Regionalne zróżnicowanie konsumpcji
Ameryka Południowa
AUTORZY :
ARGENTYNA
Trochę geografii
Powierzchnia Argentyny wynosi około 2,8 mln km 2, nie biorąc pod uwagę wysp na południowym Atlantyku i argentyńskiej ćwiartki Antarktydy. Jest jednym z największych państw świata (ósmym co do wielkości). Obszary Argentyny rozciągają się przez kilka stref klimatycznych; od lasów deszczowych (przy granicy z Brazylią i Paragwajem), przez pustynną środkowo-zachodnią część Argentyny (prowincje Mendoza, San Juan, San Luis), zaśnieżone Andy z najwyższym szczytem Ameryki Południowej Aconcaguą, wilgotną Pampę ze stolicą Buenos Aires, po chłodną i deszczową Patagonię i Ziemię Ognistą. No i oczywiście mroźna Antarktyda.
Język
Teoretycznie hiszpański. Jest to jednak jego argentyńska odmiana, nazywana przez Argentyńczyków castellano. Castellano to język mówiony, ponieważ różnica polega na wymowie. Język jest bardziej miękki, melodyjny, na północy wymowa niektórych wyrazów zbliżona jest do języka portugalskiego. Także wiele tu idiomów nieznanych dla rodowitych Hiszpanów.
Pieniądze
Argentyński peso jest tu powszechnie zapisywany jak amerykański dolar - $. Przelicznik zresztą jest 1:1. W Argentynie bardzo powszechne jest korzystanie z kart kredytowych (bardziej niż w Polsce). Można nimi płacić prawie wszędzie. Najpopularniejsze są tu: MasterCard i Visa oraz American Express. Także nie ma większych problemów z płaceniem dolarami amerykańskimi. Pieniądze można wymienić w tzw. cambio. Są usytuowane dość gęsto w miastach argentyńskich. Również można skorzystać z usług bankomatu, który tu nazywany jest banelco.
Święta
9 LIPCA - Día de la Indepedencia to jedno z najważniejszych i najbardziej hucznie obchodzonych świąt argentyńskich. W tym czasie odbywaja się wiele imprez towarzyszących, pokazy sztucznych ogni, festyny. Oczywiście szczególnie uroczyście dzień ten jest obchodzony w stolicy kraju - Buenos Aires. Historia tego święta sięga roku 1816 r., kiedy Argentyna uzyskała niepodlelość. W XVIII w. Buenos Aires było stolicą Wicekrólestwa La Platy. W tym okresie wzrastały już silnie tendencje odseparowania się od Korony Hiszpańskiej. Po odparciu brytyjskiej inwazji w 1806 i 1807 r. mieszkańcy tego regionu (także potomkowie pierwszych kolonizatorów hiszpańskich) zwrócili się w 1810 r. przeciwko Hiszpanii. Rada miejska Buenos Aires usunęła wicekróla i powołała do życia rządzącą juntę. Wobec próby odzyskania przez Hiszpanów Buenos Aires, kongres porklamował 9 lipca 1816 r. niepodległość Zjednoczonych Prowincji La Platy. Obecną nazwę Argentyna nosi od 24 grudnia 1826 r.
Nowy Rok (Nuevo Ańo) |
Wielkanoc |
Święto Pracy (Día del Trabajador) |
Rewolucja majowa (Revolución de Mayo) |
Dzień Malwinów (Revolución de Las Malvinas) |
Święto Flagi (Día de la Bandera) |
Święto Niepodległości (Día de la Indepedencia) |
Rocznica śmierci San Martina (Día de San Martín) |
Dzień Kolumba (Día de la Raza) |
Boże Narodzenie (Navidad) |
Kuchnia argentyńska
Podstawą kuchni argentyńskiej jest mięso (carne), głównie wołowe. Najpopularniejszym daniem jest natomiast asado - rodzaj pieczeni na argentyńskim grillu, który tu nazywa się parrilla. Innym typowym daniem są empanadas - pierożki pieczone, wypełnione mięsem, szynką, kurczakiem, farszem warzywnym, oliwkami, jajkami i serem. Są oczywiście różne kompozycje empanadas. Popularne są także milanesa (duży płat smażonego i panierowanego mięsa), lomito (polędwica), często podawana jak hamburger w bułce. Jeśli chodzi o słodycze to podstawą wszystkich dań słodkich jest dulce de leche. W smaku przypomina polską 'krówkę', ale konsystencja jest bardziej płynna. Dulce de leche dodaje się do lodów, ciast, tortów, bułeczek itp. Często stosuje się ją do smarowania na chleb, jak nutellę.
Tradycyjnym napojem jest natomiast yerba maté - rodzaj herbaty. Istotę picia tego napoju stanowi przede wszystkim sposób, w jaki się ją pije. Yerba maté pije się z małych specyficznych kubeczkach (materach), wykonanych z tykwy, drewna lub porcelany, przez metalową rurkę zakończoną siteczkiem (bombilla). Alkohol jest w Argentynie bardzo tani, szczególnie piwo (serveza) - najpopularniejsze i najlepsze to Quilmes oraz Los Andes, a także wino.Większość win argentyńskiej produkcji pochodzi z prowincji Mendoza. Tam też znajduje się najwięcej winnic, które można zwiedzać, a w większości z nich zwiedzanie połączone jest z degustacją.
BRAZYLIA
RIO DE JANEIRO
Położenie geograficzne
Rio de Janeiro położone jest w południowo-wschodniej Brazylii, nad Oceanem Atlantyckim i Zatoką Guanabara. Jest stolicą stanu Rio de Janeiro oraz drugim po Sao Paulo (co do wielkości) miastem kraju. Jest także jednym z najważniejszych metropolii Ameryki Południowej. Tworzy region metropolitalny Rio de Janeiro-Niterói, w skład którego wchodzą m. in. miasta: Nova Iguaçu, Duque de Caxias, Sao Joao de Meriti czy Nilópolis. Miasto otaczają porośnięte tropikalną roślinnością wzgórza i białe, piaszczyste plaże. Jednak takie położenie naturalne nie sprzyja rozwojowi przestrzennemu miasta. Mieszkańcy zamknięci pomiędzy wodą a górami muszą toczyć nieustanną walkę z przyrodą w celu zdobywania nowych terenów pod rozbudowę, a także chronić się przed niszczycielską działalnością oceanu. Z tego powodu w mieście istnieje rozbudowana sieć tuneli, liczne osuszone tereny bagniste, wały i umocnione zbocza. Na Rio de Janeiro składają się trzy kontrastujące ze sobą części: nowoczesne centrum (w skład którego wchodzą wąskie i wysokie wieżowce), południowa strefa dzielnic willowych i terenów rekreacyjnych oraz rozległa strefa północna, obejmująca tereny przemysłowe i dzielnice biedoty. Centrum miasta zajmuje powierzchnię ok. 10 km2. Jego cechą charakterystyczną są: szerokie aleje, historyczne zabytki miasta (głównie barokowe kościoły) sąsiadujące z nowoczesnymi "drapaczami chmur" (szczególnie wzdłuż głównej arterii miasta - Rio Branco). Dzielnice mieszkaniowe strefy południowej położone są przede wszystkim wzdłuż wybrzeża oraz jeziora Rodrigo de Freitas. Najsłynniejszą dzielnicą tej strefy jest Copacabana - "nocne centrum" Rio de Janeiro. Północnej części miasta zajmują dzikie, urwiste zbocza gór, które zamieszkuje najbiedniejsza ludność miasta. Rejony te zwane są "favelas" i żyje tu ok. 20 % wszystkich mieszkańców Rio. Spośród dominujących nad miastem wzgórz najsłynniejsze to Pao de Açuar (Głowa Cukru, wys. 395 m) oraz wznoszące się nad wejściem do zatoki Corcovado (wys. 704 m) ze statuą Chrystusa (wys. ok. 30 m).
Trochę historii
Nazwa miasta wywodzi się od pomyłki portugalskiego żeglarza Gaspara de Lemos, który w 1502 r. odkrył zatokę Guanbara. Ponieważ był przekonany, że odkrył właśnie ujście dużej rzeki, nazwał ją Rio de Janeiro (rzeka styczniowa). Pierwsza osada (francuskich hugonotów) powstała tam w 1555 r. Francuzi zajęli cały region zatoki zakładając tu kolonię La France Antarctique. Kolonizujący Brazylię Portugalczycy do walki z Francuzami skierowali wojsko pod dowództwem E. de Sá. Założony w 1565 przez Portugalczyków obóz wojskowy dał początek współczesnemu miastu. Trwające do 1567 r. zacięte walki zakończyły się ostatecznie klęską Francuzów. W 1567 r. Rio de Janeiro przekształciło się w ośrodek miejski. Od końca XVII w. rozwijało się także jako port obsługujący region uprawy trzciny cukrowej, a od 1763 r. Rio pełniło role stolicy kolonii, a później niepodległej Brazylii. Na rozwój miasta wpłynęła także "gorączka złota", która ściągała od początku XVIII w. wielu ludzi do kopalni złota w Minas Gerais. Do połowy XVIII w. Rio de Janeiro było ważnym ośrodkiem handlu niewolnikami w Ameryce Południowej. W 1763 r. zostało mianowane portugalską stolicą wicekrólestwa Brazylii. W latach 1808-1821 rezydował tu portugalski dwór królewski, chroniąc się przed wojskami francuskimi. Do końca XIX w. Rio de Janeiro było największym miastem Ameryki Południowej. Po uzyskaniu niepodległości przez Brazylię w 1822 r. było siedzibą cesarza (do 1889 r.) oraz stolicą kraju. W latach 1880-1960 tworzyło także dystrykt federalny. W 1960 r. stolicę przeniesiono wprawdzie do nowo wybudowanej Brasílii, jednak Rio do dziś pozostało turystycznym centrum kraju.
Atrakcje turystyczne Rio de Janeiro
Centrum
Główny plac centrum Rio to Praça Floriano. Szczególny ruch odbywa się tu w porze obiadu, a także w późnych godzinach popołudniowych. Jego cechą charakterystyczną są liczne urokliwe kawiarnie na wolnym powietrzu, w których rozbrzmiewają dźwięki samby i rumby. W centrum mieści się także Muzeum Sztuki Nowoczesnej (Museu de Arte Moderna). Budynek znajduje się na terenie zaprojektowanym przez najsłynniejszego brazylijskiego urbanistę, Burle Marxa, który zaprojektował między innymi miasto Brasília. Na szczególną uwagę zasługuje wzgórze Largo da Carioca, na szczycie którego wznosi się klasztor św. Antoniego (Convento de Santo Antônio) - najstarsza budowla sakralna w Rio, pochodząca z 1608 r. Zakrystię kościoła, z 1745 r., zdobią piękne rzeźby z drzewa jacaranda i kafle azulejos, wyróżniające się charakterystyczną niebieską barwą.
Głowa Cukru
Głowa Cukru (Pao de Açúcar), to wizytówka Rio de Janeiro, wzgórze wznoszące się na wysokość 396 m n.p.m., górujące nad miastem oraz zatoką Guanabara. Na szczyt turystów wożą wagoniki kolejki linowej. Kolejka wyrusza z Praça General Tibúrcio przy Praia Vermelha w dzielnicy Urca. Podróż składa się z dwóch etapów. Na niższym wzgórzu znajduje się restauracja, w której grywają znakomici muzycy brazylijscy.
Corcovado i posąg Chrystusa Zbawiciela (Cristo Redentor)
Corcovado to góra wznosząca się na wysokość 709 m n.p.m. Znajduje się w obrębie Parque Nacional da Tijuca. Roztacza się stąd przepiękny, oszałamiający widok na całe Rio de Janeiro, plaże (w tym Copacabanę), największy stadion świata Maracanę, międzynarodowe lotnisko oraz liczne wyspy i wysepki położone w Zatoce Guanabara. Podobnie imponujący jest ustawiony na szczycie góry posąg Chrystusa Zbawiciela (Cristo Redentor), z ramionami otwartymi w zapraszającym geście. Cristo Redentor mierzy aż 30 m i waży ponad 1000 ton. Posąg stoi na 7-metrowym cokole. Statua została zbudowana z okazji setnej rocznicą uzyskania niepodległości przez Brazylię. Projekt, który został zatwierdzony w 1921 r., został wykonany przez Hectora da Silvę Costa. Ostatecznie statua stanęła na szczycie Corcovado 12 października 1931 r. i odtąd stała się symbolem nie tylko Rio de Janeiro ale i całej Brazylii.
Najsłynniejsze plaże Rio de Janeiro
Swą sławę Rio zawdzięcza między innymi swym plażom. Do najpiękniejszych należą te, które znajdują się na południowy wschód od śródmieścia: Flamengo, Botafogo, Leme, Copacabana, Arpoador, Ipanema, Leblon, Vidigal, Pepino i Barra da Tijuca. Jednak chyba nie ma słynniejszej plaży niż 4,5-kilometrowa Copacabana. Plaża ta położona jest w dzielnicy o tej samej nazwie. Dzielnica ta jest natomiast jednym z najgęściej zaludnionych osiedli w Rio de Janeiro. Copacabana to drugie centrum miasta, szczególnie w nocy. Tu mieszczą się drogie hotele, liczne kina, teatry, modne restauracje i lokale nocne. Nocne życie tętni także na ulicy. Na Ipanemie wypoczywają najzamożniejsi plażowicze, którym nie odpowiadają szaleństwa Copacabany. "Ipanema" to indiańskie słowo oznaczające niebezpieczną toń i rzeczywiście, fale bywają tu wysokie i niebezpieczne, szczególnie podczas cofania się. Można powiedzieć, że plaże podzieliły między siebie różne grupy mieszkańców Rio. I tak Posto nr 9, przylegający do Rua Vinícius de Morais, to plaża zwana niegdyś "Dziewczyna z Ipanemy", a obecnie Cemetério dos Elefantes (cmentarzysko słoni), ponieważ spotykają się na niej hipisi i artyści. Młodzież wybrała dla siebie plażę przed Caesar Park Hotel.
Karnawał
Karnawał to jedno z najważniejszych i największych wydarzeń Ameryki Południowej. Trwa od ostatniej soboty przed Popielcem do wtorku, do godziny 24. Na wybudowanym w 1983 r. Sambodromie (zaprojektowanym przez O. Niemeyera) odbywa się parada rywalizujących o palmę pierwszeństwa 48 oficjalnych szkół samby. Uczniowie szkół przygotowują się do tego szczególnego dnia przez cały rok. Karnawał to także cały przemysł odzieżowy, gdyż każda szkoła stara się nie tylko jak najlepiej tańczyć, ale i wyglądać. Co roku wybierana jest miss karnawału i organizowany jest konkurs na najpiękniejszy strój. Dlatego ulice Rio de Janeiro toną w kolorowych piórach, błyszczących cekinach i brokatach, a wszystkiemu temu towarzyszą gorące brzmienia samby. Liczni turyści także bawią się wraz z mieszkańcami Rio de Janeiro. Biorą udział w pochodach karnawałowych na głównej ulicy miasta Rio Branco.
