Kultura języka 2010

Elementarne zasady sprawnego porozumiewania się.

Komunikowanie się, czyli porozumiewanie się jest procesem złożonym. Komunikacja oznacza być w relacji, zrzeszać się. Jej zadaniem jest przekazywanie informacji pomiędzy ludźmi. Podstawowym narzędziem komunikacji jest język.

Komunikacja interpersonalna jest to jedna z form porozumiewania się ludzi. Jest procesem wymiany wiadomości pomiędzy dwiema osobami. W komunikacji interpersonalnej wiadomości przekazywane są za pomocą sygnałów, które możemy podzielić:

- werbalne i słowne

- niewerbalne - pozasłowne takie jak: głos, gesty - ręce, nogi, tułów - sylwetka powinna mieć neutralne ułożenie, mimika - powinny pracować tylko i wyłącznie mięśnie mimiczne od brody do nosa, kontakt wzrokowy - różnie odbierany w różnych kulturach i różnych sytuacjach, postawa ciała

Komunikacja może odbywać się na trzech poziomach:

- faktyczny poziom komunikacji - swobodna rozmowa na nieistotne tematy, które mają charakter towarzyskiej pogawędki. Zachodzi najczęściej wtedy, gdy ludzie spotykają się po raz pierwszy

- instrumentalny (manipulowany) poziom komunikacji - rozmówcy przekazują informacje w celu wywołania konkretnego zachowania u odbiorcy komunikatu.

- afektywny (emocjonalny) poziom komunikacji, - kiedy ludzie się angażują w to, co robią, ujawniają swoje poglądy, postawy, emocje

Zasady dobrej komunikacji

- utrzymanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą

- skupianie się na tym, co chce powiedzieć rozmówca

- zaangażowanie komunikacji niewerbalnej

- zadawanie pytań w przypadku wątpliwości żeby lepiej zrozumieć

- interesowanie się tym, o czym mówi nadawca

- wyrażanie uczuć

- wyłonienie istotnych treści

- nie radzimy, jeśli nie jesteśmy o to poproszeni

- dajemy werbalne i nie werbalne sygnały, że rozumiemy to, co przekazuje nam nadawca

NADAWCA:

INTENCJA (zamiar, myśl, uczucia)

KODOWANIE (przekład zamiaru, myśli i uczuć na informacje)

WIADOMOŚĆ ( informacja przekazana w postaci sygnałów, czyli zachowań werbalnych i nie werbalnych)

KANAŁ KOMUNIKACYJNY (droga przekazu)

ODBIÓR WIADOMOŚCI (aktywny odbiór sygnałów)

ODKODOWANIE ( przekładanie odebranych sygnałów na treść i nadawanie znaczenia)

INTERPRETACJA ( intencje, jakie odbiorca przypisuje nadawcy)

ODBIORCA

Proces komunikacji

W kontaktach bezpośrednich werbalnych (słownych) zawsze przekazujemy komunikaty pozasłowne, co sprawia, że komunikacja ma charakter dwukierunkowy, ponieważ jesteśmy nadawcą i odbiorca jednocześnie. Charakter jednokierunkowy komunikacji występuje głównie w mass mediach np. oglądanie telewizji, czytanie gazety. Sygnały pozasłowne są nadawane nieświadomie, gdyż koncentrujemy się tylko i wyłącznie na słowach.

Zgodność intencji nadawcy i ich interpretacja przez odbiorcę oznacza pełne porozumienieZakłócenia komunikacji, porozumienia się mogą występować na każdych podanych etapach tego procesu, najczęściej są zawiązanie z niewłaściwym sposobem odbierania i nadawanie, czego konsekwencją jest niezadowolenie ze współpracy, uczucie niezrozumienia, dlatego ważnym elementem jest opanowanie kodu językowego. Najskuteczniejszym sposobem kontrolowania zakłóceń w procesie wymiany informacji jest metakomunikacja polega na porozumiewaniu się, przebiegu komunikacji, jej zadaniem jest zapobieganie zakłóceniom i eliminowanie ich w trakcie trwania.

Elementarne pojęcie retoryki przydatne w pracy menagera

Retoryka (od wyrazu "mówca") - krasomówstwo, sztuka wymowy, umiejętność dobrego i rzetelnego przekonywania słuchaczy, czyli przekazywania treści perswazyjnych.

Podstawowe etapy nad mową

- inwencja - wynajdowanie tematyki

- kompozycja - komponowanie wypowiedzi

- elokacja - sfera stylistyczna mowy dotycząca kunsztu wypowiedzi

- memoriał ( memonika) - sztuka zapamiętywania przemówień, wystąpienia

- sztuka głoszenia - jest związania z wykonaniem mowy, wygłaszaniem słowem, czyli technika mówienia

Aby przekonać trzeba przekonać trzeba odwołać się do argumentów, czyli motywów i racji.

