Ekonomia PAŹDZIERNIK

28.09.09

Wykładowca: Jolanta Kondratowicz- Pozorska. (Makroekonomia). Notatki z jej wykładów wystarczą do zdania egzaminu z jej części.

Książka: Stefan Marciniak: „Makro i mikro ekonomia- podstawowe zagadnienia”.

Ksenofont po raz pierwszy użył słowa ekonomia (V/IV wiek p.n.e). Rozumiał te słowa jako racjonalne działania zagospodarowujące wszystkie czynniki które są w gospodarce, czyli jak sprawnie wykorzystać zasoby gospodarstwa aby ono dobrze funkcjonowało. Następnie Arystoteles napisał dzieło „ekonomikus”. Wg niego ekonomia jest to nauka o gospodarce (w szczególności o gospodarstwie domowym).

Definicje współczesne:

Ekonomia jest nauką, która gromadzi i porządkuje prawdziwą wiedzę o gospodarowaniu. Prawdziwa wiedza oznacza ze ekonomia zajmuje się tym co jest mierzalne, co da się przedstawić ilościowo. Nie zajmuje się natomiast stroną jakościową. Wszystko musi mieć swoje udokumentowanie w liczbach.

Ekonomia jest to nauka mówiąca o tym jak ograniczone zasoby wykorzystywać do zaspokojenia nieograniczonych potrzeb ludzkich.

Ekonomia jest to nauka, która mówi nam jak najkorzystniej podejmować decyzje gospodarcze w określonych warunkach. W tej definicji ekonomia zajmuje się 3 rodzajami problemów:

1. co produkować?

2. ile?

3. jak?

Gospodarowanie zasobami to produkcja (w bardzo szerokim tego słowa znaczeniu) wszelkich dóbr i usług oraz rozdysponowywanie ich pomiędzy ludzi. Z punktu widzenia ekonomii drób jest mniej niż potrzeb ludzkich.

Dobrem z punktu widzenia ekonomii nazywamy wszystko to co jest użyteczne i zaspokaja potrzeby ludzkie.

Podziały dóbr:

A. Dobra materialne (posiadające swoją postać fizyczną) i niematerialne. Dobra niematerialne można podzielić na dobra usługowe i dobra pozostałe (papier, prawa autorskie).

B. Dobra podzielne (takie dobro w ekonomii, które w wyniku podziału fizycznego nie traci na wartości a nawet zyskuje) i niepodzielne (które w wyniku podziału traci na wartości).

C. Dobra odtworzeniowe (wszelkiego rodzaju dobra których eksploatacja pozwala je odtworzyć) i takie które nie da się odtworzyć (które w wyniku eksploatacji zmniejsza swoje zasoby ilościowe).

D. Dobra substytucyjne (takie, które wzajemnie mogą się zastąpić biorąc pod uwagę ich wartości użytkowe)i dobra komplementarne (to te, które powodują relacje zależnościowe).

E. Dobra konsumpcyjne (te dobra, które służą zaspokojeniu bieżących potrzeb) i dobra inwestycyjne (dobra, które przyniosą korzyści w dłuższym okresie czasu).

F. Dobra prywatne (nazywamy takie dobro, które wytwarzane jest dla konkretnego, pojedynczego odbiorcy lub grupę osób o ścisłych powiązaniach wzajemnych) i dobra publiczne (to takie dobro, które jest wytwarzane z myślą że będzie służyło szerszej rzeszy społeczeństwa).

G. Dobra trwałe (takie, które zużywa się bardzo powoli, czyli w długim okresie czasu) i dobra nietrwałe (dobro, które zużywa się w bardzo krótkim okresie czasu).

Można mówić jeszcze o przykładzie dobra naturalnego, za które się nie płaci.

Z konsekwencją rzadkości dóbr w ekonomii wiążą się trzy problemy:

1. Jak ograniczone dobra rozporządzić by zaspokoić społeczeństwo w danym kraju?

2. Jakie przyjąć kryteria pokrycia potrzeb społeczeństwa?

3. Kiedy rozdysponowanie rzadkich dóbr jest racjonalne a kiedy nieracjonalne w gospodarce?

W związku z tymi trzema problemami zrodziło się coś takiego jak rachunek ekonomiczny. Rachunek ekonomiczny jest to narzędzie ekonomiczne obejmujące zespół metod i środków, które służą podejmowaniu najkorzystniejszych decyzji związanych z rzadkością zasobów.

Rachunek ekonomiczny dzieli się na dwa podstawowe bloki.

I. Rachunek ekonomiczny teoretyczny

II. Rachunek ekonomiczny empiryczny.

Rachunek ekonomiczny teoretyczny, (zwany zasadami rachunku ekonomicznego lub tzw. zasadami racjonalnego gospodarowania) mówi o tym:

- 1 Zasada - Jak przy stałych nakładach w gospodarce uzyskać maksymalne efekty działalności

- 2 zasada - Jak zminimalizować nakład na działalność by uzyskać z góry założony efekt.

