Teoria naukowa i jej funkcje
To system praw wyjaśniajacych jakąs klase procesów, pozwalajacych przewidywac zmiany, jakim procesy te mogą podlegać w różnych warunkach i pod wpływem różnych czynników; w tworzeniu teorii naukowej wykorzystuje się też hipotezy
FUNKCJE
1.deskryptywna- zwiazana jest z daniem odpowiedzi na pytanie: „tak jest?”
2.eksplamacyjna- (wyjaśniajaca)- pytanai wyjaśniajace przyczyny
3.prognostyczna- (przewidująca)- przewidywanie jakiś procesów, pytanie „jak będzie?”
4.pragmatyczna- (praktyczna)- pytanie jak działąć by osiągnąc cel
wiedza zimna- jest ona systematyczna i dobrze uzasadniona, bowiem uzyskujemy ją głównie poprzez badania naukowe prowadzone przez całą rodzine nauk społecznych, które pozwalają poznac człowieka; pozwala przewidywać i wyjaśniać reakcje człowieka oraz sterowac nimi
wiedza gorąca- pochodzi bezpośrednio z zycia, pełni ona istotną rolę społeczną w wielu przypadkach pozwala ona rozsądnie opisac, zrozumiec i wyjaśnic zachowania jednostek i grup- jednak ma ona wiele ograniczen, bowiem w wileu przypadkach skąłda się ona z twierdzeń niepewnych, wieloznacznych, nieuzasadnionych a nawet fałszywych
klasyfikacja nauk
1.formalne- opiera siena faktach logicznych (logika, matematyka); stosuje metode akscjometryczn- dedukcyjną; formalne metody sa niezawodne, udowodnione
2.empiryczne- metody hipotetyczno- dedukcyjne, polegają na stawianiu hipotez i ich krytyce, sa potwierdzone tylko w pewnym stopniu
-przyrodnicze (bologia, fizyka)
-o człowiekui społeczeństwie (socjologia i psychologia)
cechy prawdy naukowej
1.wysoka zawartość informatywna
2.ogólnośc- wyraża się liczbą wniosków jakie można z danego twierdzenia „wyniknąć”
3.ścisłość- dązenie do precyzji sformułowań (język matematyki)
4.pewność
psychologiczna- oznacza przekonanie badacza, ze głoszone przez siebie twierdzenie jest prawdziwe
logiczna- oznacza stopień potwierdzenia danego twierdzenia w świetle teorii prawdopodobieństwa
epistemologiczna-stopień potwierdzenia danego twierdzenia w świetle uzyskanych danych epistemologicznych
warunki wyjaśnień naukowych
1.prawomocności- twierdzenia o które pytam „dlaczego” i twierdzenia które podajemy w odpowiedzi winny pozostawać w relacji wynikania
2.sprawdzalności empirycznej- twierdzenie podane w odpowiedzi musi mieć sens empiryczny tzn. winno z niego wynikac ze istnieje jakiś sposób pośredniego lub bezpośredniego sprawdzenia czy jest tak czy nie jest tak jak w tym twierdzeniu się głosi
3.prawdziwości- twierdzenie podane w odpowiedzi musza być wystarczajaco uzasadnione i sprawdzalne a wyniki tej weryfikacji musza być pozytywne
4.zupełności pragmatycznej-odpowiedz ma być wyczerpująca tak aby nie sugerowała następnego pytania „dlaczego”
5.spójności semantycznej- wyjaśnienia w obrębie danej teorii winny odwoływac się do zmiennych jednego rodzaju a jednocześnie ich liczba musi być ograniczona
6.unifikacji- teoria nie może być izolowana, winna być powiazana z innymi teoriami w spójny system a jest to możliwe poprzez przyjęcie wspólnej podstawy bądź przyjęcie wspólnych zasad wyjaśniajacych
czynność-jest to proces ukierunkowany na osiągnięcie wyniku o strukurze kształtujacej się stosownie do warunków tak, ze możliwośc osiagnięcia wyniku zostaje utrzymana
cechy czynności wyższych
1.sa ukierunkowane i zorganizowane
2.sa kierunkowane zawartością inf. bodźców (sa dostosowane do znaczenia bodźców)
3.odpowiadają całości sytuacji wzajemnych zalezności między elementami tej sytuacji
4.odpowiadaja nie tylko aktualnej sytuacji ale wynikają także z dotychczasowych doświadczen ioczekiwań czlowieka
5.po osiągnieciu wyniku czynność się konczy a w przypadku popełnionych bledów istnieje możliwośc jej skorygowania
6.są świadome
rodzaje struktury czynności
1.struktura formalna- jest to czasoprzestrzenny porządek zachowania kształtujacy się tak, aby pewne operacje stwarzajace warunki do operacji następnych wykonane zostały włąsnie przed tymi operacjai a także aby nastepujace po sobie operacje nie niweczyły skutków operacji poprzednich
-struktura liniowa
-struktura cykliczna
-struktura rozgałęziona
2.sruktura funkcjonalna- jest organizacja zachowania wyrózniona ze względu na funkcje jaką spełnia przez poszczególne czynności w przybliżeniu się badż oddalaniu od wyniku
