794

Funkcja kreacyjna Sejmu i Senatu

Polega na tworzeniu oraz powoływaniu przez parlament zawsze w drodze ustawy różnych organów państwowych oraz obsady personalnej utworzonych wcześniej organów państwowych.

Np.: - powoływanie składu Rady Ministrów

- powoływanie pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego

- powoływanie członków Trybunału Stany,

- powoływanie Prezesa NBP

- powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich

- Prezesa NIK

- Prezesa IPN

Parlamentarna kontrola działalności rządu

Istotą tej funkcji jest kontrola działalności rządu i podporządkowanej mu administracji publicznej.

Formy kontroli są rozbudowane, bowiem Sejm może sprawować kontrolę działalności rządu:

- w ramach posiedzeń plenarnych izby,

- za pośrednictwem własnych komisji parlamentarnych

- w drodze interpelacji i zapytań poselskich

ZGROMADZENIE NARODOWE

Charakter ustrojowy i zakres działania Zgromadzenia Narodowego

Charakter ustrojowy: zgromadzenie Narodowe składa się z posłów i senatorów, którzy uczestniczą w pracach tego organu oraz biorą udział w głosowaniach wspólnie jako członkowie Zgromadzenia.

Zakres działania:

- ustrojodawcze czyli uchwalanie nowej ustawy zasadniczej (Konstytucji), i

dokonywania zmian

- zadania ustawodawcze, kontrolne, kreacyjne, budżetowe

- stwierdzenie ważności wyborów prezydenckich,

- przyjmowanie przysięgi od nowowydanego prezydenta,

- stwierdzenie trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania swego urzędu ze

względu na stan zdrowia,

- wysłuchiwanie orędzia Prezydenta,

- stawianie Prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu

PREZYDENT RP

Funkcje Prezydenta:

- jest najwyższym przedstawicielem Państwa zarówno w kontaktach

zewnętrznych jak i wewnętrznych

- jest szczególnym organem upoważnionym do dokonywania aktów najwyższej

reprezentacji państwa , które ze względu na szczególną treść lub uroczysty

charakter wymagają uosobienia państwa

Funkcja arbitrażu politycznego Prezydenta

To znaczy że prezydent ma prawo i obowiązek:

- chronić wartości podstawowe dla bytu państwa w sytuacji ich naruszenia

- rozwiązywać konflikty polityczne

- wykorzystać przyznane mu kompetencje i usuwać wszelkie niebezpieczeństwa

zagrażające normalnemu funkcjonowaniu organów państwowych,

Kompetencje Prezydenta

A) jako głowy państwa:

- reprezentowanie RP i gwarantowanie ciągłości władzy państwowej

- czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji,

- stanie na straży suwerenności i bezpieczeństwa

B) wobec Sejmu i senatu:

- zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu,

- zwoływanie pierwszych posiedzeń obu Ib parlamentu,

- powoływanie Marszałków Seniorów Sejmu i Senatu,

- zarządzanie skrócenia kadencji Sejmu i zarazem Senatu

- prawo inicjatywy ustawodawczej

- podpisywanie ustaw uchwalonych przez parlament

- zarządzanie ogłoszenia ustaw i umów międzynarodowych w Dzienniku Ustaw

- prawo złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego

- prawo przekazania ustawy Sejmowi do ponownego rozpatrzenia czyli tzw. weto

Ustawodawcze

- zwracanie się z orędziem do Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego

- zarządzanie referendum ogólnokrajowego

- wnioskowanie do Sejmu o powołanie Prezesa NBP

C) w stosunku do rządu czyli władzy wykonawczej:

- powoływanie Rady Ministrów

- odbieranie przysięgi od prezesa, wiceprezesów i członków Rady Ministrów

- dokonywanie zmian w składzie Rady Ministrów

- przyjmowanie dymisji Rady Ministrów

- występowanie do Sejmu z wnioskiem o pociągnięcie do odpowiedzialności

członków Rady Ministrów przed Trybunałem Stanu

- Zwoływanie Rady Gabinetowej

D) w stosunku do władzy sądowniczej:

- powoływanie sędziów

- przyjmowanie ślubowania od nowo powołanych sędziów

- powoływanie Pierwszego Prezesa oraz prezesów Sądu Najwyższego

- powoływanie prezesa i wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego

- powoływanie Prezesa i wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego

- powoływanie jednego członka Krajowej Rady Sądownictwa

Nadzwyczajne uprawnienia Prezydenta

Uprawnienia nadzwyczajne, czyli współdecydowanie o określonych stanach nadzwyczajnych:

Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa. W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji,
postanowienie o stanie wojny w razie zbrojnej agresji na Polskę lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresorowi; Prezydent posiada to uprawnienie tylko wówczas, gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie. Na czas wojny prezydent na wniosek premiera mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. W razie zagrożenia zewnętrznego bezpieczeństwa państwa, na wniosek premiera zarządzić częściową lub całkowitą mobilizację oraz użycie sił zbrojnych do obrony państwa.
Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa. W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni.
Powoływanie Rady Bezpieczeństwa Narodowego jako organu doradczego Prezydenta w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa.

Odpowiedzialność Prezydenta

- Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej w pełny tego słowa znaczeniu

ale tzw. odpowiedzialność polityczną pośrednią (quasi-polityczna) przykład:

głowa państwa ubiega się o reelekcję i wobec negatywnej opinii społeczeństwa o

wcześniejszej polityce sankcją będzie brak poparcia.

- odpowiedzialność konstytucyjna przed Trybunałem Stanu tzn. ponosi

odpowiedzialność za czyny, którymi w zakresie swojego urzędowania lub w

związku z zajmowanym urzędem naruszył konstytucję lub inna ustawę

- odpowiedzialność karną za popełnione przestępstwa lub przestępstwa skarbowe

Akty urzędowe Prezydenta i ich kontrasygnata

Akty urzędowe prezydenta obejmują w szczególności:

akty normatywne (akty zawierające normy prawne)
inne akty prawne tzn. akty które rodzą skutki prawne po stronie adresatów
pozostałe akty urzędowe tzn. akty nie wywołujące wiążących skutków prawnych dla adresatów
kontrasygnaty udziela zawsze Prezes Rady Ministrów

Kontrasygnata:

uzależnia ważność aktów podejmowanych przez głowę państwa od ich zaakceptowania przez Premiera lub odpowiedniego ministra

Kontrasygnata pełni dwie funkcje:

uzależnia możliwości działania głowy państwa od uzgodnienia tych działań z rządem (uzależnienie głowy państwa od rządu)
przejęcie przez Prezesa Rady Ministrów lub ministra politycznej odpowiedzialności za ten akt przed parlamentem

Kontrasygnatę uzyskać muszą wszystkie akty urzędowe prezydenta

Prerogatywa

Art. 144 ust.3 Konstytucji zawiera katalog prezydenckich prerogatyw(30) czyli uprawnień Prezydenta niewymagających kontrasygnaty np.:

- zarządzenia wyborów do sejmu i senatu,

- skrócenia kadencji sejmu

- inicjatywy ustawodawczej

- zarządzenie referendum ogólnokrajowego

- wniosku do Trybunału Konstytucyjnego

- desygnowania i powoływania Prezesa Rady Ministrów

- nadawania orderów i odznaczeń

- stosowanie prawa łaski

RADA MINISTRÓW I ADMINISTRACJA RZĄDOWA

Skład Rady Ministrów

Art. 147 Konstytucji RP gwarantuje znaczne pole swobody decyzji w tym zakresie. Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów., obok członków składu minimalnego dopuszcza się powoływanie wiceprezesów Rady Ministrów, nie określa się przy tym ani liczby ani kryteriów powoływania, w praktyce ustrojowej zależy to od propozycji Prezesa Rady Ministrów.

