Polityka - zespół działań podjętych przez ośrodek decyzyjny, zmierzających do osiągnięcia zamierzonych celów przy pomocy odpowiednich środków

Proces polityczny - przebieg regularnie po sobie następujących faktów politycznych, pozostających ze sobą w związku przyczynowo-skutkowym.

Typologia procesów politycznych:

- społeczeństwa jako całości - np. uzyskanie suwerenności
- wielkich grup społecznych
- procesów instytucjonalnych - np. zmiany w systemie partyjnym
- procesów na poziomie jednostkowo-grupowym - np. wzrost poziomu uczestnictwa politycznego

Działanie polityczne - podejmowanie i realizacja decyzji politycznych, przez zorganizowane podmioty, co skutkuje powstaniem określonych faktów politycznych i kształtowanie procesów politycznych.

Idealne typy działania Webera:

1. Tradycjonalne

2. Afektywne

3. Racjonalno-aksjologiczne

4. Teleologiczno-racjonalne

Rodzaje działań politycznych ze względu na kryteria wg:

- stopnia złożoności działania politycznego
- rodzaju podmiotów podejmujących działanie
- liczby podmiotów uczestniczących w działaniu oraz współzależność między nimi
- stopienia instytucjonalizacji
- zakresu swobody podmiotu wykonującego działanie
- stopnia przymusowości
- skutków działania
- zbieżności lub nie, pomiędzy zamierzonymi rezultatami a rzeczywistymi
- stopień jawności

Stosunek polityczny - wzajemne oddziaływanie ludzi na siebie, wynikające ze sprawowania władzy politycznej

Potrzeby polityczne - zależność pozycji społecznej i drogi życiowej jednostek od ich aktywności i świadomości politycznej

Typy potrzeb politycznych:
- mikrospołeczne - wyrażające dążenia do satysfakcji ze społecznego działania
- makrospołeczne - łączące się z poczuciem więzi np. z narodem

Interes polityczny:
sensu stricto - dążenie podmiotów społecznych do udziału w sprawowaniu władzy za pośrednictwem państwa, partii i organizacji społecznych
sensu largo - dążenie dużych grup społecznych do realizacji swoich interesów przy udziale władzy politycznej

Artykulacja potrzeb i interesów - proces podejmowania działań zmierzających do zaspokojenia potrzeb i interesów

Fazy artykulacji potrzeb:
1) ujawnianie się i agregacja potrzeb - ich przekształcenie w interesy
2) argumentacja interesów - przekształcenie się interesów w postulaty
3) selekcja postulatów
4) reprezentacja interesów

Podmiotowość polityczna - trwała zdolność grupy lub organizacji, do świadomego podejmowania suwerennych działań. [2 warunki  świadomość i działanie]

Poziomy podmiotowości politycznej:

1. Wielka grupa społeczna jako całość

2. Organizacja polityczna danej grupy społecznej

3. Organów organizacji wielkich grup społecznych (jednostka/gremium kierownicze)

4. Reprezentantów organów organizacji politycznych (osoby fizyczne)

Polityka a ideologia  marksy i staliny, raczej już tego nie ma w takim stopniu

Program polityczny - formalny wyraz uświadomienia sobie przez grupę jej obiektywnej sytuacji oraz kierunków i możliwości działania w zakresie przekształcania struktury społecznej, ekonomicznej i politycznej. Treść składa się z poglądów na:

1)ustrój ekonomiczny, zasady i formy produkcji, cyrkulacji i wymiany
2) zasad i form organizacji życia społecznego
3) budowy systemu instytucji publicznego zarządzania sprawami społecznymi
4) rozwiązywania istotnych zagadnień dotyczących spraw narodu - naród-inne narody
5) walki lub współdziałania sił politycznych w zakresie istotnych dla bytu społecznego spraw

Adekwacja polityczna - zgodność między wartościami zakładanymi w programach politycznych a zbiorem wartości realizowanych podczas funkcjonowania instytucji je urzeczywistniających.

Kultura polityczna - całokształt wartości norm i reguł zachowania, utrwalonych w świadomości podmiotów politycznych.

