Kamil Kominek
kl. IV TD 2011/2012
WŁASNA FIRMA
1. Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw
2. Wybieranie formy organizacyjno-prawnej własnej firmy
3. Źródła
Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw
Forma prawna przedsiębiorstwa jest narzędziem:
określającym wymagania założycielskie, strukturę władzy oraz odpowiedzialność;
chroniącym interesy społeczeństwa, państwa, właściciela, pracowników, pożyczkodawców.
Swoboda wyboru formy prawnej przedsiębiorstwa oraz realizacja szczegółowych rozwiązań organizacyjnych w ramach poszczególnych form umożliwia odpowiednie ukonstytuowanie przedsiębiorstwa. Ukonstytuowanie przedsiębiorstwa ma charakter jednorazowy, oznacza to, że decyzje o założeniu czy likwidacji firmy są z reguły nieodwracalne lub też bardzo trudno odwracalne. Decyzje te odnoszą się również do kwestii lokalizacji i siedziby przedsiębiorstwa, wyboru formy prawnej, wielkości kapitału itp..
Wybór formy organizacyjno-prawnej następuje przy tworzeniu i zakładaniu nowego przedsiębiorstwa. Nie każda forma może być zastosowana wobec każdego przedsiębiorstwa, formę taką mogą wybierać przez ustawodawcę danego kraju. Forma organizacyjno-prawna przesądza o jego systemie finansowym, zasadach prowadzenia gospodarki finansowej oraz odpowiedzialności. Biorąc pod uwagę szczególny rodzaj spółek wyodrębnionych ze względu na źródło prawa regulujące ich powstanie możemy wyróżnić:
spółki osobowe i spółki kapitałowe;
spółki cywilne i spółki handlowe.
Zasadniczą cechą rozdzielającą te dwie formy spółek jest to, czy na pierwszym planie znajduje się osoba wspólnika czy jego udział kapitałowy. Wybór formy prawnej przedsiębiorstwa powinien opierać się na analizie takich problemów jak:
skala i rodzaj odpowiedzialności przedsiębiorstwa i jego właścicieli wobec wierzycieli;
uprawnienia właścicieli i osób prowadzących przedsiębiorstwo w zakresie zarządzania, kontroli oraz reprezentowanie przedsiębiorstwa na zewnątrz;
stopień upublicznienia działalności przedsiębiorstwa;
możliwości i łatwości zmian kapitału przedsiębiorstwa;
korzyści kosztowe i podatkowe;
rozwiązanie i likwidacja przedsiębiorstwa.
Możemy wyróżnić następujące formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw:
przedsiębiorstwo jednoosobowego właściciela;
spółki osobowe;
spółki kapitałów;
spółki mieszane, będące połączeniem spółek kapitałowych i osobowych;
spółdzielnie;
przedsiębiorstwa państwowe.
Przedsiębiorstwo jednoosobowego właściciela
Jest powoływane do działalności gospodarczej na podstawie ustawy o działalności gospodarczej oraz odpowiednich przepisach Kodeksu Cywilnego.
Przedsiębiorstwo jednoosobowego właściciela będącego osobą fizyczną stanowi część składową majątku właściciela i nie ma osobowości prawnej.
Działalność taka jest zgłoszona do Urzędu Skarbowego i zarejestrowana w odpowiednim urzędzie. Kierowanie przedsiębiorstwem należy do właściciela, który odpowiada za zobowiązania całym majątkiem, odpowiedzialności takiej nie ponosi ewentualny kierownik.
Przedsiębiorstwo jednoosobowe jest firmą osobową, co oznacza, że musi w nazwie zawierać nazwisko właściciela i jego imię.
Znaczenie społeczne i gospodarcze przedsiębiorstwa jednoosobowego jest bardzo duże z uwagi na łatwość, niskie koszty oraz dostępność założenia takiej firmy dla wszystkich osób mających zdolność prawną, pragnących podjąć ryzyko na własny rachunek i wyłączną odpowiedzialność.
Spółki osobowe
Spółka osobowa, może we własnym imieniu, nabywać prawa w tym nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwana. Zmiana postanowień umowy wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba, że umowa stanowi inaczej. Ogół praw i obowiązków wspólnika może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa tak stanowi oraz po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich wspólników, chyba, że umowa stanowi inaczej. W przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki. Jeżeli spółka osobowa nie jest zobowiązana do prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy z dnia 29.09.1994r. o rachunkowości przepisy kodeksu handlowego, które przewidują konieczność sporządzania sprawozdania finansowego, wykonuje się w oparciu o podsumowanie zapisów w podatkowej księdze przychodów i rozchodów oraz innych ewidencji prowadzonych dla celów podatkowych, spis z natury, a także inne dokumenty pozwalające na sporządzenie tego sprawozdania. Spółki osobowe mają kilka istotnych cech odróżniających je od innych spółek. Należą do nich:
oparcie działalności spółki na pracy wspólników;
osobista, solidarna odpowiedzialność majątkowa wspólników za zobowiązania spółki
wspólnota celów i majątku;
trwałość składu osobowego wspólników, co oznacza że wspólnicy prowadzą spółkę w nie zmienionym składzie osobowym od zawiązania do rozwiązania bądź do likwidacji spółki;
prawo i obowiązek współdziałania wszystkich wspólników dla osiągnięcia wspólnego celu i tym samym obowiązek lojalności wobec spółki;
prawo każdego wspólnika do bezpośredniego prowadzenia i kontroli spraw spółki;
równe prawa i obowiązki każdego wspólnika, co oznacza wykluczenia zawiązania spółki osobowej przez jedną osobę;
brak osobowości prawnej spółki.