Rodzaje argumentacji:

- rzeczowa - skierowana do intelektu odbiorców, argumenty rzeczowe to fakty, rzetelnie opracowane dane statystyczne, informacje, które pozwalają odbiorcom samodzielnie wyciągnąć wnioski

- logiczna - wykorzystuje reguły wnioskowania,

Podstawowe reguły wnioskowania to:

- indukcja - polega na wyciąganiu ogólnych wniosków ze szczegółowych danych np. dane o zakupie telefonów komórkowych z ostatnich dwóch lat pozwala wywnioskować ile Polaków korzysta z telefonów komórkowych

- dedukcja - pozwala na wydzielenie szczegółowych informacji z ogólnej wiedzy na jakiś temat

- argumentacja emocjonalna - polega na odwoływaniu się do uczuć słuchaczy np. w czasie kampanii politycznej, ma to wzbudzić u odbiorcy oczekiwane emocje np. oburzenie, gniew, radość, przez co skłania odbiorcę do odpowiednich zachowań. Takie argumenty w argumentacji emocjonalnej w rzeczywistości są to chwyty erystyczne.

Erystyka - sztuka prowadzenia sporów, walki na słowo, w której liczy się tylko zwycięstwo a nie dowiedzenie prawdy.

Najczęstsze chwyty erystyczne to: komplementy, groźby, odwoływanie się do cech przeciwnika, zasłanianie się powszechnie uznanymi autorytetami.

Zwroty retoryczne:

- metafora - wyrażenie będące niezwykłym użyciem słów w nowych związkach lub okolicznościach, wyrażenie, które zyskuje nowe znaczenie (skrócone porównanie). Współcześnie metaforę określa się jako odkrycie podobieństwa rzeczy niepodobnych.

- synekdocha - jest to odmiana metonimii i polega na użyciu nazwy o węższym zakresie np. „litera prawa”, co oznacza brzmienie tekstu prawnego

- metonimia - zastąpienie nazwy przedmiotu lub zjawiska inną nazwą pozostając z nim w pełnej zależności np. Warszawa się bawi - warszawiacy lubią się bawić

- ironia - właściwość stylu polegająca na celowej sprzeczności między dosłownością a jej właściwym znaczeniem np. zwolnienie pracowników - wysłanie w kosmos

- hiperbola - przedstawienie jakiegoś zjawiska tak, że jego cechy zostają wyolbrzymione np. pękać ze śmiechu, trząść się jak galareta

Figury retoryczne:

- anafora - powtórzenie tego samego zwrotu lub słów na początku kolejnych fragmentów wypowiedzi np. wystąpieniach politycznych, kazaniach „ci, którzy wierzą, ci, którzy mają nadzieję”

- apostrofa - bezpośredni zwrot „o sprawiedliwi sędziowie”

- obietnice

- wykrzyknienie - zdania wykrzyknikowe

- pytanie retoryczne - takie, które stawia mówca nie w celu wypowiedzenia, lecz dla określenia własnych przekonań i zwrócenia uwagi słuchaczy. Pytania retoryczne stosuje się w celu przytłoczenia przeciwnika, mogą mieć charakter ironiczny i wtedy spełniają rolę ironii.

Dyskusja - jej podstawą jest spór. W dyskusji prezentujemy poglądy własne, z którymi najczęściej nie zgadza się druga strona. W dyskusji bardzo ważny jest dialog, który jest wymiana racji i argumentów. Celem rozmowy, jaką jest dyskusja nie jest pokonanie przeciwnika, lecz wymiana myśli.

Dyskusja może być:

- spontaniczna np. w gronie koleżanek,

- zaplanowana np. radiowa, telewizyjna,

- specjalistyczna

Etapy dyskusji specjalistycznej:

I - referat wstępny lub teza - założenia stwierdzenia, która jest zawsze prawdziwa niezależnie od wstawień w nim dokonanych.

II - sama dyskusja właściwa to dialog, w którym następuje wymiana poglądów. Prowadzący udziela głos dyskutantom i stara się panować nad sytuacją, niekiedy do dyskusji zapraszany jest ekspert, czyli znawca tematu. Udział w dyskusji bez względu czy jest bierny czy czynny zawsze jest kształcący.

Ten, kto bierze czynny udział w dyskusji ma prawo:

- uzupełnić słowa przedmówcy: „chciałbym dodać, że…..”, warto jeszcze wspomnieć o…” jest jeszcze jedna ważna kwestia… „

- dyskutant ma prawo przedstawić swoje stanowisko: „myślę, że…”, „moim zdaniem”, „według mnie”, „mam pewność… „

- nie zgadzać się z innymi: „uważam, że nie masz racji…”, „ nie mogę się z tobą zgodzić…”, pozwolę sobie być innego zdania…”, „nie zgodzę się z tobą, że…”

- podtrzymywać swoje zdanie: „ to duże uproszczenie stwierdzić, że...”, „mimo wszystko sądzę, że…”, „spróbuj spojrzeć na to z innego punktu widzenia”

Negocjacje - handlowanie ZAWSZE JE WARTO PODEJMOWAĆ, zawsze w negocjacjach są ustępstwa i małe lub większe straty. Negocjacje trwają w czasie iw zależności od sporu mogą trwać latami.

