DO BRACI ODŁĄCZONYCH Napisał: KRZYSZTOF

D u c h Ś w i ę t y w K o ś c i e l e a :

A. Niezniszczalność Kościoła

B. Sukcesja apostolska

C. Kościoły lokalne (APOSTOLSKIE)

D. Tradycja ŚWIĘTA

E. Pismo Św. (kanon)

F. Nieomylność Kościoła

G. Prymat św. Piotra w Kościele

H. Prymat biskupów rzymskich

ZAKOŃZCENIE Biblioteczka Punktu „Effatha” w Toruniu nr 1 wyd. IV popr.*

„Chrześcijanin moję imię, katolik zaś nazwisko. Tamto mnie mieni, to charakteryzuje; to świadczy, żem wypróbowany, tamto mówi kim jestem.”

św. Pacjan, bp.Barcelony (zm. ok. 380 roku)

A) NIEZNISZCZALNOŚĆ KOŚCIOŁA

Chrystus ustanawiał Kościół przez całe swoje życie: od momentu Wcielenia przez wydarzenia ze swego życia, a także Mękę, Śmierć, i Zmartwychwstanie, by osiągnąć kres w zesłaniu Ducha Świętego. Bez wątpienia szczytowym etapem tworzenia Kościoła jest zesłanie Ducha Świętego, bowiem dopiero w tym momencie Kościół pojawił się w kształcie ostatecznie uformowanym, a zatem uzdalniającym do istnienia i pełnienia swego posłannictwa na ziemi.

Należy podkreślić bardzo ważny fakt, że Chrystus od momentu zakończenia ustanowienia Kościoła, ciągle w nim działa przez Ducha Świętego i stale go buduje (chrzest, Eucharystia).

PISMO ŚW.

Ef 1,22-23: „(…) a Jego samego ustanowił nade wszystko Głową dla Kościoła, który jest Jego Ciałem.”

Mt 28,19-20: „Idźcie więc i nauczajcie (…). Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata”.

J 14,16: „a innego Pocieszyciela da wam, aby z wami był na zawsze - Ducha Prawdy”.

Mt 16,18: „(…) na tej Skale zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą”.

Kościół, Ciało Chrystusa, jest więc w swojej istocie niezniszczalny. Jest jeden, jak i Chrystus jest jeden, i jak ożywia go jeden Duch Święty (stąd jest i święty). Jest powszechny, bo jest posłany na cały świat przez wszystkie dni, a szatan go niezwycięży (nie zniszczy). Skoro „Jezus Chrystus wczoraj i dziś ten sam także na wieki” (Hbr 13,8), to i Jego Kościół wczoraj i dziś, ten sam także na wieki.

Po zesłaniu Ducha Świętego była tylko jedna gmina, która działała w Jerozolimie. Po rozproszeniu chrześcijaństwa, w wyniku prześladowań, powstawały oddzielne gminy - wspólnoty. Jednak miały one mocne poczucie i świadomość, że są członkami, cząstkami jednego powszechnego (z gr. katolickiego) Kościoła, założonego przez Pana Jezusa. Prawdę tą potwierdzają spisane i zachowane świadectwa pierwszych chrześcijan.

WIARA KOŚCIOŁA:

Św. IGNACY, biskup Antiochii, zm. ok. 110 r.

„List do Efezjan”

17,1: „Po to otrzymał Pan namaszczenie aby tchnął w swój Kościół niezniszczalność.”

„List do Smyrny”

8,2: „Gdzie pojawi się Biskup, tam niech będzie wspólnota tak, jak gdzie jest Chrystus Jezus, tam i Kościół powszechny.”

Św. POLIKARP, bp Smyrny, zm. ok. 156 r., uczeń św. Jana Apostoła

„Męczeństwo Polikarpa” (autor: Marcjon, ok. 156 r.)

8.2: „W modlitwie swojej wspomniał (…) też cały Kościół Katolicki.”

B) SUKCESJA APOSTOLSKA

Pan Jezus zlecił Apostołom nauczanie, aż do skończenia świata. Nadał im też władzę związywania i rozwiązywania. Jest rzeczą oczywistą, że nauczanie i posługi nie mogły się skończyć z chwilą śmierci Apostołów, bo nie nastąpił z chwilą ich śmierci koniec świata. Naturalną koleją rzeczy owe funkcje po Apostołach przejmowali inni, na których nakładano ręce. W taki sposób następuje kontynuacja posłannictwa Apostołów po ich śmierci, która będzie trwała właśnie do skończenia świata.

PISMO ŚW.

Mt 28,19-20: „Idźcie więc i nauczajcie (…). Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata”.

J 20,21: „Jak posłał Ojciec Mnie, tak i Ja was posyłam”.

Mt 18,18: „Wszystko, co zwiążecie na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążecie na ziemi, będzie rozwiązane w niebie.”

1 Tm 4,14: „Nie zaniedbuj w sobie charyzmatu, który został ci dany za sprawą proroctwa i przez nałożenie rąk kolegium prezbiterów.”

WIARA KOŚCIOŁA

Św. KLEMENS, (3) bp Rzymu, zm. 101 r.

„List do Koryntian” (ok. 96 r.)

44,1-2: „Także i nasi Apostołowie wiedzieli przez Pana naszego Jezusa Chrystusa, że będą spory o godność biskupią. Z tego też powodu, w pełni świadomi, co przyniesie przyszłość wyznaczali biskupów i diakonów, a później dodali jeszcze zasadę, że kiedy oni umrą inni wypróbowani mężowie mają przejąć ich posługę.”

42,4: (Apostołowie) „Nauczając po różnych krajach i miastach spośród pierwocin (swojej pracy) wybierali ludzi wypróbowanych duchem i ustanawiali ich biskupami i diakonami dla przyszłych wierzących.”

„Homilia” (tzw. Drugi List Klemensa) (ok. 150 r.)

17.3: „A nie zadawalajmy się tylko tym, że wydajemy się wierni i uważni, dopóki słuchamy napomnień kapłanów, lecz także gdy powrócimy już do domu, pamiętamy o naukach Pańskich.”

Św. IRENEUSZ, bp Lyonu, zm. 202 r., uczeń św. Polikarpa

„Przeciw herezjom” (180-185 r.)