Rachunek ekonomiczny empiryczny:

Zasada efektywności mówi o tym jaki jest stosunek efektów do nakładów z danych działalności. Jeżeli stosunek efektów do nakładów jest wyższy to mówimy że podmioty funkcjonują prawidłowo. Zasada kosztowności mówi o tym na ile koszty są obecne w działalności przedsiębiorstwa. Sytuacja korzystna występuje wtedy kiedy ten współczynnik jest mniejszy od 1.

Zadanie: jeżeli w pierwszej firmie koszt produkcji wynosił 300tys. PLN a w ciągu miesiąca wytworzono 5 dóbr trwałych, których każde sprzedano po 120 tys. PLN. Ustal czy firma ta prosperuje zgodnie z zasadami racjonalnego gospodarowania.

Dlaczego ekonomia jest nauką?

Ekonomia jest nauką ponieważ ma swój własny przedmiot badań. Przedmiotem badań ekonomii jest gospodarka i wszystkie ilościowe relacje w niej zachodzące. Jest również nauką ponieważ ma określony cel badań. Głównym celem badań ekonomii jest opisanie i wyjaśnienie procesów gospodarczych zachodzących w rzeczywistości gospodarczej. Drugim celem ekonomii jest wpływanie na rzeczywistość gospodarczą (cel empiryczny). Buduje się cele przyszłościowe. Ekonomia ma też za zadanie sprawdzić jak w wybranych modelach gospodarczych zachowa się gospodarka jeżeli będziemy manipulować jej elementami. Ekonomia jest nauką ponieważ posiada prawa ekonomiczne. Prawem ekonomicznym nazywamy zbiór kategorii ekonomicznych połączonych w logiczny sposób, który objaśnia funkcjonowanie gospodarki. Przez kategorie ekonomiczną rozumiemy pojedynczy wyraz lub wyrażenie które jest charakterystyczne przy opisie gospodarki. Żeby prawo ekonomiczne było prawem musi spełniać określone cechy, które warunkują ich bezstronność:

1. Obiektywizm, prawa ekonomiczne funkcjonują niezależnie od świadomości ludzkiej

2. Ich historyczny charakter, prawa ekonomiczne są ciągle weryfikowane w miarę poznawania procesu rzeczywistości gospodarczej.

3. Prawa ekonomiczne mają charakter praw statystycznych, czyli prawa ekonomiczne ujawniają się dopiero w dużej masie przypadków

4. Klauzula ceteris paribus, (na dany moment). Jeżeli dzisiaj mamy jakieś prawa dot. Ekonomii to interpretujemy je do dnia dzisiejszego. Następne prawa muszą być użyte w następnym momencie gospodarczym.

05.10.09

Metody badawcze ekonomii.

(Nauka zbiera informacje o przedmiocie swoich badań ekonomii. Zbiera informacje ilościowe i jakościowe na temat gospodarki i procesów w niej zachodzących.)

Ekonomia jako nauka zajmuje się zbieraniem danych jakościowych i ilościowych, które dotyczą zjawisk zachodzących w gospodarce. Dane mogą być zbierane w układzie czasowym (jak dana gospodarka rozwijała się w czasie) i przestrzennym (np. zestawianie gospodarek Polski i Niemiec) oraz w układzie czasowo-przestrzennym.

Ekonomia zbudowana jest z makroekonomii i mikroekonomii. Mikroekonomia posługuje się danymi szczegółowymi. Natomiast makroekonomia posługuje się danymi zagregowanymi. Dane zagregowane to dane w pewien sposób uśrednione i uogólnione.

Makroekonomia traktuje gospodarkę jako pewną całość. Teoria makroekonomii zajmuje się tworzeniem teorii i praw, które rządzą gospodarką jako całością. Makroekonomia operuje pojęciami zagregowanymi i szuka relacji zachodzących pomiędzy nimi. Makroekonomie podzielono na dwa dodatkowe podzakresy. Pierwszy z nich nazywa się megaekonomia a drugi makroekonomia. Są to dziedziny ekonomiczne. Megaekonomia bada gospodarkę jako całość ale w ujęciu światowym. makroekonomia jako dziedzina zajmuje się pojmowaniem gospodarki jako całość ale na szczeblu kraju, unii państw lub też kontynentu.

Mikroekonomia jako teoria postrzega elementy, które budują (tworzą) gospodarkę. W związku z tym w teorii mikroekonomii zajmujemy się tworzeniem praw, zależności między podmiotami tworzącymi gospodarkę. Mikroekonomia dostrzega ekonomiczne problemy pojedynczego człowieka, firmy, grup firm. Mikroekonomia dzieli się na dwie dziedziny ekonomiczne: mezoekonomie i mikroekonomie. W mezoekonomii dostrzegane są relacje jakie zachodzą pomiędzy grupami podobnych podmiotów. Mezoekonomia nazywana jest ekonomiką. Mezoekonomia to ekonomika wybranego sektora gospodarki. Te trzy sektory to rolnictwo, przemysł i usługi. Mikroekonomia jako dziedzina jest to najmniejsza ale zarazem najbardziej szczegółowa dziedzina ekonomii. Bada ona relacje zachodzące wewnątrz określonego podmiotu gospodarczego. Formułuje kategorie ekonomiczne i prawa ekonomiczne na podstawie tych relacji.