Scenariusz negocjacji

Przedstawiciel „A” i przedstawiciel „B”

- Propozycje „A”

- Przedstawienie przez „A” korzyści płynących dla obu stron

- Zastrzeżenia ze strony „B”

- Negocjowanie warunków

- Dodatkowe argumenty sformułowane przez „A”

- „B” prosi o skonkretyzowanie tych argumentów

- Brak postępu w negocjacjach, czyli chwilowy zastój „sytuacja patowa”

- Konsensus możliwy pod pewnymi warunkami. Konsensus - porozumienie osiągnięte w wyniku dyskusji i kompromisu, godne stanowisko w jakiejś sprawie. W polityce zagranicznej konsensus oznacza tryb podejmowania decyzji w sprawach międzynarodowych.

- Ustalenie punktów wspólnych i rozbieżności

- Sformułowanie przez obie strony treści porozumienia (zazwyczaj na piśmie)

Podstawowe zwroty w negocjacji:

„ rozważmy taką sytuacje…”, „ze swojej strony możemy zaproponować…”, „w naszym wspólnym interesie jest…”, „nie możemy zaakceptować tego warunku, ale gdy…”, „nie możemy zrezygnować z tego warunku, ale gdy…”, „w zamian za to proponujemy…”

Formy wypowiedzi:

- przemowy homilie kazanie orędzia wezwania odezwy przesłania

- mowy informacyjne i mowy informacyjno perswazyjne (publice relaction)

- wystąpienia w sytuacji kryzysowej

- mowy inguaguracyjne, laudacyjne, pogrzebowe, gratulacyjne, toasty

- wykłady, odczyty

- mowy obrończe i oskarżające

- mowy polityczne, inne przemowy okolicznościowe

Toast okolicznościowy bardzo często zobowiązany jest wygłosić właściciel firmy. Rola toastu okolicznościowego w biznesie jest bardzo duża. Jest to krótka kilkuzdaniowa wypowiedź, w warunkach oficjalnych, która powinna być zabarwiona tonem uroczystym. Toast należy wcześniej zaprojektować tak, aby był pełen zwrotów kurtuazyjnych, powinien mieć ton uprzejmości i optymizmu, zawsze powinien być podkreślony szczerym uśmiechem mówcy zwracającego się do adresatów. Tosty należy wygłaszać stojąc przejmując jak najelegantszą postawę.

Podstawowe zwroty: np. po zakończeniu negocjacji

„Panie, Panowie (mówca lekko unosząc w dłoni lampkę szampana trzymając za nóżkę wzrokiem obejmuje wszystkich gości bankietu) nasze żmudne i trudne rozmowy zakończyły się satysfakcjonującym finałem…” dalej mówi, jaka umowa została podpisana, na jakich warunkach, o korzyściach dla jednej i drugiej strony, mówi o owocnej współpracy. Następnie składa podziękowania dyrekcji i pracownikom, którzy brali udział w negocjacjach następnie mówi o nadziei i korzyściach, jakie łączą się podpisaniem umowy i na sam koniec „wznoszę toast za obopólny sukces” (mówca podnosi lekko w górę lampkę szampana ogarnia gości wzrokiem i dopełnia formy toastu wypijając szampana)

- przemówienie programowe - jest to gatunek wypowiedzi, w której mówca podejmuje się merytorycznie kompetentnego i rzetelnego naświetlenia problemów. Tok wypowiedzi powinien być rzeczowym wywodem, który ma przekonać do zagadnienia e sposób jak najbardziej racjonalny. Adresatem takiej wypowiedzi jest najczęściej dość duże audytorium. Treść przemówienia programowego może inspirować do dyskusji.

- referat - jest to forma prezentacji i wiedzy, która jest naznaczona merytorycznie jest pozbawiona dygresji i retorycznych ornamentów

- prezentacja - jest najważniejszą forma wystąpienia w biznesie. Podczas planowania prezentacji należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:

- rodzaj prezentacji

- rodzaj słuchaczy

- cel prezentacji, czyli język, styl, pomoce naukowe ( ulotki, slajdy, foldery, filmy, sprzęt)

Prezentacja dzielą się na:

- szkoleniowe

- informacyjne i informacyjno szkoleniowe

- promocyjne

- przetargowe - w których chodzi o pozyskanie klienta lub zlecenia lub powstrzymania już istniejącej współpracy

Prezentacje mają na celu:

- informować - wtedy prezentacja taka przedstawia nowe trendy, nowe informacje, nowe sposoby działań, wspiera lub wzmacnia wiedze

- perswadować - na ogół jej celem jest przekonanie potencjalnych klientów o wyższości waszego produktu nad produktem konkurencji lub ma zmierzać do zmiany opinii i nastawienia słuchaczy.

* rodzaj słuchaczy - analiza słuchaczy i odbiorców jest to jeden ze sposobów lub spis cech odbiorców (wiek, płeć, wykształcenie, specyfika zainteresowań, najważniejsze osoby, stosunek do prezentacji).

- cel - musi być konkretny, ma mieć charakter perswazyjny, czyli sprzedać, zapromować, zachwalić.

