Podatki i Prawo podatkowe
Wykład 1 -28.03.04r. ***
Historia:
Podatek to danina o charakterze publicznym na rzecz władcy, później na rzecz państwa.
XIX w. Nowożytne podatki, konstrukcja zbliżona do obecnych
system podatkowo - ekonomista A. Smith stworzył zasady podatkowe ( poglądy kameralistów), myśl podatkowa przez fizjokratów i kameralistów
Fizjokraci uważali, że podstawą dobrobytu państwa jest działalność rolnicza z której jest czysty dochód nadający się do opodatkowania.
Wyodrębniony grupy:
- właścicieli ziemskich,
- dzierżawców rolnych,
- przemysłowców i rzemieślników uznano za grupę jałową pod względem podatków.
Koncepcje:
- właścicieli ziemskich można opodatkować na podstawie umów dzierżawy lub z posiadanych areałów rolnych,
- dzierżawcy z płodów rolnych,
- produkcja przemysłowców i rzemieślników trafia do rolników i dzierżawców i opodatkowanie ich spowoduje wzrost cen produktów i usług i to uderzy w rolników.
Kameraliści - działalność produkcyjna handlowa jest głównym źródłem opodatkowania. Wprowadzili::
- cło wymiana towarowa na granicy, .
- obieg pieniądza element do opodatkowania.
Kameraliści są przeciwnikami nadmiernego opodatkowania, które powoduje że zaczyna umierać źródło opodatkowania. Dostrzegli konieczność zapewnienia praw podatnikom na podstawie przepisów prawa.
Adam Smith określił katalog praw podatkowych:
zasada dogodności podatków ta zasada wraża się w stwierdzeniu, że podatki należy płacić kiedy jest to wygodne, kiedy podatnik ma środki na zapłacenie podatku ( obecnie stosowany w podatku dochodowym co m-c odprowadzamy podatek a na koniec roku rozliczamy się, ciężar zostaje rozłożony w czasie
1.państwo co miesiąc otrzymuje podatki,
2.państwo jest bardziej bezpieczne z tego tytułu
3.kredytowanie państwa ( po rozliczeniu się z podatkiem państwo ma 3 m-ce zwraca podatek bez odsetek, po 3 m-c ach dopiero zwraca z odsetkami).
- zasada taniości opodatkowania, podatek nie powinien być w nadmiernej wysokości i powinien być tani w utrzymaniu (jak najmniej przechodzić na utrzymanie administracji)
- zasada pewności , podatnik powinien wiedzieć kiedy i w jakiej wysokości ma zapłacić podatek obecnie przyjęte w ramach konstytucyjnych - opodatkowanie w ramach ustawy,
- zasada równomiernego opodatkowania składa się z 2 zasad - korzyści i zdolności płatniczych:
1. korzyści musi zachodzić relacja między wielkością podatku jak płacą obywatele a wielkością korzyści
jakie otrzymują od państwa,
2. zdolności płatniczej, ci którzy więcej zarabiają powinni więcej płacić na podatki.
Obowiązek płacenia podatków jest najbardziej uciążliwy dla podatników traktowany jest jako obowiązek . honorowy.
Konstytucja reguluje 2 kwestie:
- na obywatelu ciąży obowiązek podatkowy,
- legalizowany przez państwo art. 217 konstytucji.
Gwarancje, zasady podatkowe - państwo nie będzie nadużywać swojego prawa:
1. moc podatku tylko w drodze ustawy,
2. nie działanie wstecz prawa podatkowego zasada nieretroakcyjności prawa podatkowego - obywatel ni(
może być zaskakiwany, podatek jest nie wzruszalny reguła podatku jako zobowiązania o charakterze rocznym ( nie ma mian w trakcie roku podatkowego. W latach 95 - 96 w trakcie roku zmieniono
3. zasada odpowiedniego vacatio legis spoczywanie ustawy w czasie
4. praworządności z Konstytucji wynika, że opodatkowanie może wynikać tylko z ustawy, konstrukcja podatku nie może być zmieniona w formie rozporządzenia. Decyzje wydawane przez urzędy muszą być wydawana na podstawie prawa powszechnie stosowanego.
5. zaufania obywatela do państwa - wynika, że podatnik nie może ponosić odpowiedzialności za błędy ustawodawcy, a ustawodawca nie może swoich błędów naprawiać aktami pod ustawowymi.
6. zasada równości podatkowej - wszyscy podatnicy, którzy znajdują się w mniej więcej takiej samej sytuacji majątkowej mają takie same obciążenia. Naruszanie tej zasady jest:
- system decyzji uznaniowej
- system odliczeń i ulg.
