ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE

1. Anabolizm i katabolizm w ontogenezie.

2. Pojęcie homeostazy. Które układy w organizmie odpowiadają za regulację metabolizmu?

3. Funkcje krwi ze szczególnym uwzględnieniem jej funkcji oddechowej.

4. Grupy krwi i ich znaczenie.

5. Opisz fazy krzepnięcia krwi. Jaki jest charakter tego procesu?

6. Automatyzm serca.

7. Odruchy serca.

8. Prawa serca a prawa mięśni.

9. Regulacja pracy serca.

10. Regulacja ciśnienia tętniczego krwi.

11. Krwioobieg duży i mały.

12. Wymiana gazowa w płucach.

13. Pojęcie wentylacji w spoczynku i w wysiłku fizycznym.

14. Omów źródła energetyczne do pracy mięśniowej.

15. Rodzaje włókien mięśniowych i ich energetyka.

16. Podobieństwa i różnice między mięśniem sercowym a mięśniami szkieletowymi.

17. Odruchowy tonus mięśni jego rola.

18. Mechanizm obarczania baroreceptorów i jego znaczenie.

19. Odruchy człowieka - rola występowania odruchów.

20. Scharakteryzuj podział receptorów i omów drogę łuku odruchowego.

21. Hamowanie i torowanie odruchów.

22. Mechanizm glukostatyczny i jego znaczenie w spoczynku i w wysiłku fizycznym.

23. Zmiany intensywności przemiany materii i energii w zależności od płci i wieku.

24. Swoisto-dynamiczne działanie pokarmu.

25. Zasady racjonalnego żywienia.

26. Mechanizmy regulujące przepływ krwi w wysiłku fizycznym.

27. Omów kryteria klasyfikacji wysiłku fizycznego.

28. Fazy wysiłku fizycznego.

29. Iloraz oddechowy - jego wartości w spoczynku i w wysiłku fizycznym.

30. Scharakteryzuj wysiłek dynamiczny (skurcze mięśniowe, krążenie, wentylacja, procesy energetyczne).

31. Scharakteryzuj wysiłek statyczny (skurcze mięśniowe, krążenie, wentylacja, procesy energetyczne).

32. Wydolność fizyczna i czynniki ją determinujące.

33. Wymień zasadnicze różnice w wydolności między kobietą a mężczyzną.

34. Stosowanie obciążeń wysiłkowych w zależności od płci i wieku.

35. Zmęczenie - rodzaje i przyczyny.

36. Superkompensacja i jej znaczenie dla organizmu w różnym wieku kalendarzowym.

37. Trening zdrowotny - zasady postępowania, korzyści bezpośrednie i pośrednie.

38. Termoregulacja spoczynkowa i wysiłkowa.

39. Odnowa biologiczna i jej zasady z uwzględnieniem zróżnicowanych warunków środowiska.

40. Fizjologia bezczynności ruchowej.

1.Ontogeneza jest to rozwój osobniczy, od narodzin do śmierci. Dzieli się na 3 okresy, które rozpatrujemy pod kątem 2 procesów metabolicznych:

a) syntezy- anabolizm (regeneracja)

b) spalania- katabolizm (rozkład)

Anabolizm przeważa od poczęcia do 25 r.ż, jest to wiek przyjęty dla końca rozwoju kości.

Katabolizm od 25 r.ż. do końca okresu reprodukcyjnego, czyli-

- u kobiet- 55 r.ż- menopauza, ostatnia miesiączka

- u mężczyzn- 65 r.ż- andropauza- mniejsze możliwości zapłodnienia.

U jednych i drugich następuje w tym czasie skokowe zmniejszenie wydzielania hormonów, u K- estrogen, u M- testosteron.

Ok. 40 r.ż. jest najwyższa stabilność metaboliczna, ponieważ wtedy człowiek jest najmniej podatny na wpływy środowiskowe.

Tak więc:

25-40 lat: dorosłość

40-55/65 lat: dojrzałość

55/65-x lat: przewaga katabolizmu, czyli wytwarzamy więcej energii niż potrzeba do budowania własnego ciała.

Czynności anaboliczne:

Sen, odpoczynek- bierność mięśni, wchłanianie składników pokarmowych na poziomie komórkowym, rekonwalescencja, relaksacja, medytacja.

Czynności kataboliczne:

Praca umysłowa, fizyczna, trawienie, choroba, emocje psychiczne, pozytywne lub nie.

2.Homeostaza jest to dynamiczna stałość środowiska wewnętrznego organizmu- wszystkie zjawiska chem. i fiz. mają zakres wyznaczony genetycznie. Wraz z wiekiem homeostaza staje się coraz węższa; przekroczenie zakresu oznacza śmierć. Inaczej mówiąc jest to zdolność organizmu do utrzymania stałości środowiska wewnętrznego, m.in. stałego stężenia osmotycznego, temperatury, objętości płynów ustrojowych. Jest konieczna dla normalnego funkcjonowania organizmu. Homeostaza jest możliwa dzięki mechanizmom adaptacyjnym, działającym na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Głównymi elementami hemostazy są: układ krzepnięcia, układ fibrynolizy, płytki krwi (inne elementy morfotyczne), ściana naczyń krwionośnych, układ fagocytarny (siateczkowo-śródbłonkowy).

3. Aby omówić funkcje krwi można wyszczególnić funkcje pełnione przez poszczególne jej elementy. I tak, erytrocyty są najważniejszym elementem morfologicznym krwi, ponieważ odpowiadają za jej podstawową funkcję, jaką jest przenoszenie tlenu z płuc do komórek organizmu i dwutlenku węgla CO₂ od komórek do płuc. Są wyspecjalizowane w transporcie tlenu dzięki zawartej w nich hemoglobinie. Dojrzałe erytrocyty pozbawione są jądra komórkowego i mitochondriów. Nie przeszkadza im to jednak w pełnieniu swojej bardzo ważnej funkcji - transportowania tlenu. Mają kształt dwuwklęsłych krążków. W cytoplazmie zawierają głównie hemoglobinę. Leukocyty pełnią przede wszystkim funkcje obronne. Odpowiadają więc za odpowiedź immunologiczną, czyli ze strony układu odpornościowego. Ich ilość we krwi jest zmienna i zależy między innymi od sposobu odżywiania, trybu życia, przebytych infekcji i innych czynników. Jest to duża grupa składająca się z wielu rodzajów komórek pełniących różnorodne, wyspecjalizowane funkcje obronne.

Trombocyty, czy też płytki krwi, odpowiadają za proces krzepnięcia krwi. Jest więc to niezwykle istotna rola chroniąca przed wykrwawieniem w przypadku uszkodzeń naczyń krwionośnych.

Dodatkowo, krew utrzymuje homeostazę, a więc równowagę wewnętrzną organizmu. Zapewnia to głównie osocze, w którym rozpuszczone zostają różnorodne substancje. Transportuje szkodliwe metabolity komórkowe, takie jak mocznik, kwas moczowe, czasami śladowe ilości amoniaku do nerek, gdzie toksyny te zostają unieszkodliwione. Dodatkowo transportuje substancje odżywcze z jelita do wszystkich tkanek oraz hormony z układu endokrynologicznego.

