Wstęp

Otoczenie przedsiębiorstw staje się coraz bardziej ewolucyjne i konkurencyjne .

Skraca się okres używalności wyrobów , w związku z tym , przedsiębiorstwa zmuszone są do opracowania projektów nowych inwestycji lub projektów modyfikacji środków produkcji . Liczą się głównie przedsiębiorstwa reaktywne , przewidujące , to znaczy takie które uruchomią wszystko , aby odpowiedzieć przed innymi na najmniejsze nawet sygnały nowego zapotrzebowania płynące z otoczenia . Rozwój przedsiębiorstwa dokonuje się zasadniczo przez realizację określony przedsięwzięć inwestycyjnych . Inwestowanie jest procesem długotrwałym . Wymaga ono zgromadzenia kapitału niezbędnego do sfinansowania początkowych nakładów , które przyniosą efekt zawsze z pewnym opóźnieniem .

Przedsięwzięcia inwestycyjne mogą dotyczyć zarówno zmian wielkości produkcji , jej jakości i struktury asortymentowej , obniżki kosztów , zmiany źródeł zaopatrzenia i kierunków zbytu , jak też powiązań z innymi firmami , wspólnych inwestycji , czy też innych form działania .

1. Podstawowe pojęcia z zakresu inwestycji

Podstawowym celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja dochodów jego właścicieli , a w konsekwencji - zwiększenie wartości rynkowej firmy . Osiągnięcie powodzenia w tym zakresie wymaga stałego poszukiwania najlepszych sposobów powiększenia kapitału . Jednym z nich jest inwestowanie .

Termin INWESTYCJE jest trudny do jednoznacznego zdefiniowania . Najogólniej w literaturze światowej wyróżnia się dwa podstawowe ujęcia inwestycji :

• ujęcie rzeczowe , widziane jako ruch dóbr ; inwestycje są to zakupy dóbr kapitałowych - zakładów produkcyjnych , wyposażenia , budynków mieszkalnych oraz zmiana zapasów , które mogą być użyte w produkcji innych dóbr i usług

• ujęcie monetarne , widziane przez pryzmat ruchu pieniądza ; inwestycja - celowo  wydatkowany kapitał przez inwestora (firmę)  skierowany na powiększenie jego dochodów.

W najnowszej literaturze dominuje właściwie ujęcie monetarne inwestycji .

Inwestowanie oznacza więc każde wykorzystanie kapitału „dzisiaj” dla osiągnięcia pożądanych korzyści w przyszłości

Istotę i zakres decyzji inwestycyjnej wyznacza odpowiedź na pytanie: w co inwestować?

Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw koncentrują się na wyborze rodzaju, wielkości i struktury inwestycji. Dotyczą one trzech obszarów:

• nabycie różnych rzeczowych składników aktywów (budynków, budowli, maszyn i urządzeń, zapasów materiałów),

• transfer kapitału do innych firm, przez nabycie udziałów, akcji,

• lokaty w bankach i innych instytucjach finansowych.

Kryterium efektywności decyzji inwestycyjnych jest pochodną celu strategicznego przedsiębiorstwa i określone jest przez maksymalizację dochodu z zainwestowanego kapitału.

Realizację przedsięwzięć inwestycyjnych poprzedza nierzadko skomplikowany i wieloaspektowy proces decyzyjny , który stanowi w istotnej mierze o przyszłości przedsiębiorstwa .

Doniosłość decyzji inwestycyjnych wynika z kilku powodów :

• inwestycje określają poziom przyszłych dochodów firmy,

• wiążą się zwykle z wydatkowaniem znaczących środków pieniężnych,

• obciążone są pewnym ryzykiem niepowodzenia,

• powodują stosunkowo długi okres zamrożenia kapitału,

• związane są ze środowiskiem naturalnym lub ze środowiskiem pracy, skutki decyzji inwestycyjnych są zazwyczaj nieodwracalne

• skutki decyzji inwestycyjnych są zazwyczaj nieodwracalne .

Zarządzanie inwestycjami przedsiębiorstwa jest zatem wielką sztuką i polega na wyborze optymalnej lokaty kapitału firmy z punktu widzenia przyjętych przez nią celów strategicznych.

W praktyce inwestycyjnej przedsiębiorstw posługujemy się często takimi pojęciami, jak:

• przedsięwzięcie inwestycyjne,

• zadanie inwestycyjne,

- obiekt inwestycyjny.

Przedsięwzięcie inwestycyjne - kompleksowe zamierzenie rozwojowe firmy, skonkretyzowane co do celu, zakresu rzeczowego, czasu i miejsca realizacji oraz przewidywanego okresu użytkowania.

Przedsięwzięcie inwestycyjne składa się z reguły z zadań inwestycyjnych o różnym charakterze i zakresie.

Zadanie inwestycyjne - część przedsięwzięcia inwestycyjnego, która może funkcjonować niezależnie i zarazem przynosić konkretny, wymierny efekt produkcyjny bądź usługowy.

Zadanie inwestycyjne może składać się z obiektów inwestycyjnych.

Obiekt inwestycyjny - część zadania inwestycyjnego wyodrębniona pod względem techniczno - użytkowym, jak: budynki, budowle, zespoły maszyn czy urządzeń, itp.

2. Podział inwestycji

W literaturze przedmiotu spotyka się szereg kryteriów klasyfikacji przedsięwzięć inwestycyjnych .

Przedstawimy pokrótce rodzaje inwestycji najczęściej występujących w praktyce przedsiębiorstw .

Wyróżnia się trzy zasadnicze grupy inwestycji :

Inwestycje rzeczowe lub materialne - dotyczą materialnych składników majątku firmy, tj. maszyn, urządzeń, gruntów, budynków, budowli, środków transportu, itp.

Inwestycje finansowe lub kapitałowe - polegają na lokowaniu kapitału w papiery wartościowe, na rachunkach bankowych, udziały w spółkach itp.

Inwestycje niematerialne ( uzupełniają inwestycje materialne ) - są to wydatki na kształcenie, doskonalenie organizacji, badania, patenty, licencje, itp.

Inwestycje rzeczowe o charakterze produkcyjnym z punktu widzenia ich wpływu na poziom zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa dzielą się na:

• inwestycje odtworzeniowe - nie zmieniają zdolności produkcyjnej firmy,

• inwestycje rozwojowe (nowe budownictwo, rozbudowa, inwestycje modernizacyjne) - powodują wzrost zdolności produkcyjnej firmy.

Inwestycje odtworzeniowe:

• powodowane zużyciem majątku trwałego w procesie produkcyjnym, wyrażone poziomem odpisów amortyzacyjnych .