- sposób prezentacji:

* język

*styl mówienia:

+ bezpośredni - występuje wówczas, gdy mówca określa daną sytuacje używając zwrotów „jest to niedopuszczalne”, „ jest to przerażające”, „woła to o pomstę do nieba” w zależności od tematu.

+ pośredni - występuje, gdy powstrzymujemy się od jakichkolwiek prób nazwania kwalifikacji lub oceny sytuacji i prowadzimy słuchaczy w taki sposób, aby sami wyciągnęli wnioski

- pomoce - wykorzystywać wszystkie zdobycze techniki

Czas prezentacji:, aby prezentacja był skuteczna jej czas całkowity nie powinien przekraczać dwóch godzin. Jeżeli mamy wpływ na planowanie godziny należy ustalać ja pomiędzy godziną 9 a 12, nigdy nie powinno mieć to miejsca po posiłkach.

Korzystanie ze źródeł:

- źródła pierwotne to takie, które już badano lub takie, które powstały specjalnie na potrzeby problematyki np. wyniki badań marketingowych

- źródła wtórne to materiały już istniejące i wykorzystywane jako źródła, ale do prezentacji należy wykorzystywać wszystkie możliwe, czyli książki, gazety, czasopisma, periodyki naukowe i branżowe, raporty naukowe, raporty badawcze, raporty cykliczne, raporty roczne

- publikacje ministerstw i agent rządowych

- filmy, programy telewizyjne i radiowe

- komunikaty prasowe i komunikaty agencji informacyjnych

- badania branżowe

- Internet

Oprócz faktów prezentacja może zawierać:

- dane statystyczne

- przykłady

- anegdoty i dykteryjki związane z tematem

- dane biograficzne

- historyjki i wydarzenia z własnego doświadczenia korespondujące z tematem

- dane encyklopedyczne

- definicje

- studia przypadków

- cytaty i żarty związane z tematem

Struktura prezentacji:

- wstęp - musi zawierać tytuł prezentacji oraz zainteresowania prelegenta, temat powinien być umieszczony w głębszym kontekście np. społecznym lub gospodarczym, jeśli organizator nie przedstawi prelegenta należy wyraźnie podać swoje imię i nazwisko, stanowisko należy wymienić funkcje, jaka pełni się w przedsiębiorstwie należy powiedzie o swoich zainteresowaniach związanych z tematem, można tez nawiązać do miejsca, w którym odbywa się prelekcja, np. „witam państwa niezmiernie miło mi, że zaproszono mnie do wystąpienia w tej pięknej zabytkowej sali przed tak znamienitym audytorium”, „Witam państwa nazywam się Jan kowalski jestem przedstawicielem..........firmy, w firmie pełnie funkcje.........., będę mówić państwu na temat.................., który jest mi bliski, ponieważ jest to temat związany z moim zainteresowaniem, hobby.

Należy powiedzieć:

- o czym będzie opowiadać,

- należy opowiedzieć o opiniach szkołach, myślach i kierunkach, teoriach dotyczących danego tematu można tutaj cytować źródła,

- należy postawić tezę lub tezy główne dotyczące tematu, ale nie więcej niż trzy

- rozwinięcie - jest to omówienie poszczególnych tez, które ilustrujemy przykładami i innym materiałem dowodowym np. zdjęcia, slajdy, filmy, foldery

Wszelkie materiały przygotowane do prezentacji należy rozdać po prezentacji.

- zakończenie - jest to synteza i podsumowanie argumentów i materiału dowodowego oraz wyciągnięcie wniosków. Reasumując dajemy odpowiedź na pytanie, co z tego wynika.

Angażowanie słuchaczy

- nie należy rzucać oczywistych stwierdzeń

- nie oznajmiać, lecz finezyjnie i z elementem zaskoczenia bawić się z publicznością przeplatając prezentacje anegdotami związanymi z tematem

- w trakcie prezentacji należy zapraszać słuchaczy do wypowiedzi grając role „adwokata diabła” tzn. uporczywie prezentować przeciwny punkt widzenia albo powtarzać „tak, ale…”

- należy zaznaczyć na początku, że będzie można zadawać pytania, które słuchacze w trakcie prezentacji będą zapisywać a zadawać będą je po prezentacji, w taki sposób można uniknąć pytań retorycznych, które maja na celu przytłoczyć prelegenta.

Udana prezentacja pozostawia uczucie ożywienia i niedosytu u słuchaczy, natomiast u mówcy powinna zostawić zmęczenie. Jeśli prezentacja ma za zadanie sprzedane produktu to jej dobry efektem jest kolejka składających zamówienia.

System dźwiękowy języka polskiego.

Najmniejszym elementem dźwiękowym jest głoska. Dzielimy je na samogłoski i spółgłoski.

Samogłoski jasne: a, o, e, u, i, y, ą, ę

Pozostałe spółgłoski

Dźwięczne z udziałem więzadeł głosowych i bezdźwięczne

m, b, w, d, n, z, ż, ź, dz, dż, dź, g, h, i, l, ł, j

oraz głoski zmiękczone: m, b', w', d', dż', g', h', r', ż', l',

Stopień zbliżenia narządów mowy:

- szczelinowe: w, f, w', f', s, z, s', z', sz, rz, ż, ch, ch', h, h'

- ustne i nosowe: ą, ę, m, n, n', pozostałe ustne

- zwarto wybuchowe: b, p, b', p', d, d', t, t', k, g, k', g'.