Krew zapewnia też równowagę termiczną poprzez swoją funkcję termoregulacyjną.

4.Wyróżniamy cztery podstawowe grupy krwi: a, b, ab i 0.

Jeżeli w krwince jest aglutynogen A, to osocze zawiera przeciwciała anty-B. Aglutynogen 0 jest bardzo słabym antygenem i dlatego osocze wszystkich grup krwi nie ma izoaglutynin skierowanych przeciwko temu aglutynogenowi. Z kolei w osoczu grupy 0 znajdują się izoaglutyniny anty-A i anty-B. Na podstawie obecności w krwince aglutynogenów i izoaglutynin w osoczu dokonano podziału na sześć grup krwi.

 Podział na podstawowe grupy krwi.

Grupa krwi	Aglutynogen w krwince	Izoaglutyniny w osoczu
A1	A1	anty-B
A2	A2	anty-B
B	B	anty-A
A1B	A1 i B	brak
A2B	A2 i B	brak
0	0	anty-A i anty-B

Cechy grupowe krwi są dziedziczne, przy czym obecność aglutynogenów A i B jest cechą dominującą. Grupy krwi odegrały ogromną rolę w procesie przetrwania gatunku ludzkiego. Gdyby nie przemiany, jakie zaszły w strukturze krwi z pewnością nie przetrwalibyśmy do dnia dzisiejszego. Różnice w grupie krwi odzwierciedlają zdolność człowieka do przystosowania się do różnych wyzwań środowiskowych. W większości te wyzwania wywarły wpływ na system trawienny i immunologiczny.

Osoby z grupą 0 mają bardzo wysoki poziom kwasu żołądkowego, przez co bardzo łatwo przychodzi im trawienie i przyswajanie składników odżywczych z mięsa.

System trawienny osób z grupą A przystosował się do przyswajania potrzebnego organizmowi białka, przede wszystkim z roślin i zbóż.

Systemy odpornościowe i trawienne ludzi z grupą B zawarły w sobie cechy charakterystyczne zarówno dla grupy 0, jak i dla grupy A. W wyniku tej kombinacji system immunologiczny stał się bardziej zrównoważony, a trawienny bardziej tolerancyjny niż u poprzedników.

Jest jeszcze bardzo rzadka grupa krwi AB. Jest kombinacją największych sił i słabości grup A i B. System trawienny i odpornościowy ludzi z grupą AB jest bardziej złożony niż w przypadku innych grup. Ludzie z tą grupą dziedziczą tolerancję zarówno grup A, jak i B, a ich systemy odpornościowe mają zwiększoną zdolność do wytwarzania pewnych przeciwciał na infekcje bakteryjne.

5. Istotą procesu krzepnięcia krwi jest zamiana rozpuszczalnego białka osocza ( fibrynogenu) w nierozpuszczalną fibrynę. W procesie tym biorą udział białka osocza, kolagen, tromboplastyny tkankowe.
Krzepnięcie krwi dzieli się na:
· krzepnięcie wewnątrzpochodne - krew krzepnie na skutek kontaktów z materiałami lub związkami o ładunku ujemnym np. szkło, kolagen, endotoksyny krążące we krwi
· krzepnięcie zewnątrzpochodne - zetknięcie się krwi wypływającej z naczyń krwionośnych z uszkodzoną tkanką, z której uwalnia się tromboplastyna tkankowa

FAZA I - proces powstawania trombokinazy - otwarcie naczynia krwionośnego wyzwala działanie trombokinazy tkankowej, która zapoczątkowuje proces krzepnięcia
FAZA II - protrombina przechodzi w trombinę przy udziale jonów wapnia
FAZA III - trombina rozkłada fibrynogen na fibrynopeptyd, czyli przekształca nierozpuszczalny włóknik w rozpuszczalny
FAZA IV - obkurczanie się skrzepu z równoczesnym wyciśnięciem surowicy
FAZA V - rozpuszczanie skrzepu czyli fibrynoliza
Krew nie krzepnie bezpośrednio w momencie przerwania ciągłości naczynia, lecz po pewnej chwili, którą określa się jako czas krzepnięcia.

6.Automatyzm serca oznacza, zdolność do niezależnego wytwarzania energii do własnego skurczu. Jest niezależne od układu nerwowego. Układ ten wpływa jednak na serce i reguluje jego pracę (przyspiesza lub zwalnia). Serce jest mięśniem a więc energia elektryczna jest wytwarzana mięśniowo. Za automatyzm serca jest odpowiedzialny układ bodźcowo-przewodzący serca, który znajduje się pomiędzy komórkami mięśnia sercowego. Jest on kontrolowany przez wyższe struktury mózgowe za pośrednictwem nerwu błędnego. Źródłem pobudzeń elektrycznych w mięśniu sercowym, są wyspecjalizowane komórki rozrusznikowe, które mają następującą cechę, że ich potencjał spoczynkowy nie jest stały tylko ulega spontanicznie i samoistnie podwyższeniu aż do osiągnięcia potencjału progowego, co wiąże się z wytworzeniem potencjału czynnościowego i powstaniem pobudzenia szerzącego się wzdłuż przebiegu układu bodźco-przewodzącego a następnie roboczego mięśnia komór, co przejawia się wystąpieniem skurczu serca. Następnie cały cykl powtarza się.

7. Odruchy serca są to reakcje związane z zmniejszeniem lub zwiększeniem pracy serca, które odbywają się z udziałem układu nerwowego: łuk odruchowy:

Receptor- droga nerwowa dośrodkowa- ośrodek nerwowy- nerw odśrodkowy- efektor (serce).

ODRUCH LUDWIGA: z łuku aorty, jest to rozciąganie ścian aorty pod wpływem dużego ciśnienia tętniczego.

ODRUCH HERINGA: odruchowe przerwanie wdechu w reakcji na bodźce rozciągające w obrębie płuc i klatki piersiowej w czasie wdechu; chronienie głowy, mózgu.

ODRUCH BEZOLDA- JARISCHA: zwężenie naczyń wieńcowych serca pod wpływem nikotyny

ODRUCH ASCHNERA: (wykorzystywane w sztukach walki) ucisk gałek ocznych zwolnienie akcji sercaśmierć.

ODRUCH BAINBRIDGE`A: odruch przyspieszający akcję serca, zmiana pozycja ciała na głową w dół może dojść do przekrwienia mózgu. Przekrwienie mózgu następuje gdy krew do prawego przedsionka napływa w dużej ilości, serce szybciej pompuje krew i z czasem nie ma już siły na jej dalsze pompowanie.

8.Prawa serca- „wszystko albo nic”- gdy jest prąd progowy, występuje skurcz całości narządu.