3,3,1: „I możemy wyliczyć tych, których Apostołowie ustanowili biskupami w Kościołach oraz ich następców aż do nas.”

4,26,5: „Tam więc prawdy należy się uczyć, gdzie Pan złożył swe charyzmaty, to jest u tych, którzy od Apostołów odziedziczyli kościelną sukcesję i zasady zdrowego i nienagannego postępowania i skarb niesfałszowanej i nieprzeinaczonej nauki Ci bowiem strzegą naszej wiary. Oni też nam tłumaczą Pismo święte bez obawy pomyłki”

C) KOŚCIOŁY LOKALNE (APOSTOLSKIE)

Należy zwrócić uwagę na fakt, że Kościół rzymsko-katolicki nie przypisuje sobie wcale wyłączności na apostolskość i jedynozbawczość swojego Kościoła. Jak wyżej przedstawiono istnieje jeden Kościół, Kościół powszechny, założony przez Chrystusa Pana. Apostołowie i ich następcy, poprzez rozproszenie, które nastąpiło w wyniku prześladowań pierwszej gminy jerozolimskiej, w różnych miejscach zakładali Kościoły lokalne. One „zrosły się z biegiem lat w pewną liczbę wspólnot organicznie zespolonych, które nie naruszając jedności wiary i jedynego, boskiego ustroju Kościoła powszechnego, cieszą się własną karnością, własnymi zwyczajami liturgicznymi, własnym dziedzictwem teologicznym i duchowym”. (Sobór watykański II — KONSTYTUCJA dOgmatyczna o kościele „Lumen gentium” (n 23,4)).

I tak, obok Kościoła rzymskiego (łacińskiego), możemy wyszczególnić jeszcze 22 Kościoły apostolskie w ramach jednego Kościoła Katolickiego, zgrupowanych w pięciu obrządkach:

- aleksandryjskim (2 Kościoły),

- antiocheńskim (3 Kościoły),

- bizantyjskim (14 Kościołów),

- chaldejskim (2 Kościoły),

- ormiańskim (1 Kościół),

Są to Katolickie Kościoły Wschodnie, wśród których rozróżnia się 6 Kościołów patriarchalnych i 16 niepatriarchalnych. Wiele z nich szczyci się pochodzeniem od samych Apostołów. Należy też podkreślić, że począwszy od Apostołów każdy Kościół jest uważany za ortodoksyjny wtedy, gdy utrzymuje jedność (comu­nio) z Kościołem rzymskim.

WIARA KOŚCIOŁA:

Tertulian (ok. 160 - 220)

„Sprzeciw przeciw heretykom” (ok. 200)

32: „Podajcie początek waszych Kościołów i ukażcie nieprzerwalny szereg waszych biskupów, iżby pierwszy biskup jednego z Apostołów lub mężów apostolskich miał za przewodnika, albowiem w ten sposób dopiero apostolskie Kościoły mogą wykazać swe pochodzenie i początek”.

Św. Cyprian, bp Kartaginy (200/210 - 258)

„De schismate Donatistanum” 1,10; 2,2,n:

(naucza, że widzialnym przejawem jedności Kościoła katolickiego jest wspólnota ze stolicą Piotrową)

D) TRADYCJA ŚWIĘTA

Pan Jezus swoich wypowiedzi nie spisywał. Także 12 Apostołów początkowo nauczało ustnie. To ustne nauczanie docierało do ich pierwszych słuchaczy, a potem było przekazywane z pokolenia na pokolenie. Jednocześnie, gdy Dobra Nowina rozszerzała się, a Apostołowie umierali, zachodziła potrzeba, żeby to ustne głoszenie Objawienia było spisywane przez jeszcze żywych świadków wydarzeń z życia i czynów Chrystusa. Tak więc wszystko to, co było związane z Dobrą Nowiną (obojętnie czy było to głoszone ustnie czy pisemnie) było i jest nazywane Tradycją. Z tej części spisanej tworzyły się pierwsze spisane historie życia i czynów Jezusa (Ewangelie) i Apostołów (Dzieje Apostolskie). Ważnym uzupełnieniem nauki były też listy pisane przez Apostołów do poszczególnych wiernych czy też całych gmin. Natomiast to, co nie było spisane, dalej było przekazywane przez Ojców Apostolskich (uczniów Apostołów) kolejnym pokoleniom. Np. uczniem św. JANA APOSTOŁA był św. POLIKARP, a jego z kolei był św. IRENEUSZ.

PISMO ŚWIĘTE:

2 Tes 2,15: „Przeto bracia, stójcie niewzruszenie i trzymajcie się tradycji, o których zostaliście pouczeni bądź żywym słowem, bądź za pośrednictwem naszego listu.”

2 Tm 2,2: „Co usłyszałeś ode mnie za pośrednictwem wielu świadków, przekaż zasługującym na wiarę ludziom, którzy będą zdolni nauczać i innych.”

2 Tes 3,6: „Nakazujemy wam, bracia, w imię Pana naszego Jezusa Chrystusa, abyście stronili od każdego brata, który postępuje wbrew porządkowi, a nie według tradycji, którą przejęliście od nas.”

J 20,30-31: „I wiele innych znaków, których nie zapisano w tej książce, uczynił Jezus wobec uczniów. Te zaś zapisano, abyście wierzyli (…).”

WIARA KOŚCIOŁA:

Św. KLEMENS, (3) bp Rzymu, zm. 101 r.

„List do Koryntian” (ok. 96 r.)

42,1: „Apostołowie głosili nam Ewangelię, którą otrzymali od Jezusa Chrystusa, a Jezus Chrystus został posłany przez Ojca.”

Św. IRENEUSZ, bp Lyonu, zm. 202 r., uczeń św. Polikarpa

„Dowód prawdziwości nauki Apostolskiej”

98: „Taka jest, drogi przyjacielu, nauka prawdy i taka jest reguła naszego zbawienia (…). Zapowiadali ją prorocy, ustanowił Chrystus, przekazali Apostołowie, a Kościół wszędzie ofiarowuje swoim dzieciom.”

„Przeciw herezjom” (180 - 185 r.)

