Ekonomia w turystyce i rekreacji DO CZYT, GWSH

FAZY ROZWOJU TURYSTYKI:
1.faza wczesnohistoryczna (do 1850); 2. faza początkowa (1850-1914); 3.faza wzrostu (1914-45) 4.faza turystyki masowej(1945 do teraz)
KONCENTRACJE FIRM:
1.fuzje wertykalne(pionowe), 2.fuzje horyzontalne(poziome), 3.fuzje koncentryczne.
ZNACZENIA PRODUK. TURYST.
-wąskie, -szerokie
ELEMENTY PROD.TUR.:
1.baza materialna(dobra i urządzenia turystyczne)
-baza podstawowa (dobra podstawowe)
-baza uzupełniająca (komplementarna)
2.usługi, które mają charakter niematerialny
-usługi podstawowe
-usługi komplementarne
CECHY PRODUKTU TUR.:
*elastyczność strukturalna, *wysoka kapitałochłonność, *charakter paraturystyczny elementów produktów. tur., *łączność produktu, *wysoki udział kosztów stałych, *sztywność w układzie przestrzennym, *lokalizacja w miejscach o niskiej produkcji przemysłowej, materialnej, *sezonowość, *czasami ma charakter importochłonny.
CZTERY GRUPY USŁUG:
1.usługi materialne nakierowane na osobę, 2.usługi materialne nakierowane na przedmiot, 3.usługi niematerialne nakierowane na osobę,
4.czynności niematerialne.
TRZY PODST. WARUNKI ABY PROD. TUR. MÓGŁ BYĆ PRZEDMIOTEM TRANZAKCJI:
1.musi mieć cenę, 2.musi być zdolny do wymiany, 3.musi zaspokajać konkretne potrzeby człowieka.
PODZIAŁ DÓBR I USŁUG:
1.takie, których czynnikiem popytotwórczym jest turysta,
2.takie, których zakup związany jest z tur., ale jednocześnie mogą być używane w innym czasie,
3.takie, które zaspokajają potrzeby zarówno turystów jak i innych osób.
CO DECYDUJE O ATRAKCYJNOŚCI REGIONU? :
*walory turystyczne, *dostępność komunikacyjna, *zagospodarowanie turystyczne.
FUNKCJE PAŃSTWA W GOSP.:
1.funcja alokacyjna (rozmieszcze- niowa), 2. funkcja redystrybucyjna, 3.funkcja stabilizacyjna.
POPYT TURYSTYCZNY
PODZIAŁ POPYTU: potencjalny, efektywny
ZANIK KONSUMPCJI MOŻE MIEĆ CHARAKTER: stały, przejściowy
CECHY POPYTU TURYSTYCZN.:
*sezonowość, *restrykcja, *substytucyjność, *łączność
CZYNNIKI ODDZIAŁYWUJĄCE NA POPYT TURYSTYCZNY:
1.ekonomiczne: cena, dochód, czynnik ogólnogospodarczy
2.społeczno-psychologiczne: czas wolny, czynniki demograficzne, czynnik industrializacyjny, czynnik urbanizacyjny, czynnik kulturalny, czynnik motywacyjny
3.czynniki podażowe: polityka tur. państwa, transport, baza noclegowa, organizatorzy podróży.
MIERNIKI POPYTU TURYSTYCZNEGO:
1.wskaźnik aktywności tur. netto,
2.wskaźnik aktywności tur. brutto
3.liczba osób zarejestrowanych w bazie noclegowej, 4.ile turyści wydają w miejscu czasowego pobytu, 5.średnie dzienne wydatki

