UBEZPIECZENIE - jest multiregulatorem procesów rozwoju gospodarki Narodowej zakłóconym przez zdarzenia losowe - klęski żywiołowe i nieszczęśliwe wypadki. Koszt tej regulacji rozkłada się bezpośrednio na z góry określone jednostki (prawne lub fizyczne) korzystające z tego regulatora.

UBEZPIECZENIE - urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych wywołanych u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe, w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia zagrażają.

SKŁADKA UBEZPIECZENIOWA

Składkę ubezpieczeniową rozpatrujemy z dwóch punktów:

1. Z pkt widzenia ubezpieczającego - jest ona ceną usługi ubezpieczenia, jest to koszt, który

musi ponieść ubezpieczający, aby przenieść ryzyko.

2. Z pkt widzenia Zakładu Ubezpieczeniowego - jest to podstawowe źródło przychodu, stawka stanowi od 65% - 90% wszystkich przychodów ZU. Dodatkowo ona zobowiązaniem do wypłacenia świadczenia.

Składka ta składa się z elementów:

• składka czysta (netto), jest to składka przeznaczona na bieżące pokrycie ryzyka.

ZU

S odszkodowania, świadczenia

FU

S

Składka ta jest kosztem produkcyjnym ZU, jest ona najważniejszą częścią składki

ubezpieczeniowej. Ustalenie wysokości tej składki jest elementem najważniejszym, a

zarazem najtrudniejszym. To nie jest składka, którą płaci ubezpieczający.(60% stawki

brutto)

• składka brutto = składka czysta + pewne dodatki. Jest to cena usługi ubezpieczeniowej.

Narzuty:

1. koszty administracyjne - są to koszty zarządzania oraz przygotowania kontraktu ubezpieczeniowego. (15% stawki brutto)

koszty administracyjne + składka czysta = składka ryzyka

2. koszty akwizycji - są to koszty pozyskania klienta

składka ryzyka + koszty akwizycji = się składka handlowa

3. odciążenia fiskalne ( podatki ) i parafiskalne (obowiązujące odpisy dokonywane przez ZU na rzecz np. Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.

Składka brutto = 100%

• składka czysta = 60%

• 
  koszty administracyjne = 15%

• koszty akwizycji =15% NARZUTY

• obciążenia fiskalne i parafiskalne = 10%

Pięć podstawowych elementów wpływających na wysokość narzutów:

1. Struktura i wielkość portfela ubezpieczeniowego; im większy portfel ubezpieczeniowy tym narzuty są stosunkowo niższe, im bardziej poprawna struktura ubezpieczeniowa (wyrównanie ryzyka ) tym niższe narzuty.

2. Zakres rzeczowy i terytorialny działalności ZU.

3. Forma organizacyjna ZU; zwykle wyższe narzuty są w ZU działalności w formie S.A.

4. Wielkość ZU; im większy ZU tym narzuty mniejsze.

5. Konkurencja na rynku ubezpieczeniowym.

Na wysokość składki czystej wpływają elementy:

1. Stopień pewności przyjętych wskaźników szkodowości sumy ubezpieczeniowej.

2. Stopień indywidualizacji składki - uzależnienie składki czystej od ...

3. System ubezpieczenia:

1. system odpowiedzialności proporcjonalnej - odszkodowanie ubezpieczeniowe pozostaje w takim stosunku do wielkości szkody w jakim suma ubezpieczeniowa pozostaje do wartości ubezpieczeniowej przedmiotu ubezpieczenia

O/Wsz = Su/Wu REGUŁA PROPORCJI

gdzie: Wu - wartość ubezpieczenia

Su - suma ubezpieczenia

Wsz - wielkość szkody

O - odszkodowania

Przykład:

Wu = 1000 Wsz = 200

Su = 500 O = ?

• jest to sytuacja nie do ubezpieczenia, jest to wtedy gdy wartość przedmiotu ubezpieczenia jest większa od sumy ubezpieczenia

• Wu > Su nie do ubezpieczenie

• Wu = Su normalne ubezpieczenie prawidłowe

• Wu < Su nadubezpieczenie

2. system ubezpieczenia na pierwsze ryzyko; ZU ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą w wysokości poniesionej przez ubezpieczającego szkody w kwocie nie wyższej niż suma ubezpieczenia

np. Wu = 1000

Su = 500 O = 200

Wsz = 200

3. zakres ubezpieczenia - są to te ryzyka które są objęte odpowiedzialnością odszkodowawczą ZU

4. okres rekurencji jest to przedział czasu w jakim dokonujemy globalnego rozkładu ryzyka

5. ilość zawartych umów danego rodzaju, rozkład ryzyka

W przypadku ubezpieczenia na życie składka czysta składa się z dwóch elementów:

• ryzykoskładka

• składka oszczędnościowa

niedobór

składka

oszczędnościowa

ryzyko składki

21 22 ................................. 60

Metody ustalania składki ubezpieczeniowej:

1. metoda składki repartycyjnej - polega na ustalaniu właściwej wysokości składki po upływie okresu ubezpieczeniowego

U świadczenia

U ZU

U odszkodowania

ΣO/ liczbę ubezpieczających

Najpierw znamy koszt usługi, a potem dopiero cenę .

2. metoda składki stałej - polega na tym , że wysokość składki ubezpieczeniowej jest ostatecznie określana w momencie zawarcia umowy ubezpieczeniowej.

3. metoda składki mieszanej - łączy cechy metody repartycyjnej i metody składki stałej.