3,3,1: „Otóż każdy, kto chce zobaczyć prawdę może stwierdzić w każdym Kościele tradycję Apostołów na całym świecie.”

3,4,1: `'A jak należałoby postąpić, gdyby i apostołowie nie zostawili nam ksiąg? Czyż nie trzeba by iść za normą tradycji, jaką przekazali tym, którym powierzali Kościoły?”

„Homilia” (tzw. Drugi list Klemensa) (ok. 150 r.)

17,5: „Ujrzą wówczas Jego chwałę (…) i zawołają : Biada nam, bo Ty to byłeś, a myśmy nie wiedzieli, nie wierzyli i nie słuchali kapłanów, gdy głosili nam nasze zbawienie.”

Różne gminy (Kościoły) miały w swym posiadaniu różne ilości ewangelii (ogółem było ich kilkanaście), dziejów apostolskich (wyró­żniamy np. wersję wschodnią i zachodnią) i listów (wśród których szcze­­gó­lnie wysokim prestiżem cieszyły się listy św. Pawła Apostoła) oraz apokalips. Także pisma pierwszych chrześcijan, bezpośrednich ko­n­tynu­atorów wiary Apostołów (np. listy św. Ignacego, św. Klemensa) były powszechnie poważane. Te spisane dokumenty, dlatego były tak cenione, bo uważano, że zawierają one właśnie to ustne świadectwo, głoszone przez Apostołów i Chrystusa. Tak więc te spisane i niespisane świadectwa były uważane za uzupełniające się autorytety, środki różne w formie, ale zgodne jeśli idzie o treść.

Należy też podkreślić fakt, że kanon Pisma św. jest doskonały i pod każdym względem aż nadto sobie wystarcza, ale ponieważ dopuszcza on taką różnorodność interpretacji musimy się uciekać do Tradycji (np. wyznawcy Kościoła nowoapostolskiego wyznają wiarę w duszę nieśmiertelną, ale adwentyści już nie, z kolei adwentyści wierzą w Trójcę Świętą, ale świadkowie Jehowy nie, ci jednak doszukali się proroctwa o 1914 r., ale tymczasem sobotnicy nie wyznają tego proroctwa - itd. itp. - istna wieża Babel… Dlatego interpretacja Pisma św. powinna dokonywać się w duchowej jedności z Ciałem - Kościołem, gdyż to Kościół nam je daje. Ta interpretacja powinna odbywać się nie inaczej jak w miłości i zgodności z nauką Kościoła, czyli tych którzy zostali wyznaczeni w Kościele do stania na straży Objawienia.

Ważne jest też to, że od tej tzw. Tradycji apostolskiej Kościół odróżnia „tradycje” jakie uformowały się w ciągu wieków (np. tradycje teologiczne - przykazania kościelne, czy tradycje liturgiczne - język łaciński w liturgii do Soboru Watykańskiego II). Te tzw. ludzkie, kościelne tradycje, zwyczaje mogą być podtrzymywane, modyfikowane lub nawet odrzucane.

E) KANON PISMA ŚW.

Na skutek błędów gnostyków (I/II w.), którzy głosili, że są w posiadaniu tajemnego świadectwa apostołów, zaczęto w Kościele układać pierwsze listy - spisy, zawierające spisaną treść Tradycji. W ten sposób zaczął się proces tworzenia kanonu ksiąg NT. Jednak nie wszystkie te spisy były jednakowe. Kościoły lokalne posiadały różne zbiory ksiąg, które uważały za natchnione. Wśród tych zbiorów były umieszczane m. in. listy św. Klemensa czy księga „Didache” (90 r.), a często brakowało Apokalipsy św. Jana (w niektórych rejonach Apokalipsa była poza kanonem aż do IX/X w. - por. greckie manuskrypty NT). Potwierdzają ten fakt zachowane do naszych czasów kodeksy, np. Kodeks Synaicki (z IV w.) oprócz obecnego rzymskiego kanonu zawiera też „List” pseudo Barnaby (130 r.) i „Pasterz” Hermasa (ok. 150 r.), albo Kodeks aleksandryjski (z V w.), w którym znajduje się „List do Koryntian” św. Klemensa.

Najwcześniej powstały katalog (koniec II w.) - katalog uformowany w Kościele rzymskim - zawarty jest w tzw. fragmencie Muratoriego. Uznawał nasz NT z wyjątkiem: Hbr, 1P, 2P, Jk, 3J, ale za to przyznawał miejsce Apokalipsie Piotra i dopuszczał „Pasterza” Hermasa.

Pierwszy oficjalny wykaz 27 ksiąg naszego NT, jako wyłącznie kanoniczny, był sporządzony przez św. Atanazego w 367 r. (!), który to wnet przyjął się w Kościele rzymskim i ostatecznie uznany został na Soborze Trydenckim (1546 r.). Do uchwalenia tej uroczystej deklaracji przyczynili się sami przywódcy Reformacji, a pośród nich sam Luter, który początkowo uważał za niekanoniczne: Hbr, Jk, Jud, Ap. Później Kościoły Reformacji, przejęły kanon NT od Kościoła rzymskokatolickiego, pomimo że inne Kościoły mają różne kanony. I tak np. Kościół etiopski (monofizycki) do NT ma dołączony „1 List” św. Klemensa, tzw. Konstytucje Apostolskie (8 ksiąg) oraz „Pasterz” Hermasa. Kościół Armenii (monofizycki) do kanonu NT wlicza dodatkowo apokryficzny list św. Pawła do Koryntian (3 Kor) oraz dwa listy Koryntian do św. Pawła.

Z kolei jeśli chodzi o kanon ST, to w czasach Chrystusa (i znacznie później) nie istniał jeszcze ostatecznie ustalony i powszechnie obowiązujący zbiór świętych ksiąg, bo różni żydzi (nawet w samej Palestynie, np. żydzi z Qumran, saduceusze) uznawali jego różne wersje. Również Pan Jezus nie podawał autorytatywnego spisu (przynajmniej nic o tym nie wspomina NT), ani wczesny Kościół nie rozporządzał oficjalną listą (Ojcowie Apostolscy posługiwali się szerokim kanonem). Funkcjonował wtedy tylko podział Biblii przejęty od żydów na 3 części: „Prawo, Prorocy i Pisma”, bez całkowitego wyliczenia ilości ksiąg (szczególnie dotyczy to ksiąg z grupy „Pism”).

