ISTOTA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA

1. PODSTAWOWE ZAGADNIENIA

• Podejmowanie decyzji - podstawowy warunek umożliwiający rozwiązywanie problemów na poziomie mikroekonomicznym (przedsiębiorstwo) oraz makroekonomicznym (gospodarka);

• Ekonomia menedżerska - zajmuje się analizą decyzji podejmowanych przez menedżerów. Jest to nauka o ekonomicznych podstawowych decyzjach podejmowanych przez menedżerów;

• Ekonomia - nazwą tą posługiwał się Arystoteles - to nauka badająca społeczny proces gospodarowania, czyli w jaki sposób ludzie organizują działania w sferze produkcji i konsumpcji. Ekonomia oznaczała wówczas wiedzę o prawach rządzących gospodarstwem domowym;

• Ekonomia- nauka zajmująca się zachowaniem podmiotów gospodarczych w dziedzinie wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób zastosowane w sferze produkcji, wymiany i konsumpcji (Samuelson);

• Ekonomia- jest nauką o prawidłowościach rządzących procesem gospodarowania, czyli gospodarczą działalnością ludzi. Te prawidłowości określamy mianem praw ekonomicznych.

• Ekonomia - nauka o gospodarowaniu dobrami rzadkimi (badająca jak ludzie radzą sobie z rzadkością; rzadkość jest barierą wyboru);

• Mikroekonomia - to ta część badań ekonomicznych, która skupia się na badaniu poszczególnych podmiotów gospodarczych lub poszczególnych rynków; narzędzia: cena, popyt, podaż, zysk;

• Makroekonomia - badanie i interpretacja zjawisk zachodzących między podmiotami. Badanie zależności całej gospodarki;

Ekonomia pełni szereg funkcji z których najważniejsze to: poznawcza i aplikacyjna.

- poznawcza- dostarcza wiedzy o mechanizmach i prawidłowościach rządzących procesem gospodarowania oraz ich przyczynach i skutkach;

- aplikacyjna - ukazuje drogi postępowania jednostkom gospodarczym;

W rozważaniach ekonomicznych napotkać można 2 rodzaje sądów (opinii) - pozytywne i normatywne.

Pod pojęciem ekonomii pozytywnej rozumie się stwierdzenie będące naukowym i obiektywnym wyjaśnieniem funkcjonowania gospodarki. Ekonomia pozytywna nie rekomenduje. Formułuje dwa rodzaje pytań: jak jest? Dlaczego tak jest ?

Sądy ekonomiczne oparte o subiektywnym systemie wartościowania określane są mianem ekonomii normatywnej. Polityka gospodarcza zajmuje się sądami wartościującymi, oceniającymi przebieg zjawisk. Daje zalecenia. Formułuje tylko jedno pytanie: Jak powinno być?

2. FUNKCJE PRZEDSIĘBIORSTWA

- teorie przedsiębiorczości

- analiza marginalna

- podejmowanie decyzji w przedsiębiorstwie

Przedsiębiorczość - posiada nie tylko wymiar ekonomiczny (nowe, racjonalne rozwiązania) ale też wymiar osobowy (podmiot, przedsiębiorca realizuje czyn działalności), który jest zawsze skierowany na kogoś i wymiar kulturowy ( czyli zawsze dokonuje się w kontekście danej kultury)

- proces kreowania czegoś odmiennego ze względu na wartość; wymagający poświęcenia w tym celu czasu i wysiłku, któremu towarzyszy finansowe, psychiczne i społeczne ryzyko.

Przedsiębiorca - przenosi zasoby ekonomiczne z obszaru niższej na obszar wyższej wydajności i zysku.

Funkcje przedsiębiorcy:

- ponoszenie ryzyka związanego z niepewnością;

- dostarczenie kapitału finansowego;

- wprowadzenie innowacji;

- podejmowanie decyzji;

- przywództwo (lider przemysłowy);

- kierowanie (ze szczególnym znaczeniem kontroli wszystkich zasobów);

- organizowanie i koordynowanie;

- własność przedsiębiorstwa (posiadanie zasobów);

- zatrudnienie czynników produkcji;

- zawieranie kontraktów;

- alokacja zasobów w alternatywny sposób (realokacja zasobów).

Istota procesu przedsiębiorczości

Przedsiębiorczość jako proces	Charakterystyka
Tworzenie bogactwa	Wiąże się z podejmowaniem ryzyka i osiąganiem zysku
Tworzenie przedsiębiorstwa	Jej efektem są nowopowstałe przedsięwzięcia, firmy, które wcześniej nie istniały
Wprowadzenie motywacji	Uzewnętrznia się poprzez unikalne kombinacje zasobów, które czynią istniejące metody i produkty przestarzałymi
Wprowadzenie zmian	Zmiany są oceniane, dostosowane, modyfikowane do zachowań ludzi, sposobów ich działania i umiejętności
Tworzenie nowych miejsc pracy	Zatrudnienie, zarządzanie, rozwój czynników produkcji obejmujących zwłaszcza siłę roboczą
Tworzenie wartości	Proces tworzenia wartości dla klientów poprzez „eksploatowanie” dotychczas niewykorzystanych decyzji
Tworzenie wzrostu	Istota przedsiębiorczości jest silną i pozytywną orientacją na wzrost sprzedaży, dochodów, aktywów i zatrudnienia
Wykorzystanie okazji	Proces wykorzystania- poprzez jednostki działające indywidualne lub wewnątrz organizacji - szans dostrzeganych w otoczeniu

Typy przedsiębiorczości w doktrynie ekonomicznej

- R. Cantillion - wyróżnił kapitalistę (posiadacza kapitału) oraz przedsiębiorcę (osobę wykorzystująca kapitał i dostrzegającą okazję na rynku oraz podejmującą ryzyko);

- dostrzegał występujące rozbieżności pomiędzy popytem i podażą, co daje możliwości by uczestnicy rynku mogą taniej kupować i drożej sprzedać