KOSZTY, NAKŁADY, WYDATKI
PODZIAŁ KOSZTÓW:
1.Koszty dla celów sprawozdawczych:
a)trzy układy kosztów:
-ukł. kosztów rodzajowych,
-ukł. funkcjonalny kosztów (podmiotowy),
-ukł. kalkulacyjny kosztów (przedmiotowy)
b)-koszty bezpośrednie
-koszty pośrednie,
2.Koszty dla celów decyzyjnych
a)Dzielimy je wg. klasyfikacji:
-koszty utraconych możliwości
-koszty/przychody krańcowe
koszty istotne i nieistotne dla podejmowanych decyzji,
-co się dzieje z kosztami, jeśli dochody rosną,
-koszty utracone,
b)Koszty ze wzg. Na rozmiar działalności: stałe, zmienne, mieszane.
3.Koszty dla celów kontrolnych
-koszty podatne i niepodatne na kontrole,
-koszty planowane i standardowe,
CO NIE SPRZYJA ROZWOJOWI SEKTORA TUR?:
*wysokie podatki, *centralizacja wpływów, *mała dystrybucja polskiego produktu za granicą
PODZIAŁ FIRM:
-firmy o orientacji rynkowej,
-firmy o orientacji kosztowej
PRÓG RENTOWNOŚCI: punkt graniczny wskazujący na wartość sprzedaży przedsiębiorstwa, przy której następuje jej zrównanie z kosztami stałymi i zmiennymi poniesionymi na jej wytworzenie. Próg rentowności określa minimalną wielkość sprzedaży, która gwarantuje przedsiębiorstwu pokrycie przychodami z niej wszystkich poniesionych kosztów.
Osiąganie wyższego poziomu sprzedaży gwarantuje przedsiębiorstwu zysk, co jest konsekwencją mniejszego tempa wzrostu kosztów w stosunku do tempa wzrostu sprzedaży, wskutek stałości części tych kosztów.
Próg rentowności rozdziela więc całość działalności przedsiębiorstwa na sferę straty (przy sprzedaży poniżej progu rentowności) oraz sferę zysku (sprzedaż powyżej progu rentowności).
SALDO TURYSTYCZNE: różnica pomiędzy wpływami finansowymi a wydatkami, odnoszącymi się do przyjętego okresu (np. saldo handlu zagranicznego, saldo zysków i strat nadzwyczajnych).
MONOKULTURA TURYST.
PODWÓJNA MONOKULTURA TURYSTYCZNA
PROCESY ROZWOJU TURYSTYKI.
Samo pojęcie tur. ulegało ewolucji w czasie. Najwcześniej turystyką zaczęły zajmować się nauki socjologiczne oraz geograficzne.
DEFINICJA nauk geograficznych
Turystyka jest to przemieszczanie się ludzi w celach innych, niż zarobkowe bez zamiaru uczynienia z celu podróży miejsca stałego pobytu.
Psychologowie zajmowali się motywami podróżowania.
W końcu tur. zajęła się ekonomia.
Zastanawiano się czym ludzie zajmują się w wolnym czasie, w związku z czym powstało pojęcie ekonomika czasu wolnego. Zastanawiano się nad relacjami między czasem wolnym a wydajnością pracy.
URLOP-czas wolny, który przysługuje pracownikowi zgodnie z kodeksem pracy(zagwarantow.).
W okresie wczesnego kapitalizmu czas wolny definiowano jako czas przeznaczony na konsumpcję. Traktowano czas wolny jako czynnik nakręcający gospodarkę.
DEFINICJA nauk ekonomicznych:
TURYSTYKA jest to działalność gospodarcza z jednej strony przynosząca zysk a z drugiej zaspokajająca potrzeby związane z czasem wolnym i podróżą.
PODZ. OKRESÓW TURYSTYKI:
1 faza - wczesnohistoryczna (do 1850),
2 faza - początkowa (1850-1914)
3 faza wzrostu (1914-1945)
4 faza turystyki masowej (1945-.)
1.FAZA WCZESNOHISTORYCZNA -podróżowanie zaczęło się od Biblii (ucieczka Adama&Ewy z Raju)-nie było to jednak przyjemnością.
Motywy podróżowania: handlowy, chęć poznania świata, chęć zdobycia terenów.
Już starożytni Egipcjanie i Grecy podróżowali dla przyjemności.
Grecy-Ateny-igrzyska olimpijskie. Nie były to jednak podróże masowe. Dopiero w starożytnym Rzymie zaczęto podróżować masowo (duża ilość drg). Rzymianie często dokonywali podbojów a większość podróży miała więc charakter militarny a także handlowy oraz administracyjny.
Wraz z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego (-era średniowiecza) zmieniają się motywy podróżowania: religijne, edukacyjne, zdrowotne, zarobkowe, rabunkowe (okres średniowiecza-dużo wojen).
Oświecenie-motywy podróżowania podobne jak w średniowieczu, choć podróżowali tylko ci, na których było stać, mieli odpowiednie dokumenty.
Cele podróży: Europa-Alpy-odkrywcami tego miejsca wypoczynku byli Brytyjczycy. Zaczęły się tutaj podróże dla przyjemności.
2.FAZA POCZĄTKOWA(1850-1914) - większa dynamika rozwoju turystyki oraz transportu Ţ tańsze podróże, wynalezienie kolei. Jest to okres industrializacji-kolej, światło, telefony, taśmowa produkcja...
Początkowy okres urlopu:3-6 dni (dziś ponad 20)...
Czynniki: *rozbudowa infrastruktury transportowej, *rozwój infrastruktury informacyjnej (gł.pocztowej), *wzrost dochodów ludności oraz uzyskanie pewnych przywilejów socjalnych, np. prawa do urlopu.
Pierwsza wycieczka-1841 w Anglii zorgan. przez Tomasa Cooka. W 1861 założył też pierwsze biuro podróży. Cook organizował wyjazdy w Alpy Szwajcarskie, gdzie już pod koniec XIX w funkcjonowało wiele hoteli. Podróże koleją zaczęły się rozwijać w Alpach, gdy wybudowano tunele(jeszcze pod koniec XIXw). W tej fazie nieliczni mieli dostęp do podróżowania(warstwy społeczne).
3.FAZA WZROSTU(1914-1945)
Turystyka staje się dostępna także dla urzędników państwowych(sfera publiczna, urzędowa), bogatsi robotnicy. Organizowano wyjazdy dla młodzieży paramilitarne, gł. przez organizacje skrajnie prawicowe (skłanianie ludzi do propagowania nacjonalistycznych haseł-stąd wyłonił się faszyzm).
4.FAZA TURYSTYKI MASOWEJ (1945-DZIŚ)
Po II wojnie św. był podział świata na bloki polityczne: kapitalistyczne i socjalistyczne (komunistyczne)-nie była to działalność gospodarcza (brak zysku), była finansowana z budżetu państwa: wypoczynek dla rodaków; brak swobody wyboru miejsca wypoczynku. W bloku kapitalistycznym: wyjazdy do ośrodków o wyższym i niższym standardzie, większa swoboda wyboru. W 1989 zaczynał upadać socjalizm, standard jakości baz turystycznych spadał, brak modernizacji.
W Polsce sektor usług stanowi 40% PKB. Kraje wysoko rozwinięte mają znacznie większy. Turystykę zaczęto nazywać przemysłem turystycznym, ponieważ zaczęła odgrywać znaczącą rolę (w krajach Europy zach.). W krajach zniszczonych wojną było mało kapitału, stąd mniejsze szanse rozwoju turystyki. Początkowo zgłaszany był popyt na wycieczki tanie. Firmy zaczęły ze sobą współpracować: hotele, transport itp., by dobrać tani wypoczynek. Kolejną fazą było rozbudowanie sieci kolejowej, rozwój transportu samochodowego, lotniczego(-najdroższy). Turystyka była działalnością niezwykle kapitałochłonną, dlatego bardzo ważne było łączenie się firm po to, aby wspólnie obniżyć koszty działalności oraz przyciągnąć większą liczbę klientów poprzez obniżenie cen.
KONCENTRACJE FIRM:
*fuzje wertykalne=pionowe (org. Wycieczki, transport, nocleg)
*fuzje poziome=horyzontalne (firmy z tej samej bazy)
*fuzje koncentryczne (łączyły się firmy dostarczające usługi z innych branż, np. do katalogów wysyłkowych dołączono wycieczki)
Zanim doszło do koncentracji firm(przełom lat 60-tych) istniała silna konkurencja.
RYNEK DIGOPOLISTYCZNY: istnieje kilka dużych firm po stronie podaży (nie ma konkurencji pomiędzy tymi firmami, gdyż zazwyczaj następują w takich przypadkach zmowy cenowe).
ASPEKTY KRYTYKI I ROZWOJU TUR. NA ŚWIECIE
*dostępność turystyki tylko dla najbogatszych osób w kraju,
*turystyka otrzymała miano przemysłu turystycznego,
*w 1980-w ostatecznym rachunku ekonomicznym turystyka sprawiała więcej szkód, niż zysków. Chodziło tu o kraje III-go świata,
*zamiana słowa „gość” na „klient”,
*turystyka domaga się ciągle nowych krajobrazów-niekorzystny wpływ na środowisko naturalne,
*w 1990 na konferencji w Bergen a w 1992 na konferencji w Rio de Janeiro-sformułowano kartę praw i obowiązków względem Ziemi.
ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY - przypadek rozwoju, w którym tempo rozwoju gosp. świata miało być skorelowane z tempem odnowy środowiska naturalnego.
GOSPODARKA TURYSTYCZNA -jest szerszym pojęciem od przemysłu turystycznego i obejmuje właściwie wszystkie dziedziny życia.
PODAŻ TURYSTYCZNA I JEJ MIERNIKI
Podaż turystyczna to ilość produktu turystycznego oferowana na sprzedaż po danej cenie i w danym okresie.
Produktem turystycznym możemy nazwać wszystkie dobra i usługi tworzone i kupowane w związku z wyjazdem poza miejsce stałego zamieszkania zarówno przed podróżą, w trackie, jaki i w czasie pobytu poza miejscem stałego zamieszkania.

PRODUKT turystyczny można rozpatrywać w 2 znaczeniach:
-wąskim (to, co turyści kupują: transport, wyżywienie, nocleg);
-szerokim, produkt tur. stanowi kompozycję tego, co turyści robią oraz dóbr i usług z których przy tym korzystają.
PRODUKT TUR. SKŁADA SIĘ Z DWÓCH ELEMENTÓW:
1.dobra i urządzenia turystyczne (baza materialna)
2.usługi, które mają charakter niematerialny
DOBRA I URZĄDZENIA DZIELIMY NA: -bazę podstawową (dobra podstawowe),
-baza uzupełniająca (komplementarna).
Baza podstawowa to samo miejsce, czyli krajobraz, walory turystyczne(stanowią dominujący cel podróży. Baza uzupełniająca to: noclegi, transport, posiłki.
Walory turystyczne są elementem decydującym o lokalizacji innych elementów: hoteli itp. Są najważniejszym elementem produktu turystycznego.
Usługi nie są wcale mniej ważne od bazy materialnej, są nieodłączne. Możemy podzielić je na: *usługi podstawowe-to te, które umożliwiają dojazd, pobyt i powrót z miejsca czasowego pobytu, *usługi komplementarne- są świadczone w związkach z podstawowymi i umożliwiają wykorzystanie walorów, dostęp do atrakcji turystycznych.
CECHY PRODUKTU TUR.:
-produkt tur. jest elastyczny strukturalnie co znaczy, że może przybierać różne formy w zależności od zapotrzebowania i preferencji turysty.
-wysoka kapitałochłonność, wymagane wysokie nakłady.
-charakter paraturystyczny, czyli część elementów produktu tur. jest wykorzystywana w normalnej działalności gospodarki (np. transport, restauracje itp.)
Elastyczność cenowa podaży to relacja procentowej zmiany wielkości podaży do procentowej zmiany wielkości cen.