- zwarto szczelinowe: c, c', dz, ć, dź

- udział środka języka w tworzeniu spółgłoski: p', b', ń, ć, dź, ś, ź, m', t', d', ż, dż

- miejsce artykulacji:

Dwuwargowe: m, m', b, b', p, p', ł

Wargowo zębowe: w, w', f, f'

Przednio językowo zębowe: d, d', t, t', z, z', s, s', n, ł

Przednio językowo dziąsłowe: ż, ż', sz, sz', dż, dż', l, l', r, r',

Środkowo językowe: ź, ś, dź, ć, ń, j

Tylno językowe: k, k', g, g', ch, h, ch', h'

Prawidła poprawnej wymowy polskiej.

- wymowa samogłosek ustnych. W wymowie starannej oficjalnej wszystkie samogłoski ustne mają jasną barwę charakterystyczną dla danej samogłoski. Wymawiamy je tak jakbyśmy kierowali strumień powietrza do przedsionka jamy ustnej na wargi i zęby. W barwie samogłoski ważna jest praca warg.

- synchroniczna wymowa dwuwargowych i wargowo zębowych: m, b, p, ł, w, f. np. wioska- w'oska

- wymowa h(dźwięczna), ch(bezdźwięczna) np. bohater,

nie ma wymagań mówienia dźwięcznego h po za sytuacjami gdzie może być zmieniony kontekst. Jednak dla praktyki szkolnej warto umieć rozróżniać te głoski. Nie wskazane jest natomiast udźwięcznianie ch pomiędzy samogłoskami.

- wymowa ł

Zawsze należy wymawiać ł w pozycji między samogłoskowej oraz na końcu wyrazu.

- wymowa samogłosek nosowych

* zawsze na końcu wyrazu wymawiamy ą z czystą nosowością bez naleciałości regionalnych

* ę na końcu wyrazów nie wymawiamy, po za sytuacjami, gdy może nam to zmienić kontekst, kiedy czasownik bez nosowości w 1 i 3 osobie liczby pojedynczej będzie miał tą samą formę. np. opisywać.

- końcówki, które w ortografii maja:

- ął- oł

- ęł- eł

- ąli- oli

- ęli - Eli

- wymowa ą, ę w środku wyrazu

ą, ę, zawsze będzie brzmiało z pełną nosowością wtedy, gdy obydwie samogłoski będą znajdowały się przed szczelinowymi

w, f, s, z, sz, ż, s', z', ch.

Np. fąfel

Ćwiczenia miejsc artykulacyjnych

ma me my ma mo mu mą mę

ba be by ba bo bu bą bę

pa pe py pa po pu pą pę

wa we wy wa wo wu wą wę

fa fe fy fa fo fu fą fę

Wymowa ą, ę przed p, b

dąb [domp]

dębu [dembu]

ząb [zomb]

zęby [zemby]

Gdy w zapisie ortograficznym ą lub ę jest przed p lub b to wymawiamy zamiast samogłoski nosowej -om- lub -em-

WYGŁOS W JĘZYKU POLSKIM ZWARTOWYBUCHOWUCH, ZWARTOSZCZELINOWYCH I SZCZELINOWYCH WYGLOS ABSOLUTNY TO JEST KONIEC WYRAZU JEST BEZDZWIĘCZNY.

(I dlatego wszystkie głoski, które występują w opozycji dźwięczna - bezdźwięczna, jeżeli w zapisie będzie dźwięczna to będziemy wymawiać jako głoskę bezdźwięczną)

W ortografii zapis kończący się na d

Stąd [stont]

Prąd pront]

W ortografii zapis kończący się na z, s

Brąz [brąs]

W ortografii zapis kończący się na sz, ż

Mąż [mąsz]

Żołnierz [żołnierz]

W ortografii zapis kończący się na ć, dź

Chodź [choć]

W ortografii zapis kończący się na cz, dż

Brydż [brycz]

Miażdż [m'aszcz]

W ortografii zapis kończący się na c, dz

Powiedz [powiec]

Widz [v'ic]

W ortografii zapis kończący się na ś, ź

Paź [paś]

Maź [maź]

W ortografii zapis kończący się na g, k

Róg [ruk]

W ortografii zapis kończący się na h

Druh [druch]

Powyżej charakterystyczność języka polskiego, że wygłos absolutny jest bezdźwięczny.