- J. Schumpeter - nie wiązał przedsiębiorczości bezpośrednio z kapitałem,lecz traktował przedsiębiorczość jako szczególnie ważny element pracy ludzkiej, mającej wysoką użyteczność społeczną. Wg niego główną siłą sprawczą rozwoju gospodarczego są przedsiębiorcy, a nie administratorzy;

- przedsiębiorcy są obdarzeni duchem przedsiębiorczości i podejmującą pionierskie zadania. Z taką sylwetką przedsiębiorcy wyrażnie kontrastuje menedżer administrator, zarządca, który wykonuje rutynowe działania i obowiązki związane z zarządzaniem operacyjnym

Typy przedsiębiorczości w obrębie ekonomii

Typy teorii	Główny problem (punkt ciężkości)
Teorie czystej niepewności	Radzenie sobie z niepewnością, ponoszenie ryzyka
Teorie czystej innowacji	Wprowadzenie innowacji (prowadzących do nierównowagi na rynku)
Teorie niepewności i „zdolności do innowacji”	Kombinacja funkcji radzenia sobie z niepewnością i wprowadzenia innowacji
Teoria percepcji i przystosowania	Postrzeganie otoczenia przystosowane do warunków równowagi (doprowadzenie do równowagi na rynku)

Elementy działalności przedsiębiorczej

Najczęściej wskazywane elementy charakterystyczne do działalności przedsiębiorczej

- znajdowanie nowych pomysłów;

- rozpoczęcie, założenie, stworzenie

- nowa firma, nowe przedsięwzięcie;

- innowacja, nowy produkt;

- nowy rynek;

- poszukiwanie okazji;

- dążenie do rozwoju;

- podejmowanie ryzyka, zarządzanie ryzykiem, skłonność do ryzyka;

- wprowadzenie zmian;

- tworzenie nowych kombinacji zasobów, nowych środków produkcji

3. PROCES GOSPODAROWANIA

Gospodarowanie - jest działalnością ciągłą, stale powtarzającą się. Dlatego mówimy o procesie gospodarowania, który polega na zaspokajaniu potrzeb ludzkich.

Proces gospodarowania - polega na podejmowaniu przez podmioty gospodarcze różnych decyzji. Określamy je mianem decyzji gospodarczych, czy też społeczno - gospodarczych. Mogą być one różnie klasyfikowane np. na decyzje mikro- i makroekonomiczne.

ISTOTA PODEJMOWANIA DECYZJI GOSPODARCZYCH

1. DECYZJA - wybór jednego działania z pewnej ilości możliwych (alternatywnych) działań lub powstrzymanie się od wyboru.

Proces podejmowania decyzji -logiczne powiązane i uporządkowane operacje myślowe, umożliwiające ocenę sytuacji, określenie warunków działania oraz wybór jednego, z co najmniej dwóch wariantów rozwiązań.

2. ETAPY PODEJMOWANIA DECYZJI

- zdefiniowanie problemu

- określenie celu

- zbadanie warunków decyzji

- przewidzenie i analiza konsekwencji

- wybór optymalnego wariantu

- analiza wrażliwości

3. ZDEFINIOWANIE PROBLEMU

- identyfikacja sytuacji decyzyjnej, na którą składa się rozpoznanie i opisanie problemu decyzyjnego oraz ustalenie przyczyn powstania sytuacji decyzyjnej

- na tym etapie muszą być określone zmienne decyzyjne oraz główne kryterium wyboru

4. OKREŚLENIE CELU

- max. Zysku

- min. Kosztów

- przyszłe korzyści i ryzyko

- koniunktura

5. ZBADANIE WARUNKÓW DECYZJI

- możliwe warianty działania

- modele decyzyjne

- zbieranie niezbędnych inf

6. PRZEWIDZENIE I ANALIZA KONSEKWENCJI

- wiedza o konsekwencjach decyzji

- prognozowania przy użyciu modeli

- model deterministyczny

- model probabilistyczny

7. WYBÓR OPTYMALNEGO WARIANTU

- kryterium oceny i wyboru najkorzystniejszego wariantu

- problemy mało złożone (możliwość wyliczenia i zbadania każdego wariantu)

- problemy bardziej złozone (wykorzystanie analizy marginalnej drzew decyzyjnych, teorii gier, analizy kosztów i korzyści, programowania liniowego oraz wartości zaktualizowanej)

8. ANALIZA WRAŻLIWOŚCI

- pozwala uwypuklić podstawowe cechy problemu mające wpływ na decyzję

- umożliwia ocenę wpływu na osiągniecie celu czynników, których wielkości i parametry są pewne

- pozwala osiągnąć optymalne rozwiązania w przypadku decyzji powtarzających się w warunkach nieznacznie zmienionych

9. DECYZJE PRZEDS

- model przeds (max zysku, max wartości przeds)

- model postępowania zadowalającego (zysk może być jednym z celów)

- model max całkowitej wielkości sprzedaży (udział w rynku)

- model społecznej odpowiedzialności biznesu (wzrostu dobrobytu społecznego)

10. DIAGRAM PODEJMOWANIA DECYZJI

1. PROBLEM (różne możliwości rozwiązań z różnymi wynikami)

2. INF (dane statystyczne, dokumenty, obserwacje, pomiary)

2A) SYSTEM PRZEWIDYWAŃ (możliwość uzyskania każdego z wyników)

2B) SYSTEM PRZEWIDYWAŃ

3. KRYTERIUM DECYZJI

4. POWZIĘCIE ODPOWIEDNIEJ DECYZJI

11. DECYZJE W PRZEDS

Optymalizacja decyzji podejmowanych przez podmioty rynkowe - kluczowy obszar zainteresowania EM