Es=%LS lub Es=LS : LP
%LP S P

Elastyczność cenowa podaży informuje nas o tym o ile procent zmieni się podaż w sytuacji, gdy cena zmieni się o 1%.
-produkt tur. ma charakter łączny, tzn., że składniki produktu się wzajemnie uzupełniają(jak ktoś kupuje wycieczkę to nie kupuje tylko noclegów, ale razem z tym: transport, wyżywienie itp.),
-podaż tur. a więc i produkt charakteryzuje się relatywnie wysokim nominałem kosztów stałych(koszty stałe to np. czynsz dzierżawczy, ogrzewanie, wynagrodzenie pracowników administracyjnych, amortyzacja).
-podaż tur. jest sztywna w układzie przestrzennym, czyli o jej lokalizacji decyduje występowanie atrakcji turyst.
-podaż tur. jest lokalizowana w miejscach o niskich walorach produkcji materialnej(np. Mazury, góry, obszary nadmorskie),
-sezonowość wykorzystania bazy turystycznej, co wpływa znacząco na kształtowanie się zysku w całym okresie roku kalendarzow.
-podaż ma czasami charakter importochłonny, czyli istnieje duże zapotrzebowanie na wypoczynek zagraniczny.
Usługi i ich zakres w tworzeniu PKB jest znaczny. Im wyższy jest zakres usług w tworzeniu PKB, tym uznaje się, iż dany kraj jest bardziej rozwinięty gospodarczo.
PODZIAŁ USŁUG NA 4 GRUPY:
1.Usługi materialne nakierowane na osobę(kosmetyczne, medyczne, gastronomiczne, transportowe...).
2.Usługi materialne nakierowane na przedmiot (reparacyjne, graniczne, porządkowe).
3.Usługi niematerialne nakierowane na osobę(oświatowe, informacyjne, kulturalne).
4.Czynności niematerialne (finansowe, ubezpieczeniowe, prawne).
_________________________
1. Usługi mają charakter niepowtarzalny, są aktem jednorazowym. Każde świadczenie usług jest unikalne.
2. W celu wykorzystania usługi konieczna jest jednoczesna obecność w miejscu pobytu.
3. Usługi nie mogą być magazynowane.
Aby produkt tur. mógł być przedmiotem transakcji musi spełniać 3 podst. Warunki:
1.Produkt tur. musi zaspokajać konkretne potrzeby ludzkie.
2.Produkt tur. musi mieć swoją cenę. 3.Produkt tur. musi posiadać zdolność do wymiany
DOBRA I USŁUGI:
1.Takie, których czynnikiem popytotwórczym jest turystyka.
2.Takie, których zakup związany jest z tur., ale jednocześnie stanowią one przedmiot konsumpcji w innym czasie.
3.Takie, które zaspokajają potrzeby zarówno turystów, jak i innych osób(np. gastronomia, ubezpieczenia itp.)
Co decyduje o atrakcyjności regionu?
-walory tur. (krajobraz)
-dostępność komunikacyjna
-zagospodarowanie turystyczne
Rola turystyki w gospodarce poszczególnych krajów zależy od tego jak władze kraju traktują ją na tle całej gospodarki, czy jest to coś ważnego, czy też odłam drugiego urzędu. Niejednokrotnie jest tak, że turystyka jest bardzo ważnym sektorem w gosp. państwa a jednak nie stanowi większego elementu w dochodach PKB na tle innych branż. Dzieje się tak, gdyż są to kraje wysoko rozwinięte, w związku z czym inne sektory z dziedziny usług są dobrze rozwinięte i dają duże dochody, przy których turystyka nie wygląda tak imponująco.
W 2001 w Europie turystyka przyniosła 610 mld. $ a przemysł spożywczy 430 mld $.
Na świecie w turystyce zatrudnionych jest 11% ludności pracującej(jest to średnia).
O bezpośrednich korzyściach z turystyki świadczy saldo tur.
Saldo turystyczne to różnica pomiędzy wydatkami na turystykę a wpływami z turystyki (mając na myśli mieszkańców).
Monokultura turystyczna oznacza, że dany kraj (przeważnie mały, wyspiarski) utrzymuje się przede wszystkim z tur., nie ma rozwiniętych dziedzin gospodar.
Podwójna monokultura turystyczna - gdy dany kraj utrzymuje się wyłącznie z tur., a na dodatek turyści odwiedzający ten kraj pochodzą z jednego państwa
FUNKCJE PAŃSTWA W GOSPODARCE:
1.Alokacyjna(rozmieszczenie) w gosp. każdego kraju ma miejsce wycofanie się z sektorów, które nie mają przyszłości na rzecz innych, rozwijających się sektorów, do których m.in. należy turystyka.
2.Redystrybucja(wtórny podział dochodów w gosp.) państwo w tym zakresie ma za zadanie dokonywać poprzez ściąganie podatków sprawiedliwszy podział dochodów w społeczeństwie.
3.Stabilizacyjna - aby państwo przyczyniało się do stabilizowania gosp. (aby inflacja była niska, niskie bezrobocie, wysokie zarobki)
KOMPLEMENTARNOŚĆ PRODUKTU TUR. - znaczy to, że kupując usługę tur. nabywamy cały pakiet usług.
POPYT TURYSTYCZNY I JEGO MIERNIKI.
POPYT TUR. jest to wielkość zapotrzebowania na produkt turystyczny przy określonych cenach i w określonym czasie.
1.Subiektywność produktu tur.
Każdy turysta ocenia produkt wg własnego uznania. 2.Produkt tur. należy do wydatków wg upodobania.
POPYT TUR. związany jest z działem ekonomii zajmującym się potrzebami ludzkimi. Potrzeba jest to pożądanie wartości użytkowych.
KLASYFIKACJA POTRZEB:
1.egzystencjonalne: żywność, ubranie...
2.kulturalne: kształcenie, literatura, sztuka.
3.luksusu: samochód, dom ekskluzywny, biżuteria
Potrzeby niezbędne do życia i potrzeby wg upodobania to inny podział. Potrzeby ludzkie mają charakter nieograniczony, natomiast zasoby są ograniczone, dlatego istnieje konieczność wyborów ekonomicznych.
Koszty alternatywne to wartość jaką tracimy w wyniku podjęcia danych decyzji dotyczących przeznaczenia środków pieniężnych.
POPYT:
1.Potencjonalny-to taki, który może być zaspokojony w przyszłości, ale nie obecnie, bo nie ma pokrycia w dochodach.
2.Efektywny-to taki, który może być zaspokojony natychmiast.
Elastyczność popytu informuje nas o ile procent zmieni się popyt, jeśli dochody zmienią się o 1%.
Występuje duża wrażliwość elastyczności popytu w przypadku wyjazdów wypoczynkowych, mniejsza przy wyjazdach np. specjalistycznych.
Zanik konsumpcji może mieć charakter:
1.Przejściowy-gdy dana grupa turystów będzie charakteryzowała się pewną tradycją konsumpcji swobodnej.
2.Stały-może dojść do zaniku popytu. Nie ma tradycji.
CECHY POPYTU TURYSTYCZN:
1.Substytucyjność popytu-polega to na zamianie jednej struktury produktu tur. na inną wynikającą ze spadku dochodów(subst.wewn.)
*substytucja zewnętrzna polega na tym, że na skutek spadku dochodów popyt tur. zanika a wydatki z nim związane są przeznaczane na inne cele.
2.Ma charakter łączny(łączność)-nabycie jednego dobra lub usługi łączy się z koniecznością nabycia innych dóbr lub usług.
3.Popyt tur. ma charakter restytucyjny(odnawialny) (restytucja-odnawianie). W krajach Europy Zach. Lub USA (krajach, gdzie tur. jest wysoko rozwinięta)zanik popytu tur. nie występuje. Na popyt mają też wpływ ceny. Podobnie jak w zwykłej elastyczności popytu, cenowa elastyczność popytu jest różna dla różnych segmentów turystyki.
4.Popyt ma charakter sezonowy (sezonowość)-w czasie sezonu wzrasta popyt tur., wtedy następują też wahania cen. Aby to ustabilizować są dwa sposoby:
-blokowanie cen, są ustalane jako stałe w jakimś okresie czasu, a ewentualnie zmiany są rekompensowane biurom przez państwo.
-stosowanie specjalnych kursów walutowych, które mają sprzyjać konkurencyjności oferty danego kraju-obecnie się tego nie stosuje
CZYNNIKI ODDZIAŁUJĄCE NA POPYT TUR.:
1.Czynniki ekonomiczne:
-cena
-dochód
-czynnik ogólnogospodarczy: oznacza to, że na podstawie ogólnej znajomości sytuacji gosp. danego państwa możemy określić czy istnieją w tym państwie warunki do wystąpienia popytu tur (np. stopa bezrobocia, wielkość przeciętnej płacy)
2.Czynniki społeczno-psycholog.
-czas wolny-obecnie czas wolny nie jest barierą, która ogranicza wyjazdy tur. tak, jak w XIX w.
-czynniki demograficzne-czyli liczba ludności; im więcej ludzi, tym większy popyt (ale nie odwrotnie, np. w krajach trzeciego świata), struktura ludności(w jakim wieku jest społ. wg zatrudnienia, wg aktywności zawodowej.
-czynnik industrializacyjny (uprzemysłowienie) popyt jest większy w regionach wysoko uprzemysłowionych.
-czynniki urbanizacyjne-im więcej ludzi mieszka w miastach, tym większy popyt turystyczny.
-czynniki kulturalne-sposób zaplanowania wolnego czasu, co zależy od wykształcenia.
-czynniki motywacyjne-to co determinuje ludzi do określonych zachowań(efekt mody, tur. etnograficzna).
3.Czynniki podażowe:
-polityka turystyczna państwa
-transport
-baza noclegowa
-organizatorzy podróży
MIERNIKI POPYTU TURYSTYCZNEGO:
1.Wskaźnik aktywności tur. netto, który oznacza udział procentowy wyjeżdżających przynajmniej jeden raz w roku w ogólnej liczbie ludności.
2.Wskaźnik aktywności tur. brutto, który oznacza liczbę wyjazdów odniesioną do ogólnej liczby ludności.
3.Liczba osób zarejestrowanych w bazie noclegowej, to miernik najczęściej stosowany.
4.Najważniejszym miernikiem z punktu widzenia ekonomii jest wartość środków pieniężnych, jakie turyści ponoszą w miejscu tymczasowego pobytu.
5.Średnie dzienne wydatki turysty w miejscu wypoczynku.
KOSZTY W PRZEDSIĘBIORSTWIE TURYSTYCZNYM
Pojęcia: koszty, nakłady, wydatki są utożsamiane, jednak istnieją pewne granice.
1.Koszty wtórne jest to celowe zużycie czynników produkcji (materiałów,usług obcych,energii) wyrażone w formie pieniężnej, związane z normalną działalnością przedsiębiorstwa. Koszty zawsze będą wyrażane w formie pieniężnej.
2.Wydatki to przeznaczanie określonej kwoty pieniężnej na zakup czynników produkcji albo dóbr i usług konsumpcyjnych. Nie każdy wydatek jest kosztem, każdy koszt musi pociągać za sobą wydatek pieniężny lub jest efektem wcześniej poniesionego wydatku.
3.Nakłady jest to zużycie się czynników produkcji w formie rzeczowej(są wyrażane nie w formie pieniężnej, ale w jednostkach naturalnych).
Koszty dzielimy na:
-koszty dla celów sprawozdawczych,
-koszty .... decyzyjnych,
-koszty ... naturalnych.
Ad1) Zawarte są w dokumentach takich jak: bilans, rachunek zysków i strat, sprawozdanie z przepływów pieniężnych (cash-flow).
UKŁADY KOSZTÓW:
-ukł. kosztów rodzajowych (jakie koszty poniesiono?)(usługi obce, amortyzacja, świadczenia na rzecz pracownika);
-ukł. funkcjonalny kosztów (podmiotowy)(faza zakupu)
-ukł. zwany przedmiotowym (na co zostały poniesione koszty?)
*koszty bezpośrednie-to takie składniki kosztów całkowitych, które bezpośrednio odnoszą się do konkretnych wyrobów.
*koszty pośrednie-to takie składniki kosztów całkowitych, których nie można odnieść do konkretnych wyrobów. Najczęstszym sposobem rozdziału kosztów pośrednich jest proporcjonalność do kosztów bezpośrednich. Jeśli koszty bezpośrednie rozdzielają się na dwa wyroby w skali 1:3, to analogicznie koszty pośrednie rozdzielimy w tej samej skali.
Ad2) Dzielimy je wg klasyfikacji:
-koszty utraconej możliwości,
-koszty/przychody krańcowe,
-co dzieje się z kosztami, gdy przychody firmy rosną,
-koszty istotne i nieistotne dla podejmowanych decyzji,
-koszty utracone
Zachowanie się kosztów ze względu na rozmiar działalności:
-koszty stałe,
-koszty zmienne,
-koszty mieszane.
*Koszty stałe to takie składniki kosztów całkowitych, które przy danym okresie czasu i przy określonej działalności firmy nie zmieniają się.
*Koszty zmienne to takie składniki kosztów całkowitych, które zmieniają się wraz ze zmianą rozmiaru produkcji.
Podział na koszty stałe i zmienne jest tylko w krótkim okresie czasu, jednak przy dłuższym okresie koszty są zmienne.
*Koszty mieszane to takie, które rosną w miarę wzrostu produkcji, lecz nieproporcjonalnie do jej zmian.
Koszty krańcowe i średnia
-koszty średnie (przeciętne) to przeciętny koszt wytworzenia jednego wyrobu.
-koszty krańcowe (marginalne) to

