Typ GĄBKI-SPONGIARIA

Nietkankowce-Ahistozoa

-ciało ma 2 warstwy: okrywającą i wewn

-między warstwami wyst meoglea(wolno rozrzucone kom i elem szkieletu wewn)

-brak narządów i układów

-tylko wodne, morskie

-dojrzałe są osiadłe, przyczepione do dna, brak ruchów kierunkowych, większośc wyst w postaci kolonii

-filtratory wody; ciało przejrzyste o różnym zabarwieniu

-symetria promienista jednoosiowa (pierwotna), wygląd worka lub dzbanka

-pory otwory zewn w ciele, przez które wlewa się woda, wyst odwrócenie warstw zarodkowych

-spongocel jama w ciele gąbek

3 typy morfologiczne

akson u osobników dojrzałych najbardziej prymitywnych gąbek

sykon gąbki wapienne, wysuwana jama, sfałdowanie warstwy wewn

leukon gąbki krzemionkowo- spongiowe, kuliste komory, rozgałęzione kanały doprowadzające wodę

Warstwa okrywająca

olyntus stadium młodociane

pinakocyty kom płaskie, kurczliwe, w nieznacznym stopniu powodują skurcze całego ciała

endopinakocyty kom wydłużone, mogą byc orzęsione

amebocyty kom swobodnie się poruszające

skleroblasty produkują szkielet nieorg

archeocytynajliczniejsze w mezoglei, wygląd amebowaty, mogą się przekształcac

-szkielet krzemionkowy wyst w postaci igieł

Warstwa wewn

-zbud z 1 rodzaju kom- kołnierzykowatych (choanocytów)

-oddychanie całą pow ciała

-wydalanie przez kom do wody otaczającej ciało

-nie wyst kom nerwowe, reakcje na bodźce zewn w min stopniu (zamykanie porów)

Rozmnażanie

-bezpłciowe:

podział zgodnie z dł osią ciała osobnika lub kolonii

pączkowanie u gat kolonijnych, pąki odrywane od ciała i prądami wody rozprzestrzeniane

fragmentacja oddzielenie cz kolonii, reagregacja kom, odtworzenie prawidłowo zorganizowanej całości

gemmule (pąki wewn) produkują kom słodkowodne

soryty morskie

-płciowe; n ie ma gonad, jaja i plemniki utworzone z archeocytów, uwalnianie do wody, łączenie i bruzdkowanie

larwy celoblastula, amfiblastula

Typ PARZYDEŁKOWCE- CNIDARIA

TKANKOWCE- HISTOZOA

-zbud z wielu kom: somatycznych, wegetatywnych, generatywnych

-wyst ukł nerwowy, zmysły, pokarmowy i rozrodczy

-zdolnośc do ruchów kierunkowych

-zw wodne(czyste, natlenione, morskie), samotne lub w koloniach

-oddychanie całą powi ciała

-otw gębowy w postaci pragęby

-prajelito tworzy ukł chłonno- trawiący, wyst ramiona dookoła pragęby

2 warstwy ciała

ektodermalna tworzy pokrycie ciała(naskórek)

endodermalna wyściela ukł chłonno-trawiący (nabłonek)

2 postacie dojrzałe

POLIP osiadły, cylindryczne ciało, otw gębowy skierowany do góry, otoczony ramionami; hydro-, scyfo-, antozoopolip

Bud zewn:

-symetria promienista

-stopa wyposażona w kom gruczołowe z wydzieliną, która przyczepia ciało do podłoża

Bud wewn

-ciało pokryte naskórkiem z ektodermy, produkuje wydzielinę(oskórek-kutikulę) w formie galaretowatej

-wyst kom nabłonkowo-mięśniowe

-kom nerwowe- tworzą siec, bodźce rozchodzą się we wszystkie kierunki

-kom czuciowe- pierwotne kom zmysłowe, reagują na świałto

MEDUZA wolno pływająca, kształt parasola

-otw gębowy na dolnej str ciała (odwrócony polip)