Wybór optymalny oznacza że w danych warunkach nie ma lepszego rozwiązania

12. ZASADA RACJONALNEGO GOSPODARNOWANIA

a) zasada największego efektu - przy danym nakładzie środków - optymalne rozwiązanie problemu osiąga się jeżeli przy danym nakładzie środków osiągniemy max stopień realizacji celu

b) zasada najmniejszego nakładu środków na osiągnięcie danego efektu - optymalne rozwiązanie osiągniemy jeżeli przy danym stopniu realizacji celu poniesiony zostanie minimalny nakład

c) spośród różnych wariantów danej decyzji najbardziej efektywny ekonomicznie jest ten w którym stosunek efektów E do nakładów (N) jest najwyższy lub stosunek N do E jest najniższy

13. ANALIZA MARGINALNA

Przy rozwiązywaniu problemów pojawiających się w trakcie dział gosp i określeniu decyzji optymalnych powszechnie stosowanym narzędziem badawczym w mikroekonomii jest analiza marginalna

Podstawą analizy marginalnej jest zasada zrównania wielkości krańcowych

Jeżeli określony zasób rozdziela się między alternatywne zastosowania, to z warunku efektywności alokacji wynika, że należy tak rozdysponować każdą jednostkę zasobu, aby korzyść z jej przeniesienia do innego zastosowania była dokładnie równa stracie związanej z wycofaniem z zastosowania alternatywnego

W takiej sytuacji dany podmiot jest w równowadze czyli nie ma tendencji do zmiany swojej sytuacji.

14. PROSTY MODEL PRZEDS

Założenia do modelu:

a) badane przeds wytwarza jedno dobro (mikroprocesory) które sprzedaje na 1 rynku, dążąc do osiągnięcia max zysku

b) przeds może przewidzieć wpływ swoich decyzji produkcyjnych i cenowych na wielkość utargów i kosztów

c) należy określić, jaką ilość dobra należy wytworzyć i sprzedać oraz jaka ma być cena dobra

d) podstawowy cel - zysk

ZYSK = UTARG - KOSZT Z = R - C R = P * Q

e) popyt - przeds wykorzystuje krzywą popytu jako podstawę do przewidywania wpływu różnych wariantów decyzji produkcyjnych i cenowych na wielkości utargu

f) analiza marginalna umożliwia badanie zmian zysku wywołanych niewielkimi zmianami zmiennej decyzyjnej

g) zysk krańcowy (marginalny) - przyrost zysku całkowitego wynikający ze zmiany produkcji o jednostkę (lub o niewielką część jednostki)

ZYSK KRAŃCOWY = PRZYROST ZYSKU / PRZYROST PRODUKCJI = Δ Z / Δ Q

ANALIZA POPYTU I OPTYMALNA POLITYKA CENOWA

1. CZYNNIKI OKREŚLAJĄCE POPYT

a) wielkość zapotrzebowania jako ilość dobra, którą chcą i mogą kupić nabywcy

b) prawo popytu - wielkość zapotrzebowania na pewne dobro zmniejsza się wtedy, kiedy przy pozostałych czynnikach stałych cena tego dobra rośnie

c) plan popytu jest to zestawienie w którym ukazuje się związek między ceną dobra a wielkością zapotrzebowania na te dobro

d) krzywa popytu jest to wykres związku między ceną dóbr a wielkością zapotrzebowania na to dobro

e) niższa cena powoduje zwiększenie sprzedaży ilości towaru

2. NAJWAŻNIEJSZE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT

a) cenowe - cena

b) pozacenowe - dochody konsumentów, liczby kupujących, pora roku, efekt naśladownictwa, efekt demonstracji, naśladownictwo

3. FUNKCJA POPYTU

Określa w formie równania zależności między ilością sprzedawanych dóbr / usług oraz jedną lub wieloma zmiennymi ją określającymi.

Jest użytecznym przybliżeniem, ale sama w sobie nie wyraża dokładnej zależności ilościowej zachodzącej między Q oraz P i Y. Aby uzyskać tą zależność musimy zapisać konkretną postać funkcji popytu np. Q = 25 + 3 Y + Pk - 2P

(TU OPISANY JEST PRZYKŁAD LICZBOWY WIĘC NIE MA SENSU GO PRZEPISYWAĆ)

4. ELASTYCZNOŚĆ POPYTU

Mierzy siłe reakcji popytu na własne determinanty

Ep =
=

E = 0	Elastyczność zerowa - popyt sztywny
| E | < 1	Elastyczność niska - popyt nieelastyczny
| E | = 1	Elastyczność równa jedności - popyt zmienia się w takim samym stopniu jak cena
| E | > 1	Elastyczność wysoka - popyt elstyczny
| E | = nieskończoność	Elastyczność nieskończenie wysoka - popyt doskonale elastyczny

5. DETERMINANTY Ecp

- poziom ceny

- wysokość dochodu

- dostępność substytutów

- gusty nabywców

- rodzaj dobra

- czas

6. ANALIZA REGRESJI

Procedura regresji obejmuje kilka kroków:

- zebranie danych o badanych zmiennych

- wybór postaci opisującego zależność między zmiennymi

- szacowanie współczynników

- ocenę dokładności równania

ANALIZA KOSZTÓW I JEJ WPŁYW NA DECYZJE W PRZEDSIĘBIORSTWIE

1. KOSZTY ISTOTNE

Menedżer musi rozważać wszystkie za i przeciw każdego z wariantów w zestawieniu z pozostałymi wariantami. Reguła decyzyjna jest w tym przypadku następująca:

• Dokonując wyboru spośród różnych wariantów działania menedżer powinien brać pod uwagę tylko występujące między nimi różnice utargów i kosztów

• Z reguły tej wynika, iż jedynymi istotnymi kosztami są te które zmieniają się w poszczególnych wariantach wyboru

2. KOSZTY ALTERNATYWNE I ZYSKI EKONOMICZNE

• Koncepcja kosztu alternatywnego opiera się przede wszystkim na porównaniu względnych argumentów za i przeciw danej decyzji