Firmy w turystyce dzielą się na takie, które mają wysoki udział kosztów stałych i takie, które mają niski udział kosztów stałych.
ODDZIAŁYWANIE PAŃSTWA NA PRZEDSIĘBIORSTWO TURYSTYCZNE W GOSPODARCE RYNKOWEJ
Polityka makroekonomiczna na ma celu pobudzanie pewnych gałęzi gospodarki, które wg państwa powinny się rozwijać. W okresie transformacji gosp. ma ona przyspieszać procesy adaptacyjne , czyli przekształceniowe.
Najbardziej popularnym sposobem oddziaływania państwa na sektory gosp. jest polityka procentowa państwa, co przekłada się na wysokość kosztu zaciągniętego kredytu bankowego.
Innym sposobem jest wzrost eksportu, państwo wspiera eksporterów. Jest to jednak ograniczone, gdyż eksport jest uzależniony od kursu waluty. Osłabienie waluty krajowej sprzyja eksportowi, ale pogarsza import.
Walka z inflacją w Polsce jest skuteczna, jednak odbiła się skutecznie na bezrobociu.
Deficyt budżetowy wynosi w Polsce ok. 40 mld zł. Walka z tym polega na reformie wydatków państwa, co z pewnością odbije się na sektorze turystyki.
Walka z bezrobociem sprzyja turystyce, gdyż właśnie w tym sektorze szuka się nowych miejsc pracy dla bezrobotnych.
Polska cierpi na niedorozwój materialny bazy turystycznej. Aby to zmienić można by obniżyć oprocentowanie kredytów, rząd zobowiązałby się do pokrycia części kosztów zaciągniętego kredytu. Osoba inwestująca mogłaby płacić niższe podatki, gdyż w przyszłości tworzyłaby nowe miejsca pracy.
Co nie sprzyja rozwojowi sektora turystyki?
-wysokie podatki,
-centralizacja wpływów z tytułu rozwoju turystyki (dochody z tur. lądują w centralnym banku i są wydawane na inne sektory),
-zbyt mała sieć dystrybucyjna naszego produktu za granicą.
Większe środki pieniężne być przeznaczane na promocję i reklamę naszego państwa za granicą.
KOSZTY ISTOTNE to koszty użyteczne w określonych sytuacjach i mają 2 podst. cechy:
1)Przyszłe wydatki pieniężne
2)Koszty te są różnicą pomiędzy dwoma alternatywnymi decyzjami.
KOSZTY UTRACONE (nie do odzyskania)-są one efektem błędów managerskich z poprzednich okresów, na które obecnie nie mamy żadnego wpływu.
KOSZTY UTRACONYCH MOŻLIWOŚCI - oznaczają zyski utracone w wyniku zaniechania jakiejś działalności po to, aby jej środki były wykorzystane przez inną działalność.
III GRUPA KOSZTÓW(DLA CELÓW KONTROLNYCH)
1)Koszty podatne i niepodatne na kontrole(zależy to od kompetencji poszczególnych kierowników),
2)Koszty planowane i standardowe
KOSZTY, WIELKOŚĆ SPRZEDAŻY, ZYSK - ANALIZA POWIĄZAŃ
PODZIAŁ FIRM:
1.Firmy o orientacji rynkowej (hotele, restauracje - gdzie występuje silne zjawisko sezonowości) są to firmy, których znaczna część kosztów to koszty stałe (na które nie mamy wpływu), maksymalizacja sprzedaży, dostosowanie do rynku.
2.Firmy o orientacji kosztowej - relatywnie wysoki udział kosztów zmiennych całkowitych (np. stołówki), firmy te mogą znacznie wpływać na swoją działalność, bo wpływają na kształtowanie się swoich kosztów, dążą do ich minimalizacji.
Im większa rentowność, tym mniejsze wahania zysku na zmianę poziomu sprzedaży.
PRÓG RENTOWNOŚCI jest to taka sytuacja w firmie, gdy przychody ze sprzedaży zrównują się z poniesionymi kosztami całkowitymi.
PR=PS-KC
PS - przychody ze sprzedaży
KC - koszty całkowite
Czyli firma nie osiąga ani zysków, ani strat.

Przedział od progu rentowności do maksymalnych możliwości nazywamy marginesem bezpieczeństwa działalności firmy.
EKONOMICZNE FUNKCJE TURYSTYKI
Turystyka spełnia wiele funkcji, nie tylko ekonomiczne, ale również ekologiczne, społeczne, wychowawcze, itp.
Ekonomiczne funkcje turystyki dotyczą nie tylko miejsca czasowego pobytu turysty. Obecnie rynek turystyczny jest rynkiem konsumenta, tzn. turysty. Powoduje to, iż w turystyce można zauważyć zjawiska pozytywne, jak i negatywne. Nabywanie produktu tur. jest to nabywanie kilku usług turystycznych rozłożonych w czasie. Konsumpcja tur. składa się z kilku etapów (FORMUŁA 5P)
FORMUŁA 5P:
-Przygotowanie(do podróży),
-Podróż(do miejsca czas. pobytu),
-Pobyt
-Powrót(z miejsca czas. pobytu),
-Podsumowanie(ocena pobytu),
W tych 5 etapach aż 2 z nich nie dotyczą miejsca czasowego pobytu, ale miejsca stałego pobytu.
PRZYGOTOWANIE
1.Zmiana struktury dotychczasowej konsumpcji w celu wygospodarowania środków lub uruchomienia oszczędności niezbędnych do nabycia produktu turystycznego.
2.Wystąpienie w miejscu stałego pobytu popytu na artykuły związane z podróżą turystyczną.
3.Popyt pobudza inwestycje na rynku związanym z turystyką, a inwestycje pobudzają produkcję (większe zatrudnienie, więcej pieniędzy dla pracowników), następuje ożywienie, rozszerzenie oferty sfery usług.
Turystyka przyczynia się do powstawania tzw. EFEKTÓW MNOŻNIKOWYCH w gospod. Popyt powoduje zwiększenie podaży, podaż zwiększa inwestycje, inwestycje zwiększają produkcję, prod. daje nowe miejsca pracy, zatrudnienie zwiększa dochody pracowników, a ci tworzą wtórny popyt.
Zo - zysk operacyjny
Ps - przychody ze sprzedaży
Kc - koszty całkowite
PR - próg rentowności
c - cena
x - ilość
Ks - koszty stałe
Kz - koszty zmienne
z - koszt zmienny jednostkowy
PR=Ps=Kc; Zo=Ps-Kc; Ps=C*x; Kc=Ks+Kz=Ks+(z*x); Kz=z*x
Marża brutto=c-z służy na pokrycie kosztów stałych (które są pokrywane w progu rentown.)
X=c-z wzór na ilościowy próg rentowności przedsiębiorstwa
*Próg rentowności z wyłączeniem kosztów o charakterze nieprzeciętnym. Są to koszty amortyzacji, rozliczenia międzyokresowe czynne i bierne.
Kp - koszty stałe związane z przepływem pieniądza
x= Kp/c-z
FORMUŁA 5P (C.D.)
PODRÓŻ
Głównie chodzi tu o transport. Ważny jest rozwój infrastruktury komunikacyjnej, poprawa stanu dróg, co wiąże się z zatrudnieniem robotników. Z transportem związane są inne usługi, np. restauracje, motele przydrożne, co wiąże się z miejscami pracy. Rozwijają się firmy transportowe.

