1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Octan etylu [ester etylowy kwasu octowego]

Wzór konstytucyjny: CH₃CO₂C₂H₅

Wzór sumaryczny: C₄H₈O₂

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
octan etylu	100	141-78-6	205-500-4	F	11

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Ciecz wysoce łatwo palna. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza - gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń.

Zagrożenie toksykologiczne: Octan etylu przedostaje się do organizmu ludzkiego drogami oddechowymi, poprzez przewód pokarmowy i przez skórę. Wywołuje podrażnienia skóry i błon śluzowych. Stwierdza się działanie narkotyczne. Uszkadza nerki i wątrobę. Wywołuje uczulenia.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Substancja działa szkodliwie na organizmy lądowe i wodne.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego octanem etylu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona.
2.	Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W razie zatrucia doustnego przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Podać osobie przytomnej środki wymiotne, o ile nie upłynęło zbyt wiele czasu od momentu zatrucia. Natychmiast przepłukać żołądek wodą.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy strumieniem letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Zbiorniki z octanem etylu, narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury, mogą eksplodować.
Środki gaśnicze:	gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC, gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka.
Zalecenia szczegółowe:	Mały pożar gasić gaśnicą śniegową (CO2) lub proszkową (ABC albo BC), duży pożar gasić pianą lub w ostateczności rozproszonymi prądami wody. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się cieczy. Powoduje to rozrzucanie palącego się octanu etylu, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk pożaru. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru.
Sprzęt ochronny strażaków:	Aparaty izolujące drogi oddechowe. Stosować eksplozymetr.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	Działania ratownicze mogą być wykonywane wyłącznie zespołowo (w grupie co najmniej 3-osobowej). Po akcji używany sprzęt przemyć wodą z detergentem, a następnie alkoholem denaturowanym. Większe operacje oczyszczające mogą wykonywać tylko wyspecjalizowane ekipy wyposażone w kompletny sprzęt ochronny.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwalniającą się cieczą. Stosować ubrania ochronne, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku wyraźnie wyczuwalnego zapachu octanu etylu - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych i gazowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2, filtr par organicznych i rozpuszczalników oznaczony kolorem brązowym i literą A).
Zalecenia szczegółowe:	Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących), zabezpieczyć zbiorniki przed nagrzaniem, pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skażenia środowiska (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebrane duże ilości cieczy odpompować. Pozostałości zbierać mechanicznie lub za pomocą suchych, palnych sorbentów (siano, trociny, torf itp.).
Zabezpieczenie środowiska:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania octanu etylu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z cieczą, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, w warunkach jak dla materiałów łatwo palnych, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, chronić zbiorniki przed nagrzaniem.
Magazynowanie:	Octan etylu przewożony jest i magazynowany w cysternach, beczkach, balonach szklanych, koszach wiklinowych z izolacyjną wkładką ochronną, butelkach szklanych. Naczynia napełnia się do 93% ich objętości. Przechowuje się w pomieszczeniach zamkniętych, chłodnych, w temperaturze do 30^oC. Nie przewozić i przechowywać razem z substancjami samozapalnymi, nadtlenkami i kwasami. W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, szczelnie zamkniętych, w magazynie cieczy palnych wyposażonym w instalację wentylacyjną, w miejscu chłodnym i suchym, na twardym podłożu. Opakowania chronić przed nagrzaniem. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania octanu etylu.. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice z tworzywa odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych).
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z parami acetaldehydu (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2 oraz filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych stężeń par lub aerozoli pochodzących z akrylaldehydu, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy (NDS):

NDS - 200 mg/m³, NDSCh - 600 mg/m³.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi poszczególnych składników octanu etylu.

Polskie normy ochronne:

PN-84/Z-01001.09

Ochrona czystości powietrza. Terminologia i jednostki. Jednostki miar. Zmiany: 1. BI 11/91 poz.73.

PN-88/Z-01001.11

Ochrona czystości powietrza. Terminologia i jednostki. Terminologia źródeł zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Zmiany: 1. BI 11/91 poz.73.

PN-84/Z-01003.01

Ochrona czystości powietrza. Klasyfikacja. Postanowienia ogólne i zakres normy.

PN-84/Z-01003.02

Ochrona czystości powietrza. Klasyfikacja. Klasyfikacja emisji ze źródeł zanieczyszczenia atmosfery.

PN-68/Z-04051

Oznaczanie zawartości octanu etylu i octanu butylu w powietrzu.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 88,10g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Octan etylu w warunkach normalnych jest bezbarwną cieczą o przyjemnym, aromatycznym zapachu owoców i piekącym smaku.
9.3	Gęstość: 0,894 g/cm^3
9.4	Temperatura topnienia: -83,6^oC
9.5	Temperatura wrzenia: 77^oC
9.6	Temperatura zapłonu: -4^oC
9.7	Temperatura samozapłonu: 426^oC
9.8	Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem: 2,2-11,5% obj.
9.9	Gęstość par względem powietrza: 3,0
9.10	Prężność par: 97 hPa w 20^oC
9.11	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Dosyć słaba (80 g/l w 25^oC). Octan etylu łatwo rozpuszcza się w alkoholu, eterze i innych rozpuszczalnikach organicznych.
9.12	Współczynnik załamania światła n20^o/D: 1,3723
9.13	Ciepło parowania: 429 KJ/kg w 77^oC
9.14	Reaktywność: Octan etylu jest substancją słabo reaktywną chemicznie.
9.15	Właściwości korozyjne: Brak.
9.16	Inne: Octan etylu otrzymywany jest w wyniku estryfikacji etanolu kwasem octowym lub z dwóch cząsteczek aldehydu octowego w reakcji Tiszczenki. Octan etylu stosowany jest jako rozpuszczalnik organiczny oraz jako surowiec w wielu syntezach organicznych, a także w farbach, lakierach, emaliach.