3.struktura modalna- jest to organizacja zachowania wyodrębniona ze względu na udział postawowych dominujacych procesów uczestniczacych przy wykonywaniu danej czynnosci
4.struktura molarna- jest to organizacja zachowań wyrózniona ze względu na dajace się wyodrebnic wieksze calosci
-zdanie
-operacje
-kontrola wykonania zadania
-wynik
Prawo Yerkes'a Dodsona
I- głosi że istnieje krzywoliniowa zależność między większością napiecia emocjonalnego i motywacyjnego a sprawnością działania
II- głosi, ze im trudniejsze zadania tym mniejsze natężenie emocji i motywacji wystarcza do osiągnięcia warunków optymalnych
Internalizacja zadań- wykonywanie zadań bez nacisku zewnętrznego , wykonuje sam bo się z tym utożsamiam; ludzie otrzymują lepsze rezultaty
ZALEŻY OD:
WYKONYWANIA ZADAN SPOŁECZNIE WAŻNYCH
1.atrakcyjnosci grupy dla jej członków
2.jednolitości stawianych wymagań
3.braku konfliktów w grupie
4.nagród zewnętrznych
5.stopnia trudności zadania- bardziej cenione sa zadania proste
SPOSOBU POSTAWIENIA ZADANIA
Motywacja- jest to proces inicjowania zachowań umożliwiajacy ich trwanie i sterujacy zachowaniem tak aby możliwe było osiągnięcie wyniku
Motywacja zewnętrzna- ma swoje źródło w czynnikach zewnetrznych, w nagrodach i karach zarzadzanych siłami zewnetrznymi przy czym sprawa wewnętrznej satysfakcji jest drugorzedna. Rodzajem mechanizmu motywacji jest tu mechanizm redukcji napięcia motywacji. Sposób postrzegania działania - zadanie jako cel instrumentalny
Motywacja wewnętrzna- ma swoje żródło w czynnikach natury wewnętrznej przy czym zazwyczaj sa nimi zadowolenia oraz samospełnienie a nie wzmocnienie zewnętrzne. . Rodzajem mechanizmu motywacji jest tu mechanizm realizacji celów nadrzędncych.
Sposób postrzegania działania- zadania zadania jako wartość autofeliczna
Potrzeba samorealizacji- wg. Maslowa- jest to stałe dąrzenie do pełnego zrealizowania potencjalnych możliwości człowieka uznawanych za najbardziej podstawowy cel czyli `bycie tym kim się jest i stawanie się tym kim chciałoby się być” jednocześnie
Potrzeba stymulacji- wyraza się w dązeniu do utrzymania optymalnego poziomu pobudzenia
Koncepcja behawiorystyczna- człowiek jest układaem sterowanym z zewnątrz,jego zachowanie jest całkowicie kontrolowane przez środowisko zewnętrzne. System nagród i kar znajdujace się w otoczeniu decyduje o tym czego człowiek unika a do czego dąży; jednoczesnie procesy psychiczne nie odgrywają zadnej roli w nawigowaniu ludzkim zachowaniem: pojęcie silnej woli jest semantyczną fikcją; zwolennicy tej koncepcji opracowali system metod i technik zmain reakcji człowieka, którynazywa się inżynierią behawiorystyczną zgodnie z nią manipulując srodowiskeim a głownei stosujac odpowiedni repertuar nagród i kar można dowolnie modyfikować ludzkie zachowanie ; ten mechaniczny portret jest całkowicie sprzeczny z potocznymi wyobrazeniami o działaniu człowieka
Zachowanie typu S- to zachowanie uczenia się ragowania na bodźce
Zachowanie typu R- nagroda jest nastepstwem wykonania danej reakcji
Procedury stopniowanie wzmocnien pozytywnych
1.stałych odstepstw czasowych -zgodnie z nią zachowanie człowieka jestregularnie nagradzane po upływie okreslonego czasu- skoro nie ma wyraźnych zależności między osiagnięciami w nauce czy w pracy a wielkościa wzmocnienia materialnego i moralnego ludzie często dzialają na zwolnionych obrotach, pracują nierytmicznie zwalniaja tempo pracy a zwiększaja je tuz przed okresem nastepnego wzmocnienia
2.stałych proporcji- zgodnei z nią człoweik otzrymuje bodźce materialne lub moralne, po wykonaniu określonej pracy. W tym przypadku wzmocnienie nastepuje regularnie po każdej reakcji- rodzaj i siła wzmocnienia nie tyle zalezy od upływu czasu ile od rzeczywistych osiągnieć człowieka; procedura ta z reguły pobudza aktywnośc i zwiększa tempo działania- jej skutecznośc w dużym stopniu zalezy od tego czy umiemy prawidłowo okreslić po ilu reakcjach człowieka należy podać wzmocnienie
3.zmiennych odstepstw czasowych- w procedurze tej wzmocnie nia sa nieregularne, czas jaki upływa między reakcją a nagrodą zmienai się losowo. Nie można przewidzieć kiedy reakcja zostani nagrodzona wystepuje wiec niepewnośc w srodowisku, jest ona popularna w zyciu społecznym wpływa na wyższe tempo działania i bardziej rytmiczna prace