Prawo serca Franka Starlinga: siła skurczu jest wprost proporcjonalna do stopnia wydłużenia komórek mięśnia sercowego. Odpowiednikiem jest jednostka motoryczna, czyli pęczek włókien mięśniowych unerwianych przez jedno rozgałęziające się na te włókna zakończenia nerwowe. Wszystkie komórki mięśniowe w jednostce motorycznej mają ten sam próg pobudliwości.

Prawo mięśni: Prawo średnich obciążeń: przy średnich obciążeniach jesteśmy najbardziej wydajni; serce najlepiej pracuje przy średnim obciążeniu.

9. .Regulacja pracy serca -praca serca podlega kontroli układu nerwowego oraz odbywa się na drodze humoralnej. Istnieją dwa ośrodki regulujące pracę serca: ośrodek przyspieszający i ośrodek zwalniający pracę serca. Ośrodek przyspieszający pracę serca występuje w części piersiowej rdzenia kręgowego. Działa on za pośrednictwem włókien współczulnych, z zakończeń których pod wpływem impulsów nerwowych uwalniany jest neuroprzekaźnik - noradrenalina - przyspieszający częstość skurczów serca. Ośrodek zwalniający pracę serca znajduje się w rdzeniu przedłużonym. Wysyła on za pośrednictwem włókien przywspółczulnych impulsy nerwowe uwalniające neuroprzekaźnik -acetylocholinę.

10. regulacja ciśnienia tętniczego krwi- ciśnienie będzie regulowane przez ilość krwi wyrzucanej w jednym obiegu. Może być regulowane też przez lepkość krwi, tzn. stopień uwodnienia tej krwi, bo np. jak się zmęczymy jest gęstsza. Ciśnienie tętnicze jest stale przez organizm regulowane i korygowane, dzięki czemu zapewniony jest stały dopływ krwi do wszystkich narządów i tkanek. Zawsze wyróżnione są te narządy, które mają dla ustroju kardynalne znaczenie (np. mózg, mięsień serca, nerki) i nie mogą być narażone na drastyczne wahania dostaw tlenu i energii. "Czasowo" zaś wyróżniane są te, które w określonym momencie są intensywnie eksploatowane (np. mięśnie szkieletowe w czasie wysiłku fizycznego, przewód pokarmowy - w czasie trawienia). Regulacja ciśnienia tętniczego krwi jest w związku z tym dość skomplikowana. Biorą w tym udział różne narządy i układy, z których najważniejszą rolę odgrywają nerki z układem RAA (renina-angiotensyna-aldosteron) i szeroko rozumiany układ neurohormonalny z udziałem katecholamin, wazopresyny, kortyzolu, aldosteronu. Niebagatelną rolę w regulacji ciśnienia tętniczego odgrywa ośrodkowy układ nerwowy, w tym kora.

11. Krwiobieg mały (serce - płuca - serce) = komora prawa - tętnica płucna - płuca (naczynia włosowate) - żyła płucna - przedsionek lewy. Odtlenowana krew wypompowywana jest z prawej komory serca przez zastawkę tętnicy płucnej do tętnicy o tej samej nazwie, która rozgałęzia się w płucach (łac. pulmones) na sieć naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne, tam dochodzi do wymiany gazowej. Utlenowana krew powraca żyłami płucnymi (to jedyne żyły, którymi płynie utlenowana krew) do lewego przedsionka serca, a tam przez zastawkę dwudzielną (mitralną) krew wpływa do lewej komory serca.

Krwiobieg duży (serce - ciało - serce) =komora lewa - tętnica główna (aorta) - tętnice - ciało (naczynia włosowate) - żyły - żyła główna - przedsionek prawy. Krew (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca przez zastawkę aortalną do głównej tętnicy ciała, aorty, rozgałęzia się na tętnice mniejszego kalibru, dalej na tętniczki, a następnie przechodzi przez sieć naczyń włosowatych (tzw. kapilarnych) we wszystkich narządach ciała. Naczynia włosowate przechodzą w drobne żyłki, które przechodzą w żyły większego kalibru i żyłę główną górną i dolną. Krew powracająca żyłami jest odtlenowana (uboga w tlen) i przechodzi do prawego przedsionka serca, po czym przez zastawkę trójdzielną wpływa do prawej komory.

12. Wymiana gazowa w płucach: zgodna z prawem Ficka. Wprost proporcjonalna do powierzchni dyfuzyjnej płuc, do różnicy stężeń gazów po obu stronach błony, a odwrotnie proporcjonalna do grubości tej błony. 100m²- powierzchnia płuc a my wykorzystujemy 70m².

Przestrzeń martwa ma ogrzać, nawilżyć i oczyścić powietrze, które dostaje się do płuc (ma 350ml).

Jest to proces bierny, zachodzi samoczynnie, na zasadzie dyfuzji.

Stopień przekrwienia płuc: PERFUZJA- oznacza, że do płuc dopływa tyle krwi, że możliwa jest wymiana gazowa.

U człowieka wymiana gazowa przebiega w pęcherzykach płucnych, między ścianą pęcherzyka a oplatającymi ją naczyniami włosowatymi. Przez ścianę pęcherzyka i naczyń dyfundują gazy: tlen i dwutlenek węgla. Dyfuzja odbywa się z miejsc o większym stężeniu do miejsc o stężeniu mniejszym, zgodnie z gradientem stężeń. Cząsteczki tlenu dyfundują z pęcherzyków płucnych do krwi, w odwrotnym kierunku wędruje dwutlenek węgla. Tempo tych zjawisk zależy od ciśnień parcjalnych gazów.

Wyróżniane są dwa rodzaje wymian gazowych:

zewnętrzna - w narządach oddechowych

wewnętrzna - w tkankach (komórkach).

13. Wentylacja minutowa płuc jest to ilość powietrza przepływającego przez płuca w ciągu jednej minuty

Wielkość wentylacji minutowej płuc jest iloczynem liczby oddechów i objętości oddechowej. W spoczynku wynosi ok. 7 litrów na minutę, gdyż liczba oddechów wynosi 14- 16 na min, objętość oddechowa - 500 ml.

Podczas wysiłku - 120 l na min. ( granica to 150 - 180 )

Wymiana gazowa odbywa się tylko w pęcherzykach płucnych (300 milionów )

Ale wentylacja minutowa nie zawsze odzwierciedla wentylację pęcherzykową gdyż posiadamy przestrzeń nie użyteczną 150 ml

Lepsza jest wentylacja pęcherzykowa przy zwiększonej objętości oddechów i małej jej ilości.

Hiperwentylacja

Jest to wzrost wentylacji pęcherzykowej przy stały wytwarzaniu co2 - dwutlenku węgla w tkankach.

Powoduje to obniżenie ciśnienia cząstkowego dwutlenku węgla w powietrzu pęcherzykowym

Hipowentylacja

Jest to spadek wentylacji pęcherzykowej przy stałej produkcji co2 w tkankach powoduje wzrost ciśnienia cząstkowego co2 powyżej 45 mm HG

14. Źródła energetyczne dla pracy mięśni:

Jedyny nośnik to ATP. Jest we wszystkich komórkach ciała, to nośnik pośredniczący między pokarmem a energią. ATP- musi być ciągle odbudowywane. Tkanka nerwowa wykorzystuje do tego tlen i glukozę, a nie wykorzystuje tłuszczów!