ZU pobiera w momencie zawarcia umowy składkę zaliczkową, a gdy okaże się że po zakończeniu umowy koszty są wyższe to pobiera składkę dodatkową.

Zasada ustalania składki ubezpieczeniowej:

1. zasada równowagi składek i świadczeń. Suma zebranej składki powinna być równa sumie wypłaconych odszkodowań i świadczeń.

2. zasada proporcjonalności składek i świadczeń - mówi, że wysokość składki ubezpieczeniowej powinna odpowiadać indywidualnej wielkości ryzyka (wielkość ryzyka należy rozumieć jako wielkość możliwej szkody). W myśl tej zasady składka ubezpieczeniowa powinna być zależna od wielkości sumy ubezpieczeniowej.

Stosowanie tej zasady przynosi efekt - wnoszony ciężar w postaci składki ubezpieczeniowej pozostaje w prostym stosunku do oczekiwanego świadczenia

3. zasada równowartości składek i świadczeń - zastosowanie składki sprawiedliwej. Istotą tej zasady jest nierównomierne narażenie na działanie ryzyka. Jeżeli ryzyko jest większe (stopień prawdopodobieństwo realizacji) tym składka powinna być wyższa. Zakłada różnicowanie składki w zależności od faktycznego zagrożenia.

Podstawowe wskaźniki techniczne stosowane w ubezpieczeniach:

• stanowią one podstawę lub pomoc w ustalaniu wielkości składki, mamy dwie składki podstawowe:

1. wskaźnik szkodowości sumy ubezpieczeniowej

Wsu = Q / Su gdzie: Q - odszkodowania wypłacone

Su - suma ubezp. wszystkich przedmiotów

Wartość tego wskaźnika informuje nas o tym jaka część Su zostaje wypłacona w postaci odszkodowania.

2. wskaźnik szkodowości składki

Ws = Q / S gdzie: Q - odszkodowania wypłacone

S - wielkość składki zebrana w tym

samym okresie

Wskaźnik ten informuje jaka część zebranej składki ubezpieczeniowej jest

przeznaczona na wypłatę odszkodowania i świadczeń.

W przypadku obu wskaźników ZU jest zainteresowany tym, aby wartość ich była jak najmniejsza.

Wskaźniki mające wpływ na obliczenie wielkości składki ubezpieczeniowej:

1. wskaźnik częstości wypadków

c = n / N gdzie: n - liczba wypadków w obiektach, które

są objęte ubezpieczeniem

N - całkowita liczba obiektów

Informuje nas o tym jaka liczba obiektów spośród obiektów ubezpieczonych zostało

dotkniętych zdarzeniem losowym.

2. Wskaźnik rozszerzalności szkody

r = m / n gdzie: m - obiekty zniszczone i uszkodzone

n - liczba wypadków w obiektach

Informuje jaka liczba obiektów ulega zniszczeniu na skutek pierwszego zdarzenia.

3. Wskaźnik intensywności wypadków

i = O / Su gdzie: O - suma odszkodowań wypłaconych za

uszkodzone obiekty

Su - suma ubezpieczenia obiektów

dotkniętych zdarzeniem losowym

PRZYKŁAD:

N - ogólna liczba obiektów = 50 000 budynków

Su - łączna suma ubezpieczenia = 500 000 000 zł

n - liczba wypadków = 50 pożarów

m - obiekty zniszczone = 150 budynków

su - łączna suma ubezpieczenia budynków = 2 000 000 zł

O - odszkodowania = 800 000 zł

Wsu = O / Su = 800 000 / 2 000 000 = 1,6 ‰

- oznacza to, że 1,6‰ spośród sumy ubezpieczenia musi zostać przeznaczona na wypłaty

odszkodowania i świadczeń.

r = m / n = 150 / 50 = 3

- oznacza to, że każde zdarzenie losowe obejmuje trzy budynki

i = O / Su = 800 000 / 2 000 000 = 0,4

- oznacza to, że przeciętne zniszczenie obiektu objętego zdarzeniem losowym wynosi 40%

UMOWA UBEZPIECZENIA

Pod pojęciem umowy ubezpieczenia rozumiemy umowę, której jedna ze stron Zakład Ubezpieczeń zobowiązany jest do wypłacenia odszkodowania w przypadku zajścia zdarzenia losowego, natomiast druga ze stron ubezpieczający zobowiązany jest do opłacania składki ubezpieczeniowej.

Cechy Umowy Ubezpieczenia:

1. Jest to umowa dwustronna, mamy dwie strony w umowie ubezpieczenia.

2. Jest to umowa wzajemnie zobowiązująca.

3. Jest to umowa wzajemna, to taka w której występuje ekwiwalentność świadczeń, polega to na tym, że ubezpieczający płaci składkę i za to kupuje gotowość ZU do wypłaty odszkodowania.

4. Jest to umowa odpłatna, elementem odpłatności jest płatność składki.

5. Jest to umowa o świadczenie usług (ubezpieczenie jest usługą).

6. Jest to umowa nazwana, tzn. jest ona określona odrębnymi przepisami Kodeksu Cywilnego.

7. Jest to umowa kwalifikowana, jedną ze stron jest zawsze ZU.

8. Jest to umowa warunkowa, ZU wypłaca odszkodowanie wyłącznie przy zajściu zdarzenia losowego.

9. Jest to umowa losowa, oznacza to, że wpływ na działanie tej umowy będzie miało prawo wielkich liczb.

10. Jest to umowa adhezyjna, oznacza to, że do jej zawarcia dochodzi przez tzw. przystąpienie.

Strony Umowy Ubezpieczenia:

1. Zakład Ubezpieczeń to podmiot, który odpłatnie przejmuje ryzyko. Zakład Ubezpieczeń musi spełniać określone wymogi.

2. Ubezpieczający - jest to osoba na wniosek której zawierana jest Umowa Ubezpieczenia i która jest zobowiązana do opłacenia składki ubezpieczeniowej.