10. REAKTYWNOŚĆ I STABILNOŚĆ

Stabilność i reaktywność:	Reaktywność: octan etylu reaguje gwałtownie z silnymi utleniaczami, a także z kwasem chlorosulfonowym, wodorkiem litowo-glinowym w obecności 2-chlorometylofuranu oraz z oleum. Ulega samozapaleniu w wyniku kontaktu z tert-butylanem potasu.
Właściwości korozyjne:	Brak.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Informacja ogólna: Octan etylu przedostaje się do organizmu ludzkiego drogami oddechowymi, poprzez przewód pokarmowy i przez skórę. Wywołuje podrażnienia skóry i błon śluzowych. Stwierdza się działanie narkotyczne. Uszkadza nerki i wątrobę. Wywołuje uczulenia. Objawami zatrucia octanem etylu jest w pierwszym rzędzie podrażnienie błon śluzowych górnych dróg oddechowych. Powoduje depresję układu nerwowego. Długotrwałe, systematyczne oddziaływanie octanu etylu prowadzi do wystąpienia objawów uszkodzenia układu nerwowego (bóle i zawroty głowy), rozdrażnienia, zakłóceń snu, które mogą być następstwem zapalenia nerwów, toksycznego zapalenia mózgu. Śmiertelna dawka dla człowieka szacowana jest na 5 g/kg wagi ciała.

Dane toksykologiczne:

DL_{50 (p.o. szczur)} - 5620 mg/kg,

DL_{50 (inhal. szczur)} - 1600 ppm/8 godz.,

DL_{L0 (s.c. szczur)} - 5000 mg/kg.

Działanie miejscowe:

Wdychanie par i aerozoli: W łagodnych przypadkach pojawia się kaszel, podrażnienie ust i gardła, czasami ból w klatce piersiowej. W groźniejszych przypadkach - dezorientacja, senność i utrata przytomności; mogą pojawić się drgawki. Rzadkim powikłaniem jest skrócenie oddechu z pieniącą się śliną (obrzęk płuc). Po 1-2 dniach może rozwinąć się zapalenie oskrzeli.

Spożycie: Spożycie nie zdarza się często, lecz jeśli się wydarzy, objawami są nudności i wymioty oraz ból brzucha. Następnie mogą powstać zaburzenia psychiczne i utrata przytomności. Rzadkim powikłaniem jest niedomoga nerek.

Kontakt ze skórą: Kontakt ze skórą doprowadza do jej wysuszenia, powstania wyprysków i stanów zapalnych. Mogą powstawać podrażnienia, zaczerwienienia oraz pęcherze.

Kontakt z oczami: Może pojawić się podrażnienie i zaczerwienienie.

Skutki zdrowotne narażenia ostrego wskutek spożycia: Wystąpi podrażnienie błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, znużenie, senność, zawroty głowy, bóle głowy, zaburzenia równowagi, nudności.

Skutki zdrowotne narażenia przewlekłego: Osoby, które są chronicznie narażone na oddychanie powietrzem z zawartością octanu etylu, mogą uskarżać się na podrażnienia błon śluzowych, bóle i zawroty głowy, podniecenie lub ospałość, problemy z układem pokarmowym, wysuszenie i pękanie skóry, alergie.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Stopień szkodliwego działania na organizmy wodne: mały.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 01 04 - Inne rozpuszczalniki organiczne, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metalu,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1173
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	3
14.3	Grupa pakowania:	II
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	33
14.5	Numer indeksowy (EC):	607-022-00-5
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	11
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-16-23-29-33
14.8	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 3:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Normą PN ISO 11014-1; 1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych dokonana została na podstawie Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2002 r.).

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi? octanu etylu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony wytwórcy i dystrybutora octanu etylu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy zamieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja wysoce łatwo palna.”
Symbole zagrożenia
R 11	Substancja wysoce łatwo palna.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 16	Nie przechowywać w pobliżu źródeł zapłonu - nie palić tytoniu.
S 29	Nie wprowadzać do kanalizacji.
S 33	Zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycz-nym.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Octan etylu
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
F	Substancja wysoce łatwo palna.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
33	Materiał ciekły, łatwo palny.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 3-II		Materiał łatwo palny - niebezpieczny.
Numer ONZ: 1173		Octan etylu.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Według rozporządzenia MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywy 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 10.01.03 Strona/stron 8/8
Nazwa:	OCTAN ETYLU

Octan etylu

---