Noclegi
Najtańsze noclegi w Rio można znaleźć w dzielnicach Gloria, Catete i Flamengo. Decydując się na nocleg w Copacobanie, Ipanemie lub Leblon trzeba liczyć się z większym wydatkiem (od 30 USD za dwójkę). Niektóre hotele:
Hotel Ferreira Viana (Rua Ferreira Viana 58) - Położony w dzielnicy Catete w pobliżu stacji metra. Za dwójkę z łazienką , telewizorem i śniadaniem płaci się 30 R.
Regina Hotel - leży prawie naprzeciwko hotelu Ferreira Viana. Dwójka z klimatyzacją 75 R.
Hotel Beniamin Constant (Rua Beniamin Constant 10) w dzielnicy Gloria - jeden z najtańszych noclegów w mieście, od 9 R od osoby.
Hotel Santa Clara (Rua Decio Vilares 316) - położony w Copacabanie, oferuje pokoje w cenie od 60 R.
Hotel Angrense (Travessa Angrense 25) - również w dzielnicy Copacobana, ceny od 35 R za jedynkę bez łazienki.
STOLICA BRAZYLI - BRASILIA
Trochę geografii
Brasilia to stolica Brazylii. Położona jest na Wyżynie Brazylijskiej (w południowej części), w Regionie Zachodnio-Centralnym, w skład którego wchodzą następujące prowincje: Mato Grosso, Mato Grosso do Sul, Goiás oraz Dystrykt Federalny Brasília (Distrito Federal Brasília). Dystrykt Federalny znajduje się pomiędzy 15°30' i 16°03' szerokości geograficznej południowej. Jego granicami są: rzeka Preto (na wschodzie) i Descoberto (na zachodzie). Zajmuje obszar 5,814 km 2. Stolica dystryktu położona jest nad sztucznym jeziorem Lago de Brasília.
Region ten znajduje się w zasięgu klimatu zwrotnikowego, tropikalnego. Średnia temperatura roku wynosi tu od 22 do 25o, zaś maksymalne temperatury dochodzą do 40o. Klimat tej strefy kształtowany jest przez masy powietrza na przemian równikowego i zwrotnikowego. W lecie napływa wilgotne powietrze równikowe (monsun północno-zachodni), natomiast w zimie bardziej suche powietrze zwrotnikowe (monsun południowo-wschodni). W skutek tego lata są wilgotne, zaś zimy bardzo suche. Częstym zjawiskiem są tu katastrofalne susze (seca).
Region Zachodnio-Centralny porastają głównie sawanny (campos cerrados) z pojedynczymi drzewami lub grupami drzew kserofitowych i różne gatunki tropikalnych traw, w rejonach rzek występują także rozległe tereny podmokłe i bagna, co czyni te obszary jednymi z najbardziej niedostępnych i dzikich w Brazylii. Cechą charakterystyczną tego rejonu (jak i całej południowej Brazylii) jest czerwona gleba; porastają ją mchy i porosty. Im bliżej południa, tym częściej występują wilgotne lasy, charakterystyczne dla tej strefy klimatycznej - zwane hylea. W ich gęstwinie zaznacza się piętrowość. Las tropikalny cechuje się trwałością liści, cienką korą na pniach, korzeniami powietrznymi oraz ogromną obfitością lian.
Trochę historii
Przed przybycie Europejczyków na terenie dzisiejszej Brazylii nie istniała żadna wyższa cywilizacja, podobna do takich, które wykształciły się w Ameryce Środkowej, czy na obszarach andyjskich zachodniej części Ameryki Południowej. Żyły tu jedynie plemiona indiańskie, oddzielone od siebie tysiącami kilometrów sawann, stepów i lasów równikowych. Były zróżnicowane pod względem rasowym i językowym. Zajmowały się zbieractwem, rybołówstwem, i myślistwem. Pierwszym Europejczykiem, który dotknął brazylijskiej ziemi był portugalski żeglarz Pedro Alvarez Cabral w 1500 r. Od tego momentu nastąpiła kolonizacja wschodniego wybrzeża Brazylii (wąskiego pasma ciągnącego się wzdłuż Oceanu Atlantyckiego). Początkowo zaczęły tu powstawać plantacje trzciny cukrowej, które otworzyły pierwszy etap rozwoju tego państwa. W drugiej połowie XVI w. zaczęły powstawać pierwsze osady i miasta, kolonizatorzy zaś zaczęli zapuszczać się w głąb lądu. Do XVIII w. Brazylia była krajem zajmującym się wyłącznie produkcją rolną: przede wszystkim uprawą trzciny cukrowej, ale także kakao, wanilii, cynamonu oraz wypasem bydła. W XVIII w. Odkryto w Brazylii złoto (w. 1725 r. w rejonie dzisiejszej Brasílii). Wkrótce Brazylia stała się największym eksporterem złota na świecie. W ten sposób w głębi lądu, wśród pustych obszarów zwanych sertao zaczęły powstawać osady rolniczo-górnicze. Ludność zaczęła się przenosić z wybrzeża w regiony m. in. Regionu Zachodnio-Centralnego. Jednak po wyczerpaniu złóż, proces ten został zatrzymany. Zastąpił wzrost produkcji rolnej, a stolicę przeniesiono z Bahii do Rio de Janeiro. Od drugiej połowy XVIII w. Nastąpił wzrost liczby ludności mieszkającej na wybrzeżu i gwałtowny spadek ludności w głębi kraju. Do nasilenia się tego zjawiska przyczynił się także napływ imigrantów Z Europy, głównie do Rio de Janeiro i Sao Paulo. Z tego powodu zaczęły pogłębiać się dysproporcje w przestrzennym rozmieszczeniu ludności. Większość mieszkańców skupiła się zatem w pasie wybrzeża o szerokości 500 km, podczas gdy tzw. interior pozostał słabo zaludniony. Rząd brazylijski postanowił zlikwidować te kontrasty poprzez aktywizację gospodarczą interioru. Jedną z prób w tym zakresie było przeniesienie stolicy kraju do nowego miasta, położonego w wewnątrz kraju. Idea zbudowania nowej stolicy Brazylii we wnętrzu terytorium państwa pojawiła się już w 1823 r. W 1898 r. wprowadzono do konstytucji utworzonej republiki zapis mówiący o planie budowy.
Powstanie nowej stolicy Brazylii
Ostatecznie Brasília powstawała w latach 1956-1960, podczas rządów prezydenta Juscelino Kubitschek'a. Uroczystość inauguracyjna Brasílii jako nowej stolica państwa odbyła się 21 kwietnia 1960 r. Plan budowy miasta powstał pod kierownictwem Lucia da Costy, a jej najważniejsze budynki były zaprojektowane przez Oscara Niemeyer'a. Miasto zostało zaplanowane na tylko 500 tys. mieszkańców. Szybko jednak okazało się, że plan był utopią, gdyż już w 1970 r. w nowej stolicy mieszkało 546 tys., a w 1991 1,6 mln mieszkańców. Na obrzeżach stolicy powstały więc satelitarne miasta. Obecnie ludność Brasílii (włączając w to miasta satelitarne) wynosi ponad 2 mln.
Od początku z ideą powstania nowej stolicy wiązało się podniesienie głosów sceptycznych i entuzjastycznych. Do pozytywnych aspektów Brasílii należały m.in.: miasto nie zagroziło w żaden sposób środowisku naturalnemu, gdyż faktycznie jego budowa nie niosła ze sobą groźby zanieczyszczenia, region, w którym powstała, znajduje się w geometrycznym środku państwa, którego podstawowym bogactwem są ogromne wolne przestrzenie, dobry klimat i dobre temperatury przez cały rok (nie za wysokie i nie za niskie), wiele słonecznych dni w roku i słabe opady. Do negatywnych aspektów należały zaś: wysokie ceny mieszkań w porównaniu z innymi miastami Brazylii, niewydajny i źle funkcjonujący transport publiczny, zaś komunikacja miejsca przynosiła straty, a budowa metra przebiegała bardzo wolno z powodu ograniczonych funduszy. W konsekwencji mnóstwo ludzi była zmuszona do zakupu samochodów. Obcokrajowcy przybyli do stolicy nie darzyli sympatią mas ludzi, którzy nagle znaleźli się na ulicy, a także znacznych odległości dzielących poszczególne budynki. Ponadto powstające wokół stolicy dodatkowe miasta satelitarne były niedoinwestowane w takim stopni, jak centrum, zwane Plano Piloto. Ostatnim z poważnych aspektów negatywnych nowej stolicy było to, iż wiele z wybudowanych tu nowoczesnych budynków była piękna, lecz mało funkcjonalna.
Trzeba jednak przyznać, iż wybudowanie nowego miasta w środku dziczy, gdzie występowały dotąd gęste lasy tropikalne lub błoto i gdzie nie istniały żadne drogi prowadzące na plan budowy, w pobliżu nie znajdowały się materiały budowlane, a wszystko trzeba było transportować drogą lotniczą, było wielkim osiągnięciem nie tylko architektoniczny, ale przede wszystkim organizacyjnym.
Układ miasta
Brasília według zamiarów swoich twórców miała stanowić wzorzec miasta przyszłości. Plan miasta przypomina lecącego ptaka o półkoliście rozłożonych skrzydłach. Układ miasta skoncentrowany jest wzdłuż dwóch osi: wschód-zachód i północ-południe. Pierwsza ma charakter monumentalny, pełni funkcje stołeczne i reprezentacyjne, druga - wygięta w łuk - funkcje mieszkaniowe. Głównymi arteriami miasta są dwie autostrady: pierwsza biegnąca przez dzielnice handlowe i mieszkaniowe oraz druga przecinająca dzielnice, w których skupiają się gmachy publiczne, zbudowane według projektu Oscara Niemeyer'a. Wiele z nich ma niepowtarzalny wygląd i zaprojektowane są tak, aby prezentowały się nie tylko w dzień, ale i w nocy - w świetle reflektorów). Dzielnice mieszkaniowe rozdzielone są ogromnymi terenami zielonymi i rekreacyjnymi oraz centrami handlowymi. Do najstarszych dzielnic stolicy należą: Citade Livre (Wolne Miasto), miasto robotników, którzy pracowali przy budowie Brasílii oraz centrum zwane Plan Piloto. Największą dzielnicą jest natomiast Taguatina skupiająca ponad 100 tys. mieszkańców.
Atrakcje turystyczne
Brasília jest miastem młodym, nie ma więc do typowych zabytków. Jednak godne podziwu są liczne, wspaniałe osiągnięcia architektoniczne. Do najciekawszych z nich należą: Katedra projektu Oscara Niemeyer'a, wybudowana w 1989 r., pomalowana na biało i w kształcie korony cierniowej. Jej kolorowe witraże zostały zaprojektowane przez Antonia Marianne Peretti'ego. Do innych ciekawych pod względem architektonicznym kościołów należą: Sanktuarium Dom Bosco, Igreja Nossa Senhora de Fátima (nazywany często Małym Kościołem) oraz świątynia ekumeniczna LBV. Wśród gmachów użyteczności publicznej na uwagę zasługują: Praça dos Tres Poderes (Plac Trzech Sił), wokół którego usytuowane są różne ważne budynki rządowe, jak Congresso Nacional, Palacio do Planalto czy Supremo Tribunal Federal (Parlament) z dwiema 28-kondygnacyjnymi bliźniaczymi wieżami, u podnóża których znajdują się niskie zabudowania senatu i izby deputowanych. Do innych ważnych budowli stolicy należą: spokojny i harmonijny w proporcjach pałac prezydencki Palácio da Alvorada, gmach Ministerstwa Spraw Zagranicznych i budynek Teatru Narodowego (Teatro Nacional Claudio Santoro). Panoramę miasta można podziwiać z udostępnionej platformy dla turystów (na 75 metrach wysokości) 224-metrowej wieży telewizyjnej. W stolicy znajdują się także: ogród botaniczny, zoologiczny i liczne parki (z których największy i najpiękniejszy to Brasília National Park).
Atrakcje turystyczne oferują także rejony wokół stolicy. Wielu turystów chętnie odwiedza Chapada dos Veadeiros - park narodowy, położony 250 km od Brasílii w prowincji Goiás. W parku tym znajdują się przepiękne wodospady, skaliste kaniony i gorące źródła. W okolicy miasta Alto Paraiso natomiast znajduje się miasteczko zwane Stolicą Trzeciego Tysiąclecia i będące "mekką" brazylijskich miłośników wiedzy ezoterycznej i tzw. grup "new age". Wspaniałe wodospady można także spotkać w rejonie miasteczka Pirenopolis. Pirenopolis zachwyca także swoją kolonialną architekturą.
CHILE
Trochę geografii
Chile to niezwykły kraj, chociażby ze względu na obszar, jaki zajmuje. Jest to wąski pas, ciągnący się na długości 4.300 km wzdłuż zachodniego wybrzeża Ameryki Południowej, od Peru do Cieśniny Magellana (plus okryta tajemnicą Wyspa Wielkanocna), zaś powierzchnia kraju wynosi prawie 757 tys. km. Z tego też powodu niezwykle zróżnicowany pod względem krajobrazowym i klimatycznym. Na jego terenie znajdują się jałowe i pustynne tereny północengo Aliplano i zielone, wilgotne i malownicze pojezierza chłodnej i deszczowej Patagonii na dalekim Południu. Ośnieżone szczyty Andów znajdują się w stosunkowo niewielkiej odległości od słonecznych plaż. Ziemie obecnego Chile wchodziły kiedyś w skład państwa Inków ze stolicą w Cuzco (Peru). Jego terytorium zamieszkiwały (i wiele z nich zamieszkuje do dziś) różne plemiona indiańskie: Araukanów (Mapucze), Ajamara, Atacameńo, Diaguitas... Oficjalnym językiem jest hiszpańki, jednak wiele plemion posługuje się wciąż różnymi indiańskimi narzeczami (ajmara, araukańskim czy rapa nui na Wyspie Wielkanocnej).
Chile dzieli się na 13 regionów administracyjnych ponumerowanych w kolejności z północy na południe, z wyjątkiem Okręgu Santiago (Metropolitana de Santiago). Region I Tarapaca i Region II Antofagasta składają się na tzw. Norte Grande (Wielką Północ), zaś Region III Atacama i Region IV Coquimbo na Norte Chico (Małą Północ). Norte Grande i Norte Chico różnią się od siebie zasadniczo. Norte Grande to w przeważającej części tereny pustynne (z Pustynią Atacama), zaś Norte Chico to obszar bogaty w surowce naturalne i znacznie bardziej zielony. Dalej na południe rozciąga się Region V Valparaiso, położone w żyznej dolinie, słynącej przede wszystkim z winnic. 120 km na wschód od Valparaiso położona jest stolica kraju - Santiago de Chile. Zarówno ten region jak i Region VI Libertador O'Higgins i Region VII Del Maule wchodzą w skład Chile Środkowego. Od Regionu VIII Bio Bio możemy mówić już po Chile Południowym. Na szczególną uwagę zasługuje Region IX Araucania, będący w XIX w. terytorium Araukanów. Araucania to zielona kraina, tysiąca jezior i ośnieżonych szczytów, podobnie jak sąsiadujący z nią Region X Los Lagos (jak sama nazwa wskazuje - region jezior). Obszar porośnięty jest gęstym lasem Chiloe, na jego terenie leży również największa wyspa (Chiloe) należąca w całości do Chile. Dalej na południe rozciągają się już tereny chilijskiej Patagonii, które zajmują swym obszarem dwa południowe regiony: Region XI Aisen i Region XII Magallanes. I można powiedzieć, że rejony te obfitują w krajobrazy chyba jedne z najpiękniejszych na świecie. Za Region XIII Chilijczycy uważają fragment terytorium Antarktydy.