Podatkiem jest publiczno prawne nieodpłatne. przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz skarbu państwa. województwa. powiatu lub gminy. wynikające z ustawy podatkowej.
Podmioty na rzecz których płacony jest podatek: Obecnie odprowadzane są tylko na rzecz gminy i Skarbu państwa:
- skarb państwa,
- województwo,
- powiat
- gmina
Cechy podatku:
- świadczenie pieniężne (wyrażony w pieniądzu lub rzeczowo w przeliczeniu na pieniądze)
- publiczno prawne - świadczenie uiszczane na rzecz podmiotu publiczno prawnego podlegają redystrybucji,
- przymusowy jeżeli nie ma dobrowolnego świadczenia to państwo ma prawo egzekwować poprzez egzekucję adm. Prawną w trybie przyśpieszonym,
- bezzwrotny zapłacony podatek nie podlega zwrotowi zostaje przyjęty w sposób ostateczny ( wyjątek nadpłata podatków, która podlega zwrotowi na rzecz podatnika)
- nieodpłatny - tzn. , że jest nie ekwiwalentny (podatnik nie otrzymuje nic w zamian,
- przewłaszczenie środków pieniężnych (zmiana właściciela środków pieniężnych podatnik - państwo)
- jednostronność ustalenia środków - państwo narzuca wolę podatkową, nie konsultuje z podatnikiem, państwo wykorzystuje swoje władztwo podatkowe samodzielnie, jednostronnie.
Daniny to:
- podatki
- opłaty ekwiwalentna
- dopłaty ( w Polsce jako opłaty melioracyjne, elektryfikacyjna, adiacencka ( polega na tym, że wskutek inwestycji przez gminy wzrasta wartość gruntu i rolnik musi ponieść koszty,
- cło
Wykład II - 09.05.04r ***
Konstrukcje podatku
Elementy stałe i nie stałe
l. Podmiot opodatkowania - ten, kto ma zapłacić. Ustawa podatkowa określa, że jest to osoba fizyczna, bez
określenia zdolności do czynności prawnej (i dziecko, które otrzymało spadek).
2. Przedmiot podatku - za co, z jakiego tytułu? Stan faktyczny lub prawny, z którym wiąże się obowiązek
zapłaty podatku.
3. Podstawa opodatkowania - jest to ilościowe lub wartościowe ujęcie przedmiotu podatku. Ujęcie ilościowe
- podatek od nieruchomości (ilość m2 powierzchni), podatek rolny, leśny, od środków transportowych.
Ujęcie wartościowe - podatki dochodowe, vat.
4. Podstawa opodatkowania i podstawa obliczenia podatku często są pojęciami zbieżnymi, ale
i są różnice, np. dochód jest podstawą opodatkowania, a dochód pomniejszony o składki na zus, darowiznę
jest podstawą obliczenia podatku.
5. Stawki podatkowe - kwotowe (podatek od psa, środków transportowych, nieruchomości), procentowe (vat), mieszane (podatek dochodowy od osób fizycznych - kwota +określony procent od nadwyżki). Stawki dzielimy na - stałe i zmienne. Zmienne na degresywne, progresywne
i regresywne.
Stawka stała - podatek liniowy, stawka niezależna od podstawy opodatkowania.
Progresja liniowa - stawka rośnie wraz z podstawą opodatkowania
Progresja opóźniona - stawka rośnie z podstawą opodatkowania, najpierw wolno, potem szybciej.
Progresja przyspieszona - stawka rośnie wraz z podstawą opodatkowania, najpierw szybciej, później wolniej Regresja - stawka spada wraz z podstawą opodatkowania (podatek od czynności prawnych)
Degresja - punkt degresji, od którego stawka jest stała (np.40% podatku od osób fizycznych), lub od tego momentu zaczyna dopiero rosnąć.
6. Ulgi i zwolnienia. Zwolnienie - odpada opodatkowanie (zasiłek pogrzebowy, gry losowe). Ulga
zmniejszenie ciężaru podatkowego. Zwolnienia dzielimy na zwolnienia podmiotowe (zwolniony jest podatnik) i zwolnienia przedmiotowe. Art.2I ustawy o podatku dochodowym wymienia co jest zwolnione
od podatku. Nie ma w tym wykazie ulg podmiotowych.
Art. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wymienia zwolnienia: Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski, Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
7. Sposób zapłaty
8. Termin zapłaty
Obowiązkiem podatkowym - art.4 Ordynacji - jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.
Zobowiązanie podatkowe - art.5 ordynacji - jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy podatków w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonym przepisami prawa podatkowego.