Ich zadaniem jest zapewnienie utrzymania zdolności produkcyjnej na dotychczasowym poziomie.

Inwestycje rozwojowe:

• nowe budownictwo - tworzenie obiektów przez budowę nowych zakładów przemysłowych, budowlanych, rolnych, transportowych, itp.,

• rozbudowa - polega najczęściej na rozszerzaniu powierzchni produkcyjnej poprzez rozbudowę istniejącego zakładu lub budowę nowych wydziałów,

• inwestycje modernizacyjne - powodują unowocześnienie środków trwałych w przedsiębiorstwie.

Do inwestycji materialnych ( rzeczowych ) zalicza się również :

• inwestycje ustawowe wymagane przez prawo , np. : inwestycje związane z bezpieczeństwem pracy , ochroną środowiska , itp. .

• inwestycje socjalne których celem jest poprawienie warunków życia i pracy zatrudnionego personelu ( restauracje , biblioteki ) .

• inwestycje prestiżu , których celem jest stworzenie tzw. image przedsiębiorstwa ( biurowce , sklepy luksusowe ) .

Inne podziały inwestycji:

1. Ze względu na sposób powiązania inwestycji z głównym celem przedsięwzięcia rozwojowego:

• inwestycja podstawowa - związana bezpośrednio z realizacją głównego celu przedsięwzięcia,

• inwestycja towarzysząca - zapewnia prawidłowe funkcjonowanie inwestycji podstawowej,

• inwestycja pośrednia - potrzeba jej realizacji wynika z realizacji inwestycji podstawowej.

2. Inwestycje rzeczowe przedsiębiorstwa można podzielić ze względu na ich charakter na:

• inwestycje zakupowe - odnoszą się do zakupu maszyn i urządzeń oraz ich montażu,

• inwestycje budowlane - odnoszą się do różnych prac budowlano - montażowych.

3. Ze względu na sposób realizacji:

• inwestycje zlecone - zlecone do realizacji generalnemu wykonawcy,

• inwestycje wykonywane we własnym zakresie - wykonywane przy pomocy własnych zespołów budowlano - montażowych.

4. Ze względu na źródła finansowania:

• inwestycje własne,

• inwestycje kredytowe,

• inwestycje mieszane.

5. Ze względu na stadium realizacji inwestycji:

• inwestycje projektowane,

• inwestycje nowo rozpoczynane,

• inwestycje kontynuowane,

• inwestycje oddane do użytku.

Zgodnie z zarządzeniem Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów z dnia 26.07.1974 r. inwestycje dzielą się ze względu na przeznaczenie i efekty ekonomiczne na :

• produkcyjne , czyli nakłady , których bezpośrednim skutkiem jest powiększenie produkcji materialnej i dochodu narodowego ; są to przede wszystkim inwestycje przemysłowe , budowlane , rolne i leśne , oraz inwestycje w dziedzinie usług materialnych tj. komunikacji i obrotu towarowego .

• nieprodukcyjne , które przyczyniają się do poprawy warunków pracy i warunków bytowych ludności np. budownictwo mieszkaniowe , urządzenia socjalne , obiekty kulturalne .

Inny podział inwestycji to :

• inwestycje intensywne , łączą się z wprowadzeniem nowych osiągnięć technologicznych , w wyniku których osiąga się efekty techniczno - ekonomiczne wyższe od osiąganych w obiektach istniejących ., a więc znaczny przyrost produkcji dóbr lub usług , spadek zużycia energii , itp.

• inwestycje ekstensywne , oznaczają realizację obiektów podobnych do istniejących , zastosowanie technologi już sprawdzonych w praktyce .

3. Cele inwestycji

W pracy „Economie d'Entreprise” wyróąnia się trzy zasadnicze grupy inwestycji :

• inwestycje materialne

• inwestycje niemterialne

• inwestycje finnsowe

Inwestycje materilne polegają na nabyciu terenów , lokali , wyposażenia i instalacji , zawsze uwzględnionych w bilansie aktywów przedsiębiorstwa .

Ich celem jest :

• utworzenie nowych źródeł produkcyjnych przy uwzględnieniu przyszłego zaopatrzenia na dany produkt ;

• utrzymanie zdolności produkcyjnej na określonym poziomie poprzez zastępowanie zużytych maszyn i urządzeń przy uwzględnieniu okresu ich eksploatacji ;

• wzrost zdolności produkcyjnej w celu zapewnienia rozwoju przedsiębiorstwa ;

• orientację w kierunku nowej dzialalności zarówno w zakresie nowych wyrobów , jak i nowej technologi wytwarzania ;

• realizację programu wzrostu wydajności w celu zmniejszenia kosztów wytwarzania , poprawy jakości wyrobów np. poprzez automatyzację i robotyzację .

Źródło : Brandenburg H. : „ Zarządzanie projektami” Wydawnictwo Politechniki Śl. ,

Gliwice 1999 , str. 11

Przykład :

W górnuictwie węglowym działalność inwestycyjna może mieć na celu :

• zwiększenie zdolności produkcyjnej przez inwestycje odtworzeniowe w czynnych kopalniach i przez budowę kopalń nowych ;

• redukcję kosztów własnych wydobycia przez inwestycje modernizacyjne i odtworzeniowe;

• realizację badań rozwojowych w zakresie prowadzenia eksploatacji w odmiennych od dotychczasowych warunkach naturalnych , nowych technologii wydobycia węgla itp. ;

• zaspokojenie innych potrzeb kopalń niż produkcyjne , jak np. : poprawa warunków pracy , ochrona środowiska naturalnego , sprawy socjalne załogi , itp. .

Do inwestycji materialnych zalicza się również jak wspominaliśmy w poprzednim rozdziale inwestycje :

• ustawowe - mają na celu przestrzeganie przepisów związnych z bezpieczeństwem pracy , ochroną środowiska itp. ;

• socjalne - mają na celu poprawę warunków życia i pracy personelu

• prestiżu - których celem jest staworzenie tzw. image firmy .

Inwestycje niematerialne są traktowane jako dodatkowe obciążenia i w efekcie nie stanowią majątku przedsiebiorstwa . Uzupełniają one inwestycje materialne i realizowane są przed , w trakcie lub po zrealizowaniu inwestycji materialnych . Inwestycjami niematerialnymi są :

• inwestycje na badania i rozwój - ich celem jest poprawienie , zaadaptowanie lub zaprogramowanie nowych procedur lub środków produkcji ;

• inwestycje kształcenia załogi - mają na celu efektywniejsze wykorzystanie maszyn i urządzeń przez ich użytkowników ;

• inwestycje oprogramowania - mają na celu lepsze zastosowanie w przedsiębiortwie informatyki .