Stąd nawet autorzy NT powoływali się na treść i tych ksiąg (np. por. cytat z ”Księgi Henocha” w Jud 14), które ostatecznie nie weszły w skład Biblii katolickiej, zawierającej 46 ksiąg (tj. np. o 5 mniej niż jest ich w LXX). Ale chrześcijanie z niektórych Kościołów wschodnich kilka z tych ksiąg (apokryfów) do dnia dzisiejszego uznają za święte. I tak np. Kościół koptyjski (monofizycki) do zbioru 46 ksiąg dodaje: 3 Mch i Ps 151 (z LXX). Kościół ormiański (monofizycki) obok 46 ksiąg do katalogu wlicza dodatkowo: 3 Ezd i 3 Mch (z LXX) oraz „Testamenty Dwunastu Patriarchów”.

Te różnice w kanonie biblijnym (zarówno NT, jak i ST) istnieją dlatego, bo żaden z soborów powszechnych odbywających się w czasie, gdy chrześcijaństwo było jeszcze jednością (tj. do Chalcedonu w 451 r.), nie wypowiadał się autorytatywnie w tej kwestii. Tylko lokalne synody (np. w Laodycei w 360 r. czy w Hipponie w 393 r.) oraz pojedynczy Ojcowie Kościoła podawali różniące się między sobą wersje kanonu Pisma Św., ale te ustalenia nie miały rangi dogmatu (jak w przypadku Soboru w Trydencie). Tak więc po rozłamie chrześcijaństwa każda ze Społeczności (np. nestorianie, monofizyci, prawosławni) podejmowała własne decyzje.

F) NIEOMYLNOŚĆ KOŚCIOŁA

Kościół nie może zbłądzić, bo jest Ciałem Chrystusa, a Chrystus jest Jego Głową i ma być ze swoim Kościołem przez wszystkie wieki. W Kościele działa Duch Święty posłany przez Ojca i Syna, który objawia mu Prawdę. Apostołowie, a po nich biskupi i starsi przewodzą wspólnotom i stoją na straży czystości Objawienia. Upominają tych, co głoszą niewłaściwe nauki. Kto zrywał jedność z Apostołami i biskupami, był przez nich potępiany.

PISMO ŚW.

Ef 1,22-23: „(…) a Jego samego ustanowił nade wszystko Głową dla Kościoła, który jest Jego Ciałem.”

Mt 28,19-20: „Idźcie więc i nauczajcie (…). Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata”.

J 14,26: „A pocieszyciel, Duch Święty, którego Ojciec pośle w moim imieniu, On was wszystkiego nauczy i przypomni wam wszystko, co Ja wam powiedziałem.”

J 16,13: „Gdy zaś przyjdzie On, Duch Prawdy, doprowadzi was do całej prawdy.”

1 Tm 3,15: [Jesteśmy] „Kościołem Boga Żywego, filarem i podporą prawdy.”

Jud 5: „Pragnę, żebyście przypomnieli sobie, choć raz na zawsze wiecie już wszystko…”

Łk 10,16: „Kto was słucha, Mnie słucha, a kto wami gardzi, Mną gardzi, lecz kto Mną gardzi, gardzi Tym który Mnie posłał.”

1 Tm 1,19-20: „Niektórzy (…) ulegli rozbiciu w wierze; do nich należy Hymenajos i Aleksander, których przekazałem szatanowi, ażeby się oduczyli bluźnić.”

Gdybyśmy twierdzili, że Kościół jest omylny, to byśmy musieli powiedzieć, że i Pan Jezus jest omylny. Jednak jeżeli Chrystus słuchanie Kościoła słuchaniem siebie, to jest to wystarczający gwarant nieomylności i prawdziwości nauk Kościoła.

WIARA KOŚCIOŁA:

Św. IRENEUSZ, bp Lyonu, zm. 202 r., uczeń św. Polikarpa

„Przeciw herezjom” (ok. 180-185 r.)

3,3,7: „Z Kościołem bowiem rzymskim musi co do wiary zgadzać się każdy inny Kościół, gdyż w Kościele rzymskim wiernie przechowała się tradycja apostolska.”

3,24,1: „Trzymajmy się nauki Kościoła, bo ona jest zawsze ta sama i trwa niezmiennie, a ma świadectwo proroków, apostołów i wszystkich uczniów. Otrzymaliśmy ją od Kościoła, więc jej strzeżemy, a ona zawsze za sprawą Ducha Świętego jakby w drogocennym naczyniu niby znakomity depozyt wiecznie jest młoda i odmładza samo naczynie, w którym się znajduje. Gdzie jest Kościół, tam jest Duch Boży, a gdzie jest Duch Boży, tam jest Kościół i pełnia łaski, a Duch jest Prawdą.”

Słowo Boże i Tradycja Święta ma żywy charakter (por. Hbr 4,12) i wywodząc się od Ojca i Syna przez Apostołów „rozwija się w Kościele pod opieką Ducha Świętego. Wzrasta bowiem zrozumienie tak rzeczy jak i słów przekazanych, już to dzięki kontemplacji (…), już też dzięki doświadczalnemu głębokiemu pojmowaniu spraw duchowych, już znowu dzięki nauczaniu tych, którzy wraz z sukcesją biskupią otrzymali niezawodny charyzmat prawdy.” (Sobór Watykański II — konstytucja dogmatyczna o objawieniu bożym „Dei verbum” (n 8,3)).

Kościół jest jedyną składnicą Prawdy dlatego, że jest depozytariuszem wiary Apostołów (Tradycji ustnej i pisanej, czyli Tradycji św. i Pisma św.). Natomiast nieprzerwane następstwo biskupów na wielkich stolicach (katedrach) sięgające aż do samych Apostołów (np. Rzym) daje gwarancję, że wiara jest identyczna z orędziem, które oni głosili.

Św. IRENEUSZ, bp Lyonu, zm. 202 r., uczeń św. Polikarpa

„Przeciw herezjom” (ok. 180-185 r.)

