Papiery wartościowe
bony komercyjne ( korporacyjne) - emitowane przez spółki giełdowe.
Mogą być emitowana na 3 rodzaje:
na zasadzie przepisów kodeksu cywilnego
na podstawie prawa wekslowego
na podstawie ustawy o obligacjach
bony komercyjne są substytutem kredytu bankowego:
zamykają się okresem jednego roku
są przedmiotem obrotu na rynku pieniężnym
obligacje państwowe i obligacje przedsiębiorstw- mogą być przedmiotem obrotu między bankami
obligacje roczne - są ineksowane względem zmian wskaźnika inflacji)
obligacje trzyletnie- ich oprocentowanie jest zmienne , jest uzależnione od 3 - miesięcznych bonów skarbowych
Polityka kredytowa banków komercyjnych.
Polityka kredytowa to podstawowy obszar działalności banku.
Ustawa dopuszcza 3 przypadki w których bank może udzielić kredytu:
-gdy klient posiada zdolność kredytową - z obecnych i przyszłych zobowiązań jest w stanie wywiązać się, zabezpieczenie kredytu, realizacja
celu kredytu ma dać środki na jego spłatę
-klient nie posiada zdolności kredytowej - nie ma przepływów pieniężnych , więc nie można ocenić zdolności kredytu . Dołącza się wniosek .
-utrata przez klienta zdolności kredytowej - warunkiem udzielenia kredytu jest przedstawienie programu naprawczego ( uzdrowienia kredytowego ) niezależnie od tego czy klient posiada zdolność kredytową czy nie , bądź wymaga zabezpieczenia , głównie sumy kapitału , może pociągnąć zabezpieczenie ...
Umowa kredytu - udostępnienie przez kredytodawcę czyli bank , klientowi czyli kredytobiorcy ustalonej sumy środków pieniężnych na cel określony w umowie .
To umowa dwustronnie zobowiązująca - bank zobowiązuje się postawić do dyspozycji określonej ilości środków pieniężnych kredytobiorcy w określonym czasie , formie i miejscu , a klient zobowiązuje się do zwrotu środków pieniężnych wraz z należnymi bankowi odsetkami w określonym czasie i miejscu .
Charakter prawny kredytu :
-umowa konsensualna obowiązuje od momentu podpisania, moment wydania środków pieniężnych nie musi pokrywać się z momentem podpisania .
Po podpisaniu klient w ciągu 30 dni musi zgłosić się do banku po wydanie środków pieniężnych inaczej umowa przepada .
-umowa dwustronnie zobowiązująca - prawo jednej strony jest obowiązkiem drugiej i odwrotnie
-cywilno-prawna
-odpłatna - prawo bankowe mówi , że obowiązkiem klienta jest zwrot środków pieniężnych łącznie z odsetkami
-bez względu na kwotę kredytu musi być zawarta w formie pisemnej .
Klient musi przedstawić wniosek kredytowy :
-nazwa i siedziba firmy ( imię i nazwisko )
-regon
-kwota kredytu
-cel na jaki chcemy go wykorzystać
-okres kredytowania
-proponowana forma i harmonogram spłat
-proponowane zabezpieczenie kredytu
Wniosek ma charakter oferty skierowanej do kontrahenta. Dodatkowe zaświadczenia np. sprawozdania finansowe z minionego okresu ( 3 lata wstecz ) , biznes planu , listy uwierzytelniające dla klientów .