Źródło : Brandenburg H. : „ Zarządzanie projektami” Wydawnictwo Politechniki Śl. ,

Gliwice 1999 , str. 12

4. Inwestycje w strategi rozwojowej przedsiębiorstwa

Konieczność rozwoju przedsiębiorstwa wynika z ciągłych zmian otoczenia. Ponieważ występują zmiany w otoczeniu, to aby się do nich dostosować należy ciągle zmieniać przedsiębiorstwo, czyli je rozwijać.

Rozwój przedsiębiorstwa oznacza skoordynowane zmiany systemów przedsiębiorstwa, dostosowujące je do ciągle zmieniającego się otoczenia. Dostosowania są skuteczne, jeżeli będą w stanie zapewnić przedsiębiorstwu osiągnięcie i utrzymanie przewagi konkurencyjnej na rynku.

Rozwój determinuje następujące zmiany w strukturze przedsiębiorstwa :

• Wprowadzenie nowych elementów do systemu przedsiębiorstwa,

• Poprawę jakości istniejących w systemach elementów,

• Zmiany struktur systemów.

Należy również wspomnieć o drugim istotnym warunku koniecznym do przetrwania przedsiębiorstwa, jakim jest jego wzrost.

Wraz z ogólnym rozwojem gospodarczym, większość rynków ma charakter wzrostowy. Przedsiębiorstwo operujące na rynku o charakterze wzrostowym, zmuszone jest stale do powiększania skali swojej działalności . Bierność przedsiębiorstwa w powiększaniu skali działalności może zaowocować jego upadkiem.

Wysoki udział w rynku, jest jednym z elementów decydujących o sile konkurencyjnej przedsiębiorstwa.

O sukcesie rynkowym przedsiębiorstwa w większości przypadków decyduje jego potencjał ekonomiczny i finansowy. Przedsiębiorstwo, które ma duże zasoby może realizować korzyści wielkiej skali produkcji, inwestować w duże przedsięwzięcia badawcze i promocyjne.

Zasadniczym celem strategicznym większości przedsiębiorstw jest rozwój. Rozwój firmy związany jest strategią danego przedsiębiorstwa.

Strategia rozwoju przedsiębiorstwa polega na określeniu, czy firma będzie skoncentrowana na jednej podstawowej działalności, czy też jej działalność będzie zdywersyfikowana.

W przypadku przedsiębiorstwa wyspecjalizowanego, wytwarzającego jeden rodzaj produktu, czy też oferującego jeden rodzaj usług, strategia firmy określa jej działania w zakresie rozwoju produktu, rozwoju i penetracji rynku, oraz określa koncepcję działań konkurencyjnych.

Natomiast w przypadku przedsiębiorstwa składającego się z wyodrębnionych jednostek strategicznych, strategia rozwoju firmy polega na określeniu :

• Działalności, które firma będzie realizować i rozdziału zasobów organizacji pomiędzy te działalności,

• Rynków, na których firma będzie operować ,

• Koncepcji działań konkurencyjnych

Kompletna klasyfikacja strategii na poziomie firmy została zaproponowana przez Rue i Hollanda. Dokonali podziału strategii firmy na cztery kategorie wg. charakteru strategii :

• Strategia wzrostu

• Strategia stabilizacji

• Strategie obronne

• Strategie kombinowane

Przedsiębiorstwo w zależności od aktualnego stanu własnych zasobów podejmuje określone typy strategii rozwojowej : strategię wzrostu, strategię stabilizacji, strategię obronną, lub określoną kombinację powyższych trzech.

Przedsiębiorstwo dąży do wzrostu podejmując różne rodzaje strategii rozwoju, ale w niektórych okresach i sytuacjach jest zmuszone stosować strategię stabilizujące jego pozycję (strategię stabilizacyjną), czy też strategię broniącą jego pozycji przed naporem konkurentów (strategie obronne).

Strategie stabilizacji i obronne realizowane są przez krotki okres, zwłaszcza w okresach dekoniunktury na rynku. Podstawową strategią stosowaną przez przedsiębiorstwo jest strategia rozwoju i wzrostu.

Rozwój zapewnia przedsiębiorstwu zdobycie siły ekonomicznej niezbędnej do efektywnej walki konkurencyjnej. Kadra zarządzająca dąży do maksymalizacji tempa wzrostu firmy, pod warunkiem osiągnięcia pewnego poziomu zysku.

Prawidło sformułowane cele strategiczne przedsiębiorstwa nastawionego na rozwój powinny kłaść nacisk na :

• Podniesienie poziomu rentowności

• Zwiększenie sprzedaży

• Wzrost udziału w rynku

• Osiągnięcie wysokiego poziomu technologicznego.

Cele te wymagają podjęcia działalności inwestycyjnej, stają się celami inwestowania i przedmiotem decyzji inwestycyjnych, tworząc strategię inwestycyjną przedsiębiorstwa.

Decyzje inwestycyjne polegają na wyborze rodzajów i rozmiarów inwestycji. Decyzje te, są związane z odłożeniem w czasie środków na bieżącą konsumpcję jego udziałowców oraz załogi .

Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw koncentrują się na wyborze rodzaju, wielkości i struktury inwestycji. Dotyczą one trzech obszarów :

• Nabycia różnych rzeczowych składników - aktywów (budynki, budowle, maszyny i urządzenia, zapasy materiałów ).

• Transfer kapitału do innych firm,

• Lokaty w bankach i innych instytucjach finansowych .

Decyzje inwestycyjne mają ogromne znaczenie dla dalszego funkcjonowania przedsiębiorstw :

• Inwestycje określają poziom przyszłych dochodów firmy,

• Wiążą się zwykle z wydatkowaniem znaczących środków pieniężnych,

• Obciążone są pewnym ryzykiem niepowodzenia,

• Powodują stosunkowo długi okres zamrożenia kapitału,

• Skutki decyzji inwestycyjnych są zazwyczaj nieodwracalne.

Każda decyzja inwestycyjna przedsiębiorstwa poprzedzona jest skrupulatną analizą projektów inwestycyjnych.

Proces planowania i wdrożenia projektu inwestycyjnego przebiega w trzech fazach :

1. Faza przedinwestycyjna (planowanie projektu)

2. Faza inwestycyjna (realizowanie projektu)

3. Faza operacyjna (eksploatacja inwestycji)

Faza przedinwestycyjna jest najważniejsza dla pomyślnej realizacji inwestycji. Faza działań przedinwestycyjnych obejmuje następujące cztery etapy :

1. Identyfikacje możliwości inwestycyjnych- studium możliwości,

2. Wstępne określenie projektu oraz wstępna ocena i selekcja wariantów projektów, tzw. Studium przedrealizacyjne,

3. Sformułowanie ostatecznej wersji projektu,

4. Ostateczna ocena i wybór projektu do realizacji.

Celem studium możliwości jest określeni propozycji przedsięwzięć, które rokują nadzieje na efektywne zastosowanie kapitału.

