EKONOMIA

1. Co decyduje o cenach?

2. Jaki jest sprawiedliwy podział dochodu?

3. Co i w jaki sposób wpływa na rozwój gospodarczy?

4. Dlaczego nie można znaleźć pracy dla tak wielu ludzi?

5. Jaką rolę w gospodarce odgrywają przedsiębiorstwa, banki, pieniądz, handel zagraniczny?

6. Jaką rolę w gospodarce odgrywają rządy?

DOBRA

Towary

Usługi

Prywatne

Publiczne

Wolne

Rzadkie

KONSUMPCYJNE INWESTYCYJNE

Czynniki Produkcji

Kapitał Praca Czynniki

naturalne

ziemia

Energia Maszyny Półprodukty

Surowce

RYNEK

- ogół warunków ekonomicznych, w których dochodzi do zawierania transakcji wymiennych między sprzedawcami oferującymi towary i usługi a nabywcami reprezentującymi potrzeby poparte określonymi funduszami nabywczymi

zasięg geograficzny przedmiot wymiany branża zakres kontroli państwa

lokalny dóbr i usług wolny

regionalny kapitałowy regulowany

krajowy pracy

zagraniczny

międzynarodowy

światowy

MECHANIZM RYNKOWY

zależności przyczynowo skutkowe zachodzące między popytem, podażą a ceną - rozwiązuje trzy problemy:

• Co produkować?

• Jak produkować ?

• Dla kogo produkować ?

UCZESTNICY RYNKU

• Jednostki (gospodarstwa domowe)

• Przedsiębiorstwa

• Państwo

POPYT - zapotrzebowanie na dane dobro, za które nabywca gotowy jest zapłacić ustaloną na rynku cenę, dysponując odpowiednią do tego celu sumą dochodu pieniężnego.

Czynniki kształtujące popyt

1. cena,

2. wysokość dochodów realnych,

3. cena dóbr substytucyjnych,

4. cena dóbr komplementarnych,

5. indywidualne preferencje,

6. oczekiwanie zmian cen i dochodów

7. liczba konsumentów

PRAWO POPYTU

Popyt zmienia się w przeciwnym kierunku w stosunku do zmiany cen (ceteris paribus)

WYJĄTKI

Popyt rośnie wraz ze wzrostem ceny

PARADOKS GIFFENA - dotyczy wyłącznie dóbr podstawowych

PARADOKS VEBLENA - dotyczy wyłącznie niektórych dóbr luksusowych (efekt snoba)

POPYT SPEKULACYJNY

CENOWA ELASTYCZNOŚC POPYTU - stosunek względnej zmiany popytu do względnej zmiany ceny

e_p= ∞ - popyt doskonale elastyczny

e_p> 1 - popyt elastyczny

e_p= 1 - elastyczność jednostkowa

e_p< 1 - popyt nieelastyczny

e_p= 0 - popyt sztywny

Współczynnik cenowej elastyczności popytu informuje o sile reakcji konsumenta na zmieniające się ceny towarów.

Wysoka elastyczność (e_p> 1) - zmiana popytu jest większa od zmiany ceny

Jednostkowa elastyczność (e_p= 1) - zmiana popytu jest proporcjonalna do zmiany ceny

Niska elastyczność (e_p< 1) - zmiana popytu jest mniejsza od zmiany ceny

Najważniejszym czynnikiem decydującym o elastyczności cenowej popytu jest łatwość zastąpienia danego dobra dobrem substytucyjnym.