Mega-marko-mezo ekonomia budują tzw. Modele ekonomiczne. Modelem ekonomicznym nazywamy uproszczony zapis rzeczywistości gospodarczej. Pozwala on w logiczny sposób powiązać zagregowane dane w jedną całość. w modelach ekonomicznych odrzucamy zjawiska przypadkowe, losowe natomiast opisujemy zjawiska charakterystyczne, systematyczne lub występujące cyklicznie.

Konkretyzacja faktów - polega na opisie i analizie zebranych danych w wyniku których powstaje nowy obraz rzeczywistości gospodarczej. Na tej podstawie tworzymy nowe teorie ekonomiczne.

Weryfikacja nowych teorii ekonomicznych. Przy weryfikacji nowych teorii ekonomicznych mamy do czynienia z trzema metodami: z indukcją, dedukcją i redukcją. Indukcja polega na przechodzeniu od szczegółów zaobserwowanych w gospodarce do ogólnych teorii ekonomicznych. Dedukcja jest odwrotna, szuka się w ogólnych teoriach ekonomicznych konkretnych, szczegółowych zjawisk je wywołujących. Redukcja polega na eliminowaniu takich teorii, które nie znajdują uzasadnienia w rzeczywistości gospodarczej.

W zależności od tego co się bada ekonomie dzielimy na ekonomie pozytywną oraz ekonomie normatywną.

	POZYTYWNA	NORMATYWNA
Pytanie:	Jak jest w gospodarce?	Jak powinno być?
Dane:	Dane ex post. Historyczne. Sądy opisujące. Bez emocji.	Dane ex ante. Prognozowane w przyszłość. Sądy wartościujące. Z emocjami.
Cel:	Obiektywny obraz rzeczywistości gospodarczej.	Poznawanie przyszłych zmian w gospodarce.

W ekonomii pozytywnej mówi się, że odpowiadając na pytanie jak jest nie dostrzega się tzw. zewnętrznych skutków działalności gospodarczej. Ekonomia pozytywna mówi, że każda jednostka społeczna bierze udział w efektach działalności gospodarczej podmiotów prowadzących działalność produkcyjną. Przez pozytywne efekty działalności gospodarczej rozumiemy wszelkiego rodzaju dobra, które powiększają wartości użytkowe innych podmiotów gospodarczych nie biorących udziału bezpośrednio w procesie produkcji. Przez zewnętrzny, negatywny efekt działalności podmiotów gospodarczych uznajemy takie działania podmiotów gospodarczych biorących udział w procesie produkcji, które zmniejszają wartości użytkowe dóbr innych podmiotów gospodarczych, które nie biorą bezpośredniego udziału w procesie produkcji.

ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z MAKROEKONOMIĄ

RUCH OKRĘŻNY W GOSPODARCE

W gospodarce w ujęciu makroekonomicznym krążą wszystkie dobra, czynniki produkcji i płatności za nie. Ruchem okrężnym w gospodarce nazywamy przepływ czynników produkcji z jednego podmiotu gospodarczego do drugiego oraz przepływ dóbr i usług między podmiotami w zamian za płatności za nie. Podmiotem gospodarczym nazywamy jednostki gospodarcze, których działalność jest ściśle sprecyzowana i ujednolicona w procesie gospodarowania. Inaczej mówiąc podmiotem gospodarczym nazywamy uczestnika procesu gospodarczego, który jest aktywny w procesie gospodarowania.

W makroekonomii rozróżniamy 4 podmioty gospodarcze:

1. Gospodarstwo domowe

2. Firma

3. Państwo

4. Zagranica

Przez gospodarstwo domowe rozumie się najmniejszą komórkę gospodarczą, która jest właścicielem wszystkich czynników produkcji. Gospodarstwo domowe pełni w gospodarce dwie funkcje:

1. jest dostawcą czynników produkcji

2. jest odbiorcą dóbr i usług, które oferuje rynek

Firma jest drugim co do wielkości aktywnym uczestnikiem procesu gospodarowania. W ekonomii na firmę mówimy jednostka gospodarcza, która pełni dwie funkcje:

a. jest odbiorcą czynników produkcji, które angażuje w procesie produkcji by wytworzyć dobra lub usługi, które dostarcza na rynek.

Głównym celem gospodarstwa domowego jest zaspokojenie bieżących potrzeb, a w miarę ich zaspokojenia realizowanie potrzeb przyszłościowych lub wyższego rzędu. Natomiast głównym celem firmy jest maksymalizacja zysków.

Państwo.

Z punktu widzenia ekonomii państwo jako podmiot gospodarczy pełni 3 funkcje:

1. funkcja redystrybucyjna - polega na gromadzeniu środków z podatków, ceł, opłat itd. Na świadczenia dla sfery nieprodukcyjnej lub dla osób, które nie dają rady znaleźć się w rzeczywistości gospodarczej.