• Koszt alternatywny (inaczej koszt utraconych możliwości) związany z podjęciem konkretnej decyzji jest mierzony wielkością utraconych korzyści jakie mógłby przynieść najlepszy z alternatywnych wariantów działania

• Koszt alternatywny dóbr, usług bądź nakładów jest wyznaczany przez ceny rynkowe, przy założeniu, że takie ceny istnieją. Przykładowo kosztem alternatywnym czasu poświęconego na dzienne studia MBA jest utracona płaca

• Kosztem ziemi komunalnej jest jej cena rynkowa

• Zauważmy, że jeżeli miasto nie posiadałoby ziemi, to musiałoby ją za tę cenę kupić. Koszt ten byłby wtedy w pełni odczuwalny

• Niczego nie zmienia więc tu kwestia własności - koszt alternatywny zawsze wyznaczany będzie przez cenę rynkową

• Koncepcja kosztu alternatywnego jest po prostu innym sposobem porównania argumentów za i przeciw określonej decyzji. Podstawowa reguła podejmowania optymalnych decyzji jest tu następująca:

Wybierz dany wariant decyzyjny wtedy i tylko wtedy, gdy dodatkowe korzyści z jego realizacji przewyższają dodatkowe wynikające z niego koszty (włączając w to koszty alternatywne).

3. ZYSK EKONOMICZNY

• Na wysokim szczeblu abstrakcji pojęcie zysku wydaje się jednoznaczne - zysk jest to różnica między utargiem a kosztami. Rozpatrując jednak problem bardziej……..

• Zysk księgowy - różnica pomiędzy utargiem i kosztami księgowymi (zgodnymi z ustawą o rachunkowości). Podawane przez przedsiębiorstwa dane o zyskach są przeważnie oparte na koncepcji zysku księgowego.

• Zadaniem księgowych jest staranne śledzenie i rejestrowanie wszystkich przychodów oraz rzeczywiście poniesionych wydatków.

• Zysk ekonomiczny - różnica pomiędzy utargiem a wszystkimi kosztami ekonomicznymi, uwzględniając m.in. koszt alternatywny, koszty kapitału i zarządzania.

4. PODJĘCIE DZIAŁ GOSP

• Mówiąc najogólniej zysk ekonomiczny jest równy zeru, gdy całkowite przychody dokładnie pokrywają całkowite koszty zawierające w sobie normalny zysk z jakiegokolwiek zainwestowanego kapitału oraz inne utracone dochody.

• Normalny zysk oznacza tu zysk niezbędny do tego, aby skompensować posiadaczowi kapitału ryzyko związane z przedsięwzięciem.

5. KOSZTY STAŁE I UTOPIONE

• Koszty stałe czyli koszty, których wysokość nie zmienia się w zależności od przyjętego wariantu działania, nie są dla menedżera istotne i nie musi on brać ich pod uwagę.

• Przyczyna jest prosta - przy obliczaniu zysku, jaki zapewniają różne warianty decyzyjne za każdym razem odejmujemy takie same koszty stałe.

• Pomijanie kosztów stałych jest ważne tylko ze względu na uproszczenie obliczeń, ale przede wszystkim dlatego, że zmusza ono menedżerów do skupienia się na różnicach kosztów, które są rzeczywiście istotne dla podejmowania decyzji.

• Koszty utopione (historyczne) są poniesionym wydatkiem, którego nie można odzyskać

6. KOSZTY PRODUKCJI

• Na ich podstawie można zdefiniować następujące, ważne pojęcia: funkcja kosztów - określa całkowite koszty wytwarzania przedsiębiorstwa dla każdej wielkości produkcji.

• Funkcja kosztów powinna być zawsze traktowana jako funkcja zakładająca najniższe możliwe koszty. Zazwyczaj zapisuje się ją jako: C=C(Q)

7 KOSZTY W KRÓTKIM OKRESIE

• Całkowite koszty wytworzenia każdej ilości produktu można podzielić na dwie części: koszty stałe i koszty zmienne

• Koszty stałe jak wskazuje nazwa, powstają w wyniku ponoszenia przez przedsiębiorstwo wydatków na stałe czynniki produkcji. Wydatki te są niezależne od wolumenu produkcji

• W kosztach stałych mogą być zawarte opłaty leasingowe za wynajem fabryki, koszty wyposażenia, część kosztów energii oraz różne rodzaje kosztów administracyjnych (płace personelu pomocniczego, podatki itp.)

• Koszty zmienne są pieniężnym wyrazem wydatków przedsiębiorstw na czynniki produkcji, których zużycie można zmieniać. Koszty zmienne rosną wraz ze wzrostem produkcji.

8 KOSZTY CAŁKOWITE PRZEDS

WYKRES 1

• KOSZTY W KRÓTKIM OKRESIE

• Zgodnie z rysunkiem całkowite koszty stałe rozpatrywanej firmy usługowej osiągają poziom 270 tys. Dolarów rocznie. Firma ponosi je niezależnie od faktycznej wielkości produkcji

• W miarę wzrostu produkcji koszty zmienne zwiększają się w coraz szybszym tempie. W taki sam sposób zmieniają się koszty całkowite.

• Koszty stałe są ustalone na poziomie 270 tys. Dolarów, koszty całkowite rosną jedynie w wyniku wzrostu kosztów zmiennych

• Przy zwiększaniu wolumenu produkcji krzywa kosztów całkowitych na rysunku staje się coraz bardziej stroma

* Przeciętne koszty całkowite (koszty przeciętne) są ilorazem kosztów całkowitych i wielkości produkcji

• Przeciętne koszty zmienne to całkowite koszty zmienne podzielone przez wolumen produkcji. Nie zawierają one kosztów stałych, są zawsze niższe od przeciętnych kosztów całkowitych.