4.zmiennych proporcji- zmienai się liczba reakcji po której nastepuje wzmocnienie, rozkąłd o zmiennych proporcjach jest zazwyczaj najbardziej efektywny, ludzie pracują rytmicznie i na wysokich obrotach,można powiedziec ze zyją oni nadzieją iż wczesniej czy pozniej ich wysiłki zostana docenione
negatywne skutki karania
1.generalizacja hamowania- polga na tym, ze kara tlumi nie tylko reakcje niepoządane lecz również wiele zachowan o dużej doniosłości społecznej. Ludzie przyjmują poglad, ze aktywność się nei oplaca, stają się bierni i wystepuje brak zaangażowania w swoją pracę. Należy wiec karac zachowania aspołeczne a jednoczesnie nagradzac zachowania porządane
2.zaburzenie emocjonalne- jedną z konsekwencji tych silnych i nieadekwatnych kar są reakcje lękowe i reakcje uniakania, gniew, agresja. Zaczyna reagować emocjonalnie na zupełnie neutralne bodźce. W dzisiejszych czasach zaburzenia emocjonalne sa jednym z głównych prolemów człowieka
3.unikanie źródeł kar- jest rzecza naturalna, ze ludzie unikaja tych osób i instytucji, które wymierzają im kary. Jedynie zwiekszenie roli wzmocnien pozytywnych takich jak bodźce materialne, dobra atmosfera w pracy czy uznanie społeczne może zapobiec temu zjawisku
4.dostarczanie negatywnych wzorców zachowania- proces karania jest jednoczesnie procesem uczenia się w którym osoba karana zapoznaje się z negatywnymi wzorcami zachowań
warunki podnoszenia skutecznosci karania
1.nie należy karac osoby, tylko niepożadane reakcje ponieważ ludzie nei powinni czuć się niepotzrebni i niepożadani
2.nie należy stosowć kardługotrwałych ponieważ to nei motywuje tylko zniechęca
Skinner-wolnośc i godnośc
Wolność rozumiana jest jako uwolnienei zachowań człowieka od wzmocnień negatywnych
Godność jest prawem do wzmocnien pozytywnych
Skoro wolnośc i godność sa definiowane w terminach wewnętrznego wzmocnienia to nie sa atrybutami osobowosci czowieka,nie sa one również cechami zachowanai lecz parametrami środowiska fizycznego i społecznego. Zgodnei z tym to nei człowiek jest wolny ale jedynie swiat w którym działa. Podobnie godnośc nie jest zakorzeniaona w osobie czy w jej umyśle lecz jest formą opisu otoczenia w którym znajdują się bodźce zwane wzmocnieniami poztywnymi. Skinner odebrał jednostce jej atrybuty czyli wolność i godnośc i przypisał je środowisku zew.- człowiek behawiorystyczny zyje wiec poza wolnoscia i godnościa
Inzynieria behawiorystyczna
Jest systemem algorytmicznych metod i technik modyfikacji zachowań człowieka, jej cel to modyfikacjaniepożadanych zacowań i towarzyszacych im reakcji emocjonalnych i poznawczych. Jej CELEM jest nie zmaian stanów wew. (poczucie winy, lęk, siła woli) lecz modyfikacja reakcji człowieka, które sa obserwowalne i które można zmierzyć
dwa argumenty wskazujace na słabośc koncepcji behawiorystycznej:
1.behawioryści zajęli się fragmentem człowieka, pominęli procesy emocjonalne
2.redukcjonalizm- sprowadzenie zachowań do bardzo prostej formuły
Mechanizm obronny osobowości (psychodynamiczny) -najcześciej przyjmuje się, iż stanowią pewną nawykową metodę radzenai sobie z konfliktami, sposoby te funkcjonują nieświadomie, ludzie nie zdają sobie sprawy z ich działania, obrona odbywa się poza ich świadomościa, przede wsystkim redukuja czy obnizaja poziom lęku, który powstaje w sytuacji konfliktowej, nie rozwiazują konfliktów a jedynie łagodza ich objawy
Rodzaje mechanizmów obronnych
1.represja (wyparcie) po lega na usuwaniu ze świadomości myśli o konfliktach, opedach, przykrych przezyciach i upokarzajacych niepowodzeniach , które powodują lęk i poczucie winy
2.projekcja to nieświadomy mechanizm rzutowania swoich niepożadanych cech czy wad na innych ludzi; przypisujac otoczeniu nieszlachetne motywy działania człowiek chroni się przed przyznaniem ze sam kieruje się takimi dązeniami; projkcja zmniejsza lek i wpływa na wzrost samooceny, ma charakter wybiórczy
3.racjonalizacjapolega na nieadekwatnym wyjasnieniu przyczyn zachowania , dązenia i motywy prawdziwe sa zasteowane przez te mile widziane
wg. Zawadzkiego:
-kwasne winorona- człowiek nie może osiągnąc celu i dlatego mówi, ze cel ten nie ma znaczenia
-słodkie cytryny- człowiek wmawia sobie ze zdarzenia i sytuacje których nie znosi sa przyjemne