Dalej samogłoski nosowe

Gdy w zapisie ortograficznym, ą lub ę jest przed t lub d to wymawiamy zamiast samogłoski nosowej -ont- lub -ent-

W ortografii zapis kończący się na t, d

Kąt [[kont]

Prąd pront]

Pręt [prent]

Prędko [prendko]

Rozpęd [rospent]

W ortografii zapis kończący się na c, dz

Bęc [benc]

Brzdąc [brzdonc]

Ksiądz [ks'onc]

Pieniądze [p'en'andze]

Popęd [popent]

Gdy w zapisie ortograficznym ą lub ę jest przed ć lub dź to wymawiamy zamiast samogłoski nosowej -ońć- lub -eń-

W ortografii zapis kończący się na ć, dź

Chęć [cheńć]

Kręcisz [kreńcisz]

Pędzić [peńdzić]

Ścisnąć [ścisnońć]

W ortografii zapis kończący się na cz, dż

Pączek [poṇczek]

Bączek [bonczek]

Stręczyciel [strenczyc'el]

Męczyć [menczyć]

W ortografii zapis kończący się na k, g

Bąk [boŋk]

Pęk [peŋk]

Pstrąg [pstroŋk]

Rodzaje i funkcje akcentu

Akcent w języku polskim polega na wyróżnieniu pewnego odcinka tekstu (sylaba, wyraz, grupa wyrazów) przez silniejsze wymówienie, czyli zwiększenie siły wydechu, dlatego nosi on nazwę akcentu ekspiratorycznego. Jeżeli przycisk pada na konkretną sylabę mówimy wtedy o akcencie wyrazowym. Akcent zdaniowy polega na wyróżnieniu całego wyrazu w wypowiedzi poprzez wzmocnienie artykulacyjne sylaby akcentowanej tego wyrazu. W języku polskim silny akcent wyrazowy pada na pierwszy wyraz w zdaniu lub jeszcze mocniejszy na ostatni wyraz w zdaniu. Dlatego należy tak podporządkować składniki treści, aby na końcowym miejscu stał wyraz najważniejszy. W tej eksponowanej pozycji nie powinny zawierać wyrazy pomocnicze lub drugorzędne pod względem znaczeniowym. Przesunięcie akcentu na wyraz inny niż ostatni jest uzasadniony wtedy, gdy chcemy w ten właśnie sposób wyróżnić pewien element treści.

Akcent zdaniowy może mieć postać klasycznego akcentu logicznego lub akcentu emocjonalnego, któremu będzie towarzyszyć zabarwienie emocjonalne.

Akcent ekspiracyjny polega na przedłużeniu czasu brzmienia sylaby akcentowanej i jest to tzw. iloczas i jest to wydłużenie samogłoski akcentowanej przy jednoczesnej modulacji głosu np. sta(aa)ry niedźwiedź,

Akcent wyrazowy w języku polskim w zasadzie pada na drugą sylabę od końca np. kolorowy, krzesło, Darek.

Na trzeciej sylabie od końca będziemy akcentować wyrazy pochodzące z łaciny lub greki z końcówką -yka-, -ika- np. matematyka, pedagogika, polityka, Afryka, Ameryka, w czasownikach dokonanych liczby mnogiej w 1 i 3 osobie -śmy-, -ście- np. zrobiliśmy, poszliśmy, chorowaliśmy, daliśmy, pojechaliście.

W czasownikach „dokonanych w trybie przypuszczającym akcent będzie padać na 4 sylabę np. zrobilibyśmy, umylibyśmy

Wyrazy, które akcentujemy na pierwszej sylabie od końca i są to tzw. skrótowce - akcent oksytoniczny np. ZetHaPe, BeHaPe.

Frazy i frazowanie

Frazą nazywamy całościowy skończony zwrot mowy lub tekst wymówiony w czasie jednego wydechu i człon wypowiedzi stanowiący pewną logiczną - składniową całość, czyli jest to fragment wypowiedzi ustnej między jednym a drugim wdechem. W praktyce ważne jest synchronizowanie oddechu mówiącego z logiką wypowiadanego tekstu. Fraza nie musi się pokrywać ze zdaniem. Frazą żądzą emocje, dlatego może być to sylaba, słowo. Fraza jest wynikiem indywidualnego rozczłonkowania tekstu dokonanego przez mówiącego, ale z zachowaniem akcentów logicznych.

Intonacja i modulacja

Każdy głos ma trzy cechy fizyczne:

- barwa

- natężenie

- wysokość

Posługiwanie się skalą wysokości tonu głosu podczas mówienia nazywamy intonacją. Intonacja powala rozpoznać intencje nadawcy w mowie natomiast w piśmie intonacje oznacza się odpowiednim znakiem interpunkcyjnym. Intonacja oznacza walory muzyczno -dźwiękowe wypowiedzi i jest czynnikiem różnicującym wysokość brzmienia poszczególnych cząstek wypowiedzi.

Podstawowe intonacje w języku polskim

- kadencja (. , ;)

Idę do szkoły.

- antykadencja (?! )

Idziesz do szkoły?

Modulacja dotyczy używania pozostałych właściwości fizycznych głosu, czyli barwa i natężenie. Modulacja musi być dostosowania do treści i z zabarwienia uczuciowego wypowiadanych słów. Modulując głos twórca nie może przeciwstawić się znaczeniu wyrazu wynikającego z kontekstu zdaniowego. Barwa dźwiękowa głosu służy, zatem do wyrażania uczuć.