• Przy założeniu, że ceny czynników produkcji pozostają niezmienione - wynika stąd że wzrostowi produkcji towarzyszy dokładnie taki samprocentowy wzrost kosztów w rezultacie koszty przeciętne nie zmieniają się. Koszty przeciętne pozostaja na stałym poziomie dopóty dopóki wystepują stałe przychody ze skali produkcji

7. LPSZTY PRZECIETNE I KOSZTY KRAŃCOWE PRZEDS

Na rysunku przedstawiono koszty przeciętne firmy usługowej dla różnych wielkości produkcji

• Można zauważyć, że przy niewielkich rozmiarach produkcji krzywa SAC leży powyżej krzywej SMC. Tak długo, jak koszt krańcowy dodatkowych jednostek produktu jest niższy od kosztu przeciętnego całej dotychczasowej produkcji, wzrost produkcji prowadzi do spadku kosztów przeciętnych.

• Krzywą kosztów krańcowych przedsiębiorstwa przecina krzywa jej kosztów przeciętnych w najniższym punkcie tej ostatniej

8. KOSZTY W KRÓTKIM OKRESIE

• Koszt krańcowy jest to przyrost kosztów całkowitych wynikający ze zwiększania produkcji o jednostkę.

• W sytuacji gdy jednym zmiennym czynnikiem produkcji jest praca, SMC możemy przedstawić

SMC=P_L/MP_L

gdzie:

P_L- cena dodatkowej jednostki pracy

MP_L- końcowy produkt tej pracy

9. KOSZTY W DŁUGIM OKRESIE

• W długim okresie przedsiębiorstwo może dowolnie zmieniać nakłady wszystkich czynników produkcji

• Nie występują wówczas żadne stałe czynniki bądź koszty - wszystkie koszty są kosztami zmiennymi. Nie ma więc potrzeby rozróżniania kosztów całkowitych i zmiennych.

• Po pierwsze, możliwość zmiany nakładów wszystkich czynników wytwórczych oznacza, że w długim okresie przedsiębiorstwo produkuje taniej niż w okresie krótkim (kiedy niektóre czynniki są stałe)

• W procesie produkcji istotna jest elastyczność. Zadanie przedsiębiorstwa jest ciągłe poszukiwanie najtańszej kombinacji czynników wytwórczych.

• Po drugie, kształt krzywej kosztów długookresowych zależy od charakteru przychodów ze skali produkcji.

• Wyobraźmy sobie przedsiębiorstwo, w którym występują stałe przychody ze skali niezależnie od wielkości produkcji. Oznacza to, że jeżeli zwiększymy w określonym stopniu nakłady wszystkich czynników wytwórczych to w takim samym stopniu wzrośnie produkcja; przy założeniu, że ceny czynnika produkcji pozostają niezmienne.

• Wynika stąd, że wzrostowi produkcji towarzyszy dokładnie taki sam procentowy wzrost kosztów i w rezultacie koszty przeciętne nie zmieniają się. Koszty przeciętne pozostają na stałym poziomie dopóty, dopóki występują stałe przychody ze skali produkcji.

10. KOSZTY W KRÓTKIM I DŁUGIM OKRESIE

• Kierownictwo przedsiębiorstwa ma więc pełną swobodę wyboru dowolnej kombinacji czynników wytwórczych. Wie ponadto, że produkcja wykonuje stałe przychody ze skali. W konsekwencji długookresowe koszty przeciętne przedsiębiorstwa LAC są stałe.

• Można wykazać, że przedsiębiorstwo powinno w tej sytuacji zastosować pracę i kapitał w stałym optymalnym stosunku niezależnie od wielkości produkcji.

• Proporcje te wraz z cenami czynników produkcji wyznaczają wysokość kosztów w przeciętnych przedsiębiorstwach.

• Na rysunku widzimy, że LAC=C/Q=4dolary

• Funkcja kosztów całkowitych w długim okresie ma postać C=4Q. Tak więc długookresowy koszt krańcowy LMC jest także równy 4 dolary na jednostkę. Jak widać na poniższym rysunku, długookresowy koszt przeciętny i długookresowy koszt krańcowy.

Gdzie:

LAC - długookresowy koszt przeciętny

LMC - długookresowy koszt krańcowy

SAC - krótkookresowy koszt przeciętny

SMC - krótkookresowy koszt krańcowy

• Na rysunku pokazano również krzywe krótkookresowych kosztów przeciętnych dla tych zakładów różniących się wielkością

• Najmniejszy zakład osiąga optimum przy produkcji 72 tys. Jednostek

• DECYZJE PRZEDS DZIAŁAJĄCEGO W REALIACH RÓŻNYCH STRUKTUR RYNKOWYCH

1. RÓWNAWAGA NA RYNKU WOLNOKONKURENCYJNYM

W warunkach konkurencji doskonałej podaż pochodzi z wielkiej liczby przedsiębiorstw. Żadne z nich nie jest w stanie samodzielnie wpłynąć na poziom cen, cena zależy od rynkowych sił podaży i popytu.

Najważniejszą cechą przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego jest ta, że jest ono biorcą ceny (ceno biorcą). Aby tak było, muszą zostać spełnione dwa niezbędne warunki

1. Rynek wolnokonkurencyjny składa się z wielkiej liczby sprzedawców (nabywców) z których każdy jest mały w porównaniu z wielkością całego rynku

2. Produkty poszczególnych przedsiębiorstw są doskonałymi substytutami innymi słowy, nabywcy nie są w stanie odróżnić produktów jednego przedsiębiorstwa od produktów innego

3. Zwykle jest to możliwe wtedy, kiedy wszystkie przedsiębiorstwa wytwarzają standaryzowany, jednorodny, nie różnicowany produkt, a nabywcy są doskonale poinformowani o kosztach, cenie, jakości konkurencyjnych dóbr

4. Spełnienie tych dwóch warunków sprawia, że krzywa popytu na produkty przedsiębiorstwa jest doskonale elastyczna, tzn. przebiega poziomo, niczym ciągła linia ceny

P=MR=LMC=min[LAC]

2. CZYSTY MONOPOL

To rynek na którym w roli sprzedawcy występuje tylko jedno przedsiębiorstwo. Przypadek czystego monopolu jest interesujący nie tylko sam w sobie, lecz również jako punkt odniesienia podczas analizy sytuacji zbliżonej do monopolu gdy kilka przedsiębiorstw kontroluje cały rynek.