W stosunku prawnym ubezpieczenia są:

• ubezpieczony - jest to osoba, której interes majątkowy jest przedmiotem ubezpieczenia; ma ona prawo do otrzymania odszkodowania lub świadczenia

• uposażony - jest to osoba uprawniona do otrzymywania świadczenia lub odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia na życie innej osoby

Najczęściej ubezpieczający i ubezpieczony to ta sama osoba.

Prawo do odszkodowania może być dowolnie przenoszone, przenoszenie prawa do odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia nazywa się cesją praw z tytułu umowy ubezpieczenia.

Zawarcie Umowy Ubezpieczenia, trzy tryby zawarcia:

1. Tryb ofertowy (95%)

• oferent - zawsze jest nim ubezpieczający

• oblat - jest nim Zakład Ubezpieczeń

Tryb ofertowy prosty:

• oferta ma postać wniosku ubezpieczającego, jest to oświadczenie woli ubezpieczającego. Wniosek ten powinien mieć formę pisemną i zawierać wszelkie informacje niezbędne do zawarcia umowy ubezpieczenia. Wniosek ubezpieczeniowy jest najistotniejszym elementem, który będzie kształtował treść stosunku ubezpieczenia.

• Zakład Ubezpieczeń może odmówić zawarcia umowy, ta odmowa musi być na piśmie i musi być doręczona w ciągu 14 dni od daty złożenia wniosku (ZU nie musi podać przyczyny odmowy).

- Zakład Ubezpieczeń może przyjąć wniosek do ubezpieczenia i zgodzić się na

ubezpieczenie na określonych warunkach.

• Zakład Ubezpieczeń musi w ciągu 14 dni od daty złożenia wniosku doręczyć ubezpieczającemu dokument potwierdzający zawarcie Umowy Ubezpieczenia - jest to polisa ubezpieczeniowa.

ZU UBEZPIECZAJĄCY

WnU

POLISA UBEZP.

- Jeżeli ZU nie dokona żadnej z tych opcji umowę uznaję się za zawartą w drodze

milczącego akceptu. Wówczas umowa zostaje zawarta od 15 dnia od daty złożenia

wniosku. Nie jest to możliwe w przypadku ubezpieczenia na życie.

Tryb ofertowy złożony:

• pierwszy etap jest ten sam, ubezpieczający składa wniosek do ZU, ale ZU chce zawrzeć umowę na innych warunkach niż są we wniosku. ZU w ciągu 14 dni od daty otrzymania wniosku składa kontrofertę, proponując inne warunki. Ubezpieczający ma 7 dni na przyjęcie tej oferty lub odrzucenie, gdy nie odpowie to na 8 dzień uznaje się ofertę tą przyjętą i zawarcie umowy z godnie z kontrofertą.

ZU UBEZPIECZAJĄCY

WnU

KONTROFERTA

2. Tryb rokowań:

• ubezpieczający i przedstawiciel razem pkt po pkt ustalają warunki ubezpieczenia

• ubezpieczenia bardzo dużych ryzyk

• ubezpieczenia ryzyk nietypowych

3. Tryb przetargowy:

• dotyczy umów ubezpieczenia, które muszą być zawierane przez podmioty zobowiązane do wykonywania postanowienia ustawy o zamówieniach publicznych

Podstawowe dokumenty potrzebne przy zawieraniu Umowy Ubezpieczenia:

• wniosek ubezpieczającego - forma oświadczenia woli ubezpieczenia

• polisa ubezpieczeniowa - potwierdzenia zawarcia umowy

Na treść umowy mają wpływ:

• wniosek ubezpieczającego

• przepisy Kodeksu Cywilnego

• ogólne warunki ubezpieczenia

Informacje zawarte we wniosku ubezpieczeniowym:

• dane ubezpieczającego

• dane ubezpieczonego

• wskazany ZU do którego złożony został wniosek

• informacje o przedmiocie ubezpieczenia (co ma być ubezpieczone), pewne jego cechy, aby można go zidentyfikować

• suma ubezpieczenia - kwota na jaką zawierana jest umowa ubezpieczenia i która stanowi górną granicę odpowiedzialności odszkodowawczej ZU

• określenie dotyczące wartości ubezpieczeniowej, systemy ubezpieczenia

• miejsce ubezpieczenia

• zakres ubezpieczenia, czyli ryzyko objęte odpowiedzialnością odszkodowawczą ZU

• wszelkie informacje niezbędne do oceny ryzyka

• podpisy ubezpieczającego

W praktyce ubezpieczający wypełnia już gotowy formularz, aby:

• uprościć zawarcie umowy

• nie pominąć żadnych ważnych informacji

Każdy ZU ma inne wnioski ubezpieczeniowe i do każdego typu ubezpieczenia też są inne wnioski.

Kodeks Cywilny zawiera przepisy o ubezpieczeniach:

• mają zastosowanie do każdej umowy ubezpieczenia gospodarczego

• zasady działania umowy ubezpieczenia

Ogólne warunki ubezpieczenia - to pewnego rodzaju regulamin przedstawiany przez ZU, który dotyczy konkretnej umowy ubezpieczenia.

