1. REFORMA SYSTEMU EDUKACJI W PL. Charakterystyka nowego ustroju szkolnego.

Elementy nowego ustroju:

• 6-letnia szkoła podstawowa (dzieci w wieku 7-12 lat)

• etap I edukacyjny, klasy 1-3 (kształcenie zintegrowane) - nie ma podziału na przedmioty, świat ujęty całościowo, nauczyciel sam wybiera materiał

• etap II edukacyjny, klasy 4-6 (kształcenie blokowe), podział na przedmioty

• gimnazjum 3-letnie, obowiązkowa nieprofilowana szkoła ogólno kształcąca (młodzież w wieku 13-15 lat);

• Nauczanie 2-kierunkowe, Gimnazjum:

• 3-letnie liceum profilowane, kończące się maturą +2-letnia szkoła policealna -praca, +studia wyższe 2-stopniowe: licencjackie(6-8 semestrów) magisterskie(4-5 semestrów) -studia doktoranckie (4 lata)

• 2-letnia szeroko profilowana szkoła zawodowa +praca +liceum uzupełniające 2-letnie, matura.

2. PODSTAWOWE POJĘCIA REFORMY SYSTEMU EDUKACJI.

Podstawa programowa - zakres treści nauczania ustawiony przez Ministra Edukacji Narodowej jako obowiązujący w danym przedmiocie szkolnym na danym szczeblu kształcenia. Każda podstawa programowa kształcenia ogólnego (oprócz kształcenia zintegrowanego) zawiera 4 elementy: *cele edukacyjne *zadania szkoły *treści (zakres materiału) *osiągnięcia. Od 2-go etapu wprowadzone są ścieżki edukacyjne o charakterze wycho.-dyda. *edukacja prozdrowotna *edukacja ekologiczna *edukacja czytelnicza i medialna. Wychowanie do bezpieczeństwa życia *wych. do życia w rodzinie *wych. regionalne *wych. patriotyczne i obywatelskie.

Zajęcia edukacyjne -zajęcia o charakterze dydaktyczno-wych., w toku którego odbywa się nauczanie przedmiotów, bloków przedmiotowych, kształcenie zintegrowane lub realizacja ścieżek edukacyjnych.

Ścieżka przedmiotowa -zestaw treści i umiejętności istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może się odbywać w ramach różnych przedmiotów, bloków przedmiotowych lub w postaci drobnych zajęć.

Blok przedmiotowy -jest to zintegrowane nauczanie treści i umiejętności z różnych dziedzin wiedzy, realizowanych w toku jednolitych zajęć edukacyjnych.

Kształcenie zintegrowane -system nauczania w klasach 1-3, 6-letniej szkoły podst.

Kształcenie blokowe -system nauczanie określonych treści przedmiotowych połączonych w odpowiednie bloki przedmiotowe, odbywa się w klasach 4-6.

3. OPIS MODELU SYSTEMOWEGO PODEJŚCIA DO SYTUACJI ZWIĄZ. Z PROCESEM KSZTAŁCENIA.

Sytuacja dydaktyczna -jest to współdziałanie nauczyciela z uczniami. To celowy układ dydaktyczny, który da nam relacje nauczyciel - uczeń. Składowe to:

• cele - formułuje je nauczyciel i kieruje je do ucznia

• treści i metody kształcenia (nauczania) - to, co opracowaliśmy

• formy organizacyjne - dotyczą organizacji na zajęciach

• wyposażenie dydaktyczne - np. ławki, tablica

• nauczyciel, uczniowie, środki dydaktyczne

System dydaktyczny - to całokształt zasad organizacyjnych oraz treść, metody i środki nauczania - uczenia się, tworzące spójną wewnętrznie strukturę. Są podporządkowane realizacji akceptowanych społecznie celów kształcenia. Podział: sys tradycyjny (J.F. Herbart), sys współczesny (C. Freinet), sys związany z nurtem nowego wychowania (szkoła na miarę dziecka).

3 rodzaje systemów:

Sys. humanistyczny - najważniejszy jest uczeń, który traktowany jest jak podmiot. Stworzone są mu warunki odpowiednie do uczenia się, rozwijania zainteresowań.

Sys. autorytarny - nauczyciel jest najważniejszy, uczniowie - podporządkowani nauczycielowi, traktowani są jak przedmiot. Treści nauczania są starannie dobrane i ujednolicone(sformalizowane).