Analiza monopolu obejmuje:

1. Sposób max zysku, ustalanie ceny i wielkości produkcji

2. Bariery wejścia - dowolny czynnik który uniemożliwia lub utrudnia wejście nowych przedsiębiorstw na konkretny rynek

3. Bariery wejścia:

- korzyści skali - gdy koszty przeciętne…

- czysta przewaga jakościowa lub kosztowa - źródłem przewagi kosztowej może być zastosowanie innowacji technicznej, efektywne zarządzanie, korzyści zakresu lub zdolności do szybkiego uczenia się

- zróżnicowanie produktu - jeśli tylko jakiemuś przedsiębiorstwu za pomocą reklamy i kampanii marketingowej uda się zaszczepić w nabywcach przekonanie o „unikalności” jego produktu lub znaku firmowego dochodzi do stworzenia skutecznych barier, utrudniających wejście przybyszom chcącym przejąć jego klientów.

- kontrola nad zasobami naturalnymi - bariera wejścia powstaje gdy, działające na rynku przedsiębiorstwo kontroluje niezbędne do produkcji zasoby (surowce, rezerwy ropy, talenty naukowe (?))

- patenty, prawa autorskie oraz znaki firmowe tworzą bariery wejścia w przemyśle komputerowych, maszynowym, elektronice, na rynku wydawniczym

- bariery strategiczne - monopolista może zaniżać ceny, aby zniechęcić kandydatów do ewentualnego wejścia.

3. MONOPOL NATURALNY pojawia się, gdy przeciętne koszty produkcji zmniejszają się dla wszystkich możliwych wielkości podaży

- Zjawisko monopolu naturalnego jest przyczyną oczywistych trudności działania mechanizmu konkurencji.

- Po pierwsze występowanie na rynku zmonopolizowanym wielu rywalizujących ze sobą przedsiębiorstw oznacza wysokie koszty i nieefektywność.

- Po drugie nawet jeśli rynek ten mógłby w zasadzie pomieścić więcej niż jedno przedsiębiorstwo, nieuchronnym wynikiem okazałoby się w końcu powstanie monopolisty kontrolującego cały rynek.

- Każde bowiem przedsiębiorstwo które zwiększa produkcję jest w stanie osiągnąć niższe koszty jednostkowe, a zatem także zaproponować niższą cenę i wyprzeć konkurentów z rynku.

4. KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA

- W przypadku wolnej konkurencji wszystkie przedsiębiorstwa wytwarzają identyczny, standaryzowany produkt. Natomiast na rynku zmonopolizowanym jedna firma sprzedaje niepowtarzalny produkt, konkurencja monopolistyczna stanowi połączenie tych dwóch przypadków.

- Główną cechą konkurencji monopolistycznej jest różnicowanie produktu i przedsiębiorstwa rywalizują ze sobą, sprzedając wyroby które nieznacznie różnią się od siebie.

- Przedsiębiorstwo osiąga zysk nadzwyczajny (a)

W części a) pokazano krótkookresową równowagę przeciętnego przedsiębiorstwa działającego na rynku konkurencji monopolistycznej.

Zróżnicowanie produktu sprawia, że przedsiębiorstwo ma do czynienia z lekko opadającą krzywą popytu, przy takiej linii popytu przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk w zwykły sposób, tj. zrównując utarg krańcowy z kosztem krańcowym.

2. Równowaga długookresowa przedsiębiorstwa nie osiąga zysku ekonomicznego

WPŁYW PROCESU REGULACJI NA SYTUACJĘ RYNKOWĄ I DZIAŁANIA PRZEDS

1. ZAWODNOŚĆ RYNKU I REGULACJA

Rynki, na których panuje wolna konkurencja w najtańszy możliwy sposób dostarczają właściwej ilości dóbr i usług tym konsumentom, którzy wyceniają te dobra oraz usługi najwyżej.

W ujęciu graficznym efektywna wielkość produkcji odpowiada punktowi przecięcia linii podaży i popytu. Przypomnijmy, że krzywa popytu odzwierciedla krańcowe korzyści konsumentowi natomiast krzywa podaży inf o krańcowych kosztach dostawców.

Zawodność rynku spowodowana z 3 przyczyn:

1. występowaniem siły monopolistycznej

2. efektami zewn

3. brakiem pełnej inf

2. MONOPOL JAKO PRZYCZYNA ZAWODNOŚCI RYNKU

Wykorzystywanie siły monopolistycznej powoduje wzrost cen w porównaniu z sytuacją konkurencji doskonałej.

Istnienie monopolu prowadzi do strat netto.

Konsumenci tracą więcej niż zyskują monopoliści. A zatem obniża się ogólny poziom życia.

3. ZAWODNOŚĆ RYNKU WYWOŁANA EFEKTAMI ZEWN

Efekt zewn to wpływ lub skutek uboczny dział jednego podmiotu gosp odczuwany przez innych.

Kłopot z efektami zewn polega na tym, że podmiot którego działanie jest źródłem efektu zewn nie ma motywacji do uwzględnienia jego wpływu na innych.

Pozostawiony samemu sobie podmiot gosp wytworzy za dużo ujemnego efektu zewn i za mało dodatniego efektu zewn.

Efekty zewn - pozytywne lub negatywne - są potencjalnym źródłem ekonomicznej nieefektywności.