Zawierają:

• co może być ubezpieczone

• od jakich ryzyk ZU udziela ochrony ubezpieczeniowej

• wyłączenia z zakresu ubezpieczenia; wszystkie te sytuacje, w których ZU jest wolny od odpowiedzialności

• określają czemu powinna odpowiadać suma ubezpieczenia

• określają formę i sposób wypłaty odszkodowania

Są one po to, aby nie spisywać za każdym razem na nowo tych warunków, odrębnej umowy.

Polisa - to nie jest umowa ubezpieczenia, jest to dokument potwierdzający zawarcie umowy.

Zawiera:

• dane Zakładu Ubezpieczeń

• dane ubezpieczającego

• dane ubezpieczonego

• określenie przedmiotu ubezpieczenia

• określenie sumy ubezpieczenia

• miejsce ubezpieczenia

• system ubezpieczenia

• okres ubezpieczenia, na jaki zawarta jest umowa

• wysokość składki oraz sposób jej płatności

• wskazania dotyczące ogólnych warunków ubezpieczenia, które mają zastosowanie do danej umowy

• podpisy obu stron

Zakład Ubezpieczeń, który doręcz polisę jest zobowiązany do doręczenia również ogólnych warunków ubezpieczenia.

Wygasanie umowy ubezpieczenia - wygasa w dwóch przypadkach:

1. Koniec okresu ubezpieczenia.

2. Wyczerpanie sumy ubezpieczenia

lub dwa inne przypadki :

• ustanie ryzyka, zagrożenia

• gdy przedmiot ubezpieczenia zmienia właściciela lub przestaje istnieć

Rozwiązanie umowy ubezpieczenia:

• przez odstąpienie od umowy - ma do tego prawo ubezpieczający w ciągu 30 dni od daty jej zawarcia jeśli jest osobą fizyczną lub w ciągu 7 dni jeśli jest osobą prawną.

Może też odstąpić ZU gdy ulegną zmianie okoliczności związane z ryzykiem

(ryzyko wzrasta).

Mogą też odstąpić obie strony po zajściu zdarzenia losowego powodującego

wypłatę odszkodowania.

Odpowiedzialność ZU występuje tylko wtedy kiedy ubezpieczający opłaca terminowo składkę ubezpieczeniową.

Zobowiązania ubezpieczonego, ubezpieczającego:

1. Opłacanie składki.

2. Podanie informacji niezbędnych do oceny ryzyka.

3. Udzielenie informacji o zmianie ryzyka, a także w przypadku zajścia szkody:

• podjęcie działań zmierzających do zmniejszenia ich rozmiarów

• umożliwienie ZU oszacowanie wielkości szkody i przyczyn jej powstania

Obowiązek Zakładu Ubezpieczeń:

Wypłata odszkodowania lub świadczenia w ciągu 30 dni od daty zgłoszenia szkody, jest tylko jedno odstępstwo - gdy nie wszystkie okoliczności szkody są znane i wtedy ZU zobowiązany jest wypłacić odszkodowanie w ciągu 14 dni od daty wyjaśnienia tych okoliczności.

Prawo regresu Zakładu Ubezpieczeń:

Jest to prawo dotyczące roszczenia zwrotu wypłaconego odszkodowania do sprawcy (regres ubezpieczeniowy).

Odszkodowanie:

Odszkodowanie nie może powodować korzyści majątkowej u ubezpieczonego (poszkodowanego). Odszkodowanie ma służyć poprawieniu szkody, a nie powstaniu korzyści.

UBEZPIECZENIA KOMUNIKACYJNE

Ubezpieczenia komunikacyjne:

• 
  ubezpieczenie OC - odpowiedzialność cywilna 65% wszystkich ubezpieczeń

• ubezpieczenie AC - auto casko majątkowych w Polsce

OC:

Odpowiedzialność cywilna - odszkodowanie otrzymuje poszkodowany z polisy sprawcy.

• musi być sprawca i poszkodowany

• związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy działaniem sprawcy, a szkodą u

poszkodowanego

• jest to ubezpieczenie obowiązkowe

1. każdy posiadacz samochodu zobowiązany jest do zawarcia tej umowy

2. jej treść jest regulowana

3. za niespełnienie tego obowiązku, nakładane są kary

STRATY:

1. Uszkodzenie pojazdu - ubezpieczenie gwarantuje:

• naprawę, holowanie

• wypożyczenie zastępczego samochodu

• zwrot za bilety, taxi

• nocleg dla poszkodowanego i bliskich jak się jest dalej (hotel ** lub ***)

• dojazd osoby bliskiej do poszkodowanego i jej nocleg

2. Zniszczenie ładunku - ubezpieczenie gwarantuje:

• wszystkie koszty ponosi ZU

3. Utrata prawej ręki - ubezpieczenie gwarantuje:

• rentę, dlatego , że traci się możliwość zarobkowania

• zwrot kosztów na leczenie, koszt zakupu leków

• koszty rehabilitacji, zakupu protezy

• wypłata zadośćuczynienia za utratę ręki (im wyższy jest status życiowy poszkodowanego tym wyższe zadośćuczynienie)

• nawiązka za ból i cierpienie (wyższe dla mających wyższy status życia), aby otrzymać tę nawiązkę trzeba mieć poświadczenie lekarskie, jeśli ZU nie chce wypłacić tej nawiązki to musi udowodnić, że nie bolało

• nawiązka za cierpienie moralne np. „strach przed samochodami”, moralnie bardziej cierpią bogatsi - mają ją wyższą

• operacja plastyczna, aby wrócić do stanu przed wypadkiem

• koszty pobytu na wczasach zalecanych przez lekarza

Podstawą do wypłaty odszkodowania jest roszczenie poszkodowanego (za co?, ile?).