Komunikacja
SAMOLOT. Do Chile można dostać się zarówno bezpośrednio z Polski, jak i z innych krajów Ameryki Południowej - oczywiście najpopularniejszym środkiem transportu jest samolot. Ceny są bardzo zróżnicowane w zależności od odległości, kraju i pory roku. Krajowe połącznia oferują linie lotnicze LanChile, Ladeco i National Airlines. Są także linie regionalne, z których można skorzystać na krótkich trasach np. na terenie Patagonii (DAP) lub Norte Grande (Aerochile). Lan Chile, podobnie jak wiele innych linii lotniczych na świecie, oferuje karnety lotnicze zwane "visit in..." Chile. Karnet taki (zakupiony wraz z biletem zasadniczym) uprawnia do podróżowania na terytorium kraju na kilku wybranych trasach, z czego cena jest znacznie niższa, niż gdyby kupować bilety osobno na te trasy. Karnet zazwyczaj ma krótki termin ważności (kilkadziesiąt dni).
AUTOBUS. Wiele agencji turystycznych oferuje także podróżowanie autobusami. Nie trzeba się bać, że na dłuższych trasach podróż będzie męcząca. Autobusy są bardzo wygodne, zaopatrzone w klimatyzację i toalety, a w czasie jazdy podawane są posiłki. Wiele z nich posiada także opcje noclegową (autobusowe kuszetki). Autobusy jeżdzą dość często nie ma potrzeby wcześniejszego rezerwowania miejsc.
POCIĄG. Po Chile można także podróżować pociągiem. Linie kolejowe ciągną się z Santiago de Chile do Temuco, a latem do Puerto Montt. Wagony sypialne są oczywiście droższe od wagonów drugiej klasy, lecz standart jest o wiele wyższy. Pociągi sypialne mają piętrowe łóżka.
PROM. Ciekawym sposobem podróżowania jest skorzystanie z promu - szczególnie atrakcyjne jest to w Araukanii i Patagonii. Promy pływają w rejonie fiordów patagońskich z Puerto Montt do Puerto Chacabuco i Puerto Natales. Podróż trwa kilka dni (do Puerto Natales cztery noce i trzy dni). W cenę biletu wchodzą zatem nocleg i posiłki. Popularnym rejsem jest rejs z wyspy Chiloe do Pargay. Warto pamiętać, że aby dostać się Z Punta Arenas na Ziemię Ognistą inną drogą niż powietrzną, trzeba skorzystać z promu kursującego przez Cieśninę Magellana. Można ten problem mieć z głowy wyjeżdżając z Punta Arenas autokarem, który zawiesie nas do punktu przeprawy i wraz z nim przeprawimy się przez Cieśninę. To samo dotyczy drogi w przeciwnym kierunku.
Pieniądze
Chilijska waluta do peso (Ch$). Kurs wymiany waha się i wynosi: 1 USD = od 403 do 423 CH$. Pieniądze można wymieniać w kantorach (cambio), czasami w hotelach i biurach turystycznych. Warto zawsze mieć przy sobie miejscową walutę, gdyż amerykańskie dolary nie zawsze są akceptowane jako środek płatniczy (np. w supermarketach). Czasami można zapłacić dolarami w prywatnych, małych sklepikach. W kantorach można także wymienić miejscową walutę lub dolery na walutę krajów sąsiednich. Wszystkie transakcje przeprowadzane przy pomocy karty kredytowej są przeliczane po niekorzystnym kursie państwowym. Można także korzystać z bankomatów (Redbanc). Najczęściej akceptowane są karty Visa i MasterCard.
Święta
Nowy Rok (Nuevo Ańo) |
Wielkanoc |
Święto Pracy (Día del Trabajo) |
Rocznica bitwy morskiej pod Iquique (Glorias Navales) |
Boże Ciało (Corpus Christi) |
Świętego Piotra i Pawła |
Święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (Asunción de la Virgen) |
Rocznica zamachu stanu z 1973 r. (Pronunciamiento Militar de 1973) |
Święto Niepodległości (Día de la Indepedencia Nacional) |
Święto wojska chilijskiego (Día del Ejercito) |
Rocznica odkrycia Ameryki (Día de la Raza) |
Wszystkich Świętych (Todos los Santos) |
Niepokalane poczęcie Najświętszej Marii Panny (Inmaculada Concepción) |
Boże Narodzenie (Navidad) |
EKWADOR
Trochę geografii
Ekwador jest najmniejszym państwem na wybrzeżu pacyficznym Ameryki Południowej. Swoją nazwę zawdzięcza swojemu położeniu - po obu stronach równika (ecuador w języku hiszpańskim oznacza równik). Ekwador graniczy z dwoma tylko państwami: Kolumbią od północy i Peru od południa. Pomimo niewielkiej powierzchni kraj ten jest bardzo zróżnicowany pod względem geograficznym. Kontynentalna część kraju dzieli się wyraźnie na trzy regiony, położone równolegle do wybrzeża. Różnią się one zarówno pod względem ukształtowania powierzchni, klimatem czy szatą roślinną, ale także składem ludności i stopniem zagospodarowania. Pierwszym regionem geograficznym Ekwadoru jest Costa - nizinno-wyżyne wybrzeże, drugim - górzysta Sierra, czyli ekwadorski rejon Andów, zaś trzecim - fragment Niziny Amazonki, zwany Oriente. Czwartym regionem Ekwadoru, nie należącym jednak do zwartego kontynentu, należą Wyspy Galapagos (Islas Galápagos), położone na równiku, na Oceanie Spokojnym w odległości 1000 km na zachód od wybrzeża. Stanowią jedną z 22 prowincji tego kraju. W skład tego archipelagu wchodzi 13 większych wysp i 47 mniejszych o łącznej powierzchni około 7,8 tys. km 2. Są to wyspy pochodzenia wulkanicznego z licznymi stożkami wulkanicznymi. Do większych i najciekawszych pod względem krajobrazowym wysp archipelagu należą: Isla Santa Cruz, Isla San Salvador, Isla Baltra, Isla Fernandina (Narborough), Isla San Cristóbal, Isla Isabela (Albemarie) i Isla Santa María.
Trochę historii
Pierwsze ślady osadnictwa na ziemiach należących do obecnego Ekwadoru pochodzą z ok. 8000 p.n.e. Tereny te zamieszkiwały liczne plemiona Indian: Purukowie, Szibawosi czy Kamarowie. W 2. połowie XV w. król Tupa Inca Yupanqui włączył te tereny w granice państwa Inków (jako królestwo Quito). Szacuje się, że w tym okresie liczba Indian sięgała 500 tys. osób. Następnie, w latach 1531-1534, ziemie te zostały podbite przez hiszpańskich konkwistadorów, dowodzonych przez Sebastiána de Benalcázara, którzy założyli pierwsze miasta: Quito i Guyaquil. W 1563 r. przeszły pod panowanie wicekrólestwa Peru, jako audiencja Quito, a w 1717 r. do wicekrólestwa Nowej Granady. W początkach XIX w. rozpoczęła się walka miejscowej ludności z kolonizatorami hiszpańskimi. Efektem tej walki Ekwador na krótko przyłączył się do stworzonej przez Simona Bolivara republiki Wielkiej Kolumbii, by po jej rozpadzie, w maju 1830 r., ogłosić się niezależnym państwem. W niepodległym Ekwadorze przeprowadzono szereg postępowych reform społecznych, m.in. w 1852 r. zniesiono niewolnictwo. Lata 20. XX w. to wzrost uzależnienia Ekwadoru od Stanów Zjednoczonych, lata 30. to kryzys gospodarczy, zaś lata 40. To konflikt zbrojny z Peru, w wyniku którego Ekwador utracił ok. 40 % swojej części Amazonii. Przez cały okres niepodległego bytu wewnętrzna sytuacja polityczna kraju była bardzo skomplikowana i pełna napięć. Państwo wchodziło wciąż w konflikty graniczne z Peru i Kolumbią. Władzę sprawowano w sposób niezgodny z zasadami demokracji, zmiana kolejnych ekip dokonywała się często na drodze przewrotów wojskowych. W 1967 r. w Ekwadorze odkryto bogate złoża ropy naftowej, co żywiło znacznie gospodarkę kraju. W 1973 r. Ekwador przystąpił do OPEC, jednak spadek cen ropy na rynku światowym spowodował kolejny kryzys gospodarczy w kraju. W 1993 r. podjęto decyzję o wystąpieniu z OPEC. W latach 90. wprowadzono posunięcia oszczędnościowe, podwyżki cen, dewaluację krajowej waluty, które spotkały się z protestami związków zawodowych i ludności. Do dziś kraj pogrążony jest w dużym kryzysie ekonomicznym.
Klimat
W Ekwadorze panuje klimat równikowy, występują dwie pory roku: sucha i deszczowa. Duże zróżnicowanie oeograficzne sprawia jednak, że każdy region ma swój odrębny klimat. I tak północną część wybrzeża charakteryzuje wilgotny klimat równikowy, południową zaś (ze względu na wpływ zimnego Prądu Peruwiańskiego) suchy klimat równikowy. Klimat w Andach cechuje piętrowość. Obszary położone do wys. 1000 m n.p.m. leżą w strefie klimatu gorącego, pomiędzy 1000 a 2500 m n.p.m. leżą w strefie klimatu umiarkowanego, a obszary położone na wysokości pomiędzy 2500 i 4500 m n.p.m. w strefie klimatu chłodnego. Wysokie szczyty Andów dochodzące do wysokości nawet ponad 6000 m n.p.m. i wszystkie te, które znajdują się powyżej granicy wiecznego śniegu objęte są klimatem zimnym.
Na Galapagos i w rejonie wybrzeża pora gorąca i deszczowa trwa od stycznia do kwietnia. Od maja do grudnia temperatura jest niższa, a opady rzadsze. Na terenie Oriente najbardziej suche miesiące przypadają na okres od września do grudnia, zaś najwięcej opadów przypada na okres od czerwca do sierpnia. W górach pora sucha trwa od czerwca do września.
Ukształtowanie terenu
Andy dzielą kraj na dwie części: nadmorskie niziny Costa leżące na zachodzie kraju (obszar dochodzący do 500 m n.p.m.) oraz ekwadorskie dorzecze górnej Amazonki Oriente na wschodzie. Prawie wszystkie rzeki przecinające wybrzeże Ekwadoru biorą początek w Andach. W części północnej kraju sieć rzek jest gęsta, zaś w południowej - zanikają w okresie suszy. Głównymi rzekami wybrzeża są: Daule i Guayas, które w okresie pory deszczowej rozlewają się szeroko, zatapiając tereny nadbrzeżne. Południowa część wybrzeża ma charakter pustynny i półpustynny. W porze suchej pokrywa się słonymi jeziorami i solniskami.
Na Sierrę, czyli ekwadorską część Andów, składają się Kordyliera Zachodnia i Kordyliera Wschodnia. Obie poprzecinane są wysoko położonymi śródgórskimi kotlinami. Cechą charakterystyczną Kordyliery Zachodniej są licznie występujące tu wygasłe stożki wulkaniczne, z których aż 30 wznosi się ponad granicę wiecznego śniegu. Tu też znajdują się najwyższe szczyty kraju: wygasły wulkan Chimborazo 6267 m n.p.m. (co w języku miejscowych Indian oznacza "Matka śniegów") oraz Pichincha 4789 m n.p.m. i Ilinisa 5212 m n.p.m. Kordyliera Wschodnia obfituje w wulkany czynne i tworzy tzw. "drogę wulkaniczną", gdyż na odcinku 200 km znajduje się kilkanaście wulkanów, wśród których dominują: Cotopaxi - najwyższy na świecie czynny wulkan, wznoszący się na wysokość 5897 m n.p.m., ośnieżony Cayambe 5790 m n.p.m. i dwustożkowy Antisana 5704 m n.p.m. Na południu Sierry wznoszą się dwa wysokie i wciąż czynne wulkany: Altar 5319 m n.pm. i Sangay 5230 m n.p.m. Ze stożków wulkanicznych położonych powyżej granicy wiecznego śniegu na terenie całego obszaru Sierry, spływają lodowce, zaś grzbiety górskie poprzedzielane są płaskowyżami wznoszącymi się na wysokość 3500 m n.p.m.
Region Oriente, zajmujący ok. 50% powierzchni Ekwadoru, położony na wschodzie kraju to część wielkiej Niziny Amazonki. To obszar porośnięty gęstą puszczą tropikalną, rozciągającą się nad rzekami: Putumayo, Napo, Tigre czy Pastaza, należącymi do dorzecza Amazonki.
Wyspy archipelagu Wysp Galapagos mają krajobraz surowy, wulkaniczny. Stożki wulkaniczne i kratery wznoszą się niemalże na każdej wyspie. Najwyższe dochodzą do wysokości ponad 900 m n.p.m. Najwyższym szczytem i zarazem stożkiem wulkanicznym archipelagu jest Azul 1689 m n.p.m. Na niektórych wyspach znajdują się kanały lawowe (podziemne tunele) dochodzące do 2 km długości.
Jezior w Ekwadorze jest niewiele. Małe, polodowcowe jeziora znajdują się głównie w Andach.
Ludzie
Ekwador to kraj o największej gęstości zaludnienia w całej Ameryce Południowej. Około 50% ludności stanowią Indianie z grupy językowej keczua, zamieszkujący środkową część Andów oraz Indianie z okolic Oriente. Kolejną grupę stanowią Metysi (40%). Ludnośćbiała stanowi jedynie 9% społeczeństwa. Największymi ośrodkami ludności są Guayaquil i Quito - skupiające ponad połowę ludności miejskiej Ekwadoru. Około 48% mieszkańców żyje na wybrzeżu i Galapagos, a ok. 46% w górach.
Głównym językiem Ekwadoru jest hiszpański. Większość Indian mówi także w ojczystym języku keczua. Wiele plemion zamieszkujących niziny również posługuje się własnymi narzeczami. Język angielski jest tu praktycznie nieznany. Można się nim porozumieć jedynie na lotniskach, biurach dużych linii lotniczych oraz kilkugwiazdkowych hotelach.
Pieniądze
Jednostką monetarną w Ekwadorze do niedawna był 1 sucre = 100 centavos. Obecnie walutą Ekwadoru jest dolar amerykański. W Ekwadorze można płacić kartami kredytowymi, najpopularniejszymi Visa i MasterCard. Pojawiają się też pierwsze bankomaty (na razie dostępne są jedynie w Quito).
Atrakcje turystyczne
Quito - stolica Ekwadoru. Leży na wysokości 2850 m n.p.m. w kotlinie Quilla-Bamba, w odległości zaledwie 22 km od równika. Jest drugą po La Paz najwyżej położoną stolicą świata. Zostało zbudowane na terenach należących niegdyś do plemienia indiańskiego Quitos. Następnie było ważnym miastem Inków. Zostało zniszczone podczas walk z wojskami Atahualpy. Z czasów Inków nie zachowały się żadne ślady. Obecna stolica została ponownie zbudowana w 1534 r. na ruinach poprzedniego. Jej założycielem był Sebastián de Benalcázar. W stolicy zachowało się wiele budynków z okresu kolonialnego. W 1978 r. Quito zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO. Dziś Quito to przede wszystkim ośrodek kulturalny kraju, zaliczany do najpiękniejszych miast Andów. Położenie miasta zapewnia wspaniały klimat, a także piękne krajobrazy. W pogodny dzień widać pokryte śniegiem stożki wulkaniczne.
