencji samorządu terytorialnego było ograniczenie reformy samorządu terytorialnego do poziomu gmin. W praktyce uniemożliwiało to decentralizację tych zadań i uprawnień, które mogą i powinny być realizowane na szczeblu ponadgminnym (prowadzenie szpitali ogólnych, szkół ponadpodstawowych, itp.).

Prace nad koncepcją powiatu samorządowego trwały kilka lat.

Zmiany w działaniu samorządu terytorialnego oraz funkcjonowaniu terenowej administracji rządowej kształtuje nowy system regulacji ustawowych uchwalony w 1998 roku. Reforma ustrojowa państwa, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1999r. dokonała zasadniczych zmian w organizacji wewnętrznej państwa oraz systemie samorządu terytorialnego i administracji rządowej.

Miejsce dwustopniowego podziału terytorialnego państwa zajął system trójszczeblowy, obejmujący samorządowe gminy i powiaty oraz województwa, które mają charakter zarówno samorządowy jak i rządowy. Reforma nie dokonała zasadniczych zmian w charakterze gmin, jako podstawowych wspólnot samorządowych oraz sposobie zarządzania nimi. Dotychczasowe zadania i kompetencje gmin zostały poszerzone przez przekazanie części kompetencji wojewodów. W wyniku reformy ukształtowano natomiast powiaty, jako nowe struktury o charakterze lokalnej wspólnoty samorządowej i uprawnieniach podmiotu prawnego, do zadań których należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze przekraczającym możliwości działania gmin. Nowa sytuacja stworzona została również w przypadku województw, których liczbę ustalono ostatecznie na 16. Obok dotychczasowego charakteru rządowego uzyskały one dodatkowo status regionalnej wspólnoty samorządowej. Należy podkreślić, że powiaty i województwa - jako ponadgminne jednostki samorządu terytorialnego nie mają uprawnień nadrzędnych i nadzorczych wobec gminy.

Ustrojową podstawę dla działania systemu samorządu terytorialnego i terenowej administracji rządowej w Polsce po reformie 1998r. tworzą normy konstytucyjne RP z dnia 2 kwietnia 1997r.

Zmiany w systemie samorządu terytorialnego mają niewątpliwie charakter pozytywny. Gmina jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego uzyskała samodzielność finansową, wyrażającą się zwłaszcza oddaniem części dochodów gminy do wyłącznej jej dyspozycji oraz samodzielność władz gminnych w sprawach budżetowych. Określono zadania i zakres działania gmin, podstawowe rodzaje dochodów oraz prawo do ustalania przez gminy stawek podatkowych, w niektórych podatkach.

3. DOCHODY WŁASNE GMIN

Pojęcie dochodów własnych spotykamy w Małej Konstytucji, która stanowi, że: „Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są dochody własne tych jednostek, subwencje i dotacje”. W ujęciu tym dochodami własnymi byłyby te dochody, które nie są subwencjami i dotacjami, a więc zarówno podatki i opłaty, jak i udziały w podatkach niepaństwowych, wpływy ze sprzedaży i dzierżawy obiektów majątku samorządowego, wpływy z dywidend i innych dochodów kapitałowych, kredyty, itd.

Za dochody własne uważa się powszechnie takie wpływy, w których kształtowaniu gmina ma szczególne uprawnienia (w drodze regulacji prawnych) lub które pochodzą ze źródeł będących własnością gminy.

Szczegółowa klasyfikacja dochodów gmin zawarta jest w Ustawie

o finansowaniu gmin.

TABELA 1. Dochody gmin

dochody podatkowe

podatek rolny

podatek od nieruchomości

podatek leśny

podatek od środków transportowych

podatek od działalności gospodarczej osób fizycznych, opłacanych w formie karty podatkowej

podatek od spadków i darowizn

podatek od posiadania psów

wpływy z opłat

opłata skarbowa

opłata ekploatacyjna

opłaty lokalne

inne opłaty, pobierane na podstawie odrębnych przepisów

udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa

27,6% wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych, zamieszkałych na terenie gminy

5% wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, mających siedzibę na terenie gminy

dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe gmin, w tym dochody z kar i odsetek oraz wpłaty od jednostek gospodarki pozabudżetowej gmin

Dochody z majątku gminy

Subwencja ogólna

dotacje celowe z budżetu państwa na dofinansowanie zadań własnych

wpływy z moopodatkowania mieszkańców

spadki, zapisy, darowizny

odsetki od środków finansowych gmin gromadzonych na rachunkach bankowych i odsetki od pożyczek udzielanych przez gminy

odsetki od nieterminowo regulowanych należności z tytułu podatków i subwencji

dotacje z budżetu państwa, przysługujące gminom na pokrycie ubytku dochodów, wynikającego z ustawowo określonych ulg i zwolnień z podatku rolnego i podatku leśnego

Dotacje z funduszy celowych

dotacje celowe z budżetu państwa na zadania z zakresu administracji państwowej zlecone gminie

dywidendy od przedsiębiorstw państwowych przekazanych gminom

inne wpływy, należne gminom na podstawie odrębnych przepisów

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ustawy o finansowaniu gmin.

Zasadniczo w strukturze dochodów gmin wyróżnia się trzy grupy dochodów:

1. dochody własne, do których zalicza się podatki o charakterze lokalnym, opłatę skarbową, dochody z majątku gminy, spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy, a także inne dochody przyznane gminom na mocy odrębnych przepisów;

2. udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa;

3. dotacje i subwencje z budżetu państwa i państwowych funduszy celowych.

Struktura dochodów gmin w podziale na wymienione wyżej trzy kategorie dochodów przedstawia się (według danych za rok 1997) następująco:

Dochody ogółem 100,0%

z tego:

- dochody własne 31,0%

- udziały w podatkach 9,0%

- subwencje i dotacje 60,0%

Zwraca uwagę stosunkowo niski udział dochodów własnych, a więc tych dochodów, które w pełni podlegają kompetencji gmin i które w większości przypadków są pobierane bezpośrednio przez urzędy gmin. Uzasadnieniem takiego stanu rzeczy jest niski potencjał dochodowy gmin wiejskich. Zapewnienie wszystkim gminom środków finansowych niezbędnych do wykonania nałożonych na nie zadań wymaga więc zasilenia gmin znacznymi środkami pochodzącymi ze źródeł innych niż dochody własne.

Przyczyną małych możliwości dochodowych gmin wiejskich bywa wyłączenie większości rolników indywidualnych spod powszechnego systemu opodatkowania dochodów osobistych, koncentracja dochodów

z najważniejszych podatków stanowiących dochody gmin (podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych) w gminach miejskich oraz zła sytuacja finansowa większości państwowych gospodarstw rolnych.

W ogólnej kwocie dochodów własnych gmin podatki stanowią około

43,0%, opłata skarbowa - około 3,0%, pozostałe dochody 54,0%.

1. PODATKI

Przegląd dochodów podatkowych rozpocznie podatek rolny, który

ma istotne znaczenie w gminach wiejskich.

Podatek rolny w swej zasadniczej postaci funkcjonuje od roku 1985 na podstawie ustawy z 15 listopada 1984r. o podatku rolnym. Podatek obciąża osoby fizyczne i prawne, które są właścicielami gospodarstw rolnych o obszarze przekraczającym 1 hektar fizyczny lub przeliczeniowy. Osoby będące właścicielami ziemi o powierzchni nie przekraczającej 1 hektara płacą podatek od nieruchomości.

Przedmiotem opodatkowania są użytki rolne, lasy i grunty leśne, grunty pod stawami i zabudowaniami związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Zobowiązanie podatkowe powstaje bowiem bez względu na to, czy właściciel wykorzystuje użytki rolne, grunty itp., a więc bez względu na to, czy z tytułu własności ziemi osiąga dochody, czy też nie.

Wysokość płaconego podatku uzależniona jest od siły dochodowej (podatkowej) ziemi, którą określa się przez stosowanie tzw. hektarów przeliczeniowych, które powstają przez pomnożenie hektarów fizycznych przez różne parametry jakościowe ziemi, takie jak: klasa gruntu, warunki ekonomiczne i produkcyjno-klimatyczne, rodzaje użytków rolnych. Przy obliczaniu wysokości podatku tworzy się okręgi podatkowe, które uwzględniają zróżnicowane położenia gospodarstw i jego wpływ na siłę dochodową gospodarstwa.

Stawka podatku jest oparta na średniej cenie skupu 1 kwintala żyta, ogłaszanej przez Prezesa GUS w „Monitorze Polskim”.

W dochodach własnych gmin najważniejszą pozycją jest podatek od nieruchomości regulowany ustawą z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych.

W obecnym kształcie podatek ten jest niedoskonały, a próby jego reformowania wywołują wiele kontrowersji. Główny problem polega na ustaleniu podstawy opodatkowania. W obecnej postaci jest nią powierzchnia nieruchomości lub kubatura, a nie wartość. Przyjęcie za podstawę opodatkowania wartości nieruchomości nie jest jednak łatwe, gdyż z jednej strony, następuje inflacyjny i realny wzrost wartości niektórych nieruchomości, a z drugiej, proces ich naturalnego starzenia i zużywania się, co obniża ich wartość. Wszystko to wiąże się z ustaleniem podstawy opodatkowania oraz ciężarów podatkowych ponoszonych przez właścicieli nieruchomości. Do obiektywizacji obciążeń z tytułu tego podatku ważne jest oparcie jego stawki na wartości nieruchomości oraz stała jej aktualizacja. Należy jednak zwrócić uwagę na koszty, jakie trzeba by ponieść w związku z wyceną nieruchomości. Nie jest tez jasne kto powinien te koszty ponosić. Jeżeli, np. gmina, to wpływy netto z podatku od nieruchomości nie muszą wcale istotnie wzrosnąć.

Podatnikami podatku od nieruchomości są właściciele lub użytkownicy wieczyści nieruchomości. Opodatkowaniu podlegają budynki lub ich części związane z prowadzeniem pozarolniczej i pozaleśnej działalności gospodarczej. Stawki podatkowe ustala Minister Finansów, przy obowiązującej zasadzie, że poziom stawki maksymalnej podwyższa się corocznie. W podatku od nieruchomości stosowane są zwolnienia przedmiotowe.

Podatek leśny należy do najnowszych instrumentów podatkowych, gdyż został wprowadzony od 1 stycznia 1992r. na podstawie ustawy z 28 października 1991 r. o lasach. Podatek ten zastąpił dawną opłatę leśną.

Do płacenia podatku zobowiązani są wszyscy właściciele lasów, bez względu na status prawno-organizacyjny podmiotu, co m.in. oznacza, że podatek ten płaci również skarb państwa.

Podatek od środków transportu (ustawa z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych) płacą właściciele pojazdów samochodowych, ciągników, przyczep. Maksymalne stawki tego podatku ustala Minister Finansów, ale Rada Gminy może je obniżyć.

Podatek od środków transportu od dawna jest przedmiotem ostrej krytyki, przede wszystkim z powodu niesprawiedliwego rozłożenia jego ciężaru. Dochody z tytułu tego podatku powinny być przeznaczone na utrzymanie i budowę dróg, tymczasem związek wysokości podatku z intensywnością korzystania z dróg publicznych jest bardzo niejasny. Stąd pojawiły się propozycje, aby podatek ten był wliczany w cenę benzyny, wiąże się to jednak z problemami technicznymi z rozliczeniem podatku i przekazywaniem dochodów z tego tytułu na rzecz gmin.

Inną słabą stroną podatku od środków transportu jest to, że w jego konstrukcję wkomponowane są elementy polityki socjalnej państwa, co wyraża się np. w zwolnieniach z tego podatku inwalidów.

Podatek od działalności gospodarczej w formie karty podatkowej (Rozporządzenie Ministra Finansów z 23 grudnia 1994r. w sprawie karty podatkowej) polega na tym, że dla pewnych rodzajów działalności, a zwłaszcza ze względu na zakres jej prowadzenia władze publiczne zgadzają się na zryczałtowaną formę opodatkowania. Karta podatkowa jest zryczałtowaną, uproszczoną formą uiszczenia podatku dochodowego i obrotowego przez podatników prowadzących działalność usługową, usługowo - wytwórczą, w zakresie handlu detalicznego itd. Jest to forma dogodna dla podatnika, gdyż płacenie podatku nie wymaga prowadzenia skomplikowanej ewidencji . Przy zastosowaniu karty podatkowej stawki karty są proporcjonalne i kwotowe, obliczane w zależności od rodzaju działalności, rozmiarów i liczby mieszkańców miejscowości, w której wykonywana była działalność. W polityce podatkowej państwa realizowanej za pomocą karty podatkowej narzucane są pewne rygory (np. rodzaj prowadzonej działalności, liczba zatrudnionych). Jeżeli jednak podatnik dostrzega, że ta forma podatku jest dla niego niekorzystna, to ustawodawca dopuszcza możliwość wyboru między kartą podatkową, a podatkiem dochodowym na ogólnie obowiązujących zasadach.

Podatek od spadków i darowizn istnieje w Polsce od roku 1983, z tym że podlegał on ciągłym zmianom. Obecny kształt podatku określa Ustawa z 29 czerwca 1995r. o zmianie Ustawy o podatku od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw w drodze spadku. W przypadku darowizny obowiązek ciąży solidarnie na obdarowanych i darczyńcach. Przedmiotem i podstawą opodatkowania jest tzw. czysta wartość nabytych rzeczy i praw nabytych, a więc po potrąceniu długów i innych obciążeń, po cenach rynkowych w dniu złożenia zeznania podatkowego. Stawka podatku jest uzależniona od grupy podatkowej, do której zaliczony został podmiot, a stosowanym kryterium określania grup podatkowych jest stopień pokrewieństwa między nabywcą rzeczy lub praw majątkowych a ich zbywcą. Podmiotami podatku mogą być zgodnie z ustawą wyłącznie osoby fizyczne.

Podatek od posiadania psów płacą osoby fizyczne posiadające psy. Stawkę maksymalną ustala Minister Finansów a stawki dla konkretnych gmin - rada gminy. Istnieje kilka ustawowych zwolnień od tego podatku.

Gminy same decydują o wysokości stawek podatków zaliczanych do ich dochodów własnych (Minister Finansów określa jedynie stawki maksymalne), do gmin należą również decyzje w sprawach ulg podatkowych (ogólnych i indywidualnych) odroczeń płatności, zwolnień i zaniechania poboru podatków.

Z powyższego wynika, że gmina w pewnym stopniu określa dochody podatkowe, które są istotnym źródłem dochodów własnych budżetu gminy.

Gmina nie może jedynie zrezygnować z ustalenia wysokości należnych jej podatków. Wynika to stąd, że wielkość udzielonych ulg i zwolnień, a także wielkość skutków finansowych zastosowania przez gminę stawek podstawowych niższych od maksymalnych może mieć wpływ na wysokość należnej gminie subwencji ogólnej. W tym celu konieczna jest nie tylko znajomość kwoty dochodów faktycznie zrealizowanych przez gminę, ale i wysokość kwoty, z której gmina dobrowolnie zrezygnowała - to zaś jest niemożliwe, jeśli wymiar należnego podatku nie został ustalony.

2. OPŁATY

Kolejnym elementem dochodów własnych gmin są wpływy z opłat.

Opłata skarbowa jest regulowana Ustawą z 31 stycznia 1989r. o opłacie skarbowej i Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1994r. w sprawie opłaty skarbowej i pobierana od różnych czynności administracyjnych, podejmowanych na wniosek zainteresowanego (np. sporządzenie aktu małżeństwa, wydanie karty rowerowej, dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej) W literaturze uważa się, że opłata skarbowa w części dotyczącej czynności cywilnoprawnych (np. umowy sprzedaży, umowy majątkowe) ma charakter podatkowy. W przypadku tej opłaty nie występuje bowiem wzajemne świadczenie ze strony państwa czy samorządu.

Podmiotami, na których ciąży obowiązek opłaty skarbowej są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Stawki w opłacie skarbowej są, w zależności od przedmiotu opodatkowania, procentowe lub kwotowe i nie mogą przekroczyć wysokości ustawowej.

Zbliżona do opłaty skarbowej jest opłata administracyjna pobierana za czynności administracyjne (np. potwierdzenie podpisu) przez organy gminy wówczas, gdy za czynności te nie jest przewidziana opłata skarbowa. Wprowadzenie, konstrukcja i wysokość elementów zmiennych (np. wysokość stawki, w ramach stawek maksymalnych określonych w ustawie - w 2000r. 159,56zł ) zależy od decyzji rady gminy. Jest to jedynie świadczenie z ustawy o podatku i opłatach lokalnych o fakultatywnym charakterze.

Typową opłatą lokalną jest opłata miejscowa, którą płacą osoby przebywające czasowo w gminie w celach wypoczynkowych i turystycznych. Listę gmin o szczególnych walorach ustalają wspólnie władze powiatowe i władze samorządowe. Z opłaty tej zwolnieni są ludzie przebywający w szpitalach i sanatoriach oraz zorganizowane grupy młodzieży.

W 2000r. jej maksymalna stawka wynosiła 1,32zł. dziennie.

Opłatę targową pobiera się - co wynika z nazwy - od osób dokonujących sprzedaży na targowiskach. Opłata targowa pobierana jest niezależnie od innych opłat za korzystanie z targowisk, świadczonych na przykład na rzecz prowadzącego targowisko. Z opłaty tej zwolnieni są - co jest logiczne - podatnicy płacący podatki od nieruchomości znajdujących się na targowisku . Maksymalny poziom stawki dziennej na 2000r. został określony na poziomie 478,22 zł. Rada gminy ustala jej wysokość oraz zasady płatności.

Opłata parkingowa pobierana jest w niektórych miastach, gdzie brakuje miejsc do parkowania. Opłaty ustalone są w drodze negocjacji między władzami samorządowymi, kompetentnymi w zakresie zarządzania drogami publicznymi .

Do zapłacenia opłaty eksploatacyjnej (ustawa z 4 lutego 1994r. Prawo geologiczne i górnicze) zobowiązane są podmioty wydobywające ze złóż znajdujących się na terenie gminy. Stawka opłaty jest ustalona przez organ koncesyjny, a jej wysokość jest uzależniona od rodzaju kopalin, ich przeznaczenia itd. Pochodzące z niej wpływy w 50% zasilają budżet gminy, a w 50% stanowią dochód Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Związana z opłatą eksploatacyjną opłata koncesyjna jest nakładana na podmioty poszukujące kopalin i rozpoznające je. Dochody z tej opłaty są dzielone między budżet państwa (40%), budżet gminy (40%) i Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (20%).

Opłaty adiacenckie (ustawa z 29 kwietnia 1985r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości) są ponoszone przez osoby, które weszły w posiadanie działek budowlanych na szczególnych zasadach (za niższą cenę). Wpływy z opłat przeznaczone są na finansowanie budowy urządzeń komunalnych, energetycznych i gazowych. Stawkę opłaty regulują szczegółowe przepisy.

Pozostałe opłaty to:

1. opłata z tytułu eksploatacji składowiska, pobierana przez gminy, na terenie których składuje się odpady promieniotwórcze.

2. opłata za użytkowanie wieczyste, której wysokość zależy od rodzaju gruntu, jego wartości, przeznaczenia itp.

Wysokość opłat regulują szczegółowe przepisy, przy czym przy ustaleniu stawki stosuje się preferencje dla gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste

z przeznaczeniem na budownictwo mieszkaniowe (1% wartości ziemi ).

Większość dochodów własnych z podatków i opłat pobierana jest bezpośrednio przez urzędy gminy. Jedynie dochody z karty podatkowej, podatku od spadków i darowizn oraz częściowo dochody z opłat: skarbowej i eksploatacyjnej pobierane są przez urzędy skarbowe, a następnie przekazywane na rachunki odpowiednich gmin. Również w przypadku tych dochodów gmina zachowuje w pełni wymienione wyżej kompetencje.