4. EFEKTY ZEWN

Szkodliwe skutki efektów zewn można złagodzić za pomocą wielu środków:

1. wprowadzenie przez państwo podatki, normy i licencje

2. płatności mających do czynienia z efektami zewn stron, uzgadnianie w trakcie negocjacji lub wyznaczone przez sądy

Wznosząca się krzywa kosztu krańcowego wskazuje na to, że eliminacja zanieczyszczeń staje się dla przeds coraz bardziej kosztowna, w miarę zbliżania się do granicy 100% skuteczności oczyszczania.

Natomiast z opadającej krzywej korzyści krańcowej wynika że związana z oczyszczaniem poprawa stanu zdrowotna społeczeństwa następuje coraz wolniej.

Prawie zupełnie pozbawione zanieczyszczeń powietrze i woda powodują min zagrożenie dla ludzkiego zdrowia.

Optymalna skala oczyszczania odpowiada wielkości Q* przy której MB=MC. W punkcie tym nie nastepuje całkowita eliminacja zanieczyszczeń.

Punkt Q* można osiągnąć stosując opłaty za zanieczyszczenie lub limity ilościowe. Właściwa wysokość opłaty powinna odpowiadać wielkości korzyści krańcowej MB.

Agencja regulacyjna mogłaby uzyskać ten sam wynik, wyznaczając Q* jako dolną granicę skali oczyszczania.

Jeśli organ regulujący dysponuje pełną inf o przebiegu krzywej kosztu krańcowego i korzyści krańcowej, to obie metody zapewniają osiagnięcie pożądanego wyniku……………………..

5. ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI A DOBRA PUBLICZNE

a) analiza kosztów i korzyści stanowi metodę oceny przedsięwzięć i programów realizowanych w ramach sektora publicznego

Jest stosowana przy planowaniu budżetowym, budowie zapór oraz portów lotniczych, wydatków na oświatę i badania naukowe

b) czyste dobro publiczne - to dobro o które nie trzeba rywalizować i z używania którego nie można nikogo wyłączyć (jeśli ktoś korzysta z dobra publicznego to korzysta z niego każdy). Możemy traktować jako skrajny przypadek efektu zewn.

Wszystkie korzyści mają charakter zewn (obrona narodowa)

REGUŁY I NARZĘDZIA DECYZYJNE PRZEDS

1. NEGOCJACJE ZŁOŻONE

*Dopóki w negocjacjach złożonych istnieją różnice ocen wartości (wagi tematów) przypisywanych przez strony poszczególnym zagadnieniom, dopóty będą istnieć możliwości zawarcia wzajemnie korzystnych umów na zasadzie (coś w zamian za coą innego)

*W negocjacjach złożonych w których występują przepływy pieniężne kluczem do najbardziej efektywnego rozwiązania jest takie skonstruowanie umowy aby maksymalizować całkowitą wartość jaką strony zyskują w wyniku porozumienia

2. UMOWA DOT CENY I ILOŚCI

*Umowa jest efektywna wtedy i tylko wtedy gdy na wykresie znajduje się w punkcie styczności krzywych zysku sprzedawcy oraz nabywcy

*Jeżeli możliwe są transfery pieniężne pozwalające na proporcjonalną redystrybucję wypłat osiągniętych przez uczestników negocjacji to umową efektywną nazwiemy taką umowę która zapewnia maksymalizację łącznej wartości wynikającej z transakcji dla obu stron

3. POSZUKIWANIA SEKWENCYJNE

*kiedy decydent musi dokonać wyboru natychmiast po porozumieniu nowego wariantu mówimy o poszukiwaniu bez możliwości powrotu

*naturalnie decydent będzie zawsze w korzystniejszej sytuacji w przypadku istnienia możliwości powrotu niż bez niej

*ceny progowe przeds. w warunku istnienia opcji powrotu są zawsze wyższe od analogicznych cen w warunkach braku tej opcji

*przy innych czynnikach stałych oczekiwany zysk osiągany w przypadku sekwencyjnych poszukiwań jest zawsze wyższy od oczekiwanego zysku z poszukiwań równoczesnych

4. OCZEKIWANE PRZYCHODY Z PRZETARGU

*jeżeli przyjmiemy założenia że obowiązuje model indywidualnych wartości oraz że naturalnie nastawienie do ryzyka nabywcy przyjmują strategię konkurencji ofertowej prowadzącą do równowagi to aukcja angielska i przetarg pisemny zapewniają identyczne oczekiwane przychody

*W warunkach opisanych za pomocą modelu wspólnej wartości aukcji angielskiej zapewnia przeciętnie wyższe przychody niż przetarg pisemny

5. PRZETARG NA DOSTAWY

*identyczne prawidłowości występują w przypadku organizowanych na zasadach konkurencyjnych zamówień tj. przetargów, w których kilka firm składa oferty dostaw dobra lub usługi a kontrakt na dostawę zawierany jest z firmą oferującą najniższą cenę

6. PROGRAMOWANIE LINIOWE

*metoda formułowania i rozwiązywania problemów decyzyjnych w warunkach istnienia ograniczeń dot. zasobów

*liniowość oznacza że każda zmienna decyzyjna pomnożona przez odpowiedni współczynnik może być łączona z innymi zmiennymi tylko przez dodawanie lub odejmowanie

*warunek liniowości jest równoznaczny z założeniem, że wszystkie podstawowe wielkości analizowane w problemie decyzyjnym np. utarg koszty i zyski-zmieniają się proporcjonalnie do zmian wartości zmiennych decyzyjnych

7. CENY DUALNE

*Ceną dualną określonego zasobu mierzymy przyrostem wartości funkcji w celu będącym wynikiem zwiększenia nakładów tego zasobu o jednostkę

*oprócz umiejętności obliczania cen dualnych ważna jest także ich interpretacja

*każdemu ograniczeniu zasobowemu odpowiada osobna cena dualna. Każda cena dualna mierzy zmianę wartości funkcji celu wynikającą ze zmiany nakładu określonego zasobu przy nie zmienionej ilości pozostałych zasobów