Podstawą obowiązku podatkowego jest ustawa. Zobowiązanie podatkowe wynika z obowiązku podatkowego i go konkretyzuje. Dochód w kwocie wolnej od podatku jest obowiązkiem podatkowym, ale nie rodzi zobowiązania podatkowego.
Jaki charakter ma stosunek zobowiązania podatkowego - strony nie są równorzędne.
Podmiot czynny - uprawniony .
Podmiot bierny - zobowiązany. Dzieli się na podatnika, płatnika i inkasenta.
Podatnikiem - art.7 ordynacji - jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.
Podatkowa grupa kapitałowa - podatnicy szczególni
Płatnikiem - art.8 ordynacji - jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która na podstawie przepisów prawa podatkowego zobowiązana jest do obliczenia wysokości podatku, pobrania od podatnika i wpłacenia w terminie do właściwego urzędu. Płatnikiem jest zakład pracy, notariusz, organ rentowy, inkasent, osoba fizyczna zatrudniająca pracowników.
Inkasentem - art.9 ordynacji - jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która na podstawie przepisów prawa podatkowego zobowiązana jest do pobrania podatku od podatnika i wpłacenia w terminie do właściwego urzędu. Inkasentem jest sołtys, pracownicy administracji samorządowej, osoba pobierająca opłatę targową,
Podatek do budżetu państwa Podatek do budżetu gminy
Podmiotem czynnym jest państwo, ale czy gmina? Są różne koncepcje. Raczej nie, bo gmina nie stanowi podatków, tylko władza państwowa uchwala podatki.
Stosunek zobowiązania podatkowego ma charakter bezwzględny, nie można go przenieść na nikogo innego.
I instancja - Naczelnik Urzędu Skarbowego, wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta lub marszałek województwa, Naczelnik Urzędu Celnego.
II instancja - Dyrektor Izby Skarbowej wobec Naczelnika Urzędu Skarbowego, Dyrektor Izby Celnej wobec Naczelnika Urzędu Celnego, Samorządowe Kolegia Odwoławcze wobec organów administracji samorządowej. Jeżeli przepisy szczególne tak stanowią, to organem I instancji może być Dyrektor Izby Celnej, a także Dyrektor Izby Skarbowej i wtedy organem odwoławczym jest Minister Finansów.
Organy z urzędu muszą przestrzegać właściwość rzeczową i miejscową.
Spory o właściwość rozstrzyga:
I. między naczelnikami urzędów skarbowych działających na obszarze właściwości miejscowej tego samego
Dyrektora Izby Skarbowej - Dyrektor Izby Skarbowej.
2. między naczelnikami urzędów skarbowych na obszarze właściwości miejscowej różnych dyrektorów izb
skarbowych - Minister Finansów. Analogicznie Naczelnicy Urzędów Celnych.
3. między wójtami, burmistrzami, starostą albo marszałkiem a Naczelnikiem Urzędu Skarbowego lub Urzędu Celnego - Sąd Administracyjny.
4. między wójtami, burmistrzami, prezydentami miast i starostami wspólne dla nich Samorządowe Kolegium Odwoławcze a w jego braku Sąd Administracyjny.
5. pomiędzy marszałkami województw Sąd Administracyjny w pozostałych wypadkach Minister Finansów.
Wykład 3 ***
Odpowiedzialność podatnika jest odp. pełną- odpowiada całym swoim majątkiem. Z chwilą zawarcia
związku małżeńskiego między małżonkami powstaje wspólność ustawowa. Każde z małżonków posiada
majątek odrębny oraz wspólny ( dorobkowy). Odpowiedzialność małżonka obejmuje majątek wspólny poza obszarem odpowiedzialności pozostaje majątek odrębny współmałżonka. W przypadku zawarcia umowy przedmałżeńskiej odp. dot. tylko majątku odrębnego. Wspólność ustawowa powstaje z chwila zawarcia związku małżeńskiego wywołuje skutki prawne z chwila podpisania. Jeżeli zaległość podatkowa powstała przed ta data odpowiada majątkiem wspólnym i odrębnym.
Rozdział następuje wskutek: orzeczenia separacji lub rozwodu, ubezwłasnowolnienia małżonka, orzeczeniem sadu.
Płatnicy i inkasenci odpowiadają za niedopełnienie ciążących na nich obowiązków mogą się zwolnić z odpowiedzialności pod warunkiem ze nie pobranie podatku lub nie wpłacenie podatku powstało z winy podatnika np. płatnik może złożyć fałszywe oświadczenie. O odpowiedzialności płatnika i inkasenta decyduje decyzja.