Tryb powoływania Rady Ministrów

- Prezesa Rady Ministrów powołuje Prezydent RP

- Prezes Rady Ministrów składa propozycję składu Rady Ministrów

- zgodnie z art. 154 ust.1 Konstytucji Prezydent RP powołuje Prezesa Rady

Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady

- w ciągu 14 dni i wręcza nominacje Prezesowi i członkom Rady Ministrów

- Prezes RM w ciągu 14 dni przedstawia Sejmowi program działania RM z

wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania

bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej

liczby posłów.

- tryb awaryjny art.154 ust.3 Konstytucji „W razie nie powołania Prezesa RM w

trybie w/w lub nie udzielenia jej wotum zaufania Sejm w ciągu 14 dni po upływie

terminów wybiera Prezesa RM oraz proponowanych przez niego członków Rady

bezwzględną większością głosów przy obecności co najmniej połowy ustawowej

liczby posłów. Prezydent RP powołuje tak wybraną Radę i odbiera przysięgę od jej

członków”

- w razie nie powołania Rady Ministrów i nie udzielenia jej wotum zaufania przez

Sejm( w sumie trzy próby) Prezydent RP skraca kadencję Sejmu i Senatu i zarządza

przedterminowe wybory do tych organów

Dymisja Rady Ministrów

Konstytucja wyróżnia kilka odmiennych sytuacji w tym zakresie, Prezes RM jest zobowiązany do złożenia dymisji Rady w 3 sytuacjach:

I. winien to uczynić po wyborach do Sejmu i Senatu na pierwszym posiedzeniu

nowo wybranego Sejmu

II. powinien złożyć dymisję w przypadku w którym Sejm wymaganą większością

głosów odmówił udzielenia Radzie wotum zaufania

III. złożenie dymisji rządu (Rady Ministrów) jest obowiązkiem premiera gdy Sejmu

udzieli Radzie wotum nieufności.

Poza w/w przypadkami obowiązkowego złożenia dymisji, Prezes RM może złożyć rezygnację z własnej inicjatywy, przyjęcie tej rezygnacji przez Prezydenta RP skutkuje dymisją całej Rady.

Zmiany w składzie Rady Ministrów

Zmiany mogą być następstwem różnych sytuacji:

- dobrowolnej lub politycznie wymuszonej rezygnacji ze stanowiska w składzie Rady

- uchwalenia ministrowi wotum nieufności przez Sejm Wotum nieufności jest to

uprawnienie tylko Sejmu na wniosek co najmniej 69 posłów tj: 15 % składu Sejmu,

poza takim wnioskiem są wiceprezesi Rady Ministrów

- wniosek o odwołanie wiceprezesa Rady lub ministra, złożonego Prezydentowi przez

Prezesa RM tzn. Prezydent na wniosek Prezesa Rady dokonuje zmian w składzie

Rady Ministrów.

Członek rządu może z różnych powodów złożyć własnej inicjatywy rezygnacje na ręce Prezesa RM. Prezes przedkłada Prezydentowi i na wniosek Prezesa RM Prezydent może powołać nowego członka rządu na zwolnione w ten sposób stanowisko w składzie rządu.

Kompetencje Rady Ministrów

- zapewnia wykonywanie ustaw

- wydaje rozporządzenia

- koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej

- chroni interesy skarbu państwa

- uchwala projekt budżetu państwa

- kieruje wykonaniem budżetu oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i

sprawozdanie z wykonania budżetu

- zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny

- zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa

- sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i

organizacjami międzynarodowymi

- określa organizację i tryb swojej pracy

- zawiera i wypowiada umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji

- sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa

corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej

Organizacja wewnętrzna i tryb funkcjonowania Rady Ministrów

Rada Ministrów pozostaje wyodrębnionym organem władzy wykonawczej i w zakresie swojej organizacji wewnętrznej oraz trybu funkcjonowania winna korzystać z pewnej samodzielności - tak określił ustrojodawca konstytucyjny.

Zatem władza ustawodawcza nie powinna wkraczać w kwestie organizacji i funkcjonowania rządu.

Zakres uprawnień Rady Ministrów obejmuje wewnętrzną organizację jej prac, z prawem tworzenia organów wewnętrznych i pomocniczych.

Rada Ministrów swoją uchwałą wprowadziła Regulamin pracy Rady Ministrów

Akty prawodawcze Rady Ministrów i jej członków

- rozporządzenia - Rada Ministrów zobowiązana konstytucyjnie do zapewnienia

wykonania ustaw upoważniona jest do wydawania aktów wykonawczych w

szczególności wydawania

Kompetencje te nie przysługują ministrom „zadniowym” którzy nie kierują

działaniami administracji rządowej.

- uchwały Rady Ministrów - nie są źródłami prawa powszechnie obowiązującego ale

mogą być adresowane do organów i instytucji i organów

podporządkowanych Radzie Ministrów

- zarządzenia - nie są źródłami prawa powszechnie obowiązującego ale mogą być

adresowane do organów i instytucji i organów oraz jednostek organizacyjnych

podporządkowanych Prezesowi Rady Ministrów lub danemu ministrowi.

Odpowiedzialność polityczna Rady Ministrów i jej członków

Rada Ministrów i poszczególni jej członkowie ponoszą odpowiedzialność polityczną (parlamentarną) przed Sejmem.

Konstytucja przewiduje dwa środki egzekwowania odpowiedzialności:

I. odmowę Sejmu udzielenia wotum zaufania - oznacza negatywną ocenę

działalności Rady i w konsekwencji rodzi po stronie rządu powinność poddania

się do dymisji

II. wyrażenie Radzie Ministrów wotum nieufności - jest środkiem nakierowanym na

zmuszenie rządu do ustąpienia.

III. konstruktywne wotum nieufności - oznacza że wniosek musi zawierać imienne

wskazanie kandydata na nowego Prezesa Rady Ministrów.

IV. wotum nieufności wobec poszczególnych ministrów o - zobowiązuje ministra do

złożenia dymisji

V. odpowiedzialność za naruszenie Konstytucji lub ustawy - jest to

odpowiedzialność prawna tzw. delikt konstytucyjny - za czyny stanowiące

przestępstwo w związku z zajmowanym stanowiskiem. Ma wyłącznie charakter

indywidualny i jest oceniana przez Trybunał Stanu.