-skrócona oś górna i spłaszczona na boki

-hydro- (z żagielkiem) i scyfomeduza

larwy planula

gromada koralowce- anthozoa

tylko polip, morza ciepłe, przydenny tryb życia, wyst gardziel

Typ ŻEBROPŁAWY- OTENOPHORA

-wolny tryb życia, nie tworzą kolonii

-nie mają szkieletu, ukł oddechowego i wydalniczego

-narządy ruchu: 8 południkowych płytek(sklejone rzęski), uważane za szkielet

-wytwarza się 3 listek zarodkowy- mezoderma

Trójwarstwowce-triblastica

-obecnośc 3 warstwy zarodkowej mezodermy(między ekto- i endodermą)

mezoderma

-z niej zbud gonady, ukł szkieletowy wewn

-funkcje lokomotoryczne: rozwija się ukł mięsniowy zapewniający sprawne ruchy kierunkowe

ektoderma ochrona org przed środow zewn i odbieranie wrażeń

endoderma procesy związane z trawieniem i wchłanianiem pokarmu

-zróżnicowanie ciała na str grzbietową i brzuszną

-str brzyszna: funkcje ruchowe, wyst mięśnie lokomotoryczne, pojawiły się odnóża

-wyodrębnia się głowowy odcinek ciała(z narządami zmysłów)

-cefalizacja, dwuboczna symetria, pierwotna jama ciała

-rozwinięcie ukł krwionośnego i wydalniczego, wodne i lądowe; parenhyma-miąższ

Typ PŁAZIŃCE- PLATYHELMINTHES

-wyst pasożyty bez- i kręgowców

-dwuboczne symetryczne, silnie spłaszczone grzbietowo-brzusznie, wydłużone

-słabo wyodrębniony odcinek głowowy(u pasożytów z narządami czepnymi)

-wór mięśniowo-skórny otacza narządy, zapewnia poruszanie

-ukł nerwowy- pasmowy, kom skupione w zwoje, podłużne pnie odchodzą od rdzenia, tworzy się mózg

-brak ukł krwionośnego i oddechowego

-ukł pokarmowy jelito, gardziel, przełyk; ukł wydalniczy protonefrydia

gromada tasiemce cestoda

-pasożyty(jelita, wątroby, jamy ciała)

-brak ukł pokarmowego i narządów zmysłów

-rozbudowany ukł rozrodczy

podgromada tasiemce nieczłonowane- cestodaria

-wysuwany ryjek, lejkowata przyssawkami-pasożyty wewn ryb; hermafrodytyzm

-pobieranie pokarmu przez naskórek; pęcherzyk wydalniczy

larwa lykofora

podgromada tasiemce członowane- eucestoda

-ciało obłe zbu z 3 odcinków: główki, szyjki, członów

główka przyczepia pasożyta w ukł pokarmowym, utrzymuje go w stałym położeniu

szyjka krótki odcinek ciała, tu kom mnożą się i róznicują w człony

człony wyst w nich narządy wydalnicze i rozrodcze

-ukł nerwowy zwoje mózgowe w główce i podłużne pnie nerwowe; zwoje głowowe połączone pierścieniem nerwowym; włókna nerwowe unerwiają narządy czepne

-narządy czuciowe- kom czuciowe na główce

-oddychanie tlenowe(całą pow ciała), beztlenowe(z wykorzystaniem glikozy)

-ukł wydalniczy silnie rozwinięty, kom płomykowe uchodzą do kanałów zbiorczych

-rozmnażanie płciowe, zapłonienie wewn, krzyżowe

larwy onkosfera, koracidium, procerkoid, cysticerkoid, cysticercus, cenurus, cysta hodatydowa, plerocerkoid

Typ NICIENIE- NEMATODA

-gat pasożytnicze atakują wszystkie gat roślin i zwierząt

-jednolity plan budowy; brak nabłonków orzęsionych

-wór skórno-mięśniowy(gruby oskórek, hypoderma), mięśnie podłużne, nie ma okrężnych