3.3 INNE DOCHODY WŁASNE

W grupie pozostałych dochodów własnych gmin największe znaczenie mają dochody z majątku gminy, do których zalicza się dochody ze sprzedaży mienia komunalnego, dochody z czynszów, dzierżawy i leasing mienia komunalnego, dochody (dywidendy) z akcji i udziałów w spółkach, dywidendy od przedsiębiorstw komunalnych.

Podstawą samodzielności samorządu terytorialnego jest majątek, służący realizacji zadań gminy. Zasady i tryb wyodrębniania majątku komunalnego jako części mienia ogólnonarodowego określa ustawa z 10 maja 1990r. przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Wprowadziła ona m.in. obowiązek sporządzania spisów inwentaryzacyjnych mienia państwowego. Mienie to uległo komunalizacji, stało się majątkiem gminy, ich związków oraz innych komunalnych osób prawnych. Przynosi dochody z jego sprzedaży lub bezpośredniego lub pośredniego wykorzystania gospodarczego. Ze względu na odmienną strukturę majątkową dochody z majątku kształtują się na różnym poziomie, zwłaszcza w gminach wiejskich, rolniczych i miejskich. Służy ono zaspokojeniu różnic potrzeb publicznych, a dochody realizowane są w różnych formach organizacyjno- prawnych.

Realizując zadania własne gmina wykorzystuje przekazywane jej składki mienia ogólnonarodowego, które powiększa w wyniku własnej działalności. Działalność ta jest zróżnicowana, niejednorodna, lecz jej wspólnym celem jest realizacja dobra publicznego w zakresie użyteczności publicznej. Poza tym zakresem gmina nie może prowadzić działalności gospodarczej, co ogranicza jej szansę na powiększenie dochodów własnych (ograniczenie dokonane na podstawie nowelizacji z 1992r. do ustawy o samorządzie terytorialnym Dz. U. Nr.100, poz. 499). Dlatego też źródła dochodu z działalności gospodarczej nie mają w wielu gminach większego znaczenia. Dochody z majątku gmin ograniczają się do dochodów ze sprzedaży, dzierżawy i najmu mienia komunalnego, dochodów z akcji i udziałów gmin, a więc dochodów nie wymagających szczególnej aktywności gminnej, która miałaby na celu rozwój terenu, promowanie przedsiębiorczości itp. Ograniczona działalność gospodarcza gmin powoduje, że gmina skupia się na operacjach dekapitalizujących mienie (przy sprzedaży) lub nie wzbogacających jego wielkości (przy najmie lub dzierżawie). Nie sprzyja rozwojowi tej działalności również brak jednolitych spójnych regulacji prawnych, dotyczących zakresu i zasad działalności gospodarczej gmin.

Obok dochodów z podatków i opłat, wyposażenie władz samorządowych w określony majątek jest istotnym źródłem zasilania finansowego zbiorowości lokalnych. Finansowe podstawy działalności władz gminnych są też uzależnione od możliwości zaciągania pożyczek, które zapewniają bieżącą płynność finansową.

Rozdział II PODATKI GMIN, USTALANE I POBIERANE NA PODSTAWIE ODRĘBNYCH PRZEPISÓW

Szczegółowość przedstawionych podatków wynika z ich dużego znaczenia dla budżetu gminy. Znaczenie to będzie jeszcze w przyszłości rosło, gdyż dochody z podatków mają stanowić połowę dochodów ogółem.

Dokładne omówienie podatków daje najpełniejszy obraz rozwoju tych źródeł dochodowych na przyszłość.

1. PODATEK ROLNY

Podatek rolny reguluje ustawa z dnia 15 listopada 1984r. o podatku rolnym. Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty gospodarstw rolnych.

Za gospodarstwo rolne do celów podatku rolnego uważa się obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami oraz, sklasyfikowanych w operatach ewidencyjnych jako użytki rolne, gruntów pod zabudowaniami związanymi z prowadzeniem tego gospodarstwa o łącznej powierzchni przekraczającej 1ha lub o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 1 ha przeliczeniowy, stanowiący własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej lub osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej. Natomiast nie podlegają opodatkowaniu grunty:

• pod jeziorami i wodami płynącymi, grunty na których mieszczą się zbiorniki wody służące do zaopatrzenia w wodę ludności, oraz grunty pod wałami przeciwpowodziowymi;

• stanowiące nieużytki;

• wpisane do rejestru zabytków, pod warunkiem ich zagospodarowania

i utrzymania zgodnie z przepisami o ochronie zabytków;

• zajęte na prowadzenie innej działalności gospodarczej niż działalność

rolnicza;

• stanowiące działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni

produkcyjnych, którzy osiągnęli wiek emerytalny bądź są inwalidami I lub II grupy.

Obowiązek podatkowy w podatku rolnym ciąży na osobach fizycznych, osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, które są właścicielami albo samoistnymi posiadaczami gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych lub posiadają - na podstawie zawartej umowy albo innego tytułu prawnego , a także bez umownie -grunty wchodzące w skład gospodarstw rolnych stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy.

1.1. ZASADY USTALANIA PODATKU ROLNEGO.

Podstawę opodatkowania podatkiem rolnym stanowi liczba hektarów przeliczeniowych, którą ustala się na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów oraz zaliczenia do okręgu podatkowego. Przeliczeniu na hektary przeliczeniowe podlegają grunty pod zabudowaniami, w tym również pod obiektami służącymi do prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej w gospodarstwie rolnym.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 stycznia 1990r. w sprawie podatku rolnego istnieją cztery okręgi podatkowe, do których zalicza się gminy, miasta oraz dzielnice w miastach w zależności od warunków ekonomicznych i produkcyjno - klimatycznych. Dla każdego z tych okręgów ustawa o podatku rolnym ustala przeliczniki powierzchni użytków rolnych.

Przeliczniki powierzchni użytków rolnych zależą od klasy gleby i okręgów podatkowych. Tak więc dobre warunki ekonomiczne i produkcyjne gmin oraz wysoka klasa gleby świadczą o wysokich wpływach z tytułu podatku rolnego. Istotny wpływ dochodów z tego podatku będzie w gminach typowo wiejskich.

W ten sam sposób przelicza się sady, z tym, że do sadów klasy III i IV stosuje się odpowiednio przeliczniki dla klasy IIIa i IVa oraz grunty pod stawami niezarybionymi.

Grunty pod stawami zarybionymi bez względu na miejsce położenia przelicza się na hektary przeliczeniowe według następujących przeliczników:

1. 1ha stawu zarybionego łososiem, trocią, głowacicą, palią i pstrągiem - 1,0 ha przeliczeniowy;

2. 1ha stawu zarybionego innymi gatunkami ryb - 0,20 ha przeliczeniowego.

Podatek rolny od 1ha przeliczeniowego za rok podatkowy wynosi równowartość pieniężną 2,5q żyta, obliczoną według średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy. Średnią cenę ustala się na podstawie komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, ogłaszanego w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski” w terminie 20 dni po upływie trzeciego kwartału, z tym, że rady gmin są uprawnione do obniżania cen skupu, przyjmowanych jako podstawa obliczania podatku rolnego na obszarze gminy.

Podatek rolny na rok podatkowy od osób fizycznych ustala, w drodze decyzji wójt (burmistrz, prezydent) właściwy ze względu na miejsce położenia gruntów. Podatek ten jest płatny w ratach w terminach do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego.

1.2. ZWOLNIENIA I ULGI PODATKOWE.

Od podatku rolnego zwolnione są użytki rolne niższej klasy (V, VI i VIz), grunty położone w pasie drogi granicznej, grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioracją (w roku, w którym uprawy zostały zniszczone wskutek robót drenarskich). Zwalnia się również od obowiązku podatkowego grunty lub prawo wieczystego użytkowania gruntów, nabyte w drodze kupna na utworzenie nowego lub powiększenie już istniejącego gospodarstwa do powierzchni nie przekraczającej 100ha, oraz grunty Państwowego Funduszu Ziemi i Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa objęte w trwałe zagospodarowanie (tj. objęcie w dzierżawę lub użytkowanie na okres nie krótszy niż 10 lat) w celu utworzenia nowego gospodarstwa lub powiększenie gospodarstwa już istniejącego do powierzchni nie przekraczającej 100ha - na okres 5 lat.

Na okres 5 lat, licząc od roku następnego po zakończeniu zagospodarowania zwolnione są grunty powstałe z zagospodarowania nieużytków.

Na 1 rok następujący po roku, w którym dokonano wymiany lub scalenia gruntów zwolnione są grunty otrzymane w drodze wymiany lub scalenia.

Na okres nie dłuższy niż 3 lata zwalnia się użytki rolne, na których zaprzestano produkcji rolnej, z tym, że zwolnienie może dotyczyć nie więcej niż 20% powierzchni użytków rolnych gospodarstwa rolnego, lecz nie więcej niż 10 ha.

Tryb i szczegółowe warunki zwolnienia określają rady gminy w drodze uchwały.

Po upływie okresu zwolnienia stosuje się ulgę w podatku rolnym, polegającą na obniżeniu podatku w pierwszym roku o 75% i w drugim roku o 50%.

Podatnikom podatku rolnego przysługuje ulga inwestycyjna z tytułu wydatków poniesionych na:

- budowę lub modernizację budynków inwentarskich oraz obiektów służących ochronie środowiska;

• zakup i zainstalowanie deszczowni, urządzeń melioracyjnych i urządzeń

zaopatrzenia gospodarstwa w wodę, urządzeń do wykorzystywania na cele produkcyjne naturalnych źródeł energii (wiatru, biogazu, słońca, spadku wód).

Ulga inwestycyjna przyznawana jest po zakończeniu inwestycji i polega na odliczeniu od należnego podatku rolnego od gruntów położonych na terenie gminy, w której została dokonana inwestycja - w wysokości 25% udokumentowanych rachunkami nakładów inwestycyjnych. Ulga z tytułu tej samej inwestycji nie może być stosowana dłużej niż przez 15 lat.

Ulgę w podatku rolnym w wysokości 60% stosuje się przy opodatkowaniu gospodarstw rolnych żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową lub długotrwałe przeszkolenie wojskowe oraz osób spełniających zastępczo obowiązek służby wojskowej w formie skoszarowanej - prowadzących te gospodarstwa bezpośrednio przed powołaniem do służby.

Przy opodatkowaniu gospodarstw rolnych członków rodzin osób wyżej wymienionych, które bezpośrednio przed powołaniem do służby pracowały w tych gospodarstwach, zamieszkiwały i nie osiągały przychodów z innych źródeł, stosuje się ulgę w podatku rolnym w wysokości 40%.

Podatek rolny od gruntów położonych na terenach podgórskich i górskich obniża się o 30% dla gatunków klas I, II, IIIa, III i IIIb, a o 60% dla gatunków klas IVa, IV i IVb. Za tereny brane pod uwagę w w/w uldze uważa się miejscowości, w których co najmniej 50% użytków rolnych jest położonych powyżej 350m nad poziomem morza. Wykaz tych miejscowości dla województwa ustala terenowy organ administracji państwowej.

W razie wystąpienia klęski żywiołowej, która spowodowała istotne szkody w budynkach, ziemiopłodach, inwentarzu żywym lub martwym albo w drzewostanie, przyznaje się podatnikom ulgi w podatku rolnym przez zaniechanie jego ustalania albo poboru w całości lub w części, w wysokości zależnej od rozmiarów strat spowodowanych klęską w gospodarstwie rolnym.

Przy przyznawaniu ulg i ustalaniu ich wysokości uwzględnia się wysokość otrzymanego odszkodowania z tytułu ubezpieczenia ustawowego.

Rady gmin mogą wprowadzić inne zwolnienia lub ulgi niż określone w ustawie na wniosek podatnika.

1. PODATEK LEŚNY

Podatek leśny reguluje ustawa z dnia 28 września 1991r. o lasach.

Lasem w rozumieniu ustawy jest grunt:

1. o zwartej powierzchni co najmniej 0,10ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony:

1. przeznaczony do produkcji leśnej lub,

2. stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo,

3. wpisany do rejestru zabytków;

2. związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.

Opodatkowaniu podatkiem leśnym podlegają wszystkie lasy, z wyjątkiem:

- nie związanych z gospodarką leśną;

- zajętych na ośrodki wypoczynkowe, działki budowlane i rekreacyjne;

• wyłączonych decyzjami administracyjnymi z gospodarki leśnej na cele inne niż leśne.

Zgodnie z brzmieniem art. 60 ust. 2 ustawy las stanowi odrębny przedmiot opodatkowania jeżeli jest współwłasnością albo jest we współposiadaniu dwóch lub więcej osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej albo osób fizycznych, z wyjątkiem małżonków. W tym przypadku obowiązek podatkowy w podatku leśnym ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub współposiadaczach. Obowiązek podatkowy w podatku leśnym, z zastrzeżeniem ust. 2, ciąży na osobach fizycznych, osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, które są właścicielami albo samoistnymi posiadaczami lasów lub posiadają lasy stanowiące własność Skarbu Państwa lub gminy na podstawie zawartej umowy lub innego tytułu prawnego, a także bezumownie.

Zwolnione są natomiast od podatku leśnego lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat oraz lasy wpisane do rejestru zabytków.

Rada gminy może wprowadzić również inne zwolnienia niż określone wyżej.

2.1. PODSTAWA OPODATKOWANIA

Podstawę opodatkowania podatkiem leśnym, podobnie jak w przypadku podatku rolnego, stanowi liczba hektarów przeliczeniowych - ustalona na podstawie powierzchni głównych gatunków drzew w drzewostanie i klas bonitacji drzewostanu dla głównych gatunków drzew - wynikających z planu urządzenia lasu lub uproszczonego planu urządzenia lasu.

Podatek leśny od 1ha przeliczeniowego za rok podatkowy wynosi równowartość pieniężną 0,200m³ drewna, obliczoną według średniej ceny sprzedaży drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy. Średnią cenę sprzedaży drewna podaje Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w formie komunikatu w „Monitorze Polskim” w terminie 20 dni po upływie trzeciego kwartału.

Zgodnie z dodanym do art. 65 artykułu 65a, podatek leśny dla lasów ochronnych, lasów wchodzących w skład rezerwatów przyrody i parków narodowych oraz lasów, dla których nie ma sporządzonego planu urządzenia lasu lub uproszczonego planu urządzenia lasu, wynosi równowartość pieniężną 0,3q żyta od powierzchni 1ha fizycznego lasów i gruntów leśnych, ustalonej na podstawie ewidencji gruntów. Równowartość pieniężną żyta ustala się według ceny określonej w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego dla celów podatku rolnego.

Rada gminy może zarządzać pobór podatku leśnego od osób fizycznych w drodze inkasa oraz określać inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso.

3. PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI

Podatek od nieruchomości uregulowany jest ustawą z 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych. Stanowi on w całości dochód budżetu gminy. Wpływy z tego podatku maja istotne znaczenie w strukturze dochodów gminy.

Podmioty podatku od nieruchomości określa art. 2 powołanej wyżej ustawy. Zgodnie z tym przepisem są to osoby fizyczne, prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które:

- są właścicielami lub samoistnymi posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych nie złączonych trwale z gruntem;

- są wieczystymi użytkownikami nieruchomości lub ich części;

• są posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych nie złączonych

trwale z gruntem, stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy, jeśli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem lub innego tytułu prawnego, a także umowy zawartej z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa albo z ustanowionego zarządu;

- posiadają bez tytułu prawnego nieruchomość lub ich część albo obiekty budowlane nie złączone trwale z gruntem, stanowiące własność Skarbu Państwa lub gminy, z wyjątkiem nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych.

Jak wynika z powyższego wyliczenia podmiotów podatku od nieruchomości, przedmiotem podatku jest własność lub samoistne posiadanie nieruchomości lub obiektów budowlanych nie złączonych trwale z gruntem, wieczyste użytkowanie nieruchomości lub ich części, a także posiadanie zależne lub zarząd oraz posiadanie bez tytułu prawnego nieruchomości lub obiektów budowlanych stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy.

Pojęcie nieruchomości oraz obiektów budowlanych nie złączonych trwale z gruntem nie jest w ustawie odrębnie definiowane, natomiast art. 3 ustawy niejako konkretyzuje te zmiany. Ustawa definiuje budynek jako obiekt budowlany umocowany w ziemi lub na ziemi, posiadający ściany lub słupy albo filary oraz pokrycie dachowe. Zgodnie bowiem z tym przepisem opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają budynki lub ich części, budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż leśna lub rolna. Opodatkowaniu podlegają również grunty nie objęte przepisami o podatku rolnym lub leśnym, grunty objęte przepisami o podatku rolnym lub leśnym, związane z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza lub leśna oraz nie sklasyfikowane grunty - jako użytki rolne położone na terenie miast, a także grunty wyłączone ostatecznymi decyzjami administracyjnymi na cele inne niż rolnicze lub leśne, z wyjątkiem gruntów, na których przez okres do 2 lat od dnia wydania ostatecznej decyzji administracyjnej wyłączającej te grunty na cele nierolnicze prowadzona jest działalność rolnicza oraz grunty pod jeziorami, grunty zajęte na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych.

3.1. ZASADY USTALANIA PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI.

Podstawa opodatkowania w przypadku tego podatku jest zróżnicowana wedle takich kryteriów jak rodzaj nieruchomości (obiektu budowlanego) oraz sposób jej wykorzystania.

Dla budynków lub ich części podstawą opodatkowania jest powierzchnia użytkowa, dla budowli - ich wartość ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, a w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych - ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego. Podstawą opodatkowania dla gruntów jest ich powierzchnia. Istotny jest przepis art. 4 ust. 4, zgodnie z którym jeśli obowiązek podatkowy dla budowli powstał w ciągu roku podatkowego - podstawę opodatkowania tej budowli stanowi wartość ustalona do obliczania amortyzacji na dzień powstania obowiązku podatkowego. W myśl ust. 5 cyt. przepisu jeśli od budowli odpisów amortyzacyjnych nie dokonuje się - podstawę opodatkowania stanowi ich wartość rynkowa określona przez podatnika. Konsekwencje wynikające z nieokreślenia przez podatnika tej wartości lub podanie wartości innej niż rynkowa przewiduje ust. 6 tego przepisu. W takich sytuacjach ustalenie wartości budowli dokona biegły powołany przez organ podatkowy.

Należy podkreślić, że wszystkie stawki podatków i opłat, określone

w powoływanej ustawie (ustawa z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych Dz. U. Nr 9, poz. 31 z późniejszymi zmianami) są maksymalne. Corocznie Minister Finansów w drodze rozporządzenia podwyższa górne granice stawek kwotowych. W tych granicach stawki podatku obowiązujące w poszczególnych gminach uchwalają rady gmin. Swoboda organu stanowiącego gminy podlega zatem ograniczeniu w taki sposób, że nie może on uchwalić stawek wyższych niż ustawowe. Drugi kierunek ograniczenia tej swobody polega na tym, że zgodnie z nowym unormowaniem uchwalone stawki nie mogą wynosić mniej niż 50% stawki maksymalnej, określonej w ustawie. Dotąd gminy mogły bez ograniczeń obniżać stawki wszystkich podatków i opłat lokalnych - włącznie z podatkiem od nieruchomości - a nawet zwalniać z tych obciążeń w całości. Obecnie uprawnienia takie dotyczą wszystkich danin lokalnych z wyjątkiem właśnie podatku od nieruchomości.

Zrezygnowano natomiast z ustawowego zróżnicowania maksymalnych stawek według ilości mieszkańców danej gminy (ostatnią nowelizację wprowadziła ustawa z dnia 6 grudnia 1996r. o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i ustawy o finansowaniu gmin.