Sys technologiczny - nastawiony jest na skuteczność opanowania wybranych treści kształcenia. Nauczyciel opracowuje plan działania, który będzie stopniowo realizował za pomocą odpowiednich środków,niepodaje gotowej wiedzy.

System dyd. zawiera 4 elementy:

** wejście systemu, działanie systemowe, wyjście systemu, kontekst systemu

System oświaty - (system drożny) ogół odpowiednio powiązanych ze sobą placówek i instytucji wychowania bezpośredniego i pośredniego. Placówki te umożliwiają obywatelom zdobywanie wykształcenia ogólnego i zawodowego oraz wszechstronny rozwój osobowości. To jest cel tego systemu. Na system oświaty składają się systemy wychowania:

• szkolnictwa, rodzinnego, równoległego, kształcenia ustawicznego.

4. JAKI SYSTEM DYDAKTY. NAZYWAMY NAUCZYCIELSKIM?

Nauczycielski system kształcenia - to celowy system dydakt. stosowany przez nauczyciela w pracy z określonym oddziałem szkolnym. Nazwa ta podkreśla oryginalność systemu (nauczycielski) i wielostronność oddziaływań, jakimi są poddani uczniowie (kształcenie). System ten jest tworzony dla jednego przedmiotu i oddziału szkolnego, „do jednorazowego użytku”, ale pewne jego części są odtwarzane przez danego nauczyciela z roku na rok, z przedmiotu na przedmiot, z klasy na klasę.

5. ELEMENTY SKŁADOWE SYSTEMU DADAKTYCZNEGO.

System (układ) -jest uporządkowanym zbiorem elementów oraz związków i zależności między nimi tworzącymi jakoś całość, która służy założonym celom. Elementy:

1. osoby: uczniowie, nauczyciele

2. cele: ogólne i szczegółowe;

3. treści - to materiał, którego naucza się w szkole

4. metody - udostępnienia gotowej wiedzy; samodzielnego dochodzenia do wiedzy;

5. środki (nazywamy zbiór przedmiotów i urządzeń pośredniczących w procesie kształcenia i umożliwiający przebieg tego procesu): wzrokowe (wizualne); słuchowe (audialne); wzrokowo-słuchowe (audio-wizualne); automatyzujące procesy dydaktyczne

6. warunki: czas (system klasowo-lekcyjny); przestrzeń (klasa jako grupa)

6. NOWY SYSTEM OCENIANIA SZKOLNEGO.

System oceniania szkolnego:

* syst. ocen. zewnętrznego - to taki system, który pozwala na sprawdzenie wiedzy uczniów po szkole podstaw., gimnazjum. Oceniana jest wiedza przedmiotowa.

* szkolny syst. ocen.

SYSTEM ZEWNĘTRZNY- SYSTEM SZKOLNY

Oceniającym jest: egzaminator okręgowej Komisji Egzaminacyjnej -nauczyciel i uczeń;

Oceniane jest: ocenia się umiejętności i wiadomości opisane w standardach wymagań egzaminacyjnych możliwe do sprawdzenia na egzaminie pisemnym-ocenia się wszystkich wiadomości i umiejętności opanowane w trakcie nauki;

Częstotliwość oceniania: podczas egzaminu po IV klasie, egzamin nie ma wpływu na promocje-nauczyciel w ciągu całego roku szkolnego;

Wymogi określa: minister w standardach wymagań egzaminacyjnych - nauczyciel na podstawie programu;

Przedstawienie wyników oceniania: w skali punktowej z odniesieniem do standardów wymagań egzaminacyjnych. Przynajmniej punkty za rozwiązanie zadań-zgodnie z przyjętym w szkole systemem oceniania. Może to być ocena szkolna (1-6), punktowa, opisowa.

7. Technologia pedagog. w procesie kształcenia.

Technologia pedagogiczna - kierunek w pedagogice, który rozwinął się w l. 50-tych a w l. 80-tych dotarł do wszystkich krajów zach. Do Polski dotarł w l. 90-tych. Technologia pedagogiczna stanowi wdrożenie do pedagogicznego systemu kształcenia w taki sposób myślenia. Przedmiotem badań jest konstruowanie systemu kształcenia w taki sposób, żeby był on efektywny. Technologia pedagogiczna konstruuje a następnie realizuje taki proces nauczania - uczenia się, który gwarantuje osiągnięcie założonych celów. Centralny problem t. p. to ustalanie celów i orientacja kształcenia na cele.