PREZES RADY MINISTRÓW

Zajmuje szczególną pozycję w składzie Rady Ministrów. Odgrywa szczególną rolę w procesie formowania Rady Ministrów, to w jego uprawnieniach leży zaproponowanie pozostałych członków rządu.

Ma prawo:

- samoistnie reprezentować rząd wobec innych organów państwowych oraz

stosunkach zewnętrznych

- kieruje pracami Rady Ministrów

- kontroluje i koordynuje prace członków rządu

- ustala w drodze rozporządzeń szczegółowy zakres działania poszczególnych

ministrów

- jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej

- jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej

- ma prawo zgłaszania wniosków o uchylenie przez Radę rozporządzeń oraz

zarządzeń ministrów

- sprawuje nadzór nad oranami samorządu terytorialnego

- powierza wicepremierom stały zestaw zadań lub odpowiedzialność za określoną

sferę działań rządu.

- może upoważniać wicepremierów do przewodniczenia posiedzeniom, kierowania

określonymi pracami rządu, podpisania określonego aktu prawnego rządu czy

reprezentowania Rady Ministrów w zastępstwie premiera.

KONSTYTUCYJNE ZASADY USTROJU POLITYCZNEGO RP

Zagadnienie 6 ( od początku do funkcji kreacyjnej sejmu)

ZASADA ZRACJONALIZOWANEGO PARALMENTARNO-GABINETOWEGO SYSTEMU RZĄDÓW.

Chodzi o określenie wzajemnych stosunków miedzy trzema głównymi, centralnymi organami państwa : parlamentem, głowa państwa i rządem

Parlament jako reprezentacja narodu wyłaniany jest wyborach bezpośrednich i powszechnych

Ukształtowana większość w parlamencie otrzymuje legitymację do utworzenia rządu.

Prawem powołania rządu dysponuje głowa państwa (prezydent), który desygnuje premiera i na jego wniosek powołuje skład Rady Ministrów.

W działaniach tych prezydent nie jest prawnie niczym nie związany (poza terminami) ale winien liczyć się z politycznym układem w sejmie by powołana RM mogła uzyskać wotum zufania. Prezydent będąc organem politycznie neutralnym może działać i wykonywac swe zadania tylko za kontrasygnatą jego aktów urzędowych ze strony premiera , który tym samym bierze odpowiedzialność na siebie przed sejmem.

POJĘCIE SYSTEMU RZĄDÓW

Zasady określające wzajemne stosunki między centralnymi organami państwa, głównie między organami władzy ustawodawczej i wykonawczej.

Wyróżniamy:

- system prezydencki (np. USA)

-parlamentarno-gabinetowy (wykształcony w Wielkiej Brytanii )

-komitetowy zwany też system rządów zgromadzenia (Szwajcaria)

SYSTEM RZĄDÓW W RP

Parlamentarno-gabinetę uprawnienia , poza tradycyjnymi w zakresie reprezentacji państwa

ROZWIĄZANIA KONSTYTUCYJNE SPECYFICZNE DLA PARLAMENTARNO-GABINETOWEGO SYSTEMU RZĄDÓW

Cechy charakterystyczne parlamentarno-gabinetowy system rządów to:
a) dualizm egzekutywy (władzy wykonawczej), gdzie obok głowy państwa funkcjonuje rząd z premierem na czele,

b) pozycję głowy państwa cechuje neutralność polityczna, gdyż organ ten nie odpowiada politycznie przed parlamentem, nie może więc być odwołany. W konsekwencji głowa państwa nie może funkcji swych wykonywać samodzielnie, a jej akty urzędowe wymagają kontrasygnaty członka rządu, który przez podpis przypisuje na siebie odpowiedzialność przed parlamentem,

c) rząd może istnieć i funkcjonować tylko wówczas, gdy posiada poparcie parlamentu w postaci wyrażonego mu wotum zaufania,

d) rząd ponosi solidarną odpowiedzialność przed parlamentem za swą działalność i może być odwołany,

e) z istnieniem tego systemu nierozerwalnie wiąże się występowanie opozycji parlamentarnej.

ROZWIĄZANIA KONSTYTUCYJNE WYKRACZAJĄCE POZA MODEL RZĄDÓW PARLAMENTARNO-GABINETOWYCH

RACJONALIZACJA SYSTEMU PARLAMENTARNO-GABINETOWEGO

SEJM RP I SENAT RP

Władzę ustawodawczą w RP sprawuje Sejm i Senat.

Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością RM w zakresie określonym przepisami Konstytucji i Ustaw.

-Sejm składa się z 460 posłów

- Wybory do Sejmu : powszechne ,równe bezpośrednie , proporcjonalne w głosowaniu tajnym

- Senat składa się z 100 senatorów

- Wybory do Senatu : powszechne, bezpośrednie i większościowe (wynika z ordynacji wyborczej) i odbywają się w głosowaniu tajnym

- Sejm i Senat wybierane są na cztery lata . Kadencje rozpoczynają się z dniem zebrania się na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania Sejmu następnej kadencji

- Wybory zarządza Prezydent nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.

- Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Skrócenie kadencji Sejmu oznacza jednoczesne skrócenie kadencji Senatu.

- Wybory do Sejmu i Senatu Prezydent zarządza nie później niż wciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu. Pierwsze posiedzenie zwołuje Prezydent nie później niż na 15 dni po dniu przeprowadzenia wyborów.

- Wybrany do Sejmu może być obywatel polski mający prawo do wybierania ,który w dniu wyborów kończy 21 lat do Senatu 30 lat.

- Ważność wyborów do Sejmu i Senatu stwierdza Sad Najwyższy.

- Wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyborów na zasadach określonych w ustawie.

ZASADA DWUIZBOWOŚCI PARLAMENTU

Wynika z Konstytucji art. 10 i potwierdza art. 95 „władzę ustawodawczą w Rzeczpospolitej Polskiej sprawuje Sejm i Senat” . W tym przepisie została wyrażona dwuizbowość parlamentu. (Sejm i Senat).

Dwuizbowa struktura parlamentu rodzi potrzebę kompetencji i wzajemnych relacji.

W określonych konstytucyjnie warunkach łączą się w Zgromadzenie Narodowe.

STRUKTURA PARLAMENTU

organy kierownicze - marszałek sejmu, marszałek senatu
organy pomocnicze -komisje sejmowe , komisje śledcze, konwent seniorów
aparat urzędniczy- kancelaria sejmu i senatu

zakres kompetencji Senatu jest skromniejszy niż Sejmu. Senat uczestniczy w funkcji ustawodawczej , nie bierze udziału w procesie powoływania rządu i kontrolowaniu jego działalności.