Podatek od nieruchomości, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy nie może przekroczyć rocznie (stan na rok 2000 ):

• od budynków mieszkalnych lub ich części - 0,41zł od 1 m² powierzchni użytkowej;

• od budynków lub ich części związanych z działalnością gospodarczą inną niż rolnicza lub leśna z wyjątkiem budynków lub ich części przydzielonych na potrzeby bytowe osób zajmujących lokale mieszkalne, oraz od części budynków mieszkalnych zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej - 14,35zł od 1m² powierzchni użytkowej;

• od budynków lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym - 6,68zł od 1m² powierzchni użytkowej;

• od pozostałych budynków lub ich części - 4,79zł od 1m² powierzchni użytkowej;

• od budowli - 2% podstawy opodatkowania;

• od gruntów związanych z działalnością gospodarczą inną niż rolnicza czy leśna, z wyjątkiem związanych z budynkami mieszkalnymi - 0,50zł od 1m² powierzchni;

• od gruntów będących użytkami rolnymi nie wchodzącymi z skład gospodarstwa rolnego wykorzystywanych na cele rolnicze - 0,04zł od 1m² powierzchni.

Grunty pod jeziorami, zajęte na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych objęte są stawką w wysokości 2,79zł od 1ha powierzchni. Pozostałe grunty - stawką w wysokości 0,07 od 1m² powierzchni.

Warto zauważyć, że według obowiązujących przepisów gruntami związanymi z działalnością gospodarczą są grunty zarówno zabudowane, jak i niezabudowane, będące w posiadaniu podmiotu gospodarczego. Ustawa wprowadza jedynie przykładowe wyliczenia takich gruntów.

W myśl art. 5 ust. 3 należą do nich, m.in. grunty pod budynkami produkcyjnymi, magazynowymi, administracyjnymi, socjalnymi i hotelowymi, grunty pod budowlami i urządzeniami, grunty zajęte na drogi wewnętrzne i place manewrowe, place składowe, zieleńce oraz tereny, na których są lub mają być realizowane zadania inwestycyjne a także grunty wyłączone na cele nierolnicze i nieleśne.

Odnośnie pojęcia działalności gospodarczej należy zauważyć, że zgodnie z art. 3 ust. 1a działalności tej nie stanowi - w rozumieniu ustawy - wynajem pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich osobom przebywającym na wypoczynku, jeśli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5.

W przypadku podatku od nieruchomości obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku, a wygasa z upływem miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające ten obowiązek. Podatek od nieruchomości na rok podatkowy od osób fizycznych ustala, w drodze decyzji, wójt (burmistrz, prezydent) właściwy ze względu na miejsce położenia nieruchomości. Płatność w przypadku osób fizycznych rozłożona jest na raty, które uiszczać należy w następujących terminach: do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego. Jednostki organizacyjne posiadające i nie posiadające osobowości prawnej składają deklarację na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy do 15 stycznia.

3.2. ZWOLNIENIA W PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI.

W podatku od nieruchomości ustawa przewiduje również szereg zwolnień.

Zwalnia się więc od podatku:

1) nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby organów i administracji samorządu terytorialnego;

2) pod warunkiem wzajemności - nieruchomości będące własnością państw obcych lub organizacji międzynarodowych albo przekazane im w użytkowanie wieczyste, przeznaczone na siedziby przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i innych misji korzystających z przywilejów i immunitetów na mocy ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych;

3) budowle dróg publicznych oraz grunty zajęte pod te drogi, wraz z pasami drogowymi;

4) budowle wykorzystywane wyłącznie na potrzeby publicznego transportu kolejowego i zajęte pod nie grunty oraz budowle wykorzystywane wyłącznie na potrzeby lotnisk, portów morskich i rzecznych;

5) budowle wykorzystywane bezpośrednio do wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła, linie elektroenergetyczne przesyłowe i rozdzielcze, rurociągi i przewody sieci rozdzielczej gazów, ciepła, paliw i wody, budowle służące do odprowadzania i oczyszczania ścieków, budynki lub ich części bezpośrednio związane z procesem poboru i uzdatniania wody;

6) grunty pod wodami płynącymi, kanałami żeglowymi, z wyjątkiem jezior oraz gruntów zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych;

7) budynki gospodarcze lub ich części związane z działalnością leśną, zajęte na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, oraz w gospodarstwach rolnych, w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, budynki gospodarcze lub ich części związane z działalnością rolniczą;

8) nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby prowadzenia przez stowarzyszenia statutowej działalności wśród dzieci i młodzieży w zakresie oświaty, wychowania, nauki i techniki, kultury fizycznej i sportu, z wyjątkiem wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej, oraz grunty zajęte trwale na obozowiska i bazy wypoczynkowe dzieci i młodzieży;

9) budynki i grunty wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, pod warunkiem ich utrzymania i konserwacji zgodnie z przepisami o ochronie zabytków, z wyjątkiem części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej;

9a) budynki i grunty we władaniu muzeów rejestrowanych;

10. nieruchomości lub ich części zwolnione od podatku od nieruchomości na podstawie odrębnych ustaw;

11. grunty, budowle i budynki położone na terenie specjalnej strefy ekonomicznej, których właścicielem lub użytkownikiem wieczystym jest zarządzający strefą lub które służą do prowadzenia, na podstawie zezwolenia, działalności gospodarczej na terenie strefy.

Rada gminy może również wprowadzić inne zwolnienia od podatku niż wymienione wyżej.

Jak widać katalog zwolnień przedmiotowych składa się z wielu pozycji, które niewątpliwie mają odbicie w strukturze dochodów gmin. Zdarza się, że kwota zwolnień ustawowych przewyższa dochody z podatku od nieruchomości.

4. PODATEK OD ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH

Podatek od środków transportowych regulowany jest ustawą z dnia

12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych.

Opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają:

• samochody ciężarowe o ładowności od 2 ton do 12 ton;

• samochody ciężarowe o ładowności powyżej 12 ton;

• ciągniki siodłowe i balastowe;

• przyczepy i naczepy o ładowności powyżej 5 ton;

• autobusy.

Ustawą z dnia 3 grudnia 1998r. (Dz. U. Nr 160, poz. 1058) o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w ustawie z dnia 12 stycznia 1991r, o podatkach i opłatach lokalnych wprowadzono zmiany. Z obowiązku podatkowego wyłączone zostały przyczepy i naczepy o ładowności powyżej 5 ton wykorzystywane na cele rolnicze przez podatnika podatku rolnego (art. 8 pkt. 4). Przy określaniu stawek podatku od środków transportu rada gminy może uwzględniać rodzaj środka transportowego, ładowność, masę całkowitą, wiek, nacisk na siodło ciągnika albo liczbę miejsc do siedzenia (w art. 10).

Podatek od środków transportowych został radykalnie zmieniony w związku z nowym systemem finansowania dróg publicznych oraz zmianami w systemie podatków lokalnych. Główne zmiany polegają na przedmiotowym ograniczeniu podatku oraz zmianie systemu zasilania finansowego gmin na cele związane z utrzymywaniem dróg. Przedmiotem opodatkowania podatkiem od środków transportowych przestały być zwłaszcza samochody osobowe oraz pojazdy inne. Właściciele tych pojazdów od 1 stycznia 1998r. nie płacą tego podatku, natomiast zostali obciążeni przez wliczenie go w cenę paliwa.

Obowiązek podatkowy ciąży na osobach fizycznych i osobach prawnych będących właścicielami środków transportowych. Jak właścicieli traktuje się również jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, na które środek transportowy jest zarejestrowany.

Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został zarejestrowany lub wpisany do rejestru, a w przypadku nabycia środka transportowego zarejestrowanego - od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został nabyty. Natomiast wygasa z końcem miesiąca, w którym środek transportowy został na stałe wycofany z ruchu (wyrejestrowany) lub zbyty. Maksymalne granice stawek kwotowych podatku określa corocznie Minister Finansów w drodze rozporządzenia.

Rada Gminy określa, w drodze uchwały, wysokość stawek podatku od środków transportowych, z tym że roczna stawka podatku od jednego środka transportowego nie może przekroczyć ( 2000 rok):

• od samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 12 ton oraz ciągnika siodłowego i balastowego - 2081,40zł;

• od samochodu ciężarowego o ładowności od 2 ton do 12 ton, przyczepy

i naczepy o ładowności powyżej 5 ton oraz autobusu - 1609,44zł.

Podatek od środków transportowych jest płatny w dwóch ratach,

w terminie do dnia 15 lutego i do dnia 15 września każdego roku.

1. ZWOLNIENIA W PODATKU OD ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH.

Zwolnieniu od podatku podlegają pod warunkiem wzajemności - środki transportowe będące w posiadaniu przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, i innych misji zagranicznych, korzystających z przywilejów i immunitetów na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, oraz członków ich personelu, jak również innych osób zrównanych z nimi, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają stałego pobytu na terytorium RP oraz środki transportowe stanowiące zapasy mobilizacyjne.

Rada gminy może wprowadzić również inne zwolnienia niż określone wyżej.

5. PODATEK OD POSIADANIA PSÓW

Podatek od posiadania psów regulowany jest także ustawą z dnia

12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych.

Obowiązek podatkowy dotyczący podatku od posiadania psów ciąży na osobach fizycznych posiadających psy.

Podatku od posiadania psów nie pobiera się pod warunkiem wzajemności - od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium RP oraz z tytułu posiadania psów będących pomocą dla osób kalekich (niewidomych, głuchoniemych, niedołężnych). Podatku nie płacą osoby w wieku powyżej 70 lat prowadzące samodzielnie gospodarstwo domowe posiadające jednego psa.

Podatku nie pobiera się również z tytułu posiadania psów utrzymywanych

w celu pilnowania gospodarstw rolnych - po dwa na każde gospodarstwo

(art. 13, ust. 2)

Rada gminy ustala wysokość stawek podatku do posiadania psów, z tym, że podatek od jednego psa nie może przekraczać w 2000 r 31,74zł rocznie, jak również określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności tego podatku. Rada gminy zarządza pobór podatku od posiadania psów w drodze inkasa oraz określa inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso. Może także wprowadzić inne zwolnienia od podatku niż wymienione wyżej.

6. KARTA PODATKOWA

Zasady opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym

w formie karty podatkowej określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Finansów z 17 grudnia 1996r. w sprawie karty podatkowej.

Możliwość skorzystania z tej dogodnej dla podatników formy uiszczania podatku uzależniono od spełnienia szeregu warunków. Po pierwsze - z karty podatkowej mogą korzystać wyłącznie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą o charakterze ściśle określonym w przepisach rozporządzenia nie prowadzące innej pozarolniczej działalności gospodarczej, po drugie - mogą być opodatkowane w tej formie również wtedy, gdy działalność prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych, pod warunkiem, że łączna liczba wspólników oraz zatrudnionych pracowników nie przekracza stanu zatrudnienia określonego w rozporządzeniu.

Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić podatnicy prowadzący działalność:

• usługową lub wytwórczo-usługową;

• usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu;

• usługową w zakresie obnośnego i obwoźnego handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi, z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu artykułami nieżywnościowymi objętego koncesjonowaniem;

• gastronomiczną - jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu;

• w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu;

• w zakresie usług rozrywkowych;

• w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach;

• w wolnych zawodach, polegających na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego - nie dotyczy to lekarzy, którzy muszą opłacać podatek dochodowy na zasadach ogólnych;

• w wolnych zawodach, polegających na świadczeniu usług weterynaryjnych;

• w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi;

• w zakresie usług edukacyjnych (np. korepetycje).

Ocena warunków uzasadniających zastosowanie karty podatkowej oraz ustalenie wysokości podatku ciąży każdorazowo na urzędzie skarbowym.

Stawki karty podatkowej ustalone są kwotowo przy uwzględnieniu i ocenie warunków uzasadniających opodatkowanie w formie karty. Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustala się według stawek miesięcznych ustalonych odpowiednio dla rodzaju działalności. Podatek płatny jest miesięcznie bez zeznania do dnia 7 każdego miesiąca za miesiąc ubiegły, a za grudzień - w terminie do 28 grudnia roku podatkowego. Przepisy umożliwiają korzystanie z obniżenia stawek podatku (inwalidzi zatrudniający inwalidów), jak również dopuszczają możliwość ich podwyższenia przez urząd w szczególnych przypadkach.

Podatnicy opłacający podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą korzystać z częściowego zwolnienia od tego podatku z tytułu szkolenia uczniów lub z tytułu zatrudnienia pracowników w celu nauki zawodów, a także w razie prowadzenia praktycznej nauki zawodu.

Dochody gmin z tytułu podatku opłacanego w formie karty podatkowej uzależnione są przede wszystkim od ilości działalności gospodarczych zarejestrowanych w formie karty podatkowej na terenie gminy oraz od rodzaju tej działalności.

7. PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN

Podatek od spadków i darowizn jest dość szczególnym podatkiem, ze

względu na podstawę opodatkowania oraz przepisy ją normujące.

Opodatkowanie spadków i darowizn uregulowane jest w ustawie z 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn. Jej jednolity tekst został opublikowany w Dz. U. z 1997r. Nr 16, poz. 89. Wysokość podatku oblicza się na podstawie przepisów wykonawczych do ustawy, w których okresowo waloryzowana jest kwota wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych z podatku i nie podlegających opodatkowaniu oraz zmienna jest skala podatkowa.

Podmiotami tego podatku są osoby fizyczne z tytułu nabycia własności rzeczy znajdujących się w kraju i praw majątkowych wykonywanych w kraju, w drodze spadku lub darowizny. Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci oraz nabycie własności rzeczy i innych praw majątkowych przez zasiedzenie. Nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu w Polsce. (art. 1 i 2)

Podatkowi nie podlega natomiast nabycie własności rzeczy ruchomych znajdujących się w kraju lub praw majątkowych podlegających wykonaniu w kraju, jeżeli w dniu nabycia ani nabywca, ani też spadkodawca lub darczyńca nie byli obywatelami polskimi i nie mieli miejsca stałego pobytu lub siedziby w Polsce, a także nabycie w drodze spadku lub darowizny praw autorskich i praw pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorców zdobniczych oraz wierzytelności wynikających z nabycia tych praw. (art. 3 ustawy).

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a w wypadku darowizny obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na obdarowanym i darczyńcy.

Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu:

• w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku;

• w drodze zapisu lub dalszego zapisu - od daty ogłoszenia testamentu, a przy nabyciu z polecenia testamentowego - z chwilą wykonania tego polecenia;

• praw do wkładów oszczędnościowych z chwilą śmierci wkładcy;

• w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń;

• z polecenia darczyńcy - z chwilą wykonania polecenia;

• w drodze zasiedzenia - z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie (art. 6 ustawy).

Gdy nabycie w drodze darowizny nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przed organem podatkowym na okoliczność dokonania tej darowizny.

7.1. PODSTAWA I STAWKI PODATKOWE

Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (tzw. czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w zasadzie w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych - w wysokości tych wkładów. Jeżeli podmiot zobligowany do zapłacenia podatku nie uczyni tego lub nie poda wartości rynkowej nabytych rzeczy i praw majątkowych, względnie ją zaniży Urząd Skarbowy ma obowiązek wezwać nabywcę do jej prawidłowego określenia lub ustalić ją we własnym zakresie z uwzględnieniem opinii biegłych.

Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

1. 9057zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;

2. 6838zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;

3. 4607zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Wysokość podatku zależy od dwóch czynników, a mianowicie wysokości nabytego prawa majątkowego lub rzeczy oraz od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Stosowanym kryterium określania grup podatkowych jest stopień pokrewieństwa między nabywcą rzeczy i praw majątkowych a ich zbywcą.

Na podstawie tego kryterium wyróżnia się trzy grupy podatkowe:

• I grupa - małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie;

• II grupa - zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych;

• III grupa - pozostali nabywcy.

Nabycie własności w drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu

w wysokości 7% podstawy opodatkowania.

7.2. ULGI I ZWOLNIENIA PODATKOWE

W podatku od spadków i darowizn zastosowano szereg zwolnień ustawowych.

Od podatku tego na podstawie art. 4 rozdział 1 zwalnia się m.in. nabycie własności i prawa użytkowania wieczystego gospodarstwa rolnego lub jego części oraz innych praw do takiego gospodarstwa lub jego części, jak również działki przyzagrodowej (z wyjątkiem budynków mieszkalnych, budynków zajętych na cele specjalistycznego chowu i wylęgu drobiu lub specjalistycznej hodowli zwierząt wraz z urządzeniami i ze stadem hodowlanym, urządzeń do prowadzenia upraw specjalnych, jak szklarnie, inspekty, pieczarkarnie, przechowalnie owoców), nabycie w drodze spadku budynków mieszkalnych nadanych na podstawie przepisów o osadnictwie rolnym, nabycie praw do wkładów w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub w spółdzielni kółek rolniczych oraz nabycie własności budynków gospodarczych służących bezpośrednio produkcji rolniczej prowadzonej na użytkach rolnych o powierzchni do 1ha, a nabywcą jest osoba prowadząca gospodarstwo rolne zaliczona do I grupy podatkowej.

Zwolnione od podatku jest również nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nie przekraczającej 9057zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 18114zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy na cele mieszkaniowe, nabycie w drodze darowizny praw do rachunku oszczędnościowo-kredytowego przez małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz osobę pozostającą faktycznie we wspólnym pożyciu małżeńskim i posiadaczem rachunku oszczędnościowo-kredytowego w kasie mieszkaniowej, pod warunkiem przeznaczenia środków zgromadzonych na tym rachunku na cele mieszkaniowe.

Nabycie własności fizycznie wydzielonych części nieruchomości w drodze zasiedzenia przez osoby będące współwłaścicielami ułamkowych części nieruchomości (do wysokości udziału we współwłasności) oraz nabycie w drodze spadku lub darowizny budynku, w części zajętej przez osoby trzecie na podstawie umów najmu, do których mają zastosowanie przepisy o czynszu regulowanym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Obowiązkowi podatkowemu nie podlega także nabycie w drodze spadku lub darowizny zakładu wytwórczego bądź innego rodzaju działalności, maszyn i urządzeń, pojazdów rolniczych lub maszyn rolniczych, pod warunkiem, że okres użytkowania nie będzie krótszy niż określony w ustawie.

Niedotrzymanie określonych warunków powoduje utratę zwolnienia.

Ulgi podatkowe dotyczą określonej wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego.

Podatnicy podatku od spadków i darowizn obowiązani są do składania zeznań podatkowych o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych w drodze spadku lub darowizny, z wyjątkiem darowizny ustanowionej w formie aktu notarialnego. W zeznaniu należy wymienić rzeczy i prawa majątkowe, nabyte w drodze spadku lub darowizny, oraz określić ich wartość. Zeznanie należy składać właściwemu miejscowo urzędowi skarbowemu w terminie 1 miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Płatnikami podatku od spadków i darowizn są notariusze, którzy zobowiązani są do obliczania i pobrania go od podatnika oraz wpłacenia na rachunek odpowiedniego urzędu skarbowego.

Wpływy z podatku od spadków i darowizn zasilają ostatecznie budżety gmin.

Przy zachowaniu centralnej regulacji podatków oddanych do wyłącznej dyspozycji władzom gminy, źródła dochodów budżetu gmin można uznać za stabilne.

Kwoty utracone w związku z częściową likwidacja podatku od środków transportowych, kwot utraconych z tytułu ulg i zwolnień od podatku rolnego i leśnego rekompensowane są gminom w postaci subwencji.