8. CELE OGÓLNE, SZCZEGÓŁOWE.

Cel - to każda działalność człowieka ukierunkowana na osiagnięcie czegoś. To końcowy efekt naszego działania.

Cele ogólne - są długoterminowe, wskazują kierunek dążeń nauczyciela, są bogate znaczeniowo, małokonkretne, małoprecyzyjne

Cele szczegółowe (operacyjne) - to krótkoterminowe wyniki kształcenia. Wyrażone w czynnościach. Posiadają węższy zakres znaczeniowy i są bardziej sprecyzowane. Stanowią opis wyników, które mają być uzyskane. Są bardziej konkretne. Cel taki jest jasno sprecyzowany - uszczegółowiony.

Cele operacyjne wyróżniają się takimi cechami jak:
- odpowiedzialność, jednoznaczność, wykonalność, logiczność
- obserwowalność, mierzalność

9. Elementy składowe celu szczegółowego (operacyjnego).

Każdy cel szczegółowy zawiera 4 ele.: działanie, treść, warunek, kryterium. Cel szczegółowy =zadanie(działanie, treść, warunek) +kryterium (ilościowe /opuszczamy pewną ilość np. uczeń musi umieć określony materiał, jakościowe /bezbłędne)

NP. Uczeń powinien umieć/działanie/ napisać 3 zadania /kryterium ilościowe/ proste /treść/ dotyczące /warunek/ sytuacji domowej.

10. PODSTAWOWE DEF. DYDAKTYCZNE.

Nauczanie - to planowa praca nauczyciela z uczniem. Nauczanie jest procesem możlliwym, pod warunkiem, że oba podmioty w nim uczestniczą. To przekazywanie wiadomości przez nauczyciela, rozwijanie umiejętności uczniów, które przechodzą w nawyki. To zamierzone działanie. Nauczanie: systematyczne (planowe) - określone cele; okazjonalne (przy okazji).

Uczenie się - to proces zamierzonego nabywania przez uczący się podmiot określonych wiadomości, umiejętności i nawyków. Proces ten dokonuje się w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości. W skutek uczenia się opanowany zostaje cały system wiadomości, umiejętności, nawyków, przyzwyczajeń, przekonań.

Kształcenie - jest to proces ciągły i złożony. To ogół czynności zew. i wew. umożliwiający zdobywanie wiedzy o otaczającym nas świecie. Proces kształcenia jest zorganizowany przez różne instytucje (np. szkoły). To opanowanie przez człowieka określonego zakresu wiedzy, przyswajanie sobie określonych sprawności, umiejętności, i nawyków. Rezultatem kształcenia jest wykształcenie i odpowiednie kwalifikacje zawodowe.

Samokształcenie - to samodzielne czynności i działania człowieka podejmowane w celu zdobycia wiadomości, umiejętności, sprawności. To doskonalenie swojej osobowości, nabywanie wykształcenia. Podstawowym warunkiem samokształcenia jest dojrzałość osobowości osiągana wraz z rozwojem.

11. Na czym polega technologiczne podejście do procesu kształcenia?

Masowe szkolnictwo ogólnokształcące i zawodowe przybiera coraz wyraźniej postać technologiczną, nastawioną na skuteczność opanowania wybranych treści kształcenia. Skuteczność kształcenia wysuwa się na pierwszy plan. Zadaniem nauczyciela staje się odpowiedni dobór treści kształcenia. Środki dydaktyczne odgrywają w tym podejściu wielką rolę, a organizacja kształcenia wyróżnia się planowością.

12. TAKSONOMIA CELÓW KSZTAŁCENIA ABCD.

Nowoczesną bardzo jasną i przejrzystą taksonomię zwaną ABC stworzył Bogdan Niemierko. Klasyfikacja celów jest w niej hierarchiczna i określa porządek kategorii celów od kategorii najniższych do najwyższych. Obejmuje ona dwa poziomy celów: „wiadomości” i „umiejętności”. Na każdym z tych poziomów znajdują się dwie kategorie celów.

POZIOM I. KATEGORIA A.: Zapamiętywanie wiadomości.

Wiadomości mogą dotyczyć różnych dziedzin. Uznaje się je za zapamiętane, gdy uczeń może odszukać je w pamięci, sprawdzić czy są one kompletne i ewentualnie uzupełnić je, a potem przedstawić w dowolnej formie, lub też wykorzystać w praktycznym działaniu. Uczeń nie powinien mylić lub zniekształcać zapamiętanych faktów.