4.substytucja-polega na zastepowaniu celów,których nie można osiagnąć przez cele które sa łatwiejsze
-kompensacja- czlowiek kieruje swoją aktywnośc na cele podobne do tych, których nie udało mu się poprzednio osiągnąć
-sublimacja- człowiek wyraża swoje nieakcentowane popędy i dązenia w formie,która zyskuje uznanie społeczne
różnice miedzy lękiem a strachem
strach jest nieprzyjemnym tanem emocjonalnym, który sygnalizuje zewnętrzne niebezpieczeństwo , jego przyczyny znajdują się w środowisku fizycznym
lęk jest sygnałem niebezpieczenstwa wewnętrznego z którego czowiek nie do końca zdaje sobie sprawę ,jest zagrozeniem dla całej osobowości
myślenie twórcze typu P- w umyśle osoby powstają idee, hipotezy nowe z punktu widzenia jej dotychczasowego życia, zdolnośc tego typu posiadają wszyscy ludzie, pozwala lepiej zrozumieć świat
myślenie twórcze typu H- prowadzi ono do odkryć, wynalazków technicznych, które do tej pory nie były znane
jak powstaje motywacja w koncepcji poznawczej
na skutek checi poznania, zaspokojenia ciekawości świata,motyw poznania
klasyfikacja osobowości wg. wartości
1.dionizyjskie- człowiek, który je akceptuje najwyżej ocenia takie dobra jak konsumpcja, komfort czy wygodne zycie, dązy do zycia pełnego radości i satysfakcji, uwaza ze trzeba brać ze świata jak najwiecej, w krańcowej formie taki tryb życia jest egoistyczny i pasożytniczy
2.heraklesowe- człowiek dązy do dominacji nad innymi ludźmi, do zdobyci włądzy i slawy; nie wazne sa dla niego komfort i wygody, wazna jest edynie kontrola nad otoczeniem, grupami i strukturami społecznymi
3.prometejskie- człowiek widzi siebie jako czastkę wspólnoty, często podejmuje działania altruistyczne oraz prospołeczne; walka z cierpieniem, złem, okrucieństwem czy represjami posiada dla niego najwyższa wartośc osobistą
4.apollińskie- ludzie przypisują najwyższe znaczenie twórczosci, poznawaniu świata, rozwoju nauki i sztuki; te wartości zwiekszaja szanse przetrwania kultury i cywilizacji
5.sokratyczne- najwyższym dobrem człowieka staje się poznanie i zrozumienie samego siebie oraz doskonalenie własnej osobowości; ciągły rozwój, samokształcenie dają mu największa satysfakcję
działania zachowawcze- ochronne, wypełniaja codziennośc i zachodza w stałych granicach wyznacanych przez kulturę i nature, w czasach zagrożenia bezpieczeństwa lub leku przed samotnościa powstaje pewne napięcie motywacyjne i człowiekpodejmuje pospolite czynności, których celem jest zobycie deficytowych czynności; działania zachowawcze sa na ogół nawykowe , stereotypowe, powtazralne i konwencjonalne
działania transgresyjne- ustawione na przekrazanie włąsnych możliwości a po ich przekroczeniu motyacja się wzmaga; polega na celowym przekraczaniu granic dotychczasowych osiągnieć i doświadczeń, człowiek podejmuje czynności twórcze i innowacyjne, rozszerza kontrole nad zjawiskami natury, wprowadza reformy gospodarcze, rozszerza zakres włądzy czy podejmuje nowe próby autokreacji; prowadzi to do zmainy osobistej i społecznej, dzieki nim powstaje sztuczny świat technologii, kultury, cywilizacji, który jest wytworem aktów
Cechy osoby autorytarnej
1.autorytarna uległość, posłuszeństwo i szacunek wobec autorytetu
2.autorytarna uległość, idealizowanie autorytetu, cześty brak możliwości krytykowania go
3.autorytarna agresja- odrzucenie możliwosci jakichkolwiek uchyleń od akceptowanych, konwncjonalnych norm
4.władza i siła- podzielenie ludzi na dominujących i słabych
5.destruktywnośc i cynizm- cyniczny stosunek do ludzi, przejawiajacy się pogarda wobec osób nienalezacych do grupy lub partii autorytetu
6.projekcja- tendencja do spostzreganai złych sił działajacych we wrogim swiecie pełnym złych ludzi
7.przcenienei roli seksu
8.antyinfracepcja- niechęć do wgladu w motywy postępowania , introspekcji
9.konwencjonalizm- szywne przywiazanie do wartości klasy średniej i nadmierna wrażliwośc na bierzace naciski zewnetrzne
10.przesądy i stereotypy- skłonnośc do myślenai sztywnymi kategoriami, potrzeba łądu i formalnej rutyny, tendencja do przypisywania odpowiedzialności czynnikom zewnetrznym pozostajacych poza kontrolą jednostki
Nauka: system wiedzy, twierdzen uzasadnionych i sprawdzonych, dotyczacych waznych dla czlowieka dziedzin rzeczywistosci.