3,4,1: „Gdyby o jakim drobnym zagadnienieniu wyłoniła się dyskusja, czyż nie trzeba by zwrócić się do najstarszych Kościołów, w których żyli apostołowie i od nich brać to, co w dyskutowanym zagadnieniu jest pewne i jasne?”

Św. CYPRIAN, bp Kartaginy (200|210 - 258)

„List”

55,24: „Nie potrzebujemy być ciekawi czego on naucza, skoro on naucza poza Kościołem.”

Św. AMBROŻY, bp Mediolanu (333 - 397)

„List”

42,5: „Trzeba wierzyć Składowi Apostolskiemu, który jest zawsze nienaruszenie strzeżony i zachowywany w Kościele rzymskim.”

G) PRYMAT ŚW. PIOTRA W KOŚCIELE

Pismo św. wyraźnie ukazuje, że Pan Jezus objawiał siebie i głosił Ewangelię nie wszystkim ludziom w jednakowy sposób. Inaczej przemawiał do szerokiej publiczności, a inaczej do uczniów, których sobie wybrał. Do tłumów mówił np. w przypowieściach i nic im nie tłumaczył. Natomiast uczniom wyjaśniał wszystko na osobności. Jednak również i uczniów nie traktował na równi. Tylko niektórych zabierał np. do domu Jaira, w którym wskrzesił jego córkę, na górę Tabor czy też do Ogrójca, a więc w istotnych momentach swej działalności.

Mk 5,37: „I nie pozwolił nikomu iść ze sobą z wyjątkiem Piotra, Jakuba i Jana, brata Jakubowego.”

Mk 9,2: „Po sześciu dniach Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba i Jana i zaprowadził ich samych osobno na górę wysoką.”

Mk 14,33: „Wziął z sobą Piotra, Jakuba i Jana i począł drżeć, i odczuwać trwogę.”

Jednocześnie daje się zauważyć, że św. Piotra wyróżniał z pośród innych Apostołów:

- dom Piotra jest pierwszym z domów apostolskich nawiedzonych przez Chrystusa (Mk 1,29).

- z jego łodzi naucza (Łk 5,2-3)

- jemu nakazuje ponawianie „połowu” ludzi (Łk 5,4-5.9-10)

- jego najczęściej poucza i sprawdza, przygotowując go do pasterzowania (Mt 14,29; 26,34-35; Łk 5,4-5)

- jemu zmienia imię (Mt 16,18)

- do niego zwraca się mówiąc o Kościele, nazywając go Jego opoką (Mt 16,18)

- on otrzymuje klucze Królestwa (Mt 16,19)

- jemu nakazuje utwierdzanie braci w wierze i za niego szczególnie się modli (Łk 22,32)

- jemu pierwszemu ukazuje się zmartwychwstały (1 Kor 15,5; Łk 24,34)

- jemu przekazuje pasterzowanie (J 21,15-17)

- on dostaje widzenie dotyczące nawracania pogan (Dz 10,3.35; 15,7)

Także Apostołowie traktują Piotra jako ich przedstawiciela:

- Piotr w imieniu Apostołów zwraca się do Chrystusa, gdy mają wątpliwości (Mt 15,15; 16,15-16; 19,27; 18,21; Łk 12,41; J 6,68)

- on najczęściej odpowiada na pytania Chrystusa, kierowane do wszystkich (Mt 16,15; Łk 8,45)

- on przez św. Jana Ew. jest zawsze wymieniany z imienia, choć inni uczniowie występują anonimowo (J 18,15; 20,2; 21,2)[1]

- spisy apostolskie zawsze wymieniają go na pierwszym miejscu (Mt 10,2-4; Mk 3,16-19; Łk 6,13-6)

- autorzy NT po Jezusie najczęściej wymieniają imię Piotr (ok. 150 razy).

Także osoby spoza otoczenia Jezusa widzieli w Piotrze przedstawiciela Apostołów:

- do Piotra, a nie do innego z Apostołów przychodzą poborcy po podatek za Pana (Mt 17,24)

Nie może więc dziwić nikogo fakt, że po Wniebowstąpieniu Chrystusa, św. Piotr przewodził młodemu Kościołowi co ukazują Dz. Ap.:

- jego pierwszego wymienia spis apostolski (1,13)

- tylko on jest wyróżniony imiennie z pośród pozostałych Apostołów (2,14; 2,37; 5,29)

- on decyduje o wyborze 12 Apostoła (1,15.21)

- w imieniu Kościoła, przemawia w Zielone Świątki (2,14; 3,12)

- po zesłaniu Ducha Świętego on pierwszy uzdrawia (3,6) i wskrzesza (9,40)

- on nadzoruje nad zwyczajami pierwotnego Kościoła (5,23)

- broni wspólnotę przed Sanhedrynem (4,8)

- on kieruje pierwszym Soborem Jerozolimskim (15,7)

- do niego kieruje swe kroki św. Paweł po nawróceniu (Ga 1,18)

--------------------------------------------------------------------------------

WIARA KOŚCIOŁA:

Ojcowie Wschodni:

Klemens Aleksandryjski (zm. ok. 215)

„Czy człowiek bogaty może być zbawiony”

21,4: nazwał św. Piotra „pierwszym wśród uczniów Chrystusa”

Orygenes (ok. 185 - 253/254)

„Homilia do Księgi Wyjścia”

5: „Zobacz, co jest powiedziane przez Pana temu wielkiemu fundamentowi Kościoła i najsilniejszej opoce, na której Chrystus zbudował Kościół.”

Św. Bazyli Wielki, bp Cezarei Kapadockiej (ok. 330-379)

„Reguły zakonne”

Chrystus św. Piotra „naznaczył po sobie pasterzem swego Kościoła”.