2. funkcja alokacyjna - polega na rozdysponowaniu czynników produkcji dóbr i usług tam, gdzie mechanizm rynkowy stwierdziłby że jest to nieekonomiczne.

3. funkcja stabilizacyjna - polega na prowadzeniu takiej polityki, która niweluje ujemne skutki cykli koniunkturalnych, ujemne skutki procesów gospodarowania (np. wprowadza mechanizmy zwalczające bezrobocie, prowadzi politykę zmniejszającą inflacje, stymuluje popyt wewnętrzny w kraju itd.)

Zagranica.

Rozumiemy przez nią wszystkie podmioty gospodarcze, które znajdują się poza granicami państwa, które właśnie rozpatrujemy. Zagranica pełni 2 funkcje:

1. dostarczanie do kraju dóbr i usług od podmiotów będących poza granicą (import)

2. dostarczanie dóbr i usług znajdujących się poza wybranych krajem (eksport)

Różnice, które występują pomiędzy importem a eksportem z punktu widzenia danego kraju nazywamy saldem bilansu handlowego. Saldo bilansu handlowego może być ujemne wtedy i tylko wtedy, kiedy eksport jest mniejszy niż import. Saldo bilansu handlowego jest dodatnie wtedy i tylko wtedy, kiedy eksport jest większy od importu. Saldo bilansu handlowego jest zerowe wtedy i tylko wtedy kiedy wartość eksportu równa się wielkości importu.

12.10.09

Krzywa Możliwości Produkcyjnej -przez krzywą możliwości produkcyjnych rozumiemy graficzny obraz, który przedstawia racjonalne wykorzystanie zasobów przy uwzględnieniu obowiązujących w danej chwili technologii i możliwości człowieka

Zadanie: mamy do czynienia z prostą gospodarką, w której dysponujemy określonym zasobem. Tym określonym zasobem będą ludzie zdolni do pracy (ludzie liczeni w milionach). Podjęto się produkcji dwóch wyrobów A i B w milionach sztuk, natomiast rozkład wielkości zatrudnienia i rozkład wielkości produkcji przedstawiają poniższe tabelki:

ZATRUDNIENIE

A	B
0	5
1	4
2	3
3	2
4	1
5	0

PRODUKCJA

A	B
0	15
6	14
9	12
12	9
14	6
15	0

Krzywa możliwości produkcyjnych daje nam obraz jak racjonalnie może przebiegać produkcja przy określonych zasobach. Żeby tą krzywą uzyskać należy rozrysować te dane w tabeli. Na tej krzywej znajdują się rozwiązania efektywne. (To co pod linią) powyżej krzywej możliwości produkcyjnej znajdują się rozwiązania przyszłościowe (pomysły, odkrycia).

O tym teraz, którym wariantem działalności człowieka decyduje rynek i takie narzędzie rynku jakim jest cena.

Koszty utraconych nadziei.

W gospodarce wzrost produkcji jednego produktu powoduje spadek produkcji innych produktów, które bazują na wykorzystaniu tych samych zasobów. Wielkość spadkowa, którą notujemy w gospodarce w wyniku wzrostu produkcji innych produktów nazywana jest „kosztem utraconych nadziei” lub „kosztem alternatywnym”. Koszt alternatywny jest liczony zawsze dla produkcji która ponosi straty. Każdy koszt alternatywny podlega interpretacji ekonomicznej. Koszt utraconych nadziei pozwala na wyodrębnienie momentu w gospodarce od którego dalsze wprowadzanie nowego produktu na bazie ograniczonych zasobów jest z punktu widzenia gospodarki jako całości nieopłacalne.

Jeżeli w określonej gospodarce zasoby przeznaczymy na produkcję pokrywającą potrzeby bieżące obywateli lub całą produkcję przeznaczymy na potrzeby militarne państwa uzyskamy następujący rozkład wielkości produkcji przy określonych zasobach.

ZASOBY

Zasoby to czynniki produkcji. Inna definicja zasobów - to takie dobra produkcyjne, które służą do produkcji innych dóbr jak i dobra naturalne wykorzystywane w działalności gospodarczej. W XIX wieku stworzono nową formułę: czynnikami produkcji nazywamy cztery podstawowe kategorię ekonomiczne: ziemia, praca (kapitał ludzki), kapitał, wiedza (AKA technologia albo przedsiębiorczość)

Ziemia: poprzez czynnik Ziemi rozumiemy dobra naturalne, które nie zostały stworzone za pośrednictwem działalności człowieka. Jest to również wszystko to, co znajduje się na powierzchni Ziemi a jest wykorzystywane w procesie gospodarowania.

Praca (kapitał ludzki): poprzez pracę ludzką w ekonomii rozumiemy wysiłek fizyczny lub wysiłek psychiczny lub wysiłek psychofizyczny. W ekonomii oprócz pracy ludzkiej uwzględnia się jeszcze pracę maszyn i urządzeń. (Dygresja: Drugi Wielki Problem w ekonomii: Praca ludzi, maszyn i urządzeń jest w stosunku do siebie antagonistyczna. Z punktu widzenia ekonomii praca maszyn jest pracą tanią. Dlatego ekonomia dąży do tego by drogich ludzi zastąpić maszynami).