Punkty leżące na krzywej popytu mają różną elastyczność. W miarę przesuwania się wzdłuż krzywej popytu elastyczność maleje (im bardziej producent podwyższa cenę dobra, tym bardziej musi się liczyć z rosnącym spadkiem popytu)

Cena ⇑ Cena ⇓

e_p > 1 Przychód ⇓ Przychód ⇑

e_p < 1 Przychód ⇑ Przychód ⇓

MIESZANA ELASTYCZNOŚC POPYTU - miara względnej zmiany wielkości popytu na dobro x pod wpływem względnej zmiany ceny dobra y

KOMPLEMENTARNOŚĆ/SUBSYDIARNOŚĆ

e_py>0 - substytuty

e_py<0 - dobra komplementarne

DOCHODOWA ELASTYCZNOŚC POPYTU - stosunek względnej zmiany popytu do względnej zmiany dochodu

PRAWO ENGLA - w miarę wzrostu przeciętnego dochodu na członka rodziny nie tylko rośnie ogólny popyt ale zmienia się również jego struktura, w ten sposób, że zmniejsza się procentowy udział wydatków na żywność oraz inne dobra niższego rzędu i zwiększa się udział wydatków na dobra wyższego rzędu.

Rodzaj dóbr	Dochodowa elastyczność popytu	Zmiana wielkości popytu	Zmiana udziału w budżecie, gdy dochód wzrasta
Dobra luksusowe	ep >1	Popyt rośnie szybciej niż dochód	Wzrost
Dobra pierwszej potrzeby	0>ep>1	Popyt rośnie wolniej niż dochód	Spadek
Dobra niższego rzędu	ep<0	Popyt spada, gdy dochód rośnie	Spadek

PODAŻ - zaoferowanie dobra przez producenta lub sprzedawcę na rynku

Czynniki kształtujące podaż

1. cena dobra,

2. koszt wytworzenia,

3. urodzaj w rolnictwie,

4. doskonalenie metod produkcji,

5. liczba producentów,

PRAWO PODAŻY

Podaż zmienia się w tym samym kierunku, w którym zmienia się cena (ceteris paribus)

CENOWA ELASTYCZNOŚC PODAŻY - stosunek względnej zmiany podaży do względnej zmiany ceny

Opisuje stopień reakcji producenta na zmianę ceny

e_s= ∞ - podaż doskonale elastyczna - przypadek wyłącznie teoretyczny

e_s= 1 - podaż o elastyczności jednostkowej - zawsze, gdy krzywa podaży wychodzi z początku układu współrzędnych, niezależnie od nachylenia i jest linią prostą

e_p= 0 - podaż sztywna - często w krótkim okresie

TEORIA RACJONALNEGO ZACHOWANIA KONSUMENTA

Użyteczność całkowita - suma zadowolenia, jaką daje konsukemtowi posiadanie dobra

Użyteczność krańcowa - stosunek przyrostu użyteczności całkowitej do przyrostu konsumcji lub zapasu dobra (zadowolenie, jakie daje konsumentowi posiadanie ostatniej jendostki dobra)

Założenie: dobra są rzadkie

konsument posiada nieograniczone potrzeby

Wniosek: konsument musi dokonywać wyboru między alterantywnymi dobrami

Krzywa obojętności przedstawia wszystkie kombinacje dwóch dóbr, które są dla konsumenta obojętne, to znaczy każda z tych kombinacji daje konsumentowi takie samo zadowolenie.

Mapa obojętności jest zbiorem krzywych obojętności. Wyższa krzywa oznacza kombinację dóbr o większej użyteczności.

Racjonalny konsument woli mieć więcej dobra niż mniej. A zatem chce osiągnąć jak najwyższą krzywą obojętności.

Linia budżetu wskazuje jaka kombinacje dóbr są dostępne dla konsumenta (linia prosta)

Punkt równowagi konsumenta - punkt styczny lini budżetu i krzywej obojętności; wskazuje na kombinację dóbr najbardziej użyteczną spośród dostępnych dla konsumenta.

TEORIA PRZEDSIĘBIORSTWA

Nakład - czynniki wytwórcze niezbędne do wytworzenia dobra

Koszty wytwarzania dóbr - sumy pieniężne, jaki przedsiębiorca płaci za użytkowanie czynników wytwórczych

Koszty alternatywny - koszt utraconych możliwości

(wszystkie inne dobra, z których musimy zrezygnować, a których wytworzenie wymaga zatrudnienia tych samych czynników produkcji.)