Jeżeli ZU odmówi wypłacenia odszkodowania przysługuje prawo do dochodzenia roszczenia na drodze sądowej.

Wysokość odszkodowania jest najczęściej przedmiotem spornym.

Na każdy pojazd musi być odrębna umowa, na okres 12 miesięcy, po upływie 12 miesięcy umowa ubezpieczenia nie wygasa tylko przedłuża się automatycznie na następne 12 miesięcy. Aby wygasła ta umowa konieczne jest wypowiedzenie jej.

Suma gwarancyjna to górna granica odpowiedzialności ZU, minimalna suma gwarancyjna wynosi 600 tys. EURO.

ZU może odmówić wypłaty odszkodowania:

• za szkody poniesione w środowisku naturalnym ZU nie ponosi odpowiedzialności poniżej ustalonej kwoty

OC obowiązuje tylko w Polsce, za granicę zabieramy zieloną kartę.

Funkcje OC:

• chroni interesy poszkodowanego i zrównuje poszkodowanego w prawie

• zabezpiecza posiadacza pojazdu przed ewentualnymi roszczeniami osób poszkodowanych

OC nigdy nie zależy od wartości pojazdu.

pojemność silnika

Składka bazowa

miejsce zarejestrowania samochodu

Zniżki:

• kolor

• okres posiadania prawa jazdy

• długość ubezpieczenia

• za okres bezwypadkowy

• wiek (do 25 lat płaci się więcej i od 65 lat też płaci się więcej)

• 10% dla kobiet

ZU ma obowiązek wydać zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia.

AUTO CASKO:

• ubezpieczenie majątkowe - rzeczowe

• konkretny podmiot od konkretnych przyczyn

• każdy ZU ma swoje warunki ubezpieczenia

• regulowane ogólnymi warunkami ubezpieczenia

• pojazd i wyposażenie dodatkowe

UBEZPIECZENIE GWARANTUJE ZWROT KOSZTÓW ZA:

• naprawę samochodu, zwrot wartości rynkowej

ZU PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚĆ GDY:

• szkoda spowodowana jest przez działanie ognia i innych zdarzeń losowych

• kradzież

• dewastacja pojazdu przez osoby trzecie

• wypadek, nie ważne kto jest winny

Gospodarka finansowa Zakładu Ubezpieczeń

Towarzystwo ubezpieczeniowe zaliczamy do firm świadczących usługi finansowe.

Majątek przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego

Struktura aktywów

Wartości niematerialne i prawne

Lokaty

Lokaty funduszów ubezpieczeń na życie dokonywane na rachunek i

ryzyko ubezpieczającego.

Należności i roszczenia

Inne składniki majątku

Rozliczenia międzyokresowe czynne

Najważniejszą rolę odgrywają lokaty - to około 80% wszystkich aktywów firmy ubezpieczeniowej.

O

S

S O

S

Lokaty O

(fundusz po stronie aktywów)

Kapitały przedsiębiorstw ubezpieczeniowych - Pasywa, źródła finansowania

Kapitały przedsiębiorstw ubezpieczeniowych.

Kapitały własne	Kapitały obce
- kapitał podstawowy	- zobowiązania podporządkowane
- należne, lecz nie wniesione wpłaty na poczet kapitału podstawowego (wielkość ujemna)	- rezerwy techniczno- ubezpieczeniowe
- kapitał zapasowy	- rezerwy techniczno- ubezpieczeniowe dla ubezpieczeń na życie, jeżeli ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający
- kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny	- pozostałe rezerwy
- pozostałe kapitały rezerwowe	- pozostałe zobowiązania i fundusze specjalne
- niepodzielny wynik finansowy z lat ubiegłych	- rozliczenia międzyokresowe bierne i przychody przyszłych okresów
- wynik finansowy roku obrotowego

Kapitały własne - pochodzą od akcjonariuszy (S.A.) lub od członków w przypadku

Towarzystw Ubezpieczeń.

Kapitały obce - środki stanowiące pokrycie Funduszu Ubezpieczeniowego, są to rezerwy

techniczno - ubezpieczeniowe (RTU), stanowią one ok. 70% kapitałów

Towarzystw Ubezpieczeń.

LOKATY:

• działalność lokacyjna Towarzystw Ubezpieczeń, czyli lokowanie środków stanowiących pokrycie Funduszu Ubezpieczeniowego jest najistotniejszą działalnością poza ubezpieczeniami TU. Jest to standardowa działalność inwestycyjna.

Takie lokowanie środków, aby te lokaty spełniały następujące warunki:

1. Lokaty powinny być rentowne (przynosić dochód)

2. Lokaty powinny być bezpieczne ( powinno być zminimalizowane ryzyko utraty ulokowanych środków)

3. Lokaty powinny być płynne (możliwość zamiany lokaty na gotówkę)

Trójkąt działalności lokacyjnej:

R

B P

• im większe R tym mniejsze B i P

• im większe P tym większe B

Nadrzędnym celem działalności lokacyjnej jest spełnienie wszystkich 3 warunków.

Działalność lokacyjna Towarzystwa Ubezpieczeniowego polega na konstruowaniu portfela lokat, tak aby cały ten portfel w optymalny sposób spełniał te trzy warunki.

Towarzystwo Ubezpieczeniowe musi prowadzić bezpieczną działalność lokacyjną.

Uzyskanie dodatkowego dochodu z działalności TU:

1. Poprawia wyniku finansowego

2. Zwiększa konkurencyjne działanie TU

Płynność jest potrzebna, aby TU mogło terminowo wypłacać odszkodowania i świadczenia.