Funkcje kultury politycznej:

1. Regulacyjna - porządkowanie i ujednolicanie działań politycznych

2. Socjalizacji - odzwierciedla proces wchodzenia członków danej społeczności w kulturę polityczną

3. Integracyjna - tworzenie podstaw koordynacji działań politycznych oraz współdziałania lub współpracy jednostek i grup w dążeniu do osiągnięcia określonych wartości i dóbr

Elementy składowe kultury politycznej:

1. Intelektualny (wiedza)

2. Normatywny (wartościowanie)

3. Emocjonalny (stosunek do polityki i tego, co wiąże się z polityką)

4. Czynnościowy (zachowanie i postępowanie w praktyce)

Typy kultury politycznej (wg Almonda i Verby):

1. Parafialna

2. Poddańcza

3. Uczestnicząca

Grupy klasyfikacyjne kultury politycznej:

1. Grupy inicjujące - ściśle polityczne, w obrębie których lokowane są partie polityczne, grupy interesów oraz środki komunikacji masowej

2. Grupy wynikowe - administracyjna, tworzy struktury biurokratyczne

WŁADZA:

1. Ujęcie behawioralne - możliwość narzucenia czyjejś woli na zachowanie innych osób

2. Ujęcie teleologiczne - to spełnienie pewnych celów wytwarzanie zamierzonych skutków

3. Ujęcie instrumentalne - władza to możliwość stosowania szczególnych środków, a szczególnie przemocy

4. Ujęcie strukturalne - stosunek między rządzącymi a rządzonymi

5. Ujęcie zinstytucjonalizowanego wpływu - zdolność narzucania i egzekwowania decyzji

6. Ujęcie „konfliktowe” - możliwość podejmowania decyzji regulujących rozdział dóbr w sytuacjach konfliktowych.

Władza polityczna - należy do partii, która zwyciężyła w wyborach
Władza państwowa - przysługuje wskazanemu konstytucyjnie podmiotowi, którego zakres społecznych określają normy prawne
Władza publiczna - kategoria prawna i socjologiczna, wykazująca więź z władzą państwową i polityczną

Władza polityczna - możliwość poprzez uprzedmiotowienie lub upodmiotowienie ludzi, dokonania dystrybucji, ochrony i kreowania dóbr publicznych

Rządzenie - proces wykonywania władzy państwowej, czyli proces podejmowania decyzji i ich realizacja za pomocą aparatu państwowego.

Legitymacja - wytworzenie u obywateli przekonania, że ci co rządzą są do tego uprawnieni, a sposoby sprawowania władzy są prawowite.

Typy panowania wg Webera:

1. Tradycyjne - opiera się na wierze rządzonych w prawomocność władzy, która „istniała od zawsze”

2. Charyzmatyczne - opiera się na charyzmie przywódcy

3. Legalne - rezultat stopniowego rozwoju państwa i społeczeństwa

Decyzja polityczna - nielosowy wybór działania lub zaniechania politycznego, dokonywany przez ośrodek decyzyjny

Model procesu decyzyjnego wg Pietrasia:

1. Powstanie problemu decyzyjnego oraz uświadomienie sobie tego problemu przez ośrodek decyzyjny

2. Podjęcie ogólnej decyzji proceduralnej dotyczącej tego, czy w ogóle należy podjąć decyzję w danej sprawie

3. Podjęcie konkretnej decyzji proceduralnej, odnoszącej się do tego, czy w danej sprawie należy zadecydować natychmiast

4. Podjęcie decyzji merytorycznej, o charakterze teleologicznym, w której określa się cele działania

5. Podjęcie decyzji merytorycznej o charakterze metodologicznym, której treścią jest określenie metod i środków, za pomocą których dokonana zostaje zmiana rzeczywistości

6. Implementacja polegająca na realizacji decyzji

Typy definicji państwa:

1. Funkcjonalne - opisują państwo poprzez funkcje, jakie musi ono spełniać w danym układzie społecznym

2. Elementarne - Jellinek, trzy elementy: ludność, terytorium, władza najwyższa

3. Psychologiczne - L. Petrażycki, zbiór wyobrażeń dotyczących władczych stosunków międzyludzkich

4. Socjologiczne - jako społeczność polityczna, Wesołowski -

5. Klasowe - instrument klasowego panowania

Forma państwa - struktura organizacyjna oraz całokształt sposobów i metod sprawowania władzy

Definicje systemu politycznego:

1. Behawiorystyczno-funkcjonalna - dynamiczny proces społeczny, zachodzący w obrębie poszczególnych wspólnot, którego istotą jest przetwarzanie impulsów społecznych w decyzje i działania polityczne

2. Systemowa - relacje między systemem a jego otoczeniem, trzy etapy - wejścia, przetworzenia i wyjścia

3. Instytucjonalna - całokształt instytucji politycznych oraz stosunków między nimi

System polityczny - ogół organów państwowych, partii, organizacji społecznych, grup formalnych i nieformalnych, uczestniczących w działaniach politycznych oraz ich wzajemne stosunki, tworzące funkcjonalną całość

Typologia systemów politycznych:

1. Ze względu na charakter reżimu politycznego

1. Demokratyczne

2. Totalitarne

3. Autorytarne

2. Ze względu na zasady organizacji aparatu państwowego

1. Monarchię i republikę

2. Systemy prezydialne i parlamentarne

3. Pozostałe

3. Ze względu na struktury terytorialno-administracyjne państwa

1. Unitarne

2. Federacyjne

3. Autonomiczne

Partycypacja polityczna - forma aktywności indywidualnych obywateli w granicach prawa, która ma na celu wpływ na dobór ludzi na stanowisku publicznych lub ich decyzje

Lobbing - efektywne wpływanie na zachowania i decyzje jednostek poprzez dostarczanie im informacji

Zachowanie polityczne - wszystkie typy czynności jednostki lub zbiorowości służące adaptacji do zmian otoczenia politycznego, pojmowanej zarówno jako bierne przystosowanie, jak też aktywne współoddziaływanie na stan otoczenia

Rodzaje zachowań politycznych:

1. Patologiczne

2. Instynktowe

3. Nawykowe

4. Rutynowe

5. Afektywne

Grupa interesu - organizacja posiadająca formalną strukturę, mobilizująca swych członków wokół określonych celów, dążąca do wywierania wpływu na proces formułowania i wprowadzania w życie polityki albo na treść konkretnych rozstrzygnięć poprzez stworzenie powiązań z ośrodkiem decyzyjnym

Typy grup interesu:

1. Anomiczne - z reguły nie dysponują formalną organizacją jako instrumentem promowania określonych interesów. Działa spontanicznie np. protest, manifestacja itd.

2. Nieposiadające charakteru stowarzyszeń - inaczej komunalne, członkostwo opiera się na kryterium urodzenia np. grupy etniczne w krajach afrykańskich

3. Stowarzyszenia - promowanie i reprezentowanie interesów określonych funkcjonalnych segmentów społeczeństwa

4. Instytucjonalne - realizują statutowe zadania np. armia, Kościół

Inny podział:

1. Promocyjne - interesy nieekonomiczne

2. Sekcjonalne - promowanie i ochrona interesów swych członków

Relacje między grupami interesu, nacisku a administracją:
1. oddziaływanie formalnie uprawomocnione - coś za coś (zwykle w formie przetargu, handlujący o cenę )
a) kolporatywizm - pojęcie wieloznaczne. Wąskie i szerokie.
Szeroki - to dołożenie do 3 aktorów, farmerów, org. Wolnych zawodów, kupieckich tzn. tych które dopełniają strukturę organizacyjną całego społeczeństwa.
Wąskie-
b)neokolporatywizm - udział w tych relacjach był dobrowolny.
c)obligatoryjne konsultacje - tzn. takie w których administracja musi zasięgać opini zainteresowanych grup nacisku
d)implementacja - wykorzystanie zainteresowania grup interesów do realizacji polityki państwa.
2. Klientelizm - polega na tym że z 1 strony jest patron a z 2 klienci. Patron realizuje interesy klientów. Klienci zobowiązani są do lojalności wobec patrona.
Poszczególni decydenci pełnią rolę patrona , grupy interesu - klienci, którzy udzielają poparcia politycznego swojemu patrona
Symbioza - współdziałanie dla osiągnięcia wspólnych korzyści.
3. Parantelizm - czyli relacje typu pokrewieńczego. W świadomości tych ludzi mamy do czynienia z więziami typu rodzinnego.
4. Związki nie uprawomocnione - polegają na konfrontacji - więc taka relacja, która wyklucza przyjaźń. Używa się przemocy.