Celem drugiego etapu fazy przedinwestycyjnej, jest wstępne sformułowanie poszczególnych wariantów projektów, które określono jako możliwe i celowe do realizacji.

W etapie trzecim dokonywane jest szczegółowe sformułowanie projektów wstępnie wybranych.

W etapie czwartym dokonuje się szczegółowej oceny projektów wybranych w etapie poprzednim. Ocena ta obejmuje ocenę ekonomiczną, analizującą projekty z ogólnogospodarczego punktu widzenia, oraz analizę finansową, oceniającą projekt z pozycji inwestora.

Analiza projektów inwestycyjnych powstała jako synteza metodologii oceny ekonomicznej efektywności nakładów oraz projektowania techniczno -realizacyjnego inwestycji w dziedzinie projektów przemysłowych.

5. Planowanie inwestycji w przedsiębiorstwie

Rozwój firmy dokonuje się głównie przez realizację różnorodnych przedsięwzięć inwestycyjnych. Mogą one powodować wzrost produkcji, poprawę jakości, zmianę struktury asortymentowej, obniżkę kosztów , rozszerzenie kanałów dystrybucji. Inwestowanie może obejmować także szerszy zakres działalności wykraczający poza daną firmę. Należą do niego: lokowanie nadwyżek kapitału poza firmę macierzystą w formie wspólnej inwestycji czy wykupu udziału w innych firmach.

Decyzje inwestycyjne zawsze obarczone są dużym ryzykiem, gdyż odnoszą się do przewidywanych w przyszłości warunków działania firmy. Nie można mieć absolutnej pewności co do wielkości sprzedaży uzyskiwanej w przyszłości, cen zbytu, kosztów wytwarzania. Niepewność ta jest tym większa, im bardziej przedmiot przewidywania jest odległy w czasie. Również wielkość niezbędnych nakładów inwestycyjnych może wykazywać odchylenia w stosunku do założeń.

Decyzja inwestycyjna, niezależnie od jej charakteru, niemal zawsze łączy się z koniecznością dokonania wyboru między kilkoma przedsięwzięciami. Od trafności dokonanych wyborów zależy przyszła pozycja firmy na rynku i wielkość generowanych dochodów.

Dla dokonania właściwego wyboru niezbędne jest porównanie alternatywnych wariantów przy zachowaniu określonych metod rachunku ekonomicznego.

Planując inwestycję należy ją ocenić analizując niżej podane czynniki.

OKRES ZWROTU.

Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych, określa czas w którym uzyskane wpływy z gotówki z inwestycji zrównoważą się z pierwotnym nakładem inwestycyjnym. Okres zwrotu, jest to okres w jakim odzyskane są poniesione wydatki inwestycyjne. Przez kwoty odzyskiwane z inwestycji rozumie się dochód po opodatkowaniu powiększony o amortyzację oraz koszty finansowe.

Okres zwrotu liczy się na ogół od momentu, w którym ponoszone są pierwsze nakłady. Niekiedy jednak wyłącza się z tego okresu czas budowy, traktując go jako okres zamrożenia nakładów inwestycyjnych.

W tym przypadku okres zwrotu nakładów inwestycyjnych jest liczony od momentu rozpoczęcia eksploatacji obiektów.

Projekt inwestycyjny może być zaakceptowany, jeżeli okres zwrotu jest krótszy lub równy okresowi przyjętemu jako dopuszczalny, który zazwyczaj jest określony na podstawie dotychczasowych doświadczeń z podobnymi projektami inwestycyjnymi.

Wskaźnik okresu zwrotu może być użytecznym narzędziem oceny projektów inwestycyjnych w warunkach niestabilności politycznej i gospodarczej. Słabością tego wskaźnika jest to, że koncentruje on swoją uwagę na zwrocie poniesionych nakładów pomijając efekty jakie mogą powstać po okresie zwrotu.

PB- okres zwrotu nakładów inwestycyjnych

NINV- pierwotne nakłady inwestycyjne

EAT- dochód po opodatkowaniu

D- amortyzacja

1. odsetki od kredytów.

WARTOŚĆ ZAKTUALIZOWANA NETTO.

Wartość zaktualizowaną netto przedsięwzięcia inwestycyjnego określa się jako wartość otrzymaną przez zdyskontowanie, oddzielenie dla każdego roku, różnicy między wpływami i wydatkami pieniężnymi w całym okresie funkcjonowania przedsięwzięcia inwestycyjnego. Różnica ta jest dyskontowana przy użyciu stałej stopy dyskontowej na moment, w którym przewidywane jest rozpoczęcie prac inwestycyjnych.

Bardzo istotnym elementem rachunku wartości zaktualizowanej netto jest stopa dyskontowa. Przyjęta stopa dyskontowa powinna odzwierciedlać spadek wartości przepływów pieniężnych uzyskiwanych w kolejnych latach funkcjonowania przedsięwzięcia.

Stopę dyskontową ustala się najczęściej na poziomie stopy oprocentowania kredytów długoterminowych oferowanych na rynku kapitałowym albo na poziomie stopy procentowej płaconej przez kredytobiorcę.

Okres dyskontowania powinien być równy okresowi użytkowania obiektów, które obejmuje przedsięwzięcie inwestycyjne. Jeśli przedsięwzięcie obejmuje obiekty o zróżnicowanym okresie użytkowania, wówczas przyjmuje się okres użytkowania obiektów najważniejszych w realizowanym przedsięwzięciu inwestycyjnym.

Jeśli wartość zaktualizowana netto przyjmuje wartość dodatnią oznacza to, że stopa rentowności przedsięwzięcia jest wyższa od stopy minimalnej wyznaczonej na poziomie stopy dyskontowej. Przedsięwzięcie inwestycyjne jest wówczas opłacalne i może być zaakceptowane. Jeśli wartość zaktualizowana netto jest równa zeru, to znaczy, że rentowność przedsięwzięcia jest równa stopie minimalnej.

Wynik ujemny oznacza, że przedsięwzięcie nie zapewnia rentowności na poziomie stopy minimalnej, a zatem jest nieopłacalny.

Ustalenie wartości zaktualizowanej neto następuje przy użyciu formuły :

gdzie:

NPV- wartość zaktualizowana netto,

NCF- przewidywane wpływy gotówkowe netto w kolejnych latach,

NINV- początkowe nakłady inwestycyjne,

n- liczba lat funkcjonowania przedsięwzięcia inwestycyjnego,

r- stopa dyskontowa.