Do spółek osobowych zaliczamy:
Spółki cywilne - aby założyć spółkę cywilną należy spisać umowę spółki, zgodnie z wymogami kodeksu cywilnego. Wskazać przy tym trzeba, iż forma pisemna umowy spółki jest formą zastrzeżoną jedynie dla celów dowodowych. Oznacza to, że jej niezachowanie nie powoduje nieważności umowy, a jedynie trudności dowodowe. W konsekwencji możemy powołać spółkę cywilną nawet na podstawie umowy ustnej, jednakże, dla własnego bezpieczeństwa powinniśmy zachować przynajmniej formę pisemną. W pisemnej umowie spółki cywilnej należy określić:
strony umowy, czyli wskazać podmioty, które umowę spółki zawierają;
reprezentację, kto będzie spółkę reprezentował wobec osób trzecich (może to być jeden lub kilku wspólników czy osoba trzecia;
"cel gospodarczy", czyli przedmiot działalności spółki, oraz miejsce czy obszar, na którym tę działalność będziemy prowadzić;
wkłady wspólników (kto je wnosi, w jakiej wysokości; jeśli są to wkłady niepieniężne, to także należy je wskazać);
czym będą zajmować się poszczególni wspólnicy;
uczestnictwo wspólników w zyskach i stratach (jeśli strony nie wskażą na jakich zasadach będzie się odbywało to uczestnictwo, to będzie miał zastosowanie art. 867 par. 1 kc, zgodnie z którym wspólnicy mają równy udział zarówno w zyskach jak i stratach i to bez względu na rodzaj i wartość wniesionego wkładu), należy pamiętać, że nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach;
czas trwania umowy spółki (może być na czas oznaczony lub bezterminowo, jako formę określenia czasu trwania spółki można wskazać okres do np. osiągnięcia zysku w wysokości 1 mln zł lub wybudowania basenu);
sposób rozwiązania umowy, tzn. określenie trybu w jaki sposób dotychczasowi wspólnicy rozwiążą swoje interesy.
Następnym krokiem powinno być złożenie wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej i uzyskanie niepowtarzalnego numeru identyfikacyjnego REGON. Numer ten pozostaje nie zmieniony w czasie istnienia naszej spółki, chyba, że doszłoby do zmiany szczególnej formy prawnej. W celu otrzymania numeru REGON należy udać się do Urzędu Statystycznego (lub jego oddziału). Właściwym będzie urząd w tym województwie, na terenie którego ma siedzibę nasza spółka. Do wniosku należy dołączyć wypis z rejestru. Termin składania wniosku wynosi 14 dni od jego otrzymania. Po zarejestrowaniu Urząd Statystyczny wyda nam zaświadczenie o przyznanym nam numerze REGON bądź bezpośrednio bądź przez pocztę w terminie 14 dni od dnia, w którym wnieśliśmy wniosek. Podobnego zgłoszenia ewidencyjnego musimy dokonać w Urzędzie Skarbowym, aby otrzymać numer identyfikacji podatkowej tj. NIP. Jest to o tyle istotne, że w toku naszej działalności będziemy musieli podawać NIP na wszelkich dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych, a więc na wszystkich fakturach i ofertach. Działa według przepisów Kodeksu cywilnego. Spółkę tą rejestruje się w urzędzie gminy, może rozpocząć swoją działalność po otrzymaniu: numeru regon i otworzeniu w banku konta. Spółka ta nie posiada osobowości prawnej, majątek spółki stanowią wkłady własne wspólników, odpowiadają oni również za zobowiązania owej spółki. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek bezpośredniego kierowania sprawami spółki oraz odpowiadania za konsekwencje prawne. Spółki cywilne obejmują spółki wewnętrzne, których istota wyczerpuje się wielostronnym stosunku zobowiązaniowym łączącym wspólników; spółkę zewnętrzną, której w stosunku do osób trzecich występuje wielu wspólników ujętych w ramy organizacyjno - prawne spółki oraz, że spółka prowadzi samodzielnie działalność przedsiębiorstwa. Za zobowiązania spółki wszyscy wspólnicy odpowiadają solidarnie, a jest to odpowiedzialność nieograniczona. Rozciąga się ona na majątek spółki i majątek osobisty wspólników. Spółka cywilna nie powołuje żadnych organów, każdy wspólnik ma prawo i obowiązek bezpośredniego kierowania sprawami spółki oraz kontrolowania jej działalności. Za pracę wspólnika nie jest pobierane wynagrodzenie. Spółka cywilna jest formą korzystną dla prowadzenia prostej i ograniczonej działalności, np. małej hurtowni, zakładu rzemieślniczego.
Spółki jawne - to spółki osobowe, które prowadzą przedsiębiorstwa pod własną firmą, a nie są inną spółką handlową. Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Są spółkami handlowymi, co oznacza że stosuje się do nich przepisy Kodeksu handlowego o firmie, prokuraturze i rejestrze handlowym. Spółka jawna nie ma osobowości prawnej, choć jest zarejestrowana w sądzie gospodarczym. Przepisy prawa handlowego wymagają, aby w nazwie firmy było umieszczone nazwisko chociaż jednego wspólnika, oraz było zaznaczone, że spółka jest firmą. Umowa spółki jawnej powinna zawierać: firmę i siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. Zgłoszenie spółki jawnej do rejestru powinno zawierać: firmę, siedzibę i adres spółki, przedmiot działalności spółki, nazwiska i imiona lub firmy wspólników oraz adresy wspólników lub ich adresy do doręczeń, nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji. Umowa spółki może przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki lub jest upoważniony do reprezentowania spółki z innym wspólnikiem lub prokurentem. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Każde zmiany należy zgłosić do sądu rejestrowego. Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. W czasie trwania spółki wspólnik nie może żądać od dłużnika zapłaty przypadającej na niego udziału w wierzytelności spółki, a dłużnik nie może przedstawić spółce do, potrącenia wierzytelności, jaka mu służy jednemu ze wspólników. Spółka ta jest umownym zrzeszeniem co najmniej dwóch osób mającym na celu prowadzenie przedsiębiorstwa zarobkowego w większym wymiarze, we wspólnym imieniu oraz na zasadzie pełnej solidarności wspólników. W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki potrzebna jest zgoda wszystkich wspólników. Prawa i obowiązki wspólnika prowadzącego sprawy ocenia się w stosunku między nim, a spółką według przepisów o zleceniu. Za prowadzenie spółki wspólnik nie otrzymuje wynagrodzenia. Prawo prowadzenia spółki może być odebrane wspólnikowi z ważnych powodów i na mocy prawomocnego wyroku sądu. Udział kapitałowy wspólnika odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu, nie jest on zobowiązany do podniesienia wniesionego wkładu. Każdy wspólnik ma prawo do równomiernego zysku i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Jednakże umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach. Zmniejszenie wkładu kapitałowego wymaga zgody wszystkich wspólników. Odpowiedzialność wspólników obowiązuje także w momencie upadłości spółki, a upadłość jest ogłoszona wówczas, gdy spółka przestaje spłacać długi. Spółka jawna podobnie jak spółka cywilna, nie ma organów zarządzających, do prowadzenia spraw i do reprezentacji spółki upoważniony jest każdy wspólnik. Odpowiedzialność w spółce jawnej określona jest wielkością majątku osobistego poszczególnych wspólników. Rozwiązanie spółki powodują:
przyczyny przewidziane w umowie;
jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
ogłoszenie upadłości spółki;
śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości;
wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika;
prawomocne orzeczenie sądu.