Koszty ekonomiczne = Koszty alternatywne + Koszty księgowe

PODZIAŁ KOSZTÓW

1. Rodzaj

• Amortyzacja - wydatek ponoszony w przeszłości przy zakupie środków trwałych, a rozliczany przez cały okres eksploatacji

• Zużycie materiałów i energii

• Usługi obce

• Podatki i opłaty

• Wynagrodzenia

• Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

• Pozostałe

Powiązanie z produktem (układ kalkulacyjny)

• koszty bezpośrednie

• koszty pośrednie (narzuty)

• Zależność od wielkości produkcji

• Koszt stały - koszt, którego wielkość jest niezależna od wielkości produkcji (który trzeba ponieść nawet wówczas, gdy nic się nie produkuje)

• Koszt zmienny - koszt, którego wielkość jest zależna od wielkości produkcji

• Zakres

• Koszt całkowity - koszt stały + koszt zmienny

• Koszt krańcowy - przyrost kosztu (zmiennego) wraz z przyrostem produkcji o jednostkę

• Koszt przeciętny (jednostkowy) - koszt wytworzenia na jednostkę produkcji:

1. stały

2. zmienny

3. całkowity (stały + zmienny)







PIENIADZ

• dobro o najwyższym stopniu płynności;

PŁYNNOŚĆ - szybkość dostępu i możliwość użycia w każdej chwili

• wszelkiego rodzaju środki wymiany i środki płatnicze, których zdolność do zapłaty jest nieograniczona;

Funkcje

• miernik wartości;

CENA - wartość dobra wyrażona w pieniądzu

• środek wymiany;

• środek płatniczy;

• narzędzie tezauryzacji.

Dlaczego istnieje popyt na pieniądz?

• motyw transakcyjny,

• motyw przezornościowy,

• motyw spekulacyjny,

Oprocentowanie - wynagrodzenie za rezygnację z płynności

Rodzaje pieniądza

ze względu na formę

• gotówkowy

• bezgotówkowy

ze względu na płynność

• M₁ = gotówka + depozyty a'vista

• M₂ = M₁ + rachunki oszczędnościowe + rachunki terminowe drobne (nie przekraczające pewnej kwoty)

• M₃ = M₂ +pozostałe rachunki terminowe

• L = M₃ + papiery wartościowe o różnym stopniu ryzyka i rentowności

• Baza monetarna = gotówka w obiegu + rezerwa kasowa w bankach

PODAŻ PIENIADZA

Równanie Fischera

M x V = P x Y

M - ilość pieniądza

V - szybkość obiegu (ile razy jednostka pieniężna jest wykorzystywana w ciągu roku)

Y - realny PNB w cenach stałych

P - ogólny poziom cen

W długim okresie czasu wzrost ilości pieniądza prowadzi do wzrostu ogólnego poziomu cen.

EMISJA PIENIĄDZA - bank centralny - wydawanie znaków pieniężnych

KREACJA PIENIĄDZA (bankowego) - bank centralny i banki komercyjne - tworzenie pieniądza ponad kwotę zgromadzonych depozytów

Mnożnik depozytowy = 1/u

u - stopa rezerw obowiązkowych

Podaż pieniądza reguluje bank centralny przy pomocy instrumentów polityki monetarnej:

• stopy rezerw obowiązkowych,

• operacji otwartego rynku,

• refinansowania banków komercyjnych

Funkcje banku centralnego:

• bank emisyjny - instytucja mająca wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych, będących prawnym środkiem płatniczym; określa wielkość emisji oraz moment wprowadzenia pieniądza gotówkowego do obiegu, za którego płynność odpowiada; organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu,

• bank banków - depozytariusz banków komercyjnych i źródło rezerwy kredytowej; regulator rynku i organ nadzoru;

• bank państwa - prowadzi rachunki skarbu państwa i gromadzi dochody budżetu; organizuje i obsługuje płatności zagraniczne, administruje rezerwami dewizowymi państwa, dba o siłę nabywczą waluty, w Polsce nie może kredytować deficytu budżetowego.