Nakłada się pewne ograniczenia na działalność inwestycyjną TU:

Nie we wszystkie instrumenty TU może lokować środki (jest 12 instrumentów, w które może)

• obligacje Skarbu Państwa (ze względu na to, że charakteryzują się wysokim bezpieczeństwem)

• akcje dopuszczone do publicznego obrotu oraz fundusze powiernicze (gwarantują wysoką rentowność

• depozyty bankowe (zapewniają płynność)

• nieruchomości

Ograniczenia udziału pewnych lokat w portfelu inwestycyjnym mają za zadanie nie dopuścić do nadmiernego ryzyka finansowego.

REZERWY TECHNICZNO - UBEZPIECZENIOWE:

• zaliczmy do kapitałów obcych

• jest to tylko pozycja księgowa

• gdy zawiera się składkę nie wiadomo kiedy i ile będzie trzeba wypłacić odszkodowania, ale inkasuje się całą składkę. Składkę tą dzieli się na części odpowiadające ilości okresów w trakcie ubezpieczenia (np. 12) na finansowanie poszczególnych okresów, po okresie w którym nie wypłaci się odszkodowania można tą trzymaną rezerwę zmniejszyć o część składki

• rezerwy te dzieli się na kilka grup

Rodzaje rezerw:

1. rezerwy związane ze składką np. rezerwa składek, rezerwa na pokrycie rezerw nie wygasłych, rezerwa na wyrównanie szkodowości

Przykład: ubezpieczenie AUTOCASKO

1 rok

Wss = O / S = 100 / 80 = 1,25

O= 125% ubezpieczenia pochłonęło odszkodowanie

2 rok

Wss = O / S = 40 / 80 = 0,5

O = 50% ubezpieczenia pochłonęło odszkodowanie

3 rok

Wss = O / S = 120 / 80 = 1,5

O = 150% ubezpieczenia pochłonęło odszkodowanie

Dlatego tworzy się te rezerwy, aby pokryć ten niedobór.

2. rezerwy związane z odszkodowaniami

- rezerwa na niewypłacone odszkodowania i świadczenia

- rezerwa na skapitalizowaną wartość rentowną, tworzy się ją wtedy jak wiemy, że

będzie się wypłacać, ale nie wie się kiedy, gdzie i ile

Przykład:

12 miesięcy

umowa na 1 rok

na dzień 30 grudnia rozwiązywane są rezerwy więc nie ma faktycznych

środków na wypłatę szkody na dzień 30 grudnia, dlatego tworzy się rezerwy za

niewypłacone odszkodowanie

3. rezerwy mieszane - to grupy rezerw, które przeznaczone są na pokrycie pewnych przyszłych wydatków (rezerwa na premie i rabaty dla ubezpieczającego)

Przykład:

Ubezpieczenie Autocasko

1 rok składka = 100 zł i obiecuje się 5% zniżki na następny rok

czyli w 2 roku składka wynosi 95zł

Tworzymy rezerwę techniczno - ubezpieczeniową po:

Rezerwy techniczno - ubezpieczeniowe, które są zobowiązaniami Towarzystw Ubezpieczeniowych z tytułu zawartych umów

1. Służą przede wszystkim do ocen działalności Zakładu Ubezpieczeń

2. Wpływają na wysokość wyniku finansowego

3. Kontrolują działalność operacyjną ZU

4. Za pomocą tych rezerw wyznaczamy wysokość Funduszu ubezpieczeniowego

Rezerwy techniczno - ubezpieczeniowe = Fundusz ubezpieczeniowy

Utworzenie rezerwy to koszt, a rozwiązanie rezerwy to przychód.

Przychody Zakładu Ubezpieczeń:

• najważniejszym przychodem jest przychód z tytułu składki ubezpieczeniowej, 78% przychodów ZU

• przychody z działalności lokacyjnej, 98% przychodów ZU

• pozostałe 2% to przychody z tytułu działalności operacyjnej

Koszty Zakładu Ubezpieczeń:

1. Koszty techniczne (98% wszystkich kosztów ZU), są to wszelki koszty związane z zawieraniem umów ubezpieczenia.

Zaliczamy następujące grupy kosztów:

- odszkodowania i świadczenia wypłacone

- zmiana stanu rezerw ( zwiększanie stanu rezerw)

- koszty operacyjne (koszty działalności ubezpieczeniowej czyli administracyjne i

akwizycji)

2. Koszty działalności lokacyjnej ( 2,3% wszystkich kosztów ZU)

3. Pozostałe koszty operacyjne (1,7% wszystkich kosztów ZU)

ZAWARCIE UMOWY UBEZPIECZENIA

AGENT:

• działa w imieniu i na rzecz ZU

• związany jest z ZU umową agencyjną, określa ona zakres kompetencji

• nie jest on pracownikiem ZU tylko odrębnym podmiotem gospodarczym

• ubezpieczający składa wniosek u agenta i to on podejmuje decyzje o przyjęciu ryzyka

• agent wystawia polisę ubezpieczeniową

• ubezpieczający płaci składkę ubezpieczeniową agentowi i od tego czasu spełniony jest obowiązek zapłaty składki

wniosek ubezp.

ZU Ag Ub

Polisa ubezp.

wniosek ubezp.

składka

kopia polisy

składka

Za wszelkie czynności agenta ubezpieczeniowego odpowiedzialny jest ZU ( np. gdy nie przekaże naszej składki). Aby sprawdzić czy agent nie jest oszustem powinno się żądać od niego:

• zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej

• dowodu zawarcia umowy z danym ZU

Polisa ubezpieczeniowa:

• jest to dokument ZU, agent otrzymuje polisy in blanco, wypełnia je i musi się z nich rozliczyć (z każdego otrzymanego dokumentu) z ZU w określonym zazwyczaj krótkim czasie.