Powstanie zobowiązań podatkowych
2 sposoby l) z mocy przepisów prawa - ex lege
2) w drodze doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego
Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:
l) zaistnienia zdarzenia z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania
2) doręczenie decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość takiego zobowiązania.
Jeżeli przepisy pp nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji a zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób określony w pkt. 1 podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty. Jeżeli jednak w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi że podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie zapłacił w całości lub części podatku nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji organ podatkowy wydaje decyzję w której określa wysokość zobowiązania podatkowego.
l) ex lege - decyzja określająca wysokość zaległości podatkowych ma charakter deklaratoryjny, co oznacza że
ma charakter potwierdzający. W konsekwencji niesie za sobą obowiązek regulowania odsetek za zwłokę.
2) Dec. Organu - tryb decyzyjny - podatek leśny, od gruntu, spadków, istotny jest moment doręczenia decyzji
podatnikowi. Charakter decyzji ustalającej jest taki, że maja charakter konstytutywny czyli jest to decyzja,
której doręczenie wywołuje skutki prawne ( obowiązek zapłaty podatku ).
Zobowiązania podatkowe mogą być zabezpieczenia majątku podatnika przed terminem płatności także na majątku wspólnym, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane a w szczególności gdy podatnik nie uiszcza wymaganych zobowiązań o charakterze publicznym i dokonuje czynności, których skutkiem jest utrata praw własności do majątku. Na podstawie tych samych przesłanek można dokonać zabezpieczenia w toku postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej przed wydaniem decyzji:
l) ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego,
2) określającej wysokość zobowiązania podatkowego,
3) określającej wysokość zwrotu podatku.
Decyzja o zabezpieczeni powinna zawierać przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego a jeżeli jest to decyzja określająca zobowiązanie podatkowe również wysokość odsetek za zwłokę.
Decyzja o zabezpieczeniu wygasa:
1) po upływie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, 2) z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego
3) z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zwrotu podatku.
Skarbowi państwa i jednostce samorządu terytorialnego przysługuje hipoteka na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich z tytułu zobowiązań podatkowych ( powstaje
w drodze decyzji ustalającej) a także z tytułu zaległości podatkowych oraz odsetek za zwłokę. Przedmiotem
hipoteki może być:
l) część ułamkowa nieruchomości jeżeli stanowi udział podatnika,
2) nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej podatnika i jego małżonka,
3) nieruchomość stanowiąca własność wspólnika s.c. z tytułu zaległości podatkowych spółki,
4) użytkowanie wieczyste, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do
lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni, wierzytelność zabezpieczona hipoteką.
Hipoteka przymusowa powstaje przez dokonanie wpisu do księgi wieczystej. Podstawą wpisu są następujące decyzje:
I) ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego,
2) określająca zobowiązanie podatkowe,
3) określająca wysokość odsetek za zwłokę,
4) o odpowiedzialności podatnika lub inkasenta,
5) os.3 i spadkobierców,
6) określająca wysokość zwrotu podatku.
Hipoteka przymusowa jest skuteczna wobec każdorazowego wł. przedmiotu hipoteki i przysługuje jej pierwszeństwo zaspokojenia, przed hipotekami ustanowionym i dla zabezpieczenia innych należności z wyjątkiem hipoteki zabezpieczającej kredyt bankowy. ( gdy kupujemy dom należy żądać od sprzedającego zaświadczenia z urzędu skarbowego i gminy o nie zaleganiu z zobowiązaniami podatkowymi - jeśli ma zaświadczenie to nie ma zagrożenia o ustanowieniu hipoteki przymusowej)
Zastaw skarbowy - dot. rzeczy ruchomych
Skarbowi państwa i jednostce samorządu terytorialnego z tyto zobowiązań podatkowych powstałych w drpdze doręczenia decyzji ustalającej, a także z tyto zaległości podatkowej oraz odsetek za zwłokę przysługuje zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących wł. Współ małżeńska rzeczach ruchomych oraz prawach majątkowych. Zastaw skarbowy powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych. Rejestry prowadzą naczelnicy urzędów skarbowych a centralny rejestr zastawów prowadzi minister finansów. Zastaw skarbowy wpisany wcześniej ma pierwszeństwo przed zastawem wpisanym później. Zastaw skarbowy jest skuteczny wobec każdorazowego właściciela zastawu i ma pierwszeństwo przed jego wierzycielami osobistymi chyba że rzecz ruchoma objęta jest zastawem bankowym. Podstawą wpisu zastawu do rejestru są decyzje podatkowe j.w. w przypadku hipoteki.
Zastaw skarbowy wygasa z mocy prawa z dniem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, z dniem wykreślenia wpisu z rejestru zastawów, z dniem egzekucji poprzez sprzedaż przedmiotu zastawu.