Kapitał: to inaczej dobra inwestycyjne, czyli takie dobra, które służą do produkcji innych dóbr w przyszłości. W ekonomii mówimy o kapitale rzeczowym i kapitale finansowym. W kapitale rzeczowym wyróżniamy tzw. środki pracy, które odpowiadają na pytanie „czym pracujemy?” i przedmioty pracy, które odpowiadają a pytanie „na czym pracujemy?”. Przez kapitał finansowy rozumiemy środki finansowe w każdej postaci: gotówka, akcja, papier wartościowy, pieniądz bezgotówkowy.

Wiedza: (tylko ten czynnik w przyszłości będzie się liczył i będzie nagradzany) Wiedza jest to czynnik ,który zależy nie tylko od stopnia wykształcenia ale to również predyspozycje psychofizyczne, czyli zdolność do kierowania zespołem, otwartość umysłu, zdolność do innowacji, aktywność, mniejszy wpływ stresu na organizm. Ten czynnik jest udoskonaleniem czynniku KAPITAŁ LUDZKI.

Jeżeli korzystamy z czynnika o nazwie ziemia płacimy właścicielowi tego czynnika tzw. rentę za korzystanie z tego czynnika. Właściciel czynnika ziemi otrzymuje dochód w postaci renty. Jeżeli człowiek podejmuje się pracy i sprzedaje swoją siłę lub siłę umysłu to mówimy ze mamy do czynienia z pracownikiem najemnym. Otrzymuje za taki rodzaj czynnika produkcji wynagrodzenie, które nazywa się płaca. Za korzystanie z kapitału zarówno tego rzeczowego, jak i finansowego właściciel kapitału otrzymuje dochody rentierskie. Wynagrodzenie za wiedzę: udział w zyskach nominalnych. (czyli 4 rodzaje dochodu za 4 czynniki produkcji).

19.10.09

Temat: Równowaga w gospodarce/mierniki aktywności gospodarczej

Trzy typy gospodarki w makroekonomii:

1. Najprostszy typ-gospodarstwo domowe i firma -> gospodarka zamknięta, występują tu tylko dwa typu podmiotów.

2. W gospodarce zamkniętej istnieje podtyp gospodarki zwany gospodarką zamknięta z udziałem państwa, wówczas w takiej gospodarce mamy do czynienia z 3 podmiotami-gospodarstwami domowymi, firmami i państwem.

3. Gospodarka otwarta charakteryzuje się tym, że do gospodarki zamkniętej z udziałem państwa dodane zostają powiązania ze wszystkimi podmiotami znajdującymi się poza granicami

Ad 1.

Równowaga w gospodarce jest stanem do którego gospodarka dąży, lecz jest uchwytny w krótkim, jednym momencie czasowym, gdyż równowaga w gospodarce występuje wówczas, kiedy ilość wydatków równa jest ilości dochodów w gospodarce, lub inaczej mówiąc, jeżeli dochód otrzymany równy jest dochodowi wydatkowanemu, które powstały jako obraz wartości produkcji

Równowagę gospodarczą nazywa się inaczej stanem wewnętrznej zgody

Mr = MS = V → równanie zgody

Mr - > dochód otrzymany

Ms- > dochód wydatkowany

V- > wartość produkcji dóbr i usług

Stan równowagi w gospodarce jest stanem krótkotrwałym

Główną zasadą równowagi w gospodarce 1 typu jest zasada równości dochodów otrzymanych i dochodów wydatkowanych. Ta zasada jest rzadko przestrzegana.

Gospodarstwa domowe część dochodu otrzymanego przeznaczają na oszczędności, a nie bieżącą konsumpcję - zasada równowagi zostaje zachwiana, gdy część gospodarstw domowych zatrzymuje część dochodu otrzymanego w postaci oszczędności, w związku z tym między wielkością dochodu otrzymanego a wydatkowanego powstaje dysproporcja-gospodarka popada w stan nierównowagi. Aby doprowadzić w gospodarce dwupodmiotowej do ponownego stanu równowagi, część firm rekompensuje brak dochodów poprzez zaciągnięcie zobowiązań inwestycyjnych, czyli finansuje brak środków z pieniędzy wcześniej odłożonych przez gospodarstwa domowe. W równowadze gospodarczej bierze udział wyspecjalizowana firma o ogólnej nazwie „bank”, której zadaniem jest ściągniecie od gospodarstw domowych zebranych oszczędności i ponowne przekazanie ich do gospodarki w postaci strumieni inwestycyjnych.

Gospodarka dwupodmiotowa wytrącona ze stanu równowagi wraca do ponownego stanu równowagi poprzez działalność banków, których zadaniem jest zrównanie oszczędności ze strumieniami inwestycyjnymi .

Ad 2.