Rozdział III DOCHODY Z TYTUŁU PODATKÓW

W GMINIE GRABICA

1. CHARAKTERYSTYKA GMINY GRABICA

Gmina Grabica położona jest w środkowo-południowej części województwa łódzkiego, na północ od Piotrkowa Trybunalskiego. Powstała w 1973r. z połączenia Gromadzkich Rad Narodowych w Grabicy i Szydłowie i jest gminą wiejską.

Gmina Grabica posiada dobrze rozwinięty układ dróg kołowych -Transeuropejska Autostrada Północ-Południe, droga szybkiego ruchu relacji Warszawa - Katowice, droga krajowa Nr 44 relacji Piotrków - Łask o funkcji międzyregionalnej. Przez teren gminy przepływa rzeka Grabica, ponadto biorą początek rzeki: Brzezia, Mała Widawka, Wierzejka. Do głównych zabytków gminy zaliczamy: parki wiejskie w Szydłowie, Dziwlach, Rusocinach, Ostrowie, Brzozie i Woli Bykowskiej, Spichlerz w Dziwlach oraz zabytkowy kościół w Krzepczowie. Gmina swoim zasięgiem obejmuje 47 miejscowości, 30 sołectw. Przez teren gminy przebiegają magistralne rurociągi: naftowy i gazowy.

Gmina Grabica zajmuje powierzchnię 12,7 tys. ha, w tym: użytków rolnych 10648ha, lasy 1228ha oraz pozostałe grunty 848ha. Obszar gminy zamieszkuje 6288 mieszkańców, z czego 5545 zamieszkuje w gospodarstwach rolnych. Struktura ludności wg wieku przedstawia się następująco:

• wiek przedprodukcyjny (do 19 lat) - 30%;

• wiek produkcyjny (20-60 kobiety; 20-65 mężczyźni) - 52,2%;

• wiek poprodukcyjny (starsi mieszkańcy) - 17,8%.

Od kilku lat obserwuje się spadek liczby mieszkańców. Liczba ludności utrzymującej się z pracy w rolnictwie wynosi 83% ogółu ludności. Stopa bezrobocia na koniec 1997r. wynosiła 3%. Za główną przyczynę bezrobocia uważa się brak większych zakładów pracy ze względu na typowo rolniczy charakter gminy oraz duży odsetek osób z wykształceniem rolniczym. Gmina podejmuje jednak działania ograniczające liczbę bezrobotnych podpisując rokrocznie umowę z Rejonowym Urzędem Pracy w Piotrkowie Tryb. o zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych i robót publicznych.

Gmina typowo rolnicza - charakteryzuje się wysoką produkcją trzody chlewnej. Grunty gospodarstw chłopskich stanowiły powierzchnię 10525 ha tj. 98,8% ogólnej powierzchni użytków rolnych w gminie. Na terenie gminy znajdują się 1205 gospodarstw rolnych, głównie indywidualnych o strukturze:

• < 2,00ha - 94 (7,8% powierzchni);

• 2,01 - 3,00ha - 62 (5,1% powierzchni);

• 3,01 - 4,00ha - 70 (5,8% powierzchni);

• 4,01 - 5,00ha - 114 (9,5% powierzchni);

• 5,01 - 10,00ha - 551 (45,7% powierzchni);

• 10,01 - 15,00ha - 211 (17,5% powierzchni);

• 15,01 - 20,00ha - 69 (5,8% powierzchni);

• powyżej 20,00ha - 34 (2,8% powierzchni).

Klasy bonitacyjne gleb (w % użytków rolnych) na terenie gminy Grabica:

• I klasa - nie ma;

• II klasa - 0,2;

• III klasa - 26;

• IV klasa - 35,7;

• V klasa - 27,7;

• VI klasa - 10,4.

Dominującą uprawą na terenie gminy są zboża (80%). Lasy zajmują powierzchnię ogółem 1228ha, w tym: państwowe - 379ha, prywatne - 849ha. Ponadto na terenie gminy funkcjonuje 227 podmiotów gospodarczych produkcyjnych, handlowych i usługowych (49,3% stanowią firmy usługowe, 45,4% - handlowe), spółdzielnie obsługujące rolnictwo (np. GS, BS), 19 jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych skupiających 545 członków, 31 Kół Gospodyń Wiejskich zrzeszających 580 członkiń oraz 10 ogniw LZS.

Działa 6 szkół podstawowych, do których uczęszcza 836 uczniów oraz następujące szkoły ponadpodstawowe:

• Zasadnicza Szkoła Zawodowa;

• Liceum Ekonomiczne;

• Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego;

• Liceum Zawodowe dla dziewcząt;

• Liceum Zawodowe dla chłopców;

• Technikum Rolnicze dla pracujących.

1.1. KIERUNKI ROZWOJU GMINY GRABICA

Obszar we wschodniej części gminy (przylegający do miasta Piotrkowa Trybunalskiego) jest nastawiony na gospodarkę warzywniczo-sadowniczą. Pozostałe tereny na produkcję ogólnorolną z dominacją trzody chlewnej. Realizacja rzemiosła nieuciążliwego jest możliwa we wszystkich miejscowościach na terenach przewidzianych pod budownictwo. Wolne pomieszczenia na bazy i składy znajdują się we wsiach Grabica, Szydłów, Kamocinek, Zaborów, Kamocin. Zakłada się w gminie stopniowy rozwój rzemiosła uciążliwego. W tym celu wyznaczony jest obszar położony w północnej części wsi Szydłów Kolonia. Tereny uciążliwe o funkcji produkcyjno-usługowej dla rolnictwa przewidziano m.in. we wsiach Kociołki, Majdany, Dziwle, Kamocin. W zakresie rozwoju przemysłu miejscowego na terenie gminy zakłada się budowę masarni, wytwórni wód gazowanych, przetwórni owocowo-warzywnej.

Walory turystyczne gminy Grabica to głównie tereny letniskowe we wsi Niwy Jutroszewskie, obejmujące 130 działek usytuowanych ok. 6km od Tuszyna oraz ośrodek wczasowy w Dziewulinach. Dominujący charakter wypoczynku to wypoczynek letni (wakacyjny) i wycieczkowy.

Gmina Grabica jest jedną z większych gmin województwa łódzkiego.

Gmina należy do ekologicznie czystych. Nie ma grupowych oczyszczalni ścieków.

Posiada dobrze rozwiniętą sieć szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Główny problem stanowią nawierzchnie dróg. Drogi gminne i wiejskie o nawierzchni bitumicznej stanowią tylko 5%.

Gmina Grabica jest gminą typowo rolniczą.

Ponad 50% mieszkańców stanowi ludność w wieku produkcyjnym.

Dochody mieszkańców pochodzą przede wszystkim z pracy w gospodarstwach rolnych. Przeciętnie są to gospodarstwa o powierzchni 5-10ha.

Gmina Grabica należy do gmin rozwijających się oraz stabilnych finansowo.

2. KSZTAŁTOWANIE SIĘ DOCHODÓW GMINY GRABICA W LATACH 1995-2000.

Warunkiem koniecznym realizacji przez samorząd terytorialny nałożonych na niego zadań jest posiadanie odpowiednich zasobów finansowych. Zasoby pieniężne gminy są gromadzone przede wszystkim w jej budżecie, w mniejszym natomiast zakresie na kontach pozabudżetowych funduszy celowych. Istotną przyczyną istnienia zewnętrznego i obcego zasilania dochodów samorządu terytorialnego jest malejąca wydajność własnych komunalnych źródeł dochodów oraz obarczania samorządu coraz to nowymi zadaniami finansowanymi poprzednio przez państwo.

Analizując dochody gminy Grabica możemy powiedzieć jak zmieniła się struktura dochodów w latach 1995-2000 (patrz tabela 2).

Dochody własne są bardzo istotnym elementem dochodów budżetowych gminy Grabica. Ich wartość realna wzrasta z każdym rokiem, a procentowy udział w dochodach ogółem kształtował się na poziomie 30,0 w 2000 roku. Wyjątkiem jest 1996 rok gdzie wskaźnik udziału dochodów własnych zmniejszył się do 21% w wyniku wzrostu udziału subwencji w całkowitej kwocie dochodów gminy (z 9,2% do 40,2%). Wiąże się to z przejęciem przez gminę 6 szkół podstawowych. Na realizację zadań oświatowych gmina otrzymała subwencję w wysokości 1356641zł. Przejęcie nowych zadań i związane z tym nowe źródła dochodów nie zmniejszą roli dochodów własnych. Od 1997 roku wzrasta udział subwencji w całkowitej kwocie dochodów.

Dochody gminy Grabica z tytułu udziału w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa utrzymują się na dość wysokim poziomie w każdym z omawianych lat, aczkolwiek ich procentowy udział w dochodach ogółem ulegają spadkowi z roku na rok Relatywnie obserwujemy jednak wzrost dochodów z tytułu udziału gminy w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w latach 1995-1998. W 1996 roku kwota wpływów wynosiła 663783zł. i wzrosła w stosunku do 1995 roku o 88860 zł., czyli o ponad 15%, natomiast w 1997 roku nastąpił wzrost w stosunku do roku poprzedniego o 64773zł., czyli o 10%. Jest to związane ze zwiększającą się liczbą podmiotów gospodarczych na terenie gminy oraz z rodzajem prowadzonej przez nich działalności. W roku 1998 dochód z tego tytułu wynosił 768903zł. Lata 1999 i 2000 przynoszą spadek dochodów z tego tytułu.

TABELA 2. Dochody gminy Grabica w latach 1995-2000 i ich struktura.

	Rok 1995	Rok 1996	Rok 1997	Rok 1998	Rok 1999	Rok 2000	Wsk. Struktury % 1995	Wsk. Struktury % 1996	Wsk. struktury % 1997	Wsk. struktury % 1998	Wsk. struktury % 1999	Wsk. struktury % 2000
Dochody własne	688377	876075	1578697	2087162	2093077	2127481	33,9	21,0	27,5	32,0	30,5	31,3
Udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa	574923	663783	728556	768903	675422	513208	28,3	15,9	12,7	11,8	9,8	7,6
Dotacje celowe na zadania własne	287503	640341	952759	454372	453005	147466	14,1	15,3	16,6	7,0	6,6	2,2
Dotacje celowe na zadania zlecone	296262	321552	357636	480239	441737	512568	14,6	7,6	6,2	7,4	6,4	7,5
Subwencje	186147	1680496	2123923	2721262	3207544	3495080	9,1	40,2	37,0	41,8	46,7	51,4
Suma dochodów	2033212	4182247	5741571	6511938	6870785	6795803	100	100	100	100	100	100

Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu za rok 1995, 1996, 1997 , 1998, 1999 i 2000 r. w gminie

Grabica.

TABELA 3. Wskaźnik dynamiki dochodów gminy Grabica w latach 1999 - 2000.

	1996/1995	1997/1996	1998/1997	1999/1998	2000/1999
Dochody własne	1,27	1,80	1,32	1,00	1,02
Udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa	1,15	1,10	1,06	0,88	0,76
Dotacje celowe na zadania własne	2,23	1,49	0,48	1,00	0,33
Dotacje celowe na zadanie zlecone	1,08	1,11	1,34	0,92	1,16
Subwencje	9,03	1,26	1,28	1,18	1,09

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu w gminie

Grabica w latach 1995-2000.

WYKRES 1. Struktura dochodów gminy Grabica w latach 1995-2000

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania z wykonania budżetu w gminie

Grabica w latach 1995-2000

Poniższa tabela pozwala na dokładniejszą analizę z tytułu udziału gminy Grabica w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa

TABELA 4. Udziały gminy Grabica w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa

i ich struktura w latach 1995-2000.

	Rok 1995	Rok 1996	Rok 1997	Rok 1998	Rok 1999	Rok 2000	Udział w % 1995	Udział w % 1996	Udział w % 1997	Udział w % 1998	Udział w % 1999	Udział w % 2000
Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych	178	107	5073	4507	9722	11527	0,03	0,02	0,70	0,59	1,44	2,25
Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych	574745	663676	723483	764396	665700	501681	99,97	99,98	99,30	99,41	98,56	97,75
Suma udziałów	574923	663783	728556	768903	675422	513208	100	100	100	100	100	100

Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu w gminie Grabica za lata 1995-2000.

TABELA 5. Wskaźnik dynamiki udziałów gminy Grabica w podatkach

stanowiących dochód budżetu państwa w latach 1995-2000.

	1996/1995	1997/1996	1998/1997	1999/1998	2000/1999
Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych	0,6	47,41	0,89	2,16	1,19
Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych	1,15	1,09	1,06	0,87	0,75

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z tabeli 5.

Jak wynika z tabeli udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych zmniejszyły się począwszy od 1995 roku, tak że w 1996 roku stanowiły znikomą kwotę udziałów ogółem (0,02%). W 1997 roku dochody z tego tytułu były wyższe 47,41 razy w stosunku do roku poprzedniego (0,70%). Natomiast w roku 1998r. stanowiły 0,59% udziałów ogółem. Rok 1999 i 2000 przynosi wzrost dochodu tego tytułu.

Jednakże na wysokość udziałów gminy w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa największy wpływ ma podatek dochodowy od osób fizycznych. Udział w tym podatku zwiększył się od 1995 roku do 1998 o 33%. Natomiast w 1999r. dochód zmniejszył się w stosunku do roku poprzedniego o 13%.

Kolejnym elementem dochodów gminy Grabica są dotacje na zadania własne. Procentowy wskaźnik udziału dotacji w 1995 roku wynosił 14,1% dochodów ogółem. W 1996 roku wzrost był procentowo niewielki (0 1,2%), realnie jednak kwota dotacji celowych na zadania własne wzrosła: w 1996 roku w stosunku do poprzedniego o 352838zł., czyli o ponad 122%, w 1997 roku do roku 1996 o 312418zł., czyli o blisko 49%. Wynika to z tego, że gmina realizuje dużą część inwestycji za pomocą środków ze źródeł pozabudżetowych, głównie z Urzędu Wojewódzkiego, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska. W 1998 roku procentowy wskaźnik udziału dotacji celowych na zadania własne wynosił 7% i w latach następnych uległ spadkowi. Spadek spowodowany był zmniejszeniem kwoty środków ze źródeł pozabudżetowych.

W 1995 roku gmina Grabica otrzymała dotacje na budowę szkoły w Brzozie - 30000zł. z Kuratorium Oświaty, na dofinansowanie dodatków mieszkaniowych - 1023zł., na budowę dróg - 60000zł., z Urzędu Wojewódzkiego na wapnowanie gleb - 13680zł. i budowę sieci wodociągowej - 101300zł., z Ministerstwa Łączności na telefonizację - 75000zł. oraz z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska na zakup sprzętu dla OSP - 6500zł.

Nie została zrealizowana planowana w 1995 roku dotacja z WFOŚ na budowę hydroforni w Szydłowie w wysokości 50000zł.

W 1996 roku gmina Grabica pozyskała następujące dotacje na zadania własne:

• na dożywienie dzieci - 2240zł.;

• na dofinansowanie dodatków mieszkaniowych - 936zł.;

• z WFOŚ na wodociągi - 150000zł.;

• z Urzędu Wojewódzkiego na wodociągi - 52000zł.;

• z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na drogę - 261010zł.;

• z Urzędu Wojewódzkiego na budowę i modernizację dróg - 60000zł.;

• z Kuratorium Oświaty na budowę szkół - 60000zł.;

• z Kuratorium na oświatę - 8940zł.;

a także z WFOŚ na wapnowanie gleb - 10000zł. i dla OSP - 7000zł.

W 1997 roku gmina otrzymała następujące dotacje celowe na zadania własne:

• na budowę wodociągów - 192000zł.;

• na budowę szkół - 45000zł.;

• na dodatki mieszkaniowe - 717zł;

• w zakresie dożywiania uczniów - 2000zł.;

a także na dofinansowanie wodociągów z rozlicz. - 225737zł.

Ze źródeł pozabudżetowych gmina otrzymała środki na dofinansowanie następujących zadań:

• na wapnowanie - 12238zł.;

• na budowę dróg - 276879zł.;

• na remont dróg - 60000zł.;

• na zakup kontenerów - 3424zł.;

• na dofinansowanie OSP - 4400zł.;

• na dofinansowanie kotłowni olejowej w Szkole Podstawowej w Szydłowie - 44000zł.

W 1998 roku gmina otrzymała następujące dotacje celowe na zadania własne:

• z UW na wodociągi - 96580zł.;

• z Kuratorium na Szkoły - budowa - 130000zł.;

• na dodatki mieszkaniowe - 524zł.;

• na wyżywienie dzieci - 3881zł.;

• z tytułu ulg i zwolnień ustawowych - 87624zł.;

oraz z innych dochodów środki na dofinansowanie skutków powodzi - 25990zł. i na dofinansowanie dróg gminnych - 10000zł.

Ze źródeł pozabudżetowych gmina otrzymała środki:

• z WFOŚ i GW na ogrzewanie olejowe Szkół Podstawowych - 50000zł,;

• z AR i MR na budowę wodociągów - 35873zł.;

• z WFOŚ i GW na wapnowanie - 13900zł.

Pieniężne darowizny na budowę wodociągów wyniosły 405789zł.

W 1999 roku gmina Garbica pozyskała następujące dotacje na zadania własne:

• środki na wodociągi - 75000zł;

• dotacja celowa do gimnazjum - 4214zł;

• dotacja celowa na dowożenie - 13437zł;

• na pomoc dla uczniów z ubogich rodzin - 3558zł;

• na świadczenia socjalne dla emerytów - 16206zl;

• dla nauczycieli - 342zł;

• na dodatki mieszkaniowe - 5147zł;

• dotacja z Państwowego Funduszu Kombatanckiego - 4300zł;

• środki na wapnowanie gleb - 11100zł;

• na dofinansowanie wodociągów - 156846zł;

• na dofinansowanie dróg z:

1. ARiMR - kwota 137855zł;

2. FOGR - 25000zł;

Pieniężne darowizny na wodociągi wyniosły 196762zł, na drogi - 22700zł.

W 2000 roku kwota dotacji na zadanie własne wyniosła 147466 (2,2% dochodów ogółem). Między innymi Były to następujące środki:

• z FOGR na wapnowanie - 6914zł;

• z FOGR na drogi dojazdowe do pól - 10000zł;

• dotacja z Państwowego Funduszu Kombatanckiego - 5456zł;

• na świadczenia socjalne dla emerytów - 17572zl;

• na dożywianie uczniów - 4500zł;

• dodatki mieszkaniowe - 88zł;

Darowizny na budowę wodociągów wyniosły 125481zł, na budowę dróg gminnych - 42220zł, na budowę szkoły - 10000zł.

Dotacja celowa na realizację zadań zleconych gminie z zakresu administracji rządowej przyznawana jest z budżetu państwa w trybie art. 8 ustawy o samorządzie terytorialnym.

Przyjmowanie tych zadań przez gminy ma charakter obligatoryjny lub fakultatywny. W pierwszym przypadku wynikają one z nałożonego na gminę ustawowego obowiązku ich przyjmowania, w drugim natomiast przypadku zadania zlecone są przejmowane na podstawie odpowiedniego porozumienia zawartego pomiędzy zainteresowaną gminą a właściwym organem administracji rządowej. Powyższy art. 8 ustawy samorządowej nakazuje organom administracji rządowej dostarczanie gminom środków finansowych w wysokości koniecznej do wykonania powyższych dwóch typów zadań zleconych.

W przypadku gminy Grabica kwoty dotacji celowych na zadania zlecone rokrocznie zwiększają się w omawianym okresie. W 1998 roku wynosiły 480239zł. i wzrosły w stosunku do roku 1997 o 122603zł., czyli o 34%, natomiast w 1999 roku kwota dotacji uległa zmniejszeniu w stosunku do roku poprzedniego o 38502zł., a więc o 8%. Wzrost z roku 1999 na 2000 wynosił 16%. Zmniejszeniu uległ jedynie procentowy udział dotacji na zadania zlecone. W 1995 roku był najwyższy - 14,6%, a najniższy w 1997 roku - wynosił jedynie 6,2% dochodów ogółem.