Bank ma obowiązek przeanalizować dokumenty w sposób szczegółowy oraz podjęcia decyzji
Podjęcie jej odbywa się najczęściej wg. zasady P 3* C R
P - cel kredytu
C -charakter klienta , w dwóch obszarach :
- ekonomiczny - predyspozycje osób do zarządzania
- etyczny - wiarygodność klienta , jego uczciwość o czym dowiadujemy się z listów uwierzytelniających
C - przepływy pieniężne - powinny obejmować okres na jaki udzielony jest kredyt , na tej podstawie badamy przyszłą zdolność kredytową , można przeprowadzić analizę wskaźnikową , informuje jak zmienią się wskaźniki ekonomiczne
C - zabezpieczenie - odpowiednio do celu , kwoty kredytu naszej znajomości klienta zabezpieczenia rzeczowe lub osobiste
R - ryzyko - należy określić wielkość ryzyka i jego źródła . Gdy coś zagraża a nie występuje to jest ryzyko . Gdy już wystąpiło - kryzys
Niezbędne elementy umowy :
-określenie stron umowy
-data i miejsce jej zawarcia ** określa w przypadku kontrahenta międzynarodowego prawo którego kraju będzie obowiązywało , - do którego sądu gospodarczego kierować spory
-numer - wszystkie umowy są numerowane
-suma kredytu
-czas na jaki zawarta jest umowa z określeniem ostatecznego terminu spłaty
-harmonogram spłat
-zasada naliczania odsetek - wysokość oprocentowania i sposób naliczania odsetek
odsetki zmienne ** musi być określony czynnik powodujący , że stopa % ulega zmianie
-dodatkowe elementy umowy - dodatkowe prawa i obowiązki stron , głównie zabezpieczenia
* obowiązek składania przez klienta określonych sprawozdań finansowych
*wymogi i zastrzeżenia ( np. co do sprawozdań finansowych ) **to co klient bezwzględnie musi lub czego mu nie wolno , nie wywiązanie się z nich to naruszenie warunków umowy , może być podstawą jej wypowiedzenia np. upłynnianiu elementów majątku objętych zastawem , nie spłacanie raty kredytu w terminie
POŻYCZKA :
-umowa nazwana - określona w części V K.C. , w ustawie prawo bankowe traktowana w sposób marginalny znajduje się tam to co nie zostało ujęte w K.C.
-to przekazanie na własność przedmiotu pożyczki pożyczkobiorcy przez pożyczkodawcę , pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić przedmiot pożyczki pożyczkodawcy , a pożyczkodawca , w przypadku pożyczki bankowej przedmiotem jej może być suma środków pieniężnych i pożyczka musi być odpłatna (a K.C. mówi , że może ale nie musi być odpłatna )
W K.C. mowa jest o formie umowy , która do określonej kwoty ( 1000 zł ) może mieć formę ustną , a powyżej pisemną .
Banki nie udzielają mniejszych pożyczek niż 1000 zł .
Charakter umowy :
-to umowa cywilno-prawna
-
-odpłatna
-zawarta w formie pisemnej
-brak zasad co do możliwości udzielania pożyczek
-nie ma mowy o celu , nie ma tego elementu w samej umowie ani we wniosku
-pożyczki mogą być zabezpieczone , co zależy od woli banku ( pożyczka musi być udzielona ze środków własnych banku , interesy banku , a klienta pod warunkiem , że nie naraża środków klientów ( depozytów ) może narażać środki własne )
To co rozróżnia kredyty i pożyczki to :
-cel
-prawo własności :
środki są własnością banku - kredyt
przekazanie prawa własności - pożyczka
-może być także w pożyczce lub nie ma mowy o odpłatności - bank ma prawo do odsetek w wys. odsetek ustawowych .
Standard and poor (Moody's, Cera) - wielkie międzynarodowe firmy raitingowe .
Rating - przyznawanie państwowym bankom, instytucjom, określonego stopnia aktywności finansowej.
Creditworthness- stopień wiarygodności finansowej, zdolność finansowa .
Polska Agencja Raitingowa- Central European Raiting Agency- nadaje oceny raitingowe bankom; bada sytuację finansową.
Rachunki Loro otwierają u nas banki ze słabszych finansowo krajów (kraje ze wschodu); te rachunki mogą służyć do rozliczeń w złotówkach .
KREDYTOWANIE SEKTORA PRYWATNEGO
Procedury kredytowe dotyczą faz:
złożenie wniosku kredytowego wraz z załącznikami
ocena tego wniosku( zdolności kredytowej kredytobiorcy)
przyjęcie zabezpieczeń
podjęcie decyzji kredytowej
podpisanie umowy kredytowej
monitoring kredytu w trakcie jego spłaty ( prewencja kredytowa)
windykacja wierzytelności kredytowej( dochodzenie roszczeń wobec kredytobiorcy, gdy kredytu nie spłacił)
Ad 1.