-stała niewielka liczba kom

-zwężony przó i tył ciała

ukł nerwowy centralna cz składa się z pierścienia obejmującego gardziel i pary zwojów od nich odchodzą krótkie nerwy do przodu ciała(unerwiają narządy zmysłów w okolicy otw gębowego), wyst 8 pni: grzbietowy, brzuszny, 2 boczne, 2 pary boczno-brzusznych

narządy zmysłów szczecinki, brodawki, oczka

ukł pokarmowy umięśniona gardziel z ząbkami- rura ciągnąca się przez całe ciało (jelito przednie, środkowe, tylne), resztki wydalane przez otw odbytowy

-ogon za otw odbytowym

-oddychanie całą pow ciała

ukł rozrodczy rozdzielnopłciowe, dymorfizm-samce mniejsze, gonady obupłciowe; narządy wydłużone; nieparzyste jądra, kanalik nasienny, nasieniowód prącie; parzyste jajniki, jajowód macica, pochwa; zapłodnienie wewn w macicy; jaja wytwarzają osłonkę rozwój złożony- 4 stadia larwalne L1-L4

glista ludzka nie ma ukł pokarmowego

Typ PIERŚCIENICE- ANNELIDA

-segmentecja, wyst wszystkie ukł i odnóża lokomocyjne

segmentacja homonomiczna segmenty podobne do siebie

segmentacja heteronomiczna zespoły segm podobne do siebie

prostomium()akrom I segment

pygidium ostatni segment

-cz głowowa i tułów

-parapodia pranóża lokomocyjne

protopodit- cz podstawna, notopodium- gałęź grzbietowa, neuropodium- gałęź brzuszna; na gałęxiach wyst skrzela

-wtórna jama ciała-nabłonkowa wyściówka(otrzewna)

-ciało w postaci wora powłokowego, powierzchnia pokryta cienkim oskórkiem

-pod naskórkiem warstwa mięśni okrężnych, niżej podłużnych

ukł nerwowy zwój mózgowy, obrączka okołoprzełykowa; ukł drabinkowy lub łańcucha brzusznego

ukł pokarmowy postac rury, jelito przednie(jama gębowa, gardziel i przełyk), wyst wole i gruczoły ślinowe, żołądki mięsiste do miażdżenia pokarmu

oddychanie skrzela na odnóżach; jako skrzela mogą też byc czułki i wąsy; pijawki całą powierzchnią ciała

ukł krwionośny zamknięty, podłużne naczynie grzbietowe i brzuszne

wydalanie metanefrydia

ukł rozrodczy rozdzielnopłciowe, wyst segmenty płciowe, kom pł wydostają się przez pęknięcia ściany ciała

larwa trochofora

Typ STAWONOGI ANTHROPODA

gromada Owady- Insecta

-typowe stawonogi lądowe, duża rozrodczośc, ciało zbud z 3 tagm: głowa, tułów, odwłok

-najliczniejsza gr stawonogów 90%

-wyst w różnych środowiskach, posiadają zdolnośc do lotu

-zawsze 21 segmentów:głowa-6, tułów-3, odwłok-12

segmenty głowy

akron, antenalny, wstawkowy, żuwaczkowy, I pary szczęk, II pary szczęk

-otw gębowy w otoczeniu 3 par przysadek gębowych

Tułów: 3 segmenty, na każdym 1 para odnóży lokomocyjnych; na 2 i 3 wyst parzyste skrzydła

odnóża biodro, krętaż, udo, goleń

-kroczne(mrówka), skoczne(świerszcz, pchły), grzebne(turkuty), pływne, chwytne(modliszka), do zbierania pyłku z koszyczkiem i szczoteczką(pszczoły)

typy usytuowania głowy

prognatyczny głowa jest przedłużeniem osi ciała (chrząszcze, termity)