Metoda naukowa: zespół czynnosci podjetych przez badacza i procesow jakie musza się odbyc aby uzyskac uzasadnione i sprawdzone twierdzenie o badanych faktach.
Teoria naukowa i jej funkcje:To system praw wyjaśniajacych jakąs klase procesów, pozwalajacych przewidywac zmiany, jakim procesy te mogą podlegać w różnych warunkach i pod wpływem różnych czynników; w tworzeniu teorii naukowej wykorzystuje się też hipotezy Funkcje:
1.deskryptywna- zwiazana jest z daniem odpowiedzi na pytanie: „tak jest?”2.eksplamacyjna(wyjaśniajaca)- pytania wyjaśniajace przyczyny 3.prognostyczna- (przewidująca)- przewidywanie jakiś procesów, pytanie „jak będzie?” 4.pragmatyczna- (praktyczna)- pytanie jak działać by osiągnąć cel.
klasyfikacja nauk 1.formalne- opiera się na faktach logicznych (logika, matematyka); stosuje metode akscjometryczno - dedukcyjną; formalne metody sa niezawodne, udowodnione 2.empiryczne- metody hipotetyczno- dedukcyjne, polegają na stawianiu hipotez i ich krytyce, są potwierdzone tylko w pewnym stopniu -przyrodnicze (bologia, fizyka)
-o człowiekui społeczeństwie (socjologia i psychologia).
Cechy metody aksjom-deduk: opiera się na faktach prawziwych logicznych a nie empirycznych, twierdzenia formulowane za pomoca tej metody sa niezawodne i udowodnione, metoda ta zmierza do formulowania twierdzen zgodnych z istniejacym systemem twierdzen.
Cechy metody hipotetyczno - deduk: opiera się na faktach empirycznych, twierdzenia maja charakter zawsze hipotetyczny tzn mogą być zawodne i odwolywalne, metoda ta zmierza do formulowania sadow zgodnych z rzeczywistoscia.
Psychologia jako system twierdzen: a) gromadzenie twierdzen o faktach b)klasyfikacja faktow c) formulowanie praw naukowych. Twierdzenie które mowi o zaleznosciach, wyjasnia jakies zaleznosci.
Determinizm: poglad filozoficzny wg którego kazde zdarzenie jest jednoznaczne wyznaczone przez warunki w jakich zachodzi. Scjentyzm poglad filozoficzny gloszacy ze prawdziwa wiedze o rzeczywistosci można uzyskac poprzez poznanie naukowe zas metody stosowane w naukach mat-przyrod uwazane sa za wzorcowe w tworzeniu wszelkiej wiedzy naukowej.
Paradygmat przyjety sposób widzenia rzeczywistosci w danej dziedzinie wiedzy.
Padeigma wzorzec model, czlowiek z zewnątrz sterowany.
Bechawiorysci dokonuja pomiaru bodzcow S-R (zewnetrznych)
Dobra teoria naukowa powinna spelniac: poprawnie opisywać rozlegla klase obserwacji opierajac się na modelu zawierajacym tylko nieliczne elementy dowolne, powinna umożliwić precyzyjne przewidywanie wyników przyszłych pomiarów.
Antefakt: sztuczny twor metody badawczej nie istnieje w rzeczywistosci.
Cele badania naukowego: zewnetrzny - jest niezależny od badacza i wynika z problemów jakie są w danej dziedzinie. Wewnetrzny - zalezy od badacza, badacz dąży do prawdy.
Kryteria jakie musza być spelnione dla prawdy naukowej: wysoka zawartosc informatywna, ogólnosc (liczba wnioskow z danego twierdzenia), scislosc, pewnosc (pewnosc psychologiczna-przekonanie badacza ze pisze prawde, logiczna - niezawodnosc twierdzen z punktu widzenia teorii prawdopodobienstwa, epistemologiczna- teoria poznania, prostota - logiczna, matematyczna.
Warunki jakie musza spelniac wyjasnienia naukowe: prawomocnosci - w. twierdzenia o które pytamy dlaczego? I twierdzenia jakie podajemy w odpowiedzi na to pytanie powinny pozostawac w stosunku wynikania. W. Sprawdzalnosci empirycznej: twierdzenie podane w odpowiedzi musi mieć sens empiryczny powinno wynikac ze istnieje jakis sposób sprawdzenia tego czy jest tak jak w twierdzeniu czy nie. W. Prawdziwiosci, w. Zupelnosci pragmatycznej: twierdzenie w odpowiedzi powinno być wyczerpujace w. Spojnosci semantycznej - wyjasienia w obrebie jednej teorii winny odwolywac się do zmiennych jednego rodzaju i ich liczba powinna być ograniczona. W. Unifikacji- teoria nie może być izolowana powinna być powiazana z inymi teoriami w spolny system poprzez przyjecie wspolnych zalozen lub zasad.