Agent składa do ZU weksel in blanco - pomaga to w jakichkolwiek roszczeniach ZU.

Agent występuje przy inicjowaniu zawarcia umowy ubezpieczeniowej.

Agent - może inkasować kolejne raty składki, może zmieniać treść umowy (np. podwyższanie ubezpieczenia)

Wynagrodzenia agenta to prowizja w zależności od składki.

PODZIAŁ UBEZPIECZEŃ

Podział ubezpieczeń na:

• ubezpieczenia gospodarcze

• ubezpieczenia społeczne

UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE	UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE
INSTYTUCJA PROWADZĄCA - Zakład Ubezpieczeń w formie S.A. - Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych (w Polsce jest 69 ZU, z tego 6 TUW)
RYZYKA OBJĘTE OCHRONĄ - określa je Zakład Ubezpieczeń na - określone są przez państwo jako bazie oczekiwań rynkowych, najważniejsze z pkt. widzenia ładu klientów. społecznego (renty, emerytury, ryzyko Dotyczy zarówno ryzyk majątkowych choroby, śmierci, wypadku - są to jak i osobowych. ryzyka osobowe, zawsze dotyczą osoby
CHARAKTER PRZYSTĄPIENIA - mają charakter dobrowolny lub - są obowiązkowe obowiązkowy
GWARANCJA WYPŁATY - nie ma gwarancji państwowych - jest gwarancja państwowa dla wypłaty - świadczenia wypłacane są w ramach dział. Świadczeń Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, na ten fundusz składają się wszystkie zobowiązania ZU - w przypadku upadłości pokrywa 100% roszczeń z ubezp. majątkowych i 50% z ubezp. życiowych (nie więcej jak 30tys. E)

Podział ubezpieczeń ze względu na swobodę wyboru:

1. Ubezpieczenia obowiązkowe

• OC komunikacyjne

• OC rolników

• Ubezpieczenie budynków i budowli w gospodarstwie rolnym

Istotność ubezpieczeń OC wynika z przepisów Kodeksu Cywilnego, który mówi, że

każdy kto wyrządził szkodę jest zobowiązany do jej naprawienia.

Wyróżniamy dwa rodzaje odpowiedzialności:

1. deliktowa (na zasadzie winy i ryzyka)

2. kontraktowa

Celem stosowania obowiązku ubezpieczenia OC jest zaspokojenie poniesionych przez poszkodowanych strat i w efekcie budowanie ładu społecznego.

Ubezpieczenia obowiązkowe posiadają jednolite warunki we wszystkich Towarzystwach, są one opublikowane w formie rozporządzenia Ministra Finansów.

W Polsce występuje również ubezpieczenie „ quasi ubezpieczenia” gdzie przymus ubezpieczenia wynika z innych ustaw, a warunki określane są i publikowane przez ZU

np. - ubezpieczenia sportowców

• ubezpieczenie związane z OC zawodowym (komornik, adwokat, zarządca nieruchomości, pośrednik nieruchomości...)

W ubezpieczeniach „quasi” nie ma w zasadzie kontroli, jedynie mogą być Stowarzyszenia lu Urzędy Nadzoru.

2. Ubezpieczenia dobrowolne:

Warunki są określane przez poszczególne Zakłady Ubezpieczeń, istnieje obowiązek przekazania tych warunków do Urzędu Nadzoru. Nie można stosować klauzul.

Podział ubezpieczeń wg przedmiotu ubezpieczenia:

UBEZPIECZENIA

MAJĄTKOWE OSOBOWE

rzeczowe majątkowe życiowe wypadkowe

sensu stricto

(ubezp. interesu fin.

np. OC, należności, zdrowotne

utrata zysku) następstw

nieszczęśliwych

wypadków

Podział ustawowy ubezpieczeń:

• podział ten został zdefiniowany w załączniku do ustawy ubezpieczeń i dzieli ubezpieczenia na dwa działy:

1. Ubezpieczenia życiowe

2. Ubezpieczenia majątkowe

podział ten został przepisany z dyrektywy.

Istnieje wymóg, że jeden ZU nie może prowadzić obu tych działów jednocześnie.

I. Ubezpieczenia życiowe podzielone są na pięć grup:

1. na życie

- ok. 53% wszystkich ubezpieczeń na rynku

- duże znaczenia tej grupy wynika z tego, że najpopularniejszym ubezpieczeniem w

Polsce jest ubezpieczenie pracownicze - grupowe

2. ubezpieczenie posagowe

- ok. 2% wszystkich ubezpieczeń na rynku

- niskie znaczenia tych ubezpieczeń wynika z niechęci Polaków do tego ubezpieczenia

3. na życie z Funduszem Inwestycyjnym

- ok. 32% całego rynku

- w przypadku starości, zgonu

- wzrost znaczenia tej grupy wynika z:

• problemów finansowych ZUS'u

• reformy emerytalnej

• wzrostu zamożności

• wzrostu skłonności do oszczędzania

4. ubezpieczenia rentowe

- ok. 8% całego rynku

5. ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe jeżeli związane z grupami a - d

- ok.14% wszystkich ubezpieczeń na rynku

• wysokie znaczenia tej grupy związane jest z ubezpieczeniami grupowymi

Obecnie działalność w tym dziale wynosi 34 ZU i dział ten zbiera ok. 34% składki z całego rynku.

