WYZNACZANIE PĘTLI HISTEREZY
FERROMAGNETYKÓW ZA POMOCĄ
HALOTRONU
Ćw. Nr 208 |
|
|
|
Semestr
|
Gr. |
Prowadzący:
|
Przygotowanie |
Wykonanie |
Ocena |
1. Wstęp teoretyczny
W pięciu pierwiastkach (Fe, Co, Ni, Gd i Dy) oraz w wielu związkach i stopach tych a także innych pierwiastków występuje szczególny efekt pozwalający uzyskać duży stopień magnetycznego uporządkowania. W tych metalach i związkach, zwanych ferromagnetykami występuje specjalna postać oddziaływania, zwana oddziaływaniem wymiennym, które sprzęga z sobą momenty magnetyczne atomów w sposób sztywno- równoległy. Zjawisko to występuje tylko poniżej pewnej temperatury, tzw. temperatury Curie. Powyżej temp. Curie sprzężenie wymienne znika i ciało staje się paramagnetykiem.
Obecność ferromagnetyka bardzo silnie wpływa na parametry pola magnetycznego. Rozważmy ferromagnetyk w kształcie pierścienia z nawiniętą nań cewką toroidalną. Kiedy przez cewkę bez rdzenia ferromagnetycznego płynie prąd o natężeniu im wewnątrz niej powstaje pole magnetyczne o indukcji :
B = Bo + BM Bo = μoniM
Gdzie: n- liczba zwojów
μo- przenikalność magnetyczna próżni (μo= 4π⋅10-7 H/m)
Po wprowadzeniu do toroidu rdzenia indukcja osiąga wartość B, która jest wielokrotnie większa od Bo. Powodem wzrostu indukcji jest porządkowanie się elementarnych dipoli atomowych w rdzeniu i wytwarzanie własnego pola magnetycznego, które dodaje się do pola zewnętrznego. Całkowita indukcja ma postać:
B = μμoniM
Gdzie: μ- przenikalność magnetyczna ośrodka
Zależność indukcji B od prądu magnesującego nie jest liniowa, ponieważ w przypadku ferromagnetyków μ silnie zależy od natężenia pola magnetycznego H, które z kolei jest proporcjonalne do natężenia prądu magnesującego:
H = niM
Dla małych wartości pola magnetycznego indukcja wzrasta głównie dzięki zwiększaniu stopnia uporządkowania dipoli magnetycznych - decydującym o przyroście B wyrazem w równaniu jest BM .
Po osiągnięciu nasycenia wartość BM ustala, natomiast Bo cały czas wzrasta liniowo. Przedstawiony tutaj mechanizm opisuje magnesowanie próbki, która w stanie początkowym była zupełnie rozmagnesowana. Obrazem graficznym tego procesu jest tzw. krzywa pierwotnego rozmagnesowania na wykresie B = f(H).
Dipole magnetyczne w ferromagnetykach występują w postaci domen, tj. obszarów, w których atomowe momenty magnetyczne są ustawione względem siebie równolegle, niezależnie od warunków zewnętrznych. W stanie nie namagnesowanym domeny ustawione są całkowicie przypadkowo, a magnesowanie polega na ustawieniu się coraz większej ilości domen w kierunku pola zewnętrznego.
Po osiągnięciu maksymalnego uporządkowania również między domenami pojawiają się siły sprzęgające, co prowadzi do zachowania uporządkowania nawet po odjęciu pola zewnętrznego. Wartość namagnesowania przy zerowym polu zewnętrznym nazywamy pozostałością magnetyczną.
Aby zlikwidować to namagnesowanie musimy przyłożyć pole zewnętrzne o przeciwnym kierunku i o wartości zwanej polem korekcji. W tym momencie namagnesowanie jest równe zeru. Dalszy wzrost pola w tym samym kierunku prowadzi do odwrócenia domen i powtórzenia procesu porządkowania w przeciwnym kierunku.
Zwróćmy uwagę, że indukcja B w próbce, a także jej namagnesowanie zależą nie tylko od wartości pola magnesującego H, lecz również od „historii” próbki, tzn. od jej dotychczasowego stanu. Pełny przebieg zależności indukcji od natężenia pola magnetycznego nosi nazwę pętli histerezy.
W celu zmierzenia indukcji magnetycznej używamy pierścienia żelaznego, w którym wycięta jest wąska szczelina prostopadła do linii indukcji. Indukcja w wąskiej szczelinie mało różni się od wartości we wnętrzu ferromagnetyka.
Pomiaru indukcji w szczelinie dokonujemy za pomocą halotronu. Podstawą działania halotronu jest zjawisko Halla polegające na powstawaniu różnicy potencjałów Uh między punktami a i b cienkiej płytki półprzewodnika lub przewodnika w wyniku wzajemnego oddziaływania pola magnetycznego i prądu elektrycznego.