La Mitad del Mundo - to nazwa miejsca w miejscowości San Antonio de Pichincha, położonego 22 km od stolicy. Znajduje się dokładnie na równiku - stąd nazwa (połowa świata). Atrakcją turystyczną jest tu wielki pomnik równika z platformą widokową i wspaniałe muzeum etnograficzne.
Park Narodowy Machalilla (Paque Nacional Machalilla) - to jedyny na terenie Ekwadoru nadmorski park narodowy. W skład parku wchodzą plaże, suche lasy tropikalne, wilgotne lasy tropikalne i liczne stanowiska archeologiczne, a także 20 tys. hektarów oceanu, w tym dwie wyspy położone w niewielkiej odległości od stałego lądu. Na terenie parku rosną różne odmiany figowców, kaktusów, drzew kapokowatych, m.in. eiba z rodziny wełniakowatych. Isla de la Plata to wyspa położona na terenie parku w odległości 40 km od wybrzeża. Stanowi kolonię ptaków morskich (fregat, pelikanów czy głuptaków). Przypływają tu także wieloryby i delfiny.
Wyspy Galapagos są najstarszym parkiem narodowym w Ekwadorze, który został utworzony w 1959 r. Archipelag leży na równiku, ok. 1000 km na zachód od wybrzeży Ekwadoru. Wyspy zostały odkryte przez Hiszpanów w 1535 r. W skład archipelagu Wysp Galapagos wchodzi 13 dużych wysp i wiele mniejszych wysepek. Jednak jedynie na pięciu zamieszkują ludzie. Jednym ze słynnych badaczy, którzy odwiedzali wyspy był Karol Darwin w 1835 r. Najważniejsza wyspa to Isla Snata Cruz, na której skoncentrowane jest życie archipelagu oraz baza hotelowa i turystyczna. Największymi atrakcjami tego regionu jest oczywiście dzika przyroda, wspaniałe wulkaniczne krajobrazy i zwierzęta, z których na uwagę przede wszystkim zasługują: lwy morskie, pingwiny, głuptaki niebieskonogie, ogromne żółwie pierścieniste (znane jako giganty z Galapagos) i iguany.
Cotopaxi to najwyższy na świecie czynny wulkan, który wznosi się na wysokość 5897 m. n.p.m., a jego szczyt stanowi krater o średnicy 700 m. Należy on do stratowulkanów i charakteryzuje się niemal idealnym, stożkowatym kształtem. Jest jedyna góra na Ziemi o tak regularnych kształtach i drugą co do wysokości w Ekwadorze. W swojej historii alpinistycznej Cotopaxi ma akcent polski: w roku 1972 polsko-czeska ekspedycja po raz pierwszy dokonała zejścia do wnętrza krateru, 350 metrów poniżej jego krawędzi. Cotopaxi powodował często ogromne zniszczenia. Wybuchał wielokrotnie. Ostatnia erupcja w 1877 r. spowodowała znaczne straty i pochłonęła wiele ofiar. W XX w. Cotopaxi uaktywniał się trzy razy, jednak na mniejszą skalę.
Chimborazo (6310 m. n.p.m.). To wygasły wulkan, będący najwyższą górą Andów ekwadorskich. Jest widziany z Pacyfiku. Do czasów eksploracji Himalajów był uznawany za najwyższą górę na świecie. Chimborazo posiada 5 wierzchołków. Najwyższy z nich to The Whymper (lub Ecuador) , który z racji położenia niemal na równiku jest najdalej oddalonym punktem na naszej planecie, licząc od środka Ziemi. Chimborazo jest potężną góra, pokrytą wiecznym śniegiem i lodem. Wulkanolodzy sadza, iż w rzeczywistości składa się z dwóch wulkanów.
Święta
1 stycznia |
Nowy Rok |
6 stycznia |
Święto Trzech Króli |
Ostatnie dni przed Wielkim Postem |
Karnawał |
marzec/kwiecień |
Wielkanoc |
1 maja |
Święto Pracy |
24 maja |
Rocznica bitwy na górze Pichincha w 1822 r. (święto narodowe) |
koniec maja/czerwiec |
Boże Ciało |
24 czerwca |
Dzień św. Jana Chrzciciela |
29 czerwca |
Dzień Świętego Piotra i Pawła |
24 lipca |
Rocznica urodzin Simona Bolivara (święto narodowe) |
25 lipca |
Rocznica założenia Guayaquil |
10 sierpnia |
Rocznica wyzwolenia Quito |
1-15 września |
Święto Indian Yamoes w Otavalo |
9 październik |
Rocznica wyzwolenia Guayaquil |
12 października |
Dzień Kolumba (Odkrycie Ameryki) |
1-2 listopada |
Wszystkich Świętych |
3 listopada |
Rocznica wyzwolenia Cuenki |
6 grudnia |
Rocznica założenia Quito |
24-25 grudnia |
Wigilia/Boże Narodzenie |
28-31 grudnia |
Pożegnanie starego roku |
KUBA
Trochę geografii
Kuba to wąska, długa wyspa znajdująca się na Karaibach. Otoczona jest przez wody Oceanu Atlantyckiego, Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego. W skład państwa Kuba wchodzi także mniejsza wyspa zwana Wyspą Młodości, a także mnóstwo mniejszych wysepek i archipelagów. Jej długość wynosi 1200 km. Kuba jest raczej płaska, chociaż jest tu kilka niskich łańcuchów górskich. Najwyższy szczyt Pico Turquino (1.972 m n.p.m.) położony jest w górach Sierra Maestra (wschodnia Kuba, koło Santiago de Cuba) i jest jednym z najwyższych szczytów na Karaibach. Cała wyspa otoczona jest rafami koralowymi (pod względem długości to trzecia rafa koralowa na świecie). Jako ciekawostkę warto powiedzieć, że pomiędzy Kubą a Haiti znajduje się rów Fosca, będący jednym z najgłębszych na półkuli zachodniej (7.000 m.). Najdłuższą rzeką Kuby jest Río Cauto (370 km).
Na krajobraz Kuby składają się przede wszystkim malownicze-pocztówkowe plaże, zielone tropikalne lasy, bambusowe gaje, ogromne plantacje trzciny cukrowej i tytoniu, rozległe sawanny, bagna, egzotyczna roślinnośc porastająca wyspę. Na uwagę szczególnie zasługuje tzw. palma podróżnika. Jest to drzewo (nie palma) o liściach przypominających wachlarz, gronmadzące duże ilości wody. Inna ciekawa roślina to koniszał, zwany drzewem śmierci, z powodu trujących owoców, przypominających kształtem jabłko. Trujące są także wydzieliny z liści (powodują wysypkę). Na Kubie żyje także mnóstwo egzotycznych zwierząt, wiele z nich jest niebezpiecznych np. krokodyle i aligatory, różne gatunki owadów czy węży. Ale Kuba to także miasta. Najsłynniejsza jest Hawana - stolica. Ale na wyspie mnóstwo jest pięknych mniejszych miast i miasteczek, urzekających niepowtarzalnym klimatem i architekturą np. Trinidad de Cuba - perła architektury kolonialnej.
Klimat
Dzięki swojemu położeniu Kuba ma ciepły i wilgotny klimat przez cały rok. Największe upwały są pomiędzy czerwcem a sierpniem. Średnia temperatura roczna wynosi około 25 stopni. Temperatura latem w Hawanie waha się pomiędzy 24 a 32 st., zimą 17-26 st. Na Kubie występują krótkie okresy ulewnego deszczu tropikalnego. Jednak mimo iż deszcze te potrafią być naprawdę obfite i gwałtownete, nie trwają długo. W Hawanie spada około 83 mm deszczu latem i około 60 mm zimą. Najwięcej opadów jest jesienią, czyli w październiku i listopadzie. Temperatura w morzu rzadko spada poniżej 24 st. Inną cechą klimatu kubańskiego są gwałtowne wiatry, szczególnie narażone na nie są zachodnie wybrzeża. Czasami zdarza się, że jesienią wyspę nawiedzają tornada lub cyklony (szczególnie pomiędzy zierpniem z październikiem). Brisas aliseas to zimowe pasaty uderzające w Kubę od północengo-wschodu. Ich prędkość dochodzi od 170 do 300 km/godz.
Święta i fiesty
Największą atrakcją na Kubie jest oczywiście karnawał. W Hawanie i Santiago de Cuba obchodzony jest pod koniec lipca (na całej Kubie rozkłada się to mniej więcej od połowy czerwca do pierwszegov tygodnia sierpnia). Inne miasta obchodzą karnawał w styczniu lub lutym. W tym okresie na wyspę ściągają tłumy turystów, można mieć wtedy trudności ze znalezieniem noclegów, a na pewno ceny będą wyższe. Karnawał na Kubie łączy w sobie elementy kultury afrykańskiej i latynoskiej. Do innych atrakcyjnych świąt należy Dzień Św. Walentego (dla nieuświadomionych 14 luty, jednak festiwal trwa przynajmniej kilka dni), w czasie którego w Hawanie odbywa się Festiwal Jazzowy. W kwietniu warto pojechać do Santiago de Cuba, gdzie odbywa się Festiwal Kultury Karaibskiej. W czerwcu odbywa się w Las Tunas Folklorystyczny Festiwal Cucalumba. W listopadzie odbywaja Międzynarodowy Festiwal Muzyczny w Varadero (koło Hawany). Na Kubie mają miejsce także liczne lokalne święta i fiesty, np. na zakończenie zbiorów trzciny cukrowej. Każda prowincja ma także swój Tydzień Kultury.Wiele miast szczególnie uroczyście obchodzi dzień swojego patrona (Fetes Patronales).
Oczywiście na Kubie obchodzone są niezwykle "egzotyczne" święta ustawowe (które w więksozści są związane z rewolucyjną przeszłością tego państwa). Warto jednak o nich pamiętać, gdyż są to w więksozści dni wolne od pracy.
1 stycznia |
Nowy Rok |
2 stycznia |
Dzień Zwycięstwa |
28 stycznia |
Urodziny José Martí |
24 luty |
Początek rewolucji 1895 r. |
13 marca |
Obchodzy rocznicy ataku na Pałac Prezydencki |
19 kwietnia |
Zwycięstwo w Zatoce Świń |
1 maja |
Święto Pracy |
25, 26, 27 lipca |
Obchody rocznicy szturmu na koszary Moncada |
30 lipca |
Uczczenie pamięci Męczenników Rewolucji |
8 październik |
Śmierć Che Guevary |
10 październik |
Rocznica rozpoczęcia wojny o niepodległość |
27 listopada |
Święto Studentów Męczenników |
2 grudnia |
Dzień wylądowania jachtu Granma |
7 grudnia |
Rocznica śmierci Antonio Maceo |
Warto też zauważyć, że od niedawna rząd zezwolił na świętowanie Bożego Narodzenia przez wiernych. Nie jest wykluczone, że w niedalekiej przyszłości stanie się ono normalnym świętaem jak na całym świecie.
Sytuacja gospodarcza
Kuba, jak powszechnie wiadomo, jest krajem komunistycznym. Na czele rządu i nie tylko stoi, również powszechnie znany, Fidel Castro, zwany przez Kubańczyków "El Comandante". Jest przywódcą o najdłuższym na świecie okresie sprawowania rządów (rządzi od 1959 roku). Kuba mimo dużych możliwości jest krajem biednym, a gospodarka rujnowana przez lata przez komunizm leży na obu łopatkach. Innym czynnikiem było nałożenie przez USA embarga. Jeszcze innym zahamowanie pomocy radzieckiej po upadku ZSRR. W efekcie większość Kubańczyków żyje na granicy nędzy. Sklepy dla miejscowych są puste, a kupienie benzyny na normalnej stacji równa się cudowi. Zresztą nam Polakom nie trzeba opisywać, jak wygląda kryzys gospodarczy i jakie są efekty działalności komunizmu. Pocieszające jest jednak to, że od roku 1990 Kuba nieznacznie się otworzyła, szczególnie na turystów, którzy mogą być wielką nadzieją tego pięknego i atrakcyjnego pod względem turystycznym, kraju. Dlatego turyści przyjeżdżający na Kubę mają zapewnione wszelkie wygody: ekskluzywne hotele, piękne plaże, restauracje, specjalne sklepy, nawet benzynę. Ludność miejscowa podlega od wielu lat reguralnemu praniu mózgu, jednak mimo to pojawiły się oznaki normalnego myślenia w rządzie i nieliczne reformy pozwoliły na działalność małego biznesu. Jak grzyby po deszczu wyrosły małe knajpki, bary, restauracje, mimo iż muszą walczyć z dziwacznymi biurokratycznymi przepisami, z którymi nie muszą walczyć instytucje państwowe.
Pieniądze
Na kubie obowiązującą walutą jest peso kubańskie, jednak turyści nie używają w zasadzie miejscowej waluty. Osoby przyjeżdżające spoza Kuby płacą dolarami amerykańskimi lub walutą zwaną peso wymienialne (coś na kształt naszych dawnych bonów). Jeden dolar równa się 1 peso wymienialnemu, czyli 23 normalnym. Żeby było ciekawiej wszędzie tam, gdzie miejscowy płaci normalnymi peso, obcokrajowiec musi zapłacić równowartość tyle, że w peso wymienialnym.
Inna sprawa to banki i karty kredytowe. Banków jest sporo, a bankomatów tyle, co u nas. Spokojnie można wypłacać pieniądze z karty kredytowej. Jedyny problem jest tylko z kartami ki czekami amerykańskimi - nie są przymowane. Ponoć bez problemu można skorzystać z kart wydawanych przez polskie banki.
Na Kubie istnieją też kantory wymiany walut. Zazwyczaj ustytuowane są w hotelach.
PARAGWAJ
Trochę geografii
Paragwaj jest krajem Ameryki Południowej, który nigdy nie miał dostępu do morza. Położony jest w samym środku kontynentu, pomiędzy dwoma wielkimi sąsiadami: Argentyną i Brazylią. Trzecim sąsiadem jest Boliwia, położona na północnym zachodzie Paragwaju. Państwo to leży także po obu stronach zwrotnika Koziorożca.
Kraj ma zdecydowanie charakter nizinny, około 60 % jego terytorium zajmuje równina Chaco Boreal (północna część Gran Chaco). Mimo nizinnego charakteru, na terenie kraju znajduje się kilka pasm górskich. Przy granicy z Brazylią ciągnie się najwyższe pasmo górskie kraju - Cordillera del Amambay (700 m n.p.m.), położone na terenie Parku Narodowego Cerro Corá. Ku południowemu wschodowi góry przechodzą w niższe pasmo Cordillera de Mbaracayú (400-500 m n.p.m.), które stanowi dział wodny pomiędzy rzekami Parana i Paragwaj. Cordillera de Caaguazú to kolejne pasmo górskie Paragwaju, położone w środku kraju, w pobliżu pasma Cordillera del Ybyturuzú. W Cordillera de Altos leżą stare miasteczka, słynące z wyrobów rękodzielniczych, tj.: Caacupé, Piribebuy i Paraguari.