ORGANY WEWNĘTRZNE SEJMU I SENATU

Organy o charakterze kierowniczym i pomocniczym:

Konstytucja wymienia : Marszałka art.110) i komisje stałe i nadzwyczajne (art110ust.1)i komisje śledcze (art111). Pełny wykaz organów określa Regulamin

-Marszałek Sejmu -Marszałek Senatu

-Prezydium Sejmu -Prezydium Sejmu

-Konwent Seniorów - Konwent Seniorów

-Komisje Sejmowe - komisje Senackie

Marszałek Sejmu

-stoi na straży praw i godności Sejmu

-reprezentuje go na zewnątrz

-zwołuje posiedzenia przewodniczy obradom sejmu

-czuwa nad tokiem i terminowością prac

-kieruje pracami Prezydium Sejmu i przewodniczy jego obradom

-zwołuje konwent seniorów i przewodniczy jego obradom

-nadaje bieg inicjatywom ustawodawczymi wnioskom kierowanym do sejmu

-prowadzi sprawy z zakresu stosunków z senatami z parlamentami innych państw

-sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem na terenie sejmu

Udziela posłom niezbędnej pomocy w ich pracy

-nadaje statut kancelarii sejmu, wykonuje inne zadania wynikające z Konstytucji i ustaw

Prezydium Sejmu (marszałek i vice marszałkowie)

-uchwalanie planu prac sejmu po zasięgnięciu opinii konwentu seniorów

-uchwalanie tygodni posiedzeń

-dokonywanie wykładni regulaminu izby

-opiniowanie spraw wniesionych przez marszałka sejmu

-organizowanie współpracy między komisjami i koordynowanie ich działalności

-ustalanie zasady doradztwa naukowego

Konwent Seniorów (organ zapewniający współdziałanie klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac sejmu)

-opiniowanie: projektów planów prac sejmu

-projektu porządku dziennego prac sejmu

-wnioski co do trybu dyskusji

Posiedzenia konwentu zwołuje marszałek sejmu.

Komisje sejmowe w liczbie 25(liczba płynna) zadaniem jest:

-rozpatrywanie i przygotowywanie spraw stanowiących przedmiot prac sejmu

-wyrażanie opinii w sprawach przekazanych prze sejm, marszałka lub prezydium sejmu

-czynności o charakterze kontrolnym

Senat komisje w liczbie 14 , zadania podobne z tym że w zakresie kontroli zajmują stanowisko co do sposobu wprowadzenia w Zycie i wykonywania ustaw

TRYB FUNKCJONOWANIA SEJMU I SENATU, POSIEDZENIA

-tryb sesyjny (działo się tak do 1989r. ) czyli obrady w pewnych okresach zwanych sesjami, na które jest zwoływany przez głowę państwa.

W ramach sesji parlament zbiera się na posiedzenia, a więc odbywa obrady objęte jednym porządkiem obrad . Posiedzenia te nie zwołuje już głowa państwa , ale wewnętrzny kierowniczy organ parlamentu.

-tryb permanencji ( jest tak od 1989r) - zapewnia parlamentowi większa samodzielność i swobodę działania.

Nie ma w tym systemie sesji , parlament jest przez cały rok w stanie gotowości do podjęcia działania O zebraniu decyduje Marszałek Sejmu w ramach planu prac ustalonego przez prezydium sejmu. Jak również o częstotliwości posiedzeń . Zwiększa to autonomie izby, taki system został wprowadzony w kwietniu 1989r. Posiedzenia Sejmu są jawne. Zasada jawności nie odnosi się do posiedzeń Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów.

KADENCJA PAELAMENTU I JEJ SKRÓCENIE

Sejm i Senat wybierane są na jednakową kadencję , czyli na okres pełnomocnictw udzielonych parlamentowi . Jest to okres na jaki parlament zostaje wybrany i w jakim realizuje swe funkcje w składzie pochodzącym z jednych wyborów. Kadencja liczy się od dnia zebrania się Sejmu na pierwszym posiedzeniu i liczy się do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.

Skrócenie kadencji :

a)z własnej decyzji Sejmu: samorozwiązanie , uchwała co najmniej 2/3 głosów (307 posłów),

b) z moca decyzji Prezydenta : rozwiązanie Sejmu przez Prezydenta

Rozwiązanie

FUNKCJE SEJMU I SENATU

INCJATYWA USTAWPDAWCZA

- prawo konstytucyjnie określonych podmiotów do wnoszenia projektów ustaw do sejmu, które skutkuje obowiązkiem rozpatrzenia przez Sejm wniesionych projektów w szczególnej procedurze
- podmioty prawa inicjatywy ustawodawczej
a) co najmniej 15 posłów
b) Senat
c) Prezydent
d) Rada Ministrów
e) Co najmniej 100tys obywateli

ROZPATRYWANIE PROJEKTU USTAWY PRZE SEJM

• Rozpatrzenie projektu ustawy przez Sejm
- odbywa się w trzech czytaniach
- I czytanie może się odbyć na posiedzeniu plenarnym sejmu bądź od razu na posiedzeniu komisji sejmowej
- Pierwsze czytanie obejmuje:
a) uzasadnienie projekty przez wnioskodawcę
b) pytania posłów i odpowiedzi wnioskodawcy
c) debatę nad ogólnymi zasadami projektu
- jeśli przeprowadzone jest na posiedzeniu sejmu to kończy się podjęciem uchwały o skierowaniu projektu do komisji lub o odrzuceniu go w całości
- właściwe prace nad projektem toczą się w komisjach sejmowych
- po pierwszym przedyskutowaniu projektu komisja może postanowić o przeprowadzeniu tzw wysłuchania publicznego- przedstawienie stanowiska wobec projektu ustawy przez podmioty, które zgłosiły zainteresowanie pracami nad projektem ustawy
- dla przeprowadzenia szczegółowych prac komisja sejmowa powołuje zwykle kilkuosobową podkomisję
- podkomisja a później komisja zamykają prace przyjęciem sprawozdania w którym mogą zaproponować:
a) przyjęcie projektu bez poprawek
b) przyjęcie projektu z poprawkami
c) odrzucenie projektu

- Drugie czytanie obejmuje:
a) przedstawienie sprawozdanie o projekcie
b) przeprowadzenie debaty oraz zgłaszanie poprawek i wniosków
- jeśli projektu nie skierowano ponownie do komisji bezpośrednio po zakończeniu drugiego czytania przeprowadza się trzecie czytanie

- Trzecie czytanie obejmuje
a) Przedstawienie stanowiska komisji lub posła sprawozdawcy wobec zgłoszonych poprawek i wniosków
b) Głosowanie
- najpierw poddaje się pod głosowanie wniosek o odrzucenie projektu w całości, następnie poprawki, wreszcie projekt w całości w brzmieniu zaproponowanym przez komisje, ze zmianami wynikającymi z wcześniej przyjętych poprawek
- dla uchwalenie projektu konieczna jest zwykła większość w obecności co najmniej ustawowej liczby posłów
- uchwałę uchwaloną przez Sejm marszałek przekazuje Senatowi