Człowiek w sytuacji zadanowej:
Bodzcowa i zadaniowa struktura sytuacji - Sytuacja: to układ wzajemnych stosunków człowieka z innymi elementami jego środowiska w danym okresie czasu. Srodowisko: wzglednie trwaly uklad elementow otoczenia czlowieka wazny dla jego zycia. Struktura bodzcowa: uklad elementow sytuacji które w danym momencie dzialaja na czlowieka jako bodzce i wywoluja jego reakcje. Zadaniowa wyznacza ja uklad wartosci i mozliwosci czlowieka. Wartosc to stan rzeczy od którego zalezy kierunek aktywnosci czlowieka. Sytuacje: a) waznosci - podmiot jest najwazniejszym elementem tej sytuacji jej odwrotoscia jest sytuacja uposledzenia. B) wymagan moralnych- glowna wartoscia jest przestrzeganie norm współżycia miedzy ludźmi. C) osiagania sukcesu- wiaze się z potrzeba osoiagania osiagniec. D) zagrozenia ma miejsce gdy istnieje prawdopodobiens.utraty cenionej przez podmiot wartosci.
Relacje struktura czynosci: liczba operacji, zwiazki miedzy operacjami, nastepstwo czasowe, przyczyny-skutki, funkcjionalnosc, modalna.
Rodzaje struktury czynnosci: 1) struktura formalna: to czasowo przestrzenny porządek operacji ksztaltujacy się tak ze pewne operacje nastepuja po sobie w okreslonych warunkach a także nastepujace po sobie operacje nie niszcza skutkow operacji poprzednich: str liniowa Z W str. Cykliczna Z -----> -------->W str. Alternatywna- rozgaleziona charakteryzuje się mozliwoscia wyboru na kazdym etapie zadania. 2) struktura funkcjonalna to przadek zachowania wyznaczony funkcja jaka spelniaja poszczegolne czynnosci w przyblizaniu się lub oddalaniu podmiotu od wyniku. A) czynnosci pomocnicze: przygotowawcze, kontrolne, korekcyjne, obronne. B) czynnosci wlasciwe 3) struktura modalna sposób w jakim istnieje dany przedmiot rzeczy. Jest to organizacja zachowan wyrozniona ze względu na udzial dominujacych podstawowych procesow które uczestnicza przy wykonywaniu danej czynosci. Procesy: wegetatywne, orientacyjne, umyslowe, wykonawcze. 4)struktura molarna: jest to porządek zachowan wyznaczony przez dajace się wyodrebić wieksze calosci: zadanie,operacje, kontrola wykonania zadania, wynik.
Prawo Yerkes'a Dodsona
I- głosi że istnieje krzywoliniowa zależność między większością napiecia emocjonalnego i motywacyjnego a sprawnością działania
II- głosi, ze im trudniejsze zadania tym mniejsze natężenie emocji i motywacji wystarcza do osiągnięcia warunków optymalnych Internalizacja zadań- wykonywanie zadań bez nacisku zewnętrznego , wykonuje sam bo się z tym utożsamiam; ludzie otrzymują lepsze rezultaty Czynniki internalizacji: sposób postawienia zadania z czyms bezposrednio zwiazanym jest to styl kierowania. (autokratyczny narzucone zadanie przez kierownika, demokratyczny kierownik dopuszcza wzgledy podwladnych)
Motywujaca rola zadan: cechy: kierunek (mam mozliwosc wyboru z tego co istnieje), natezenie (przejawia się w 3 wymiarach-sila,wielkosc,intensywnosc.
Warunki dla jakich musi zajsc motywacja: dany stan rzeczy musi być uzyteczny , osiagniecie danego stanu rzeczy jest zwiazane z szacunkiem z ocena prawdopodobienstwa które jest wyzsze od zera.
Rodzaje mechanizmow motywacyjnych redukcja napiecia motywacyjnego, odnosi się do zadan krotkodystansowych i uruchomiony jest przez stan fiziologiczny organizmu lub syuacje w jakiej znajduje się podmiot. Mechanizm realizacji celow nadrzednych zwiazany jest z zadaniami dlugofalowymi i realizacja naczelnego celu którego sensu nie da się wyprowadzic ani ze stanu fiziologicznego organizmu ani sytuacji.
Rodzaje motywacji: zewnetrzna - ma swoje zrodlo w czynnikach bedacych na zewnatrz jednostki tzn w nagrodach i karach kierowanych silami zewnetrznymi czyli zadowolenie jest kwestia drugorzedna. Wewnetrzna- ma swoje zrodlo w czynnikach natury zewnetrznej i sa nimi zadowolenie i poczucie spelnienia a nie nagrody zewnetrzne.
Czynniki od których zalezy ksztaltowanie motywacji zadaniowej: potrzeba osiagiec, poczucie wlasnej skutecznosci, potrzeba stymulacji, potrzeba samorealizacji, tendencja do zakonczenia rozpoczetej czynnosci.