Podstawowe zasady rozmów telefonicznych (tylko rozmowy biznesowe)

Rozmowa telefoniczna jest rodzajem rozmowy pośredniej (bezpośrednia rozmówca jest obecny) w kontaktach nadawca - odbiorca.

Zalety:

- niewidoczne są sygnały niewerbalne niepozytywne wpływające na kontakt takie jak złość, zakłopotanie, rumienie, znudzenie itp.

Wady:

- nieużywanie języka ciała

- brak ilustracji zachowania

- brak kontaktu wzrokowego

- podwyższone ryzyko nieporozumień

- stały przymus mówienia gdzie pauza akustyczna, czyli milczenie jest irytująca

Głos nastraja słuchacza i taki, który nie brzmi dobrze irytuje bądź zniechęca do prowadzenia dalszej konwersacji. W rozmowie przez telefon wszystko należy mówić przynajmniej o jeden ton uprzejmiej niż w rozmowie bezpośredniej, ponieważ nie możemy sobie pomóc takimi środkami pozawerbalnymi, jakimi są mimika i gest. Jedynie z głosu rozmówca może odczytać niewidoczne sygnały zarówno pozytywne jak i niepozytywne.

We wszystkich rodzajach rozmów telefonicznych do dobrego tonu należy:

- rzeczowość wypowiedzi (nie domysły, ale fakty)

- poprawność językowa (bardzo staranny język oficjalny)

- znajomość psychologii (całkowite nastawienie na rozmówce)

Rzeczowość wypowiedzi - przestrzeganie zasad rzeczowości to koncentracja na faktach, należy wie uważać, aby przy różnicy zdań koncentracja nie została przesunięta na osobę i aby rozmowa nie stała się bezprzedmiotową, ponieważ w takich sytuacjach dochodzi do podniesienia głosu, werbalnego ataku, znieważenia partnera lub agresywnej obrony własnego ja

Poprawność wypowiedzi - rzeczowość nie może być jedynym celem, zatem należy zwrócić uwagę na językowy aspekt wypowiedzi jako uzupełnienie jej prawdziwości, dlatego zwracamy uwagę na poprawność względem normy ortofonicznej, intonacje, akcent, wymowę. Zwracamy baczną uwagę na używanie wyrazów i wyrażeń fachowych lub innych zrozumiałych dla rozmówcy jak np. skróty, wyrazy obcego pochodzenia. Język powinien być zrozumiały pod względem wszystkich kryteriów także grup społecznych. Wypowiedzi powinny być krótkie, proste, przejrzyste i logiczne. Właściwa akcentacja (akcent logiczny) winien być dostosowany do odpowiednich elementów wypowiedzi. Podczas rozmowy telefonicznej powinno być właściwe, zrozumiałe stosowne tempo mowy.

Znajomość psychologii - akcent psychologiczny (cała otoczka rozmowy) tj. koncentracja na rozmówcy, przekazywanie informacji tak, aby innym się to podobało (nadawcy nie musi się to podobać). Najlepiej, aby informacje w rozmowie telefonicznej były przekazywane tak jak sam nadawca chciałby by się do niego zwracano (ton, intonacja, grzeczność). Odpowiednie (delikatne, ale rzeczowe) sformułowanie i przekazanie niemiłych dla rozmówcy informacji np. odwołanie rezerwacji, powiększenie kosztów itp. Ponieważ praca z telefonem jest swego rodzaju pracą na forum publicznym to zachowania słowne werbalne są kreowaniem nie tylko swego wizerunku, ale tez wizerunku twojego przedsiębiorstwa.

Czynności „zawodowe” przed podniesieniem słuchawki:

- przygotować przybory do pisania

- przerwać trwające rozmowy, prowadzenie jednoczesnej rozmowy z kimś innym nie ma prawa mieć miejsca. Prowadzenie jednoczesnej rozmowy jest lekceważeniem klienta i brakiem dobrych manier.

- nie mówić z pełnymi ustami np. guma do żucia.

- wyeliminować głosy i dźwięki, które mogą zagłuszać rozmowę

- koncentrować się na rozmowie. Najważniejsze są pierwsze słowa w rozmowie telefonicznej, które nie mogą zabrzmieć gorączkowo, obcesowo, nie należy sprawiać wrażenia mów szybko, bo nie mam czasu, bo w ten sposób demonstrujemy brak zainteresowania rozmówcą.

- uśmiechnąć się do siebie dosłownie i w duchu, ponieważ wtedy zmienia się głos a uśmiech jest odprężający i jest balsamem dla duszy, co ma wpływ na barwę i ton głosu.

Sposoby prowadzenia rozmowy

Tylko przyjemna intonacja głosu to niezbędny warunek przekonującej argumentacji. Innym niezbędnym warunkiem jest dynamika wypowiedzi jako podstawa warunkująca przekonujące oddziaływanie np. „można to i tak ująć, ale należałoby także wziąć pod uwagę fakt…”

Reguły prowadzenia rozmów:

- nie należy rozpoczynać żadnej rozmowy od „nie” niezależnie czy jest to kontakt bezpośredni telefoniczny czy pismo urzędowe

- treści negatywne formułujemy tak, aby nadać im pozytywne brzmienie a przynajmniej nadać akcent neutralny np. formułowanie „przykro mi jest” zawsze będzie wyrażać troskę i zakłopotanie i ciągłe ich wypowiadanie sprawi wrażenie pogrążenia w żalu. Należy unikać częstego sformułowania „niestety”. Pod koniec rozmowy nie powracamy nigdy to tego, co miało wydźwięk negatywny.