UPRAWNIENIA SENATU W ZAKRESIE KSZTAŁTOWANIA TREŚCI USTAW

Rozpatrzenie ustawy przez Senat
- Marszałek senatu kieruje tekst ustawy do właściwej komisji senackiej
- Komisja powinna w terminie 2 tyg zaproponować sposób ustosunkowania się senatu do ustawy
- Następnie odbywa się posiedzenie senatu, debata i głosowanie
- Senat może podjąć uchwałę o
a) przyjęciu ustawy bez poprawek
b) odrzuceniu ustawy
c) wprowadzeniu poprawek do tekstu ustawy
- senat podejmuje uchwałę zwykłą większością głosów w obecności co najmniej ustawowej liczby senatorów
- uchwała jest przekazywana marszałkowi senatu

ROLA PREZYDENTA W PROCESIE USTAWODAWCZYM

Konstytucja RP w art. 118 przyznaje Prezydentowi RP prawo inicjatywy ustawodawczej:

Po zakończeniu postępowania w Senacie Marszałek Sejmu przedstawia uchwaloną ustawę do podpisu Prezydentowi. Podpisanie ustawy określa się mianem promulgacji. Konstytucja przewiduje, że prezydent podpisuje ustawę w terminie 21 dni od dnia jej przedstawienia przez Marszałka Sejmu. Termin ten ulega skróceniu do 7 dni w odniesieniu do ustawy budżetowej i ustawy o prowizorium budżetowym oraz w odniesieniu do ustaw, które zostały uchwalone w trybie pilnym. Obowiązek podpisania ustawy ma najpierw charakter względny, bo prezydent może skorzystać z przysługujących mu procedur zakwestionowania ustawy. Przed podpisaniem ustawy Prezydent może wystąpić do TK z wnioskiem o zbadanie zgodności tej ustawy z konstytucją. Jest to uprawnienie prezydenta o charakterze wyłącznym, żaden inny podmiot nie może na tym etapie istnienia ustawy zakwestionować jej przed TK i samodzielnym, bo nie jest wymagane uzyskanie kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów. Prezydent może zakwestionować przed TK każdą ustawę, a więc oprócz ustaw zwykłych również ustawy budżetowe oraz ustawy o prowizorium budżetowy, co do których TK obowiązany jest wydać orzeczenie w ciągu 2 miesięcy.

Jeżeli TK uzna ustawę za zgodną z Konstytucją, po stronie Prezydenta pojawia się bezwzględny obowiązek jej podpisania w ciągu 7 dni. Jeżeli natomiast TK uzna ustawę za nie zgodną z Konstytucją, to po stronie prezydenta pojawia się bezwzględny obowiązek odmowy podpisania ustawy.

Jeżeli Prezydent nie wystąpił do TK z wnioskiem o prewencyjną kontrolę konstytucyjności ustawy, to może on zastosować weto zawieszające tzn. przekazać Sejmowi ustawę do ponownego rozpatrzenia. Weto nie może dotyczyć ustaw budżetowych i ustaw o prowizorium budżetowym, a także ustaw o zmianie konstytucji. Prawnym skutkiem prezydenckiego weta jest zahamowanie postępowania ustawodawczego i ponowne przekazanie ustawy Sejmowi do jej rozpatrzenia. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów Prezydent RP w ciągu 7 dni podpisuje ustawę.

Ostatnią czynnością proceduralną Prezydenta jest zarządzenie ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw. Jest to promulgacja, czyli stwierdzenie, że zamknięte zostało postępowanie ustawodawcze, tzn. że ustawa doszła zgodnie z prawem do skutku

SZCZEGÓLNE PROCEDURY USTAWODAWCZE
- procedura zmiany konstytucji
- procedura uchwalenia ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej przekazującej organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach
ponadto:
- projekty nowych kodeksów, a także zmian do kodeksów i przepisów wprowadzające kodeksy
- ustaw dostosowujących prawo polskie do prawa UE

ORGANY WEWNĘTRZNE SEJMU I SENATU

Organizację wewnętrzną i porządek prac Sejmu i Senatu oraz tryb powoływania i działalności jego organów, jak też sposób wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów państwowych wobec obu izb określają Regulaminy Sejmu i Senatu. Treścią regulaminu jest jednak przede wszystkim określenie trybu pracy izby. Regulamin przyjmuje każda z izb w formie uchwały. Konstytucja w art. 109 wspomina jedynie, że „Sejm wybiera ze swojego grona Marszałka i wicemarszałków”. Stanowi ona ponadto, iż „Marszałek sejmu przewodniczy obradom Sejmu, strzeże Sejmu i reprezentuje Sejm na zewnątrz”.

Na podstawie zakresu przyznawanych im w regulaminach kompetencji organy wewnętrzne Sejmu i Senatu można podzielić na:
a) organy wewnętrznego kierownictwa, do których zaliczamy Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu oraz właściwe Prezydium,
b) organy pomocnicze, które stanowią komisje, sekretarze i Konwent Seniorów.

TRYB FUNKCJONOWANIA SEJEMU I SENATU

Sejm i Senat obradują na posiedzeniach
Pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu zwołuje Prezydent na dzień przypadający w ciągu 30 dni od dnia wyborów (wyjątek skrócenie kadencji)

Posiedzenia Sejmu są jawne

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE

Dr Grzegorz KRYSZEŃ

ZASADA PLURALIMU POLITYCZNEGO.

ZASADA PLURALIMU POLITYCZNEGO.- ustanawia art. 11 Konstytucji stwierdzający, że ,,Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają się na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich, w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.” Jako zasada ustrojowa w prawie konstytucyjnym pluralizm polityczny polega:

uznaniu za pożądany fakt istnienia wielości partii,
uznaniu równości partii wobec prawa. Równość ta polega na nakazie jednakowego traktowania partii przez prawo. Żadna partia z mocy prawa nie może zajmować w systemie partyjnym pozycji uprzywilejowanej w stosunku do innych (np. nie może mieć statusu partii państwowej lub kierowniczej),
określeniu demokratycznej roli partii politycznej.

Istotą tej ustawy jest wolność tworzenia i działania partii politycznych. Zakłada ona istnienie systemu wielopartyjnego oraz zakazuje ona wprowadzanie monopartyjności.

POJĘCIE PLURALZMU POLITYCZNEGO.

PLURALZM POLITYCZNY-w państwach demokratycznych jedna z zasad funkcjonowania parlamentarnych systemów partyjnych, polegająca na istnieniu dwóch lub więcej partii reprezentujących różne programy i orientacje, walczących o zdobycie władzy w państwie. Oznacza wolność funkcjonowania wielu organizacji w państwie. Istotnym wskaźnikiem pluralizmu jest zatem legalność i swoboda działania opozycji politycznej.

POJĘCIE PARTI POLITYCZNEJ.

PARTIA POLITYCZNA- dobrowolna organizacja występująca pod określoną nazwą, stawiająca za cel udział w życiu publicznym przez wywieranie metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej

art. 2 ustawy o partiach politycznych zrzesza tylko obywateli RP, który ukończyli 18 rok życia

tryb tworzenia partii politycznych w Polsce określano jako tryb rejestracyjny.

ZAŁOŻENIWA USTAWY Z DNIA 27 CZERWCA 1997 ROKU O PARTIACH POLITYCZNYCH.