hipognatyczny głwa pod kątem prostym do osi ciała (świerszcz)

epistognatyczny głowa pod kątem ostrym (pluskiwaki)

czułki trzonek, nóżka, obrączka

-nitkowate, pierzaste, ze szczecinką, szczeciniaste(karaluch), wachlarzowate(chrabąszcz)

kolankozagięte, grzebieniaste

aparaty gębowe

gryzący pokarm stały(wszoły, chrabąszcze)

ssący pokarm płynny (motyle)

ssąco-kłujący pokarm płynny w tkance(komary)

liżący(much ówki)

gryząco-liżący (pszczoły)

skrzydła- rozwinięte boczne wyrostki, rozrośnięte, połączone stawowo, spłaszczone, wyst na śród-, i zatułowiu

-tchawki i nerwy tworzą użyłkowanie, brak mięśni; plamka skrzydłowa- usztywnienie

-siatkowate, kolkowe, błoniaste, pokrywy, płópokrywy

odwłok

-brak odnóży lokomocyjnych, przydatki-odnóża płciowe

-telson- ostatni segment z otworem odbytowym

Pokrycie ciała oskórek na segmentach tułowia jako płytki: grzbietowa(tergit), brzuszna(sternit), 2 boczne(pleury

-ukł nerwowy: trójdzielny mózg, obrączka okołoprzełykowa, zwój podprzełykowy, brzuszny łańcuch: centralny, obwodowy, sympatyczny

-narządy zmysłów: oczy proste, złożone, słuchu

-jama ciała wypełniona hemolimfą

-oddychanie za pomocą tchawek

-ukł krwionośny: otwarty, długie serce; ostiole- krew wypływa na zewn w celach obronnych, mało krwi bo nie transportuje tlenu

-wydalanie przez cewki Malpighniego

-ukł rozrodczy: parzyste gonady i przewody wyprowadzające; rozwój larwalny, w którym następuje przebudowa ukł; okres linienia- wzrost i przekształcenia budowy

rozwój bez przeobrażenia

najprostszy spsób przekształcenia larwy wylęgłej z jaja w postac dorosłą; u owadów pierwotnie bezskrzydłych, larwy podobne do dorosłych, mają niepełną liczbę segmentów odwłoka; postac dorosła linieje- nieznaczny wzrost

rozwój z przeobrażeniem

-niezupełnym larwy podobne do dorosłych, różnice w szczegółach w bud narządów, wyst narządy larwalne

3 sposoby rozwoju

1 róznice w niepełnym wykształceniu II rzędowych cech płciowych, wtórny brak skrzydeł(wszy,m pluskwiaki)

2 podobne do dorosłych, brak skrzydeł(prostoskrzydłe, karaczany, modliszki, skorki)

3 podobne do dorostłych, bez skrzydeł, narządy przejsciowe- skrzelotchawki

nimfa ostatnie stadium larwalne z zawiązkami skrzydeł

-zupełnym larwy nie podobne do postaci dorosłych; głlowa wyraźnie wyodrębniona od tułowia, tułów i odwłok słabo odgraniczone

larwa kompoidalna czułki na głowie, odnóża lokomocyjne na tułowiu, na końcu odwłoka widełki(chrząszcze)

gąsienica u motyli, miękkie, robakowato wygięte ciało, głowa wyraźnie wyodrębniona, zredukowane czułki, aparat gębowy gryzący

pędrak chrabąszcze wielożerne, ciało wygięte w C, mało ruchliwa, aparat gryzący brak odnóży na odwłoku, schitynizowana głowa

czerw beznoga larwa muchówek, zredukowana głowa

poczwarka nieruchoma, nie pobiera pokarmu

-wolna, ruchliwa(chrząszcz)