WEWNĘTRZNA STOPA ZWROTU.

Wewnętrzna stopa zwrotu określa stopę rentowności danego przedsięwzięcia inwestycyjnego. Przedsięwzięcie można zaakceptować, jeśli stopa graniczna, wyrażająca najniższą możliwą do przyjęcia przez firmę stopę rentowności jest niższa od wewnętrznej stopy zwrotu. Jeśli oczekiwana przez inwestorów stopa jest wyższa niż wynosi wewnętrzna stopa zwrotu oznacza to, że przedsięwzięcie jest nieopłacalne. Wewnętrzna stopa zwrotu wyznacza maksymalną stopę dyskontową jaką można przyjąć, jeśli się chce odzyskać zainwestowane środki w konkretne przedsięwzięcie.

Ustalenie wewnętrznej stopy zwrotu następuje przy użyciu wzoru :

gdzie:

i₁ - stopa dyskontowa przy której NPV jest najniższą wartością dodaną,

PV- wartość NPV przy stopie i₁

NV- wartość NPV przy stopie i₁+ 1

PRÓG RENTOWNOŚCI I ANALIZA WRAŻLIWOŚCI.

Wszystkim ustaleniom przy ocenie projektów inwestycyjnych towarzyszy niepewność. Dotyczy ona przewidywanych cen na wyroby, przewidywanego popytu i sprzedaży, zakładanych kosztów produkcji, okresu funkcjonowania projektu, a także wielkości ponoszonych nakładów inwestycyjnych. W tej sytuacji każdy z elementów rachunku efektywności projektu inwestycyjnego powinien być poddany bardzo wnikliwej analizie z punktu widzenia jego wpływu na opłacalność projektu.

Analiza ta nie wyeliminuje ryzyka, które zawsze występuje w procesach gospodarczych, ale pozwoli określić jego skalę, a także umożliwi rekonstrukcję projektu oraz podjęcie bardziej racjonalnej decyzji o alokacji kapitału.

Analiza wpływu zmiennych czynników na opłacalność projektu nosi nazwę analizy wrażliwości projektu.

Próg rentowności jest to wyznaczona wielkość produkcji (sprzedaży), przy której koszty produkcji zrównają się z przychodami ze sprzedaży. Jest to więc taka wielkość produkcji, przy której firma nie wykazuje ani zysku, ani straty.

Wielkość produkcji, przy której koszty produkcji zrównują się z przychodami ze sprzedaży, można wyznaczyć algebraicznie przy użyciu wzoru :

gdzie :

BE - próg rentowności

FC - koszty stałe

P - cena wyrobu

VC / jedn. - koszty zmienne przypadające na jednostkę wyrobu

Częściej jednak używa się formuły obliczenia progu rentowności wyrażającej stopień wykorzystania zdolności produkcyjnej. Przedstawia się ona następująco :

gdzie :

SR - wartości produkcji przy pełnym wyk. zdolności produkcyjnej

VC - całkowite koszty zmienne

Ustalona wielkość progowa przy użyciu formuły wyrażającej stopień wykorzystania zdolności produkcyjnej, stanowi podstawę do wykonania analizy wrażliwości projektu inwestycyjnego na zmiany rożnych czynników. Jako czynniki mogą być przyjęte : ceny wyrobów, poziom różnych kosztów zaliczanych do kategorii kosztów stałych i zmiennych.

Badania wrażliwości projektu można wykonać stosując różne podejścia :

1. ustalenie wrażliwości projektu przy zmianie różnych czynników w określonej stałej skali,

2. ustalenie granicznych wielkości zmiennych zapewniających opłacalność projektu,

3. ustalenie „zdolności do życia” projektu w warunkach optymistycznych i pesymistycznych.

Pierwsze podejście pozwala zbadać, jaka jest wrażliwość projektu na zmianę każdego z analizowanych czynników z osobna. W efekcie można ustalić potencjalną hierarchię ważności czynników z punktu widzenia ich wpływu na wyniki finansowe projektu. Umożliwia to identyfikację czynników stanowiących największe zagrożenie dla projektu, a w następstwie tego określenie przedmiotu dalszego bardziej wnikliwego badania.

Podejście drugie ustala graniczne wielkości czynników zapewniających opłacalność projektu. Przekroczenie tych wielkości spowodowałoby utratę tej opłacalności. Podejście to umożliwia określenie hierarchii ważności czynników, ale również posiada dodatkową użyteczność polegającą na wskazaniu głównych zagrożeń projektu. W tym celu należy dokonać porównania wielkości granicznych czynników lub ich granicznych odchyleń od przyjętych założeń, z wielkościami spodziewanych zmian w zakresie badanych czynników.

Podejście pierwsze i drugie analizuje wrażliwość projektu na zmianę każdego z czynników w sposób izolowany od zmian pozostałych. Chodzi o to, że dokonując badania kolejnego czynnika przyjmuje się jednocześnie, że pozostałe nie ulegną w tym czasie zmianie.

Trzecie podejście umożliwia uwolnienie się od tego ograniczenia. Uwzględnia ono łączny efekt zmian we wszystkich analizowanych czynnikach jednocześnie. Badania wykonuje się zwykle w odniesieniu do dwóch wariantów : optymistycznego i pesymistycznego. W rezultacie otrzymuje się informację jaką będzie opłacalność projektu, jeśli warunki jego funkcjonowania będą korzystniejsze od przyjętych (wariant optymistyczny), lub mniej korzystne (wariant pesymistyczny).

Wyniki badania wrażliwości w trzecim podejściu pozwalają ostatecznie ustalić czy projekt może być zaakceptowany z punktu widzenia ryzyka, które się z nim wiąże.

6. Cykl przedsięwzięcia inwestycyjnego

Każda inwestycja ma swój indywidualny charakter zdeterminowany procesem przygotowania danego przedsięwzięcia i jego realizacji , niemniej koniecznym jest przestrzeganie określonych reguł i zasad w tym zakresie .

Proces inwestycyjny to szczególnego rodzaju proces gospodarczy , obejmujący uporządkowany zespól dzialań w ściśle określonym miejscu i czasie oraz transformacja dóbr materialnych lub innych zasileń w zdarzenia niezbędne do realizacji danego przedsięwzięcia inwestycyjnego .

Zgodnie z koncepcją przyjętą przez Międzynarodowe Centrum Studiów Przemysłowych UNIDO w Wiedniu cykl rozwojowy projektu inwestycyjnego obejmuje trzy fazy :

I - fazę przedinwestycyjną

II - fazę realizacji ( inwestycyjna )

III - fazę eksploatacyjną ( operacyjna )

Należy mieć na uwadze że jest to pewien schemat teoretyczny , gdyż w praktyce fazy te , a zwłaszcza niektóre czynności nachodzą na siebie w czasie , podejmowane są równolegle , zależnie od specyfiki planowanej inwestycji , zawsze jednak tworzą pewien logiczny ciąg .