W wyżej wymienionych przypadkach należy przeprowadzić likwidację spółki chyba, że wspólnicy postanowili w inny sposób zakończyć działalność spółki. W takiej spółce likwidatorami są wszyscy wspólnicy, chyba że powołają tylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swojego grona. Na miejsce wspólnika upadłego wchodzi syndyk. Likwidatorzy powinni zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Księgi i dokumenty rozwiązanej spółki należy oddać na przechowanie wspólnikowi lub osobie trzeciej na czas nie krótszy niż pięć lat, jeżeli w spółce składającej się z dwóch wspólników, jeden zażąda rozwiązania spółki sąd może przyznać prawo do przejęcia majątku spółki z obowiązkiem rozliczenia się z występującym wspólnikiem.
Spółki partnerskie - są spółkami osobowymi, utworzone przez partnerów (wspólników) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnych zawodów. Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania wolnych zawodów takich jak: adwokat, aptekarz, architekt, inżynier budownictwa, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy, księgowy, lekarz, lekarz stomatolog, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, radca prawny, itp.. Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenia np. „ i partner”, „i partnerzy” lub „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Umowa spółki partnerskiej powinna zawierać:
określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki;
przedmiot działalności spółki;
nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki;
w przypadku, gdy spółkę reprezentują nie którzy partnerzy, imiona i nazwiska tych partnerów;
firmę i siedzibę spółki;
czas trwania spółki, jeżeli jest określony;
określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.
Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Zgłoszenie spółki partnerskiej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
firmę, siedzibę, adres spółki nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy;
określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki;
przedmiot działalności spółki;
nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu;
nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki.
Do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu. Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisania jej do rejestru. Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej. Każdy partner ma prawo reprezentowania spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Pozbawienia partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów uchwałą powziętą większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów. Umowa spółki może przewidywać surowsze wymogi powzięcia uchwały. W przypadku gdy w spółce pozostaje jeden partner lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki, spółka ulega rozwiązaniu najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń. Rozwiązanie spółki powodują:
przyczyny przewidziane w umowie spółki
jednomyślna uchwała wszystkich partnerów
ogłoszenie upadłości spółki
utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu
prawomocne orzeczenie sądu.
Spółka komandytowa - jest formą spółki osobowej, która bardzo różni się od spółki jawnej i cywilnej, nie posiada osobowości prawnej. Jest spółką rejestrowaną i wpisaną do rejestru handlowego, posiada dwa rodzaje wspólników tj. komplementariuszy i komandytariuszy. Komplementariusze, podobnie jak wspólnicy spółki jawnej i osobowej, ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność swoim majątkiem. Komandytariusze odpowiadają za zobowiązania spółki w sposób ograniczony do wysokości wkładu uwidocznionego w rejestrze handlowym. Gdy komandytariusz nie wpłacił całego wkładu, wówczas za powstałą różnicę odpowiada całym swym majątkiem. Każda spółka komandytowa powinna mieć jednego komplementariusz i komandytariusza. W nazwie firmy musi być nazwisko jednego komplementariusza i musi być zaznaczone, że jest to spółka komandytowa a, w jej nazwie nie można umieszczać nazwiska komandytariusza. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „ spółka komandytowa „. Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i powinna zawierać:
firmę i siedzibę spółki;
przedmiot działalności spółki;
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komplementariusza wobec wierzycieli ( sumę komandytową).
Zobowiązanie do wykonywania pracy lub świadczenia usług na rzecz spółki oraz wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstaniu spółki nie mogą stanowić wkładu komandytariusza do spółki, chyba że wartość innych jego wkładów do spółki nie jest niższa od wysokości sumy komandytowej. Jeżeli komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna, zaś komandytariuszem jest wspólnik tej spółki, wkładu komandytariusza nie mogą stanowić jego udziały w tej spółce z o.o. lub akcje tej spółki akcyjnej. Zgłoszenie spółki do sadu rejestrowego powinno zawierać:
firmę, siedzibę i adres spółki;
przedmiot działalności spółki;
nazwiska i imiona komplementariuszy, nazwiska i imiona komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją;
nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki;
sumę komandytową.
Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki. Komandytariusz nie jest zobowiązany do oddania tego co pobrał tytułem zysku na podstawie sprawozdania finansowego, chyba że działał w złej wierze. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik Komandytariusz ma prawo żądać odpisu sprawozdania finansowego za rok obrotowy oraz przeglądać księgi i dokumenty celem sprawdzenia jego rzetelności. nie ma on prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa stanowi inaczej. Śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki. Spadkobiercy komandytariusza powinni wskazać jedna osobę do wykonywania ich praw. Podział udziału komandytariusza w majątku spółki między spadkobierców jest skuteczny wobec spółki jedynie za zgodą pozostałych wspólników.
Spółka komandytowo-akcyjna - jest spółką osobową, nie ma osobowości prawnej, mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą w której wobec wierzycieli ma zobowiązania ma zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden jest akcjonariuszem. Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50,000 zł. Firma spółki komandytowo - akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczeni „ spółka komandytowo-akcyjna”. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna powinna zawierać pełne brzmienie firmy tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „ spółka komandytowo-akcyjna”. Nie wyklucza się zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Nazwisko albo firma akcjonariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska albo firmy akcjonariusza w firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich jak komplementariusz. Akcjonariusz jest zobowiązany do świadczeń określonych w statucie. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać:
firmę, siedzibę i adres spółki;
przedmiot działalności spółki;
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość;
wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalna akcji i ich liczbę ze wskazaniem czy akcje są imienne czy na okaziciela;
liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli maja być wprowadzone akcje różnych rodzajów;
nazwiska i imiona komplementariuszy oraz ich siedziby i adresy;
organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej jeżeli ustawa i statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej.
Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Komplementariusz może wnieść wkład do spółki na kapitał zakładowy lub na inne fundusze. Wniesienie przez komplementariusz wkładu zakładowego nie zwalnia go z nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Zgłoszenie spółki komandytowo-akcyjnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
firmę, siedzibę i adres spółki;
przedmiot jej działalności;
wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji;
liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje;
wzmiankę, jaka część kapitału kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem ;
nazwiska i imiona albo firmy komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych;
nazwiska i imiona osób upoważnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji;
jeżeli przy założeniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne, zaznaczenie tej okoliczności;
czas trwania spółki jeżeli jest oznaczony;
Spółkę reprezentują komplementariusz których z mocy sądu lub statutu nie pozbawiono tego prawa, a pozbawienie jego może wynikać tylko z ważnych powodów i prawomocnego orzeczenia sądu. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jako pełnomocnik. Jeżeli dokona on czynności prawnej w imieniu spółki, nie ujawniając swego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tych czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia Komplementariuszowi nie przysługuje prawo do prowadzenia spraw spółki przekazanych do kompetencji walnego zgromadzenia lub rady nadzorczej przez przepisy statutu spółki. W spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą, a jest to obowiązkowe jeżeli liczba akcjonariuszy przekroczy 20 osób. Członków owej rady powołuje i odwołuje walne zgromadzenie. Komplementariusz albo jego pracownik nie może być członkiem rady nadzorczej. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Rada nadzorcza może delegować swoich członków do tymczasowego wykonywania czynności komplementariuszy w przypadku, gdy żaden z komplementariuszy uprawnionych do sprawowania i prowadzenia spraw spółki nie może wykonywać swoich czynności. Rada nadzorcza może wytoczyć w imieniu spółki powództwo o odszkodowanie komplement-tariuszom nie pozbawionym prawa do prowadzenia spraw spółki. Walne zgromadzenie może być zwyczajne lub nadzwyczajne. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu ma akcjonariusz i komplementariusz także w przypadku, gdy nie jest akcjonariuszem spółki komandytowo-akcyjnej. Każda akcja objęta lub nabyta daje komplementariuszowi prawo do jednego głosu. chwały walnego zgromadzenia wymagają:
rozpatrzenia i zatwierdzenia sprawozdania komplementariuszy z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok;
udzielenie komplementariuszom prowadzącym spółkę absolutorium z wykonywania przez nich obowiązków;
wybór biegłego rewidenta, chyba że statut przewiduje w tej sprawie kompetencję rady nadzorczej;
rozwiązanie spółki.
Zgody wszystkich komplementariuszy wymagają, pod rygorem nieważności, uchwały walnego zgromadzenia w sprawach:
powierzenia prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki jednemu lub kilku komplementariuszom;
podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej akcjonariuszom;
zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa spółki lub jego zorganizowanej; części oraz ustanowienia na nim prawa użytkowania
zbycia nieruchomości spółki;
podwyższenia i obniżenia kapitału zakładowego;
emisji obligacji;
połączenia i przekształcenia spółki;
zmiany statutu;
rozwiązania spółki;
innych czynności przewidzianych w statucie.
Komplementariusz i akcjonariusz uczestniczą w zysku spółki proporcjonalnie do ich wkładów wniesionych do spółki, chyba że statut stanowi inaczej. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, komplementariuszowi pozbawionemu prawa do prowadzenia spółki, który pobiera wynagrodzenie z tytułu podejmowania czynności związanych z prowadzeniem spółki nie przysługuje udział w zysku w części odpowiadającej wkładowi jego pracy do spółki.
Spółki kapitałowe
Odpowiadają za zobowiązanie wobec wierzycieli tylko kapitałem spółki, a więc wkładami wspólników. Wspólnicy natomiast nie odpowiadają swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki wobec wierzycieli. Firma spółki kapitałowej może być dowolnie obrana, można też w firmie spółki umieścić nazwisko, ale wymaga to zgody osoby bądź jej spadkobierców.
Spółce kapitałowej można nadać brzmienie w obcym języku, pod warunkiem że nazwa obca nie wprowadzi nikogo w błąd. W spółkach tego typu z reguły własność jest oddzielona od zarządzania, więź osobista między wspólnikami niema tak dużego znaczenia jak w spółkach osobowych.
Spółki kapitałowe są osobami prawnymi, oznacza to że spółka sama w sobie jest osobą prawną i jako taka jest podmiotem prawnym, właścicielem jej majątku oraz dłużnikiem.
Akcjonariusze spółki kapitałowej uczestniczą swymi udziałami tylko w kapitale zakładowym, nie ponosząc odpowiedzialności prywatnym majątkiem. Spółka taka może być utworzona dowolnemu celowi dozwolonego prawem, nie jest ograniczona tylko do działalności handlowej.
Zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia. chyba że ustawa stanowi inaczej.
Członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej lub likwidatorem może być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Wspólnicy lub akcjonariusze powinni być traktowani tak samo w takich samych okolicznościach.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - może być utworzona przez jedną albo więcej osób, w każdym celu prawnie dopuszczalnym. Wspólnicy są zobowiązani do świadczeń określonych w umowie spółki i nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równym lub nierównym nominale, a powinien on wynosić co najmniej 50,000 tyś, a wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 zł. Umowa spółki określa czy wspólnik może mieć jeden czy więcej udziałów. Założenie takiej spółki wymaga podpisania aktu notarialnego. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna określać:
firmę i siedzibę spółki;
przedmiot działalności spółki;
wysokość kapitału zakładowego;
liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników;
czy wspólnik może mieć jeden lub więcej udziałów;
czas trwania spółki, jeżeli jest określony.
Jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziałów ma być w całości albo w części wkład niepieniężny ( tzw. aport ), umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego ten aport, oraz liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów.
Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenia, że jest spółką z o.o. Z chwilą zawarcia umowy spółki z o.o. powstaje owa spółka. Spółka ta reprezentowana jest przez zarząd lub pełnomocnika uchwalonego jednomyślnym głosowaniem wspólników.
Zarząd zgłasza powstanie spółki do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki w celu wpisania spółki do rejestru. Wniosek o wpis do rejestru podpisują wszyscy wspólnicy.
Sąd rejestrowy nie może odmówić wpisania spółki z powodu drobnych uchybień, które nie naruszają interesu spółki oraz interesu publicznego, a nie mogą być usunięte bez poniesienie niewspółmiernie wysokich kosztów.