ATP mamy na 5s pracy.

Fosfokeratyna- CrP- ściśle związana z ATP. Wystarcza jej na 10s, beztlenowo. CrP+ATP tworzą fosfagen, który rozpada się beztlenowo, ale regeneruje się tlenowo.

Glikogen mięśniowy- jest go 300g we wszystkich mięśniach. Wystarcza na 15s gdy beztlenowo. Czyli łącznie 30s pracy w jednej komórce mięśniowej. Poza komórką może tlenowo, wówczas starcza go na 4 minuty.

Glikogen wątrobowy- oznacza zaangażowanie całego organizmu, może beztlenowo i tlenowo.

Tkanka tłuszczowa- z węglowodanów- tlenowo.

Białka- źródło w mięśniach- tlenowo.

Potem śmierć.

Każde z nich wykorzystywane jest tylko w 30%, ponieważ jest to teoretyczna wartość graniczna.

15. Dwa rodzaje włókien mięśniowych:

a) ST- slow twitch: wolnokurczliwe, mają mioglobinę, gromadzą O₂, długotrwałe, włókna czerwone, energetyka tlenowa.

b) FT- Fast twitch: szybkokurczliwe, włókna białe, beztlenowe, dzielą się na FTa- beztlenowe, b. krótkie, FTb- pośrednie w ST.

U kobiet więcej jest ST, u mężczyzn FT.

Wysiłek wytrzymałościowy polega na przepływie krwi, pozyskaniu tlenu. Zależy od składy ciała, a nie ilości mięśni. Kobiety mają mniejszą masę ciała, włókna ST, mniejszą zawartość hemoglobiny, mniej erytrocytów.

16.

Cecha	Mięsień szkieletowy	Mięsień sercowy
Charakter jednostki	Włókno wrzecionowate	komórka
Liczba jąder	setki-tysiące	1-2
Lokalizacja jąder	na obwodzie	w centrum
Układ miofibryli	liniowy, równoległy	przestrzenny
Od naszej woli	Zależne	niezależne
Zmęczenie	szybko	Nie
połączenia międzykomórkowe Występowanie Zasada	Brak Występują w mięśniach również zwierząt Wszystko albo nic	Wstawki Tylko serce kręgowców Autoamtyzm

Oba skurcze są krótkotrwałe.

17. Tonus mięśni- lekkie fizjologiczne napięcie mięśni szkieletowych, powstające poprzez niewielkie impulsy nerwowe wytwarzane przez móżdżek. Gdy człowiek śpi wszystkie kończyny w stawach są ugięte, podobnie jak w czasie spoczynku. Jest to specjalny odruch dotyczący własnego ciała, który kierowany jest do rdzenia kręgowego, który przygotowuje nasze ciało do ruchu. Osoba sparaliżowana nie ma takiego odruchu. Dzięki tonusowi, gdy się budzimy od razu możemy wstać. Komórki mięśniowe i nerwowe są gotowe na to, by przyjąć bodziec.

18. Mechanizm obarczania baroreceptorów związany jest z łukiem odruchowym. Są to zakończenia wrażliwe na nacisk. Potem jest droga wstępująca do rdzenia przedłużonego. W mechanizmie obarczania w łuku aorty są baroreceptory, inne znajdują się naczyniach wieńcowych serca. Baroreceptory są przyhamowywane po to, by nadmiernie nie wzrosło ciśnienie tętnicze.

Pozycja horyzontalna jest najlepsza dla człowieka(gdy człowiek leży na wznak). Ciśnienie wszędzie jest równomierne, równe na każdą część ciała, ponieważ działa siła grawitacji. Gdy stoimy serce poddawane jest obciążeniu. Następuje odruch odhamowania baroreceptorów. Podnosi się tętno i ciśnienie. Dzięki temu odruchowi nie mdlejemy wstając. W mózgu jest wystarczające ciśnienie dzięki baroreceptorom. Odruch ten jest istotny dla dotlenienia.

Spadek ciśnienia powoduje tzw. odbarczenie baroreceptorów i w następstwie wzrost napięcia układu współczulnego, zwężenie naczyń i wzrost ciśnienia. Do odbarczenia baroreceptorów dochodzi za każdym razem po zmianie pozycji z leżącej na stojącą. Na skutek przyciągania ziemskiego ok.0,5 litra krwi gromadzi się w kończynach dolnych co powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego, aktywację układu współczulnego, skurcz naczyń i przywracanie ciśnienia do normy. Można wykonać test na obarczanie: test Kramptona: leży się 10 minut, 2 minuty stoi, mierzy się ciśnienie z każdym razem. Test sprawdza wydolność obwodowego układu krążenia.

19. Odruchy dzielimy na warunkowe i bezwarunkowe. Bezwarunkowy- reakcja wrodzona, automatyczna, zachodzi przez pobudzenie odpowiednich receptorów zakończeń nerwowych nerwów czuciowych oraz pobudzenie organów efektorowych (głównie mięśni) poprzez nerwy ruchowe lub autonomiczne. Reakcja odruchowa przebiega bez uświadomienia, to znaczy, że nerwy wywołują odruch (pobudzają mięśnie) przed powiadomieniem mózgu.

Przykłady:

odruch akomodacji oka, krzuśny, nurkowania, ścięgna Achillesa, kolanowy, źreniczny.

Odruch warunkowy- jest nabytą reakcją organizmu. Powstaje podczas życia osobnika. Występuje dopiero po analizie danego bodźca przez ośrodek kojarzenia w mózgu. Powtarzanie pewnych czynności, spowoduje utrwalenie i stanie się nawykową reakcją warunkową. Przykłady: obgryzanie paznokci, przedmiotów, tresura, nauka, rodzaje zachowań, wydzielanie śliny wskutek zapachu.

Można je także podzielić ze względu rodzaju pobudzanych receptorów. Eksteroceptywne- obronne, w skórze, rogówce oka. Proprioceptywne- drażnienie receptorów w stawach, mięśniach, odruch kolanowy, ścięgna Achillesa. Wegetatywne- mimowolne- źreniczny.

20. RECEPTORY są to wyspecjalizowane struktury białkowe zdolne do odbioru, przekształcenia i przekazania do różnych elementów efektorowych kom informacji ze środowiska zewnętrznego. Związki łączące się z receptorami nazywane są ligandami. To czy kom zareaguje na daną substancję zależy głównie od tego, czy posiada dla niej receptor.