Dydym Ślepy (313 - 398)

„De Trinitate” 1,27; 2,18, 3, 10:

(obwołuje św. Piotra korfeuszem i przywódcą, który zajmował pierwsze miejsce między apostołami)

Św. JAN CHRYZOSTOM, bp, Konstantynopola (ok. 350 - 407)

homilia In illud „Hoc scitote”

opisuje go jako „korfeusza chóru, rzecznika zespołu apostołów, głowę grona apostolskiego, przywódcę całego świata, podwalinę Kościoła”

Św. CYRYL ALESerwis ApologetycznyNDRYJSKI, bp, (ok. 375 - 444)

„In Iohannem” 1,42: wyjaśnia, że Szymon został nazwany Piotrem,

„ponieważ Jezus Chrystus planował zbudować swój Kościół na nim.”

Późniejsi pisarze Wschodu reprezentują ten sam punkt widzenia (np. Teodoret, bp Cyru; św. Epifaniusz, bp Salaminy; św. Maksym Wyznawca, teolog)

Ojcowie Zachodni:

Tertulian (ok. 160 - ok. 220)

„Sprzeciw przeciw heretykom” (ok. 200)

22: „Czy nie pouczył o wszystkim Piotra, nazwanego opoką zaplanowanego Kościoła, któremu oddał klucze Królestwa Niebieskiego i przekazał władzę rozwiązywania i związywania tak w niebie jak i na ziemi.”

„ De Monogamia”

8: Kościół „został zbudowany na Piotrze”.

Św. CYPRIAN, bp Kartaginy (200/210 - 258)

„O jedności Kościoła” (ok. 250 r.)

3 - 5: „Mówi Pan do Piotra: Ja tobie powiadam, że ty jesteś Opoką, a na tej opoce zbuduję Kościół mój (…) Na nim jedynym buduje Kościół swój i jemu poleca paść owce swoje.”

Św. Stefan I, (23) bp Rzymu (zm. 257)

u Firmiljana (zm. 268) „List”

75,17: „Stąd można zrozumieć, że samemu Piotrowi Chrystus powiedział: cokolwiek zwiążesz na ziemi …”

Św. HILARY, bp Poitiers (ok. 315 -367)

„In Matthaeum” 7,6:

(św. Piotr był pierwszym, który uwierzył i był przywódcą apostolskiej grupy)

16,7: nazwał św. Piotra „fundamentem Kościoła” oraz „odźwiernym nieba”.

Św. AMBROŻY, bp Mediolanu (333 - 397)

„Enarrationes in Psalmos” 43,30:

(specjalną władzę nad Kościołem przyznaje samemu Piotrowi)

Opat z Mileve (zm. przed 400)

„Przeciw Parmenianowi donatyście”

Księga II: „Nie możesz więc zaprzeczyć, iż wiesz, że w mieście Rzymie została powierzona katedra biskupia, najpierw Piotrowi, który tam zasiadł, jako głowa wszystkich apostołów, stąd też został nazwany Opoką”.

Św. AUGUSTYN, bp Hippony (354 - 430)

„Enarrationes in Psalmos” 108,1; „Sermones” 46,30; 295,2:

(uważał św. Piotra za apostoła, któremu został nadany prymat oraz za symbol Kościoła jako całości)

„Contra Epistulam quam vocant Fundamenti”

5: św. Piotrowi „Pan po swoim zmartwychstaniu powierzył pasienie swych owiec”

H) PRYMAT BISKUPÓW RZYMSKICH

Żeby mieć podstawy do roszczeń związanych z prymatem biskupów należy wykazać, że św. Piotr, książę Apostołów, był obecny w Rzymie i kierował tą gminą.

PISMO ŚW:

1P 5,13: „Pozdrawia was ta, która jest w Babilonie razem z wami wybrana, oraz Marek mój syn.”(por. Dz 12,17)

WIARA KOŚCIOŁA:

Św. IRENEUSZ, bp Lyonu, zm. 202 r., uczeń św. Polikarpa

„Przeciw herezjom” (180 -185)

3,1,1: „Mateusz również wydał na piśmie Ewangelię (…) gdy Piotr i Paweł głosili w Rzymie, gdzie założyli fundamenty Kościoła.”

3,3,2 : „znanym powszechnie Kościele założonym i zorganizowanym w Rzymie przez dwu najznamienitszych Apostołów Piotra i Pawła.”

Gajusz (II/III w.)

„Rozprawa przeciw Proklosowi” (u Euzebiusza „Historia Kościoła”)

2,25,8: „Tedy i Wy przez tak serdeczne Wasze upomnienie związaliście jak najściślej Rzym z Koryntem, szczepy sadzone rękami Piotra i Pawła, toć obydwaj w naszym Koryncie szczep ten sadzili i nieśli nam naukę. To samo w Italii. Razem nieśli naukę i w jednym czasie śmierć ponieśli męczeńską.”

Hegezyp (110 - 185)

(u Euzebiusza „Historia Kościoła” )

4,22,3: „Gdym był w Rzymie ustaliłem sukcesję (Piotrową) aż do Aniceta.”

Tertulian (ok. 160 - ok. 220)

„Sprzeciw przeciwko heretykom” (ok. 200)

36: „Jeśli zaś jesteś w sąsiedztwie Italii, masz tam Rzym, którego powagę i my uznajemy. Jak szczęśliwy ten Kościół. Jemu to Apostołowie całą naukę razem z krwią swoją przelali.

Tu Piotr upodobnił się w męce do Pana, tu Paweł został ukoronowany śmiercią…”

„Przeciw Marcjonowi” (207 r.)

4,5: „Uprzytomnijmy sobie (…) jakie słowa brzmią w uszach Rzymian, którym Piotr i Paweł zostawili w spuściżnie Ewangelię opieczętowaną swoją własną krwią.”

archeologia

Najnowsze odkrycia archeologiczne także potwierdzają prawdę, głoszoną przez Kościół rzymski, że Apostoł Piotr przebywał w Rzymie. Prace archeologiczne jakie prowadzili w latach 1940 - 1949 archeologowie E. Josi i B. Apollony - Ghetti oraz historycy jezuiccy wykazały, że w podziemiach Bazyliki watykańskiej znajduje się grób św. Piotra. W czasie tych prac znaleziono także fragmenty kości. Od 1952 r. pracami w podziemiach kierowała M. Guarducci. Złożyła ona wniosek, by znalezione kości poddać dokładnym badaniom naukowym. Stwierdzono, że szkielet należy do mężczyzny w wieku 60 - 70 lat o silnej budowie ciała, który żył przed dwoma tysiącami lat. Badania sprawdzono i nikt nie kwestionował ich wyników od strony naukowej (na podst. „Il sabato” (6.01.1990) i „Dizionacio storico religioso” (Roma 1966)).