-zamknięta, przysadki przyklejone do ciała

-bobówka, wolna w osłonce jak kokon

Typ MIĘCZAKI- MOLLUSCA

-brak właściwego szkieletu

-produkują muszlę: ochrona, przyczep dla mięśni, pełni rolę szkieletu zewn

-symetria dwuboczna lub asymetria

-brak metamerii, 3 cz: głowa, worek trzewiowy, noga

głowa: zredukowana u małży, zmysły, otw gębowy, zwoje mózgowe

worek trzewiowy: u wszystkich mięczaków, tworzy grzbietową cz ciała, nierównomierny rozwój ścian, tworzy płaszcz, we wnętrzu wyst wszystkie narządy wegetatywne

noga: brzuszna cz ciała , narząd lokomotoryczny, umięśniona

2 typy morfologiczne

-oś ciała przednio- tylna

-oś ciała grzbietowo-brzuszna

szkielet zewn zbu z subst org: wapiennej, perłowej

ściana ciała zbud z jednowarsw naskórka, orzęsiony, ma gruczoły śluzowe, warstwa tkanki łącznej włóknistej

-ukł nerwowy: obrączka okołoprzełykowa, mózg, pnie podłużne

-narządy zmysłów: oczy, dotyk, wrażenia chem

-ukł pokarmowy: jelito przednie, środkowe, tylne, nabłonek orzęsiony, gruba rura, gardziel, język z tarką, szczęki, ruczoły ślinowe, gruczoł trzustkowo-wątrobowy, odbyt

-ukł oddechowy: skrzela, oddychanie całym ciałem

-ukł krwionośny: otwarty, serce(przedsionki, komory)

-wydalanie: parzyste metanefrydia(nerki, narządy Bojanusa)

larwa trochofora

Jednotarczowiec pręcik krystaliczny, nerki 6 par, serce: 2 komory, 4 przedsionki; skrzela, dobrze rozwinięte narządy zmysłów, wargi przechodzą w czułki, sakocysta(równowaga), zapłodnienie zewn, brak narządów kopulacyjnych

Łódkonogi zagrzebane w mule lub piasku, muszla łukowo wygięta, noga do zagrzebywania, ciało wciąga do muszli

-ukł pokarmowy: gardziel, szczęka, język z tarką, przełyk, żołądek, trzustkowątroba, jelito tylne-płuco wodne; nerki: parzyste po bokach jelita tylnego, w okresie rozrodczym gonady łączą się z prawą nerk,a; rozdzielnopłciowe

Typ STRUNOWCE- CHORDATA

Wtórouste- Deuterostomia

cechy wspólne dla strunowców

1 - wyst plan budowy-gł narządy ułożone pod cewką i struną

2centalny syst nerwowy(po

grzbietowej str ciała, w postaci

cewki)

3struna grzbietowa- szkielet

osiowy(elastyczny pręt)

4gardziel pełni funkcję oddechową- szpary skrzelowe

3 podtypy:

-osłonice Tunicata w morzach o dużym zasoleniu, wolne lub osiadłe; tułów i ogon; ciało okryte osłonką/ tuniką, może byc większa równa lub przyrośnięta; ukł krwionośny otwarty, serce zmienia kierunek krwi, rozmnażanie płciowe i bezpłciowe

-bezczaszkowce- Acrania

lancetnik

-ciepłe morza, strefy przybrzeżne,

zakopany w dnie

-wydłużone i bocznie spłaszczone

ciało

-po str brzusznej otw

gębowy(otoczony czułkami), z tyłu

otw odbytowy

-skóra przezroczysta; naskórek

jednowarstwowy, skóra wł

galaretowata

-struna grzbietowa przez całą dł

ciała, zapobiega skracaniu, możliwe

wyginanie na boki

ukl mięśniowy bud metameryczna

-mięśnie podzielone na odcinki-

miomery(oddzielone od siebie

mioseptami)