Po zarejestrowaniu spółki zarząd powinien w terminie dwóch tygodni, złożyć we właściwym urzędzie skarbowym poświadczony przez siebie odpis umowy spółki ze wskazaniem sądu, w którym spółka została zarejestrowana oraz daty i numeru rejestracyjnego. W przypadku gdy wszystkie udziały przysługują jednemu wspólnikowi lub wspólnikowi i spółce, oświadczenie woli takiego wspólnika składane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Wspólnicy mają równe prawa i obowiązki w spółce, chyba że umowa stanowi inaczej. Umowa spółki przewiduje udziały o szczególnych uprawnieniach, a uprawnienia te powinny byś określone w umowie. Uprzywilejowanie może dotyczyć w szczególności prawa głosu, prawa dywidendy lub sposobu uczestnictwa w podziale majątku w przypadku likwidacji spółki. Umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wartości w stosunku do udziału.
Umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika. W tym przypadku umowa spółki powinna określać spłatę spadkobierców nie wstępujących do spółki.
Zarząd jest zobowiązany prowadzić księgę udziałów, do której należy wpisywać nazwisko i imię lub firmę i siedzibę każdego wspólnika, adres, liczbę i wartość nominalną jego udziałów.
Wspólnikowi nie wolno pobierać odsetek od wniesionego wkładu, jak również od przysługujących mu udziałów. Wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników.
Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją. Składa się z jednego lub kilku członków, mogą być powołane do niego osoby spośród wspólników, jak i spoza ich grona. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zawierającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.
Członek zarządu może być w każdej chwili odwołany uchwałą wspólników. Nie pozbawia go to roszczenia w sprawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu. Prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i poza sądowych spółki. Jeżeli zarząd jest kilkuosobowy, sposób reprezentowania określa umowa spółki. Każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, może prowadzić bez uprzedniej uchwały sprawy nie przekraczające zwykłych czynności spółki.
W przypadku sprzeczności interesów spółki z interesami członka zarządu, jego współmałżonka, krewnych, członek zarządu powinien wstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu takich spraw i może żądać zaznaczenia tego w protokole. W umowie miedzy spółka a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.
Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną lub oba te organy. W spółkach w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500,000zł, a wspólników jest nie więcej niż 25,powinna być ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna.
Członek zarządu, likwidator, adwokat, radca prawny nie może być członkiem rady nadzorczej i komisji rewizyjnej. Rada nadzorcza składa się z co najmniej trzech członków. Sprawuje ona stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Nie ma ona prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdań finansowych i sprawdzanie ich prawidłowości z księgami i dokumentami jak i ze stanem faktycznym. Każdy członek rady nadzorczej może samodzielnie wykonywać nadzór, chyba że umowa stanowi inaczej.
Do obowiązków komisji rewizyjnej należy sprawdzanie wniosków i sprawozdań zarządu dotyczących podziału zysku lub pokrycia strat oraz składanie wspólnikom corocznego sprawozdania z wyników tej oceny.
Rada nadzorcza podejmuje uchwały, jeżeli na posiedzeniu obecna jest co najmniej połowa jej członków, a wszyscy jej członkowie zostali zaproszeni.
Członkowie organu spółki są zobowiązani udzielać biegłemu rewidentowi żądanych wyjaśnień oraz zezwolić na przeglądanie ksiąg i dokumentów spółki, badanie stanu kasy.
Bez odbycia zgromadzenia wspólników mogą być powzięte uchwały, jeżeli wszyscy wspólnicy wyraża pisemną zgodę na postanowienie, które ma być powzięte, albo na głosowanie pisemne. Zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno się odbywać w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Przedmiotem zgromadzenia wspólników może być zatwierdzenie bądź rozpatrzenie sprawozdania finansowego grupy kapitałowej w rozumieniu przepisów o rachunkowości.
Zgromadzenia wspólników odbywają się w siedzibie spółki, jeżeli umowa spółki nie wskazuje innego miejsca. Zgromadzenie zwoływane jest przez zarząd. Rada nadzorcza jak i komisja rewizyjna mają prawo zwołania zwyczajnego zgromadzenia wspólników. Zgromadzenie wspólników zwoływane jest za pomocą listów poleconych lub drogą kurierską.
Na każdy udział nominalny przypada jeden głos, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Uchwały zapadają większością głosów, a głosowanie jest jawne. Uchwały zgromadzenia powinny być wpisane do księgi protokołów i podpisane przez obecnych.
Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwila wykreślenia spółki z rejestru. Likwidatorami są członkowie zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu. Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator odpowiadają wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem sprzecznym z prawem umowy spółki, chyba że nie ponosi winy.
Spółka akcyjna - może ją zawiązać jedna lub więcej osób, ma osobowość prawną, nie może być ona zawiązana przez jednoosobową spółkę z o.o. Statut spółki powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego, a osoby podpisujące statut są jej założycielami. Akcjonariusze są jedynie zobowiązani do świadczeń określonych w statucie i nie odpowiadają za zobowiązania spółki.
Statut powinien zawierać, pod rygorem bezskuteczności wobec spółki, postanowienia dotyczące:
liczby i rodzajów tytułów uczestnictwa w zyskach lub podziale majątku spółki oraz związanych z nimi praw;
wszelkich związanych z akcjami obowiązków świadczenia na rzecz spółki, poza obowiązkiem wpłacenia należności za akcje;
warunku i sposobu umorzenia akcji;
ograniczeń zbywalności akcji;
uprawnień osobistych przyznanych akcjonariuszom;
co najmniej przybliżonej wartości wszystkich kosztów poniesionych lub obciążających spółkę w związku z jej utworzeniem;
Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenia „ spółka akcyjna „.Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 500,000zł, a wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz. Zawiązanie spółki następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji.
W aktach notarialnych dotyczących zawiązania spółki powinno być stwierdzone, że każdy z przyszłych akcjonariuszy podpisujących akt zapoznał się ze sprawozdaniem założycieli oraz opinią biegłego rewidenta. Zarząd zgłasza zawiązanie spółki do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki. Wniosek o wpis spółki podpisują wszyscy członkowie zarządu. Sąd rejestrowy nie może odmówić wpisania spółki do rejestru z powodu drobnych uchybień.