Rzeka Paragwaj, piąta co do długości rzeka Ameryki Południowej, dzieli kraj na dwie równe części. Jej długość wynosi ok. 2600 km, zaś powierzchnia dorzecza ok. 1150 tys. km2. Swe źródła ma w Brazylii, na wyżynie Mato Grosso, następnie przepływa przez Pantanal i nizinę Gran Chaco. W górnym biegu rzeka tworzy granicę między Brazylią a Paragwajem, natomiast w dolnym - między Paragwajem a Argentyną. Najważniejszymi dopływami Paragwaju są: Tebicuary, Pilcomayo, Negro, Apá, Aquidabán, Ypané, Jejuí, Nabileque. Obszar Paragwaju należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego i dorzecza Parany. Parana to druga (po Amazonce) pod względem długości rzeka Ameryki Południowej. Powstaje z połączenia rzek Paranaíba i Grande. Jej długość wynosi ok. 4380 km, zaś powierzchnia dorzecza ok. 3,1 mln km2. Parana stanowi naturalną granicę pomiędzy Paragwajem i Argentyną. Na obszarze Paragwaju występują dwa stałe jeziora: Ypoá i Ypacaraí.
Trochę historii
Pierwotnie obszar obecnego Paragwaju zamieszkiwali Indianie Guaraní. W pierwszej połowie XVI w. przybyli tu hiszpańscy konkwistadorzy, którzy w 1537 r. założyli osadę Asunción. Zasiedlane tereny weszły następnie w skład wicekrólestwa Peru. Pod koniec XVI w. przybyli tu jezuici, którzy przyczynili się do powstania "państwa jezuickiego". Indianie i zakonnicy wspólnie uprawiali kukurydzę i maniok. Zajmowali się wytopem żelaza i wydobyciem kamieni szlachetnych. Zakładali wsie i miasta. Gdy król Hiszpanii Carlos III nakazał wydalić jezuitów z Ameryki, państwo to stanęło w obliczu zagrożenia ze strony portugalskich mameluków, czyli paulistów. Skutkiem zniesienia zakonu przez Stolicę Apostolską, Guaraní nie mieli szans na obronę swych domostw. Misje zostały zajęte przez inne zakony, administrację hiszpańską, splądrowane lub zniszczone. Od 1776 r. ziemie te zostały podporządkowane administracji wicekrólestwa La Platy, zaś na początku XIX w. rozpoczęły się ruchy niepodległościowe. W maju 1811 r. w Asunción wybuchło powstanie antyhiszpańskie, a 14 maja tego roku proklamowano niepodległość Paragwaju. W 1813 r. Kongres ogłosił utworzenie Republiki Paragwaju.
Klimat, fauna i flora
Paragwaj ma klimat zwrotnikowy, o dwóch wyraźnie zaznaczających się porach roku - suchej zimie i deszczowym lecie. Lato paragwajskie jest także bardzo gorące, a temperatury dochodzą nawet do 40oC. Stąd roślinność tego kraju jest odzwierciedleniem warunków klimatycznych panujących na jego obszarze. Na wschodzie kraju dominują wiecznie zielone lasy deszczowe. Przechodzą one następnie w zadrzewione campos i sawannę na okresowo zalewanych równinach. W Chaco Boreal klimat ma charakter podzwrotnikowy ze znacznie mniejszą ilością opadów. Tereny porośnięte są lasami, sawannami i lokalnie stepami. Występują tu suche lasy tropikalne. Jednym z nich są lasy quebracho, których nazwa pochodzi od dwóch najważniejszych gatunków: quebracho blanco i quebracho colorado. Drzewa tego gatunku obfitują w garbnik zwany taniną. Jest on bardzo cenny i spowodował niekontrolowaną eksploatację lasów. Innym typem suchych lasów tego regionu są lasy algarrobo. Porastają one tereny bardzo suche, a podłoże, na którym występują, często jest zasolone. Na wschodzie kraju rosną podzwrotnikowe lasy z charakterystycznymi araukariami i ostrokrzewem paragwajskim znanym powszechnie jako yerba maté. Roślina ta jest wykorzystywana do produkcji tzw. herbaty paragwajskiej, niezwykle popularnej nie tylko w Paragwaju, ale także w Argentynie i Urugwaju.
W Paragwaju występuje wiele dzikich gatunków zwierząt, szczególne ich bogactwo żyje w zwrotnikowych, lasach deszczowych, np. jaguary, wiskacze (małe gryzonie z rodziny szynszyli żyjące na obszarach trawiastych), jelenie pampasowe, pekari, mrówkojady, anakondy, pancerniki, a w rzekach kajmany. Wśród wielu gatunków zwierząt zamieszkujących terytorium Paragwaju jest dużo endemitów.
Ludność
Stolicą Paragwaju jest Asunción, będące zarazem największym miastem kraju (608 tys. mieszkańców). Asunción to stary ośrodek kolonialny, zbudowany w 1537 r. przez hiszpańskich konkwistadorów, jako port nad rzeką Paragwaj. Cechą charakterystyczną miasta są stare domy z z epoki kolonialnej, liczne parki i ogrody, porośnięte drzewami lapacho, o pięknych różowych i purpurowych kwiatach. Stolica Paragwaju jest także ośrodkiem przemysłowym, handlowym i finansowym kraju. Region, w którym znajduje się Asunción, jest także najgęściej zaludnionym obszarem Paragwaju. Jednak kraj ten należy do jednych z najsłabiej zaludnionych państw Ameryki Południowej. Żyje tu jedynie 5,5 mln mieszkańców, co daje średnią gęstość zaludnienia 13 osób/km2. W Paragwaju także silnie zaznacza się dysproporcja w przestrzennym rozmieszczeniu ludności. Rzeka Paragwaj w naturalny sposób dzieli kraj na dwa regiony. Region zachodni (departament Chaco) skupia jedynie 20 % ludności kraju. Głównymi miastami Paragwaju są: Ciudad del Este (134 tys.), San Lorenzo (133 tys.), Fernando de la Mora (95 tys.).
Ludność Paragwaju stanowią w 95% Metysi, posiadający duży procent krwi indiańskiej. Indianie Guaraní zostali wniszczeni i obecnie liczy się ich ok. 3 %. Również niewielu jest Kreolów i imigrantów z europy (2%). Po drugiej wojnie światowej osiedliło się tu kilkanaście tysięcy Włochów, kilka tysięcy Japończyków, Niemców, Brazylijczyków, Ukraińców i Polaków. Mimo tego Paragwaj jest krajem dwujęzycznym, gdzie obok języka hiszpańskiego, drugim językiem urzędowym jest guaraní.
Święta
Dni wolne
1 stycznia |
Ańo Nuevo (Nowy Rok) |
1 marca |
Aniversario de la muerte del Mariscal Francisco Solano López (Rocznica śmierci Mariscal Francisco Solano López) |
marzec/kwiecień |
Jueves y viernes Santo/Pascua (Wielki Czwartek i Piątek/Wielkanoc) |
1 maja |
Día del Trabajador (Święto Pracy) |
14 maja |
Día de la Independencia (Dzień Niepodległości) |
12 czerwca |
Día de la Paz del Chaco |
15 sierpnia |
Aniversario de Asunción (Rocznica założenia stolicy Paragwaju - Asuncuión w 1537 r.) |
8 grudnia |
Día de la Virgen de Caacupé (Święto NMP z Caacupé) |
25 grudnia |
Navidad (Boże Narodzenie) |
Atrakcje turystyczne
Ruiny misji jezuickich
Do najważniejszych zabytków Paragwaju należą ruiny misji jezuickich. Znajdują się one głównie przy granicy z Argentyną, nad rzeką Paraną. W XVII w. na obszarze dzisiejszego Paragwaju powstało i działało ok. 30 jezuickich misji. Do najciekawszych, które zachowały się do dzisiaj należą: San Cosme i Damian (znajdowało się tu główne obserwatorium astronomiczne jezuitów na terenie Ameryki Południowej), Santa María (założona w 1647 r.), Santa Rosa (założona w 1698 r.), San Ignacio Guazú (założona w 1609 r.), Santísima Trinidad del Paraná (założona w 1712 r.), Jesus de Tavarangue (założona w 1685 r.).
Park Narodowy Iguazú
Park Narodowy Iguazú to park wodospadów: najpiękniejszych i największych na świecie. Wodospady te położone są na granicy trzech państw: Brazylii, Argentyny i Paragwaju, na rzece Iguazú. Skalny próg, z którego przelewają się wody Iguazú, ma długość 2700 km. Na tym odcinku powstało 275 wodospadów, które z szerokimi kaskadami i ogłuszającym łoskotem spadają z wysokości 80 m. Kilkanaście kilometrów od wodospadów położone jest miasteczko Foz do Iguaçu, będące miejscem zetknięcia się trzech granic: argentyńskiej, brazylijskie i paragwajskiej. To także miejsce połączenia się dwóch rzek: Iguazú i Parany.
Park Prowincjonalny Monconá
Fantastycznym miejscem jest także Park Prowincjonalny Monconá, położony w rejonie Iguazú. Region ten to przede wszystkim wilgotne, tropikalne lasy deszczowe, czerwona gleba i dzikie rzeki. Dziewicza dżungla zachwyca gigantycznymi drzewami, a także nadzwyczajną florą i fauną. Cechą charakterystyczną Parku Monconá są bazaltowe formacje mające 120 milionów lat. Na odcinku 3 km znajdują się liczne wodospady, których wysokość dochodzi 20 m. Jest tu także kanion, którego ściany dochodzą do wysokości 60 m. Park Monconá tworzy specyficzny ekosystem ze swoimi drzewami, krzewami, lianami i pnączami.
Ziemia Iberá
400 km na południe od Iguazú leży bagnista ziemia Iberá. Ten dziki obszar jedynie w niewielkiej części leży na terytorium Paragwaju. Zasadnicza części Ibery położona jest na terenie argentyńskiej prowincji Corrientes. To strefa permanentnie zalewana przez wody na głębokość ok. 30 cm. Parana zmieniała swój bieg przez miliony lat i właśnie na ziemi Iberá, było kiedyś stare koryto rzeki. Ostatecznie ukształtowała się tu podmokła równina z piaszczystą ziemią, gdzie można obserwować wiele zwierząt, które wybrały ten teren jako swoje środowisko życia, np. kajmany, tapiry, koati (ostronosy), żurawie, czaple, tukany, wiele gatunków papug. Klimat Ibary jest wyjątkowo deszczowy, tak że zasadniczo wody zalewające ten region pochodzą z deszczów, nie zaś ze źródeł czy wylewających rzek.
Zapora Itapú
20 km na północ od miasteczka Foz do Iguaçu, na granicy paragwajsko-brazylijskiej, znajduje się Zapora Itapú. Ogromna, betnowa zapora ma długość 8 km i wysokość 225 m, zaś powstałe jezioro ma powierzchnię 1350 km 2. Zapora Itapú jest zatem pięciokrotnie większa niż Tama Asuańska, a ze swoimi 18 turbinami jest także największą, używaną hydroelektrownią świata. Budowę tamy rozpoczęto w 1979 r. i ukończono w 1982 r., aby wykorzystać potencjał energetyczny rzeki Parany i jej dopływów. Opłacało się, gdyż hydroelektrownia produkuje energię dla całego Paragwaju. Jako dzieło sztuki inżynierskiej elektrownia została uznana za siódmy cud współczesnego świata. Jednak, jak większość tego typu inwestycji, została poddana krytyce. Jedną z największych strat poniesionych w wyniku wybudowania zapory było zalanie wodospadów Guairá (Saltos del Guairá), jednych z największych na świecie, które wraz z wodospadami Iguazú i Monconá, były największą atrakcją przyrodniczą tego regionu.
Yerba maté
Yerba maté jest ulubionym napojem mieszkańców Ameryki Południowej a szczególnie Argentyńczyków, Urugwajczyków i Paragwajczyków. Jest uznana na świecie jako napój przeciwko depresji i zmęczeniu. Wytwarza się ją z suszonych liści ostrokrzewu paragwajskiego. Jest to roślina dorastająca do wysokości 13 m. Rośnie wyłącznie w Ameryce Południowej. Liście ostrokrzewu są wiecznie zielone i mają długość od 7 do 10 cm, są skórzaste, błyszczące, kształtu odwrotnie jajowatego. Kroniki kolonizacji podają, że marynarze hiszpańscy szybko zdali sobie sprawę z wyjątkowych właściwości yerba maté. Jej picie nie tylko zapobiegało szkorbutowi, ale także pijący ją ludzie posiadali wyjątkową odporność na zmęczenie. Zawiera kofeinę, jest bogata w sole mineralne i witaminy, doskonale gasi pragnienie. Niezwykłe właściwości ostrokrzewu paragwajskiego były znane już Indianom Guaraní, jednak pierwsze, duże plantacje yerba maté zostały założone przez hiszpańskich jezuitów w XVII w. w rejonie misji na terytorium argentyńskiej prowincji Misiones.
Yerba maté zaparza się w specjalnych naczynkach, zwanych materami, wykonanych z tykwy, drewna lub porcelany. Zioła zalewa się gorącą wodą (nie wrzącą), a następnie pije przez metalową rurkę, zakończoną sitkiem, zwaną bombillą.
PERU
Położenie geograficzne
Peru położone jest na półkuli południowej i jest trzecim pod względem wielkości krajem Ameryki Południowej. Jego powierzchnia wynosi 1,3 mln km2 (łącznie z wyspami Lobos, Chichita i in.). Jego sąsiadami są: Ekwador i Kolumbia (na północy), Brazylia (na wschodzie), Boliwia (na południowym wschodzie) oraz Chile (na południua). Na zachodzie Peru sąsiaduje z Oceanem Spokojnym. Linia brzegowa tego kraju wynosi ok. 2414 km. Andy na terytorium Peru tworzą trzy łańcuchy górskie: Kordylierę Zachodnią, Wschodnią i Środkową. Większość szczytów wznosi się średnio na wysokość ponad 3000 m, zaś najwyższe na ponad 6000 m. Na południu kraju Andy przechodzą w płaskowyż Altiplano. Część Peru obejmuje swym zasięgiem obszar Amazonii (w południowych Andach bierze początek wiele dopływów Amazonki); należy także do zlewiska 2 oceanów - Spokojnego i Atlantyckiego. Jedynie południowa część Altiplano leży w bezodpływowej strefie jeziora Titicaca.
Peru dzieli się na 24 departamenty i prowincję konstytucyjną Callao. Departamenty tworzą: Amazonas, Ancash, Apurimac, Arequipa, Ayacucho, Cajamarca, Cuzco, Huancavélica, Huanuco, Ica, Junin, Lambayeque, La Libertad, Lima, Loretto, Madre de Dios, Moque Gua, Pasco, Piura, Puno, San Martín, Tacna, Tumbes i Ucayali.