W 1995 roku gmina Grabica otrzymała następujące dotacje na zadania zlecone:

• na utrzymanie cmentarzy i grobów wojennych - 2000zł.;

• z UW na realizację zadań z zakresu opieki społecznej - 382zł.;

• na realizację zadań z zakresu opieki społecznej - zasiłki i pomoc w naturze - 208212zł.;

• na utrzymanie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej - 23014zł.;

• dotacja na wypłatę zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych - 10653zł.;

• na realizacje zadań obrony cywilnej - 150zł.;

• na realizację zadań z zakresu administracji państwowej - bieżące - 35010zł.;

• z UW na realizacje zadań powierzonych z zakresu administracji rządowej - 11253zł.;

• dotacja celowa - prywatyzacja - 1454zł.;

• dotacja celowa na wybory prezydenckie - 4128zł.;

Na zaspokojenie potrzeb najuboższej części mieszkańców gminy GOPS udzielił zapomóg w wysokości 255557zł., z czego własne środki gminy stanowiły 38560zł. (15%).

W 1996 roku dotacje na zadania zlecone wynosiły 321552zł.

(7,7% dochodów ogółem), w tym:

• dotacja na utrzymanie cmentarzy i grobów wojennych - 2000zł.;

• dotacja na realizację zadań z zakresu opieki społecznej - zasiłki i pomoc

w naturze - 194920zł.;

• dotacja na utrzymanie GOPS - 37350zł.;

• dotacja na wypłatę zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych - 15444zł.;

• dotacja na realizacje zadań obrony cywilnej - 150zł.;

• dotacja na przeprowadzenie spisu rolnego - 3490zł.;

• dotacja na realizację zadań z zakresu administracji rządowej - bieżące - 43552zł.;

• dotacja na realizację zadań powierzonych - 14058zł.;

• dotacja na przeprowadzenie i aktualizowanie stałego rejestru wyborów - 546zł.;

• dotacja na przeprowadzenie wyborów i referendum - 7885zł.;

• dotacja na przeprowadzenie wyborów do Izb Rolniczych - 2157zł.

W 1996 roku GOPS udzielił zapomóg w wysokości 257364zł., z czego środki własne stanowiły kwotę 47000zł. (18,3%).

W 1997 roku kwota dotacji na zadania zlecone wynosiła 357636zł. (6,2% dochodów ogółem), w tym:

• dotacja celowa na utrzymanie cmentarzy i grobów wojennych - 3000zł.;

• dotacja celowa na zasiłki i pomoc w naturze - 197250zł.;

• dotacja celowa na GOPS - 54680zł.;

• dotacja na wypłatę zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych - 17835zł.;

• dotacja celowa na realizację zadań obrony cywilnej - 275zł.;

• dotacja celowa na realizacje zadań powierzonych - 16603zł.;

• dotacja na realizacje zadań z zakresu administracji państwowej - 52496zł.;

• dotacja na prowadzenie stałego rejestru wyborców - 637zł;

• dotacja na przeprowadzenie wyborów do sejmu i senatu - 7408zł.;

• dotacja na przeprowadzenie referendum - 7452zł.;

W 1998 roku dotacje na zadania zlecone wynosiły 480239zł.

(7,4% dochodów ogółem), w tym:

• dotacja na zadania powierzone - drogi województwa - 80000zł.;

• dotacja celowa na zasiłki i pomoc w naturze - 221627zł.;

• dotacja celowa na GOPS - 64632zł.;

• dotacja na wypłatę zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych - 21391zł.;

• dotacja celowa na realizacje zadań obrony cywilnej - 400zł.;

• dotacja celowa na realizację zadań powierzonych - 18589zł.;

• dotacja celowa na realizację zadań z zakresu administracji państwowej - 58314zł.;

• dotacja na prowadzenie stałego rejestru wyborców - 710zł.;

• dotacja na zadania zlecone - 9391zł.;

• dotacja na szkoły podstawowe - zadania powierzone - 4552zł.;

• dotacja na spis rolny - zadanie zlecone WUS - 633zł.

W 1999 roku dotacje na zadania zlecone wynosiły - 441737zł (6,4% dochodów ogółem), w tym:

- dotacja na zadania powierzone - 20196zł.;

• dotacja celowa na zasiłki i pomoc w naturze - 230000zł.;

• dotacja celowa na GOPS - 79600zł.;

• dotacja na wypłatę zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych - 24288zł.;

• dotacja celowa na realizację zadań z zakresu administracji państwowej - 62828zł.;

• dotacja na prowadzenie stałego rejestru wyborców - 770zł.;

• dotacja na spis rolny - 437zł;

• dotacja celowa na oświetlenie dróg - 11218zł;

• dotacja celowa na opłacanie składek od zasiłków - 12400;

w 2000 roku kwota dotacji na zadanie zlecone wynosiła - 512568 (7,5% dochodów ogółem), w tym:

• dotacja na zadania powierzone - 268100zł.;

• dotacja celowa na GOPS - 84925zł.;

• dotacja na wypłatę zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych - 23972zł.;

• dotacja celowa na realizacje zadań obrony cywilnej - 900zł.;

• dotacja celowa na realizację zadań z zakresu administracji państwowej - 67112zł.;

• dotacja celowa na realizację zadań z zakresu administracji państwowej - ze Starostwa Powiatowego - 21542zł.;

• dotacja na prowadzenie stałego rejestru wyborców - 812zł.;

• dotacja na spis gospodarczy - 1751zł;

• dotacja celowa - wybory prezydenckie - 7540zł;

Ostatnim elementem dochodów gminy Grabica są subwencje. Od 1996 roku, po raz kolejny od czasu reaktywowania samorządu terytorialnego uległy zmianie zasady zewnętrznego zasilania gmin ze środków budżetu państwa. Finansowanie samorządu terytorialnego zostało uzależnione od stanu kasy państwowej w postaci stałego udziału w dochodach budżetu państwa. Według art. 12a ustawy o finansowaniu gmin z łącznej kwoty subwencji ogólnej wydziela się subwencję na zadania oświatowe - to jest na prowadzenie publicznych szkół podstawowych oraz udzielania dotacji szkołom prowadzonym przez osoby fizyczne i prawne. Od 1996 roku gminy otrzymują również tzw. dotację rekompensującą straty na skutek prowadzonej przez organy państwowe polityki podatkowej, stosowania systemowych ulg i zwolnień w podatkach samorządowych. Art. 5 pkt. 5a ustawy o finansowaniu gmin przewiduje udzielanie gminie dotacji celowej z tytułu taksatywnie wyliczonych ulg i zwolnień wynikających z ustawy o podatku rolnym oraz ustawy o lasach.

Uzasadnia to gwałtowny wzrost kwoty subwencji udzielonej gminie Grabica w 1996 roku w stosunku do roku poprzedniego. W 1996 roku jest to 40,2% dochodów ogółem, podczas gdy w 1995 roku - 9,2%.

W omawianym okresie procentowy wskaźnik udziału subwencji w ogólnych dochodach wynosił średnio 43%.

Na realizację zadań oświatowych gmina otrzymała w 1996 roku subwencje w wysokości 1356641zł., co stanowi 80,73% udzielonych subwencji ogółem. W kolejnych latach subwencja oświatowa utrzymywała się na poziomie 70% subwencji ogółem. W roku 1997 wynosiła 1743043zł., w 1998 roku - 1908632zł, w roku 1999 roku - 2231448zł i w 2000 roku - 2178355zł.

Dotacja budżetu państwa z tytułu ulg w podatku rolnym i leśnym wynosiła w 1996 roku 28215zł., w 1997 - 86364zł, w 1998 - 87624zł. Natomiast kwota rekompensująca straty na skutek stosowania ulg i zwolnień w podatkach w 1999r. wynosiła - 78795zł.

3. STRUKTURA DOCHODÓW WŁASNYCH GMINY GRABICA W LATACH 1995-2000.

Poniższa tabela przedstawia dochody własne gminy Grabica w latach 1995-2000 oraz ich strukturę. Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu gminy Grabica za lata 1995-1998.

	Dochody własne w 1995	Dochody własne w 1996	Dochody własne w 1997	Dochody własne 1999	Dochody własne 2000	Dochody własne w 1998	Wskaź-nik struktu-ry % w 1995	Wskaź-nik struktu-ry % w 1996	Wskaź-nik struktu-ry % w 1997	Wskaź-nik struktu-ry % w 1998	Wskaź-nik struktu-ry % w 1999	Wskaź-nik struktu-ry % w 2000
Podatek rolny	280180	401271	439701	445336	398925	485214	40,7	45,8	27,8	23,3	21,3	18,8
Podatek od nieruchomości	138596	193828	221797	303919	313115	247486	20,1	22,1	14,0	11,9	14,5	14,7
Podatek od środków transportowych	123284	121680	290195	128635	139027	109253	17,9	13,9	18,4	5,2	6,2	6,5
Podatek leśny	3427	3856	13406	12189	11942	14816	0,5	0,4	0,9	0,7	0,6	0,5
Podatki opłacane w formie karty podatkowej od działalności gospod. osób fizycznych	15127	19335	16302	16388	13806	15910	2,2	2,2	1,0	0,7	0,8	0,7
Podatek od spadków i darowizn	2768	3323	2572	1101	2380	2175	0,4	0,4	0,2	0,1	0,01	0,1
Opłata skarbowa	23658	47810	67296	60028	61137	56864	3,4	5,5	4,3	2,7	2,9	2,9
Opłata eksploatacyjna	-	-	-	-	-	-	0	0	0	0	0	0
Pozostałe dochody	101337	84972	527428	1125481	1187149	1155444	14,7	9,7	33,4	55,4	53,69	55,8
Suma dochodów	688377	876075	1578697	2093077	2127481	2087162	100	100	100	100	100	100

WYKRES 2. Struktura dochodów własnych gminy Grabica w latach 1995-2000.

TABELA 7. Wskaźnik dynamiki dochodów własnych gminy Grabica w latach 1995-2000.

Wskaźnik dynamiki
	1996/1995	1997/1996	1998/1997	1999/1998	2000/1999
Podatek rolny	1,43	1,10	1,10	0,92	0,90
Podatek od nieruchomości	1,40	1,14	1,12	1,23	1,03
Podatek od środków transportu	0,99	2,38	0,38	1,18	1,08
Podatek leśny	1,13	3,48	1,11	0,82	0,98
Podatki opłacane w formie karty podatkowej od dział. gosp. osób fizycznych	1,28	0,84	0,98	1,03	,84
Podatek od spadków i darowizn	1,20	0,77	0,85	0,55	1,99
Opłata skarbowa	2,02	1,41	0,84	1,07	1,00
Opłata eksploatacyjna	0	0	0	0	0
Pozostałe dochody	0,84	6,21	2,19	0,97	1,06

Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli 6.

W strukturze dochodów własnych dominuje podatek rolny, którego procentowy udział wynosił w 1996 roku 45,8% i wzrósł w stosunku do roku 1995 o 5,1%. Wynika to z typowo rolniczego charakteru gminy Grabica. Mimo realnego wzrostu kwot dochodu w tytułu podatku rolnego rokrocznie, wskaźnik udziału podatku rolnego w dochodach własnych ogółem spada od roku 1997 z powodu stosowania ulg, zwolnień, zaniechań, umorzeń w tym podatku. Spadek dochodu z tytułu podatku rolnego w 2000 roku (około 10%) wynika ze zmniejszenia powierzchni użytków rolnych podlegających opodatkowaniu.

Kolejny wysoki procentowy udział w dochodach własnych ogółem ma podatek od nieruchomości. W 1995 roku wynosił 20,1%, natomiast w 1996 roku był najwyższy - 22,1%. W 1997 roku uległ spadkowi o 8,10% w stosunku do roku poprzedniego. W 1998 roku również uległ spadkowi i wynosił 11,9% dochodów własnych ogółem. W kolejnych dwóch latach udział podatku od nieruchomości utrzymywał się na poziomie 14% dochodów własnych ogółem. Kwotowo wartość wpływów z podatku od nieruchomości wzrasta z roku na rok.

Kwota wpływów z podatku od środków transportowych w 1995 roku wynosiła 123284zł. przy blisko 18% udziale w dochodach własnych ogółem.

W 1996 roku obserwujemy spadek zarówno procentowego udziału (z 17,9% do 13,9%), jak i realne zmniejszenie wpływów z tego tytułu o 1604zł. (o 1,3%). Wynika to głównie z mniej skutecznej egzekucji należności podatkowej. Dla przykładu w 1996 roku planowana według Uchwały Rady Gminy kwota wpływów z podatków od środków transportowych wynosiła 152001zł., zaś wykonanie 121680zł. (80% planu). Kolejny, bardzo duży spadek kwoty dochodu z tytułu podatku od środków transportowych wystąpił w 1998 roku - aż o 180942zł. w stosunku do roku 1997, a więc o 62,35%. Kwota wpływu z podatku w 2000 roku wynosiła 139027 (6,5 % dochodów własnych) i wzrosła o 8 % w stosunku do roku poprzedniego.

Przyczyną spadku w 1998r. było zniesienie obowiązku podatkowego od niektórych środków transportowych.

Procentowy udział podatku leśnego w dochodach własnych ogółem wynosił odpowiednio: w 1995r. - 0,5%, w 1996r. - 0,4%, w 1997r. - 0,9% i w 1998r. - 0,7%, w 1999 r. - 0,6% i w 2000 r. - 0,5%.

Procent udziału wpływu z karty podatkowej w dochodach własnych ogółem w latach 1995 i 1996 był jednakowy - 2,2%). W latach 1997 - 2000 utrzymywał się na poziomie 8 %. Wzrost realnego wpływu dochodu z karty podatkowej wystąpił w 1996 roku i stanowił kwotę 19335 zł. Natomiast widoczny spadek dochodu z tego tytułu uwidocznił się w 2000 roku - spadł o 12% w stosunku do roku ubiegłego.

Podatek od spadków i darowizn stanowi niewielki procent wpływów z tytułu podatków i opłat. Są to dochody, które trudno planować i które kształtują się nieregularnie w poszczególnych latach. Np. w 1995 i 1996 roku procentowy udział w dochodach własnych ogółem stanowił 0,4%, podczas gdy od 1998 roku już tylko 0,1%.

Dochody z tytułu opłaty skarbowej są dość znaczne w gminie Grabica, choć wpływy te trudno planować i kształtują się one bardzo różnie w poszczególnych latach, co zależy od wielu czynników. W roku 1995 kwota z wpływów z tego tytułu wynosiła 23658zł., co stanowiło ok. 3,4% dochodów własnych ogółem. Natomiast w roku 1996 kwota ta zwiększyła się o 24152zł., czyli o 102% w stosunku do roku poprzedniego i wynosiła 47810zł. przy udziale 5,5% w ogólnej sumie dochodów własnych.

W kolejnych latach również obserwujemy wzrost dochodów z tego tytułu w 1999 i 2000 roku dochody z tytułu opłaty skarbowej wynosiły odpowiednio 60942 zł i 61137 zł - co stanowiło 2,9% dochodów własnych ogółem w danym roku.

Opłatę eksploatacyjną płacą cegielnie i żwirownie znajdujące się na terenie gminy Grabica. W omawianych latach dochody z tytułu opłaty eksploatacyjnej nie wystąpiły. Kwoty te wpłynęły na konto Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska, a nie do budżetu gminy.

W grupie pozostałych dochodów znajdują się przede wszystkim dochody z majątku gminy. W 1995 roku dokonano sprzedaży 26,4ha rolnych gruntów komunalnych oraz 7 działek letniskowych o powierzchni 0,5ha, za kwotę ogólną 39113zł. Dochody z tytułu najmu i dzierżawy nieruchomości gminnych wynosiły 31433zł. W 1996 roku dokonano sprzedaży nieruchomości gminnych o powierzchni 8,3ha i wartości 13345zł. Dochody z tytułu najmu i dzierżawy nieruchomości gminnych wynosiły 40836zł. i wzrosły w stosunku do roku poprzedniego o 9403zł., czyli o 29,9%. Do zasobów mienia komunalnego przyjęto majątek szkół podstawowych o wartości 627000zł. oraz 15,66ha gruntów. W latach 1997 i 1998 kwoty z tytułu najmu i dzierżawy nieruchomości gminnych wynosiły odpowiednio 260000zł. i 267000zł. Największy wzrost wpływów z tego tytułu wystąpił w 1997 roku w stosunku do roku poprzedniego, bo aż o 536,7%. Dochody ze sprzedaży majątku gminy w 1997 roku wynosiły 64180zł., a w 1998 - 113618zł. W roku 1999 zasób gruntów komunalnych powiększył się o powierzchnię 5,44 ha, głównie w wyniku komunalizacji - 4.92 ha i darowizny - 0,52 ha. W tym okresie rozdysponowano 9,26 ha gruntów komunalnych, z tego przekazano w wieczyste użytkowanie 4,41 ha, sprzedano 4,85 ha - w tym 28 działek letniskowych położonych Niwy Jutroszewskie o powierzchni 1,95 ha.

Dochody z dzierżawy majątku gminy w 1999 i 2000 roku wynosiły odpowiednio 300215 zł i 412000 zł. Natomiast wpływy ze sprzedaży majątku gminy w latach 1999 i 2000 wynosiły: 111026 zł i 104100 zł.

Również w grupie pozostałych dochodów znajdują się wpływy z opłaty administracyjnej. W każdym z omawianych czterech lat Rada Gminy Grabica ustalała uchwałami stawki opłaty administracyjnej za czynności urzędowe nie objęte przepisami o opłacie skarbowej. Poniższa tabela przedstawia szczegółowy wykaz opłat.

TABELA 8. Opłaty administracyjne w gminie Grabica w latach 1995-2000.

	Stawki
Rodzaj opłaty	1995 (w zł)	1996 (w zł)	1997 (w zł)	1998 (w zł)	1999 (w zł)	2000 (w zł)
Za sporządzenie umowy przekazania gosp. rolnego, umowy dzierżawy, testamentu	9,00	11,00	15,00	18,00	20,00	22,00
Za nadanie klauzuli wykonalności aktu własności ziemi	2,00	3,00	4,00	-	-	-
Za ustalenie stanu majątkowego stanu gosp. Rolnego i zabudowań	5,00	6,00	-	-	-	-
Za poświadczenie telegramów, zaproszeń na uroczystości	2,00	3,00	-	-	-	-
Za wydanie opinii o terenie na podstawie planu zagospodarowania przestrzennego gminy	2,00	5,00	-	-	-	-
Za potwierdzenie wydania decyzji do Zakładu Energetycznego	2,00	3,00	-	-	-	-
Za ocenę stanu technicznego budynku inwestora prywatnego	9,00	11,00	-	-	-	-
Za wydanie opinii urbanistycznej do wstępnego podziału geodezyjnego	5,00	10,00	12,00	-	-	-

Źródło: Uchwały Rady Gminy Grabica w sprawie [...] ustalenie wysokości i poboru opłaty administracyjnej za lata 1995-2000.

Rada Gminy Grabica od 1998 roku zniosła opłaty administracyjne za czynności urzędowe z wyjątkiem opłaty za sporządzenie testamentu. W 2000 roku stanowi ona kwotę 22 zł. Opłatę tę dokonuje się w kasie Urzędu Gminy.

Dochody z tytułu opłaty targowej oraz z tytułu podatku od posiadania psów nie występują w gminie Grabica, pomimo podjętych przez Radę Gminy uchwał w sprawie ustalenia wysokości stawek. Wiąże się to z trudnościami w egzekucji tych należności i dużymi, w porównaniu z dochodami, kosztami ich ściągania. Stawka podatku od posiadania psów wynosiła w 1995, 1996, 1997, 1998, 1999 i 2000 roku odpowiednio 12zł, 14zł, 17zł, 20zł, 23zł i 25zł. Inkasentami podatku są sołtysi.