PODZIAŁ RECEPTORÓW
1.mechanoreceptory - odkształcenie, ucisk, dotyk, grawitacja, wibracja
2.termoreceptory - zimno, ciepło
3.fotoreceproty - wrażenia świetlne
4.nocyreceptory - ból
5.chemoreceptory - chemiczne środowisko wewnętrzne, węch, smak

1.eksteroreceptory - odbieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego (temperatura, dotyk, uszkodzenie)
2.telereceptory - odbieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego dalszego (wzrokowe, słuchowe)
3.ineroreceptory - odbieranie bodźców ze środowiska wewnątrzustrojowego
4.proprioreceptory - zmiany w mięśniach, ścięgnach, torebkach stawowych, narzędzie równowagi

1.specjalne - wzrok, słuch, smak, węch, równowaga
2.powierzchniowe - dotyk, ucisk, ciepło, zimno, ból
3.glebokie - położenie (grawitacja), wibracja, ból głęboki
4.trzewne - głód, pragnienie, nudności, ból trzewny

Droga łuku odruchowego:

1. receptor- odbiornik bodźca

2. aferentne włókna nerwowe- włókna czuciowe- komórki, których ciała komórki są blisko receptorów, natomiast akson biegnie do OUN.

3. OUN

4. Eferentne włókna nerwowe- włókna nerwowe- ciała komórki są w OUN a akson biegnie do efektora

5. Efektor- narząd wykonawczy.

21??. Torowanie - jednoczesne drażnienie włókien aferentnych w dwóch nerwach może wywołać silniejsza reakcje efektora, np. skurcz miesnia szkieletowego, niż suma reakcji wywolana oddzielnym podrażnieniem bodzca o tej samej sile tych samych nerwow. Silniejsza reakcja efektora wywolana jednoczesnym podrażnieniem 2-och nerwow to torowanie. Roznica miedzy reakcja na jednoczesne pobudzenie obu drog a suma reakcji wywolanych osobnym ich drażnieniem oznacza torowanie reakcji odruchowej i jest miara wielkości strefy zwiekszonej podprogowo pobudliwości.

Odruchy uporządkowane wg ważności:

1. Ratowanie życia- odruchy torowane przez rdzeń przedłużony.

22??. Mechanizm glukostatyczny: zabezpieczenie stałej ilości glukozy we krwi:

100mg/100ml -optymalne, 70mg/100ml- minimalne.

23??. Różnica w intensywności u kobiet i mężczyzn bierze się z innego procentowego składu ciała. Kobiety generalnie posiadają większy procent tkanki tłuszczowej w stosunku do tkanki mięśniowej w organizmie, więc ich zapotrzebowanie kaloryczne jest przeciętnie 7% niższe dla utrzymania podstawowych funkcji życiowych organizmu.

24. Po posiłkach podstawowa przemiana materii rośnie, choć inne warunki, które na nią wpływają, nie zmieniają się. Ten proces nazywa się swoistym dynamicznym działaniem pożywienia (SDD), lub termogenezą posiłkową. Ten wzrost przemiany materii jest wynikiem wzmożonej pracy układu pokarmowego i nasilenia się procesów metabolicznych podczas trawienia, wchłaniania i przyswajania pożywienia.. Dlatego do niedawna zjawisko to nazywano ?kosztem trawienia?, ale nie jest to nazwa ścisła. Swoiste dynamiczne działanie pożywienia występuje przy dożylnym podawaniu aminokwasów, emulsji tłuszczów tłuszczów roztworów węglowodanowych, znika natomiast po usunięciu wątroby u zwierząt doświadczalnych. Dowodzi to, że SDD w przypadku przemiany białek jest wynikiem procesów energetycznych w czasie dezaminacji, transaminacji i produkcji mocznika. W przemianach węglowodanów SDD jest wynikiem zużycia energii przy syntezie glikogenu.

25. Trzeba dbać o urozmaicenie pożywienia; pokarm musi zawierać wszystkie niezbędne składniki potrzebne do wzrostu, rozwoju i regeneracji organizmu

Pożywienie powinno pokrywać zapotrzebowanie organizmu na białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy i związki mineralne

Każdy posiłek powinien zawierać białko zwierzęce, oraz warzywa lub owoce

Codziennie należy spożywać mleko i przetwory mleczne

Mięso należy spożywać 2 - 3 razy w tygodniu w umiarkowanych ilościach

Powinniśmy spożywać co najmniej 2 razy w tygodniu ryby - najlepiej morskie

Ograniczajmy tłuszcze

Spożywajmy pieczywo mieszane i to z umiarem

Ograniczajmy spożycie cukru i słodyczy

Nie stosujmy zbyt dużej ilości soli do potraw

Starajmy się spożywać produkty świeże, nieprzetworzone

Warzywa i owoce możemy spożywać bez ograniczenia

Spożywajmy co najmniej 3 posiłki dziennie

Jedzmy regularnie o tych samych porach

Jeść należy zawsze w spokoju i powoli

Pierwsze śniadanie o wczesnej porze powinno być lekkostrawne

Lekkostrawną kolację jedzmy najpóźniej dwie godziny przed snem

Po posiłku od stołu wstawajmy z uczuciem lekkiego niedosytu (nie będziemy mieli problemów z nadwagą)

PIRAMIDA ZDROWIA

26. Mechanizmy regulujące przepływ krwi w wysiłku fizycznym:

Mechanizm 1- pompa mięśniowa- wysiłek dynamiczny

Mechanizm 2- tłocznia brzuszna- wysiłek statyczny.

Wysiłek dynamiczny - spacer, pływanie, bieg, są to skurcze na długość- izotoniczne o stałym napięciu.

(Stała długość a zmieniające się napięcie- izometryczne).

Przewagę mają izotoniczne w wysiłku dynamicznym. Naprzemienne skurcze izotoniczne i izometryczne napędzają obrót krwi w wysiłku dynamicznym. Zastawki nóg wspomagają pompę mięśniową. Wspomaga też siła ssąca jamy opłucnej- płuca nie mają mięśni. Wyróżniamy opłucną płuca i ścięgna. Zawsze panuje tam podciśnienie. Rola jamy opłucnej: bez podciśnienia nie ma oddychania. Ona powoduje przyssanie obu błon. Pełni podstawową rolę ssącą w powrocie krwi do prawego przedsionka.

Tłocznia brzuszna pracuje w ustabilizowanej sytuacji, gdy np. coś trzymamy, wówczas następują zmiany ciśnień w obrębie klatki piersiowej.

27. Kryteria klasyfikacji wysiłku fizycznego:

a) Czy się przemieszczamy czy nie: jak tak- dynamiczny, jak nie- statyczny

b) Rodzaje skurczów mięśniowych: gdy izometryczne to wysiłek jest statyczny, gdy izotoniczne to dynamiczny.

c) Procesy energetyczne zachodzące podczas wysiłku: procesy beztlenowe- mniej energodajne- statyczny, procesy tlenowe- dynamiczny

d) Czas trwania wysiłku:

-do 30s- beztlenowe

-do 4 minut- tlenowe

-do 1h- wolne kwasy tłuszczowe

-ponad 1h- mała intensywność

e) Procent siły mięśni zaangażowanych w wysiłku fizycznym:

-do 30%- praca lokalna (rękoma)

-ponad 30%- praca ogólna (nogami)

f) intensywność wysiłku fizycznego- sposób:

-bezwzględny- ilość, prędkość, dystans.

-względny- uwzględnia koszty organizmu.