INSTRUMENT POLITYKI MONETARNEJ

Rezerwy obowiązkowe - 3,5% - regulator potencjału kredytowego banków komercyjnych. Środki na rachunkach rezerw obowiązkowych nie są oprocentowane a za ich nieodprowadzenie grożą odsetki karne.

Operacje otwartego rynku - zakup lub sprzedaż krótkoterminowych skarbowych papierów wartościowych, emisja własnych papierów wartościowych (np. 14- dniowych bonów pieniężnych - minimalna rentowność - stopa referencyjna - ):

operacje bezwarunkowe - bank centralny kupuje lub sprzedaje papiery wartościowe (zakup papierów wartościowych przez bank centralny dostarcza płynności (dodatkowych środków) systemowi bankowemu, natomiast sprzedaż papieru wartościowego tę płynność absorbuje);

operacje warunkowe - kupno (repo) lub sprzedaż (reverse repo) papierów wartościowych (operacja warunkowego zakupu polega na zakupie papieru przez bank centralny od banku komercyjnego, z jednoczesnym zobowiązaniem banku komercyjnego do odkupienia tego papieru wartościowego po określonej cenie i w określonym terminie - najczęściej 28 dni).

Refinansowanie - udzielanie kredytów bankom komercyjnym:

redyskonto weksli - stopa 5,75 % - silne znaczenie psychologiczne - najważniejsza stopa refinansowa świadcząca o polityce monetarnej,

kredyt lombardowy - stopa 6,75 % - udzielany bankom komercyjnym pod zastaw niektórych papierów wartościowych (przejściowa pomoc dla banków, które znalazły się w trudnej sytuacji - ostateczność dla banku komercyjnego).

Depozyty - przyjmowanie depozytów od banków komercyjnych (stopa 3,75 %)

PRODUKCJA GLOBALNA - wartość dóbr i usług wytworzonych w ciągu roku

PRODUKCJA GLOBALNA = wartość przeniesiona + wartość dodana

Wartość przeniesiona - wartość towarów i usług nabytych z zewnątrz i zużytych w procesie produkcji

Wartość dodana - suma nowowytworzonej wartości i amortyzacji

PRODUKT GLOBALNY - wartość dóbr i usług wytworzonych w ciągu roku przez całą gospodarkę

Produkcja finalna - produkcja dobra, które nie podlega dalszemu przetworzeniu.

Przepływy międzygałęziowe - sprzedaż pośrednich dóbr i usług

PRODUKT NARODOWY - wartość dodana dóbr i usług wytworzonych w ciągu roku przez całą gospodarkę

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB) - wielkość produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju , niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

PRODUKT NARODOWY BRUTTO (PNB) - wielkość dochodów obywateli danego kraju powiększona o dochody netto otrzymane z tytułu własności za granicą

PRODUKT NARODOWY NETTO (PNN) = PNB - Amortyzacja

AMORTYZACJA - zmniejszenie wartości zasobów kapitału (wynik zużycia fizycznego lub ekonomicznego)

Produkty są wyrażone w cenach rynkowych (a zatem zawierają podatek pośredni - VAT)

DOCHÓD NARODOWY według cen czynników wytwórczych = PNN - podatki pośrednie

= Wynagrodzenia + Renta (czynsz) + Zyski z kapitału + Dochody z pracy na własny rachunek

OSOBISTE DOCHODY LUDNOŚCI - część dochodu narodowego, która pozostaje po potrąceniu nie rozdzielonych zysków przeznaczonych na rozwój przedsiębiorstw oraz zapłaceniu podatku dochodowego (przedsiębiorstw) i powiększona o transfery z budżetu państwa.