Pomimo, iż w miejscowościach na terenie gminy nie znajdują się targowiska, Rada Gminy uchwaliła następujące stawki opłaty targowej od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej dokonujących sprzedaży w wysokości:

a). od sprzedaży samochodów, przyczepy, platformy w 1999 roku - 18 zł dziennie, a w 2000 r. - 20 zł;

b). od sprzedaży obnośnej z ręki, kosza, wiadra, skrzynki, wózka ręcznego lub roweru w 1999 roku - 2 zł dziennie, a w 2000 roku - 2,20 zł;

c). Za zajęcie placu na stoisko lub towar przeznaczony do sprzedaży niezależnie od branży za 1 m² powierzchni w 1999 roku - 9,00 zł a w 2000 r. - 10 zł.

3.1. PODATEK ROLNY

Powierzchnia użytków rolnych w gminie Grabica w 2000 roku wynosiła 10648ha, tj. 83,7% ogólnej powierzchni gminy i uległa niewielkiemu zmniejszeniu w stosunku do lat ubiegłych. Znajdowało się wówczas 1205 gospodarstw rolnych, głównie indywidualnych (w 1996 roku - 1208 gospodarstw). Średnio na gospodarstwo przypada 8,99ha powierzchni użytków rolnych.

Wzrost powierzchni użytków rolnych nastąpił w roku 1995 w porównaniu do poprzedniego, głównie poprzez zakup ziemi przez rolników z Agencji Rolnej Skarbu Państwa. W 1995 roku w posiadaniu 1290 gospodarstw znajdowało się 10376ha użytków rolnych, tj. 97% ogólnej powierzchni użytków rolnych.

W związku z tym wpływy z podatku rolnego w gminie Grabica pochodzą przede wszystkim od osób fizycznych. W 2000 roku było to 99,8% wpływów z tego tytułu.

Gmina Grabica zalicza się do trzeciego okręgu podatkowego. W żadnym z omawianych sześciu lat Rada Gminy nie obniżała cen skupu żyta, przyjmowanych jako podstawa obliczania podatku rolnego na obszarze gminy. Do roku 1996 średnia cena skupu 1q żyta była dla potrzeb podatkowych ogłaszana przez GUS dwukrotnie w ciągu roku: na pierwsze i na drugie półrocze. Stawka podatku rolnego od 1ha przeliczeniowego użytków rolnych była obliczana wówczas na pół roku poprzez przemnożenie ceny 1q przez 1,25 (2,5q w skali roku). Od 1997 roku średnia cena skupu żyta jest ogłaszana jednorazowo na cały rok.

Szczegółowe przedstawienie stawek podatku rolnego w latach 1995-2000 zamieszczono w tabeli 9.

TABELA 9. Stawki podatku rolnego w gminie Grabica w latach 1995-2000

Okres	Przelicznik	Cena 1q żyta ogłaszana przez GUS w zł.	Stawka podatku za 1ha przeliczeniowy w zł.
I półrocze 1995 II półrocze 1995 Razem rocznie:	1,25 1,25 2,50	18,92 23,79	23,65 29,74
I półrocze 1996 II półrocze 1996 Razem rocznie:	1,25 1,25 2,50	23,86 38,17	29,83 47,71
Rok 1997	2,50	34,88	87,20
Rok 1998	2,50	37,65	94,13
Rok 1999	2,50	33,14	82,85
Rok 2000	2,50	29,11	72,77

Źródło: Opracowanie własne.

Największy wzrost stawki podatku rolnego nastąpił w 1996 roku, gdyż o 60% w stosunku do roku 1995 i w 1997 roku - o 82% w stosunku do II półrocza 1996 roku. Ostanie dwa lata przynoszą obniżenie stawki podatku rolnego.

W każdym z omawianych sześciu lat gmina Grabica traciła część dochodów z tytułu podatku rolnego na skutek udzielonych ulg, odroczeń, umorzeń, zwolnień lub zaniechania poboru podatku.

Gmina udziela ich przede wszystkim na indywidualne wnioski podatników.

Szczegółowy wykaz utraconych dochodów z tego tytułu w latach 1995-2000 przedstawia tabela 10.

Ogólnie możemy powiedzieć, że gmina traci corocznie około 3,8% dochodów

z tytułu podatku rolnego w wyniku indywidualnych ulg udzielonych przez gminę rolnikom.

TABELA 10. Skutki udzielonych przez gminę Grabica ulg, odroczeń, umorzeń,

zwolnień lub poboru podatku rolnego obliczone za okres

sprawozdawczy w latach 95/00.

	Skutki w zł.	% udział strat w ogólnych wpływach z tytułu podatku rolnego
1995 1996 1997 1998 1999 2000	7713,00 19721,00 20013,00 17403,00 15385,00 12862,00	2,8 4,9 4,6 3,6 3,5 3,2

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu w gminie

Grabica w latach 1995-2000.

Skutki zastosowania w gminie Grabica w 1999 roku ulg i zwolnień ustawowych zgodnie z ustawą o podatku rolnym z dnia 15 listopada 1984 roku wynoszą 67960zł., czyli ponad 15% realnych wpływów z tego tytułu do budżetu gminy. Na te kwotę składają się skutki z tytułu:

• gruntów nabytych z drodze kupna na utworzenie nowego lub powiększenie już istniejącego gospodarstwa oraz grunty Państwowego Funduszu Ziemi

i grunty przejęte z tego funduszu do Zasobu Własności Rolnej Skarbu

Państwa objęte w trwałe zagospodarowanie - na okres 5 lat - art. 12 ust. 1 pkt. 4 (bez klasy V, VI, VIz) - 37557zł. czyli 55 % ogólnej kwoty skutków i 8,4% ogólnych wpływów z podatku rolnego w gminie obliczonych za okres sprawozdawczy;

• obniżenie podatku w pierwszym roku podatkowym o 75% i w drugim roku

o 50% po upływie zwolnienia, o którym mowa w w/w punkcie - art. 12 ust 3

17197 czyli 25% ogólnej kwoty strat i 3,9% ogólnych wpływów z podatku rolnego;

• ulg inwestycyjnych - art. 13 ust. 1 - 11343zł., czyli 16,7% ogólnej kwoty skutków i 2,5% ogólnych dochodów z tytułu podatku rolnego;

• żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową, długotrwałe przeszkolenie wojskowe oraz spełniających zastępczo obowiązek służby wojskowej w formie skoszarowanej - art.. 13a ust. 1 i ust. 2 - 1863zł., a więc 2,7% ogólnej kwoty skutków i 0,4% ogólnych dochodów z tytułu podatku rolnego.

Straty z zastosowania wyżej wymienionych ulg i zwolnień ustawowych wynosiły następująco w 1996 roku - 71918zł. (18%), w 1997 roku - 86541zł. (19%), w 1998 roku - 86731zł (18%). W 2000 roku gmina nie stosowała obniżek górnych stawek podatku rolnego.

3.2. PODATEK LEŚNY

Na terenie gminy Grabica znajdują się ogółem 1228ha powierzchni lasów, w tym 379ha stanowią lasy państwowe, a 849ha - prywatne.

Gmina Grabica nie posiada sporządzonego planu urządzenia lasu ani uproszczonego planu urządzenia lasu i dlatego dla celów podatku leśnego stosuje się przeliczenia 1ha fizycznego lasów i gruntów leśnych według powierzchni ustalonej na podstawie ewidencji gruntów. Według danych z 2000 roku w gminie znajdowało się 750ha 50a fizycznych lasów podlegających opodatkowaniu.

Podatek leśny od 1ha fizycznego lasów wynosi od 1997 roku równowartość pieniężną 0,3q żyta, zaś w latach 1994-1996 wynosił równowartość 0,25q. Równowartość tę ustala się według ceny określonej

w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego dla celów podatku rolnego. W związku z tym stawki podatku leśnego w latach 1994-1996 ustalane były, podobnie jak podatku rolnego, dwukrotnie w ciągu roku: na pierwsze

i drugie półrocze. Szczegółowe zestawienie stawek podatku leśnego w latach 1995-2000 zawiera poniższa tabela.

TABELA 11. Stawki podatku leśnego w gminie Grabica w latach 1995-2000

Okres	Przelicznik	Cena 1q żyta ogłaszana przez GUS	Stawka podatku za 1ha fizyczny lasu w zł.
I półrocze 1995 II półrocze 1995 Razem rocznie	0,125 0,125 0,25	18,92 23,79	2,37 2,97
I półrocze 1996 II półrocze 1996 Razem rocznie	0,125 0,125 0,25	23,86 38,17	2,98 4,77
Rok 1997	0,30	34,88	10,46
Rok 1998	0,30	37,65	11,30
Rok 1999	0,30	33,14	9,94
Rok 2000	0,30	29,11	8,73

Źródło: Opracowanie własne.

Stawka podatku leśnego obliczona na 2000r. wynosiła 8,73 (0,3q x 29,11zł)

od 1ha fizycznego lasu, a więc była niższa w stosunku do stawki z roku 1999

o14%. Największy wzrost stawki podatku leśnego wystąpił w 1997 roku - o 120% w stosunku do roku 1996.

W roku 1995 43,7% wpływów z tytułu podatku leśnego pochodziło od osób prawnych, a 56,3% od osób fizycznych. W 1996 roku kwota wpływów od osób prawnych zwiększyła się na 50,9% (od osób fizycznych 49,1%). W 1997 roku od osób prawnych 56,8%, od osób fizycznych - 43,2%. Natomiast w roku 1998 osoby prawne płaciły 53,1% całkowitych dochodów z podatku leśnego, zaś osoby fizyczne 46,9%. Wpływ z podatku leśnego w latach 1999 - 2000 kształtował się następująco:

w 1999 r

• od osób fizycznych - 48,4%

• od osób prawnych - 51,6 %

w 2000 r

• od osób fizycznych - 49.0%

• od osób prawnych - 51,0

Tak więc można zaobserwować wzrost wpływów z tego podatku od osób prawnych.

Skutki zastosowania przez gminę Grabica w 1999 roku ulg i zwolnień ustawowych zgodnie z ustawą o lasach z dnia 28 września 1991 roku wynosiły 805zł. (6,6% ogólnych dochodów z podatku leśnego) i dotyczą przede wszystkim lasów z drzewostanem w wieku do 40 lat - art. 62 ust. 1 pkt. 1.

3.3. PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku

o samorządzie terytorialnym oraz art. 5 i 7 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych. Rada Gminy Grabica w każdym

z omawianych sześciu lat podejmowała decyzje w sprawie wysokości stawek podatku od nieruchomości. Podjęte uchwały miały podstawowe znaczenie dla wysokości dochodów uzyskiwanych przez gminę w latach 1995-2000 z tego tytułu.

Szczegółowy wykaz uchwalonych stawek zawiera tabela 12.

TABELA 12. Stawki podatku od nieruchomości w gminie Grabica na lata 1995-2000

Stawka podatku	Wyso-kość stawki w zł 1995r.	% stawki maksy-malnej	Wyso-kość stawki w zł 1996r.	% stawki maksy-malnej	Wyso-kość stawki w zł 1997r.	% stawki maksy-malnej	Wyso-kość stawki w zł 1998r.	% stawki maksy-malnej	Wyso-kość stawki w zł 1999r.	% stawki maksy-malnej	Wyso-kość stawki w zł 2000r.	% stawki maksy-malnej
Od budynków mieszkalnych lub ich części od 1m^2	0,10	55,5	0,12	52	0,15	53	0,18	54,5	0,20	52,6	0,22	53,7
Od budynków lub ich części związanych z dział. gosp. inną niż rolnicza lub leśna oraz od części budynków mieszk. Zajętych na prowadzenie dział. gosp. od 1m^2	3,50	53	4,20	49	5,20	50	6,20	51,9	8,08	60,0	10,05	70,0
Od budynków lub ich części zajętych na prowadzenie dział. gosp. w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym	-	-	-	-	2,4	50	2,90	52,2	3,30	52,7	3,52	52,7
Od pozostałych budynków lub ich części od 1m^2	0,50	23	0,60	21	1,72	50	2,00	50	2,30	51,2	2,45	51,2
Od gruntów związanych z prowadzeniem dział. gosp. innej niż rolnicza lub leśna z wyjątkiem związanych z budynkami mieszkalnymi od 1m^2	0,10	45,5	0,12	43	0,17	50	0,20	50	0,27	58,7	0,30	60,0
Od pozostałych gruntów od 1m^2	0,01	50	0,02	100	0,02	50	0,03	60	0,04	66,7	0,05	71,4
Od budowli	2% wartości	-	2% wartości	-	2% wartości	-	2% wartości	-	2% wartości	-	2% wartości	-
Od użytków rolnych nie wchodzących w skład gospodarstw rolnych wykorzystywanych na cele rolnicze od 1m^2	-	-	-	-	0,01	100	0,01	50	0,02	66,7	0,03	75,0
Od 1ha powierzchni gruntów pod jeziorami	-	-	-	-	1,00	50	1,20	52	1,35	51,7	1,44	51,6
Średni procent stawki	45,4		53,0		56,6		52,6		57,5		60,7
Źródło: Uchwały Rady Gminy Grabica

Tabela 13. Wskaźniki dynamiki stawek podatku od nieruchomości.

Wskaźniki dynamiki
Stawka podatku	1996/1995	1997/1996	1998/1997	1999/1998	2000/1999
Od budynków mieszkalnych lub ich części od 1m^2	1,2	1,25	1,20	1,11	1,10
Od budynków lub ich części związanych z dział. Gosp. inną niż rolnicza lub leśna oraz od części budynków mieszkalnych zajętych na prowadz. dział. gosp od 1m^2	1,2	1,24	1,19	1,30	1,24
Od budynków lub ich części zajętych na prowadz. Dział. Gosp. w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym od 1m^2	-	-	1,21	1,14	1,07
Od pozostałych budynków lub ich części od 1m^2	1,2	2,87	1,16	1,15	1,07
Od gruntów związanych z dział. Gospod. Inną niż działalność rolnicza lub leśna z wyjątkiem związanych z budynkami mieszkalnymi od 1m^2	1,2	1,42	1,18	1,35	1,11
Od pozostałych gruntów od 1m^2	2,0	1,0	1,50	1,33	1,25
Od użytków rolnych nie wchodzących w skład gospodarstw rolnych, wykorzystywanych na cele rolnicze od 1m^2	-	-	1,0	2,0	1,50
Od 1ha gruntów pod jeziorami	-	-	1,2	1,13	1,07
Od budowli	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0

Źródło: Opracowanie własne.

Jak wynika z tabeli 12 Rada Gminy Grabica w latach 1995-1999 uchwalała stawki podatku od nieruchomości średnio na poziomie ponad 50% stawek maksymalnych. Stąd skutki obniżenia maksymalnych stawek podatku obliczone za okres sprawozdawczy są wysokie: w 1995r. stanowiły 77% realnych wpływów z tego tytułu, w 1996r. - 84%, w 1997r. - 103%, natomiast w 1998r. - 102% (253564zł.). Natomiast na rok 2000 Rada Gminy uchwaliła stawki podatku od nieruchomości na poziomie 60% stawek maksymalnych. Skutkiem obniżenia górnych stawek podatku wpływy do budżetu gminy zmniejszyły się o 196244zł, co stanowi 63% ogólnych wpływów z tego podatku.

Ponadto uchwały Rady Gminy Grabica zwalniają z podatku od nieruchomości:

• nieruchomości lub ich części będące w posiadaniu i władaniu rencistów

i emerytów z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego;

• budynki mieszkalne lub ich części stanowiące własność osób fizycznych;

• budynki lub ich części stanowiące własność parafii, użytkowane przez księży na cele mieszkalne;

• budynki będące w posiadaniu, władaniu jednostek OSP;

• budynki i grunty nowopowstających firm zatrudniających minimum 4 osoby - na okres 3 lat.

W omawianym okresie gmina Grabica udzielała również

ulg, odroczeń, umorzeń, zwolnień z podatku od nieruchomości głównie na indywidualne wnioski podatników.

Skutki finansowe dla gminy z tego tytułu przedstawia tabela 14.

Tabela 14. Skutki udzielanych przez gminę Grabica ulg, odroczeń, umorzeń,

zwolnień z podatku od nieruchomości obliczone za okres

sprawozdawczy w latach 1995-2000.

	Skutki w zł.	% udział strat w ogólnych wpływach z podatku od nieruchomości
1995	4730	3,4
1996	15852	8,2
1997	12474	5,6
1998	33230	13,4
1999	48420	15,9
2000	66373	21,2

Źródło: Opracowanie na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu gminy

Grabica za lata 1995-2000

Rok 2000 odznacza się najwyższym, bo 21,2% udziałem strat w ogólnych wpływach z tytułu podatku od nieruchomości.

W 1996 roku 63% wpływów z tytułu podatku od nieruchomości pochodziło od osób prawnych, a 37% od osób fizycznych. W roku 1997 kwota wpływów od osób prawnych zmniejszyła się na 60% (od osób fizycznych 40%). Liczby te w kolejnych latach ulegały zmianie i tak w 1998 roku 58% wpływów pochodziło od osób prawnych, a 42% od osób fizycznych. W 1999 roku - 56% od osób prawnych i 44% od osób fizycznych. Natomiast w 2000r - 54% wpływów z tytułu podatku od nieruchomości pochodziło od osób prawnych, a 46% - od osób fizycznych.

Zmniejszający się procent wpływów do budżetu gminy z podatku od osób prawnych wynika przede wszystkim z rosnących zaległości wielu jednostek gospodarczych z tego tytułu.

Wysokie kwoty podatku od nieruchomości płacą głównie Gminne Spółdzielnie

i Spółdzielnie Kółek Rolniczych znajdujące się na terenie gminy.

3.4. PODATEK OD ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH.

Wpływy z podatku od środków transportowych w gminie Grabica kształtują się w latach 1995-1997 średnio na poziomie 16% ogólnej kwoty dochodów własnych. Natomiast w latach 1998 - 2000 stanowiły 6% ogólnej kwoty dochodów własnych. Spadek ten spowodowany jest tym, że od roku 1998 obowiązek podatkowy został zniesiony w stosunku do:

• motorowerów;

• motocykli;

• samochodów osobowych;

• samochodów osobowo-ciężarowych o ładowności do 2 ton;

• samochodów specjalnych;

• ciągników rolniczych;

• przyczep i naczep o ładowności do 5 ton;

• łodzi;

• promów.

Od 1997 roku Rada Gminy ustala wysokość stawek i zwolnień od podatku od środków transportowych. W ubiegłych latach obowiązywało Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie podatku od środków transportowych na dany rok.

Tabela 15. Stawki podatku od środków transportowych obowiązujące w latach 1995-1997 dla poszczególnych rodzajów środków

transportowych.