Zgłoszenie spółki akcyjnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
firmę, siedzibę i adres spółki;
przedmiot działalności spółki;
wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji;
wysokość kapitału docelowego, jeżeli statut to przewiduje;
liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania;
wzmiankę jaka część kapitału została pokryta przed zarejestrowaniem;
nazwiska i imiona członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki;
nazwiska i imiona członków rady nadzorczej;
czas trwania spółki;
Dokument akcji powinien być sporządzony na piśmie i zawierać:
firmę, siedzibę i adres spółki;
oznaczenie sądu rejestrowego i numer, pod którym spółka jest wpisana do rejestru;
datę zarejestrowania spółki i wystawienia akcji;
wartość nominalną, serię i numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne z akcji;
wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennych;
ograniczenia dotyczące rozporządzania akcjami;
postanowienia statutu o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki.
Akcjonariusz jest zobowiązany do wniesienia pełnego wkładu na wszystkie akcje, równomiernie, za pośrednictwem domu maklerskiego, na rachunek spółki. Terminy i wysokość wpłat określa statut spółki lub uchwała walnego zgromadzenia. Jeżeli akcjonariusz nie dokonał wpłat w określonym terminie jest zobowiązany do zapłacenia odsetek za opóźnienie, chyba że statut stanowi inaczej.
Statut spółki może zawierać postanowienie, iż w przypadku, gdy akcje są imienne i są wspólnością majątkową małżeństwa, akcjonariuszem może być tylko jeden ze współmałżonków.
Akcje mogą być imienne lub na okaziciela. Zmiana z akcji imiennych na akcje na okaziciela albo odwrotnie może być dokonana na żądanie akcjonariusza, jeżeli ustawa lub statut przewiduje inaczej.
Zarząd obowiązany jest prowadzić księgę akcji imiennych i świadectw tymczasowych, do której należy wpisywać nazwisko i imię lub nazwę firmy oraz siedzibę i adres akcjonariusza albo adres do doręczeń, a także na wniosek osoby uprawnionej, wpis o przeniesieniu akcji na inną osobę wraz z datą wpisu.
Wobec spółki uważa się za akcjonariusza tylko tę osobę, która jest wpisana do księgi akcyjnej lub posiadacza akcji na okaziciela, z uwzględnieniem przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Akcjonariuszom nie wolno pobierać odsetek od wniesionych wkładów, jak również od posiadanych akcji, mają oni prawo do udziału w zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym, a kwota do podziału nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy. Spółka nie może obejmować własnych akcji.
Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją, składa się z jednego albo większej liczby członków, jego członkami mogą być akcjonariusze lub osoby z poza ich grona. Członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, okres ich członkostwa nie może być dłuższy niż pięć lat. Mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy.
Członek zarządu może być w każdej chwili odwołany, nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego.
Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, wszyscy jego członkowie są zobowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba że statut stanowi inaczej. Uchwały zarządu zapadają bezwzględna przewagą głosów. Powołanie i odwołanie prokurenta wymaga zgody zarządu.
Prawo do reprezentowania spółki przez członka zarządu dotyczy czynności sądowych i pozasądowych spółki. Walne zgromadzenie i rada nadzorcza nie mogą wydawać zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki.
Uchwały zarządu są protokołowane. Protokoły podpisują obecni członkowie zarządu. Rada nadzorcza ustala wynagrodzenia członków zarządu zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. w umowie między spółką a członkiem zarządu, jak również w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwała walnego zgromadzenia.
W spółce ustala się radę nadzorczą, która sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich jej dziedzinach działalności. Do jej specjalnych obowiązków należy ocena sprawozdań finansowych, ich zgodności z księgami i dokumentami
W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień oraz dokonywać rewizji stanu majątku spółki.
Do kompetencji rady nadzorczej należy zwieszanie z ważnych powodów, w czynnościach poszczególnych członków zarządu. Jeżeli rada nadzorcza nie wyrazi zgody na dokonanie określonej czynności, zarząd może zwrócić się do walnego zgromadzenia, aby wyraziło zgodę na dokonanie tej czynności.
Rada nadzorcza składa się z co najmniej trzech, a w spółkach publicznych członków z co najmniej pięciu członków, powoływanych o odwoływanych przez walne zgromadzenie. Kadencja członka rady nadzorczej nie może być dłuższa niż pięć lat. Członek zarządu, likwidator, adwokat, radca prawny nie może być członkiem rady nadzorczej.
Rada nadzorcza podejmuje uchwały, jeżeli na posiedzeniu obecna jest co najmniej połowa jej członków, a wszyscy jej członkowie zostali zaproszeni. Uchwały rady nadzorczej zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że statut stanowi inaczej. Członkom rady nadzorczej może zostać wypłacane wynagrodzenie, które określa statut lub uchwała walnego zgromadzenia.
Zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno się odbywać w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Przedmiotem zgromadzenia wspólników może być zatwierdzenie bądź rozpatrzenie sprawozdania finansowego, powzięcie uchwały o zysku lub o pokryciu strat, udzielenie członkom spółki absolutorium z wykonywania przez nich obowiązków.
Walne zgromadzenie zwołuje zarząd, statut może także powoływać wlane zgromadzenie. Odbywa się ono w siedzibie spółki, a uchwały można powziąć bez formalnego zwołania walnego zgromadzenia. Akcjonariusz ma prawo żądania wydania odpisu wniosków w sprawach objętych porządkiem obrad.
Akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu, głosowanie jest jawne. Tajne głosowanie zarządza się przy wyborach członków zarządu i organów spółki.
Rozwiązanie i likwidację spółki powodują:
przyczyny przewidziane w statucie;
uchwała walnego zgromadzenia o likwidacji lub przeniesieniu spółki zagranicę;
ogłoszenie upadłości spółki;
inne przyczyny przewidziane prawem.
W okresie likwidacji nie wolno nawet częściowo wypłacać akcjonariuszom zysków ani dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniem wszystkich zobowiązań. Likwidatorami są członkowie zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu.
Spółka mieszana
Spółka taka może być utworzona w drodze łączenia mienia różnych rodzajów własności społecznej, w celu rozwijania wspólnej działalności gospodarczej oraz wykorzystania mienia społecznego i myśli naukowo-technicznej.
Pojęcie to w literaturze było używane od dawna na oznaczenie spółki, której wspólnicy pochodzą nie tylko z kraju jej siedziby. Kapitał mieszany oznacza w tym ujęciu domieszkę kapitału zagranicznego. Spółka mieszana jako specjalna forma prawna występuje tylko w niektórych krajach, gdzie formy spółek były bądź w ogóle nie znane bądź nie dostosowane do wymagań nowej sytuacji w chwili podejmowania o dopuszczeniu inwestycji zagranicznych w tej formie (Węgry, Rumunia, Ukraina).