Elita polityczna - wyodrębniona, grupa przywódcza, stanowiąca wzór dla reszty społeczeństwa, kierująca jego życiem i określająca lub wpływająca na jego rozwój

Elita władzy - zespół osób sprawujących władzę

Typologia elit wg Pietrasia:

1. Kosmopolityczne - popierają nowoczesność

2. Nacjonalistyczne - odrzucają wpływy płynące ze świata zewnętrznego

3. Kompradorskie - popierają dwoistość kultury w państwie, akceptują tradycje i nowoczesność

4. Liberalne - kompromis między tradycją a nowoczesnością

Opinia publiczna - zsumowane poglądy obywateli w odniesieniu do różnych kwestii politycznych

Czynniki kształtujące opinie publiczną:

1. Interesy jednostek

2. Identyfikacje grupowe

3. Schematy ideowe

4. Media

5. Marketing polityczny

Przywództwo polityczne - sztuka pozyskiwania zwolenników i minimalizowania wpływu przeciwników, w warunkach istnienia zewnętrznego wroga

Partia ( Tac. pars,- tis) czyli część jakiejś całości, partia jest częścią całości społecznej, to organizacja dążąca do utrzymania władza w państwie.

Funkcje partii politycznych (Zygmunt Meumam):
a) organizowanie chaotycznej woli społeczeństwa tzn. chodzi o pośrednictwo pomiędzy żądaniami politycznymi.
b) wychowani w duchu politycznym - odpowiedzialność polityczna, przyzwyczaja wyborców z innymi partiami politycznymi, pełni funkcje socjalistyczną.
c) spełnienie roli ogniwa łączącego rząd z opinią publiczną- że partie muszą mieć otwartą komunikacje między przywódcami a zwolennikami partii.
d) selekcji przywódców - wyłanianie elit rządzącej państwami.

11. GEOPOLITYKA - zajmuje się terytorium, zajmowanie się potęgą w czasie i przestrzeni zajmuje się zamianą dynamiki siły państwa zależności od czasu i terytorium, poziom przywództwa politycznego. Twórca nazwy geopolityka jest Rudolf Kjaller który w 1916 r. wydał książkę „państwo jako forma życia”
    Za twórcę tej nauki uważa się F. Ratzel - geolog niemiecki - twórca geopolityki twórzył termin Lebensraum przestrzeń która jest niezbędna dla życia narodu.
    *tworzył termin który panuje nad morzami oceanami
    - potęga lądowa-Mitteleeruopa
    *Ratzel stworzył model państwa naturalny tym większy rozwój w innych dziedzinach
    
    
    
    
    
    Koncepcje potęgi lądowej Karla Haushofera.

Karl Haushofer, główny przedstawiciel niemieckiej geopo­lityki, chciał w przestrzeni życiowej Niemców widzieć „miste­rium" i spełnienie niemieckich nadziei. „Szukajmy zakorzenienia, wyrównania osadnictwa i odrzucajmy mieszanie ras". W wieloprzestrzennej frazeologii tych czasów występowała swoista mieszanina myślenia volkistowskiego i idealistycznego, znajdo­wał wyraz mistycyzm ziemi oraz realny rasizm. Wyrażała się w niej zarówno mistyfikacja ziemi narodowej, jak
i kultury agrarnej. Przemysł i industrializację traktował bowiem Haus­hofer jako grzeszny przypadek kultury. Zdecydowanie odrzucał burżuazyjno-kapitalistyczną formację
i niemoralne zniewolenie ludzi przez kapitał. Temu niemoralnemu światu kapitalizmu przeciwstawiał usprawiedliwiony ład militarny.

Teorie potęgi kontynentalnej zakładają przewagę ziemi nad morzem, to znaczy przewagę państw, które są w stanie opanować euroazjatycką masę kontynentalną, nad potęgami morskimi zarówno peryferyjnymi (Europa i Japonia), jak i zewnętrznymi (Stany Zjednoczone).

Już w latach poprzedzających wybuch I wojny światowej generał Karl Haushofer popierał konieczność poszukiwania przez Niemcy porozumienia z Rosją i Japonią, aby obalić monopol morski i kolonialny mocarstw anglosaskich.