Warunki klimatyczne
Klimat Peru jest bardzo zróżnicowany. Z powodu działania zimnego, oceanicznego Prądu Peruwiańskiego, wybrzeża kraju oraz zachodnie stoki Andów znajdują się w strefie klimatu zwrotnikowego chłodnego, bardzo suchego, o minimalnych opadach. Roczna suma opadów wynosi zaledwie 20-25 mm, a dostarczana jest pod postacią mgieł zwanych garúa. W głębi lądu, poza zasięgiem mgły, przez większą cześć roku jest gorąco i słonecznie. Okresowo na wybrzeżu pojawia się zjawisko klimatyczne zwane El Nino, powodujące gwałtowne i obfite opady, a w efekcie końcowym liczne i groźne powodzie.
W Andach występuje klimat górski i suchy, cechujący się piętrowością klimatyczną. Granica wiecznego śniegu przebiega na wysokości 4000-5000 m n.p.m., a roczna suma opadów wynosi 300-600 mm. Strefa klimatu umiarkowanego obejmuje obszary położone na wysokości 2300-3500 m n.p.m. (piętro quechua), a strefa klimatu zimnego obejmuje tereny na wysokości 3500-4500 m n.p.m. (piętra: suni i puna na Altiplano). Pora deszczowa w górach trwa od października do maja, z czego największe opady przypadają dopiero od końca stycznia. Średnie temperatury w Cuzco (na wys. 3400 m n.p.m.) wynoszą 8-12o C. Podczas nocy jest tu zimno, a temperatura spada nawet poniżej zera. Jednak dni są w większości pogodne i słoneczne. W czasie pory deszczowej wiele dróg w Andach jest zamkniętych z powodu obfitych opadów, które powodują liczne powodzie czy osuwiska.
W Montanii panuje klimat równikowy, wybitnie wilgotny, o rocznej sumie opadów 2000-4000 mm. Średnia temperatura na tym obszarze wynosi 22-27o C. Najintensywniejsze deszcze padają od czerwca do listopada.
Trochę historii
Poczynając od pierwszego tysiąclecia p.n.e. terytorium Peru było ośrodkiem wielu cywilizacji Indian Ameryki Południowej. Rozwinęły się tu m. in. kultury Chavin, Nazca, Kiczua, Ajmarów, Chimú. Mochica, Paracas, Huari. Początkowo Inkowie władali jedynie doliną Cuzco. Jednak już po 1430 r. podbili i scentralizowali większość państewek, tworząc państwo ze stolicą w Cuzco. Potężne imperium Inków, noszące nazwę Tahuantinsuyu, czyli Kraj Czterech Części istniało sto lat. W czasie swojego panowania Inkowie podbili większość obszaru od południowej Kolumbii po środkowe Chile. Dalszą ekspansję zahamowała wojna domowa, która wybuchła pomiędzy Huascarem z Cuzco a jego bratem przyrodnim Atahualpą z Quito. W 1525 r. potężne imperium Inków rozpadło się.
W 1531 r. dotarła do Cuzco ekspedycja pod wodzą D.Almagro i H. Luque'a, która opanowała stolicę, uwięziła Atahualpę w Cajamarca, a następnie 1532 r. zgładziła. W latach 1531-1535 Hiszpanie pod dowództwem Franciso Pizzara wkroczyli na terytorium Inków i dokonali jego podboju. Do 1535 r. opanowano cały kraj i założono Limę. Po kilkuletnie wojnie między Pizarrem i Almagrą, w 1544 r. powstało wicekrólestwo Peru. Rządy pierwszych wicekrólów zapoczątkowały regularną kolonizację wyrażającą się przymusową chrystianizacją oraz napływem osadników hiszpańskich, którym przydzielano ziemię wraz z przypisanymi do niej Indianami (tzw. encomienda). Hiszpanie ponadto rozpoczęli plądrowanie, grabienie i równanie z ziemią inkaskich osiedli oraz mordowanie inkaskiej arystokracji (m. in. Túpaca Amarú).
Odkryte ok. 1600 r. złoża srebra uczyniły Peru klejnotem w koronie hiszpańskiej, a XVII w. przyniósł rozbudowę miast, rozwój handlu i rzemiosła. Rozpoczęto bezwzględną eksploatację Indian, wykorzystując ich do pracy w kopalniach i na plantacjach. Ta polityka doprowadziła do wybuchu wielu powstań. W 1780 r. wybuchło ostatnie wielkie powstanie Inków pod wodzą Jose Gabriela Condorcanqui (Túpaca Amarú II). Zostało krwawo stłumione, a jego przywódcy straceni.
Początek XIX w. charakteryzowały pierwsze próby obalenia władzy hiszpańskiej inicjowane przez miejscowych Kreolów i Metysów, ale niepodległość przyniosła dopiero argentyńska armia pod wodzą słynnego wodza Josego de San Martín, która w 1821 r. wkroczyła do Limy, umożliwiając proklamowanie niezawisłości. Dalszą walkę kontynuował Simón Bolívar, który wyzwolił Wenezuelę i Kolumbię.
W 1825 r. z obszaru górnego Peru utworzono Boliwię. Następne lata były okresem niepokojów, powstań i walk. W latach 1866-71 nastąpiła ostatnia interwencja hiszpańska, zmierzająca do odzyskania kolonii, a następnie w latach 1879-83 przegrana, mimo pomocy Boliwii, wojna z Chile o prowincję Tarapaca (położoną w północnej części pustyni Atacama), gdzie odkryto bogate złoża saletry.
Pierwsza połowa XX w. to umacnianie się w gospodarce peruwiańskiej pozycji Stanów Zjednoczonych. Po II wojnie światowej nastąpił okres poprawy gospodarczej, wzrost napływu obcego kapitału i liberalizacji politycznej, który przerwany został zamachem junty wojskowej. Jego ekipa przystąpiła do nacjonalizacji banków, kopalń i przemysłu oraz reformy rolnej, co pociągnęło za sobą spore zadłużenie zagraniczne, głęboki kryzys gospodarczy, bezrobocie i inflację.
W 1990 r. prezydentem został Alberto Fujimori, z pochodzenia Japończyk, który zapoczątkował radykalną terapię gospodarczą.
Ludność
Prawie 12 mln ludzi zamieszkuje wąski pas wybrzeża. Także większość miast usytuowana jest na wybrzeżu. Miasta tego regionu są ośrodkami przemysłu, handlu oraz portami rybackimi. 8 mln mieszka w stolicy kraju - Limie. Wsie zamieszkiwane są przez ludność najbiedniejszą. Prawie połowa ludności tego kraju żyje na wyżynach, trudniąc się przede wszystkim rolnictwem. Prawie połowę mieszkańców Peru stanowią Indianie, głównie Keczua i Ajmarowie. Ajmarowie zamieszkują tereny nad jeziorem Titicaca, a na jego wysepkach żyją Indianie Uros. W Montanii można spotkać tzw. Indian Leśnych, których głównym zajęciem jest myślistwo, rybołówstwo i zbieractwo. Jedynie 5% ludności zamieszkuje Amazonię, zajmującą znaczną część kraju. 32% społeczeństwa peruwiańskiego to Metysi, a 12% biali. Gęstość zaludnienia wynosi 17,5 osób/km2, z czego w miastach zamieszkuje 71% ludności. 93% Peruwiańczyków to katolicy, a 5,5% protestanci.
Główne miasta Peru
Lima
Departament limeński znajduje się w centrum kraju rozciągając się na wybrzeże Oceanu Spokojnego i na tereny górskie w kierunku wschodnim. Miasto Lima, stolica Peru, jedno z głównych miast Ameryki Południowej, polityczne, gospodarcze i kulturalne centrum kraju, jest położone na brzegach rzeki Rimac nad Oceanem Spokojnym. Zamieszkuje go ponad 8 mln. mieszkańców. Lima, znana również jako Miasto Królów, została założona przez Francisco Pizarro 18 stycznia 1535 r. ze względu na wspaniałe warunki strategiczne i geograficzne. Lima szybko wzrastała wśród tysiącletnich pomników kultur rozwijających się na tym obszarze. W wiekach XVI i XVII stała się najważniejszą i najpotężniejszą metropolią hiszpańskiej Ameryki, była centrum działalności handlowej i kulturalnej Wicekrólestwa Peru aż do XVIII wieku. Dzisiaj Lima jest nowoczesnym miastem, w którym zamieszkuje około 30% ludności kraju, ma wiele atrakcji, które razem z tajemniczą przeszłością, tworzą harmonijną syntezę historycznego bogactwa muzeów, kolonialnej architektury, znakomitych restauracji, wyrobów rzemieślniczych i atrakcyjnych plaż.
Do największych atrakcji turystycznych tego miasta należą: Plaza de Armas (Rynek), będący centralnym punktem miasta, gdzie znajdują się 3 spośród najważniejszych budynków z epoki kolonialnej: Katedra, Pałac Wicekrólów, obecny Pałac Rządowy znany jako Dom Pizarra i Zarząd Miejski w siedzibie Cabildo, gdzie zachowany jest słup z brązu z XVII wieku. Katedra znajduje się w tym samym miejscu, w którym stał pierwszy budynek z 1555 r. Współczesna wersja została zrekonstruowana pod kierunkiem jezuity Juana Rehra po trzęsieniu ziemi z 1746 r. Surowa fasada i wnętrze, wyróżniają się stalle chóru, ołtarze i grobowiec Francisco Pizarra. Wśród zabytków architektury świeckiej na uwagę zasługują: Pałac Torre Tagle - obecnie siedziba Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Dom Riva Agüero, który posiada bogate archiwum historyczne i bibliotekę. Do innych atrakcji stolicy Peru należą: Huaca Huallamarca - piramida, ośrodek kultu z czasów preinkaskich, Huaca Pucllana - świątynia preinkaska z niewielkim muzeum, dzielnica Miraflores - gdzie znajdują się piękne ogrody i miejsca widokowe, z których można podziwiać wybrzeże Pacyfiku, Barranco - dzielnica artystów i pisarzy, z wieloma barami i restauracjami oraz El Puente de los Suspiros (Most Westchnień) będące miejscem romantycznych spotkań.
Arequipa
Arequipa, stolica prowincji i departamentu o tej samej nazwie, położona jest na południu Peru w odległości 1009 km od Limy, na stokach zachodniego pasma Andów. Uważana jest za jedno z największych i najważniejszych miast Peru. Znajduje się na wysokości 2350 m n.p.m., u stóp wulkanów: Chachani (6075 m n.p.m.), Pichu Pichu (5554 m n.p.m.), Misti (5822 m n.p.m.). Większość budynków w tym mieście wzniesiono z białego tufu wulkanicznego, stąd nazywane jest "biały miastem". Departament Arequipa ma bogatą historię sięgającą czasów prehistorycznych (5000-6000 lat p.n.e.), o czym świadczą zabytki sztuki naskalnej i zabytki archeologiczne. Miasto zostało założone 15 sierpnia 1540 r. Jego historycznym centrum jest Plaza de Armas z katedrą i kościołem jezuitów La Compana. Na Plaza de Armas wznosi się katedra wybudowana w 1656 r. Najważniejszym i najwspanialszym zabytkiem sakralnym Peru jest kościół św. Katarzyny (Monasterio de Santa Catalina). Wybudowany został w 1580 r. pod wezwaniem św. Katarzyny z Sieny i pozostawał zamknięty dla świata do 1970 r. (niegdyś w zupełnej izolacji żyło w nim 450 sióstr zakonnych). Na powierzchni 20426 m2 zachował nietknięty wygląd z XVI i XVII w. Wąskie placyki, uliczki i ogrody o hiszpańskich nazwach przypominają dawne dzielnice Sewilli lub Granady.
Cajamarca
Cajamarca to stolica departamentu o tej samej nazwie i położonego w północnej części Andów. Miasto położone zlokalizowane na wysokości 2650 m n.p.m.
Początki Cajamarci wywodzą się z epoki preinkaskiej. Dolina o tej nazwie była ośrodkiem kultury Cajamarca, której apogeum przypadało na lata 500-1000 n.e. W czasach inkaskich Cajamarca przekształciła się w ośrodek administracyjny, wojskowy i religijny o szczególnym znaczeniu. Wybudowano wówczas wiele świątyń i pałaców, po których dziś pozostały w większości ruiny. W 1802 r. Cajamarca otrzymało status miasta na mocy Edyktu Królewskiego. Architektura miasta jest odbiciem wpływów hiszpańskich i szczyci się imponującą architekturą kolonialną. Jedyną w mieście budowlą z czasów inkaskich jest El Cuarto del Rescate, gdzie w czasach Pizzara więziono inkaskiego wodza Atahualpę. Obecnie miasto znajduje się na liście Dziedzictwa Historycznego i Kulturowego obu Ameryk i zostało uznane za miasto-symbol Jedności Latynoamerykańskiej. Obydwa te wyróżnienia zostały przyznane przez Organizację Państw Amerykańskich.
Puno
Puno to stolica departamentu o tej samej nazwie, położonego w południowo-wschodniej części kraju na płaskowyżu Collao, u wybrzeży jeziora Tititaca. Puno zostało założone 4 listopada 1668 r. Początkowo było kolebką jednej z najważniejszych kultur epoki preinkaskiej - Tiahuanaco. Obecnie Puno jest ważnym regionem rolniczym.
Cuzco
Cuzco położone jest na wysokości 3326 m n.p.m. To dawna stolica imperium Inków, które powstało ok. 1200 r. Po pięknym i bogatym mieście pozostały dziś jedynie ruiny i wykopaliska, gdzie kolonialna zabudowa wznosi się na inkaskich fundamentach. Różnojęzyczny tłum turystów i kolorowo ubrani potomkowie Inków tworzą niezwykły klimat tego miejsca. W centrum Cuzco znajduje się główny Plaza de Armas (z wewnętrznym skwerem) oraz główna ulica Avenida de Sol. Większość uliczek jest wąska i stroma oraz przeznaczona dla ruchu pieszego. Na Plaza de Armas, otoczonej kolonialnymi arkadami oraz na Avenida de Sol znajduje się większość biur, banków, kantorów wymiany walut i agencji turystycznych. Punktem centralnym placu zdaje się być, górująca ponad innymi budowlami, Katedra. Na obrzeżach miasta wznoszą się ruiny jednej z największych na świecie budowli megalitycznych. Zbudowana jest ona z potężnych bloków skalnych, wydobywanych z pobliskich kamieniołomów. Prawdopodobnie budowla ta miała charakter religijny i poświęcona była Słońcu.
Największe atrakcje turystyczne Peru
Kanion Colca
Kanion Colca (Canón del Colca) jest jednym z najgłębszych kanionów na świecie. Położony jest pomiędzy dwoma pamami górskimi Cordillerą de Chilea i Cordillerą de Ampato. W najgłębszym miejscu ściany kanionu mają 3400 m wysokości. Wyrzeźbiony został przez wody rzeki Coca w wyniku intensywnego procesu erozji. Kanion jest bardzo malowniczy. Krajobraz wzbogacają liczne wodospady, bystrza i skalne progi. Jego długość wynosi ponad 100 km. Zaczyna się w Chivay - niedużej miejscowości położonej ok. 160 km od Arequipy. Atrakcją wąwozu są liczne punkty widokowe, z których na szczególną uwagę zasługuje Cruz del Condor - niezwykle efektowne miejsce z panoramą kanionu. Kanion Colca rozsławili polscy kajakarze z krakowskiej wyprawy "Canoeandes", którzy w 1981 r. jako pierwsi pokonali 40-kilometrowy odcinek kanionu.