Elementy osiagniec a) dazenie do sukcesu( sila dazenia do sukcesu, ocena prawdopodobienstwa ze zadanie zostanie pomyslnie ukonczone, ocena wartosci konsekwencji która przyniesie sukces) b) unikanie porazki (sila unikania porazki, ocena prawdopodob porazki, nasilenie się obaw w skutek poniesienia kleski)
Poczucie wlasnej skutecznosci wiara w zdolnosc uzyskania wlasnym wyslikiem porzadanych rezultatow. Czynniki jakie ksztaltuja: poziom osiagniec we wlasnym dzaialaniu w porownaniu z przyjetym standardem, doswiadczenie zastepcze (obserwacja podobnych do nas osob odnoszacych sukces), persfazja i zacheta innych osob, percepcja wlasnego pobudzenia (niezbyt silne pobudzenie emocjonalne ponieważ czlowiek dziala sprawnie jest spokojny)
Potrzeba stymulacji- wyraza się w dązeniu do utrzymania optymalnego poziomu pobudzenia
Potrzeba samorealizacji- wg. Maslowa- jest to stałe dąrzenie do pełnego zrealizowania potencjalnych możliwości człowieka uznawanych za najbardziej podstawowy cel czyli `bycie tym kim się jest i stawanie się tym kim chciałoby się być” jednocześnie
Cechy osoby samorealizujacej się: bardziej adekwatne spostrzeganie rzeczywistosci i lepszy z nia kontakt, wieksza spontanicznosc w mysleniu uczuciach i zachowaniu, wysoki stopien akceptacji siebie i inych, potrzeba samotosci, stala swiezosc w ocenie zjawisk, bliskie stosunki z kilkoma osobami, zdolnosci tworcze, opis wobez wplywow kulturowych.
Stres biologiczny jest nieswoista reakcja organizmu na wszelikie stawiane mu rzadania.
Stres psychologiczny powstaje wtedy gdy czlowiek spostrzega sytuacje jako udaremniająca motywacje stanu motywacyjnego.
Rodzaje stresow krotkotrwaly, dlugotrwaly, cykliczny cechy stresu: jest reakcja caleo organizmu, bodziec staje się stresorem w wyniku naste. procesow, Chroniczne wystepowanie stresu może doprowadzic do uszkodzenia narzadu koncowego, może wplywac negatywnie lub pozyty na czlowieka, stres motywuje do dzialania.
Stres czynniki predysponujace sila stresora, czas trwania, konsekwencje, doswiadczenie kryzysu, zmiany w zyciu, indywidualna percepcja stresora, indywidualna tolerancja na stres, zwiazana z odpornoscia czlowieka, brak wsparcia spolecznego.
Stres traumatyczny: jest spowodowany wydarzeniem zagrazajacym zyciu lub dezintegracji fizycznej podczas którego osoba przeywa silny strach, poczucie bezradnosci. (wypadki samocho, wojny, terroryzm)
Robert Lifton , syndrom stresu potraumatycznego: wdrukowanie smierci, poczucie winy, psychiczne odretwienie, podejrzliwosc, nieufnosc, trzeba znalezc nowy sens zycia, motywacje.
Obajwy stresu potraumatycznego: sny, odczucie jak by zdarzenie powracalo, glebokie przezywanie w zetknieciu się z czym co przypomina wypadek.
Skladniki stresu: podwyrzszony stan oglnego pobudzenia, pojawienie się silnych ujemnych emocji, pojawieie się motywacji do radzenia sobie ze stresem.
Ocena pierwotna: ma na celu oszacowanie relacji miedzu osoba a otoczeniem z punktu widzenia samopoczucia osoby. Ocena ta przyjmuje następującą postać: bez znaczenia, sprzyjajaco pozytywna, strsujaca.
Ocena wtórna dotyczy tego co może być zrobione by poradzic sobie ze stresem by przezwyciezyc zagrozenie.
Style radzenia sobie ze stresem: Zadaniowy- probuje usunac stres radzic sobie z nim: 1Konfrontacja 2Planowe rozwiazanie problemu. Emocjonalny: styl obronny 1Dystansowanie się 2 Unikanie, ucieczka 3 Samoobwinianie się 4 samokontrola emocjonalna 5poszukiwanie wsparcia 6Pozytywne przewartosciowanie.
Struktura osobowosci sprzyjajaca podatnosci na stres Niestabilny obraz wlasnej osoby, Egocentryczne nastawienie osobowosci, Nadmiernie wyidealizowany obraz wlasnej osoby. Konsekwencje - pogarda wobec siebie, stawianie sobie zbyt wygorowanych wymagan, oszukiwanie siebie za niewypelnianie tych wymagan, nieswiadomy motyw autodestrukcja, dazenie do perfekcji, przesadna reakcja na niepowodzenie.
Behawioryzm kierunek w psychologii XX w., popularny szczególnie w USA. Polega na odrzuceniu pojęcia świadomości oraz introspekcji jako metody subiektywnej i na badaniu wyłącznie bodźców bądź ich układu (sytuacji) i reakcji fizjologicznych im odpowiadających, czyli na analizie obiektywnego zachowania się człowieka lub zwierzęcia.