centralny syst nerwowy najbardziej

grzbietowe położenie, wzdłuż ciała

-zawiera kanał centralny, na całej dł

odchodzą na boki metameryczne

nerwy rdzeniowe

ukł pokarmowy zaczyna się otw

gębowym prowadzi dom jamy

gębowej

-z podniebienia wyrasta orzęsiona

błona, która przesuwa dalej wodę

-gardziel jako kosz skrzelowy(ma

180 otw skrzelowych), usztywniona

przez pręciki podobne do chrząstek

- wyst worek wątrobowy

Gardziel, krótki przełyk, jelito

przednie, środkowe, tylne, odbyt

ukł oddechowy pobieranie tlenu z

wody przez szczeliny gardzieli

ukł krwionośny zamknięty

narządy wydalnicze nefrydia

ukł rozrodczy 26 par gonad,

zapłodnienie zewn, pływające

stadium larwalne- po 3 miesiącach

przechodzi w postac dorosłą

-kręgowce- Vertebrata

-szkielet chrzęstny lub kostny:

osiowy, czaszka, płetw lub kończyn

-mózgoczaszka i trzewioczaszka

-skóra i naskórek(nabł

wielowarstwowy), skóra wł(tkanka

łączna)

ukł nerwowy jest mózg z 5 części

-dobrze rozwinięte narządy zmysłów

ukł krwionośny zamknięty, wyst

serce

ukł oddechowy skrzela lub płuca

ukł wydalniczy nerki i moczowód

-naskórek rogowaceje: łuski, płytki, pióra, rogi, pazury, kopyta

-skóra wł: koąci i tłuszcz

-naskórek ze skórą: opuszki palców, łuski u ryb, poroże u jeleni

bezżuchwowce- Agnata, gromada krągłouste- Cyclostomata

-brak żuchwy, otw węchowy nieparzysty(najlepiej rozwinięty zmysł)

-brak płetw parzystych (piersiowych i brzusznych)

-zaczątki kręgów jako płytki chrzęstne, workowate skrzela

-lejek przyssawkowy z ząbkami(do nacinania skóry ofiary)

-błędnik z 2 kanałów półkolistych

-mózg z 5 cz w jednej płaszczyźnie

-nerki typu pronefros

minóg - Lamperta fluviatilis(rzeczny. Morski, strumieniowy

-wydłużone, cylindryczne ciało(głowa, tułów, ogon)

-lejek przyssawkowy z zębami rogowymi, po bokach głowy wyst oczy, 7 otworów skrzselowych

-płetwy nieparzyste(ogonowe, grzbietowe)

-granicę między tułowiem a ogonem wyznacza otw odbytowy i moczowy

-wyst w Bałtyku, półpasożyt ryb(żywi się ich krwią)

-serce(zat żylna, przedsionek, komora, stożek tętniczy)

Gromada Ryby- Pisces

żuchwowe

bezowodniowce- Analia- bezżuchwowce, ryby, płazy

-kręgowce wodne, oddychają skrzelami, płetwy parzyste i nieparzyste

-ucho werwn, na głowie otw ustny ze szczęką, oczy, otwory węchowe parzyste

-narządy ruchu-płetwy

parzyste(brzuszne i piersiowe), nieparzyste(ogonowa, grzbietowa, odbytowa)

-serce żylne-tylko krew żylna

-kształt ciała wrzecionowaty, bocznie spłaszczone, kuliste, tarczowate

-wydzielina zmniejsza tarcie, czopuje rany, pobudza skórę do regeneracji

-mogą wyst gruczoły jadowe

-denne nie mają łusek

TYPY PŁETW

-dificerkiczne wewn izewn symetryczne(miętus)

-homocerkiczne wewn symetryczne, zewn asymetryczne(karp)

-heterocerkiczne wewn i zewn asymetryczne(jesiotr)

ŁUSKI

-plakoidalne z ząbkiem(rekin)

-ganoidalne kształt rombów(jesiotr)

-cykloidalne kuliste, elastyczne(karpiowate)