W gospodarce zamkniętej z udziałem państwa równowaga gospodarcza występuje wówczas, gdy suma wartości podatków ściągniętych z gospodarki na rzecz państwa odpowiada sumie wszystkich wydatków rządowych oraz kiedy spełniona jest każda dotychczasowa zasada równowagi w gospodarce zamkniętej dwupodmiotowej

1. MS = Mr

2. J = S

3. T = G

Ad 3.

Do obiegu trafiają bezpośrednio dobra i usługi, zamawiają je podmioty-firmy, gospodarstwa domowe, państwo. W momencie otwarcia gospodarki na zagranicę, stan równowagi w gospodarce jest osiągnięty wtedy i tylko wtedy, gdy strumień importu odpowiada wartością strumieniowi eksportu, przy zachowaniu wszystkich poprzednich zasad równowagi

Ekonomiści stwierdzili, że otwarta gospodarki jest w stanie równowagi, gdy suma dopływów do gospodarki równa się sumie odpływów od gospodarki, przy czym odpływem z gospodarki nazywamy te strumienie środków finansowych, które wychodzą poza obieg gospodarki. Dopływami nazywamy te strumienie finansowe, które zasilają obieg gospodarki.

Odpływ	Dopływ
-Oszczędności(S) -Podatki(T) -Wydatki związane z importem	-Inwestycje(I) -Wydatki państwa(G) -Wydatki związane z eksportem

Jeśli suma odpływów równa się sumie dopływów, występuje równowaga w gospodarce

Wśród mierników aktywności gospodarczej są 4 bazy mierników, które badają wartość produkcji - PKB, PKN, PNB, PNN, oraz takie które określają siłę nabywczą przed i po opodatkowaniu społeczeństwa - Dochód narodowy, Dochód osobisty, dochód do dyspozycji, takie, które opisują rynek pracy - miara aktywności zawodowej(Waz)i wskaźnik bezrobocia, takie, które opisują zmiany cen na dobra i usługi w danej gospodarce-wskaźnik inflacji(ceny w okresie bieżącym w stosunku do okresu bazowego)

PKB - produkt krajowy brutto jest podstawową miarą aktywności gospodarczej. Mierzy ona wartość dóbr i usług wyprodukowanych w ciągu jednego roku w danej gospodarce. 2 definicja-produkt krajowy brutto mierzy efekt pracy wszystkich zatrudnionych w danej gospodarce w ciągu jednego roku. Miarą jest wartość wytworzonych dóbr i usług.

PKB może być liczony 3 różnymi sposobami:

1. Wydatkowa

2. Dochodowa

3. Wartości dodanej

Każda metoda musi dać ten sam wynik końcowy.

Ad1)

PKB liczony tą metodą polega na zliczeniu wszystkich wydatków gospodarki. Pierwszym podstawowym wydatkiem gospodarki są wydatki konsumpcyjne-są to wydatki przeznaczone na dobra trwałe i nietrwałe gospodarstw domowych z wyłączeniem wydatków na domy i mieszkania. Drugim wydatkiem są wydatki inwestycyjne. Są to wydatki firm związane z zakupem maszyn, urządzeń, budową infrastruktury, gromadzeniem zapasów i do wydatków inwestycyjnych zalicza się też wydatki gospodarstw domowych na mieszkania.. Trzeci rodzaj wydatków to wydatki rządowe, czyli wszelkiego rodzaju wydatki poczynione przez państwo na rzecz gospodarki. Czwarty element to saldo bilansu handlowego

PKB- C + J + G + Nx

C- konsumpcja

J- inwestycje

G- wydatki rządowe

Nx - saldo bilansu handlowego

Ad2)

Metoda dochodowa polega na zliczeniu dochodów gospodarki w postaci zliczenia wszystkich dochodów z każdego źródła czynnika produkcji.

Ad3)

Metoda wartości dodanej polega na zliczeniu poszczególnych wartości, które dodaje się w procesie produkcji od produktu podstawowego do finalnego. Przez wartość dodaną w ekonomii rozumiemy nowopowstałą wartość dodaną w wyniku podatku.

Jeżeli PKB z roku na rok wzrasta-> jest on miernikiem wzrostu gospodarczego

Jeżeli spada-> kryzys gospodarczy

Wartość = ilość x cena

Pierwszą wadą PKB jest to, że nie mówi nam co jest głównym czynnikiem wzrostu wartości dóbr i usług.

Drugą wadą PKB jest to, że mierzy tylko wartość tych dóbr i usług, które są jawne w gospodarce, czyli biorą udział w oficjalnym obiegu gospodarczym.'

Trzecią wadą PKB jest to, że nie mówi o jakości wytworzonych dóbr i usług, ani nie mówi o strukturze tych dóbr i usług, ani o czasie potrzebnym na zrealizowanie jakiegoś dobra czy usługi.

W związku z tym PKB może mieć tendencję wzrastającą, ale głównym czynnik wzrostu jest spowodowany wydobyciem surowców, a w innym kraju np. wysokiego poziomu technologicznego.