TRANSFER - przekazanie określonej sumy dochodów na rzecz ludności bez bieżącego świadczenia usług

DYSPOZYCYJNE DOCHODY LUDNOŚCI (DDL) = OSOBISTE DOCHODY LUDNOŚCI - podatki bezpośrednie

DDL = Konsumpcja (K) + Oszczędności (O)

Oszczędności (O) = Inwestycje (I)

Popyt krajowy = K + I + G

Dochód narodowy może być wyrażony w cenach bieżących (cenach rynkowych) lub cenach stałych.

DEFLATOR = DN w ujęciu nominalnym (ceny bieżące)/ DN w ujęciu realnym (ceny stałe)




MODEL ZAGREGOWANEGO POPYTU I ZAGREGOWANEJ PODAŻY

Założenia:

1. Dochód narodowy (Y) jest równy produktowi krajowemu brutto (PKB).

2. Y = K+I+G

Badamy zależność pomiędzy przeciętnym poziomem cen rynkowych a dochodem narodowym.




Strona popytowa (zagregowanego popytu P_a):

• obniżka przeciętnego poziomu cen rynkowych powoduje wzrost siły nabywczej pieniądza oraz spadek stopy procentowej;

• wzrost siły nabywczej pieniądza stwarza możliwość zakupienia większej ilości dóbr i usług;

• spadek stopy procentowej zachęca przedsiębiorców do zwiększenia inwestycji a gospodarstwa do zwiększenia konsumpcji.

Wniosek - spadek przeciętnego poziomu cen powoduje wzrost realnego dochodu narodowego

Strona podażowa (zagregowana podaż S_a):

• wzrost przeciętnego poziomu cen powoduje zwiększenie produkcji.

Wniosek - wzrost przeciętnego poziomu cen powoduje wzrost realnego dochodu narodowego

TEORIA OGÓLNEJ RÓWNOWAGI GOSPODARKI

1. Jakie czynniki (podażowe czy popytowe) decydują o poziomie dochodu narodowego?

2. Czy równowaga możliwa jest tylko w punkcie pełnego wykorzystania wszystkich czynników produkcji?

TEORIA NEOKLASYCZNA

Prawo rynków J. B. Saya - wzrost produkcji (podaży) stwarza dla siebie taki sam wzrost popytu ponieważ wartość produkcji tworzy dochody, które w całości są wydatkowane na zakup wytworzonych dóbr.

ZAGREGOWANY POPYT = ZAGREGOWANA PODAŻ

Wnioski:

• niemożliwa ogólna nadprodukcja;

• niemożliwa niedostateczna produkcja;

• pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych;

• brak przymusowego bezrobocia.

Z uwagi na elastyczność realnej stopy procentowej i realnej płacy nie jest możliwe trwałe odchylenie od stanu równowagi globalnej w warunkach doskonałej konkurencji (natychmiast jest uruchamiany mechanizm korygujący).

TEORIA REALNEJ STOPY PROCENTOWEJ

Realna stopa procentowa - stopa procentowa obowiązująca w bankach komercyjnych, skorygowana zmianami cen (nominalna stopa procentowa minus inflacja).

Spadek realnej stopy procentowej

Inwestycje

• zwiększenie popytu na kredyt,

• zwiększenie popytu na dobra inwestycyjne,

Oszczędności

• zmniejszenie oszczędności,

• zwiększenie konsumpcji.

Stopa równowagi: I = O_s




Zmiana stopy procentowej koryguje niedostosowanie inwestycji i oszczędności.

Wniosek:

1. OSZCZĘDNOŚCI AUTOMATYCZNIE PRZEKSZTAŁCAJĄ SIĘ W INWESTYCJE;

2. oszczędzanie jest zjawiskiem pozytywnym, sprzyja wzrostowi produkcji.