Należy zauważyć, że także uczeni protestanccy tej miary co Harnack czy Lietzmann przyjmują pobyt Piotra Apostoła w Rzymie.

Tak więc na podstawie zgromadzonych świadectw wynika, że św. Piotr bez wątpienia przebywał w Rzymie i sprawował pieczę nad tamtejszą wspólnotą. Jeżeli nawet przyjmiemy, że jego obecność w gminie była niezbyt częsta, to i tak można wyprowadzić tezę, że w Rzymskiej wspólnocie wiernych byli legalnie wybrani starsi, którzy byli zatwierdzeni przez św. Piotra i oni pełnili rolę prezbiterów.

WIARA KOŚCIOŁA - TRADYCJA APOSTOLSKA:

W poapostolskim Kościele, Rzym wszędzie cieszył się szczególnym prestiżem, którego nikt nie kwestionował. Potwierdza ten fakt sama postawa Św. Klemensa, (3) biskupa Rzymu, który między rokiem 95 a 97 napisał list pasterski do wiernych w Koryncie. Nawoływał ich do pokory, zgody i jedności, bowiem w tym czasie w Koryncie pojawiły się spory. Mógł tymi sprawami zająć się np. Jan Apostoł, który jeszcze żył, lub któryś z uczniów apostolskich, mieszkających bliżej Koryntu. Głos jednak zabrał ten, który był świadomy swego prymatu.

Św. IGNACY, bp Antiochii, zm. ok. 110 r.

„List do Rzymian”

Wstęp: „Do Kościoła w Rzymie (…), który przewodzi w krainie Rzymian.”

3,1: „Ja zaś chcę, aby zachowały ważność także te polecenia, które nauczając innym dajecie.”

Św. IRENEUSZ, bp Lyonu, zm. 202 r., uczeń św. POLIKARPA

„Przeciw herezjom” (180 - 185)

3,3,2: „Z Kościołem bowiem rzymskim musi co do wiary zgadzać się każdy inny Kościół, gdyż w Kościele rzymskim wiernie przechowała się tradycja apostolska.”

Także w starożytnym Kościele, Rzym w dalszym ciągu zachował przyznawane mu bez zastrzeżeń pierwszeństwo z pośród istniejących patriarchatów Wschodu i Zachodu. Wyrazem tego przewodnictwa we wierze są ustalenia Soboru Nicejskiego (325 r.).

Stąd Ojcowie Kościoła Zachodniego nauczali i pogłębiali naukę o prymacie Rzymu np.:

Św. Ambroży, bp Mediolanu (333-397)

„De fide” 4,56; „Enarrationes in Psalmos” 40,30:

wnioskuje, że Kościół został wzniesiony na św. Piotrze i dodaje, że „gdzie jest Piotr, tam jest Kościół”

Opat z Mileve (zm. przed 400)

„Przeciw Parmenianowi donatyście”

Księga II: „W mieście Rzymie (…) w tej jednej stolicy ma być przez wszystkich zachowana jedność, aby inni apostołowie nie popierali swoich własnych stolic, bo byłby schizmatykiem i grzesznikiem ten, co by tej szczególnej stolicy przedstawał inną. `'

Św. Augustyn, bp Hippony (354-430)

„Epistulae”

43,3,7: „Kościół Rzymski jest tym, w którym zawsze było żywe pierszeństwo katedry apostolskiej.”

„Epistulae” 175; 176; 177:

(przypisywał papieżom władzę pasterską i nauczycielską rozciągającą się nad całym Kościołem)

Św. Leon Wielki, (44) bp Rzymu (zm. 461)

„Epistulae”

14,11: „Biskupi mają rzeczywiście powszechną godność, ale nie mają jednakowej rangi do tego stopnia, że nawet między świętymi apostołami mimo podobieństwa ich zaszczytnego stanu istniała pewna różnica władzy (…) .

(Dlatego) pewni ludzie, którzy mają stanowiska w większych miastach, winni się podjąć większej odpowiedzialności i że przez nich troska o powszechny Kościół ma się skupiać w jednej stolicy Piotrowej i nic nigdzie nie powinno być oddzielone od jego głowy.”

Trzeba jednak przyznać, że Ojcowie Wschodni (greccy) nie byli orędownikami (przynajmniej w teorii) powyższej nauki. Ale znaczące są fakty (właśnie w praktyce), że istnieją mimo wszystko (co prawda sporadycznie ale istnieją) napomknienia o tym (np. w okrzyku „Piotr przemówił przez Leona”, którym biskupi Soboru Chalcedońskiego (451) powitali „Tom” papieża Leona), że władza św. Piotra została w sposób mistyczny przekazana jego następcom na stolicy w Rzymie i w rezultacie tam się znajduje.

Oprócz tego świadczą o tym zwroty grzecznościowe, jakimi obdarzali papieży rzymskich biskupi i patriarchowie Kościołów wschodnich, np.:

Św. CYRYL ALESerwis ApologetycznyNDRYJSKI, bp, (ok. 375 - 444)

„List” 11,1; 11,7;

„Homiliae diversae”

11: pozdrawia papieża Celestyna jako „arcybiskupa całego świata.”

ZAKOŃCZENIE

Wszystkie nowo powstałe (na przestrzeni historii Kościoła powszechnego) wyznania, grupy religijne czy sekty, zarzucają mu, że w ciągu dziejów przeniknęło ze świata zewnętrznego wiele elementów spoza Objawienia. I że równocześnie wiele prawd apostolskich, głoszonych i wyznawanych przez Chrystusa i Apostołów, uległo czy to różnym przemianom, czy to zapomnieniu. Jednak w związku z tym, możnaby się zapytać wszystkich „braci odłączonych”:

1) Co wobec tego na przestrzeni dziejów „robił” Duch Święty, który miał stać na straży czystości nauk głoszonych przez Kościół (por. Dz. Ap. 15,28: „Postanowiliśmy bowiem, Duch Święty i my”) ?