Rodzaj środka transportowego	Stawka za 1995r. w zł.	Stawka za 1996r. w zł.	Stawka za 1997r. w zł.	Wskaźnik dynamiki
								1997/1996	1996/1995	1997/1995
Motorowery	7,0	9,0	12	1,33	1,29	1,71
Motocykle z silnikami o pojemności skokowej: do 50cm^3 włącznie; powyżej 50cm^3 do 350cm^3 włącznie powyżej 350cm^3	15,0 25,0 123,0	18,0 30,0 150,0	24,0 36,0 150,0	1,33 1,20 1,00	1,20 1,20 1,22	1,60 1,44 1,22
Samochody osobowe z silnikiem o pojemności skokowej: do 900cm^3 włącznie powyżej 900cm^3 do 1300cm^3 powyżej 1300cm^3 do 1500cm^3 włącznie powyżej 1500cm^3 do 1600cm^3 włącznie powyżej 1600cm^3 do 1800cm^3 włącznie powyżej 1800cm^3 do 2000cm^3 włącznie powyżej 2000cm^3 do 2500cm^3 włącznie, z wyjątkiem samochodów marki WARSZAWA od samochodów marki WARSZAWA powyżej 2500cm^3	38,0 69,0 87,0 138,0 217,0 366,0 566,0 87,0 764,0	48,0 90,0 114,0 180,0 282,0 474,0 732,0 114,0 990,0	60,0 108,0 138,0 216,0 342,0 570,0 876,0 138,0 990,0	1,25 1,20 1,21 1,20 1,21 1,20 1,20 1,21 1,00	1,26 1,30 1,31 1,30 1,30 1,30 1,29 1,31 1,30	1,58 1,57 1,59 1,57 1,58 1,56 1,55 1,59 1,30
Samochody osobowe: z silnikiem nie charakteryzującym się pojemnością skokową z napędem elektrycznym	178,0 38,0	228,0 48,0	276,0 60,0	1,21 1,25	1,28 1,26	1,55 1,58
Autobusy oraz samochody ciężarowe przystosowane do przewozu osób o liczbie miejsc do siedzenia, łącznie z miejscem kierowcy: do 15 miejsc powyżej 15 do 30 miejsc powyżej 30 miejsc	138,0 254,0 560,0	180,0 330,0 726,0	216,0 396,0 870,0	1,20 1,20 1,20	1,30 1,30 1,30	1,57 1,56 1,55
Rodzaj środka transportowego	Stawka za 1995r. w zł.	Stawka za 1996r. w zł.	Stawka za 1997r. w zł.	Wskaźnik dynamiki
								1997/1996	1996/1995	1997/1995
Samochody ciężarowo-osobowe o dopuszczalnej masie całkowitej: do 2t włącznie powyżej 2t	87,0 138,0	114,0 180,0	138,0 216,0	1,21 1,20	1,31 1,30	1,59 1,57
Samochody ciężarowe i ciągniki siodłowe o ładowności samochodu lub nacisku na siodło ciągnika: do 0,5t włącznie powyżej 0,5t do 1t włącznie powyżej 1t do 2t włącznie powyżej 2t do 4t włącznie powyżej 4t do 6t włącznie powyżej 6t do 8t włącznie powyżej 8t do 10t włącznie powyżej 10t	87,0 138,0 164,0 204,0 279,0 331,0 484,0 637,0	114,0 180,0 210,0 264,0 360,0 426,0 630,0 828,0	138,0 216,0 252,0 318,0 432,0 510,0 756,0 996,0	1,21 1,20 1,20 1,20 1,20 1,20 1,20 1,20	1,31 1,30 1,28 1,29 1,29 1,29 1,30 1,30	1,59 1,57 1,54 1,56 1,55 1,54 1,56 1,56
Samochody specjalne	138,0	180,0	216,0	1,20	1,30	1,57
Ciągniki balastowe	637,0	828,0	996,0	1,20	1,30	1,56
Ciągniki rolnicze z silnikiem o pojemności skokowej: do 4000cm^3 włącznie powyżej 4000cm^3	22,0 57,0	30,0 72,0	36,0 84,0	1,20 1,17	1,36 1,26	1,64 1,47
Rodzaj środka transportowego	Stawka za 1995r. w zł.	Stawka za 1996r. w zł.	Stawka za 1997r. w zł.	Wskaźnik dynamiki
								1997/1996	1996/1995	1997/1995
Przyczepy i naczepy: kempingowe o ładowności do 0,5t włącznie o ładowności powyżej 0,5t do 1t włącznie o ładowności powyżej 1t do 5t włącznie o ładowności powyżej 5t do 6t włącznie o ładowności powyżej 6t do 20t włącznie o ładowności powyżej 20t pozostałe	22,0 18,0 zwoln. 24,0 36,0 96,0 164,0 138,0	30,0 24,0 zwoln. 36,0 48,0 120,0 210,0 180,0	36,0 30,0 zwoln. 42,0 60,0 144,0 252,0 216,0	1,20 1,25 - 1,17 1,25 1,20 1,20 1,20	1,36 1,33 - 1,50 1,33 1,25 1,28 1,30	1,64 1,67 - 1,75 1,67 1,50 1,54 1,57
Łodzie motorowe oraz jachty z silnikiem o pojemności skokowej: powyżej 200cm^3 do 1000cm^3 włącznie powyżej 1000cm^3	63,0 138,0	78,0 180,0	96,0 216,0	1,23 1,20	1,24 1,30	1,52 1,57
Prom	38,0	48,0	60,0	1,25	1,26	1,58
Łodzie służące do zarobkowego przewozu towarów i osób	138,0	180,0	216,0	1,20	1,30	1,57

Źródło: Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie podatku od środków transportowych na 1995, 1996 rok oraz Uchwała Rady Gminy.

Rada Gminy Grabica na lata 1998 - 2000 ustaliła następujące wysokości stawek podatku od środków transportowych:

Tabela 16. Stawki podatku od środków transportowych obowiązujące w latach 1998-2000 dla poszczególnych rodzajów środków transportowych.

Rodzaj środka transportowego	Stawka za 1998r. w zł	Stawka za 1999r. w zł	Stawka za 2000r. w zł
1) od autobusów: a) do 30 miejsc b) powyżej 30 miejsc	804 1044	912 1176	1200 1296
2) od samochodów ciężarowych o ładowności: a) powyżej 2t do 4t włącznie b) powyżej 4t do 6t włącznie c) powyżej 6t do 8t włącznie d) powyżej 8t do 10t włącznie e) powyżej 10t do 12 ton włącznie f) powyżej 12 ton	384. 516. 612 912 1200 1320	432 588 696 1032 1356 1488	468 636 768 1140 1488 1632
3) od ciągników siodłowych i balastowych	912	1032	1140
Od przyczep i naczep o ładowności: a) powyżej 5 ton do 6 ton włącznie b)powyżej 6 ton do 20 ton włącznie Powyżej 6 ton do 10 ton włącznie Powyżej 10 ton do 20 ton włącznie Powyżej 20 ton	84 300 - - 492	84 - 336 444 552	324 - 372 492 612

W badanych latach Rada Gminy Grabica podejmowała uchwały w sprawie zwolnień i obniżek podatku od środków transportowych. Zwolnieniu podlegają jednoosiowe przyczepy rolnicze o ładowności od 500kg do 1000kg włącznie stanowiące własność rolników indywidualnych.

W 1995 i 1996 roku obniżki stawek podatku zastosowano do przyczep

o ładowności powyżej 1000kg do 5000kg włącznie oraz do przyczep

o ładowności od 5000kg do 6000kg będących w posiadaniu rolników indywidualnych nie prowadzących działalności gospodarczej. Natomiast w 1997 Rada Gminy Grabica zwolniła od podatku jednoosiowe przyczepy rolnicze

o ładowności od 500kg do 1000kg włącznie stanowiące własność rolników indywidualnych oraz środki transportowe stanowiące własność Urzędu Gminy Grabica i Ochotniczych Straży Pożarnych.

Wysokość udzielonych przez gminę ulg, odroczeń, umorzeń, zwolnień wynosiła za 1998r. - 2795zł. (2,56% wpływów z tego podatku), natomiast w 2001 roku była to kwota 19064zł (13,71%).

Dochód z tytułu podatku od środków transportowych w gminie Grabica kształtują przede wszystkim wpływy od osób fizycznych. Stanowią one średnio 96% realnych wpływów z tego podatku.

4. REALIZACJA DOCHODÓW GMINY GRABICA W PORÓWNANIU Z PLANEM W LATACH 1995-2000.

Jak wynika ze sprawozdań z wykonania budżetu w gminie Grabica

w każdym z omawianych sześciu lat występowały różnice pomiędzy wielkościami planowanymi dochodów według uchwały Rady Gminy Grabica za poszczególne tytuły, a ich wykonaniem, obliczone za okres sprawozdawczy. Różnice te dotyczą przede wszystkim dochodów własnych oraz udziałów gminy w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa. Szczegółowe zestawienia kwot dochodów zaplanowanych i zrealizowanych oraz zachodzących pomiędzy nimi różnic zawiera tabela 17.

TABELA 17. Realizacja dochodów gminy Grabica w porównaniu z planem w latach 1995-2000

	1995 rok		1996 rok		1997 rok		1998 rok		1999 rok			2000 rok
Dochody	Plan wg Uchwały Rady Gminy w zł.	Wyko-nanie w zł.	Plan wg Uchwały Rady Gminy w zł.	Wyko-nanie w zł.	Plan wg Uchwały Rady Gminy w zł.	Wyko-nanie w zł.	Plan wg Uchwały Rady Gminy w zł.	Wyko-nanie w zł.	Plan wg Uchwały Rady Gminy w zł.	Wyko-nanie w zł.		Plan wg Uchwały Rady Gminy w zł.	Wyko-nanie w zł.
1. Podatek rolny 2. Podatek od nieruchomości 3. Podatek leśny 4. Podatek od środków transportowych 5. Podatki opłacane w formie karty podatkowej 6. Podatek od spadków i darowizn 7. Opłata skarbowa 8. Opłata eksploatacyjna 9. Pozostałe dochody	282700 118000 3300 120000 12000 1000 27000 0 79353	280180 138596 3427 123284 15127 2768 23658 0 101337	401270 193827 4400 152001 13485 2233 30965 0 84835	401271 193828 3856 121680 19335 3323 47810 0 84972	441300 221200 12600 290000 10000 3000 48000 0 523539	439701 221797 13406 290195 16302 2572 67296 0 527428	483851 246000 15000 126900 15000 2200 51500 0 1135683	485214 247486 14816 109253 15910 2175 56864 0 1155444	442840 303000 10410 130344 13000 1100 44000 0 1051252	445336 303919 12189 128635 16388 1101 60028 0 1125481		361500 300000 9000 122500 14000 2500 48000 0 1026020	398925 313115 11942 139027 13806 2380 61137 0 1187149
Razem dochody własne	643353	688377	883016	876075	1549639	1578697	2076134	2087162	1995946	2093077		1883520	2127481
	1995 rok		1996 rok		1997 rok		1998 rok		1999 rok		2000 rok
Dochody	Plan wg Uchwały Rady Gminy w zł.	Wyko-nanie w zł.	Plan wg Uchwały Rady Gminy w zł.	Wyko-nanie w zł.	Plan wg Uchwały Rady Gminy w zł.	Wyko-nanie w zł.	Plan wg Uchwały Rady Gminy w zł.	Wyko-nanie w zł.	Plan wg Uchwały Rady Gminy w zł.	Wyko-nanie w zł.		Plan wg Uchwały Rady Gminy w zł.	Wyko-nanie w zł.
10. Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych. 11. Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych	1000 643000	178 574745	1000 709522	107 663676	3350 734491	5073 723483	3500 736717	4507 764396	2000 669967	9722 665700		3000 566364	11527 501681
Razem udziały	644000	574923	710522	663783	737841	728556	740217	768903	671967	675422		569364	513208
12. Dotacje celowe na zadania własne 13. Dotacje celowe na zadania zlecone 14. Subwencje	337503 296262 186147	287503 296262 186147	640340 321552 1680496	640341 321552 1680496	952759 357636 2123923	952759 357636 2123923	478288 480239 2721262	454372 480239 2721262	453005 441737 3207544	453005 441737 3207544		147466 512568 3495080	147466 512568 3495080
Dochody ogółem	2107265	2033212	4235926	4182247	5721798	5741571	6496140	6511938	6770199	6870785		6607998	6795803

Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu. Opracowanie własne.

(*minus oznacza niewykonanie planu w danej kwocie

TABELA 18. Poziom wykonania dochodów w stosunku do ich planu wg uchwały Rady Gminy w % w latach 1995-2000

	Różnica = wykonanie - plan dochodów w zł										Poziom wykonania dochodów w stosunku do ich planu wg uchwały Rady Gminy w %
Dochody	1995		1996		1997	1998		1999	2000		1995	1996		1997		1998		1999	2000
1. Podatek rolny 2. Podatek od nieruchomości 3. Podatek leśny 4. Podatek od środków transportowych 5. Podatki opłacane w formie karty podatkowej 6. Podatek od spadków i darowizn 7. Opłata skarbowa 8. Opłata eksploatacyjna 9. Pozostałe dochody	-2520 20596 127 3284 3127 1768 -3342 0 21984	1 1 -544 -30321 5850 1090 16845 0 137		-1599 597 806 195 6302 -428 19296 0 3889			1363 1486 -184 -17647 910 -25 5364 0 19761	2496 919 1779 -1709 3388 1 16028 0 74229	37425 13115 2942 16527 -194 -120 13137 0 161129	99,11 117,45 103,85 102,74 126,06 276,80 87,62 0 127,70			100,00 100,00 87,64 80,05 143,38 148,80 154,40 0 100,20	99,64 100,27 106,40 100,07 163,02 85,73 140,20 0 100,74	100,28 100,60 98,77 86,09 106,07 98,86 110,42 0 101,74		100,56 100,30 117,09 98,69 126,06 100,09 136,43 0 107,06			110,35 104,37 132,69 113,49 98,61 95,20 127,37 0 115,70
Razem dochody własne	45024	-6941		29058			11028	97131	243961	107,00			99,21	101,88	100,53		104,87			112,95

	Różnica = wykonanie - plan dochodów w zł						Poziom wykonania dochodów w stosunku do ich planu wg uchwały Rady Gminy w %
Dochody	1995	1996	1997	1998	1999	2000	1995	1996	1997	1998	1999	2000
10. Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych. 11. Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych	-822 -68255	-893 -45846	1723 -11008	1007 27679	7722 -4267	8527 -64683	17,80 89,38	10,70 93,54	151,43 98,50	128,77 103,76	486,10 99,36	384,23 88,58
Razem udziały	-69077	-46739	-9285	28686	3455	-56156	89,27	93,42	98,74	103,88	100,51	90,14
12. Dotacje celowe na zadania własne 13. Dotacje celowe na zadania zlecone 14. Subwencje	-50000 0 0	1 0 0	0 0 0	-23916 0 0	0 0 0	0 0 0	85,19 100,00 100,00	100,00 100,00 100,00	100,00 100,00 100,00	95,00 100,00 100,00	100,00 100,00 100,00	100,00 100,00 100,00
Dochody ogółem	-74053	-53679	19773	15798	100586	187805	96,50	98,73	100,35	100,24	101,49	102,84

Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu. Opracowanie własne (*minus oznacza niewykonanie planu w danej kwocie).

Poziom wykonania dochodów kształtuje się w gminie Grabica różnie

w omawianym okresie. W 1995 roku dochody budżetowe zrealizowane zostały na poziomie 96,5%, natomiast w latach 1996, 1997, 1998, 1999 i 2000 odpowiednio 98,73%, 100,35%, 100,24%, 101,49% i 102,84%.

Najbardziej nierównomiernie kształtuje się wykonanie dochodów z tytułu udziału gminy w podatku dochodowym od osób prawnych. W 1995 roku realizacja planu wynosiła tylko 17,8%, w 1996 roku spadła do 10,7%. W dwóch następnych latach znacznie wzrosła i wynosiła odpowiednio 1997r. - 151,43%

i 1998 rok - 128,77%. Natomiast w 1999 r. realizacja planu wyniosła 486, 10 % a w 2000 r. 384,13 %. Również poziom wykonania dochodów z tytułu udziału gminy we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych kształtuje się różnie w każdym z omawianych lat. W 1995 i 2000 roku jest stosunkowo niski 89,38% i 88,58%, w 1996 roku wynosi 93,54%, w 1997 - 98,5%, w 1998 - 103,76%, a w 1999 r. - 99,36% planu.

Zróżnicowane jest także wykonanie dochodów z tytułu podatku od spadków i darowizn. W 1995 roku dochody zostały zrealizowane na poziomie aż 276,8%, a w 1996 roku - 148,8%. W roku 1997 realizacja planu była najniższa i wynosiła 85,73%. W latach 1998-2000 dochody zostały zrealizowane na poziomie 100%.

Wpływy z opłaty skarbowej w latach 1996-2000 były wykonane na wysokim poziomie, średnio 130%, tylko w 1995 roku plan wykonany był

w 87,62%.

Podobny stosunkowo wysoki poziom realizacji dochodów obserwujemy w gminie Grabica z tytułu podatków opłacanych w formie karty podatkowej od działalności gospodarczej osób fizycznych (w 1997r. - 163,02%). Tylko w 2000 r. realizacja planu nie przekroczyła 100%.

Dochody z tytułu podatku leśnego i podatku od środków transportowych realizowane były w latach 1995, 1997 i 2000 na poziomie ponad 100%. W 1996r. był niższy: w przypadku podatku leśnego na 87,64%, zaś podatku od środków transportowych na 80,05%.

Planowane dochody z tytułu podatku od nieruchomości zrealizowane zostały na najwyższym poziomie 117,5% w 1995 roku.

Poziom wykonania dochodów w tytułu podatku rolnego był najniższy

w 1995 roku i wynosił 99,11%, oraz w 1997 - 99,64% natomiast w pozostałych latach przekraczał kwoty 100% planowanych.

ZAKOŃCZENIE

Podstawowe znaczenie w strukturze własnego zasilania finansowego gminy Grabica posiadają wpływy z tzw. podatków i opłat lokalnych (danin komunalnych). Daniny komunalne są przypisane ustawowo do samorządu terytorialnego i organy lokalne mogą wywierać wpływ na ich wysokość oraz wykorzystywać je dla prowadzenia własnej polityki. Jak wynika

z przeprowadzonej analizy w gminie Grabica najważniejszym podatkiem jest podatek rolny. Istotnym podatkiem w dochodach własnych jest podatek od nieruchomości.

W podatku rolnym rozbudowany jest katalog systemowych ulg i zwolnień podatkowych, które w gminie Grabica wynoszą 18% realnych wpływów z tego tytułu do budżetu gminy. Dodatkowo wójt gminy uwzględniając indywidualne sytuacje podatników zastosował w stosunku do nich instytucje zaniechania poboru podatku rolnego albo umorzenie powstałej zaległości podatkowej, co stanowi średnio 4% ogólnych wpływów z tego tytułu.

W przypadku podatku od nieruchomości obserwujemy, że poziom uchwalonych przez Radę Gminy Grabica stawek wynosił niedużo ponad 50% stawek maksymalnych (w 1995 roku tylko 45,4%). Polityka ta ma na celu zgodnie z planowanym rozwojem przemysłu miejscowego zachęcanie podmiotów gospodarczych do prowadzenia działalności na terenie gminy.

W tym samym celu Rada Gminy Grabica podjęła uchwałę zwalniającą budynki

i grunty nowopowstających firm zatrudniających minimum 4 osoby na okres

3 lat. Skutki obniżenia maksymalnych stawek podatku obliczone za okres sprawozdawczy stanowiły średnio 91,50% ogólnych wpływów z podatku od nieruchomości.

Obok dochodów własnych, w strukturze dochodów gminy znaczącą pozycję zajmują również subwencje. Poza oświatową, drogową i wyrównawczą częścią subwencji gmina otrzymuje kwotę rekompensującą utracone dochody z tytułu udzielonych ulg i zwolnień ustawowych.

Technika poboru podatku dochodowego od osób fizycznych i rygory obowiązujące płatników sprawiają, że jest on wydajnym i pewnym źródłem zasilania budżetu gminy.

Analizując kształtowanie się dochodów gminy Grabica można zaobserwować umocnienie finansowych podstaw działalności.

SPIS TABEL:

Tabela 1. Dochody gmin.

Tabela 2. Dochody gminy Grabica w latach 1995-2000 i ich struktura.

Tabela 3. Wskaźnik dynamiki dochodów gminy Grabica w latach 1995-2000.