POZIOM I. KATEGORIA B: Zrozumienie wiadomości.

Kategoria ta obejmuje podstawowy poziom zrozumienia wiadomości, który pozwala na operowanie wiadomością w niezbędnym zakresie.

Według autora o zrozumieniu wiadomości możemy mówić, gdy uczeń umie:

1) Przedstawić wiadomości „własnymi słowami”, lub w innej formie niż było to podane wcześniej.

2) Zinterpretować, ująć syntetycznie, streścić dane wiadomości i porównać je z innymi wiadomościami.

3) Eksplorować czyli przenosić opis zjawiska na inne sytuacje.

POZIOM II. KATEGORIA C: Zastosowanie wiadomopści w sytuacjach typowych.

Sytuacja w której wiadomości mają być zastosowane nie powinna odbiegać zbytnio od tej w której stosowanie wiadomości było ćwiczone. O właściwym stosowaniu wiadomości w sytuacjach typowych świadczyć może poprawność otrzymanego wyniku. Jednak stosowanie wiadomości nie powinno ograniczać się tylko do odtwarzania wiadomości z pamięci.

POZIOM II. KATEGORIA D: Zastosowanie wiadomości w sytauacjach problemowych.

Jest to najwyższa kategoria celów. Obejmuje ona złożone procesy umysłowe, które prowadzą do znalezienia właściwej drogi rozwiązania problemu, czyli sytuacji nowej dla ucznia. By dojść do właściwego rozwiązania uczeń powinien zastosować wiadomości z większej ilości dziedzin, a jego praca, przynajmniej w pewnym stopniu, musi być twórcza.

13. TAKSONOMIA CELÓW KSZTAŁCENIA BENJAMINA BLOOMA.

Taksonomia Blooma to hierarchiczny układ celów nauczania uporządkowany w 6 kategoriach celów:

*wiedza -najniższa w hierarch, jest to umiejętność odtworzenia uprzednio nauczonych inf.; wiedza oznacza tutaj zapamiętanie wcześniej wyuczonego materiału, faktów, definicji, wzorów, zadań. Czynności wykonywane przez ucznia określają czasowniki: zdefiniować, odtworzyć, nazwać, rozpoznać.

*rozumienie - umiejętność rozumienia znaczeń zapamiętanego materiału (wyuczonych inf.); zwykle demonstrowana drogą wyjaśnienia materiału własnymi słowami lub przez podanie odpowiednich przykładów. Czasowniki: wyjaśnić, przewidzieć, interpretować, ocenić.

*stosowanie - umiejętność wykorzystania wyuczonych inf. w nowej sytuacji. Czasowniki: rozwiązać, obliczyć, zademonstrować, zastosować, wykorzystać.

*analiza - umiejętność podziału materiału na jego części składowe. Wyjaśnienie zależ między częściami w celu zrozumienia jego struktur czasowniki: wyróżnić, rozróżnić, streścić.

*synteza - powiązać części składowe W nową całość utworzenie czegoś co nie istniało wcześniej. Czasowniki: stworzyć, zaprojektować, wyprowadzić, sformułować.

*ocena-ewaluacja - umiejętność oceny wartości materiału zgodnie z określonym zbiorem kryteriów. Czasowniki: zrecenzować, zbadać, ocenić, wywnioskować, skrytykować, przeciwstawić.

14. OPIS ELEMENTÓW STRUKTURALNYCH WSPÓŁCZ. ZAJĘCIA EDUKACYJNEGO.

Elementy strukturalne konspektu współczesnej lekcji (zajęcia) to:

• temat lekcji (zajęcia edukacyjnego) - wyraża ogólny cel dydaktyczny zajęcia

• cele operacyjne lekcji - to program zdolności ucznia, uczeń powinien wiedzieć, umieć zastosować

• zadania lekcji - to program czynności nauczyciela. Co nauczyciel powinien zrobić, aby jego uczniowie osiągnęli założone przez niego cele oper.

• metody nauczania, nauczanie: programowe, liniowe, rozgałęzione blokowe. Metody podające, metody poszukujące, metody waloryzacyjne

• środki dyd. przedmioty, model mapy, przeźrocza, filmu, tablice, wykorzystywane na zajęciach. Ułatwiają zrozumienie tematy, uatrakcyjniają lekcję

• tok lekcji zawiera 3 ogniwa: aktualizowanie wiedzy; kształtowanie nowej wiedzy i sposoby działania; zastosowanie zdobytej wiedzy w różnych sytuacjach

15. „3 WYMIARY” TREŚCI NAUCZANIA.