Elementy wniosku kredytowego:
nazwa kredytobiorcy
siedziba, nazwa firmy
cechy kredytu
kwota kredytu
propozycja kredytobiorcy dotyczące spłaty kredytu
prpozyckje kredytobiorcy dotyczące zabezpieczeń kredytu
informacje kto może ten kredyt poręczyć
informacja czy kredytobiorca posiada inne kredyty w innych bankach( kwota spłaty kredytu i nazwa banku)
sprawozdanie finansowe za ostatnie 3 lata, gdy firma jestznana bankowi( gdy nie - za 8 lat)
dochody osoby fizycznej
We wniosku kredytowym należy podać prawdziwe dane. Gdy kredytobiorca nie spłacił kredytu i podał fałszywe dane - to jest podany do odpowiedzialności karnej. Gdy nie spłaca kredytu to nikt nie ma prawa podać go do odpowiedzialności karnej.
Ocena zdolności kredytowej
Analiza ilościowa- jej podstawa jest analiza ekonomiczno- kredytowa. ( bilans ogólnych wyników sprawozdania z przepływów pieniężnych.) to sprawozdanie służy do analizy wskaźnikowej i jej wyniki maja istotny wpływ na decyzję kredytową.
Analiza jakościowa- aspekty działalności przedsiębiorstwa : czy firma posiada zdolność do dalszego rozwoju , czy jej produkty na rynku są znane, czy mam szansę na utrzymaniu sprzedaży na danym poziomie, kto zarządza firmą . na tej podstawie firma jest oceniana..
Przy dużych kredytach - firma zobowiązana jest dołączyć biznessplan ( plan przedsiębiorstwa, określenie celów działalności, oraz środków realizacji tych celów). Biznessplan polega na tym ze przedsiębiorstwo określa środki realizacji danego projektu. Jeśli przedsiębiorstwo realizuje projekt finansowy przez kredyt, to czy jego dochody będą na tyle duże by spłacić raty kredytu razem z odsetkami( czasem nie jest w stanie go spłacić). Przygotowanie biznessplan jest jedną z podstaw pozytywnej decyzji kredytowej
Każdy bank posiada system punktowy oceny ..............................i inne są odpowiednio punktowane , i ich wypełnienie oznacza otrzymanie określonej ilosci punktów w zależności od tego ile jest otrzymanych punktów trafia do różnych grup kredytowych A B C D E .
A - przedsiębiorstwo posiada bardzo wysoką zdolność kredytową
E - przedsiębiorstwo nie posiada zdolności kredytowej
Bank musi odpowiedzieć na pytanie: Czy sytuacja finansowa kredytobiorcy jest na tyle dobra, że jest duża pewność że zdolność spłaty kredytu nie pogorszy się.
Przedsiębiorstwo z grupy A B C mogą liczyć na otrzymanie kredytu
z grupy D E - muszą przedstawic odpowiednie zabezpieczenia, maja wyższe odsetki, które bank potraca sobie za ryzyko.
A B - bardzo dobry kredytobiorca, a z C - kredytobiorcy będący przedmiotem monitoringu.
Zabezpieczenia kredytu.
Osobiste- weksle in blanco, poręczenie prawa cywilnego, przystąpienie do długu, gwarancja
majątkowe( rzeczowe) - zastaw, hipoteka, kaucja, cesja, przewłaszczenie na zabezpieczenie
weksel inblanco- kredytobiorca może go złożyć , składa na nim podpis oraz deklaracje wekslową ( określa kiedy bank może wypełnić taki weksel , na wypadek gdyby klient nie spłacił długu. )
Dochodzenie roszczeń z weksla- cała ta procedura może zamknąć się w ciagu tygodnia . odbywa się na drodze prawnej , gdy klient nie spłaca kredytu to bank wypisuje sumę wekslową, która przekazuje do postępowania sadowego , następnie wydawana jest klauzula wykonalności.
Poręczenie prawa cywilnego - obecnie często przygotowywany jest w formie aktu notarialnego. Poręczenie oznacza że poręczający ( osoba będąca poręczycielem) odpowiada solidarnie z dłużnikiem wobec banku z tytułu zobowiązania
Przystąpienie do długu - oznacza ze ten który, przystępuje do długu odpowiada w takim samym zakresie , jak ten który zaciągnął kredyt
Gwarancja- oznacza nieodwołalne przyrzeczenie ze strony gwaranta wobec banku. Bank udziela takiej gwarancji, przyrzeczenie zapłacenia , uregulowania zobowiązań kredytowych wobec banku, gdy kredytobiorca nie wywiąże się z tych zobowiązań. Gwarancja bankowa dotyczy konkretnej umowy kredytowej jest związana z kredytowaniem określonego ........., często taka sytuacja występuje w obrocie z zagranicą.