Czwartą wadą PKB jest to, że jest tym wyższy, im więcej osób zamieszkuje dany kraj. W związku z tym stworzono PKB per capita (na głowę, w przeliczeniu na jednego mieszkańca tego kraju), wówczas czynnik ilościowy nie ma wpływu na PKB.

Deflator -narzędzie, które niweluje pierwszą wadę produktu krajowego brutto. Jest to narzędzie ekonomiczne, które pozwala powiedzieć jaki jest udział cen we wzroście(wartości) PKB. Deflator wyrażany jest %, wyznacza się go na podstawie 2 miar -PKB nominalnego (PKB liczony w cenach bieżących, zaobserwowanych w momencie zliczenia) oraz PKB realnego (taki, który jest liczony w cenie stałej z poprzedniego roku).

Inwestycje = inwestycje netto + amortyzacja

I netto-to inwestycje nowopowstałe w danym roku rozliczeniowym

Amortyzacja-odpisy na przyszłe inwestycje od inwestycji które już powstały

PKN = PKB - A (odpisy amortyzacyjne), czyli liczony tylko i wyłącznie w oparciu o wydatki inwestycyjne na inwestycje nowe, przy pozostałych wydatkach niezmienionych

PNB - wartość wszystkich dóbr i usług wytworzona w ciągu jednego roku przez obywateli danego kraju bez względu na to, gdzie znajdują się czynniki produkcji.

PNB = PKB + odpisy z tytułu wartości

Inaczej mówiąc, odejmie cudzoziemców w Polsce, ale doda wartość wytworzoną przez Polaków zagranicą. Jest zawsze większy od PKB, ale PKB jest główną miarą aktywności gospodarczej.

PNN = PNB - A

Siła aktywności narodu pomniejszony o sumę odpisów amortyzacyjnych od inwestycji brutto

PNB > PKB(o odpisy z tytułu wartości)>PNN(o wielkość amortyzacji)

26.10.09

DOCHÓD NARODOWY

Dochód narodowy powstaje wówczas, gdy od produktu narodowego netto odejmiemy podatki pośrednie (Dochód narodowy jest to ta część produktu narodowego brutto, która została pomniejszona o amortyzację i podatki pośrednie). Inna definicja: dochodem narodowym nazywamy sumę dóbr i usług, które zostały nowo wytworzone w badanym roku i które obrazują sumę produkcji czystej w gospodarce narodowej w danym roku. Suma produkcji czystej - sumuje się tylko tak zwaną wartość dodaną (czyli taką wartość, która wytwarza różnicę pomiędzy ceną produktu finalnego a ceną wszystkich czynników produkcji, które zostały zużyte w procesie produkcji produktu finalnego). Dochód narodowy jest podstawową miarą, która mówi jaki jest dochód gospodarki narodowej w danym roku. Na dochód narodowy może się składać każde źródło w gospodarce przynoszące dochód. Dochodem narodowym nazywamy sumę wszystkich dochodów uzyskanych przez naród z tytuły własności czynnika produkcji (czyli suma rent, płac, czynszów, sumy odsetek). Reprodukcją nazywamy proces ciągłego odtwarzania produkcji i stosunków społecznych. Można mówić o trzech rodzajach reprodukcji:

1. reprodukcja prosta - to taki proces, w którym dochód narodowy pozwala na odtworzenie wielkości produkcji z poprzedniego roku.

2. reprodukcja zawężona - to taka, gdzie dochód narodowy nie pozwala na odtworzenie rozmiarów produkcji z poprzedniego roku

3. reprodukcja rozszerzona - to taka, gdzie dochód narodowy pozwala na zwiększenie wielkości produkcji w stosunku do poprzedniego roku.

Najbardziej korzystna jest reprodukcja rozszerzona, najmniej - reprodukcja zawężona, gdyż powoduje jeszcze ubywanie środków na inwestycje i powoduje że z roku na rok jest w kraju gorzej.

Dochód osobisty (DO) to część dochodu narodowego, który zostaje pomniejszony (1) o odpisy na składki ubezpieczeń społecznych. Zostaje również pomniejszony (2) o nie pomniejszone zyski spółek akcyjnych, a następnie powiększony (3) o odsetki od zaciągniętych długów podmiotów gospodarczych i zostaje powiększony (4) o płatności transferowe, które docierają do podmiotów gospodarczych od państwa.

Ten dochód osobisty, jeżeli zostanie dodatkowo pomniejszony o tzw. podatki bezpośrednie otrzymujemy tzw. ostatni typ dochodu - to jest dochód do dyspozycji (taki, który wykorzystamy). Dochód od dyspozycji to wielkość dochodu uzyskana przez społeczeństwo po wszelkich formach opodatkowania, którą społeczeństwo może dowolnie przeznaczyć albo na konsumpcję albo na oszczędności. Dochód od dyspozycji to suma wydatków konsumpcyjnych i oszczędności.