-ktenoidalne ząbkowane, elastyczne(okoń)

wyst czaszka, kręgosłup, szkielet płetw

-płetwy parzyste łączą się pasami: barkowym i miednicznym

-ości to resztki mioseptów, brak klatki piersiowej

ukł nerwowy mózg, rdzeń, i nerwy obwodowe

-linia naboczna- kanał czuciowy, orientuje rybę co do kierunku i siły prądów wody

-pęcherz pławny- pozwala unieśc się rybie na dowolnym poziomie, różna objętośc gazów

ukł krwionośny serce, naczynia tętnicze,żylne, włosowate

narządy wydalnicze pranercza

ukł rozrodczy gruczoły płciowe(jądra i jajniki), przewody wyprowadzające(nasieniowody, jajowody)

RYBY dwudyszne- wędrówki pokarmowe lub rozrodcze

latimeria płetwy na trzonku,(zginanie), początek org lądowych,

Gromada Płazy- Amphibia

-wyodrębnione kończyny, wilgotna naga skóra, wodne i lądowe

-są płuca(oddychanie tlenem atmosferycznym) i całą powierzchnią ciała

-przeobrażenie z przebudową narządów wewn

-zapłodnienie zewn(larwy kijanki), jest ucho środkowe

-serce(2 przedsionki, 1 komora, zat żylna, stożek tętniczy), krwiobieg duży i mały

-szkielet:czaszka, kręg szyjny, tułowiowe, ogonowe; ruch głowywyodrębnione kończyny, wilgotna naga skóra, wodne i lądowe

góra-dół góra-dół

-kończyna przednia: ramię, przedramię, dłoń

-kończyna tylna: udo, podudzie, stopa

-rozwój cz krzyżowej, kręg krzyżowy, zmiana lokomocji(skakanie); obręcz miednicowa łączy się z kręgiem krzyżowym, zmniejszenie liczby żeber

Ichiostega kończyny 5 palczaste, przednie silniejsze, nozdrza wewn(hoan); obieg duży i mały, przebudowa serca(2 przedsionki, komora); spłaszczenie soczewki, ucho środkowe, workowate płuca

-nerki mezonefros

-płazy bezogonowe- Anura

-ogoniaste-Urodela

-beznogie- Apoda

Właściwe kręgowce lądowe

owodniowce- gady, ptaki ssaki

Gromada Gady- Reptilia

-rozwój na lądzie

-zapłodnieie wewn

-jaja zaopatrzone w materiały zapasowe; jaja w środowisku wilgotnym- błona jajowa przepuszcza wodę

-owodnia- I błona płodowa

-u właściwych kręgowców lądowych wytworzenie błony płodowej z płynem- środowiska dla rozwijającego się zarodka

-silne rogowacenie naskórka- zajmowanie nowych środowisk(ciepłe), zabezpieczenie przed działaniem słońca; uniemożliwia oddychanie całą pow ciała- modyfikacja ukł oddechowego:

Ilinia rozwojowa: łączenie płuc z workami(żółw)

II linia: rozwój górnych dróg oddechowych, rozwój oskrzeli

-tworzenie klatki piersiowej(łączenie żeber i mostka, zmiana objętości klatki piersiowej)

-modyfikacja ukł krążenia- u krokodyli serce 4-jamiste

ewolucja gadów

z jaja podobnego do skrzeku musiało powstac twarde z żółtkiem i pergaminową osłonką

-zrogowaciały naskórek

-oddychanie tylko płucami

Trakoida początek ssaków

Tekodondia początek ptaków i gadów

-łuski, skóra bez gruczołów; lądowe; linienie, zmiennocieplne, jajo- lub żyworodne

-jelito ślepe, błony płodowe,

-zęby jadowe u węży

-zaczątki kory mózgowej- nowa kora- od gadów

-serce(2 przedsionki, 1 komora, zat żylna), u krokodyla 2 komory

-jama nosowa, zęby, krtań, tchawica

-nie ma struny- kręgi piersiowo-lędźwiowe, szyjne(dźwigacz, obrotnik), krzyżowe, ogonowe