Na treści nauczania składają się 3 elementy:

• cele nauczania - są one wynikami kształcenia, każda działalność ukierunkowana jest na określony cel; cele mają charakter uczniowski, skierowane są na ucznia; Opisują zamierzone właściwości ucznia. Są formułowane wcześniej niż treść nauczania, są pierwotne wobec tej treści.

• materiał nauczania - rozumiany jako informacje (rzeczowo - merytory.), które przyswaja uczeń; odgrywa rolę pierwszorzędną, wymiar materiału ma charakter obiektywny. Każde zadanie z podręcznika, z którym uczeń ma się zapoznać, pomnaża materiał nauczania. Gdy materiał jest treścią nauczania to zapoznanie się z materiałem jest równorzędne z opanowaniem treści nauczania.

• wymagania programowe - to wykaz niezbędnych osiągnięć ucznia, co uczeń powinien wykonać, zrobić. Gdy posługujemy się wielostopniową skalą ocen, wykaz ten musi być hierarchiczny, tka by było wiadomo, jakie elementy treści nauczania powinny być opanowane na każdy stopień szkolny. Stanowią podstawę dla formułowania c. operacyjnych.

16. KONCEPCJA TREŚCI NAUCZANIA (czynnościowa i informacyjn).

Informacyjna - zw. wiadomościową, podstawowym elementem jest wiadomość nauczyciela, fakt, informacja. Uczymy się przez przyswajanie wiadomości. Koncepcja ta akcentuje zapamiętywanie i odtwarzanie wiadomości, a więc informacyjnie jest bogata, a czynnościowo uboga.

Czynnościowa - podstawowym elementem jest czynność, którą uczeń wykonuje (czynności są trwałe). Koncepcja akcentuje wytwarzanie i zastosowanie wiadomości. Ważne są nie tylko czynności manualne, ale również czynności intelektualne (myślenie ucznia) - uczeń analizuje, porównuje, klasyfikuje, uogólnia, wyprowadza wnioski. Czynnościowo jest bogata, informacyjnie uboga.

Nauczanie czynnościowe musi oznaczać redukcję zbioru wprowadzonych wiadomości.

17. DYNAMICZNE UJĘCIE TREŚCI NAUCZANIA.

Treścią nauczania - jest to, czego się naucza.

Treść nauczania ulega przemianom w procesie nauczania. Są one przetwarzane z: postaci planowanej przez poznawczą ku opanowanej przez uczniów.

• treść planowana - to treść nauczania w okresie przygotowania procesu dydaktycznego. Okres ten obejmuje: projektowanie programu nauczania, budowanie programu, pisanie podręczników, przygotowanie nauczycieli do lekcji

• treść poznawcza - to treść nauczania w procesie. Nie zawsze poznawana jest cała treść przez wszystkich uczniów

• treść opanowana - jest treścią nauczania po zakończeniu procesu. Istnieje w postaci czynności, które uczniowie potrafią wykonać. Obejmuje okres bezpośrednio po zakończeniu ćw i po jakimś czasie (praca domowa). Jedne umiejętności ulegają zapomnieniu, inne się usprawniają.

18. METODY I FORMY ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA.

Metoda kształcenia -jest to wypróbowany i systematycznie stosowany wkład czynności nauczycieli i uczniów, realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości.

1) metoda podająca (informacyjna) metoda oparta na słowie: wykład (polega na bezpośrednim lub pośrednim przekazywaniu wiadomości); opowiadanie (polega na przedstawieniu jakiejś akcji, przebiega w określonym czasie); opis (jest najprostszym sposobem zaznajomienia uczniów z treściami których nie znaja) ; wyjaśnienie

2) metoda poszukująca (problemowe): pogadanka heurystyczna; dyskusja; klasyczna metoda problemowa; gry i zabawy dydaktyczne

3) metoda waloryzacyjna (eksponujące): ekspresji ( polega na stwarzaniu sytuacji , w których uczestnicy sami wytwarzają bądź odtwarzają dane wiadomości, wyrażając siebie i je przeżywając); impresji (wyrażenie, odczucie, przeżycie); inspiracji

4) metody operatywne oparte na działaniu praktycznego: metoda ćwiczeń (wielokrotne wykonywanie czynności dla nabycia wprawy w działaniach umysłowych i praktycznych); metoda praktycznego działania (metoda realizacji zadań wytwórczych, uczniowie wykonują prace użytkowe np. ze szkoły) Kryteria doboru metod: wiek dziecka, przedmiot nauczania, liczebność klasy, cele jakie chcemy osiągnąć wyposażenie szkoły, warunki w których chcemy wykonać lekcję.