Ustawa on partiach politycznych przewiduje:

Partia polityczna jest dobrowolną organizacja, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie określony cel-udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej.
Przewiduje rejestracyjny tryb tworzenia.
Zakazuje tworzenia w partiach politycznych innych organizacji.
Określa źródła finansowania partii politycznych.
Członkami partii politycznych mogą być obywatele RP którzy ukończyli 18 lat.
Partia polityczna opiera swoją działalność na pracy społecznej członków, a do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników.
Partia polityczna nie może posiadać jednostek organizacyjnych w zakładach pracy.
Partia polityczna kształtuje swoje struktury, oraz zasady działania zgodnie z zasadami demokracji, a w szczegolności przez powoływanie organów partii w drodze wyborów i podejmowania większości uchwał większością głosów.
Członek partii politycznej ma prawo do wystąpienia z niej.

FINANSOWANIE PARTI POLITYCZNYCH.

FINANSOWANIE PARTI POLITYCZNYCH- z budżetu państwa

podstawowym źródłem są pieniądze publiczne
ma majątek art. 24 ustawy

składki
darowizny
spadki

nie może prowadzić działalności gospodarczej
nie może prowadzić zbiórek publicznych
art.24 ust 8 tylko środki finansowe wyłącznie na rachunku bankowym aby był max jawny i przejrzysty

PODSTAWOWE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA:

subwencje

upoważniona jest partia, której komitet w wyborach otrzymał co najmniej 3 % ważnych głosów, a koalicja 6%

dotacja

dotacja przedmiotowa przysługuje partii za każdy zdobyty głos, mandat

ZASADA PODZIAŁU WŁADY.

Zasadę podziału władzy- wyraźnie wprowadza Konstytucja RP, stwierdzając że ,,Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i władzy sądowniczej. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent RP i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały”. Konstytucja z 1997r. tylko organy władzy ustawodawczej uznaje jako reprezentantów narodu . Prezydenta traktuje jako ,,najwyższego przedstawiciela RP, Radę Ministrów jako organ prowadzący ,,politykę wewnętrzną i zagraniczną RP” i kierujący ,,administracją rządową. Konstytucja z 1997r. utrzymała w Polsce parlamentarny system rządów. Organizacja władzy wykonawczej oparta jest na zasadzie dualizmu (prezydent oraz rząd z premierem na czele), rząd i poszczególni ministrowie ponoszą polityczną odpowiedzialność przed sejmem, prezydentowi nie przysługują kompetencje, które pozwalałyby mu przejąć kierowanie sprawami rządowymi. Centralne miejsce w systemie organów państwowych przysługuje sejmowi, wiele jednak decyzji musi być podejmowanych bezwzględna lub kwalifikowana większością głosów, a jeśli tej większości zabraknie, sejm musi pogodzić się z wolą Senatu czy prezydenta. Na zupełnie innych zasadach ukształtowana jest pozycja władzy sądowniczej, której podstawę stanowi niezależność sądownictwa od władz pozostałych. Mówi o tym art. 173 Konstytucji RP: ,,Sądy i trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz”. Pozycja sądownictwa opiera się na zasadzie separacji lub nawet izolacji władzy sądowniczej, ponieważ jedną z podstawowych zasad demokratycznego państwa prawnego jest to, ze tylko sądy mogą wymierzać sprawiedliwość.

OGÓLNE KONCEPCJE SYSTMÓW PAŃSTWOWYCH.

ORGAN PAŃSTWOWY-to celowo zorganizowany i wyraźnie wyodrębniony zespół ludzi i środków utworzony i działający na podstawie prawa, wykonujący w imieniu państwa określone zadania i mogący dla ich realizacji korzystać ze środków władczych i stosować przymus państwowy. Stanowią trzon aparatu państwowego

SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH- są to organy państwowe nawzajem ze sobą powiązane i tworzące uporządkowaną całość

OGÓLNE KONCEPCJE SYSTMÓW PAŃSTWOWYCH-koncepcja jedności władzy państwowej

b) koncepcja podziału władzy państwowej

c) podział władzy w RP .

KONCEPCJA JEDNOŚCI WŁADY PAŃSTWOWEJ.

KONCEPCJA JEDNOŚCI WŁADY PAŃSTWOWEJ- Supremacja w strukturze aparatu państwowego jednego organu. Występują 2 główne systemy koncentracji władzy państwowej:

KONCENTRACJA ABSOLUTNA- antydemokratyczna forma państwa. Zachodzi wówczas, gdy organ najwyższy, nie będąc ograniczony i związany rozdziałem kompetencji między poszczególne organy państwowe, może podejmować decyzje w każdej sprawie oraz dowolnie zmieniać kompetencje pozostałych ogniw aparatu państwowego (despotia antyczna, monarchia absolutna, państwa faszystowskie)
KONCENTRACJA OGRANICZONA - postać demokratyczna. Organ najwyższej władzy państwowej dysponuje tylko takimi kompetencjami, które zostały mu przyznane przez Konstytucję, która powierza realizację pewnych funkcji państwa innym organom.

Obecnie koncepcja jedności władzy państwowej występuję w Konstytucji Szwajcarii ( z 1999r.):

Prezydent jest przewodniczącym rządu i głową państwa funkcja reprezentacyjna

Rząd nie może być odwołany przez parlament przed upływem kadencji

KONCEPCJA PODZIAŁU WŁADZY: ZASADY, TRÓJPODZIAŁ WŁADZY A PAŃSTWO WSPÓŁCZESNE.

KONCEPCJA PODZIAŁU WŁADZY: ZASADY, TRÓJPODZIAŁ WŁADZY A PAŃSTWO WSPÓŁCZESNE.

1. Zasada funkcjonalnego ( przedmiotowego) podziału władzy-; 3 rodzaje władz:

* ustawodawcza (legislatywna)

* wykonawcza (egzekutywa)

* sądownicza

Władze te odpowiadają 3 odmiennym rodzajowo sferom działań państwa

stanowienie prawa (ustaw)
wykonywanie prawa
sądzenie

Nie wszystkie działania państwa współczesnego da się sprowadzić do 3 wymienionych postaci, ponieważ mamy jeszcze koncepcję władzy: gminnej, ustrojodawczej, rządzenia, kontrolnej, zabezpieczania przestrzegania konstytucji

2. Zasada podziału organizacyjnego (podmiotowego). Przyporządkowanie odrębnym organom (lub grupom organów) 3 odmiennych rodzajów władzy:

* ustawodawcza parlament

* wykonawcza rząd i prezydent w Polsce

* sądownicza niezależne sądy

Monteskiusz zakładał gwarancję wolności jednostki i podział władzy z rozdziałem personalnym.

W obecnych czasach Monteskiuszowska koncepcja podziału organizacyjnego władzy nie jest możliwa do zrealizowania w sposób konsekwentny i absolutny.

Współcześnie mamy zmodyfikowaną ideę podziału władzy.

Podział organizacyjny władzy oznacza domniemanie kompetencyjne, czyli wynikające z rodzaju kompetencji generalne upoważnienie do realizacji określonej funkcji. Ogniwa aparatu państwowego czerpią bezpośrednio od suweren a tę samą legitymizację do realizacji przypisywanej im władzy.