Spółdzielnia
Spółdzielnie działają na podstawie ustawy z dnia 16 września 1992 roku - Prawo spółdzielcze. Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi działalność gospodarczą. Spółdzielnia może też prowadzić na rzecz swoich członków inną działalność, np. kulturalno - oświatową czy rehabilitacyjną. Kieruje się w swym działaniu potrzebami zrzeszonych w niej członków oraz potrzebami społecznymi.
Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. Obowiązkiem członka spółdzielni jest wpłacenie wpisowego i udziału. Podstawę działalności spółdzielni stanowią fundusze własne, na które składają się fundusz udziałowy powstający z wpłat udziałów członkowskich, fundusz zasobowy powstający z wpłat wpisowego, nadwyżki bilansowej i innych przychodów spółdzielni.
Członkowie spółdzielni dzielą się na członków założycieli i na pozostałych członków. Aby założyć spółdzielnię potrzebne jest uchwalenie statutu przez grupę co najmniej 10 założycieli w przypadku osób fizycznych lub co najmniej 3 założycieli w przypadku osób prawnych.
Statut powinien określać:
nazwę i siedzibę spółdzielni;
przedmiot jej działalności;
wysokość i ilość udziałów, które członek powinien zadeklarować;
prawa i obowiązki członków;
tryb przyjmowania do spółdzielni i pozbawienia członkostwa;
zasady zwoływania i prowadzenia walnych zgromadzeń;
zasady podziału nadwyżki bilansowej lub pokrywania strat.
Następną czynnością założycieli jest zgłoszenie wniosku o wpisanie spółdzielni do rejestru spółdzielni, prowadzonego przez sąd i publicznie dostępnego. Sąd bada zgodność z prawem statutu spółdzielni. Spółdzielnia nabywa osobowość prawną w chwili wydania przez sąd postanowienia o wpisie do rejestru.
Spółdzielnia jako osoba prawna działa poprzez swe organy, którymi są:
walne zgromadzenie;
rada nadzorcza;
zarząd.
Wszystkie organy wybierane są w głosowaniu tajnym spośród nieograniczonej liczby członków.
Walne zgromadzenie jest najwyższym uchwałodawczym i nadzorczym organem spółdzielni. Każdy członek spółdzielni, bez względu na liczbę posiadanych udziałów, ma jeden głos na walnym zgromadzeniu.
Uchwały walnego zgromadzenia wymagają takie sprawy, jak:
uchwalenie kierunków działania spółdzielni;
udzielanie absolutorium członkom zarządu;
rozpatrywanie sprawozdań rady nadzorczej;
uchwalanie zmian statutu;
zbywanie nieruchomości;
podział, likwidacja i połączenie z inną spółdzielnią;
podział nadwyżki bilansowej lub określenie sposobu pokrycia strat.
Walne zgromadzenie zwoływane jest przynajmniej raz w roku przez zarząd bądź przez radę nadzorczą lub też 1/10 członków.
Rada nadzorcza składająca się co najmniej z trzech członków, nadzoruje i kontroluje bieżącą działalność spółdzielni. Ma prawo wglądu w księgi rachunkowe, może zażądać wyjaśnień od zarządu.
Oprócz tego każda spółdzielnia raz na trzy lata jest obowiązana poddać się lustracji, czyli badaniu legalności, gospodarności i rzetelności całej działalności spółdzielni, dokonywanej przez związki rewizyjne, w których spółdzielnie są zrzeszone.
Zarząd, składający się z jednej lub więcej osób, kieruje spółdzielnią i reprezentuje ją na zewnątrz.
Przedsiębiorstwo państwowe
Przedsiębiorstwa państwowe działają na podstawie ustawy z 25.09.1918r. o przedsiębiorstwie państwowym. Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się podmiotem gospodarczym posiadającym osobowość prawną.
Organy przedsiębiorstwa podejmują decyzje samodzielnie we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa, zgodnie z przepisami prawa i w celu wykonania jego zadań. Organ założycielski, czyli organ administracji państwowej sprawuje jedynie nadzór nad przedsiębiorstwem i może podejmować decyzje w sprawach przedsiębiorstwa tylko w przypadkach wskazanych w ustawie (określenie rodzaju przedsiębiorstwa, przedmiotu jego działania i siedziby). Samodzielność przedsiębiorstwa może być ograniczona jedynie przez nałożenie na przedsiębiorstwo obowiązku wprowadzenia do planu określonego zadania albo wyznaczenia mu zadania poza planem przez organ założycielski. Może się tak stać jedynie wówczas, gdy jest to wymagane z punktu widzenia obronności kraju, w przypadku klęski żywiołowej lub w celu wykonania zobowiązań międzynarodowych.
Przedsiębiorstwo państwowe funkcjonuje poprzez swoje organy uczestniczące w zarządzaniu na zasadach i w granicach prawa określonego przez ustawę. Załoga przedsiębiorstwa państwowego ma wpływ na kierowanie przedsiębiorstwem poprzez wyrażanie opinii, podejmowanie inicjatyw i zgłaszanie wniosków oraz sprawowanie kontroli działalności przedsiębiorstwa. Rada pracownicza (organ samorządu załogi) powołuje dyrektora przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorstwo państwowe działają na zasadach samofinansowania. Oznacza to, że gospodaruje należącym do niego i nabytym mieniem, pokrywając z uzyskanych środków koszty swojej działalności i uzyskując przychody.
Przedsiębiorstwo państwowe działa na podstawie statutu regulującego jego strukturę organizacyjną.
Ustawa wymienia dwa podstawowe typy przedsiębiorstw państwowych:
przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych;
przedsiębiorstwa użyteczności publicznej.
Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej realizują nieprzerwanie działania gospodarcze służące zaspokajaniu potrzeb ludności w sferze gospodarki komunalnej i w dziedzinach o szczególnym znaczeniu dla całej gospodarki, jak energetyka, gazownictwo, komunikacja miejska. W przypadku tego rodzaju przedsiębiorstw dopuszczalne jest prowadzenie gospodarki nierentownej, ale pożądanej społecznie. W razie potrzeby takie przedsiębiorstwo może być dotowane przez organ założycielski.
Przedsiębiorstwa państwowe możemy też podzielić na:
kluczowe - powoływane przez naczelne organy administracji państwowej (w większości przypadków Minister Skarbu Państwa), o dużym potencjale gospodarczym, odgrywające kluczową rolę w gospodarce;
branżowe - powoływane przez terenowe władze administracyjne (wojewodowie).