Różnica potencjałów Uh jest proporcjonalna zarówno do płynącego przez halotron prądu, jak i do indukcji magnetycznej oraz zależy od rodzaju materiału i wymiarów halotronu:
UH = γiHB
Współczynnik γ, zwany czułością halotronu, określony jest przez indywidualne własności przyrządu. Gdy znana jest czułość, pomiar indukcji magnetycznej sprowadza się do zmierzenia napięcia Halla oraz prądu halotronu i wykorzystania powyższego równania.
2. Błędy obliczeń.
Użyte wzory |
Obliczenia błędu |
Wyniki |
H = n ⋅ IB |
H = | |
H = 6 [A/m] |
B =
|
B = | |
B = 0,0014 [T] |
n = 600 zwojów/metr (liczba zwojów)
IH = 0,007 [A] (natężenie prądu)
γ = 100 [V/AT] (współczynnik czułości halotronu)
3. Tabela wyników.
IB [A] |
UH [V] |
H [A/m] |
B [T] |
B [T] |
H [A/m] |
3,0 |
0,612 |
1800 |
0,8743 |
0,0014 |
6 |
2,6 |
0,601 |
1560 |
0,8586 |
0,0014 |
6 |
2,4 |
0,596 |
1440 |
0,8514 |
0,0014 |
6 |
2,0 |
0,582 |
1200 |
0,8314 |
0,0014 |
6 |
1,6 |
0,567 |
960 |
0,8100 |
0,0014 |
6 |
1,2 |
0,546 |
720 |
0,7800 |
0,0014 |
6 |
1,0 |
0,534 |
600 |
0,7629 |
0,0014 |
6 |
0,6 |
0,503 |
360 |
0,7186 |
0,0014 |
6 |
0,4 |
0,482 |
240 |
0,6886 |
0,0014 |
6 |
0,0 |
0,426 |
0 |
0,6086 |
0,0014 |
6 |
-0,4 |
0,331 |
-240 |
0,4729 |
0,0014 |
6 |
-0,6 |
0,244 |
-360 |
0,3486 |
0,0014 |
6 |
-1,0 |
-0,260 |
-600 |
-0,3714 |
0,0014 |
6 |
-1,4 |
-0,363 |
-840 |
-0,5186 |
0,0014 |
6 |
-1,6 |
-0,409 |
-960 |
-0,5843 |
0,0014 |
6 |
-2,0 |
-0,476 |
-1200 |
-0,6800 |
0,0014 |
6 |
-2,4 |
-0,533 |
-1440 |
-0,7614 |
0,0014 |
6 |
-2,6 |
-0,558 |
-1560 |
-0,7971 |
0,0014 |
6 |
-3,0 |
-0,598 |
-1800 |
-0,8543 |
0,0014 |
6 |
-2,6 |
-0,587 |
-1560 |
-0,8386 |
0,0014 |
6 |
-2,4 |
-0,581 |
-1440 |
-0,8300 |
0,0014 |
6 |
-2,0 |
-0,568 |
-1200 |
-0,8114 |
0,0014 |
6 |
-1,6 |
-0,551 |
-960 |
-0,7871 |
0,0014 |
6 |
-1,4 |
-0,541 |
-840 |
-0,7729 |
0,0014 |
6 |
-1,0 |
-0,518 |
-600 |
-0,7400 |
0,0014 |
6 |
-0,6 |
-0,488 |
-360 |
-0,6971 |
0,0014 |
6 |
-0,4 |
-0,461 |
-240 |
-0,6586 |
0,0014 |
6 |
0,0 |
-0,414 |
0 |
-0,5914 |
0,0014 |
6 |
0,2 |
-0,366 |
120 |
-0,5229 |
0,0014 |
6 |
0,4 |
-0,325 |
240 |
-0,4643 |
0,0014 |
6 |
0,6 |
-0,247 |
360 |
-0,3529 |
0,0014 |
6 |
0,8 |
-0,025 |
480 |
-0,0357 |
0,0014 |
6 |
1,0 |
0,232 |
600 |
0,3314 |
0,0014 |
6 |
1,2 |
0,313 |
720 |
0,4471 |
0,0014 |
6 |
1,4 |
0,373 |
840 |
0,5329 |
0,0014 |
6 |
1,6 |
0,414 |
960 |
0,5914 |
0,0014 |
6 |
1,8 |
0,453 |
1080 |
0,6471 |
0,0014 |
6 |
2,0 |
0,486 |
1200 |
0,6943 |
0,0014 |
6 |
2,2 |
0,515 |
1320 |
0,7357 |
0,0014 |
6 |
2,4 |
0,541 |
1440 |
0,7729 |
0,0014 |
6 |
2,6 |
0,561 |
1560 |
0,8014 |
0,0014 |
6 |
2,8 |
0,582 |
1680 |
0,8314 |
0,0014 |
6 |
3,0 |
0,598 |
1800 |
0,8543 |
0,0014 |
6 |
4. Wykres
KRZYWA HISTEREZY
B = f(H)
1