żółwie, krokodyle, hatterie łuskoskóre

Gromada Ptaki- Aves

-powstały z gadów podobnych do jaszczurek

-korzystają z ciepła, które powstaje podczas spalania zw org

-krew dobrze natleniona, szybkie krążenie

-tłuszcz- dobra warstwa izolacyjma dla energii

-rurkowate płuca i worki powietrzne-podwójne oddychanie, najlepszy ukł oddechowy

-najstarsze- archeopteryx

cechy gadzie: długi ogon z wielu kręgów, uzębione, kości puszki mózgowej połączone szwami

cechy ptasie: upierzone, od razu zróżnicowane(okrywowe, lotki, sterówki), puszka mózgowa duża, podobnie wykształcone kończyny(skrzydła)

U ptaków płuca rurkowate, mała objętośc klatki piersiowej, najlepszy ukł oddechowy, podwójne oddychanie

środowiska chłodne

-wolne powierzchnie nie okryte piórami-muszą byc odporne

-obniżanie temp ciała do 0, ośrodek termoregulacji w podgórzu

-temp ciała 38-44, niekorzystna dla rozwoju niektórych narządów - rozrodcze- jądra(nie powst plemniki, muszą byc wietrzone

-wylęgają się w temp takiej jak ciało więc musi byc wysiadywane; bezpośredni kontakt między ciałem a jajem- zrzucanie piór na brzuchu

Pisklęta muszą byc karmione i wychowywane; duże jajaka, bo wyst żółtko i dużo wody w białku; powoduje to, że ptaki muszą miec odpowiedni pas miednicowy, kości nie zamknięte(nie zrośnięte)

-zdolnośc do lotu- modyfikacja pasa barkowego-przekształcone w skrzydła

-ukł mięśniowy dobrze rozwinięty, porusza skrzydłami

-grzebień- przyrastają mięśnie biorące udział w locie

-łopatki wyciągnięte, spoczywają na żebrach, podpierane przez kości krucze

-poruszanie na 2 kończynach tylnych dzięki kości udowej, zwrócone ukośnie do przodu, usztywniona

-stałe zgięcie stawu kolanowego

-krótkie udo, podudzie i stopa długie

-redukcja liczby palców

4, 3, 2(struś)

-do pobierania pokarmu wykorzystują dziób(różnie wykształcone do różnego pokarmu)

-ukł kostny- tk łączna zbita, wytrzymały i cienki

-kości cienkie, smukłe ale mocne; w długich przestrzenie z workami powietrznymi(obniżenie właściwego ciężaru kości i ciała; redukcja zębów, pęcherza moczowego)

-kał uchodzi razem z kałem

-ukł rozrodczy: redukcja 1 jajnika i jajowodu

-narząd równowagi i wzroku; redukcja węchu

Gromada Saki- Mammalia

-staw łączy czaszkę z żuchwą

-2 kłykcie potyliczne

-kostne podniebienie wtórne

-sprawne poruszanie, sprawnośc psychiczna, udoskonalenie zmysłów

-więzi wewnątrz gatunkowe

-endodermiczne(nie zmiennocieplne)

-skóra pokryta włosami(wełniste, ościste)

-duża warstwa tłuszczu

Renifery i psy- obniżają temp ciała- gruczoły potowe- wydzielina obniża temp ciała (nie przekracza 39 st)

-na zime niektóre zapadają w sen zimowy(obniżenie temp ciała: gryzonie, drapieżne, owadożerne)

-szkielet prawie nie ma tk chrzęstnej

-masa mięśni mniejsza niż u gadów

-szkielet głowowy- skracanie cz twarzowej, zróżnicowanie uzębienia

-wzrost puszki mózgowej- wzrost ośrodków kojarzeniowych; rozrost półkul

-udoskonalenie węchu, wzroku, słuchu

-gruczoły łojowe, potowe, zapachowe, mlekowe

-

---