POBYT W MIEJSCU WYPOCZYNKU
Wykupienie pakietu usług: transport, nocleg, wyżywienie. Ale kupujemy takie inne dobra i usługi ściśle związane z pobytem czasowym. Często marża właśnie z tych pozostałych usług jest dużo większa od usług podstawowych. Tu wyróżnić można największe efekty .............nikowe. Rozwija się silnie sektor usług, jest to bardzo pozytywne zjawisko, gdyż stwarza nowe miejsca pracy. Ważne jest aby dochody z tytułu popytu turystycznego w dalszym miejscu czasowego pobytu były wykorzystywane na rozwój danego regionu. Redystrybucja dochodów w miejscu czasowego pobytu, czyli własny podział dochodów, przepływ pieniędzy od ludzi zarabiających więcej do ludzi o mniejszych dochodach. Barierą ograniczającą pobyt może być siła robocza, tzn. słaba znajomość języków, niewykształcenie itp. Bariera ta znacznie obniża standard usług. Należy uważać na przekroczenie granicy działalności tur. regionu. Zjawisko turystyki międzynarodowej (eksport i import niewidzialny)-transfery powietrzne, usługi o charakterze ubezpieczeniowym, usługi finansowe, usługi leasingowe, know-how(przepływ umiejętności, wiedzy, doświadczeń). W tym kontekście tur. międzynarodowa jest zjawiskiem bardzo pozytywnym, ponieważ:
-turystyka ma bardziej pracochłonny, niż kapitałochłonny charakter(wymagane są mniejsze nakłady, przyczynia się do wzrostu zatrudnienia),
-produkt tur. sprzedawany jest po cenach detalicznych(większy jednostkowy zysk),
-koszt utworzenia jednego miejsca pracy jest znacznie niższy, niż utworzenia miejsca pracy np. w przem. produkcyjnym,
-sprzedaż usług i dóbr odbywa się za gotówkę, co nie zdarza się przy zwykłym eksporcie czy impor
-wymiana międzynarodowa produktu turystycznego nie wymaga żadnych dodatkowych kosztów, np. kosztów transportu, składowania, przeładunku.
Charakterystyczne cechy wymiany międzynarodowej:
-wysoka kapitałochłonność,
-wysoki udział kosztów stałych w kosztach całkowitych, w związku z czym firmy nakładają wyższe marże.
Czynniki określające efekty ekonomiczne wymiany międzynar produktu turystycznego:
1.Położenie geograficzne regionu (miejsca czasowego pobytu),
2.Struktura ruchu turystycznego (należy znać strukturę, np. wiekową odwiedzających),
3.Wydatki turystów i ich struktura.
4.Przeciętny czas pobytu turysty w regionie recepcji turystycznej (miejsca czasowego pobytu)
Ad1)tzn. czy jest to kraj recepcji tur., czy jest to kraj tranzytowy, co wpływa na efekty ekonomiczne.
Ad2)Ruch tur. i jego wielkość, czyli ilu turystów odwiedza dany kraj i jacy są to turyści. Ważne jest też na jak długo przyjeżdżają turyści (czy jest to wycieczkowicz, czy odwiedzający)
Ad3)Chodzi o umożliwienie turyście zostawienie w odwiedzanym miejscu jak największej sumy pieniężnej poza podstawowymi usługami: nocleg, transport, wyżywienie...
Ad4)Na dłuższy pobyt tym efekty ekonomiczne są większe, ale turysta musi mieć co zobaczyć, aby chciał zostać jak najdłużej.
*Ocena ekonomicznych efektów wymiany międzynarodowej produktu turystycznego.
Miernikiem tej oceny jest stan salda turystycznego w wymianie międzynarodowej. W dłuższym okresie saldo dodatnie nie koniecznie jest pozytywne, co łączy się z przepływem kaskadowym. Kraje recepcji są krajami o niższym poziomie rozwoju niż kraje, które wysyłają turystów. Jeżeli dany kraj ma dodatnie saldo, to tą nadwyżkę może wykorzystać na zrekompensowanie deficytu w innych sektorach.

POLITYKA UNII EUROPEJSKIEJ
Problematyką turystyki zajmuje się wiele organizacji ponieważ tur. jest związana wieloma dziedzinami gospodarki. Jednak najważniejszym organem jest Dyrekcja Generalna XXIII, która ma w swoim statusie zajmowanie się sektorem turystyki.
ROMANO PRODI-przewodniczący komisji europejskiej. Komisarzy jest 20. Komisja europejska na te same znaczenie co rząd w kraju, ma inicjatyw ustawodawczą (może formułować projekty ustaw). Komisja zarządza finansami wspólnot europejskich. Decyduje o najważniejszych rzeczach w UE.

Głównym celem Dyrekcji Generalnej XXIII jest dążenie do zmniejszania różnic w rozwoju regionalnym poszczególnych obszarów UE. W UE istnieją bardzo duże różnice w rozwoju gospodarczym. W związku z tymi różnicami UE co roku zatwierdza w ramach funduszu strukturalnego środki pieniężne mające na celu wypieranie obszarów słabo rozwiniętych gospodarczo.
KRYTERIA PRZYZNAWANIA TYCH ŚRODKÓW:
*poziom dochodu narodowego na jednego mieszkańca danego regionu, który musi być mniejszy od 75% śr. wart. w UE;
*wspieranie regionów o zacofanej strukturze przemysłowej (np. przekwalifikowanie się pracown.);
*zwalczanie długotrwałego (strukturalnego) bezrobocia;
*ułatwianie włączania się młodzieży do pracy zarobkowej (pomoc w znalezieniu 1. pracy);
*dostosowanie struktury agrarnej (rolnej) w UE(dopatrywanie struktury rolnej danego regionu do jego potrzeb).
Innym funduszem, który znacząco wspiera rozwój regionalny jest Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, który ma na celu w ramach turystyki finansowanie zakupu i budowy urządzeń i infrastruktury turystycznej. Finansowane są takie projekty rozwoju miast, współpracy przygranicznej a także projektowania przestrzennego.
Kolejny fundusz, z którego korzysta turysta w ramach UE to Europejski Fundusz Socjalny, którego środki są przeznaczane na wykształcenie personelu, np. w zakresie j. obcych, przeznaczenie środków na walkę z bezrobociem strukturalnym wśród młodzieży. Fundusz wspiera także rozwój obszarów wiejskich.
Innym funduszem jest Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji dla Rolnictwa. Z tego funduszu korzystały przede wszystkim regiony nadmorskie, czyli północne Europy. Ma na celu poprawę środowiska naturalnego tych regionów. Tam zauważono negatywny wpływ na przyrodę przesycenia turystami.
Europejski Bank Inwestycyjny również wspiera zarząd turystyki. Udziela niskoprocentowych kredytów głównie na rozwój hotelarstwa, ale także budowę kempingów, wyciągów narciarskich. Wspiera także renowację zabytków, zajm. się ochroną przyrody w regionach atrakcyjnych turyst.
Wszystkie te fundusze w sposób ciągły wspierają rozwój turystyki. Inne fundusze wspierają ten sektor okazjonalnie, gdy zachodzi taka potrzeba.

NAJWAŻNIEJSZE Z FUNDUSZY DORAŹNYCH TO:
ENVIRREG-jego zadaniem jest poprawa stanu środowiska naturalnego w regionach turystycznych.
INTERREG-ma na celu poprawę współpracy w ramach regionów przygranicznych w zakresie rozwoju agroturystyki, ochrony
Środowiska oraz tworzenia parków narod., przyrodniczych.
LEADER-jego celem jest wspieranie promocji regionów turystycznych: reklamowanie danego regionu, przeprowadzanie analiz rynku turyst. w UE.
PHILOXENIA(gościnność) - środki przeznaczone były na walkę z rasizmem rasizmem Europie.
UE szczególnie w ostatnim okresie stwierdziła, że największym problemem jest odnowa środowiska naturalnego. Wprowadzono w związku z tym pojęcie rozwoju zrównoważonego, czyli takiego rozwoju, kiedy tempo wzrostu gospodarczego a tym samym popytu nie jest większe od tempa wzrostu reprodukcji przyrodniczej.
UE sformułowała 3 elementy:
1. Jest to planowanie i sterowanie ruchem tur. ze szczególnym uwzględnieniem regionów nadmorskich i górskich. Oznacza to, że będzie musiało dojść do tego, że sztucznie ograniczy się przyjmowanie turystów w danych regionach.
2. Unia deklaruje wspieranie form turystyki przyjaznej środowisku naturalnemu.
3. Edukacja i podnoszenie świadomości ekologicznej wśród turystów i ludności miejscowej.
Środki te w większości są kierowane na południe Europy, które jest bardziej zanieczyszczone.