Zastawy- uregulowane przepisami ustawy o zastawie regulowanym i rejestrze zastawów ( z 1994r.) w życie weszło w 1998r. ustawa ta reguluje problem zastawu, który bank dokonuje na majątku dłużnika ( kredytobiorcy).. przedmiotem zastawu może być nieruchomość, samochód, inna rzecz.. Dokonuje się rejestracji tego zastawu w centralnym rejestrze zastawów, jest podstawowym zabezpieczeniem kredytu, nie można używać tego samego przedmiotu zastawu wielokrotnie,. Procedura zastawu jest dość skomplikowana, sady okręgowe wpisują przedmiot zastawu do księgi zastawów i przekazują dalej do Centralnego Rejestru Zastawów. Mała szybkość tej procedury jest przyczyną małej efektywności.
Hipoteka- własność nieruchomości, księgi wieczyste prowadzą rejestr nieruchomości , zawiera zapisy właścicieli nieruchomości( imie i nazwisko osoby, jej adres, adres nieruchomości, dane dotyczące powierzchni). Jest dość pewna formą zabezpieczenia . wpis dotyczący kredytu dokonany do księgi wieczystej nie uniemożliwia obrotu tą nieruchomością. Rodzaje hipotek: może obejmować całość nieruchomości, lub tylko część.. banki korzystają z tego zabezpieczenia przy kredytach wysokich i na dłuższy okres. Wpis hipoteczny jest dość drogi.
Przewłaszczenie na zabezpieczenie.- n rzecz przechodzi na własność banku do czasu spłaty kredytu, ten który taką rzeczą dysponuje podpisuje określoną umowę z bankiem( właściciel w dalszym ciagu korzysta z danej rzecz)
Cesja- podpisanie umowy o przekazaniu do banków środków zabezpieczenia kredytu, . zabezpieczeniem kredytu sa środki jakie kredytobiorca otrzymuje od swojego kontrahenta
Rys.
Kopalnia i elektrownia posiadają rachunek w tym samym banku. Umowa cesji określa się .....
Kaucja- ten który zaciąga kredyt składa kaucję w formie papierów wartościowych . stanowi zabezpieczenie przy kredytach lombardowych. Stanowi wpłatę lub przekazanie na rzecz banku określonych sum do czasu spłaty kredytu.
Decyzja kredytowa-
W procedurach kredytowych biorą udział:
Limity
2000000 200000 50000 10000 |
Zarząd banku Dyrektor departamentu kredytu Dyrektor oddziału banku Naczelnik wydzialy kredytów( koordynator) kredytowiec |
Ich kompetencje są różne, przekładają się na limity. Kredytu nigdy nie udziela jedna osoba.
Proces decyzyjny:
Rys.4
Kredytowiec- przyjmuje wniosek
Kredyty obrotowe- rozpatrywane na komitecie kredytowym
Jeżeli przekracza to kompetencje oddziału banku to spawa jest przekazywana do departamentów kredytów centrali.
Kredyty największe , gdzie ryzyko kredytowe zbliża się do norm wyznaczonych przrz przepisy prawa bankowego- Zarząd.
Procedura kredytowa
W trakcie spłaty kredytu następuje monitorong. Polega on na analizie7 portfela kredytowego kredytobiorcy pod względem zdolności do spłaty. Gdy zostaną wyłapane nieprawidłowości to bank podejmuje działanie zabezpieczające( prewencja kredytowa) które maja nie dopuścić do zaniechania spłaty kredytu.
Elementy prewencji kredytowej: odwiedziny kredytobiorcy w jego firmie, dostarczenie dokumentów, uzyskanie dodatkowego zabezpieczenia.
Gdy sytuacja kredytobiorcy pogarsza się i nie będzie mógł spłacić kredytu, to bank wchodzi w faze tzw windykacji.
jeśli jest to osoba fizyczna- kieruje sprawę do sądu, zaspokajanie się z dochodów kredytobiorcy.
W przypadku firmy- bank stara się odzyskać swą należność w drodze postępowania sądowego oraz innych formach.
Monitoring- stałe śledzenie spłaty kredytu, musi być prowadzony z tego względu ,że bank musi utworzyć rezerwy, musi nadzorować prawidłowość spłaty kredytu. Działanie zmierzające do zabezpieczenia interesu banku w trakcie spłaty kredytu.