Studium możliwości ma za zadanie identyfikację kierunków inwestowania , które mogą przekształcić się w konkretne projekty inwestycyjne . Mogą to być studi ogólne które dotyczą regionu , branży , itp. lub studia specjalistyczne , dotyczące konkretnego pomysłu luvb specyfiki dnej inwestycji . Na tym etpie musimy wyznczyć kierunek i rozeznć możliwości własne pod kątem uwarunkowań ekonomicznych , technicznych i prawno - finansowych .

Studium przed realizacyjne jest etapem pośrednim między oceną możliwości , a szczegółową ostateczną wersją projektu . Konieczne jest sprawdzenie aklternatywnych rozwiązań dotyczących rynku , nakładów , lokalizacji i kadr . Im więcej jednoznacznych sformułowań w studium możliwości tym dokładniejsza musi być analiza w stadium przedrealizacyjnym , żeby doikładnie określić punkty krytyczne dla realizacji projektu .

Zdarza się również , że etap stadium przedrealizacyjnego jest pomijany , gdy możliwości inwestycyjne dotyczące określonej branży dostarczają takich informacji , że można zadecydować o opracowaniuostatecznej wersji projektu bądź też o zaniechaniu prac .

Stadium wykonalności jest etapem sformułowania ostatecznej wersji projektu inwestycji jako wypadkowej analizy porównawczej alternatywnych rozwiązań pod kątem minimalizacji nakładów i kombinacji rozwiązań cząstkowych . Projekt powinien stanowić propozycję określonej inwestycji o zadnych parametrach takich jak zdolności produkcyjne , wyznaczona lokalizacja i technologia w powiązaniu z określonymi surowcami i materiałami . Innymi słowy stadium wykonalności musi stanowić podstawę techniczną , ekonomiczną i handlową decyzji inwestycyjnej .

Ocena projektu i decyzja inwestycyjna kończą fazę przedinwestycyjną . Podjęcie decyzji jest chyba najważniejszym zdarzeniem poprzedzającym lokatę kapitału w cyklu inwestycyjnym i przesądza o rozpoczęciu realnego inwestowania .

Ostateczna wersja projektu nie jest celem samym w sobie lecz jedynie środkiem do podjęcie decyzji inwestycyjnej , a decyzja ta nie musi być zgodna z konkluzją opracowanego stadium. Ostatnie dwa etapy fazy przedinwestycyjnej są ze sobą ściśle powiązane co można zobrazować następująco :

Źródło : Wykład nr 3 dr inż. Adam Gumiński

Faza realizacji zwana także fazą inwestycyjną rozpoczyna się w momencie podjęcia decyzji inwestycyjnej , choć sama decyzja musi być podjęta w fazie przedinwestycyjnej . W zależności od rodzaju inwestycji lub jej wielkości realizacja może mieć bardziej lub mniej indywidualny charakter v. W przypadku inwestycji rzeczowych fazę realizacji możemy podzielić na pięć etapów stanowiących zespól podobnych czynności . Są nimi :

1. przygotowanie technicznego planu projektu na który składa się najczęściej :

• harmonogram prac

• szczegółowe projekty prac inżynieryjno - budowlanych

• wybrane technologie i sprzęt lub maszyny

2. negocjacje i zawarcie umów - określają zobowiązania prawne inwestora i innych stron projektu dotyczące m.in. :

• finansowania

• nabycia technologii

• dostaw materiałów , urządzeń i maszyn

• kooperacji

• zakupu usług i licencji .

3. etap budowy obiektu obejmujący :

• uzbrojenie i przygotowanie terenu

• wzniesienie budynków

• wyposażenie

4. etap szkolenia kadr - najczęściej realizowany jest równolegle z etapem budowy i bardzo istotny z punktu widzenia wydajności i efektywności dział operacyjnych w przyszłości

5. oddanie inwestycji do eksploatacji - w którym sprawdza się wykonanie inwestycji zgodnie z opracowanym projektem , a sukces osiągnięty w tym punkcie jest dowodem efektywności , planowania i wykonania projektu .

Faza eksploatacji zwana także operacyjną trwa od rozpoczęcia produkcji lub usług na skalę handlową do czasu likwidacji danego obiektu tj. zakończeniu okresu życia projektu inwestycyjnego . Fazę tę dzieli się zwykle na dwa etapy :

1. dochodzenia do projektowanej zdolności produkcyjnej ( krótki okres ) , który związany jest z licznymi problemami technicznymi lub organizacyjnymi w okresie rozruchu

2. pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnej w którym podstawowym kryterium są nakłady do uzyskanych przychodów .

ZAKŁÓCENIE I NIEPRAWIDŁOWOŚCI W CYKLU PRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNEGO

Analizując niepowodzenia inwestycji diagnoza ich przyczyn jest bardzo skomplikowana i na ogół stanowi splot różnorodnych przyczyn zależnych od wielu czynników , które nie zostały uwzględnione w jakimś z etapów cyklu inwestycyjnego . Na niektóre z tych czynników inwestor nie ma wpływu lub jest on niewielki . Na niektóre musi jednak zwracać uwagę . Poniższy wykres analizuje wydatki inwestycyjne w procesie inwestycyjnym z uwzględnieniem poszczególnych czasookresów i uzyskanych wpływów ze sprzedaży .

LEGENDA :

wydatki i wpływy

operacyjnie zaangażowany kapitał , koszty prodykcji , obsługa zadłużenia ,

amortyzacja , podatki , opłaty

Ws - wpływy ze sprzedazy produkcji lub usług

Wi - wydatki inwestycyjne

T - okres

Źródło : Walica H. : „Możliwości i opłacalność modernizacji oraz racjonalizacji procesów

gospodarczych” , Katowice 1994 - materiały szkoleniowe str. 50

Analiza wykresu pod katem czasu realizacji inwestycji nakladów i wpływów nasuwa szereg istotnych wniosków o fundamentalnym znaczeniu dla powodzenia przedsiewzięcia . Na wykresie widać , że najważniejsze wydatki ponoszone są w fazie inwestowania , dlatego musi ona być odpowiednio przygotowana w celu skrócenia czasu tego okresu do minimum oraz zabezpieczenia odpowiednich środków . Wadliwy przebieg budowy opóźnia zmieny w projekcie itp. nieuchronnie prowadzą do wzrostu nakladów i przesunięcia czasu uzyskania efektów co obniża efektywność projektu .