19. ZASADY NAUCZANIA JAKO NORMY POSTĘPOWANIA NAUCZYCIELA.

Zasada - reguła , norma, wg której powinno się postępować w grupie.

Zasada nauczania - normy postępowania dydaktycznego dotyczące nauczyciela (jak pracować); to normy, które trzeba przestrzegać. Stosowanie zasad ma ułatwić pracę uczniowi, uatrakcyjnić zajęcia. Zasady nauczania:

• zas. systematyczności - porządkowanie wiedzy w głowie uczniów. Nauczyciel stosując zasadę musi przypominać wiadomości, które uczniowie powinni umieć - odwoływanie się do wiedzy

• zas. poglądowości - respektowanie drogi między konkretem a abstrakcją (konkret rzeczy, liczby — abstrakcja, myślenie absrakcyjne, oderwanie od konkretu);

Abstrakcja- odzwierciedlenie rzeczywistości.

* droga od abstrakcji (teorii) do konkretu (zadania) - nauki teoretyczne, fizyka, chemia, biologia

* droga od konkretu do abstrakcji - botanika, zoologia, geografia

• zas. samodzielności - ograniczona zależność ucznia od nauczyciela

• zas. efektywności - jakie czynniki wpływają na efektywność

• zas. związku teorii z praktyką - służy przygotowaniu dzieci i młodzieży do racjonalnego posługiwania się wiedzą teoretyczną w różnych sytuacjach praktycznych

• zas. stopniowania trudności,

• zas. związku indywidualizacji i uspołecznienia

20. MEDIA W EDUKACJI - WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW DYDAKTYCZ. W PROCESIE KSZTAŁCENIA.

Środki dydaktyczne - to przedmioty materialne, które dostarczając uczniom określonych bodźców oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości. Dzięki temu środki te usprawniają proces nauczania - uczenia się i wpływają korzystnie na jego efekty końcowe.

Tak rozumiane środki dydaktyczne spełniają określone funkcje w procesie nauczania:

• ułatwiają uczniom poznawanie określonych zjawisk, procesów przez ich prezentowanie

• wspomagają myślenie uczniów, ułatwiając im analizę

• zastępują lub uzupełniają czynności dydaktyczne nauczyciela (np. nagranie na dyktafon wykładów)

Środki dydaktyczne dzielimy na:

1) wzrokowe - np. oryginalne przedmioty lub ich zastępniki, wykresy, mapy, schematy

2) słuchowe - radio, magnetofon

3) wzrokowo - słuchowe - film dźwiękowy, TV, kasety wideo, płyty CD

3) multimedialne: telewizja, komputer, radio, internet.

Np. komputer może służyć do:

- przeprowadzania skomplikowanych obliczeń

- gromadzenia i przetwarzania informacji bezpośrednio przydatnych w pracy dydaktycznej

- możliwość określenia przebiegu i dróg, sposobów uczenia się jednostek.

21. OPIS JEDNOSTRONNYCH SYSTEMÓW DYDAKTYCZNYCH.

Jan Herbart (szkoła tradycyjna):

przedstawił własny system pedagogiczny oparty na etyce i psychologii. Etyka stała się podstawą dla sformułowania celów wych. a psychologia jako środków. Za główny cel wych. i kształcenia uważał ukształtowanie moralnego charakteru, a za prowadzące do tego gł. środki kierowanie dziećmi, karność i nauczanie wychowującego. Herbart uważał dydaktykę za część pedagogiki, a jej przedmiot -nauczanie wychowujące - traktował jako najważniejszy czynnik wychowania 4 stopnie formalne nauczania wychowującego:

* jasność -powolne podążanie naprzód, rozkładanie przedmiotów na najdrobniejsze części, aby uczeń mógł zrozumieć każdy szczegół

*kojarzenie -czynność wiązania materiału nowego z przyswojeniem dawniej

*system -wymaga uwydatnienia głównych myśli, a przez to uporządkowania przyswojonych wiadomości

*metoda -znajduje zastosowanie w wykonywaniu zadań i prac, przy czym uczeń ma wykazać „czy pojął główne myśli w sposobie należyty”.