TEORIA RYNKU PRACY




Bezrobocie przymusowe - sytuacja w której pracownik nie jest w stanie znaleźć pracy za aprobowaną płacę

Również na rynku pracy działa mechanizm korygujący

Założenia:

1. O_s = I

2. Popyt na pracę = podaż pracy przy poziomie równości płacy realnej z produkcyjnością krańcową i pełnym zatrudnieniem

Wniosek:

1. dochód narodowy jest wytwarzany w granicach pełnego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych;

2. krzywa podaży S_p jest pionowa i nie zależy od przeciętnego poziomu cen rynkowych

Ceny mogą zmieniać się pod wpływem zmian podaży pieniądza ale zawsze pociąga to za sobą identyczną zmianę płac nominalnych.

Płace realne nie ulegają zatem zmianie.

Popyt realny nie ulega zmianie

Realny dochód narodowy nie ulega zmianie

Mechanizm elastycznych cen i płac oraz stopy procentowej w warunkach doskonałej konkurencji utrzyma realny dochód narodowy na nie zmienionym poziomie w granicach pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych.

Nie istnieją nadmierne oszczędności ani nadmierne inwestycje.

Gospodarka jest w stanie wchłonąć każdy rozmiar oszczędności ponieważ możliwości inwestycyjne są nieograniczone.

Zmiana podaży pieniądza nie wpływa na wielkości realne (poziom produkcji i dochód narodowy).

Pieniądz w gospodarce jest neutralny.

KEYNESOWSKA TEORIA RÓWNOWAGI

1. Prawo Saya jest niesłuszne - mechanizm napędzający działalność gospodarczą nie jest związany z wytwarzaniem i otrzymywaniem dochodu ale z jego wydawaniem (to co jeden wyda, drugi zarobi).

2. W gospodarce nie ma doskonałej konkurencji - ceny i płace są w wysokim stopniu sztywne.

3. Krzywa podaży jest odwróconą literą L.

4. Jeżeli spada globalny popyt, spada również produkcja (realny dochód narodowy) a ceny pozostają stałe.

5. Tylko spadek cen poszczególnych dóbr zwiększa ich popyt; spadek cen wszystkich dóbr nie zwiększa popytu.

6. Możliwa jest równowaga przy bardzo różnym stopniu wykorzystania czynników produkcji (w szczególności przy różnym bezrobociu).

7. Jeżeli efektywny popyt konsumpcyjny i inwestycyjny będzie wzrastał w wystarczającym stopniu, będzie wzrastał dochód narodowy i będzie zmniejszało się bezrobocie. Dopiero gdy gospodarka osiągnie stan pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych, dalsze zwiększanie popytu będzie powodowało wzrost cen, a nie dochodu realnego.

8. Mechanizm rynkowy jest niedoskonały - samoczynnie nie jest w stanie zapewnić ani pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych ani pełnego zatrudnienia.

9. Konieczne jest wspieranie tego mechanizmu przez zwiększenie konsumpcji i inwestycji oraz wydatków rządowych.

CO DECYDUJE O WYDATKACH KONSUMPCYJNYCH I INWESTYCYJNYCH ?

PKB = K+ I + G

PKB = DDL + A_m + N_z + T - B_t

K+ I + G = DDL + A_m + N_z + T - B_t

G + B_t = T

K+ I = DDL + A_m + N_z

DDL = O_L + K

K+ I = O_L + K + A_m + N_z

O_s = O_L+ A_m + N_z

K + I = O_s + K

I = O_s

Oszczędności są stałym procesem, który zmienia się powoli w czasie, pod wpływem poważniejszych zmian w wysokości otrzymywanych dochodów.

Inwestycje charakteryzują się bardzo dużą zmiennością, gdyż narażone są na: zmiany oczekiwań przedsiębiorców, zmiany popytu, zmiany cen, zmiany stopy procentowej.

Nie ma automatyzmu w przekształcaniu się oszczędności w inwestycje.