DŹWIGNIA FINANSOWA

Df = Zo Df = Zoj
Zb Zbj
W ujęciu jednostkowym
Jest to reakcja zysku operacyjnego do zysku brutto.
Zo - zysk operacyjny jest to zysk osiągnięty przez firmę przed splata odsetek przed opodatkowaniem.
Zb - zysk brutto jest to zysk przed opodatkowaniem. Zysk do opodatkowania.

Dźwignia finansowa uwzględnia sposób finansowania działalności kapitałami własnymi lub obcymi (kredytami). Dźwignia fin. Określa wpływ kapitałów obcych na poziom rentowności kapit. własnych. Dźwignia fin.i informuje nas o tym w jakim stopniu jednoprocentowa zmiana zysku operacyjnego wpłynie na zmianę zysku brutto.
Δ%Z*Df=Δ%Zb
Δ%- zmienna procentowa
r=Zn/Kw
r - rentowność kapitałów własnych
Zn - zysk netto
Kw - kapitał własny
WŁASNOŚCI:
Dźwignia finansowa także ma różna wartość:
- maleje wraz z oddalaniem się firmy od własnego progu rentowności (+)
-w progu rentowności dźwignia finansowa nie istnieje
-poziom dźwigni finansowej jest niski, gdy margines bezpieczeństwa działania jest duży.
Przykład
Porównujemy dwa warianty finansowania przedsiębiorstwa. Wariant A: całość kapitału przedsiębiorstwa stanowi kapitał własny (5mln zł). Wariant B: przedsiębiorstwo dysponuje 2mln zł kapitału własnego oraz 3mld kredytu bankowego oprocentowanego 20% rocznie. Sprzedaż roczna wynosi 6mln zł a koszty całkowite ponoszone przez przedsiębiorstwo 4,4mln zł.
Wyszcz ególnienie Wariant A Wariant B
Zysk przed spłatą odsetek 1,6mln 1,6mln
Odsetki od kredytu 0 0,6mln
Zysk do opodatkowania 1,6mln 1mln
Podatek dochodowy (40%) 0,64mln 0,4mln
Zysk netto 0,96mln 0,6mln
Rentowność kapit. własn. 0,96/5*100%= 19,2% 0,6/6*100= 30%
WNIOSKI Z DZIAŁANIA DŹWIGNI FINANSOWEJ:
1. Każdy 1mln zł kapitału wypracował 320tys zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem.
2. Kapitał własny wypracował 646tys zł zysku a kapitał obcy 960tys zł.
3. Z zysku wypracowanego przez kapitał obcy przekazano właścicielowi tego kapitału 0,6 mln zł. Pozostała część zysku wypracowanego przez kapitał obcy (360tys) została przekazana do dyspozycji przedsiębiorstwa i powiększyła zysk przypadający na kapitał własny.
4. Dodatkowo przedsiębiorstwo korzysta z osłony podatkowej, gdyż część tego zysku wypłacona w postaci odsetek zmniejszy podstawę opodatkowania.
WARUNKI NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA DODATNIEGO EFEKTU DŹWIGNI FINANS:
1. Rentowność całego kapitału musi być wyższa od stopy oprocentowania kredytu bankowego, w przeciwnym razie zysk wypracowany przez kapitał obcy zostanie pochłonięty przez należne odsetki.
2. Konieczne jest tutaj zachowanie odpowiedniej struktury kapitału firmy, zbyt wysoki udział kapitału obcego w kapitale firmy może spowodować wzrost kosztów tego kapitału (wyższe odsetki). Związane jest to z dużym ryzykiem kredytodawcy i powoduje osłabienie efektu dźwigni finansowej.
DŹWIGNIA POŁĄCZONA
Dp=Do*Df Jest to iloczyn dźwigni operacyjnej i finansowej.
Dźwignia połączona informuje nas jaki będzie prognozowany przyrost zysku brutto w sytuacji, gdy potrafimy określić przyrost sprzedaży oraz znamy wartość dźwigni operacyjnej i finansowej.
Δ%Zb=Dp*Δ%Ps
Ps - przychody ze sprzedaży
Zb - zysk brutto
WŁASNOŚCI:
Będzie wzrastać-im bliżej będzie punktu rentowności. W miarę oddalania się od progu jej wartość zmniejsza się.
Zarówno dźwignia operacyjna i finansowa mogą działać negatywnie. Jeśli jedna z nich działa negatywnie to tym samym druga działa negatywnie. Jest to MACZUGA FINANSOWA. Negatywne działanie Dp na zysk przedsiębiorstwa.

ANALIZA WRAŻLIWOŚCI ZYSKU.
Zadanie 1
Restauracja miała w ciągu roku 25 tys. Klientów oraz następujące przychody i koszty: -przychody całkowitePC=960tys
-koszty stałe Ks=100tys
-koszty zmienne Kz=460tys
Przeprowadzić analizę wrażliwości ustalając wielkości graniczne: ceny sprzedaży, kosztów zmiennych, kosztów stałych, liczby klientów. Określić margines bezpieczeństwa oraz dźwignię operacyjną.
Zo=(c-z)*x-Ks
c-cena, z-jednostkowy koszt zmienny, x-ilość klientów
PC=960000, Ks=100000, Kz=460000, x=25000
Z=Kz/x=460000/250000=18,4
0=(c-18,4)*25000-100000
100000=(c-18,4)*25000|:25tys
4=c-18,4
c=18,4+4=22,4-cena jednostk.
c=Ks/x=960000/25000=38,4zł
%Δc=38,4-22,4/38,4=16/38,4 =41,6%
Cena może spaść max o 41,6% (tj. z 38,4zł do 22,4zł) a firma nie będzie jeszcze ponosiła straty.
Zo=(c-z)*x-Ks
0=(38,4-z)*25000-100000
100000=(38,4-z)*25000|:25tys
4=38,4-z
z=38,4-4=34,4
%Δz=34,4-18,3/34,4*100= =46,5%
Koszty zmienne jednostkowe mogą wzrosnąć max o 46,5% a firma nie będzie ponosić strat.
Zo=(c-z)*x-Ks
0=(38,4-18,4)*z-100000
100000=20*x
x=5000
%Δx=25000-5000/25000*100 =80%
Liczba klientów może spaść max do 80% a firma nie będzie jeszcze ponosić straty.
POLICZYĆ MARGINES BEZPIECZEŃSTWA DZIAŁANIA
B=xp-x/xp*100
B=25000-5000/25000*100
B=80%