Istnieją też przedsiębiorstwa państwowe z udziałem kapitału zagranicznego. Są to przedsiębiorstwa prowadzone przez osoby prawne o różnej przynależności państwowej oraz osoby fizyczne różnej narodowości. Przedsiębiorstwa takie są zwykle przedsiębiorstwami mieszanymi w formie spółek prawa handlowego lub cywilnego, a skład udziałów jest międzynarodowy. Działają one na podstawie ustawy z dnia 14 czerwca 1991 roku o spółkach z udziałem zagranicznym. Przedsiębiorstwa z udziałem zagranicznym działają na podstawie przepisów kodeksu cywilnego i handlowego.
Nowym rodzajem przedsiębiorstw państwowych są przedsiębiorstwa mieszane, działające na bazie kapitału państwowego i innego. Różnią się one sposobem powoływania, powstają w drodze umowy.
Przedsiębiorstwa państwowe wpisywane są do rejestru przedsiębiorstw państwowych prowadzonego przez sąd i dostępnego publicznie. Z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorstwo nabywa osobowość prawną.
Na majątek przedsiębiorstwa państwowego składają się środki materialne przyznane mu w chwili utworzenia przez organ założycielski i nabyte w toku prowadzenia działalności gospodarczej. Organ założycielski nie może pozbawić przedsiębiorstwa państwowego mienia przydzielonego lub nabytego. Mienie przedsiębiorstwa stanowi majątek odrębny od majątku Skarbu Państwa, a Skarb Państwa nie odpowiada za zobowiązania przedsiębiorstw państwowych. Przedsiębiorstwo państwowe corocznie przekazuje do Skarbu Państwa dywidendy, czyli dochody z zysku po opodatkowaniu. Wysokość dywidendy uzależniona jest od wysokości funduszu założycielskiego, czyli od wartości mienia przekazanego przedsiębiorstwu w akcie założycielskim.
Wartość majątku po odliczeniu funduszu założycielskiego stanowi fundusz przedsiębiorstwa, stanowiący odzwierciedlenie mienia wygospodarowanego.
Organami przedsiębiorstwa państwowego są:
ogólne zebranie pracowników,
rada pracownicza,
dyrektor przedsiębiorstwa.
Kompetencje ogólnego zebrania pracowników i rady pracowniczej obejmują głównie sprawy ogólne, mający charakter długookresowy. Oba organy mogą występować w imieniu przedsiębiorstwa wyłącznie w sporach dotyczących stosunków organizacyjnych, nigdy zaś w sprawach gospodarczych.
Radzie pracowniczej przysługuje prawo wstrzymywania decyzji dyrektora, jeśli jest ona sprzeczna z prawem lub uchwałą rady pracowniczej. Może także zaskarżyć decyzję dyrektora, która w istotny sposób narusza interesy społeczne. Spory między radą pracowniczą a dyrektorem rozstrzyga komisja rozjemcza.
Do zadań dyrektora przedsiębiorstwa należy zarządzanie przedsiębiorstwem, reprezentowanie go na zewnątrz i składanie oświadczeń w imieniu przedsiębiorstwa. Dyrektor działa samodzielnie i w pełni ponosi odpowiedzialność za swe decyzje. Dyrektora przedsiębiorstwa powołuje na stanowisko spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu oraz odwołuje ze stanowiska (ale wyłącznie za zgodą organu założycielskiego) rada pracownicza. Powołanie następuje na 5 lat lub na czas nieokreślony. Dyrektora może odwołać również organ założycielski, gdy:
dyrektor dopuszcza się rażącego naruszenia prawa w związku z pełnioną funkcją;
istnieją przesłanki do zwolnienia z powodów dyscyplinarnych lub zdrowotnych;
jeśli przedsiębiorstwo nie wypełnia swoich powinności wobec państwa bądź znacznie pogorszyło swe wyniki ekonomiczne;
z innych powodów organizacyjnych wymienionych w ustawie.
Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego następuje po zakończeniu jego działalności gospodarczej i polega na dyspozycji składnikami majątku pozostałymi po przedsiębiorstwie i wykreśleniu przedsiębiorstwa z rejestru. Decyzję o likwidacji podejmuje organ założycielski. Likwidacja może nastąpić z dwóch głównych powodów:
skrajnie zły stan gospodarki i finansów przedsiębiorstwa, bez realnych szans na wyjście z kryzysu;
procesy prywatyzacyjne (przekształcanie przedsiębiorstw państwowych w spółki kapitałowe, głównie spółki akcyjne będące własnością Skarbu Państwa w całości lub w części).
Często likwidacja przedsiębiorstwa wiąże się z połączeniem dwóch przedsiębiorstw w jedno. Nowe przedsiębiorstwo staje się następcą przedsiębiorstw likwidowanych.
Wybieranie formy organizacyjno-prawnej własnej firmy
Dla młodego człowieka kończącego szkołę średnią lub studia i świeżo wypuszczonego na rynek pracy (mającego pomysł), dobrym wyborem jest założenie przedsiębiorstwa jednoosobowego właściciela. Robiąc taki krok musimy zdawać sobie sprawę, że prowadząc taką działalność odpowiadamy całym naszym majątkiem. Odpowiedzialność ta rozciąga się również na współmałżonka - z wyłączeniem jego majątku odrębnego.
Zakładając jednoosobową firmę nie ma minimalnej wysokości kapitału potrzebnego do rejestracji firmy. W przypadku np. spółki z o.o. minimalny kapitał to 50 000zł.
Jednoosobowa firma zarządzana jest przez jej właściciela. Skutkuje to pełną swobodą w podejmowaniu decyzji oraz możliwością szybkiej reakcji bez konieczności konsultacji itp.
Księgowość w jednoosobowej firmie jest stosunkowo prosta zwłaszcza jeżeli zdecydujemy się na ryczałtowe formy opodatkowania. Forma rozliczeń z fiskusem zależy od tego na jaki rodzaj wariant się zdecydujemy. Do wyboru mamy: zasady ogólne (skala podatkowa lub podatek liniowy 19 %), ryczałt oraz kartę podatkową.
Innymi atutami założenia indywidualnej działalności gospodarczej jest niski koszt i stosunkowo szybka rejestracja oraz likwidacja firmy.
Źródła