- stosujemy technikę zakamuflowania negatywnych myśli tj. forsowania pytań

Błędy w komunikacji telefonicznej

- niepewność w wyrażaniu się tj. drżący głos, zacinanie się, problem w doborze słów, strach przed popełnienie błędu językowego

- nieprawidłowy dobór słów (niezrozumiałe, za mądre)

- nieznajomość zasad prowadzenia rozmowy, czyli czas trwania, sposób słuchania, stawiania pytań

- zbyt długie wstępy

- zbyt duża ilość wyrażeń spoza języka literackiego, czyli tzw. kolokwializmy

- nieprawidłowa modulacja głosu

- nieprawidłowa intonacja i akcent

- nie koncentrowanie się na rozmowie

- przeoczenie istotnych faktów

- przerywanie wypowiedzi rozmówcy

- dominacja nad rozmówca

- ostry moralizatorski ton

- nieuprzejme zachowanie np. arogancja

- brak dyplomacji (nietaktowne postępowanie werbalne, nietaktowny dobór, slow)

- zadawanie niedyskretnych pytań

- nieśmiałość i zdenerwowanie

- brak reakcji na komunikat rozmówcy

- zbyt długie monologi ze strony nadawy

- przedstawienie zbyt dużej ilości argumentów

- zbyt rzeczowe suche mówienie

- zbyt skomplikowane słownictwo

- nieprawidłowe formy zwracania się do rozmówcy

- zbyt dużo sformułowań negatywnych

Różne sposoby słuchania rozmówcy

- nieme słuchanie - polega na użyciu słów potwierdzania, potakiwania „Ahaa” , „myhyy”, „oczywiście”, „dokładnie” ma zastosowanie w sytuacji, gdy nasz rozmówca ma potrzebę wygadania się i wyrzucenie z siebie złości

- uważne słuchanie polega na użyciu zdań potwierdzających i stosowane jest, gdy nasz rozmówca musi być kierowany, stymulowany, motywowany. Nigdy w takiej sytuacji, gdy rozmówca narzuca nam pogląd nie licytujemy się z nim ani nie wyrażamy swoich wątpliwości tylko wysłuchujemy go.

- aktywne słuchanie - polega na wymianie zdań i stosujemy je, gdy sprawa jest trudna albi wielopłaszczyznowa. POWIEDZIANE NIE ZNACZY USŁYSZANE, USŁYSZANE NIE ZNACZY ZROZUMIAŁE, ZROZUMIAŁE NIE ZNACZY ZAAKCEPTOWANE.

Czynniki głosowe w rozmowach telefonicznych:

- mówimy wolniej niż w kontaktach bezpośrednich, ale bez wrażenia, że usypiamy, używamy właściwego, stosownego, kontrolowanego przez siebie tempa mowy gdyż wtedy dopiero panujemy nad rozmową a rozmówca za nami nadąża

- modulujemy głos tak, aby wiadomo było czy na końcu zdania jest pytajnik czy jest to inny rodzaj zdania

- uśmiechamy się sympatyczny uśmiech nadaje sympatyczny ton i ciepłe brzmienie głosu, co wywołuje wrażenie, że rozmówca jest przyjemny, pomocny, skuteczny i najważniejsze zainteresowany rozmową

- właściwie rozkładamy akcenty zdaniowe - logiczne poszczególnych zdaniach a przede wszystkim w całych partiach wiadomości albo informacji, na które chcemy zwrócić uwagę podkreślając „to jest naprawdę ważne”

- upewniamy się ze jesteśmy dobrze rozumiani a na zrozumienie ma wpływ bardzo staranna artykulacja a szczególnie liczebniki i głoski bezdźwięczne

- jeśli chcemy na interesancie wywrzeć dobre wrażenie unikamy słowa „może”, „niewykluczone” unikać zmyślania i zaproponować, że się zatelefonuje w tej sprawie

- mówimy zwięźle bez zawiłych opisów

- unikamy żargonu firmowego w rozmowie z kontrahentem

Kochani!
do egzaminu bardzo proszę przygotować się z:zasad wymowy samogłosek nosowych we współczesnej polszczyźnie oficjalnej wraz z przykładami;akcent wyrazowy i zdaniowy w języku polskim wraz z przykładami;opanować materiał nt.prezentacji-jaki jest to rodzaj wystąpienia,cele,sposoby przekonywania,struktura,metody przygotowania;wpływ komunikatów niewerbalnych na komunikację bezpośrednią w biznesie;zasady prowadzenia służbowych rozmów telefonicznych w biznesie.
Życzę powodzenia i pozdrawiam serdecznie,Ewa Kręcisz

3

---