CYKLE KONIUNKTURALNE

Rynek pracy: ludzie traktowani są przez ekonomię jako zasób, który posiada wiedzę. W ekonomii ludzi dzieli się na 3 grupy:

1. w wieku przedprodukcyjnym

2. w wieku produkcyjnym

3. w wieku poprodukcyjnym

Każda z tych grup jest ważna dla gospodarki. Decydującą rolę odgrywa grupa osób w wieku produkcyjnym. W różnych krajach są różne lata wieku produkcyjnego. W Polsce jest to 18-60 dla kobiet i 18-65 dla mężczyzn. Aktywni zawodowo to ci ludzie, którzy są w wieku produkcyjnym, są zdolni do pracy i muszą wyrazić chęć podjęcia pracy. Osoby bierne zawodowo - mimo iż mogą pracować, nie podejmują pracy. Dla gospodarki ilość osób aktywnych zawodowo jest ważną informacją.

Miernik aktywności zawodowej - mówi nam jaki procent osób w wieku produkcyjnym jest chętny aktywnie uczestniczyć w procesach gospodarczych w danym kraju. (schemat 2*). Im wyższy wskaźnik aktywności zawodowej tym gospodarka jest silniejsza i tym wyższy dochód narodowy. W zależności od warunków jakie panują na rynku aktywni zawodowo dzielą się na takich którzy znajdują zatrudnienie w gospodarce i bezrobotnych.

Stopa bezrobocia mówi nam jaki procent osób gotowych podjąć pracę, zdolnych do pracy i będących w wieku produkcyjnym nie znajduje miejsca pracy w określonych warunkach stworzonych przez gospodarkę. Bezrobocie - to niekorzystne zjawisko w gospodarce.

Inflacja - to zjawisko ekonomiczne, które określa stały, przeciętny lub okresowy wzrost wszystkich cen, dóbr i usług, który liczony jest w określonym przedziale czasowym.

Stopa inflacji - przez stopę inflacji nazywamy miarę, która bada rzeczywisty wzrost cen pomiędzy okresem badanym a okresem wyjściowym. (*schemat 4 - wzór). Miara ta mówi jaki jest udział procentowy cen, ogólnej wartości dóbr i usług.

Koniunkturą nazywamy ogólną tendencję rozwojową, która jest obrazem określonego miernika aktywności gospodarczej. Koniunkturą to stosunek wielkości popytu w gospodarce do wielkości podarzy. (ekonomiści: Mendelson, Shumpenter). Moment w którym gospodarka wykazuje pogorszenie mierników wartości gospodarczej nazywamy recesją, a moment w którym gospodarka wykazuje poprawę wskaźników - ekspansją. Zwrócono uwagę że pomiędzy recesją gospodarki a ekspansją znajduje się punkt zwrotny gospodarki. Ten punkt zwrotny to dno kryzysu i analogicznie do niego - BUM gospodarczy. Cyklem koniunkturalnym nazywamy przejście gospodarki przez wszystkie fazy i zmiany gospodarcze wyznaczone przez dwa bumy gospodarcze lub też przez dwa dna gospodarcze. Natomiast jeśli chodzi o odczucia społeczeństwa, jego warunki bytowe, to bardziej racjonalne będzie podzielenie cykli koniunkturalnych na 4 części:

1. kryzys

2. depresja

3. ożywienie

4. rozkwit gospodarki

W kryzysie ilość dóbr i usług znajdujących się na rynku przewyższa ilość chętnych do ich zakupu czyli podaż przewyższa popyt. Część dóbr nie znajdzie nabywców. Gromadzą się wtedy zapasy z niewykorzystanych dóbr i usług. Obniżka cen na dobra i usługi by sztucznie pobudzić popyt. Spadek zysków dla podmiotów gospodarujących. Zmniejszenie wielkości produkcji do określonego popytu. Firmy, które mają najmniejszy kapitał nie wytrzymują ciągłego obniżania produkcji i bankrutują. Skutkiem jest rosnąca stopa bezrobocia i spadek dochodów w społeczeństwie.

Depresja (dno) - mamy znacznie wolniejszy spadek dochodów społeczeństwa. W dnie kryzysu stopa bezrobocia przestaje rosnąć. Społeczeństwo, które do tej pory drastycznie ograniczało konsumpcje ma już dosyć pokaźne oszczędności i firmy, które były najsłabsze zbankrutowały do tego miejsca i na rynku pozostały te najsilniejsze. W związku z tym następuje powolne obniżanie się stopy bezrobocia, firmy które pozostały na rynku powoli zwiększają produkcje wykorzystując zgromadzone oszczędności w społeczeństwie.

Ożywienie - rośnie produkcja. Wzrasta gwałtownie zatrudnienie. Nie należy już podejmować inwestycji. Jeżeli rosną dochodu społeczeństwa to społeczeństwo akceptuje rosnące ceny. Banki, widząc że rosną z roku na rok dochody dają więcej kredytów.

Rozkwit gospodarki - społeczeństwo przyzwyczajone jest do wysokiego poziomu życia, większość wydaje więc swoje oszczędności dopóki im się nie skończą (czyli do następnego kryzysu).

---