Tabela 4. Udziały gminy Grabica w podatkach stanowiących dochód budżetu

państwa i ich struktura w latach 1995-2000.

Tabela 5. Wskaźnik dynamiki udziałów gminy Grabica w podatkach

stanowiących dochód budżetu państwa w latach 1995-2000.

Tabela 6. Dochody własne gminy Grabica w latach 1995-2000 oraz ich struktura.

Tabela 7. Wskaźnik dynamiki dochodów własnych gminy Grabica w latach 1995-2000.

Tabela 8. Opłaty administracyjne w gminie Grabica w latach 1995-2000.

Tabela 9. Stawki podatku rolnego w gminie Grabica w latach 1995-2000.

Tabela 10. Skutki udzielonych przez gminę Grabica ulg, odroczeń, umorzeń

i zwolnień lub zaniechania poboru podatku rolnego obliczone za okres sprawozdawczy w latach 1995-2000.

Tabela 11. Stawki podatku leśnego w gminie Grabica w latach 1995-2000.

Tabela 12. Stawki podatku od nieruchomości w gminie Grabica na lata

1995-2000.

Tabela 13. Wskaźnik dynamiki stawek podatku od nieruchomości.

Tabela 14. Skutki udzielonych przez gminę Grabica ulg, odroczeń, umorzeń, zwolnień z podatku od nieruchomości obliczone za okres sprawozdawczy w latach 1995-2000.

Tabela 15. Stawki podatku od środków transportowych obowiązujące w latach 1995-1997 dla poszczególnych rodzajów środków transportowych.

Tabela 16. Stawki podatku od środków transportowych obowiązujące w latach 1998-2000 dla poszczególnych rodzajów środków transportowych.

Tabela 17. Realizacja dochodów gminy Grabica w porównaniu z planem w latach 1995-2000.

Tabela 18. Poziom wykonania dochodów w stosunku do ich planu wg uchwał Rady Gminy w % w latach 1995-2000.

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1. Struktura dochodów gminy Grabica w latach 1995-2000.

Wykres 2. Struktura dochodów własnych gminy Grabica w latach 1995-2000

LITERATURA

Ewa Chojna-Duch: Ujednolicony tekst ustawy o finansowaniu gmin Warszawa 1996

Praca zbiorowa pod red. Emilii Denek: Finanse publiczne PWN, Warszawa 1995

Natalia Gail: Finanse i prawo finansowe PWN, Warszawa 1986

Grażyna Krasowska-Walczak: Finanse publiczne WSB, Poznań 1997

Wojciech Misiąg: Finanse publiczne w Polsce PRESSPUBLICA, Warszawa 1996

Stanisław Owsiak: Finanse publiczne PWN, Warszawa 1997

Grzegorz Rydlewski Samorząd terytorialny i terenowa administracja rządowa

Wyd. Naukowe „Scholar”, Warszawa 1999

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997r., Dz. U. Nr 28, poz. 483

Ustawa konstytucyjna z dnia 17 października 1992r. o wzajemnych stosunkach

między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz samorządzie terytorialnym (Mała Konstytucja) Dz. U. Nr 84, poz. 426

Ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie terytorialnym Dz. U. Nr 16, poz.

95 z 1990r. z późniejszymi zmianami

Ustawa z dnia 17 maja 1990r. o podziale zadań i kompetencji określonych w

ustawach szczególnych pomiędzy organy administracji rządowej

Dz. U. Nr 34, poz. 198

Ustawa z dnia 5 stycznia 1991r. Prawo budżetowe tekst jednolity Dz. U. Nr 72,

poz. 334 z 1993 z późniejszymi zmianami

Ustawa z dnia 7 października 1992 o regionalnych izbach obrachunkowych

Dz. U. Nr 85, poz. 428

Ustawa z dnia 10 grudnia 1993r. o finansowaniu gmin Dz. U. Nr 129, poz. 600 z

1993r. z późniejszymi zmianami

Ustawa z dnia 24 listopada 1995r. o zmianie zakresu zadań niektórych miast

oraz miejskich strefach publicznych Dz. U. Nr 141, poz. 692

Ustawa z dnia 26 listopada 1998r. o dochodach jednostek samorządu

terytorialnego w latach 1999-2000 Dz. U. Nr 150, poz. 983

Ustawa z 29 czerwca 1995r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn

Dz. U. Nr 85, poz. 428

Ustawa z dnia 31 stycznia 1989r. o opłacie skarbowej Dz. U. Nr 4, poz. 23, Nr

74, poz. 443,, Nr 21, poz. 86 z 1992r. oraz Nr 11, poz. 50 z 1993r.

Ustawa z dnia 15 listopada 1984r. o podatku rolnym Dz. U. Nr 52, poz. 286,

tekst jednolity Dz. U. Z 1993r. Nr 94, poz. 431 z późniejszymi zmianami

Ustawa z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych Dz. U. Nr 9,

poz. 31 z późniejszymi zmianami.

Ustawa z dnia 28 października 1991r. o lasach Dz. U. Nr 101, poz. 44 z

późniejszymi zmianami

Ustawa z dnia 4 lutego 1994r. Prawo geologiczne i górnicze Dz. U. Nr 27, poz.

96 Ustawa z dnia 29 kwietnia 1985r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu

nieruchomości Dz. U. Nr 30, poz. 127 z 1991 z późniejszymi zmianami

Ustawa z 6 grudnia 1996r. o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i

ustawy o finansowaniu gmin Dz. U. Nr 149, poz. 7044

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie algorytmu rozdziału

między gminy subwencji na zadania oświatowe z dnia 15 maja 1996r. Dz. U. Nr 59, poz. 270

Rozporządzenie Ministra Finansów z 23 grudnia 1994r, w sprawie karty

podatkowej Dz. U. Nr 140, poz. 787 z 1994r. Nr 148, poz. 721 z 1995r.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 17 grudnia 1996r. w sprawie karty

podatkowej Dz. U. Nr 151 poz. 717

Rozporządzenie Ministra Finansów z 9 grudnia 1994r. w sprawie opłaty

skarbowej Dz. U. Nr 136, poz. 705

Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie podatku od środków

transportowych z dnia 7 grudnia 1994r. Dz. U. Nr 132, poz. 676, z dnia 13 grudnia 1995r. Dz. U. Nr 147, poz. 714

Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych z dnia 03 grudnia 1998 r. Dz. U. Nr146 poz. 954.

Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych z dnia 30 listopada 1999 r. Dz. U. Nr 96 poz. 1129.

Uchwała Rady Gminy Nr XIV/71/96 z dnia 28 marca 1996r. w sprawie

wykonania budżetu gminy za rok 1995

Uchwała Rady Gminy Nr XX/104/97 z dnia 22 kwietnia 1997r. w sprawie

wykonania budżetu gminy za rok 1996

Uchwała Rady Gminy Nr XXVI/156/98 z dnia 15 kwietnia 1998r. w sprawie

wykonania budżetu gminy za rok 1997

Uchwała Rady Gminy Nr VI/46/99 z dnia 15 marca 1999r. w sprawie

wykonania budżetu gminy za rok 1998

Uchwała Rady Gminy Nr XII/96/2000 z dnia 28 marca 2000 r. w sprawie przyjęcia sprawozdania i udzielenia absolutorium Zarządowi Gminy Grabica za rok 1999.

Uchwała Rady Gminy Nr XVIII/131/2001 z dnia 30 marca 2001 r. w sprawie przyjęcia sprawozdania i udzielenia absolutorium Zarządowi Gminy Grabica za rok 2000.

Uchwała Rady Gminy z dnia 29 grudnia 1994r. Nr VI/23/94 w sprawie

ustalania wysokości i poboru podatków i opłat lokalnych

Uchwała Rady Gminy z dnia 28 grudnia 1995r. Nr XII/55/95 w sprawie

ustalania wysokości i poboru podatków i opłat lokalnych

Uchwała Rady Gminy z dnia 19 grudnia 1996r. Nr XVIII/88/96 w sprawie

ustalania wysokości i poboru podatków i opłat lokalnych

Uchwała Rady Gminy z dnia 30 grudnia 1997r. Nr XXIV/128/97 w sprawie

ustalania wysokości i poboru podatków i opłat lokalnych

Uchwała Rady Gminy z dnia 29 grudnia 1998 r. Nr IV/14/98 w sprawie ustalenia wysokości stawek podatku od nieruchomości, stawki podatku od posiadania psów i terminu jego płatności, wysokości i poboru opłat targowej i administracyjnej

Uchwała Rady Gminy z dnia 30 grudnia 1999 r. Nr XI/81/99 w sprawie ustalenia wysokości stawek podatku od nieruchomości, stawki podatku od posiadania psów i terminu jego płatności, wysokości i poboru opłat targowej i administracyjnej

Uchwała Rady Gminy z dnia 30 grudnia 1997 r. Nr XXIV/129/97 w sprawie ustalenia wysokości stawek podatku od środków transportowych

Uchwała Rady Gminy z dnia 29 grudnia 1998 r. Nr IV/15/98 w sprawie ustalenia wysokości stawek podatku od środków transportowych

Uchwała Rady Gminy z dnia 30 grudnia 1999 r. Nr XI/82/99 w sprawie ustalenia wysokości stawek podatku od środków transportowych

Dz. U. Nr 16, poz. 95 z 1990r. z późniejszymi zmianami

tytuł ustawy w brzmieniu ustalonym przez art. 10 pkt 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1998r. o zmianie niektórych

ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa (Dz. U. Nr 162, poz. 1126), który wszedł w życie

1 stycznia 1999r.

Dz. U. Nr 34, poz. 198 z późniejszymi zmianami

tekst jednolity Dz. U. Nr 72 poz. 334 z 1993r. z późniejszymi zmianami

Dz. U. Nr 85, poz. 428

Dz. U. Nr 129, poz. 600 z 1993r z późniejszymi zmianami

Dz. U. Nr 150, poz. 983

Dz. U. Nr 141, poz. 692

Ustawa z 8 marca 1990r. o samorządzie terytorialnym art. 30, ust. 1 i 2

Ustawa z 10 grudnia 1993r. op. cit. art. 22 i 25

Dz. U. Nr 84, poz. 426

Ustawa z 8 marca 1990r. op. cit. art. 7

W. Misiąg op. cit. str. 218 i 219

Dz. U. Nr 59, poz. 270 z 1996r.

W. Misiąg op. cit. str. 231

Dz. U. Nr 141, poz. 692 z 1995r.

S. Owsiak op. cit., str. 301

W. Misiąg, op. cit., str. 228

S. Owsiak, op. cit., str. 302

W. Misiąg op. cit. str. 220

Ustawa z dnia 26 listopada 1998r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000

Dz. U. Nr 150, poz. 983, art. 51

W. Misiąg, op. cit., str. 229

S. Owsiak, op. cit., str. 296

tekst jednolity Dz. U. Nr 72, poz. 334 z 1993, Dz. U. Nr 76, poz. 334, oraz Nr 121, poz. 591, Nr 133, poz. 685

z 1994r., Nr 78, poz. 390 z 1995r., art. 13

W. Misiąg, op. cit., str. 230

Stanisław Owsiak „Finanse publiczne” PWN Warszawa 1999

red. E. Denek op. cit. str. 147 i 148

red. E. Denek op. cit. str. 152 i dalej

Grzegorz Rydlewski „Samorząd terytorialny i terenowa administracja rządowa” Wyd. Naukowe „Scholar”

Warszawa 1999

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997r. Dz. U. Nr 78, poz. 483

Grażyna Krasowska-Walczak „Finanse publiczne” Wyd. Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 1997, str. 138

Ustawa z dnia 10 grudnia 1993r. op. cit. art. 4 i 5

W. Misiąg, op. cit., str. 221-223

Dz. U. Nr 52, poz. 286, tekst jednolity Dz. U. z 1993r. Nr 94, poz. 431 z późniejszymi zmianami

Dz. U. Nr 9, poz. 31 z późniejszymi zmianami

Dz. U. Nr 101, poz. 444 z późniejszymi zmianami

Dz. U. Nr 9, poz. 31 z późniejszymi zmianami

Dz. U. Z 1994r., Nr 140, poz. 787, z 1995r. Nr 148, poz. 721

Dz. U. Nr 85, poz. 428 z 1995r.

Dz. U. Nr 4, poz. 23, Nr 74, poz. 443, Nr 21, poz. 86 z 1992r. oraz Nr 11 poz. 50 z 1993r.

Dz. U. Nr 136, poz. 705

Dz. U. Nr 27, poz. 96

Dz. U. Nr 30, poz. 127 z 1991r. z późniejszymi zmianami

Dz. U. Nr 32, poz. 191 ze zmianami

C. Kosikowski „Działalność gospodarcza gmin” Białystok 1992r., cyt. za E. Chojna-Duch

Dz. U. Nr 94, poz. 431 z 1993r. z późniejszymi zmianami

Dz. U. z 1993r. Nr 94, poz. 431 z późniejszymi zmianami, art. 3 ust. 1

Dz. U. Nr 3, poz. 18

Dz. U. z 1993r. Nr 94 poz. 431; z 1994r. nr 1, poz. 3; z 1996r. nr 91, poz. 409; z 1997r. nr 43, poz. 272

i Nr 137, poz. 926 oraz z 1998r. nr 108 poz. 681, art. 4 ust. 7 i 8

jak wyżej, art. 6 ust. 1,2,3, art. 60 ust. 6

Dz. U. z 1993r. nr 94, poz. 431; z 1994r. Nr 1, poz. 3, z 1996r. Nr 91, poz. 409, z 1997r. Nr 43, poz. 272 i Nr

137, poz. 926 oraz z 1998r. Nr 108, poz. 681 art. 12, ust. 1 i 3

Dz. U. z 1993r. Nr 94 poz. 431; z 1994r. Nr 1 poz. 3; z 1996r. Nr 91 poz. 409; z 1997r. Nr 43, poz. 272 i Nr

137, poz. 926 oraz z 1998r. Nr 108, poz. 681 art. 13 ust. 1,2 i 3

jak wyżej art. 13a, ust. 1 i 2

Dz. U. z 1993r. Nr 94 poz. 431; z 1994r. Nr 1 poz. 3; z 1996r. Nr 91 poz. 409; z 1997r. Nr 43, poz. 272 i Nr

137, poz. 926 oraz z 1998r. Nr 108, poz. 681 art. 13b, ust. 1 i 2 oraz art. 13c, ust. 1 i 2 ustawy

Dz. U. Nr 101, poz. 444

Dz. U. Z 1991r. Nr 101, poz. 444; z 1992r. Nr 21, poz. 85, Nr 54, poz. 254; z 1994r. Nr 1, poz. 3, Nr 127, poz.

627; z 1995r. Nr 147, poz. 713; z 1996r. Nr 91, poz. 409; z 1997r. Nr 54, poz.349, Nr 121, poz. 770, Nr 160,

poz. 1079 oraz z 1998r. Nr 106, poz. 668, art. 3

Dz. U. Nr 9, poz. 31 z późn. zmianami

Ustawa z 6 grudnia 1996r. o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i ustawy o finansowaniu gmin

Dz. U. Nr 149, poz. 704, art. 5 ust. 2

Jak wyżej

Rozporządzenie MF z dnia 30 listopada 1999 w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych Dz. U. Nr 96 poz. 1129

Dz. U. Nr 9, poz. 31 z późniejszymi zmianami, art. 7 ust. 1

jak wyżej, rozdział 3

Dz. U. Nr 9, poz. 31 z późniejszymi zmianami, rozdział 4

Dz. U. Nr 151, poz. 717 z 1996r.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 17 grudnia 1996r. w sprawie karty podatkowej Dz. U. Nr 151, poz. 717

Uchwała Rady Gminy Grabica Nr XIV/71/96 z dnia 28 marca 1996r.

Uchwała Rady Gminy Grabica Nr XX/104/97 z dnia 22 kwietnia 1997r.

Uchwała Rady Gminy Grabica Nr XXVI/156/98 z dnia 15 kwietnia 1998r.

Uchwała Rady Gminy Grabica Nr VI/46/99 z dnia 15 marca 1999r.

Uchwała Rady Gminy z dnia 28 marca 1996r. Nr XIV/71/96, z dnia 22 kwietnia 1997r., nr XX/104/97, z dnia

15 kwietnia 1998r., Nr XXVI/156/98, z dnia 15 marca 1999r. Nr VI/46/99.

Sprawozdanie z wykonania budżetu gminy Grabica za 1995r. Uchwała Rady Gminy Nr XIV/71/96 z dnia

28 marca 1996r.

Sprawozdanie z wykonania budżetu gminy Grabica za 1996r. Uchwała Rady Gminy Nr XX/104/97 z dnia

22 kwietnia 1997r.

Sprawozdanie z wykonania budżetu gminy Grabica za 1997r. Uchwała Rady Gminy Grabica Nr XXVI/156/98

z dnia 15 kwietnia 1998r.

Sprawozdanie z wykonania budżetu gminy Grabica za 1998r. Uchwała Rady Gminy Nr VI/46/99 z dnia

15 marca 1999r.

Sprawozdanie z wykonania budżetu gminy Grabica za 1995 rok op. cit.

Sprawozdanie z wykonania budżetu gminy Grabica za 1996 rok op. cit.

Sprawozdanie z wykonania budżetu gminy Grabica za rok 1997 op. cit.

Sprawozdanie z wykonania budżetu gminy Grabica za 1998r. op. cit.

Sprawozdanie z wykonania budżetu gminy Grabica za rok 1996, 1997 i 1998 op. cit.

Uchwała Rady Gminy Grabica: Nr XIV/71/96 z dnia 28 marca 1996r., Nr XX/104/97 z dnia 22 kwietnia

1997r.; Nr XXVI/156/98 z dnia 15 kwietnia 1998; Nr VI/46/99 z dnia 15 marca 1999r.

Uchwała Rady Gminy Grabica z dnia 29 grudnia 1994r. Nr VI/23/94; Uchwała Rady Gminy z dnia 28 grudnia

1995r., Nr XII/55/95, z dnia 19 grudnia 1996r., Nr XVIII/88/96; z dnia 30 grudnia 1997r., Nr XXIV/128/97

Ustawa z dnia 15 listopada 1984r. o podatku rolnym Dz. U. Nr 94 poz. 431 z 1993r. Nr 1 poz. 3 z 1994r.,

Nr 91 poz. 409 z 1996r.

Dz. U. Nr 101 poz. 444

Dz. U. Nr 16 poz. 95 z późniejszymi zmianami

Dz. U. Nr 9 poz. 31 z późniejszymi zmianami

Uchwały Rady Gminy Grabica: z dnia 29 grudnia 1994r. Nr VI/23/94 z dnia 29 grudnia 1995r. Nr XII/55/95,

z dnia 19 grudnia 1996r. Nr XVIII/88/96, z dnia 30 grudnia 1997r. Nr XXIV/128/97.

Rozporządzenie Ministra Finansów: z dnia 7 grudnia 1994r. Dz. U. Nr 132, poz. 676, z dnia 13 grudnia 1995r. Dz. U. Nr 147 poz. 714

Uchwała Rady Gminy z dnia 30 grudnia 1997r, Nr XXIV/129/97

Uchwały Rady Gminy Grabica: z dnia 29 grudnia 1994r. Nr VI/24/94, z dnia 28 grudnia 1995r. Nr XII/56/95,

z dnia 19 grudnia 1996r. Nr XVIII/89/96

Uchwała Rady Gminy Grabica: z dnia 8 marca 1996r. Nr XIV/71/96, z dnia 22 kwietnia 1997r. Nr

XX/104/97, z dnia 15 kwietnia 1998r. Nr XXVI/156/98, z dnia 15 marca 1999r. Nr VI/46/99

104

2

41

122

wskaźnik struktury %

---