Zachowanie człowieka jest, zdaniem behawiorystów, zespołem reakcji ruchowych i zmian fizjologicznych bedących odpowiedzią organizmu na określone bodźce nie tylko w przypadku prostych odruchów, ale również dla bardziej złożonych problemów (rozwiązywanie zadań intelektualnych, konflikty motywacyjne, myślenie itp.). Zadaniem psychologii ma więc być badanie związków między bodźcami i reakcjami (formuła S-R, czyli stimulus-reaction) oraz wywieranie wpływu na zachowanie się ludzi. B. zakładał, że zachowanie się, rozwój i osobowość człowieka są efektem zewnętrznych bodźców działających na jednostkę. Zmiany zachowania się człowieka stanowią wynik uczenia się nowych reakcji (nie mają znaczenia instynkty ani cechy wrodzone, dlatego b. nazywano teorią uczenia się). Założenia kierunku zaczęły z czasem spotykać się z krytyką także jego zwolenników, co doprowadziło do powstania odłamów b., zw. ogólnie neobehawioryzmem.
Głównymi przedstawicielami tego kierunku byli: Skinner który zradykalizował założenia teorii b., ale zajął się gł. dziedzinami praktycznymi psychologii, zwł. nauczaniem programowanym i terapią behawioralną (behawioryzm radykalny i operacjonistyczny),E. Tolman wórca b. celowościowego (teleologicznego), który wprowadził nowy schemat: S-O-R (stimulus-organism-reaction), E.L. Thorndike (behawioryzm umiarkowany), C.L. Hull (neobehawioryzm).
K. psychodynamiczna
Zarys Portretu, psychodynamicznego powstał w klinikach psychiatrycznych lub w klinikach neurologicznych oraz w zacisznych gabinetach psychoterapeutycznych, gdzie prowadzono dość spontaniczne obserwacje pacjentów. Twórcy portret psychodynamicznego tacy jak Fromm lub May zadowalali się metodami obserwacji które nieraz nie spełniały podstawowych wymogów metodologicznych, ponadto dane kliniczne uzyskane w ten sposób były poddawane dość swobodnej interpretacji. Zwolennicy koncepcji psychodynamicznej są przekonanie, że ludzkie działanie jest ukierunkowane przez wewnętrzne siły motywacyjne, między którymi często zachodzi konflikt i które są z zasady nieświadome. Człowiek w ujęciu koncepcji psychodynamicznej jest istotą niedoskonałą, jest on miernym aktorem kierującym swoim losem. Głównym celem psychologa nie jest badanie zewnętrznego zachowania, lecz poznanie osobowości lub charakteru człowieka. Wiedza o osobowości stanowiącej przede wszystkim system sił dynamicznych, zwanych popędami lub potrzebami pozwala przewidywać i wyjaśniać ludzkie działanie, pozwala ponadto je korygować. Portret psychodynamiczny nie tylko określa, jak funkcjonuje człowiek, ale również wskazuje jak zmieniać jego osobowość. Twórcy koncepcji psychodynamicznej opracowali zasady psychoterapii. Posiada ona wiele wariantów. W każdym przypadku jest to metoda kliniczna, której celem jest pomaganie człowiekowi w rozwiązywaniu nieświadomych konfliktów, ułatwienie mu wyboru drogi życiowej i umożliwianie przystosowania się do otaczającego świata.
KONCEPCJA POZNAWCZA
1.Założenia koncepcji poznawczej:
- Człowiek jest samodzielnym podmiotem , który samodzielnie i celowo działa.
- Człowiek przyjmuje i interpretuje informacje, nadaje im także wartość, podejmuje działania sprawując nad nimi kontrolę.
- Człowiek posiada umiejętność generowania informacji oraz wiedzy, dzięki temu rozwija on kulturę. Ludzie „wychodzą poza posiadaną informację”.
- Umysł człowieka posiada inteligencję, pamięć, zdolność myślenia abstrakcyjnego, właściwości te są wrodzone i rozwijane przez środowisko i kulturę. Umysł jest zawodny i ma swoje granice, jego potencjał nie jest absolutny.
2. Przedstawiciele: Bruner, Piaget, Simon, Tomaszewski
3.Struktury poznawcze
To systemy informacji wewnętrznych utrwalonych w pamięci (indywidualne doświadczenie i wiedza wytworzona samodzielnie dzięki twórczemu myśleniu). Ich całkowite wyłączenie odebrałoby człowiekowi umiejętność poruszania się po świecie, wiedzę o sobie, zamieniło w twór niezdolny do działania, kojarzenia faktów.
W strukturach poznawczych znajdują się następujące informacje:
* sądy o środowisku naturalnym - znajomość elementarnych praw fizyki, zasad ewolucji organizmów żywych,
* wiedza o kulturze, mniej lub bardziej uporządkowane dane o sztuce, obyczajach, mitach, sprawach metafizycznych.
* Dane o świecie społecznym - czyli o zachowaniu się osób i społeczeństwa, stosunkach międzyludzkich
* Samowiedza, lub struktura „ja” - wiedza o sobie, sądy o swoim charakterze, intelekcie, możliwościach fizycznych.
5