PŁAZIŃCE platyhelminthes

• motylica wątrobowa fasciola hepatica

• motyliczka dicrocoelium dendriticum

• przywra krwi schistosoma haematobium

• bruzdogłowiec szeroki diphyllobothrium latum

• tasiemiec nieuzbrojony taenia saginata

• tasiemiec uzbrojony taenia solium

• tasiemiec bąblowcowy echinococcus granulosus

MOTYLICA WĄTROBOWA

• średnia wielkość, ciało spłaszczone, listkowate

• Jajnik płatowy lub rozgałęziony

• Jądra rozgałęzione

• Żółtniki rozciągają się wzdłuż boków ciała

• Przyssawka brzuszna blisko gębowej

• Jaja duże z wieczkiem (wylęg larwy przeważnie w wodzie)

Występowanie:

• Zwierzęta roślinożerne (owce, bydło, kozy i dziko żyjące), przypadkowo człowiek

• W przewodach żółciowych i miąższu wątroby

Rozwój:

Wędrówka do wątroby 2 drogami:

• Przez śluzówke i naczynia krwionośne

• Bezpośrednio przez jamę otrzewną

Chorobotwórczość:

FASCJOLOZA -

Okres ostry - bolesna wątroba, powiększona, pojawia się żółtaczka, temperatura, wymioty, ogólny ciężki stan chorego, mechaniczne uszkodzenie tkanek, zwłaszcza wątroby

Okres przewlekły - w momencie osiedlenia się motylicy w większych przewodach żółciowych - częściowa regeneracja miąższu wątroby, zmiany włókniste i degeneracyjne przewodów żółciowych, stan zapalny lub kamica dróg żółciowych

Wykrywanie - badanie kału i treści dwunastniczej na obecnośćjaj

Zapobieganie - unikanie spożywania surowych roślin i picia wody ze zbiorników śródlądowych

MOTYLICZKA

• Małe, wydłużone, zwężające się po obu końcach ciała, listkowate, lancetowate

• Przyssawka brzuszna wyraźnie większa od gębowej

• Jądra płatowe, ułożone ukośnie względem siebie

• Owalny jajnik z tyłu jąder, mocno skręcona macica (2/3 tylnej części ciała)

• Żółtniki z boków ciała w części środkowej

• Od przełyku 2 pnie jelitowe ślepo zakończone, do końcowej części ciała

• Jaja ciemne, grubościenne

Występowanie:

• Często u owiec, w przewodach żółciowych wątroby u owiec i innych trawożernych (bydło, kozy, wielbłądy, sarny, dziki, króliki, zające), sporadycznie u człowieka

Rozwój:

Chorobotwórczość:

DIKROCELIOZA - rozrost tkanki łącznej i nadmierny rozwój nabłonka przewodów żółciowych w wątrobie

Wykrywanie - jaja w kale żywiciela ostatecznego

Zapobieganie - zapobieganie spożywania niegotowanych produktów roślinnych (liście) i picia niefiltrowanej wody, w której mogą się znajdować mrówki

PRZYWRA KRWI

• Kształt ciała nitkowaty

• Oskórek pokryty brodawkami (u samicy na końcu ciała

• Przód ciała zakończony przyssawką gębową, za nią przyssawka brzuszna

• Jelito rozdzielone na 2 ramiona, w drugiej połowie ciała łączą się w jeden ślepo zakończony odcinek

Występowanie:

• Głównie u dzieci i młodzieży, w naczyniach żylnych pęcherza moczowego, w miednicy mniejszej

Rozwój:

Chorobotwórczość:

SCHISTOSOMOZA pęcherza moczowego, narządów rodnych i jelita prostego, mechaniczne uszkodzenia ścian pęcherza i innych narządów miednicy wskutek penetracji jaj, krwiomocz, zapalenie i owrzodzenie pęcherza moczowego, narządów rodnych i jelita grubego, powikłania - zapalenie nerek i miedniczek nerkowych, rak pęcherza, plamy rumieniowe