DZIAŁ II: Ubezpieczenia majątkowe i pozostałe osobowe (18grup)

W ubezpieczeniach majątkowych największe znaczenie mają ubezpieczenia komunikacyjne. Przypis z ubezpieczeń komunikacyjnych to 34% składki całego działu, a z autocasco 36% (III grupa).

PZU ubezpiecza 7-9 mln samochodów.

Ubezpieczenia komunikacyjne są wysokoszkodowymi. Wskaźnik szkodowości w tychże grupach ubezpieczeń sięga powyżej 100%.

ZU nie może odmówić ubezpieczenia kierowcy poniżej 25 roku życia, może wyznaczyć jednak wysoką ceną ubezpieczenia, powodując, iż będzie ono dla niego nie opłacalne.

Kolejne istotne grupy w tym dziale, to ubezpieczenia szkód spowodowane żywiołami (gr. VIII) i u. kradzieżowe = uszkodzenia mienia. Razem: 15% rynku.

Pozostałe grupy są mniej znaczące.

W najbliższym okresie należy oczekiwać rozwoju następujących grup ubezpieczeń:

1. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej

2. ubezpieczenie ochrony prawnej

3. ubezpieczenie finansowe (w tym: u należności finansowych, gwarancje, u należności kontraktowych)

4. ubezpieczenie utraty zysku. Pokrywa koszty stałe i zyski, które byśmy uzyskali, gdyby dane zdarzenie nie miało miejsca. Ok. 17% przedsiębiorstw je wprowadza.

PRZYCZYNY REFORMY:

Stary system oparty był na zasadzie repartycji i umowy pokoleniowej.

FUS:

• składki: 1981- 15%

1999 - 45% wynagrodzenia

• dotacje z budżetu państwa: 1999 - ok. 25%

2001 - 28% całego budżetu państwa (PKB 16%)

• świadczenia, renty, emerytury (WYPŁACA)

PRZYCZYNY KRYZYSU FINANSÓW UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH:

• zmiany demograficzne, starzenie się społeczeństwa

• unikanie płacenia składek do ZUS poprzez stos umów-zleceń itp.

• Niski wskaźnik ściągalności składek, 44% przedsiębiorstw nie płaciło składek do ZUS

• System oparty był na zdefiniowaniu świadczeń - kto pracował, przysługiwało mu prawo do emerytury - nie ważne ile wniesiono składek. Rząd obliczał emeryturę.

• Wykorzystywanie systemu ubezpieczeń do walki z bezrobociem.

Średni wiek emerytalny w 1998 roku: 57 lat.

Obecnie ustawowo: K 60, M 65 lat. Ograniczono system wcześniejszej emerytury do 14 pozycji.

• System był pod silnym wpływem politycznym. Rząd ustalał wartości kwoty bazowej

• System nie dawał bezpieczeństwa obywatelom.

W wyniku reformy, system stał się systemem repartycyjno - kapitałowym.

Repartycyjny - obecni pracujący - ich składka jest świadczeniem na rodziców itd.

Wcześniej składki do ZUS: 45%

Po reformie: 23% pracownik

22% pracodawca

w wyniku reformy zmieniono charakter prawny sł. do ZUS. Ze świadczenia publiczno- prawnego stała się elementem wynagrodzenia.

Składka zasila 4 fundusze prowadzone przez ZUS: chorobowy (z 23 na 3%), rentowy, emerytalny, wypadkowy.

45

23 22

3% 8% / 8% 12% / 12% 2%

chorobowy rentowy emerytalny wypadkowy

pracodawca 35 dni świadczenia zw z 15% ZUS w pracy, w drodze

całk utratą 9% OFE z i do pracy

zdolności do pracy

(odp stopień

inwalidztwa)

Regularne składki emerytalne wpływające do ZUS-u zapisywane są na indywidualnych kontach, jednak zapis ten ma wyłącznie charakter informacyjny. Nie wiąże się z rzeczywistą gotówka. Prawa emerytalne uzyskiwane za pracę do 1999 roku pojawią się na koncie jako kapitał początkowy.

Em = 24% kwoty bazowej + 1.3% za rok składkowy + 0.7% za rok nie składkowy

(studia, wojsko, urlop macierzyński; max 1/3 lat składkowych)

W nowym systemie wart emerytury oparta jest wyłącznie o wpływ składki.

(NIE MA OKRESÓW NIE SKŁADKOWYCH!!!)

Nowa formuła emerytalna:

MKUE - międzypokoleniowy kapitał uprawnień emerytalnych

Em = ---------------------------------------------------------------------------------------------

Dalsze trwanie życia (w miesiącach; uśrednione)

Środki zgromadzone na koncie podlegają waloryzacji o wskaźnik, który znajduje się pomiędzy wskaźnikiem inflacji, a wskaźnikiem wzrostu płac.

Waloryzacja jest kwartalna (środki zgromadzone w ZUS).

W nowym systemie występuje pojęcie min emerytury, ale przysługuje ona osobom, które przepracowały 20 lat K, 25 lat M, posiadają ustawowy wiek emerytalny i z dwóch obowiązkowych filarów nie osiągają świadczeń w wysokości określonego min., np. w 1999 r. 415 zł brutto, obecnie ok. 500 zł brutto (min emerytura).

Gwarancja państwa co do wysokości świadczeń emerytalnych odnosi się tylko do min emerytury.

Pomoc społeczna ma zastąpić braki finansowe u osób, które były więźniami (krótko pracowały).

1

FU

Wysokość składki

---