ROZBIEŻNOŚCI MIĘDZY OSZCZĘDNOŚCIAMI A INWESTYCJAMI

EX ANTE

1. O_s > I mechanizm depresyjny

wzrost oszczędności zmniejszenie konsumpcji spadek sprzedaży, wzrost zapasów zniechęcenie przedsiębiorców do dalszego inwestowania, zmniejszenie produkcji, spadek zatrudniania, spadek dochodów zmniejszenie inwestycji RECESJA

2. O_s < I spirala ekspansji

spadek oszczędności wzrost konsumpcji wzrost produkcji, wzrost inwestycji OŻYWIENIA ...............

EX POST

I = O

Skoro oszczędności są nadwyżką dochodów nad konsumpcją a inwestycje nadwyżką bieżącej produkcji, która nie została skonsumowana.

Inwestycje przez zmianę poziomu dochodu narodowego uruchamiają proces dostosowawczy oszczędności

Inwestycje są powiązane ze wzrostem dochodu narodowego mnożnikiem

wzrost inwestycji wzrost popytu na dobra kapitałowe wzrost produkcji wzrost zatrudnienia wzrost dochodów wzrost konsumpcji (i oszczędności) wzrost produkcji wzrost zatrudnienia wzrost dochodów

Δ I = m_i Δ Y

Wielkość mi jest rosnącą funkcją krańcowej skłonności do konsumpcji i malejącą funkcją krańcowej skłonności do oszczędzania.

INFLACJA

stały przyrost przeciętnego poziomu cen rynkowych w miarę upływu czasu

Ekonomia neoklasyczna - inflacją się nie zajmowała i traktowała ją jako zjawisko przejściowe łatwo korygowane mechanizmem równoważącym

J.M. Keynes - inflacja wynika z kształtu krzywej podaży

Monetaryści - inflacja wynika z nadmiernej podaży pieniądza

Rodzaje inflacji

• Inflacja ukryta - właściwa dla krajów o gospodarce centralistycznie planowanej, wyraża się w trwałej nadwyżce popytu nad ograniczoną podażą dóbr.

• Inflacja cenowa - właściwa dla krajów o gospodarce wolnorynkowej, wynika z mechanizmu rynkowego, który przywraca poziom równowagi przy nieco wyższych cenach.

• Inflacja popytowa - występuje najczęściej w okresach wojen - olbrzymie wydatki państwa na zbrojenia i wysoki stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych powoduje gwałtowny wzrost cen.

• Inflacja kosztowa - wywołana przez wzrost kosztów produkcji:

• Hiperinflacja

STAGFLACJA - inflacja + stagnacja gospodarcza

DEFLACJA - odwrotność inflacji

Przyczyny inflacji

• wzrost podaży pieniądza ponad przyrost dochodu narodowego:

• miękka polityka pieniężna banku centralnego,

• szczodra polityka budżetowa,

• działalność związków zawodowych wymuszających wzrost płacy niewspółmierny do wzrostu wydajności pracy,

• działalność monopoli zwiększających ceny bez uzasadnienia,

• nieurodzaj w rolnictwie,

• dewaluacja waluty,

• kryzys naftowy (1973-1974).

MONETARYŚCI - inflacja jest zjawiskiem pieniężnym i daje się sprowadzić do podaży pieniądza

BEZROBOCIE

liczba niepracujących ludzi dorosłych, którzy są zdolni do pracy i poszukują jej

Zasób siły roboczej = zatrudnienie + bezrobocie

Stopa bezrobocia = Bezrobocie/Zasób siły roboczej * 100 %

Rodzaje bezrobocia

• Frykcyjne - (frykcja - tarcie) - wynika ze zwykłych mechanizmów wolnorynkowych, krótkotrwałe - osoby zmieniające pracę, przekwalifikowujące się, etc.,

• Naturalne - na poziomie ok. 5 %, krótkotrwałe, powoduje elastyczność płac,

• Chroniczne

• Strukturalne

• Cykliczne (koniunkturalne)

• Utajone

• agrarne

• „peerelowskie”

1

19




---