3. Zasada wzajemnego hamowania i równoważenia się władz - wyklucza dominację jakiejkolwiek władzy nad pozostałymi, powinny być one równorzędne. Konieczne jest stworzenie systemu oddziaływań ( naruszenie separacji), które zmuszałyby wszystkie władze do harmonijnego działania.

W Anglii w XVII i XVIII w.- realizacja tej doktryny jest nierealna bez ustanowienia pewnych instytucji umożliwiających poszczególnym władzom wzajemne ograniczanie się i ich balans.

Hamulce wprowadzone przez Monteskiusza:

prawo władzy wykonawczej do zwoływania i rozwiązywania parlamentu
prawo władzy ustawodawczej do badania sposobu wykonywania ustaw
prawo oskarżania i karania złych doradców-ministrów

Ameryka- Konstytucja z 1787r.; instytucje zapewniające jednolitość działania w formie powiązań negatywnych, tj. hamulców o charakterze wzajemnego przeszkadzania i tamowania

Europejski konstytucjonalizm- współdziałanie władz i tworzenie pozytywnych powiązań między nimi, pozwalających inspirująco oddziaływać jednej władzy na wykonywanie funkcji drugiej

Konstrukcje mieszane- przeważnie zaznacza się przewaga władzy ustawodawczej lub wykonawczej; drugoplanowa rola władzy sądowniczej

Zmniejszanie znaczenia organów konstytucyjnych na rzecz partii politycznych.

PODZIAŁ WŁDAY W RP.

PODZIAŁ WŁDAY W RP- W Polsce erozja jedności władzy zaczęła następować w toku przeprowadzonych w 1989r. reform ustrojowych, aczkolwiek nadal obowiązywały konstytucyjne rozstrzygnięcia z koncepcją tą powiązane.

Nowela z 7.IV 1989r. Reaktywowała instytucje: Senat i Prezydenta

Nowela z 29.XII.1989r.

Dla wykształcenia się konstrukcji podziału władzy istotne znaczenie miała charakterystyka RP jako demokratycznego państwa polskiego.

Do koncepcji podziału władzy nawiązał wyraźnie, aczkolwiek na wysokim poziomie ogólności art. 1 Małej Konstytucji z 17.X.1992r., gdzie stwierdzono, że organami władzy ustawodawczej są Sejm i Senat, wykonawcze- Prezydent i RM, sądowniczej - niezawisłe sądy. Sejm nie był już najwyższym organem władzy

Pozostałości koncepcji jedności władzy w polskim porządku konstytucyjnym wyrugowała dopiero Konstytucja z 2.IV.1997r. Art. 10 ust. 1

Ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej

Ustęp2 wymienia piastuny poszczególnych władz:

ustawodawczej- Sejm i Senat
wykonawczej- Prezydent i RM
sądownicza- sądy i trybunały

W trójpodziale tym ewidentnie nie mieszczą się niektóre organy konstytucyjne- organy kontroli państwowej i ochrony prawa. Również określona działalność wykonywana jest przez organ należący do rodzajowo innej władzy (np. prawo łaski Prezydenta).

Stosunki między 3 władzami powinny być oparte na zasadzie równowagi, ale uwidacznia się pewna przewaga władzy ustawodawczej (Sejmu) w stosunku do władzy wykonawczej przyznany legislatywnie priorytet nie niweczy idei podziału władzy i jest zgodny z istotą państwa demokratycznego.

KONSTYTUCYJNE ZASADY USTROJU POLITYCZNEGO RP

Zagadnienie 6 ( od początku do funkcji kreacyjnej sejmu)

ZASADA ZRACJONALIZOWANEGO PARALMENTARNO-GABINETOWEGO SYSTEMU RZĄDÓW.

Chodzi o określenie wzajemnych stosunków miedzy trzema głównymi, centralnymi organami państwa : parlamentem, głowa państwa i rządem

Parlament jako reprezentacja narodu wyłaniany jest wyborach bezpośrednich i powszechnych

Ukształtowana większość w parlamencie otrzymuje legitymację do utworzenia rządu.

Prawem powołania rządu dysponuje głowa państwa (prezydent), który desygnuje premiera i na jego wniosek powołuje skład Rady Ministrów.

POJĘCIE SYSTEMU RZĄDÓW

Zasady określające wzajemne stosunki między centralnymi organami państwa, głównie między organami władzy ustawodawczej i wykonawczej.

Wyróżniamy:

- system prezydencki (np. USA)

-parlamentarno-gabinetowy (wykształcony w Wielkiej Brytanii )

-komitetowy zwany też system rządów zgromadzenia (Szwajcaria)

SYSTEM RZĄDÓW W RP

Jest to odmiana systemu parlamentarnego zracjonalizowanego, dlatego że w naszym systemie istnieją pewne odstępstwa od typowych systemów parlamentarnych.

Cechy typowe odstępstw , racjonalizacja systemu:

- bardziej widoczna przewaga parlamentu nad innymi centralnymi organami państwa. Uwaga ta głównie odnosi się do Sejmu, wyraźna dominacja nad Senatem. Od 1919 r. zawsze deklarowana była zasada dominacji Sejmu.

- w systemie ustrojowym III RP ma miejsce dość nietypowa pozycja głowy państwa, bardziej wyeksponowana niż w typowym systemie rządów parlamentarnych. Prezydent tu pochodzi z wyborów powszechnych i bezpośrednich. Prezydent ma szerokie uprawnienia jak na głowę państwa w tym systemie, wyróżnia się on pod tym względem na tle innych systemów parlamentarnych.

Racjonalizacja głowy państwa i rządu w polskim systemie jest podobna do systemu parlamentarno-gabinetowego, ale bez dwupartyjności i nie ma rotacji tych dwóch dominujących partii.

ROZWIĄZANIA KONSTYTUCYJNE SPECYFICZNE DLA PARLAMENTARNO-GABINETOWEGO SYSTEMU RZĄDÓW

Cechy charakterystyczne parlamentarno-gabinetowy system rządów to:
a) dualizm egzekutywy (władzy wykonawczej), gdzie obok głowy państwa funkcjonuje rząd z premierem na czele,

c) rząd może istnieć i funkcjonować tylko wówczas, gdy posiada poparcie parlamentu w postaci wyrażonego mu wotum zaufania,

d) rząd ponosi solidarną odpowiedzialność przed parlamentem za swą działalność i może być odwołany,

e) z istnieniem tego systemu nierozerwalnie wiąże się występowanie opozycji parlamentarnej.

ROZWIĄZANIA KONSTYTUCYJNE WYKRACZAJĄCE POZA MODEL RZĄDÓW PARLAMENTARNO-GABINETOWYCH

Różnica w zakresie roli ustrojowej i uprawnień Prezydenta

Klasyczny system głowa państwa jest pozbawiona realnej władzy zachowuje tradycyjne uprawnienia w zakresie reprezentacji państwa , wybór prezydenta w wyborach powszechnych bezpośrednich i wyposażenie go w szeroki zakres kompetencji.