J. Dewey (szkoła progresywistyczna):

• uwzględnia zainteresowania uczniów

• uczy myśleć i działać, rozwija umysł, uczucia, wolę dziecka

• połączył poznanie z działaniem. Dostrzegł miejsce poznania i działania w rozwiązywaniu problemów w codziennym doświadczeniu dzieci. Proces takiego rozwiązania miała prowadzić do odkrycia przez dzieci nowych prawd, rzeczy

• przekazanie informacji należy traktować jako incydent w rozwoju myślenia - uczniom należy przekazywać informacje, gdy są one im rzeczywiście potrzebne

• celem zajęć praktycznych jest rozwój wrodzonych zdolności, uzyskanie różnorodnego doświadczenia

Stopnie formalne nauczania wg Deweya:

1. doprowadzenie do odczucia trudności

2. sformułowanie problemu

3. wysunięcie hipotezy dotyczącej rozwiązania problemu (tzw. wnioskowanie)

4. weryfikacja logiczna lub empiryczna hipotezy (tzw. rozumowanie)

5. działanie zgodne z obraną hipotezą

22. MODEL KSZTAŁCENIA WIELOSTRONNEGO.

Kształcenie wielostronne - (w różnych kierunkach) to kształcenie, które poprzez rozwinięcie zdolności poznawczych, oraz zdolności do twórczej działalności praktycznej wpływa na rozwój harmonijnie ukształtowanej osobowości wychowanków. Przedmiotem kszt wielostr jest złożony proces rozwoju człowieka. Z terminem tym związana jest:

Aktywność intelektualna zmierzająca do poznania świata i siebie. Realizuje ona uczący się podmiot w dwojaki sposób:

• Przyswaja nagromadzenie przez ludzkość wiedzę przyrodniczą i społ., korzystając z pomocy nauczycieli i z licznych źródeł tej wiedzy.

• Doskonaląc własne potrzeby, sam poszukuje wiedzy, rozwiązuje problemy przez myślenie: dywergencyjne (wiele sposobów), konwergencyjne (1 sposób rozwiązania problemu), twórcze, odtwórcze, reproduktywne. Powinno się stworzyć motywacje-siłę napędową.

Przez problemy pobudzamy do myślenia.

Aktywność emocjonalna - uczenie się przez przeżywanie; polega na przeżywaniu wartości i ich wytwarzaniu. Mówiąc o niej, trzeba mięć na myśli tą stronę procesu edukacji, która jest najczęściej zaniedbywaną. Chodzi tu o radość, którą uczy się młody człowiek może czerpać z przezywania i ich skutki z postaci własnych systemów wartości w szczególnie mu bliskich dziedzinach. Nauczyciel powinien stworzyć warunki. Np. radość, satysfakcja.

Aktywność praktyczna wymaga poznania wiedzy o rzeczywistości (realnej i wirtualnej), którą jednostka ma zmienność lub stwarzać. Wiedza staje się tu bezpośrednio użyteczna w twórczości techniczna i w procesie pracy produkcyjnej. Dają wiedzę o świecie i znajomości wzorów przekształcenia rzeczywistości. Szkoła ma jednocześnie wszelkie dane na to, aby przysposabiać swoich wychowanków do rozwiązania nowych problemów technicznych, w zakresie produkcji, do działania dywergencyjnego

23. SPRAWDZANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH. TESTY - RODZAJE ZADAŃ.

Metody sprawdzania osiągnięć uczniów: 1)metody ustne, zadawanie pytań z różnych kategorii taksonomicznych 2) metody pisemne, narzędzia ewaluacji: testy, zadania 3) metody praktyczne, wykonuje uczeń czynności praktyczne.