28. Fazy wysiłku fizycznego:

a) lekki- do 10% VO₂max (max pochłanianie tlenu w max wysiłku fiz), do 120uderzeń/min

b) średni- do 30% VO₂max, umiarkowane tętno, do 150 ud/min.

c) ciężki- do 50% VO₂max, submaksymalne tętno, do 170 ud/min

d) bardzo ciężki- do 100% VO₂max, max tętno, 180 ud/min

e) bardzo, bardzo ciężki- beztlenowo, superman tętno, powyżej 200 ud/min/.

29. iloraz oddechowy, RQ- stosunek objętości dwutlenku węgla wydychanego w procesie oddychania do objętości wdychanego tlenu, będący wskaźnikiem rodzaju substratu oddechowego wykorzystywanego w procesach oddychania komórkowego. Podczas utleniania węglowodanów jego wartość wynosi 1,00, natomiast podczas spalania tłuszczów - 0,70. Wartości R pośrednie między 0,70 a 1,00 występują podczas spalania mieszaniny różnych substratów. Podczas intensywnych wysiłków, w czasie których pojawia się kwasica metaboliczna, C02 jest wypierany przez jon mleczanowy z dwuwęglanów osocza i wartość R osiąga wartości przewyższające 1,00. W takiej sytuacji przy obliczaniu wydatku energetycznego przyjmuje się taki sam równoważnik energetyczny jak dla R = 1,00.

 30. Wysiłek dynamiczny- przeważają izotoniczne skurcze mięśni. Napięcie mięśni w czasie tych wysiłków jest stałe natomiast zmienia się istotnie ich długość (np. marsz, trucht, bieg, jazda na rowerze). Poprawia znacznie krążenie krwi, bardzo dobrze wpływa na organizm. W organizmie człowieka nadmierny dynamiczny wysiłek fizyczny może:

• wywoływać hamowanie wydzielania soków trawiennych (w przypadku ciężkich i długotrwałych wysiłków),

• zmniejszyć objętość wody ustrojowej (utrata wraz z potem),

• zmniejszyć objętość krwi bieżącej, zwiększając zarazem jej prędkość przepływu,

• zwiększyć stężenie potasu i nor adrenaliny we krwi,

• zwiększyć aktywność układu współczulnego i rdzenia nadnerczy,

• pojawić się tzw. białkomocz wysiłkowy (pół godz. po zakończeniu wysiłku).

Wentylacja nie wzrasta zbyt dużo, ponieważ wysiłek nie jest gwałtowny i wyczerpujący.

Procesy energetyczne są tlenowe, bardziej energodajne.

31. Wysiłek statyczny- np. podnoszenie ciężarów, przeważają skurcze izometryczne mięśni. Są to skurcze, w czasie których długość mięśni pozostaje ta sama, zaś zmienia się ich napięcie, tj. rozwijana przez nie siła. Wpływa gorzej na układ krążenia niż dynamiczny, skutki obciążenia człowieka wysiłkiem statycznym:

• wywołuje szybki rozwoju zmęczenia (szybszy niż wysiłek dynamiczny),

• występuje zmniejszony przepływ krwi przez napięte mięśnie, przy towarzyszących reakcjach hemodynamicznych jak: wzrost ciśnienia krwi, i przyspieszenie pracy serca,

• ma miejsce ucisk mechaniczny na naczynia krwionośne,

• złe jest zaopatrzenie komórek w tlen i odprowadzenie z nich szkodliwych substancji pochodzących z przemiany materii (ich lokalne gromadzenie się i ucisk na nerwowe zakończenia bólowe),

• szybki ubytek mięśniowych zapasów,

• lokalne zakłócenie homeostazy.

Podczas wysiłku wentylacja rośnie, aby utrzymać ciśnienie w pęcherzykach płucnych na stałym poziomie. Jeżeli podczas wysiłku minutowa wentylacja nie zwiększy się wystarczająco - tętnicze ciśnienie parcjalne będzie wzrastać.

Procesy energetyczne są mniej energodajne- beztlenowe.

32. Wydolność fizyczna- jest określana przez genetykę. Decyduje o niej układ ciała- czy mamy dużo mięśni a mało tłuszczu. Wpływa na nią również trening- rodzaj nasilenia, czas jego trwania. Wpływa środowiska- odżywianie, hałas, temperatura, zanieczyszczenia, wysokość w m n.p.m. Psychika- motywacja, typ nerwowy. Tak więc wpływa na nią układ krążenia, oddechowy, nerwowy i metabolizm komórki mięśniowej. Czynniki ją determinujące to również:

a) zaopatrzenie w tlen

- stan u. krwionośnego, liczba erytrocytów, zawartość hemoglobiny, ilość krwi w organizmie, jej gęstość

- pojemność wyrzutowa, minutowa serca, ciśnienie i jego regulacja, stan naczyń krwionośnych

- powierzchnia dyfuzyjna płuc, wykształcenie pęcherzyków płucnych,

b) zasób substratów energetycznych

c) wyrównywanie zaburzeń homeostazy- sprawne likwidowanie zmęczenia

d) siła psychiki, motywacji.

33. Wydolność kobiety- słabsza, ponieważ masa ciała jest mniejsza, posiada włókna ST, mniejsza zawartość hemoglobiny, mniej erytrocytów.

Wydolność mężczyzny- odwrotnie, większa masa ciała, włókna FT, większa zawartość hemoglobiny, więcej erytrocytów.

Wydolność fizyczna jest niższa u kobiet niż u mężczyzn i maleje wraz z wiekiem. Serce dorosłego mężczyzny waży o 30 gram więcej niż kobiety. Przy skurczu serce kobiety wyrzuca do aorty ok. 60 ml krwi, mężczyzny 70 ml. Mężczyźni mają większą powierzchnię pęcherzyków płucnych i jednorazowo mogą wdychać więcej powietrza. To tłumaczy ich lepszą wydolność fizyczną. Mężczyzna ma średnio 5,3 litra krwi, a kobieta tylko niecałe 4 litry. Krew mężczyzny jest bogatsza w czerwone krwinki i hemoglobinę - składnik odpowiedzialny za transport tlenu do tkanek. Dlatego mężczyźni mają lepszą wydolność fizyczną organizmu, lepiej znoszą wysiłek fizyczny. Mięśnie u mężczyzn stanowią aż 40 procent masy ciała, u kobiet tylko 23 proc. U mężczyzn mięśnie szybciej powstają. Odpowiedzialny jest za to testosteron, który wzmaga tworzenie się białek, składnika muskułów.