Nazca
Nazca to niewielka miejscowość leżąca 450 km od Limy na wysokości 598 m n.p.m. Słynna jest na całym świecie z tajemniczych linii wytyczonych na płaskowyżu o tej samej nazwie, liczących ok. 1300 lat i będącymi dziełem twórców kultury Nazca. Owe "linie" to ogromne układane z kamieni rysunki (zazwyczaj zwierząt), których całość dostrzec można dopiero z powietrza lub na zdjęciach lotniczych. Podobne kształty można znaleźć na wyrobach ceramicznych i tkaninach, wyróżniających się (wśród innych kultur Indian Peru) bogactwem kolorystyki i ornamentu.
Titicaca
Jezioro Titicaca leży na płaskowyżu Altiplano na wysokości 3809 m n.p.m. Jest to najwyżej położone żeglowne jezioro świata. Titicaca ma 195 km długości i 100 km szerokości. Jego powierzchnia wynosi 8100 km 2, największa głębokość ma 304 metry. Do jeziora wpływa 25 rzek a wypływa tylko jedna - Desaguedero. Nazwa "Titicaca" pochodzi z języka keczua: "titi" - znaczy puma a "caca" - oznacza miejscowy gatunek zająca. Indianie Keczua tak nazwali jezioro, ponieważ kształtem przypomina te dwa zwierzęta. Titicaca leży w połowie w Peru i Boliwii. Oba państwa spierają się o to, w którym z nich znajduje się większa część jeziora. Na jeziorze znajdują się pływające wyspy Indian Uros. Są to nieduże wysepki w całości zbudowane z żółtej trzciny o nazwie "totora" i przytwierdzone długimi palami do dna jeziora.
URUGWAJ
Trochę geografii
República Oriental del Uruguay leży pomiędzy rzeką Urugwaj na granicy z Argentyną, ujściem La Platy, Oceanem Atlantykim a granicą z Brazylią. Powierzchnia kraju wynosi 177,4 km 2, czyli nieco więcej niż połowa powierzchni Polski. Większość kraju ma charakter równinny, z wyjątkiem wzgórz (zwanych cuchillas) rozciągających się na północy, przy granicy z Brazylią. Osiągają one wysokość 200-500 m n.p.m. Wzdłuż wybrzeża Atlantyku rozciąga się płaska równina, częściowo zabagniona, z licznymi lagunami i jeziorami przybrzeżnymi. Znajduje się tu wiele pięknych i piaszczystych plaż. Wybrzeże południowo-zachodnie rozciąga się nad estuarium La Platy. Głównymi rzekami Urugwaju są: Urugwaj i Rio Negro.
Krajobraz Urugwaju ma charakter lekko pagórkowaty, są to tereny przejściowe pomiędzy argentyńską Pampą a Wyżyną Brazylijską. Jest to jednak kraj nizinny. Jedynie z północnego wschodu na południowy zachód przebiegają dwa niezbyt wysokie pasma, wznoszące się zaledwie na wysokość 200-400 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem kraju jest Cerro Catedral (513 m n.p.m.) położony w departamencie Maldonado, w pobliżu wybrzeża Oceanu Atlantyckiego. Nad La Platą brzeg jest stromy z wystającymi najczęściej pumeksowymi skałami, między którymi rozciągają się piaszczyste plaże.
Całe terytorium Urugwaju należy do zlewiska Atlantyku. Do największych rzek kraju należą Urugwaj (1650 km dł.) oraz jego dopływy: Cuareim (200 km), Daymán (160 km), Río Negro (800 km) dzieląca kraj na dwie części: północną i południową oraz Cebollati (210 km).Największym zbiornikiem wodnym Urugwaju jest zalew Embalse de Río Negro (4100 km2) utworzony poprzez wybudowanie wielkiej zapory Rincón del Bonete na rzece Río Negro. Bieg rzeki Urugwaj odpowiada linii zaburzeń tektonicznych. Powyżej miasta Salto znajdują się w jej korycie liczne wodospady i progi skalne. W Urugwaju występują także liczne jeziora lagunowe, z których największym jest Mirim (Merín).
Stolicą Urugwaju jest Montevideo. Obszar kraju podzielony jest na 19 departamentów. Głównymi miastami są: Montevideo, Salto, Paysandú, Las Piedras, Melo, Rivera oraz Tacuarembó.
Trochę historii
W czasach prekolumbijskich obszary dzisiejszego Urugwaju zamieszkały plemiona Indian Charrúa. W 1515 r. Hiszpan J. Diaz de Solis dotarł do ujścia La Platy. W 1724 w. Hiszpanie założyli Montevideo, w dwa lata później cały Urugwaj został przyłączony do wicekrólestwa Peru, w 1776 r. do wicekrólestwa La Platy. W 1811 r. pod wodzą José Gervasia Artigasa rozpoczęła się walka o niepodległość. Jednak założone przez niego w 1815 r. w głębi kraju "wolne miasto wschodnich prowincji" nie zostało uznane i w następnym roku Urugwaj został anektowany przez Portugalczyków i przyłączony do Brazylii. W 1825 r. proklamowano niepodległość, którą Argentyna i Brazylia uznały dopiero po trzyletniej wojnie. Z terytoriów spornych utworzono w 1930 r. Wschodnią Republikę Urugwaju. Mimo uzyskania niepodległości sytuacja w kraju była nadal niestabilna. Niepokoje wewnętrzne stawały się pretekstem do interwencji zbrojnych Argentyny, Brazylii, Paragwaju a nawet Wielkiej Brytanii. Sytuacja wewnętrzna ustabilizowała się dopiero za prezydentury J. Batlle y Ordóneza (1903-1907 i 1911-1917). Podczas I wojny światowej Urugwaj zachował neutralność, ale w 1917 r. zerwał stosunki dyplomatyczne z Niemcami. W czasie II wojny światowej początkowo również był neutralny, jednak ostatecznie zerwał stosunki z państwami Osi i w 1945 r. wypowiedział im wojnę. W 1952 r. wprowadzono nową konstytucję znoszącą urząd prezydenta. W latach 60. nastąpiło przyniósł załamanie się koniunktury gospodarczej, co następnie doprowadziło do powszechnego ubóstwa. Postępującej anarchizacji życia politycznego nie zdołały zapobiec nawet rządy armii. Wojskowi zawiesili podstawowe prawa obywatelskie (1972 r.), rozwiązali parlament (1976 r.), zabronili działalności lewicowym partiom politycznym. W latach 80. rozpoczął się powrót rządów demokratycznych, zwolniono więźniów politycznych, przywrócono prawo i swobody demokratyczne.
Klimat
Urugwaj leży w strefie klimatów podzwrotnikowych. Na całym obszarze panuje klimat wilgotny typu śródziemnomorskiego. Zimy są łagodne o średnich temperaturach miesięcznych sięgających 10-12o C. Lata są ciepłe, ze średnimi temperaturami 24-27o C. Zimą z południowego zachodu wieją chłodne wiatry pamperos powodujące gwałtowne ochłodzenie i spadek temperatury.
Ludność
W czasach pierwszych kolonizatorów tereny obecnego Urugwaju zamieszkiwali Indianie z rodziny językowej Tupi-Guaraní, np. Indianie Charruga lub Tabaré. Obecnie społeczeństwo Urugwaju składa się niemal całkowicie z ludzi pochodzenia europejskiego (88%), głównie włoskiego i hiszpańskiego, a w mniejszym stopniu angielskiego i francuskiego. Nie ma już Indian, którzy wymarli w XIX w. oraz ludności pochodzenia afrykańskiego. Przeważającą część ludności stanowią katolicy, reszta wyznaje protestantyzm i judaizm. Na uwagę zasługuje fakt, iż Urugwaj ma najbardziej wykształconą ludność spośród wszystkich krajów Ameryki Południowej. 84% ludności ma wykształcenie ponadpodstawowe, a 32 % co najmniej średnie.
Komunikacja
Po kraju możemy poruszać się liniami lotniczymi Pluna, które oferują loty do Punta del Este. Z pomocą wojskowych linii lotniczych Tamu możemy natomiast podróżować do miast położonych w głębi kraju.
Przemiaszczać możemy się także autokarami. W każdym mieście jest kilka siedzib firm oferujących tanie przejazdy do wielu miast Urugwaju. Trzeba jednak pamiętać, że w większości miast nie ma dworców autobusowych, a odjazdy odbywają się zazwyczaj spod siedziby firmy przewozowej.
Wyjeżdżający z kraju turyści (drogą lotniczą) są zobowiązani do zapłacenia podatku granicznego. Wynosi on 2,5 $ przy przekraczaniu granicy z Argentyną oraz 7 $ w pozostałych przypadkach.
Częstym sposobem podróżowania jest prom. Istnieje kilka połączeń między Urugwajem i Argentyną: z Montevideo do Buenos Aires, z Colonii del Sacramento do Buenos Aires oraz z Carmelo i Nueva Palmera do Tigre (dzielnica Buenos Aires).
Pieniądze
Jednostką monetarną w Urugwaju jest peso. Pieniądze można wymieniać w kantorach wymiany walun (cambios). Urugwajskie bankomaty nie przyjmują kart płatniczych z krajów europejskich oraz amerykańskich.
Święta
Największym świętem jest karnawał (ostatnie trzy dni przed środą popielcową), chociaż nie jest aż tak żywiołowy jak w Brazylii. W Wielkim Tygodniu (La Semana Santa) atrakcją jest tzw. Tydzień Kreolski (La Semana Criolla). Urugwajczycy spędzają go zazwyczaj na zabawach, festynach, fiestach regionalnych i przy asado (grillu).
Dni wolne
Ańo Nuevo (nowy Rok) |
Trzech Króli |
Viernes Santo/Pascua (Wielki Piątek/Wielkanoc) |
Desembarco de los 33 (Powrót 33 Wygnańców) |
Día del Trabajador (Święto Pracy) |
Batalla de Las Puedras (Rocznica bitwy pod Las Piedras) |
Natalicio de Artigas (Urodziny Josego Artigasa) |
Jura de Constitución (Święto Konstytucji) |
Día de la Indepedencia (Dzień Niepodległości) |
Día de la Raza (Dzień Odkrycia Ameryki) |
Día de los Muertos (Święto Zmarłych) |
Navidad (Boże Narodzenie) |
Atrakcje turystyczne
Montevideo
Montevideo zostało założone w 1726 r. przez gubernatora Buenos Aires na wschodnim brzegu La Platy. Jest to najważniejszy ośrodek polityczno-gospodarczy państwa, a także największy port morski w kraju. Rozwija się tu przemysł spożywczy (młyny, olejarnie, cukrownie, produkcja mięsa), przemysł chemiczny (rafineria ropy naftowej), włókienniczy (głównie wełna i bawełna) oraz elektromaszynowy. Montevideo to także popularny w kraju ośrodek turystyczny oraz ośrodek kultury i nauki. Do najciekawszych miejsc stolicy Urugwaju należą m. in.: 132-metrowy Cerro de Montevideo, wznoszący się po przeciwnej stronie portu i będący punktem orientacyjnym dla żeglarzy, najważniejsza ulica miasta - Avenida 18 de Julio, skupiająca najważniejsze budynki, banki, modne butiki i biura oraz park im. Joségo Batlle y Ordóneza, na terenie którego znajduje się Stadion Stulecia (Estadio Centenario). Centrum Montevideo stanowi Plaza Indepedencia, którą zdobi olbrzymia statuda największego bohatera narodowego Urugwaju, wieńcząca Mauzoleum Artigasa (Mausoleo de Artigas). Najstarszym budynkiem użyteczności publicznej stolicy jest katedra Najświętszej Marii Panny (Iglesia Matriz) z 1799 r. Do atrakcji turystycznych miasta należą ponadto: dom włoskiego bohatera narodowego - Garibaldiego, Muzeum Gauczów i Muzeum Torresa Garcíi (malarza tworzącego abstrakcyjne obrazy, nawiązujące do malarstwa Picassa).
Colonia del Sacramento
Colonia del Sacramento to małe, senne miasteczko położone na urugwajskim wybrzeżu La Platy. Oddalone jest jedynie o 1,5 godz. drogi (promem) od stolicy Argentyny - Buenos Aires. Mało kto wie, iż jest to najstarsze miasto Urugwaju. Zostało założone w 1680 r. i od początku swego istnienia stanowiło ważny punkt strategiczny. Hiszpanie zdobyli miasto w 1762 r. i okupowali do 1777 r. Dziś Colonia liczy ok. 20 tys. mieszkańców i jest głównie popularnym ośrodkiem turystycznym. Główną atrakcją miasta jest Dzielnica Zabytkowa (Barrio Histórico), zwana także Kolonią Portugalską - położona na małym półwyspie. Na architekturę tej dzielnicy składają się przede wszystkim kolonialne domy wyłożone kolorowymi kafelkami, brukowane uliczki wysadzane platanami i ozdobione licznymi klombami i kwietnikami. Za najstarszy budynek miasta uważany jest kościół Najświętszej Marii Panny, zbudowany w 1680 r. W Colonii znajduje się także wiele muzeów, np. Muzeum Płytek Ceramicznych, Muzeum Miejskie, Muzeum Hiszpańskie i tzw. Dom Wicekróla (Casa del Virrey). Inną atrakcją dla turystów jest także Stary Port i położony w jego okolicy teatr Bastión del Carmen.
Punta del Este
Punta del Este to niewielki półwysep stanowiący część tzw. riwiery urugwajskiej. Za riwierę uważane jest wybrzeże rozciągające się na wschód od Montevideo, które usiane jest licznymi kurortami. Piaszczyste i plaże i malownicze półwyspy ciągną się aż do granicy z Brazylią. Punta de Este to świat nadmorski willi, przystani jachtowych i ekskluzywnych hoteli. Półwysep otoczony jest zer wszystkich stron plażami przyciągającymi masy turystów, szczególnie w okresie urlopowym. Jest to miejsce wypoczynku szczególnie ulubione przez bogatych mieszkańców Buenos Aires.
Powierzchnia:
177,4 tys. km2
Liczba ludności: ok.3,4 mln
Podział administracyjny: 19 departamentów
Język urzędowy: hiszpański
Jednostka monetarna:
1 peso urugwajskie = 100 centesimos
Święto narodowe:
25 sierpnia
Stolica: Montevideo
Największe miasta: Salto, Paysandú, Las Piedras, Rivera, Tacuarembó, Montevideo
Najwyższy szczyt: Cerro Catedral (513 m n.p.m.)
Główne rzeki: Urugwaj, Río Negro, Cuarein, Queguay Grande
Największe jeziora: Embalse de Río Negro, Mirim (Merín)
Przemysł: Przemysł spożywczy (mleczarski, mięsny, olejarski), wełniany, skórzany, tytoniowy, chemiczny, samochodowy, hutnictwo żelaza; rolnictwo: uprawa pszenicy, jęczmienia, ryżu, buraków cukrowych, kukurydzy, ziemniaków, winorośli, drzew cytrusowych, tytoni; hodowla owiec, bydła, koni; rybołówstw
WENEZUELA
Położenie geograficzne
Wenezuela położona jest w północnej części Ameryki Południowej nad Morzem Karaibskim i Oceanem Atlantyckim. Obok Gujany jest jedynym państwem w Ameryce Południowej, położonym w całości na półkuli północnej. Wenezuela graniczy z Gujaną na wschodzie, Brazylią na południu i Kolumbią na zachodzie. Sąsiadem Wenezueli jest także Trynidad i Tobago, państwo wyspiarskie, zaś granica przebiega poprzez Cieśninę Żmij w zatoce Patrio. Pod względem administracyjnym państwo jest podzielone na 20 stanów, 2 terytoria federalne, dystrykt stołeczny i 1 dependencja federalna na 72 wyspach Morza Karaibskiego. Stolicą kraju jest Caracas, położone na wybrzeżu Morza Karaibskiego. Do innych największych miast Wenezueli należą: Maracaibo, Valencia i Baraquisimeto.