2) Dlaczego ci wszyscy „bogobojni mężowie”, których rzekomo wzbudzał Bóg, na przestrzeni dziejów, aby „przywodzili na pamięć wiarę apostolską i nawoływali lud Boży do powrotu do jej pierwotnej czystości i piękna”, tak byli kierowani Duchem Świętym, że nigdy nikt nie głosił identycznej „prawdy”, ale ZAWSZE, w mniejszym lub większym stopniu, one się od siebie różniły (np. „prawda” Husa była odmienna od „prawdy” Lutra, z kolei jego „prawdy” w 100% nie przyjmowała E. White, a jeszcze inną „prawdę” głosił Russell itd.) ?

3) Dlaczego Duch Święty za każdym razem, gdy prorok - odnowiciel w modlitwie prosił Boga, aby przekazał Prawdę, każdemu z nich objawił inną „Prawdę”? Na świecie jest tysiące grup religijnych wywodzących się z chrześcijaństwa, z których każda przypisuje sobie wyłączność na posiadanie Prawdy. Wobec tego ile jest Duchów Świętych: tysiące czy jeden?

(A może jest tak, że ci co głoszą swoje nauki bez jedności i łączności z Kościołem, nie od Ducha Świętego otrzymują dar poprawnego wykładania nauk, ale są one ich własnymi, ludzkimi przekonaniami (stąd są omylne)?)

4) Dlaczego wszystkie wyznania protestanckie, później powstałe Kościoły przyjmują akurat właśnie kanon NT od Kościoła rzymsko - katolickiego, a nie któryś z kanonów nieprawosławnych Kościołów Wschodnich? Jeśli uznają autorytet Kościoła rzymskiego w sprawie doboru Ksiąg świętych NT (bo co do kanonu ST to przyjmują autorytet akurat Żydów, którzy obradowali w Jabne ok. 100 r. po Chrystusie!), to dlaczego nie chcą uznać zrozumienia Pisma św. od Kościoła (czyli całej nauki - Tradycji spisanej i niespisanej)?

Każdego Czytelnika proszę o Jego własne uwagi i ewentualne zastrzeżenia dotyczące treści poruszanych w tekście. Odpowiedź proszę kierować na adres:

PUNKT PORADNICTWA RELIGIJNEGO „EFFATHA” przy parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny ul. Panny Marii 2; 87-100 Toruń

--------------------------------------------------------------------------------

BIBLIOGRAFIA

1) „Biblia Tysiąclecia”, wyd. III poprawione. Poznań - Warszawa 1980.

2) „Sobór Watykański II - konstytucje, dekrety, deklaracje” Poznań.

3) „Katechizm Kościoła Katolickiego” Poznań 1994.

4) „Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy” (ATK) Warszawa 1990.

5) Euzebiusz z Cezarei „Historia Kościelna” Kraków 1993.

6) Bober SJ „Światła ekumeny” (antologia patrystyczna) Kraków 1965.

7) Altaner, A. Stuiber „Patrologia” Warszawa 1990.

8) ks. Sz. Pieszczoch „Partologia” Gniezno 1994.

9) bp St. Gądecki „Tradycja a Pismo” Św. Gniezno 1995.

10) J.N.D. Kelly „Początki doktryny chrześcijańskiej” Warszawa 1988.

11) Pod red. ks. M. Starowieyskiego „Apokryfy Nowego Testamentu” Lublin 1986.

12) Ks. Sz. Włodarski „Siedem soborów” Warszawa 1969.

13) H. Masson „Słownik herezji w Kościele katolickim” Katowice 1993.

14) Bp. Z. Pawłowicz „Kościół i sekty w Polsce” Gdańsk 1996.

15) Wł. Bednarski „Pismo Święte a nauka świadków Jehowy” Gdańskie Sem. Duchowne 1993.

16) ks. E. Przekop „Wschodnie patriarchaty starożytne” Warszawa 1984.

17) J. Ratzinger „Kościół wspólnotą” Lublin 1993.

18) Ks. S. J. Stasiak, ks.R.Zawiła „ABC teologii dogmatycznej” Oleśnica - Wrocław 1993.

19) O. J. Salij OP. „Pytania nieobojętne” Poznań 1993.

20) T. Adwentowicz „Co nas łączy co nas dzieli” Warszawa 1986.

[1] zob. też u św. IGNACEGO, bp Antiochii, zm. ok. 110r. „List do Kościoła w Smyrnie” 3,2: „Piotr z towarzyszami”.

W SERII BIBLIOTECZKA PUNKTU „EFFATHA” DOTYCHCZAS UKAZAŁY SIĘ:

1. „Do Braci odłączonych”Broszurka przedstawia działanie Ducha Świętego w Kościele. Na podstawie Pisma Świętego i Ojców Kościoła ukazuje prawdy wiary m.in. na temat: niezniszczalności Kościoła, jego nieomylności i prymatu biskupów rzymskich.

2. „Patriarchaty i Kościoły Wschodnie”Historyczne opracowanie na temat Kościołów Wschodnich, podane w formie syntezy. Przedstawione są zarówno Kościoły katolickie (mające łączność z biskupem rzymskim), jak i niekatolickie (prawosławne i przedchalcedońskie oraz ich odłamy).

3. „Dlaczego uznaję natchnienie ksiąg deuterokanoni-cznych?”

Odpowiedź w formie polemiki na liczne kwestie sporne zawarte w broszurze autorstwa Henryka Turkanika, pt. „Wokół zagadnień starotestamentowych”, wydanej przez wydawnictwo Kościoła Wolnych Chrześcijan.

4. „Czy istnieją biblijne dowody na reinkarnację?”Kolejna polemika. Tym razem z opracowaniem zatytułowanym „Biblijne dowody na reinkarnację”, rozprowadzanym przez Wewnętrzny Kościół Ducha Chrystusowego. Odpowiedź zawiera rzeczywistą chrześcijańską naukę na temat życia po śmierci, udokumentowaną na Piśmie Św. i wyrażoną w Tradycji Świętej.

Punkt Poradnictwa Religijnego „Effatha” przy parafii Wniebowzięcia NMP ul. Panny Marii 2, 87-100 Toruń

---