34. Obciążenie wysiłkowe ma bezpośredni wpływ na przebieg adaptacji organizmu do wysiłku

O skuteczności obciążenia wysiłkowego decyduje:

- objętość (ilość wykonanej pracy) - czas trwania ćwiczeń fizycznych

- ilość powtórzeń

- intensywność

(ilość pracy wykonanej w jednostce czasu) - szybkość wykonywanych ćwiczeń

- częstotliwość ruchów

- częstość tętna

Efekty stosowania obciążeń treningowych:

- objętość pracy wywołuje długotrwałe zmiany funkcjonalne i ma wpływ na długość

okresu utrzymywania się poziomu sprawności fizycznej

- intensywność decyduje o szybkości osiągania określonego poziomu sprawności

fizycznej

Zalecenia, co do stosowania obciążeń wysiłkowych:

- obciążenie powinno być dostosowane do poziomu sprawności fizycznej oraz

indywidualnych możliwości wysiłkowych

- objętość i intensywność (bodźce wysiłkowe) powinny osiągać wielkość większą od

indywidualnych wielkości progowych

- zwiększanie obciążeń jest nieodzownym warunkiem skuteczności wysiłku

Maksymalnych obciążeń wysiłkowych nie stosujemy dla: dzieci, młodzieży (12-14r.ż) w okresie pokwitania, podczas rekonwalescencji, osób starszych i kobiet.

35. Zmęczenie- rodzaje:

ośrodkowe (ogólne)- a więc takie, którego lokalizację można umiejscowić w mózgu. W zmęczeniu tego rodzaju pojawia się uczucie znużenia, niechęci do kontynuowania wysiłku, nawet senności, mimo iż mięśnie jako takie w zasadzie nadal mogłyby pracę kontynuować. Ma to wynikać ze zwiększenia w mózgu stężenia serotoniny w syntezie której uczestniczy znany nam już aminokwas tryptofan.

obwodowe (mięśniowe)- dotyczy mięśni, w czasie wykonywania pracy mięśniowej zdolność kom. mięśniowych do skurczów stopniowo się zmniejsza. Przejawia się to zmniejszeniem siły i szybkości ich skurczów.

Zmęczenie- przyczyny:

1. nagromadzenie kwasowych produktów przemiany materii i energii- kwas mlekowy dominuje ilościowo. Jest bardzo toksyczny, ale jest równie szybko eliminowany z organizmu.

2. Wzrost wew. ciepłoty ciała- temp organów wew- wątroby np. sięga 39 st, pogarsza to funkcję enzymów.

3. Ubytek wody- powoduje gorsze przewodzenie elektryczne

4. Przesunięcia jonowe wskutek ubytku wody, zagęszczanie Na⁺, ubytek K⁺, pogarszają wykonywanie pracy.

5. Ubytek substratów energetycznych, gł. Glikogenu, Nie można wtedy spalać tk. tłuszczowej.

6. Zakwasy- nagromadzenie kwasu mlekowego, który nie powoduje jednak bólu, ponieważ kwas ten jest natychmiast usuwany; ból i zmęczenie są wywołane zniszczeniem włókien kom. mięśniowej- miofibryli.

36. Zjawisko superkompensacji polega na tym, że podczas treningu doprowadzamy do wyczerpania zasobów energetycznych. Organizm, dążąc do przywrócenia równowagi, odbudowuje podczas wypoczynku dotychczasowe zasoby. Jeżeli zaś wysiłek był tak duży, że zapasy zostały uszczuplone bardzo poważnie, organizm nasz stara się je nie tylko odbudować do dotychczasowego poziomu, ale gromadzi ich nieco więcej niż poprzednio, niejako "na zapas".

Umożliwia to wykonanie kolejnej pracy na nieco wyższym poziomie, niż w cyklu poprzednim. Wielokrotne, prawidłowe powtarzanie cyklu: praca - zmęczenie - wypoczynek - kompensacja - superkompensacja, prowadzi do coraz większej wydolności i sprawności organizmu.

Organizm nasz mając po prostu większe zasoby energetyczne, a także większe doświadczenie w ich eksploatacji może takiemu podwyższonemu wysiłkowi sprostać. Wielokrotne, prawidłowe, co do częstotliwości, objętości i intensywności powtarzanie wysiłku na przemian z racjonalnie organizowanym wypoczynkiem stanowi więc zasadniczą tajemnicę podnoszenia sprawności fizycznej, a co za tym idzie zdrowia, dobrego samopoczucia, zdolności do wykonywania pracy bez zmęczenia, fizycznej i psychicznej odporności na choroby. Jest też ważnym warunkiem podniesienia sprawności intelektualnej .

37. Trening - służy podnoszeniu swoich umiejętności ruchowych. Polega on na wykorzystaniu ściśle określonych ćwiczeń fizycznych dla przeciwdziałania procesowi starzenia się organizmu.
Możliwymi efektami treningu zdrowotnego są : korzystny wpływ na czynniki ryzyka (nadwaga, nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów i stres) poprawa tolerancji wysiłku.
-wzrost ciężaru - wzrost siły
-wzrost liczby powtórzeń - wzrost wytrzymałości mięśniowej
-większe tempo ćwiczeń - wzrost siły eksplozywnej
-podwyższenie tempa - wzrost wytrzymałości sercowo - mięśniowej
-więcej wysiłków maksymalnych większa siła i wytrzymałość
-zwiększenie napięcia mięśni - wzrost siły i mocy

66. METODY TRENINGU ZDROWOTNEGO.

Podstawowe zasady treningu sportowego
Zasada:
-systematyczności
-narastanie bodźców treningowych
-specyficzność procesów adaptacyjnych
-cykliczności

Korzyści ze stosowania treningu
-osiągnięcie najlepszej formy w porządnym czasie
-osiągnięcie większej wydolności niż w przypadku przypadkowych treningów
-lepsze efekty przy mniejszym nakładzie czasu i sił
-mniejsze ryzyko kontuzji

Pierwszą czynnością przy układaniu planu treningów na sezon jest ustalenie co chcemy osiągnąć i kiedy ma nastąpić „szczyt formy” . Inaczej będzie wyglądał trening zjazdowca , inaczej ambitnego turysty lub maratończyka. We wszystkich przypadkach jednak konieczna jest solidna postawa i co najmniej 3-4 miesiące budowanie formy.

Wytrzymałość ogólna, czyli zdolność do wykonywania określonej pracy (jazda na rowerze, biegu, marszu, pływania) w długim czasie rozwijana . Środkami kształtującymi wytrzymałość ogólną są długie treningi o umiarkowanej intensywności, przeprowadzone na rowerze, nartach, podczas biegu , pływania.
Wytrzymałość ogólną na rowerze rozwija się poprzez treningi tzw. Metodę ciągłą jednostajną lub zmienną.
Metoda jednostajna zmienna to również jazda bez przerwy. Metoda zmienna jest łatwiejsza do zastosowania gdyż zmiany intensywności są narzucane przez ukształtowanie terenu , wiatr , nawierzchnie, łatwo można przeprowadzić trening szybkości lub siły np. sprinty poprzez starty, również pod górę, podjazdy na twardym położeniu.