Według Haushofera świat miałby zostać zorganizowany na nowo w panregiony biegnące południkowo - z północy na południe - i charakteryzujące się właściwą równowagą „manometrów” politycznych, gospodarczych, kulturalnych itp. Takie przekształcenie, któremu na drodze stałyby mocarstwa anglosaskie, musiałoby zostać zrealizowane w porozumieniu z Rosją. Jedynie jeśli Rosja nie zostałaby przekonana w - w drodze dyplomatycznej - do wsparcia planu niemieckiego, należałoby pokonać ją i narzucić jej pokój. W każdym razie niezbędne było zniszczenie imperium brytyjskiego.

W wersji z 1941 r. występują 4 panregiony:

• Pan-Europa - obejmująca również Basen Morza Śródziemnego, Afrykę i Bliski Wschód aż do Zatoki Perskiej;

• Pan-Ameryka - składająca się z obu Ameryk;

• Pan-Rosja - która nie jest dosłownie wzmiankowana w 1941 r., podczas gdy w wersjach wcześniejszych rozciągała się na południe zajmując Indie;

• Pan-Pacyfika - pod hegemonią japońską obejmowała Chiny, Indonezję
  i Australię.

Kraje śródziemnomorskie posiadałyby pewną autonomię w ramach Pan-Europy
i byłyby zdominowane przez Włochy.

12. Koncepcje potęgi kontynentalnej Halforda Mackindera.

Problem dla Wielkiej Brytanii nie jest problem kontrpotęgi morskiej tylko potęgi lądowej. Walkę o hegemonię światową głównie rozgrywały potęgi lądowe i morskie. Konflikt powstaje gdy potęga lądowa lub morska zaczyna dominować.

Strona, która złamie monopol tzn. stworzy obok np. potęgi lądowej, potęgę morską, ma ogromną szansę wygrać konflikt i zdobyć hegemonię nad światem.

Sir Halford Mackinder (1861 - 1947) był najsłynniejszym zwolennikiem teorii kontynentalnej. Centralnym punktem jego myślenia było istnienie strefy - pierwotnie nazwanej pivot area (sworzeń świata), a następnie określonej terminem heartland (serce kontynentu) - geograficzna Europa Wschodnia - której kontrola gwarantowałaby panowanie nad masą kontynentalną, a w konsekwencji nad światem.

W 1904 r. uważał za bardziej niebezpieczną Rosję. Aby utrzymać równowagę na kontynencie i zagwarantować tym samym mocarstwom morskim przewagę nad resztą świata, stałą w myśleniu Mackindera jest rozdzielenie Niemiec od Rosji. Aby zatrzymać panowanie i rozwój Rosjan należy zdobyć panowanie nad obszarami brzegowymi (Europą i Arabią). W pierwotnej wersji teorii opracowanej w 1904 r. tezą jest, że historia zawsze była
i będzie zdominowana przez konflikt pomiędzy mocarstwami kontynentalnymi i morskimi. Według niej potęga kontynentalna zrodziła się w sercu Eurazji, w strefie pojętej między Azją Środkową i Oceanem Arktycznym, która stanowiła sworzeń historii. Była ona gigantyczną naturalną fortecą, niedostępną dla potęgi morskiej, z której wyruszały promieniście - do końca XVI w. - kolejne inwazje w kierunku „wewnętrznego półksiężyca” (inner crescent), to znaczy w stronę Chin, Indii, Bliskiego Wschodu i Europy. Po odkryciu Ameryki, państwa inner crescent zajęły „półksiężyc zewnętrzny” (outer crescent), to znaczy Amerykę, Afrykę subsaharyjską
i Australię, odwracając dotychczasowy układ sił i ustanawiając tym samym przewagę mocarstw morskich nad kontynentalnymi.

W 1919 r. Mackinder opracował koncepcję międzymorza - imperium Euroazjatyckie nie może zdobyć Europy Środkowej. Należy odgrodzić Niemcy od Rosjan - bo nie wolno dopuścić do ich sojuszu.

Po I wojnie światowej Mackinder przemianowując sworzeń świata na heartland
i przesuwając je na zachód tak, że objęło całą Europę Środkowo-Wschodnią, aż do linii Łaba - Adriatyk. Serce świata oznaczało pozycję strategiczną dla panowania nad „wyspą świata”, którą tworzyły Azja, Europa i Afryka. Kto rządzi „sercem kontynentu” panuje nad „wyspą świata”, kto panuje nad światową wyspą panuje nad światem. Głównym przeciwnikiem pozostawały Niemcy, tym bardziej, że Rosja na długo pozostałaby wyłączona z życia politycznego w wyniku rewolucji.