TESTY - osiągnieć szkolnych to zbiory zadań przeznaczonych do rozwiąz w toku jednego zajęcia szkolnego. Są narzędziem pomiaru dydakty., zbudowanym w celu sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów. W badaniach dydaktycznych znajdują zastosowanie testy umiejętności elementarnej (czytanie, pisanie), a także testy wiadomości i umiejętności, którymi bada się uczniów wyższych klas szkoły podstawowej, różnego typu szkół średnich oraz studentów. Testy wiadomości i umiejętności zwane są też testami dydaktycznymi. Dzieli się je na testy profesjonalne i nauczycielskie. Testy takie powinny być rzetelne, znormalizowane i trafne. RODZAJE TESTU:

**praktyczny (próba pracy, nisko symulowane, wysoko symulowane);

**pisemny (rozszerzonej lub krótkiej odpowiedzi, z luką, wyboru wielokrotnego, prawda - fałsz).

24. JAKOŚĆ W EDUKACJI A SKUTECZNOŚĆ KSZTAŁCENIA.

Jakość oznacza działanie zgodne z oczekiwaniem klientów i w odniesieniu do pojętych standardów. Jakość nazywamy wszystko to, co zadowala, a nawet zachwyca . Praca poniżej standardów jakości to różnica między oczekiwaniami studentów, a oczywistymi efektami pracy nauczyciela. Jakość mierzy się metodami statystycznymi oraz opisowymi - tj. ankiety, wywiady, testy. Dla podnoszenia jakości niezbędna jest ciągła obserwacja pracy i ciągłe doskonaleni nauczyciela. Ważne jest, by proces kształcenia zmieniał się do podnoszenia jakości.

Skuteczność kształcenia =

Efektywność kształcenia =

Wydajność kształcenia =

25. METODY BADAŃ DYDAKTYCZNYCH.

Dydaktyka ogólna posługuje się różnymi metodami badań w celu odkrywania istotnych zjawisk związanych bezpośrednio lub pośrednio z przedmiotem jej badań, tzn. z analizą systemów dydaktycznych, z celami, treścią, procesem, zasadami, metodami, formami organizacyjnymi oraz środkami nauczania - uczenia się.

RODZAJE:

**Obserwacja - jej istotą jest zamierzone, planowe i systematyczne spostrzeganie zjawisk i procesów dydaktycznych w celu ujawnienia towarzyszących im zmian i zachodzących między nimi związków. Obserwacja może być:

• pośrednia - polega na celowym, systematycznym spostrzeganiu zjawisk i procesów.

• bezpośrednia - osoba bezpośrednio obserwuje dany proces dydaktyczny w jego naturalnym przebiegu.

**Eksperyment - polega na wywoływaniu lub zmianie przebiegu zjawisk lub procesów dydaktycznych przez wprowadzenie do nich jakiegoś nowego czynnika i obserwowaniu powstałych pod jego wpływem skutków. Eksperyment pedagogiczny może przybierać formę eksperymentu:

• laboratoryjnego (wywołuje się dany proces w sztucznym dla niego warunkach)

• naturalnego ( badamy proces w typowych dla niego okolicznościach.

**Testy - są jednym z głównych narzędzi pomiaru w badaniach prowadzonych za pomocą obserwacji i eksperymentu. Są dokładniejsze, bardziej obiektywne i wymierne w porównaniu z innymi metodami kontroli. Zarówno testy dydakt., jak i psychologiczne powinny być rzetelne i trafne, a więc określać stopień dokładności pomiaru. Rodzaje: testy umiejętności elementarnych (czytanie, pisanie), testy wiadomości i umiejętności.

**Wywiad i ankieta - posługujemy się nimi w badaniach dydakty., gdy chcemy uzyskać informacje o tym, co dane osoby wiedzą na temat pewnych zjawisk i procesów. Metoda wywiadu umożliwia zdobycie informacji za pomocą rozmowy. Ankieta umożliwia zdobycie informacji za pomocą kwestionariusza, czyli wydrukowanej listy pytań.

**Analiza dokumentów pedagogicznych - pozwala na wykorzystanie informacji zawartych w programach nauczania, podręcznikach szkolnych, dziennikach lekcyjnych;

**Opracowanie wyników badań - opracowanie wyników badań dydaktycznych wymaga stosowania analiz statystycznych. Analiza ta obejmuje statystyczny opis wyników badań i weryfikację hipotez.

S.O.Z. wyróżnia 6 form zadań do egzaminu: zadania zamknięte - WW wielokrotnego wyboru, D dobieranie, PF prawda/fałsz; zadania otwarte-L z luką, RO rozszerzonej odp., KO krótkiej odp.

System drożny - nie zamyka się dziecku drogi do dalszego kształcenia.

osiągnięte rezultaty

ustalone cele

satysfakcja

wyniki

osiągnięte rezultaty

zaangażowane zasoby(wiedza umiejętności czas)

---