38. Termoregulacja- zdolność organizmów zwierzęcych do utrzymywania określonej temperatury ciała pomimo zmian temperatury otoczenia. Termoregulacja najlepiej rozwinięta jest u zwierząt stałocieplnych. Jeżeli organizm poddawany jest działaniu niskich temperatur, to następuje zwężenie naczyń krwionośnych skóry, zahamowanie produkcji potu, wzrost poziomu przemiany materii, jeżenie się włosów lub stroszenie piór, napięcie i drżenie mięśni. Pod wpływem wysokich temperatur zachodzą odwrotne procesy mające na celu obniżenie temperatury ciała. Ośrodek termoregulacji znajduje się w podwzgórzu. Parowanie potu stanowi główną drogę eliminacji ciepła z powierzchni ciała podczas wys. Skuteczność termoregulacji wysiłkowej uwarunkowana jest jednak nie tylko przez tempo wydzielania potu i warunki zew. Wpływające na szybkość jego parowania, lecz również przez sprawność funkcjonowania ukł. krążenia, od której zależy transport ciepła z mięśni do skóry.

39. Odnowa biologiczna to kompleksowe oddziaływanie na organizm za pomocą różnorodnych środków i zabiegów, w celu przywrócenia mu pełnej sprawności. Uwzględniając nasze potrzeby wynikające z uprawianiem sportów walki odnową biologiczną możemy podzielić na: odnowę po treningach i zawodach sportowych oraz po urazach i uszkodzeniach w obrębie narządów ruchu.

Grupa sportów walki preferuje i wykorzystuje wytrzymałość siłową, szybkość eksplozywną, refleks, odporność i koncentrację psychiczną. Obciążenia są ogólne i wszechstronne, występują duże narażenia na mikrourazy z następczym zużyciem aparatu ruchu. Zabiegi odnawiające musza być różnorodne, codzienne są zabiegi lokalne , np.: masaż, kąpiel solankowa przed snem, co drugi dzień ogólne, zmieniające się, np.: ciepłe kąpiele z nacieraniem, masaż podwodny, sauna. Należy też tutaj wspomnieć, że środki odnowy biologicznej są zabiegami wspomagającymi, przyspieszającymi proces restytucji organizmu a nie formą leczenia.

Mało, kto zdaje sobie sprawę, jak ważnym czynnikiem odnowy biologicznej jest sen i unikanie stresów. Sen stanowi skuteczną i ważną funkcję naszego ciała, decyduje w dużej mierze o regeneracji organizmu. U ludzi pozbawionych nocnego snu obserwuje się zahamowanie wydzielania adrenaliny do krwi i inne niekorzystne dla organizmu objawy. Zapotrzebowanie na sen jest sprawą indywidualną, ale wynosi przeciętnie 6 - 8 godzin na dobę. Jak wykazały obserwacje, dla intensywnie trenujących bardzo korzystne są krótkie, 20 - 30 minutowe, drzemki w ciągu dnia. Z grupy fizykoterapeutycznych metod odnowy biologicznej najczęstszym i najbardziej rozpowszechnionym środkiem jest masaż.

Warto też pamiętać, że zbyt intensywny trening, doprowadzający do przetrenowania, powoduje bezsenność, a tym samym hamuje proces odnowy organizmu. Żeby nie dopuścić do tego, trzeba kontrolować swój biologiczny cykl jawy i snu. Biorąc pod uwagę planowany do uzyskania efekt, masaż sportowy można podzielić na:

a) masaż podtrzymujący - zazwyczaj stosowany do zwiększonych obciążeń treningowych;

b) masaż treningowy - w okresie przygotowawczym i przed startowym, współdziałający z zastosowanymi obciążeniami treningowymi;

c) masaż startowy (przygotowawczy) - prowadzący do rozluźnienia mięśni, zwiększenia elastyczności i ukrwienia umożliwiający zastosowanie maksymalnych obciążeń startowych; odrębną formą jest tu masaż międzystartowy;

d) masaż odnawiający (restytucyjny) - stosowany po okresie startowym i umożliwiający szybszy wypoczynek po dużych obciążeniach.

Saunę w sporcie stosuje się zazwyczaj 1 - 2 razy w tygodniu, rzadziej częściej. Temperatura wnętrza wynosi 80 - 110⁰ C a wilgotność względna jest niska, poniżej 15%. Czas przebywania zależy od wilgotności względnej i temperatury powietrza na danym pułapie w saunie oraz od przygotowania zawodnika. Wynosi on zazwyczaj 6 - 12 minut.

Efekt sauny opiera się na obciążeniu mechanizmów termoregulacyjnych organizmu. Wpływ wysokiej temperatury powietrza wywołuje zwiększenie produkcji potu oraz rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry przy równoczesnym ich zwężaniu wewnątrz ciała.

40. Bezczynność ruchowa- Bezczynność ruchowa wyraźnie prowadzi do wielu zaburzeń w przebiegu adaptacyjnych odczynów fizjologicznych. Do najistotniejszych zmian wynikających z bezczynności ruchowej, można zaliczyć zmniejszenie ogólnej wydolności fizycznej oraz otyłość. Wiąże się to ze zmniejszeniem maksymalnej wentylacji płucnej, nadmiernym zwiększeniem częstości skurczów serca w spoczynku i po wysiłku oraz ze zmniejszeniem pojemności wyrzutowej i minutowej serca.

Bezczynność mięśniowa silnie indukuje wiele zaburzeń, wywołujących powstawanie miażdżycy tętnic i jej powikłań. Jest niezależnym czynnikiem ryzyka miażdżycy.

Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że bezczynność mięśniowa powoduje wiele zaburzeń metabolicznych.

Bezczynność mięśniowa sprzyja zwiększeniu stężenia całkowitego cholesterolu LDL, zmniejszeniu stężenia cholesterolu HDL, podwyższa stężenie triglicerydów w osoczu, nasila krzepliwość krwi, sprzyja depresji, obniża zdolność radzenia sobie ze stresem. Długotrwała bezczynność ruchowa prowadzi do wzmożonej utraty wapnia i fosforu oraz zwiększonego rozpadu kolagenu tkanki kostnej, co prowadzi do demineralizacji kości.

NEGATYWNE SKUTKI BEZCZYNNOŚCI RUCHOWEJ:
1. Atrofia (zanik) mięśni, zmniejszenie siły mięśniowej;
2. Atrofia (zanik) niektórych tkanek i narządów, zmniejszenie objętości serca;
3. Osteoporoza, łamliwość kości;
4. Obniżenie przemiany materii, upośledzenie biosyntezy białek mięśniowych;
5. Zwiększenie wydalania wapnia, fosforu, potasu, azotu, ujemny bilans wapniowy;
6. Zmniejszenie objętości płynów ustrojowych:
zmniejszenie objętości krwi, krążącej i ogólnej ilości hemoglobiny, zmniejszenie objętości płynu pozakomórkowego, a następnie także odwodnienie
7. Zmniejszenie odporności swoistej i nieswoistej ustroju;
8. Spadek wydolności fizycznej organizmu:
zmniejszenie maksymalnej wentylacji płuc, zmniejszenie pojemności życiowej płuc, wzrost częstości skurczów serca w spoczynku i po wysiłku, zmniejszenie objętości wyrzutowej serca, zmniejszenie pojemności minutowej serca w spoczynku i w czasie wysiłku, przedłużenie czasu restytucji i procesów odnowy.

12

---