W fazie realizacji inwestycji czas ma znaczenie krytyczne . W fazie przedinwestycyjnej jakość i niezawodność projektu są ważniejsze niż czynniki czasu .

Sta przestrzeganie zasady jakości i niezawodności projektu oraz minimalizacji czasu inwestycji powinno być podsawową troską inwestora . Koszty studiów przedinwestycyjnych w relacji do nakładów na dane przedsięwzięcia w przybliżeniu wynoszą :

• stadium możliwości 0,2 - 1 %

• założenia wstępne 0,25 - 1,5 %

• ostateczna wersja projektu 0,2 - 3 %

co stanowi niewielki procent całej inwestycji, a czasami decyduje o jej znaczeniu .

Kolejną kwestią mogącą zakłócić cykl inwestycyjny jest brak zgodności przepływu środków finansowych w czasie pomiędzy strumieniem wydatków i wpływów . W pierwszej fazie w czasie przygotowania i realizacji inwestycji chodzi o terminowe pokrycie wydatków inwestycyjnych , w fazie eksploatacji należy zapewnić przychody wystarczające do pokrycia eksploatacji i zobowiązń . Wydtki muszą być zsynchronizowane z wpływami . Oznacza to , że nie wystarczy znaleść źródła finansowania , ale także określić terminowy dopływ środków. Brak tej zgodności może spowodować straty mierzone m.in. Wysokością odsetek od zaciągniętych zobowiązań , opóźnieniami realizacji inwestycji lub długim zamrożeniem kapitalu . Zamrożenie to powoduje utratę możliwości zainwestowania kapitału w innych efektywnych rodzajach działalności . Powstałe z tego tytułu straty , lub raczej inaczej koszty alternatywne , dodają się do nakładów inwestycyjnych .

7. Przykład

Omówimy inwestycję w kopalni ,,Bielszowice” dotyczącą wykonania -stacji wytwarzania mieszanin samozestalających na bazie odpadów poflotacyjnych i poelektrownianych.

Przeanalizujemy poszczególne etapy zrealizowanej inwestycji w nawiązaniu do przedstawionego cyklu przedsięwzięcia inwestycyjnego i jego miejsca w strategii firmy.

Górnictwo nie jest rozwojową gałęzią przemysłu, wiec przyjmowane strategie w znanej nam terminologii Portera zaklasyfikujemy jako ,,mini-mini ''czyli strategie defensywne , zakładające minimalizację kosztów i zagrożeń płynących z otoczenia. Przedstawiona przez nas inwestycja ,mieści się w tej strategii ,gdyż za cel miała minimalizację kosztów składowania odpadów poprodukcyjnych oraz poprawę wpływu na stan środowiska .Coraz wyższe standardy ekologiczne w niedalekiej przyszłości ,wymuszą zachowania proekologiczne ,którym kopalnia chciała wyjść naprzeciw .Dawało to dodatkowe możliwości na rynku ,gdyż obniżało koszty ,czyniło przedsiębiorstwo przyjaźniejsze środowisku oraz stwarzało warunki utrzymania miejsc pracy przy redukcji zatrudnienia związanej z wydobywaniem węgla .

Podobne inwestycje zrealizowane były w trzech kopalniach czeskich („Kveten''Darkov''i J.Swerma'')oraz KWK,,Jastrzebie''.Z posiadanych informacji wynikało ,że nakłady zwróciły się szybko i uzyskano dodatkowe korzyści w postaci minimalizacji zagrożeń pożarowych kopalń .

W fazie przedinwestycyjnej w pierwszym etapie wykonano studium możliwości w którym, przeanalizowano celowość inwestycji pod kątem ilości wytwarzanych odpadów i warunków górniczo-geologicznych ,sprzyjających ich przemysłowemu wykorzystaniu .Zwrócono uwagę na czasokres prowadzonej eksploatacji tj 200 lat ,co sprzyjało realizacji projektu ze względu na dużą ilość otamowanych wyrobisk ,stosunkowo płytko zalegających .Ponadto kopalnia posiadała 270 km wyrobisk korytarzowych ,nie licząc powierzchni wyrobisk poeksploatacyjnych .W studium możliwości założono także wariant postawienia kopalni w stan likwidacji i wpływ tego zdarzenia no opłacalność inwestycji .Przeprowadzona symulacja wykazała ,że okres zwrotu inwestycji nie będzie krótszy niż dwa lata ,co pokrywało by się z okresem likwidacji tak dużej kopalni ,a ponadto znacząco obniżyło nakłady likwidacyjne ze względu na możliwość podsadzania wszystkich wyrobisk ,łącznie z szybami .To był scenariusz pesymistyczny .Wariant optymistyczny zakładał funkcjonowanie kopalni przez minimum 10 lat i okres zwrotu inwestycji po dwóch latach .

Studium przedrealizacyjne skonkretyzowane zostało w projekcie koncepcyjnym i analizie oddziaływania na środowisko .Oba te dokumenty wykonały podmioty niezależne ,aby uwiarygodnić przedstawione opracowania .W przypadku analizy oddziaływania na środowisko był to wymóg formalny ,ale także szansa pozyskania współinwestora w podmiocie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej .

Projekt koncepcyjny składał się z części opisowej i rysunkowej .

Część opisowa zawierała:

1. Założenia techniczne inwestycji ,w tym przypadku były to:

- ilość odpadów do zagospodarowania - max.40 t/h

-max. ilość odpadów -1600m3/ dobę

-czas pracy zakładu przeróbczego -16 h/ dobę

2. Opis właściwości mieszaniny samozestalającej ze szczególnym podkreśleniem cech izolujących dopływ powietrza co ma zasadnicze znaczenie dla zwalczania zagrożeń pożarowych .

3. Opis technologii wytwarzania mieszaniny odpadów i dwa warianty jej wykonania (rys.1)

4. Zbiorcze zestawienie kosztów inwestycji z podziałem na :

- koszt instalacji dołowej - 6000000

- koszt budynków ,urządzeń i technologii - 10500000

-koszt prac projektowych ,dokumentacji i nadzoru autorskiego - 2000000

- inne nakłady - 1500000

5. Analiza ekonomiczna przedsięwzięcia koncentrowała się w głównej mierze na określeniu kosztów które ponoszone są w dotychczasowej technologii produkcji ,która nie zakładała przemysłowego wykorzystania odpadów.Nie uwzględniając zanieczyszczenia środowiska i innych aspektów ekologicznych ,przedstawiały się one następująco :

-koszt składowania odpadów rocznie - 3000000

(powyższy koszt nie uwzględniał opłat na rzecz WIOŚ)

-koszty odwadniania mułów poflotacyjnych w wirówkach sedymentacyjnych - 1000000

-koszt rekultywacji terenu - 3000000

Powyższym danym przeciwstawiono przewidywane koszty eksploatacji projektowanej instalacji do wytwarzania mieszanin samo zestalających w wysokości -3000000 zł w skali jednego roku eksploatacji .