Dźwignia operacyjna
Zo=PS-Kc=960000-(Ks+Kz)
Zo=960000-560000
Zo=400000
Do=PS-Kz/Zo
Do=960000-460000/400000
Do=500000/400000
Do=1,25%
1% zmiana poziomu sprzedaży powoduje 1,25%zmiany zysku operacyjnego.
Zadanie 2
Restauracja sprzedała w kwietniu 8000 obiadów. Zdolności produkcyjne restauracji wynoszą 12000 obiadów. Przeprowadzić analizę wrażliwości zysku ustalając wielkości graniczne: ceny sprzedaży, kosztów zmiennych, kosztów stałych, liczby klientów. Określić margines bezpieczeństwa oraz dźwignię operacyjną i finansową.
PS=140000
Kz (materiały+płace)=92tys
Ks= (mat.+płace+en.elektr)=15tys
Odsetki od kredytów=3000
Firma płaci podatek dochodowy w wysokości 40% dochodu.
Zo=(c-z)*x-Ks
0=(c-11,5)*8000-15000
15000=(c-11,5)*8000|:8000
1,8=c-11,5
-c=-11,5-1,8
-c=-13,3|:(-1)
c=13,3złJ
c=PC/x=140000/8000=17,5
%Δc=17,5-13,3/17,5*100=24%
Cena może spaść max o 24% a firma nie będzie jeszcze ponosić straty.
Zo=(c-z)*x-Ks
0=(17,5-z)*8000-15000
15000=(17,5-z)*8000|:8000
1,8=17,5-z
z=17,5-1,8=15,7
%Δ=15,7-11,5/15,7*100=26,7%
Jednostkowy koszt zmienny może max zmniejszyć się o 26,7% a firma nie będzie ponosić straty.
Zo=(c-z)*x-Ks
O=(17,5-11,5)*x-15000
15000=(17,5-11,5)*x-15000
x=2500
%Δx=8000-2500/8000*100 =68,7%
Wielkość sprzedaży może spaść max o 68,75% a firma nie będzie jeszcze ponosić straty.
Zo=(c-z)*x-Ks
Ks=48000
%ΔKs=48000-15000/48000 =68,75%
Koszty stałe mogą wzrosnąć max 68,75% w stosunku do wyjściowej wartości a firma nie będzie jeszcze ponosić straty.
B=xp-x/xp*100
B=8000-2500/8000*100%
B=68,75%
B=xp-x=5500
Do=PS-Kz/Zo
140000-92000/33000=1,45
Zo=PS-Kc
Df=Zo/Zb=33000/33000-3000
=1,1%
Zn=18000
PODSTAWY POLITYKI CENOWEJ.
Na rynku można podzielić grupy:
-firmy o orientacji rynkowej,
-firmy o orientacji kosztowej
RYNKOWEJ-wysokie udziały kosztów stałych w kosztach całkowitych(np. hotele)-muszą zwracać większą uwagę na kształtowanie się przychodów firmy, ponieważ mają niewielki wpływ na strukturę kosztów.
KOSZTOWEJ-niewielki udział kosztów stałych w kosztach całkowitych, co oznacza większą możliwość obniżki kosztów całkowitych. Mogą w większym stopniu wpływać na strukturę kosztów, tym samym powinny one przywiązywać większą wagę na możliwości obniżki kosztów działalności. Generalnie w branży tur. w dłuższym okresie czasu przychody ze sprzedaży będą wyższe gdy ceny są niższe i odwrotnie.
METODY USTALANIA CEN W BRANŻY TUR.
I METODA KOSZT+ZYSK
Polega ona na tym, że do ustalonych koszty jednostkowych (całkowitych) dodaje się odpowiedni procent narzutu marży brutto. Powinien on być taki, aby pokrył koszty pracy oraz zagwarantował zysk na oczekiwanym poziomie.
Metoda.........
Metoda ta jest stosunkowo stosowana w hotelarstwie i gastronomii, jednakże ma kilka wad:
-narzut marży brutto nie jest związany zainwestowanym majątkiem, zysk osiągnięty w tej metodzie jest rezultatem wyniku sprzedaży.
-Zwraca uwagę tylko na jeden element kosztów zmiennych tzn. kosztów surowca, nie bierze pod uwagę pozostałych kosztów zmiennych w szczególności kosztów pracy, takie ustalenie cen w hotelach o wysokim standardzie gdzie koszty obsługi i wystroju są wysokie w stosunku do kosztu żywności. Metoda ta nie bierze pod uwagę struktury popytu na dane produkty lub usługi.
2 Metoda koszt +zysk od kapitału.
Metoda ta wychodzi z założenia, że podstawowym celem każdego przedsięwzięcia jest osiągniecie zakładanego zysku na kapitałowe. Jest to zatem metoda zorientowana zyskowo. Podstawowa wadą tej metody, nie uwzględnia ona możliwości zmiany polityki cenowej w firmie.
3 Metoda: koszty zmienne + marża brutto
jest to najnowsza metoda, która polega na tym, że: - wszystkie koszty są dzielone na dwie grupy (k. Stałe i zmienne); - koszty zmienne są zwiększane o odpowiedni % do marży brutto; - nie ma tutaj dodawania kosztów stałych.
4 Metoda praktycznego ustalania cen za pokoje hotelowe
Determinanty polityki cenowej (czynniki)
1.Rodzaje konkurencji rynkowej:
-k. Doskonała (wielu kupujących i wielu sprzedających, podmiot nie może mieć wpływu na poziom ceny, która jest ustalona przez rynek ), poprzez zderzenie popytu i podaży).
-monopol pełny - firma panująca nie ma konkurencji, monopolista jest cenodawcą, sam ustala obowiązującą cenę na rynku na dany produkt w danym czasie.
-oligopol - po stronie podaży (przedsiębiorstw) jest kilku, a po stronie popytu konsumentów jest wielu.
Druga determinanta:
-elastyczność popytu i podaży określa stopień reakcji i na zmianę cen.
Czynniki wpływające na poziom elastyczności popytu i podaży:
-poziom ceny ( im wyższa cena tym elastyczność niższa);
-poziom dochodów konsumentów (im wyż. Poziom konsumentów, tym elastyczność mniejsza.
-przyzwyczajenie (im silniejsze przyzwyczajenia tym mniejsza elastyczność popytu i podaży).
-zakres i liczba substytutu danego produktu bądź usługi (im większa liczba substytutów tym większa elastyczność).
METODY OCENY DECYZJI INWESTYCYJNYCH
I Metoda- Okres zwrotu inwestycji
Metoda ta informuje, po jakim czasie zwrócą się nam zainwestowane środki pieniężne.
Okres zwrotu liczymy: Oz=I/Wpn
I- nakład inwestycyjny
Wpn- wpływy pieniężne netto(w ujęciu rocznym)
II Metoda - Stopa zwrotu (ARR)
ARR= Zn/I*100
Zn -zysk netto
Metoda ta określa średnią rentowności inwestycji w badanym okresie. Jest to relacja średnio rocznych zysków netto do średnich nakładów inwestycyjnych w badanym okresie.
Metoda ta jest lepsza od pierwszej bo uwzględnia rentowność kapitałów jednak dalej nie uwzględnia utraty wartości
Pieniądza w czasie.
III Metoda dyskontowania wartości na moment bieżący
FV= wartość przyszła sumy pieniężnej
PV= wartość bieżąca
r - stopa oprocentowania
n -liczba lat, okresu inwestowania
FV= PV*(1+r)ⁿ ↔PV=FV/(1+r)ⁿ
IV Metoda wartości bieżące netto (NPU) - uwzględnia zarówno utratę wartości pieniądza jak i rentowność kapitałów.
NPU=Σ[Cr/(1+r)ⁿ]-Io
Σ- ilość okresów w jakich zwraca nam się cała inwestycja
Cr- wpływy netto otrzymywane z inwestycji na koniec każdego roku
r - stopa procentowa
t-
Io - wartość początkowa inwestycji
Jeżeli NPU jest większe od zera to inwestycja jest opłacalna, jeżeli NPU <0 to inw. nie jest opłacalna