Trochę historii
W okresie prekolumbijskim obszar obecnej Wenezueli był słabo zaludniony przez Indian, głównie Karaibów i Arawaków. Początki osadnictwa europejskiego wiążą się z odkryciem kraju przez Krzysztofa Kolumba w 1498 r. W latach 1499-1500 Alonso de Ojeda, uczestnik wyprawy Amerigo Vespucciego, badał te tereny, dotarł do jeziora Maracaibo i nazwał kraj Venezuelą, czyli "małą Wenecją" od napotkanych tam osad nawodnych. Wkrótce wzniesiono pierwsze europejskie miasta - Cumaná (1523 r.) i Coro (1527 r.). Terytorium Wenezueli skolonizowane przez Hiszpanów, podlegało początkowo wicekrólestwu Peru, a następnie Nowej Grenady. Wenezuela była penetrowana przez konkwistadorów, podróżników i awanturników, poszukujących tutaj legendarnego Eldorado. Niepodległość uzyskała w 1819 r., będąc początkowo częścią składową tzw. Wielkiej Kolumbii, a od 1830 r. samodzielnym państwem. Wielkim bojownikiem o uzyskanie niepodległości był Simon Bolivar, którego armia wyzwoliła Wenezuelę.
Ukształtowanie terenu
Na obszarze Wenezueli wyróżnia się 3 gł. regiony fizyczno-geograficzne: Wyżynę Gujańską, Nizinę Orinoko (Llanos) oraz Andy Wenezuelskie. Wenezuelska część Wyżyny Gujańskiej zajmuje południową i południowo-wschodnią Wenezuelę, w sumie ok. 45 % powierzchni kraju. Skały tego regionu zbudowane są z krystalicznych skał prekambryjskich: gnejsów i łupków, porfirów i bazaltów. W wyniku działalności tych skał utworzyły się tu najwyższe wzniesienia Wyżyny Gujańskiej w postaci ostańcowych płaskowyżów i gór stołowych sięgających 2000 m n.p.m. Na płaskowyżach można spotkać ciekawe formy rzeźby terenu, krasowe zagłębienia oraz jaskinie. Najwyższym szczytem Wyżyny jest, położony na południu kraju, przy granicy z Brazylią, Pico da Neblina (3014 m n.p.m.)
Rozległa, równinna i miejscami zabagniona Nizina Orinoko zajmuje środkową część Wenezueli. Region ten jest pocięty gęstą siecią rzek, które stanowią dopływy Orinoko. Na obszarach wenezuelskiej części Niziny Orinoko ma miejsce zjawisko zwane bifurkacją. Polega ono na tym, iż rzeka rozdziela się na dwa ramiona, z których każde uchodzi do innego zlewiska. Na przykład w górnym biegu Orinoko ok. 1/3 wód jest odprowadzana do Casiquiare, dopływu Río Negro. Cechą charakterystyczną tej części kraju są płaskie równiny, zwane Llanos - niżej położone, wilgotne to llanos bajos i wyżej położone, suche to llanos altos. Llanos bajos, położone pomiędzy Andami a Wyżyną Gujańską w zachodniej części Wenezueli, zbudowane są z gliniasto-ilastych i piaszczystych aluwiów, wznoszą się na wysokość 100-150 m n.p.m., a na przedgórzu andyjskim osiągają 200-250 m n.p.m. Llanos altos, zbudowane ze skał piaskowcowych, zajmują wschodnią część Wenezueli nad rzeką Orinoko. Wysokość tych równin wynosi 250-350 m n.p.m.
Północno-zachodnią część kraju zajmuje zapadlisko tektoniczne - Nizina Maracaibo, zajmująca ok. 7 % kraju i otoczona dwoma pasmami gór: Sierra de Périjá (3750 m n.p.m.) i Cordillera de Mérida z najwyższym szczytem kraju Bolívar (5007 m n.p.m.). W środkowej części niziny znajduje się płytkie jezioro lagunowe Maracaibo. Pod względem powierzchni jest ono nie tylko największą laguną w Wenezueli, ale i w całej Ameryce Południowej. Wzdłuż wybrzeża karaibskiego ciągną się Góry Karaibskie, które Zatoka Barcelońska dzieli na dwie części: zachodnią - Sierra de Caracas (2765 m n.p.m.) i wschodnią - Sierra de Cumaná (2596 m n.p.m.). Ten aktywny sejsmicznie region Wenezueli wchodzi w skład pasma Andów.
Wenezuela ma dobrze rozwiniętą linię brzegową, a jej długość wynosi 2800 km. Posiada liczne zatoki (Wenezuelska, Triste, Cariaco, Paria), półwyspy (południowa część półwyspu Guajira, Paraguaná, Araya, Paria) oraz przybrzeżne wyspy, z których największe to: Margarita, La Tortuga, La Orchila, Los Roques i najbardziej oddalona Las Aves (Wyspa Ptasia).
Klimat i roślinność
Wenezuela leży w strefie klimatów równikowych z wyraźnie zaznaczającą się porą deszczową, która trwa tu od maja do października. Na Nizinie Orinoko roczne opady są znacznie wyższe niż w Andach. Charakterystyczną formacją roślinną dla tej strefy klimatycznej jest równikowy las deszczowy, który zajmuje 32,5 % powierzchni kraju. Charakteryzuje się wysoką sumą rocznych opadów atmosferycznych. Posiada wyraźną strukturę warstwową: drzew (tworzących lity, wiecznie zielony kobierzec o grubości 24-30 m, z ponad którego wyrastają bardzo wysokie drzewa) oraz krzewów i roślin zielnych, które wypełniają szczelnie luki powstające w warstwach niższych. Typową formą wzrostu, umożliwiającą dostęp do światła, są epifity (formacje roślinne rosnące na innych roślinach) i drzewiaste liany, oplatające drzewa.
Llanos bajos porośnięte są wysokotrawiastymi sawannami z lasami galeriowymi, zielonym lasem równikowym, a także roślinnością bagienną i wodną. Llanos altos, ze względu na niższe opady mają roślinność znacznie uboższą. Stanowią ją głównie sawanny i roślinność trawiasta - brodacz, paspalum, krzewy chaporro, mimozy, akacje oraz roślinność kserofilna (sucholubna), półpustynna i trawiasta wysokogórska. Na wybrzeżu dominują namorzyny (lasy mangrowe). Wysokie partie gór porasta formacja paramo, reprezentowana m.in. przez kilkumetrową szarotkę frajlejon, wyglądającą jak mały słonecznik.
Wahania temperatur między najcieplejszym i najzimniejszym miesiącem roku są niewielkie. Ciepły Prąd Karaibski podnosi temperaturę na wybrzeżu do średnio 27 oC. Podobna temperatura charakteryzuje obszary Llanos i Wyżyny Gujańskiej. Jedynie w górach temperatura jest wyraźnie niższa.
Rzeki i jeziora
Sieć rzeczna Wenezueli jest bardzo bogata. Przez obszar tego państwa płynie jedna z najdłuższych rzek świata - Orinoko. Orinoko ma długość 2736 km. Powierzchnia jej dorzecza wynosi 869 tys. km2. Swe źródła bierze na zachodnich stokach Sierra Parima. Należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego, które obejmuje 82 % powierzchni zlewiskowej kraju. Orinoko tworzy liczne bystrza i wodospady i progi wodne. W środkowym biegu, płynąc ku północy, wytycza granicę między Wenezuelą a Kolumbią. W biegu dolnym, gdy płynie w kierunku wschodnim, rzeka osiąga ok. 5 km szerokości ( w okolicach Barrancas) i ok. 100 m głębokości. Uchodzi do Oceanu Atlantyckiego tworząc deltę o powierzchni ok. 40 tys. km2, która szybko przyrasta. Głównymi dopływami Orinoko są: Caura (750 km), Caroni (925 km), Arauca (805 km), Mela (1100 km) i Apura (1580 km). Do Orinoko wpada ponad 2000 rzek. Najdłuższa rzeka Wenezueli wykorzystywana jest do żeglugi, zaś w jej dorzeczu wydobywa się rudy żelaza, ropę naftową i boksyty. Najważniejsze i największe porty rzeczne znajdują się w Ciudad Bolivar i Ciudad Guayana.
Dobrze rozwiniętą sieć rzeczną tworzą rzeki spływające ku Oceanowi Atlantyckiemu. Do największych rzek należą: Maroni, Courantyne i Essequibo. Rzeki płynąc po podłożu zbudowanym ze skał o różnej odporności tworzą liczne wodospady, m.in. La Gran Sabana, Salto Hacha, Llovizna czy Salto del Angel.
Około 17,5 % powierzchni Wenezueli zajmuje zlewisko Morza Karaibskiego. Rzeki spływające do tego zlewiska są jedna znacznie dłuższe niż te, które należą do zlewiska rzeki Orinoko. Najdłuższą rzeką jest tu El Tocuyo, która ma 320 km długości. Część rzek wpływa także do jeziora Maracaibo (Chama, Matacan, Zulia, Escalante i Catatumbo) i jeziora Valencia.
Największym jeziorem Wenezueli jest płytkie Maracaibo o powierzchni 16,3 tys. km2, położone w zapadlisku śródgórskim, znajdującym się pomiędzy Cordillera de Mérida a Sierra de Perija. Mimo połączenia cieśniną z Zatoką Wenezuelską, Maracaibo wypełnione jest wodą słodką. Dużym zbiornikiem wodnym jest także Valencia (w języku miejscowych Indian nosi nazwę Tacarigua). W rejonie Andów wenezuelskich znajdują się również małe jeziora polodowcowe.
Ludność
Ludność Wenezueli pod względem etnicznym jest bardzo niejednolita. Około 69% mieszkańców stanowią Metysi, ok. 20% - ludność pochodzenia europejskiego, 9% - Murzyni i Mulaci i 2% - Indianie, którzy zostali wyniszczeni w okresie kolonialnym. Wśród ludności napływowej ze Starego Świata przeważają głównie Hiszpanie, Portugalczycy i Włosi. Ludność Wenezueli jest rozmieszczona nierównomiernie. Na obszarze nadmorskim, zajmującym 20 % powierzchni kraju, mieszka ok. 85 % jego ludności. Około 1/5 ludności zamieszkuje stolicę kraju Caracas.
Najciekawsze miejsca
Caracas
Stolica Wenezueli, założona w 1567 r. Leży w odległości 25 km od wybrzeży Morza Karaibskiego, od których oddziela ją nadbrzeże ze szczytem Monte Ávila (2215 m n.p.m.). Miasto położone jest na wysokości 956 m n.p.m. u stóp Andów Karaibskich. Stolica Wenezueli została doszczętnie zniszczona przez trzęsienie ziemi w 1812 r. i odbudowane według nowoczesnych wzorów architektonicznych.. Powstały nowe dzielnice (Cerro Belém, Cerro Piloto), Centrum Bolívar z symbolem nowoczesnego Caracas - bliźniaczymi wieżowcami, centrum handlowe Chacaito. W krajobrazie Caracas dominują drapacze chmur i szerokie ulice i aleje, np. aleja pomników Los Próceres, ekskluzywne hotele. Autostrady łączą stolicę z miastami i portami położonymi na wybrzeżu.
Coro
Coro, położone u nasady półwyspu Paraguaná, jest jednym z najstarszych miast Wenezueli i jej pierwszą stolicą (1527-1528 r.). Zachowała się tu, uważana za najpiękniejszą w kraju, zabudowa kolonialna w tym najstarsza katedra Wenezueli z przełomu XVI i XVII w. Miasto od wybrzeża morskiego oddziela pustynna mierzeja (médanos), tworząc nietypowy krajobraz w tym regionie.
Wodospad Salto del Angel
W południowej części Wyżyny Gujańskiej, zbudowanej z twardych skał paleozoicznych i mezozoicznych, występują ostańcowe góry stołowe zwane tepui, których cechą charakterystyczną są niemal pionowe ściany sięgające znacznych wysokości. Intensywne opady sprawiają, że ze ścian, wysokości kilkuset metrów spadają w dół wody licznych wodospadów. W masywie Auyán Tepuí (2953 m n.p.m.), w górnym biegu rzeki Churun znajduje się najwyższy wodospad świata Salto del Angel o wysokości 1054 m położony na obszarze, założonego w 1962 r., Parku Narodowego Canaima. Wodospad Salto del Angel został odkryty w 1935 r. przez amerykańskiego pilota Jimmy'ego Angela, który lecąc nad masywem Auyán ujrzał wspaniałą kaskadę wody spadającą z dużej wysokości. Jednak pierwsza wyprawa badawcza dotarła tu dopiero w 1949 r. i po wykonaniu pomiarów uznała, iż Salto del Angel jest światowym rekordzistą pod względem wysokości.
Surowce mineralne: ropa naftowa, gaz ziemny, rudy żelaza, rudy manganu, diamentów, złota oraz rudy niklu, wolframu, tytanu i toru, magnezyty, azbest, fosforyty, siarka, rudy miedzi i uranu
Przemysł: rafinacja ropy naftowej, hutnictwo żelaza, przemysł nawozów chemicznych, hutnictwo aluminium, przemysł maszynowy, cementowy, spożywczy, włókienniczy (głównie bawełniany), skórzano-obuwniczy, odzieżowy, drzewny i papierniczy
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Zagadnienia produktywności regionalnego zróżnicowania nakładów pracy i kredytowania produkcji rolnic
Geografia Regionalna Świata - Ameryka Środkowa i Ameryka Południowa
konsumpcja, socjologia, skrypty i notatki, ekonomia
Śmierć amerykańskiego imperium i jego ekonomii
nowoczesne teorie konsumpcji 2, socjologia, skrypty i notatki, ekonomia
Konsumpcja us, notatki, testy, Ekonomika turystyki
W MIKRO CEL KONSUMENTA, Prawo, Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości, MIKROEKONOMIA
TEORIA ZACHOWANIE KONSUMENTA, Dokumenty - Bezpieczeństwo Narodowe, Ekonomia Instytucjonalna
Geografia ekonomiczna regiony + ue, Studia, Przedmioty, Geografia, Geografia ekonomiczna
nexus nowe czasy 2009 (02) 64 śmierć amerykańskiego imperium i jego ekonomii english
Ameryka Południowa rzeki
Charakteryzując przyrost rzeczywisty w krajach ameryki południowej
Plemiona Indian Ameryki Południowej(1)
Ameryka Południowa
Mapa konturowa Ameryki Południowej rzeki
Czarne wody tropikalnej Ameryki Południowej, AKWARYSTYKA
więcej podobnych podstron