Wykrywanie - badanie moczu i kału

Zapobieganie - niszczenie ślimaków, unikanie kąpieli w niepewnych zbiornikach wodnych, picia nieprzegotowanej wody

BRUZDOGŁOWIEC SZEROKI

• Strobila dł 15 m i więcej

• Macica w kształcie rozetki

• 2 bruzdy czepne

Występowanie:

• Jelito cienkie głównie ptaków, ssaków, niekiedy gadów, także człowieka (tych, które spożywają m in ryby)

Rozwój:

Chorobotwórczość:

DIFYLOBOTRIOZA - objawy podobne do tasiemczyc, dolegliwości ze strony układu pokarmowego - bóle brzucha, nudności, czasem anemia typu złośliwego

Wykrywanie - badanie kału

Zapobieganie - unikanie spożywania mięsa ryb w stanie surowym i półsurowym (wędzenie)

TASIEMIEC NIEUZBROJONY

• Strobila 4-10 m

• Skoleks z 4 przyssawkami, nieuzbrojony

• Jajnik dwupłatowy

Występowanie:

• Jelito cienkie człowieka, którego dieta mięsna to głównie wołowina

Rozwój:

Chorobotwórczość:

TENIARYNCHOZA - dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, bóle brzuch, nudności, rzadko zaczopowanie przewodów żółciowych lub przewodu trzustkowego, niedrożność jelita

Wykrywanie - badanie kału

Zapobieganie - unikanie spożywania wołowiny surowej

TASIEMIEC UZBROJONY

• Wysuwalny ryjek zaopatrzony w podwójny wieniec haczyków

• Strobila 2-4 m

• 4 przyssawki

Występowanie:

• Jelito cienkie człowieka, u świń

Rozwój:

Chorobotwórczość:

TENIOZA - objawy tenianchozy

Wągrzyca CYSTICERKOZA - człowiek żywicielem pośrednim - napady padaczkowe, wzrost ciśnienia śródczaszkowego itp, zaburzenia widzenia, ślepota

Wykrywanie - badanie kału

Zapobieganie - leczenie osób z tenioza, unikanie spożywania surowego mięsa wieprzowego, zabezpieczenie miejsc ustępowych przed dostępem zwierząt

TASIEMIEC BĄBLOWCOWY

• Z 3 proglotydów: młodocianego, rozrodczego i macicznego

• Skoleks z 4 przyssawkami i podwójnym wieńcem haków na wystającym ryjku

Występowanie:

• Jelito cienkie zwierząt mięsożernych (psy, wilki, szakale, kojoty), postać larwalna w narządach wewnętrznych zwierząt roślinożernych udomowionych (bydło, owce, kozy, konie, świnie), człowiek przypadkowo

Rozwój:

Chorobotwórczość:

BĄBLOWICA - wątroby i płuc - stany zapalne tych narządów, mózgu - często śmiertelna

Wykrywanie - badanie kału

Zapobieganie - systematyczne zwalczanie inwazji tego tasiemca u psów, unikanie kontaktu z sierścią zarażonego psa i spożywania niemytych owoców i jarzyn

OBLEŃCE nemathelminthes

• Owsik ludzki enterobius vermicularis

• Glista ludzka ascaris lumbricoides hominis

• Włosień kręty trichinella spiralis

• Włosogłówka ludzka trichuris trichiura

• Węgorek jelitowy strongyloides sterocoralis

• Tęgoryjec dwunastnicy aricylostoma duodenale

OWSIK LUDZKI

• W przedniej części ciała - pęcherzykowate nabrzmienie naskórka

• Otwór gębowy otaczają 3 wargi

• Narządy rozrodcze samicy parzyste, samce pojedyncze

Występowanie:

• Człowiek - przewód pokarmowy (okrężnica, jelito ślepe, wyrostek robaczkowy)

Rozwój:

Zarażenie:

• Drogą doustną lub inhalacją jajami rozwiniętymi z inwazyjną larwą w środku, samozarażenie, retroinwazja

Chorobotwórczość:

OWSICA - u dorosłych najczęściej bezobjawowe lub skąpoobjawowe nosicielstwo, u dzieci: brak apetytu, pobudliwość nerwowa, zaburzenia snu, niekiedy zahamowanie rozwoju fizycznego i psychicznego, stany zapalne wyrostka robaczkowego

Wykrywanie - zeskrobiny z fałd odbytu

Zapobieganie - dokładna higiena

GLISTA LUDZKA

• 3 wargi otaczające otwór gębowy - silnie rozwinięte, mają wewnętrzną krawędź ząbkowaną

• na wargach brodawki czuciowe i chemoreceptory

• wyraźny dymorfizm płciowy

Występowanie:

• w przewodzie pokarmowym człowieka

Zarażenie:

Postać inwazyjna - jajo po 1 linieniu, za pośrednictwem zanieczyszczonych rąk, pożywiania lub wody pitnej

Rozwój:

Chorobotwórczość:

GLISTNICA - niedożywienie, hypowitaminoza, alergie, zaczopowanie jelita, czasem zapalenie płuc

Wykrywanie - badanie kału

Zapobieganie - higiena

WŁOSIEŃ KRĘTY

• wyraźny dymorfizm płciowy

• przednia część mięśniowa, tylna - gruczołowa

Występowanie:

• w mięśniach poprzecznie-prążkowanych, człowiek i zwierzęta głównie drapieżne i wszystkożerne

Zarażenie:

Połknięcie larwy w torebce łącznotkankowej przez zjedzenie surowego lub niedosmażonego, niedogotowanego lub słabo uwędzonego mięsa świni lub dzika

Rozwój:

Chorobotwórczość:

WŁOŚNICA - tło zapalne, alergiczne, toksyczne i metaboliczne, bóle głowy, mięśni kończyn, gorączka

Wykrywanie - biopsja mięśnia naramiennego lub brzuchatego łydki

Zapobieganie - badanie mięsa świń itp

WŁOSOGŁÓWKA LUDZKA

• torebka gębowa zaopatrzona w sztylet

• część przednia ciała cienka i nitkowata, ma gardziel z częścią mięśniową i tylną gruczołową

• wyraźny dymorfizm płciowy

Występowanie:

• w jelicie grubym człowieka i małp człekokształtnych

Zarażenie:

Przez zanieczyszczone ręce, pokarm lub wodę pitną - odpowiednio rozwinięte jajo

Rozwój:

Chorobotwórczość:

WŁOSOGŁÓWCZYCA - zarażenie najczęściej bezobjawowe, niegroźne zaburzenia przewodu pokarmowego

Wykrywanie - badanie kału

Zapobieganie - higiena

WĘGOREK JELITOWY

• mały

• dymorfizm płciowy wyraźny

Występowanie:

W jelicie cienkim pod błoną śluzową (dwunastnica) u człowieka

Rozwój:

Larwa filariopodobna:

- inwazja do organizmu człowieka, nieodporna na wysychanie, czeka na częściach roślin, przenika przez skórę, w kopalniach cegielniach, mają gruczoły penetracyjne

Chorobotwórczość:

WĘGORCZYCA - brak higieny, samozarażenie lub samozarażenie wewnętrzne

Wykrywanie - badanie w kale larw rabditopodobnych

Zapobieganie - przestrzeganie higieny

TĘGORYJEC DWUNASTNICY

• samice giną po kopulacji

• pałeczkowaty kształt

• torebka gębowa z 2 parami dobrze rozwiniętych ząbków

Występowanie:

• W jelicie cienkim, głównie dwunastnicy człowieka, goryla, szympansa, niektórych mięsożernych i świni

Zarażenie:

Przenikanie larw filariopodobnych przez skórę, brak higieny

Rozwój:

Chorobotwórczość:

ANKYLOSTOMOZA - Świąd, wysypka, infekcje wtórne, zapalenie płuc i oskrzeli, zmniejszona sprawność fizyczna i umysłowa, niedokrwistość, zmęczenie, wymioty, nudności, bóle brzucha, krwawe bądź czarne stolce

Wykrywanie - badanie kału

Zapobieganie - właściwa utylizacja odchodów, higiena

---