Podejmuje akty urzędowe samodzielnie, bez konieczności kontrasygnaty premiera, w ważnych sprawach dla państwa może zwołać posiedzenie RM którym przewodniczy ; skład ten jest określany Radą Gabinetową . Prawo arbitrażu mające zabezpieczyć normalne funkcjonowanie pastwa.

SEJM RP I SENAT RP

Władzę ustawodawczą w RP sprawuje Sejm i Senat.

Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością RM w zakresie określonym przepisami Konstytucji i Ustaw.

-Sejm składa się z 460 posłów

- Wybory do Sejmu : powszechne ,równe bezpośrednie , proporcjonalne w głosowaniu tajnym

- Senat składa się z 100 senatorów

- Wybory do Senatu : powszechne, bezpośrednie i większościowe (wynika z ordynacji wyborczej) i odbywają się w głosowaniu tajnym

- Sejm i Senat wybierane są na cztery lata . Kadencje rozpoczynają się z dniem zebrania się na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania Sejmu następnej kadencji

- Wybory zarządza Prezydent nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.

- Wybrany do Sejmu może być obywatel polski mający prawo do wybierania ,który w dniu wyborów kończy 21 lat do Senatu 30 lat.

- Ważność wyborów do Sejmu i Senatu stwierdza Sad Najwyższy.

- Wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyborów na zasadach określonych w ustawie.

ZASADA DWUIZBOWOŚCI PARLAMENTU

Dwuizbowa struktura parlamentu rodzi potrzebę kompetencji i wzajemnych relacji.

W określonych konstytucyjnie warunkach łączą się w Zgromadzenie Narodowe.

STRUKTURA PARLAMENTU

organy kierownicze - marszałek sejmu, marszałek senatu
organy pomocnicze -komisje sejmowe , komisje śledcze, konwent seniorów
aparat urzędniczy- kancelaria sejmu i senatu

zakres kompetencji Senatu jest skromniejszy niż Sejmu. Senat uczestniczy w funkcji ustawodawczej , nie bierze udziału w procesie powoływania rządu i kontrolowaniu jego działalności.

ORGANY WEWNĘTRZNE SEJMU I SENATU ZADANIA I KOMPETENCJE

Organy o charakterze kierowniczym i pomocniczym:

Konstytucja wymienia : Marszałka art.110) i komisje stałe i nadzwyczajne (art110ust.1)i komisje śledcze (art111). Pełny wykaz organów określa Regulamin

-Marszałek Sejmu -Marszałek Senatu

-Prezydium Sejmu -Prezydium Sejmu

-Konwent Seniorów - Konwent Seniorów

-Komisje Sejmowe - komisje Senackie

Marszałek Sejmu

-stoi na straży praw i godności Sejmu

-reprezentuje go na zewnątrz

-zwołuje posiedzenia przewodniczy obradom sejmu

-czuwa nad tokiem i terminowością prac

-kieruje pracami Prezydium Sejmu i przewodniczy jego obradom

-zwołuje konwent seniorów i przewodniczy jego obradom

-nadaje bieg inicjatywom ustawodawczymi wnioskom kierowanym do sejmu

-prowadzi sprawy z zakresu stosunków z senatami z parlamentami innych państw

-sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem na terenie sejmu

-nadaje statut kancelarii sejmu, wykonuje inne zadania wynikające z Konstytucji i ustaw

Prezydium Sejmu (marszałek i vice marszałkowie)

-uchwalanie planu prac sejmu po zasięgnięciu opinii konwentu seniorów

-uchwalanie tygodni posiedzeń

-dokonywanie wykładni regulaminu izby

-opiniowanie spraw wniesionych przez marszałka sejmu

-organizowanie współpracy między komisjami i koordynowanie ich działalności

-ustalanie zasady doradztwa naukowego

Konwent Seniorów (organ zapewniający współdziałanie klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac sejmu)

-opiniowanie: projektów planów prac sejmu

-projektu porządku dziennego prac sejmu

-wnioski co do trybu dyskusji

Posiedzenia konwentu zwołuje marszałek sejmu.

Komisje sejmowe w liczbie 25(liczba płynna) zadaniem jest:

-rozpatrywanie i przygotowywanie spraw stanowiących przedmiot prac sejmu

-wyrażanie opinii w sprawach przekazanych prze sejm, marszałka lub prezydium sejmu

-czynności o charakterze kontrolnym

Senat komisje w liczbie 14 , zadania podobne z tym że w zakresie kontroli zajmują stanowisko co do sposobu wprowadzenia w Zycie i wykonywania ustaw

TRYB FUNKCJONOWANIA SEJMU I SENATU, POSIEDZENIA

-tryb sesyjny (działo się tak do 1989r. ) czyli obrady w pewnych okresach zwanych sesjami, na które jest zwoływany przez głowę państwa.

-tryb permanencji ( jest tak od 1989r) - zapewnia parlamentowi większa samodzielność i swobodę działania.

KADENCJA PAELAMENTU I JEJ SKRÓCENIE

Skrócenie kadencji :

a)z własnej decyzji Sejmu: samorozwiązanie , uchwała co najmniej 2/3 głosów (307 posłów),

b) z moca decyzji Prezydenta : rozwiązanie Sejmu przez Prezydenta

Rozwiązanie Sejmu przez Prezydenta:

a) obligatoryjne: w procesie tworzenia rządu , kiedy Sejm nie może wyrazić wotum zaufania rządowi lub nie może wybrać własnego składu rządu

b) fakultatywne : w procesie uchwalania ustawy budżetowej , ale kiedy izba nie przyjmie jej w ciągu 4 miesięcy .skrócić nie można po 90 dniach stanu nadzwyczajnego, prezydent może ale nie musi.

FUNKCJE SEJMU I SENATU

ustrojodawcza -dokonywanie zmian w ustroju państwowym (zm. Konstytucji art.235)
ustawodawcza- wiodąca , stanowienie prawa w formie ustaw
kontrolna - wobec rządu, administracji rządowej, sprawuje ją tylko Sejm wgt Konstytucji
kreacyjna - powoływanie innych organów państwowych
budżetowa- uchwalanie budżetu państwa , kształtowanie przez parlament polityki państwa

INCJATYWA USTAWODAWCZA

ROZPATRYWANIE PROJEKTU USTAWY PRZE SEJM

UPRAWNIENIA SENATU W ZAKRESIE KSZTAŁTOWANIA TREŚCI USTAW

ROLA PREZYDENTA W PROCESIE USTAWODAWCZYM

Konstytucja RP w art. 118 przyznaje Prezydentowi RP prawo inicjatywy ustawodawczej:

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
794
794 795
794
794
794
794
794
794
794
794
ustawa o zasadach uzycia lub pobytu sil zbrojnych rzeczypospolitej polskiej poza granicami panstwa 7
794
BWV 794 796 Invencion nr 8 and 10
US Patent 417,794 Armature For Electric Machines
794 Roberts Nora Kuzyn z Bretanii Minikolekcja Nory Roberts7

więcej podobnych podstron