*ceny dualne pozostają stałe dopóki nie zmienią się wiążące ograniczenia rozwiązania optymalnego

*każda z tych cen mierzy wartość korzyści z rozszerzenia zdolności produkcyjnych oraz strat wynikających z ich zmniejszenia

*czynnik produkcji którego zasobów nie jest w pełni wykorzystany w rozwiązywaniu optymalnym ma cenę dualną równą 0

*wprowadzenie nowego produktu lub zapoczątkowanie nowego rodzaju działalności może być opłacalne wtedy i tylko wtedy gdy bezpośrednie korzyści z tym związane są wyższe od kosztów alternatywnych mierzonych ilością niezbędnych zasobów wycenionych przy zastosowaniu odpowiednich cen dualnych

*dla każdej zmiennej decyzyjnej przyjmującej w rozwiązaniu optymalnym wartość dodatnią, związana z nią korzyść krańcowa równa jest kosztowi krańcowemu obliczonemu przy zastosowaniu dualnych cen zasobów

8. PLANOWANIE I OCENA PRZEDSIĘWZIĘĆ INWESTYCYJNYCH

*planowanie i ocena wydatków kapitałowych jest metodą pozwalającą podejmować długofalowe decyzje inwestycyjne

*przedsięwzięcia inwestycyjne wiążą się z wydatkami i przychodami pieniężnymi i rozłożonymi na wiele lat

9. WEWN STOPA ZWROTU

* IRR przedsięwzięcia inwestycyjnego jest to taka przyjęta do dyskonta stopa procentowa przy której wartość zaktualizowana netto jego przepływów pieniężnych jest równa 0

*realizacja przedsięwzięcia inwestycyjnego jest opłacalna wtedy i tylko wtedy gdy jego wewnętrzna stopa zwrotu jest wyzsza od przyjętej do dyskonta stopy procentowej.

KRYZYS GOSP

1. WPROWADZENIE

A) Kiedy wybuchł ostatni kryzys finansowy wówczas szybko znaleziono „przyczynę”, a mianowicie, że to europejskie banki komercyjne i fundusze hedgingowe zaangażowały się w „toksyczne kredyty” hipoteczne w Stanach Zjednoczonych.

B) Niewielki spadek cen nieruchomości oraz wysoki poziom stóp procentowych od zaciągniętych kredytów w USA na zakup nieruchomości sprawił, że część tych kredytów nagle stała się niespłacalna.

C) Nastał kryzys zaufania do banków i równocześnie zaczęły spadać ceny akcji na giełdach. To było jedynie czynnikiem uruchamiającym kryzys.

2. PRZYCZYNY WRAŻLIWOŚCI WSPÓŁCZESNEGO SYSTEMU FINANSOWEGO:

1. zmiany w strukturze finansowania przedsiębiorstw oraz gospodarstw domowych

2. zmiany w strukturze zobowiązań podmiotów gospodarczych

3. wynika to z tendencji do finansowania długoterminowych przedsięwzięć inwestycyjnych firm zadłużeniem krótkoterminowym, które następnie jest rolowane

4. jedną z ważniejszych przyczyn większego zagrożenia kryzysowego współczesnego systemu finansowego jest wzrost skłonności do ryzyka wśród instytucji finansowych.

5. Występowanie kryzysu finansowego jest skutecznie wspierane brakiem pełnej informacji o rzeczywistej sytuacji panującej na rynkach finansowych

6. Os. Fizyczne i prawne dysponujące pełnymi informacjami nie udostępniają ich innym podmiotom.

3. KRYZYS ROZWIJA SIĘ W KILKU FAZACH:

1) Niedoskonałe informacje:

a) nieprawidłowa selekcja

b) free riding: -nieefektywny rynek finansowy

c) moral hazard

2) Wyznaczenie problemów związanych z asymetrycznym podziałem informacji:

- wzrost stopy procentowej

• wzrost ogólnej niepewności

• pogarszanie bilansów banków

• spadek kursów akcji

3) -narasta finansowa niestabilność

- wygaszana jest działalność gospodarcza

- kryzys obejmuje banki

- rosną problemy związane z asymetrycznym udostępnianiem inf.

4) Wejście w deflacje: -ustaje działalność gospodarcza

4. WAHANIA DEPRESYJNE:

W czasie depresji lat 30 XX wieku dług USA wyniósł 160% PKB, a obecnie (2008) zadłużenie USA wzrosło do 350% PKB. Amerykanie starają się sprytnie przerzucić swoje długi na inne państwa, co wywoła bez wątpienia ogromną globalną inflację.

5. KRYZYSOWY SCENARIUSZ

Załamanie popytu → konsumenci kupują coraz niej różnych produktów → nie kupują nowych produktów- nie ma potrzeby wytwarzania tych produktów ( nie da się ich sprzedać)→ fabryki stają w obliczu ogromnych problemów związanych z ograniczeniem produkcji

Skoro nastąpi spadek popytu→ konsekwentnie spadnie podaż→ producenci ograniczą wolumen produkcji→ sieci handlowe nie kupują towarów bo nie ma popytu→ następuje redukcja miejsc pracy→ konsumenci nie mają pieniędzy i dlatego jest mało towarów i usług→ można w pewnym momencie podnieść ceny

6. NEGATYWNE SKUTKI KRYZYSU FINANSOWEGO:

1)niskie korzyści społeczne: a) atrakcyjność państwa dla BIZ i kapitału portfelowego

- infrastruktura b) problemy sektora finansowego:

- kapitał ludzki -wysokie ryzyko

- brak niezbędnych środków i czynników produkcji -wysokie marże

2) niska zawłaszczalność (?) -niedostępność kredytów

a)zawodność państwa:

-mikro-podatki

-makro-niestabilność fiskalna, monetarna

b) zawodność rynku:

-asymetria informacji

3

---