W 1943 r. Mackinder dokonał korekty twierdząc, że jest możliwy ograniczony sojusz USA - Rosja pod warunkiem, że Rosjanie nie wyjdą na obszary brzegowe - czyli poza swoją strefę wpływów. Jeżeli wyjdą należy obsadzić Europę i Daleki Wschód.

Tak jak kolej zwiększyła w przeszłości zdolność przemieszczania sił wewnątrz mocarstwa kontynentalnego, przyznając mu tym samym przewagę nad marynarkami potęg morskich zmuszonych do operowania na liniach zewnętrznych, tak siły powietrzne mogły obecnie przyznać mocarstwu kontynentalnemu zdolność uderzenia na przyczółki stworzone na peryferiach, bez obawy zniszczenia baz lotniczych przez mocarstwa morskie. W tym wypadku heartland zostało cofnięte znacznie na wschód, tak że jego najdalszy zachodni pokrywał się z grubsza z linią Leningrad - Moskwa - Stalingrad. Zasadnicze znaczenie Mackinder przyznawał zaś „środkowemu oceanowi”, to znaczy Północnemu Atlantykowi, czyli punktowi styku między Stanami Zjednoczonymi, Wielką Brytanią i kontynentem europejskim. Mocarstwo morskie
i mocarstwo kontynentalne półkuli północnej, a zatem Stany Zjednoczone i Związek Radziecki, miałyby pozostać sojusznikami, aby równoważyć rosnącą wagę Chin
i Indii, przeżywających gwałtowny wzrost demograficzny oraz aby gwarantować pokój światowy.

13. Koncepcje navalistyczne Alfreda Thayera Mahana.

Kontradmirał Alfred Thayer Mahan (1840 - 1914) - jego analizy dotyczą potęgi morskiej, rozumianej jako zagadnienie pochodzące od marynarki wojennej, od zdolności projekcji lądowej sił morskich i desantowych, od posiadania strategicznych baz morskich, od ukształtowania linii brzegowej, od jej zaplecza lądowego i od znaczenia transportu morskiego dla gospodarki kraju. Według Mahana oceany są „wielką arterią”, która stanowiła zawsze fundamentalny czynnik historii, zważywszy, że koszt transportu morskiego był zawsze niższy od kosztu transportu lądowego.

Koncepcja Mahana - dane państwo może być potęgą tylko wtedy, kiedy posiada potęgę morską a na lądzie zachowuje równowagę sił (2 power standard). Uważał, że ewentualny konflikt rozegra się pomiędzy Brytyjczykami a Rosjanami.

Wyróżnił 6 czynników potęgi morskiej:

• położenie geograficzne;

• fizyczne ukształtowania (rodzaj wybrzeża);

• długość linii brzegowej;

• liczba ludności (demografia);

• charakter narodu;

• sposób rządzenia.

Przezwyciężając tendencje do zaniedbywania potęgi morskiej, Stany Zjednoczone powinny rozciągnąć się na dwa oceany, zdobywając kontrolę nad Filipinami
i Hawajami - na Pacyfiku, oraz nad Kubą - na Atlantyku, ta ostatnia służyłaby szczególnie uzyskaniu panowania nad wejściem do Kanału Panamskiego, stanowiąc geostrategiczny fundament dla bezpieczeństwa oraz dla geostrategicznego połączenia wybrzeża wschodniego i zachodniego USA.

Mahan stwierdza ponad to, że półkula północna, której granice wyznaczają kanały Sueski i Panamski, stanowi ośrodek władzy światowej. Centrum euroazjatyckiej masy kontynentalnej, które nie podlega wpływom potęgi morskiej, byłoby pozbawione znaczenia dla władzy światowej. Natomiast pas Azji - biegnący pomiędzy 30. i 40. równoleżnikiem - wyznaczałby region konfliktowy, a jednocześnie strefę rozdzielenia pomiędzy rosyjską potęgą kontynentalną a brytyjską potęgą morską. Przewidywał ponad to uzyskanie panowania nad światem przez sojusz pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią oraz koalicję dwóch państw anglosaskich z Niemcami i Japonią dla powstrzymania bloku rosyjsko-chińskiego.

---