6. Wnioski dotyczyły bardzo dobrych warunków górniczo-geologicznych dla wdrożenia proponowanej technologii. Możliwości kompleksowego wykorzystania całych odpadów bezpośrednio w zrobach eksploatowanych ścian oraz w wyrobiskach stanowiących stare zroby kopalni. Dla założenia zwrotu inwestycji po okresie dwóch lat eksploatacji przewidywane koszty okazały się zbyt duże. Dlatego wyjściem byłoby wykonanie instalacji w podziemnych wyrobiskach na bazie już istniejących rurociągów przez ich adaptacje.

Część rysunkowa projektu koncepcyjnego zawierała rysunki budynków we wszystkich rzutach, lokalizacje obiektu terenie oraz poszczególnych maszyn i urządzeń w procesie technologicznym.

Stadium wykonalności w tej inwestycji zakładało adaptację projektu koncepcyjnego do realnych warunków kopalni „Bielszowice” wraz z działaniami na rzecz obniżenia kosztów przez wykorzystanie już istniejących sieci wodociągów. Wiele punktów było zbieżnych z projektem koncepcyjnym tylko precyzyjniej określonych np. pojemności poszczególnych zbiorników, układy zasilania czy media itp. Każda pozycja projektu technicznego przedstawiona była wg schematu: urządzenie -materiały -robocizna .Uwieńczeniem tego etapu jest harmonogram prowadzenia poszczególnych prac.

Decyzja inwestycyjna zakończyła etap przedinwestycyjny. Zapadła ona stosunkowo szybko, gdyż udało się obniżyć koszty do kwoty 13 787 800 zł dzięki pomyślne4j adaptacji projektu koncepcyjnego do możliwości już istniejącej infrastruktury.

Faza inwestycyjna projektu oparta o techniczny plan przebiegała sprawnie. Poszczególne etapy budowy przebiegały rytmicznie, bez opóźnień. Proces rekrutacji załogi przebiegał w ramach już istniejącego przedsiębiorstwa, przez przesunięcie pracowników produkcji do obsługi nowego obiektu.

O tak udanej fazie inwestycyjnej w dużym stopniu zadecydował fakt uzyskania dotacji celowej w kwocie 6 156 2000 zł z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Faza operacyjna czyli normalna eksploatacja zdeterminowana była warunkiem uzyskania „efektu ekologicznego” czyli podstawowego warunku funkcjonowania tej inwestycji. Dotacja celowa uzyskana na realizację inwestycji zakładała utylizację w pierwszym roku po oddaniu do eksploatacji 160 tysięcy ton odpadów flotacyjnych, 80 tysięcy ton odpadów poelektrowniowych, które miały absorbować 180 tysięcy metrów sześciennych wód słonych .To zadanie zdeterminowało etap dochodzenia i wykorzystania pełnych zdolności produkcyjnych określało w odmienny sposób od tradycyjnego pojmowania progu rentowności.

Gostkowska - Drzewiecka T. i inni : „Projekty inwestycyjne - finansowanie , metody i procedury oceny” ODDK Gańsk 1999 ; str. 11

Brandenburg H. : „ Zarządzanie projektami” Wydawnictwo Politechniki Śl. , Gliwice 1999 , str. 11

Darbelet M. , Izard L. , Scaramuzza M. : “ Economie d'Enrteprise . Les editions Foucher” , Paryż 1992

Walica H. : „Możliwości i opłacalność modernizacji oraz racjonalizacji procesów gospodarczych” , Katowice

1994 - materiały szkoleniowe str. 50

Brandenburg H. : „ Zarządzanie projektami” Wydawnictwo Politechniki Śl. , Gliwice 1999 , str. 29

Gostkowska - Drzewiecka T. i inni : „Projekty inwestycyjne - finansowanie , metody i procedury oceny” ODDK Gańsk 1999 ; str.39

Gostkowska - Drzewiecka T. i inni : „Projekty inwestycyjne - finansowanie , metody i procedury oceny” ODDK Gańsk 1999 ; str. 40

Gostkowska - Drzewiecka T. i inni : „Projekty inwestycyjne - finansowanie , metody i procedury oceny” ODDK Gańsk 1999 ; str. 40

Brandenburg H. : „ Zarządzanie projektami” Wydawnictwo Politechniki Śl. , Gliwice 1999 , str. 32

11

Inwestycje

Niematerialne

Rzeczowe (materialne)

Finansowe (kapitałowe)

• nowe budownictwo

• rozbudowa

• modernizacja

• odtworzenie

• inne

• lokaty

• obligacje

• akcje i udziały

• inne

• badania i rozwój

• patenty i licencje

• szkolenie kadr

• promocja i reklama

• systemy informatyczne

• inne

Surowce, materiały i inne zasilenia

Rynek

Lokalizacja i środowisko

Faza przedinwestycyjna

Studium wykonalności

( treasibility studies )

Studium przedrealizacyjne

( pre teasibility studies )

Studium możliwości

( opgortunity studies )

Ocena finansowa

Konkluzje i decyzje

Technika i technologia

Ocena efektywności

Analiza ryzyka

Ocena ekonomiczna

Zatrudnienie

Organizacja przyszłego podmiotu

Harmonogram realizacji przedsięwzięcia

III.  Konkluzje        i rekomendacje

II.  Ocena przedsięwzięcia

I.  Formułowanie projektu i ocena      jego wpływu na otoczenie.

Orientacja w stronę rynku

Orientacja w stronę ludzi i ich kwalifikacji

Innowacja i adaptacja

Wzrost produktywności firmy

Zastąpienie lub odnowienie istniejących składników majątku trwałego firmy

Wzrost istniejącego potencjału produkcyjnego

Utworzenie nowego potencjału produkcyjnego

Cele realizacji inwestycji materialnych :

Inwestowanie

Faza eksploatacji

Faza przedinwestycyjna

W s

Nadwyżka netto

( zysk )

Decyzja inwestycyjne

T

W i

Orientacja w stronę produktu i techniki

Systemy informatyczne

Badania i rozwój

Promocja i reklama

Szkolenie kadr

Cele realizacji inwestycji niematerialnych:

Orientacja w stronę zarządzania firmą

PB =

NINV

EAT + D + I

NcFL

NPV =

( 1 + r ) ^L

NINV

FC

IRR =

PV

PV + NV

i₁ +

BE =

P - VC / jedn.

FC

BE =

SR - VC

x 100

---