Terminy płatności podatku: ( art.47 )
Jeżeli zobowiązanie podatkowe powstaje w drodze doręczenia decyzji ustalającej to termin płatności podatku wynikającego z takiej decyzji wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji.
Jeżeli podatnik jest obowiązany sam obliczyć i wpłacić podatek za termin płatności uważa się ostatni dzień w którym zgodnie z przepisami pp wpłata powinna była nastąpić. podatek nie zapłacony w terminie traktowany
jest jak zaległość podatkowa. Zaległością jest również nie zapłacona zaliczka i nie zapłacona w terminie rata podatku.
Nienależnie wykazana nadpłata podatkowa jest zaległością podatkową pod warunkiem, że organ podatkowy dokonał jej zwrotu lub naliczenia, również nienależny zwrot podatku.
Konsekwencje:
l) . naliczenie odsetek za zwłokę,
2) ujawniają się zabezpieczenia w postaci hipoteki i zastawu, 3) może zostać wszczęte postępowanie egzekucyjne.
Odsetki za zwłokę są wpłacane zawsze bez wezwania organu podatkowego
Odsetki skarbowe ~ proporcjonalne wliczanie wpłaty odsetek skarbowych, jeśli dokonana wpłata nie okrywa w całości kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę wpłatę tę zalicza się proporcjonalnie n poczet kwoty należności podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę.
Wygasanie zobowiązań podatkowych:
l) efektywne
a) zapłata,
b) pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta,
c) potrącenie,
d) zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku na poczet zaległych lub bieżących zobowiązań podatkowych
e) przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych,
f) przejęcie własności nieruchomości lub praw majątkowych w postępowaniu egzekucyjnym.
2) Nie efektywne
a) zaniechanie poboru,
b) przedawnienie,
c) umorzenie zaległości podatkowych
to rozróżnienie jest zależne od tego czy jest zaspokojony interes podmiotu publicznoprawnego. efektywne sposoby zaliczenia dla płatnika i inkasenta:
l) dokonanie wpłaty
2) zaliczenie nadpłaty lub zaliczenie zwrotu podatku,
3) przejęcie wł. Nieruchomości lub przejęcie praw majątkowych w drodze postępowania egzekucyjnego.
Nie efektywne sposoby dla płatnika lub inkasenta:
l) przedawnienie,
2) umorzenie.
Sposoby zapłaty:
l) podstawowe sposoby zapłaty: zapłata gotówkowa, w obrocie bezgotówkowym,
2) pomocnicze: zapłata podatku papierami wartościowymi -wymaga zgody ministra finansów w formie
rozporządzenia, zapłata czekami opłaty skarbowej lub akcyzy, za pomocą urzędowego blankietu wekslowego.
Przy zapłacie gotówką za termin dokonania zapłaty uważa się dzień wpłacenia kwoty podatku w kasie organu podatkowego lub na rachunek tego organu w banku, w placówce pocztowej, w skok-u, dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta. W obrocie bezgotówkowym za dzień zapłaty uważa się dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika w skoku na podstawie polecenia przelewu.
W stosunku do podatników prowadzących działalność gospodarczą i rozliczających się na podstawie książki przychodów i rozchodów lub ksiąg rachunkowych, istnieje obowiązek rozliczania się w sposób bezgotówkowy. Jeżeli na podatniku ciąży kilka zobowiązań z różnych tytułów to podatnik ma prawo wskazać na poczet którego z zobowiązań dokonuje wpłaty. Jeżeli nie skorzysta z tego prawa wówczas wpłatę zalicza się na poczet zobowiązania podatkowego o najwcześniejszym terminie płatności.
Szczególny sposób wygasania zobowiązania - przeniesie własności praw lub rzeczy może się odbywać na rzecz:
l) skarbu państwa - w zamian za zaległości podatkowego, stanowiące wpływy budżetowe państwa,
2) jednostki samorządu terytorialnego - w zamian za zaliczkę stanowiącą dochody budżetu.
Następuje na wniosek podatnika, za każdym razem mamy do czynienia z umową zawartą pomiędzy podatnikiem a starostą powiatowym, który wykonuje zadania zlecone z zakresu administracji rządowej (skarbem państwa).umowa taka jest zawierana za zgodą właściwego naczelnika DS.
2 przypadek - na rzecz jednostki samorządu terytorialnego - umowa pomiędzy podatnikiem a organem wykonawczym (wójt, burmistrz, prezydent, w powiacie zarząd)umowa wymaga formy pisemnej. Zgoda jest wydawana w formie postanowienia.
Przejęcie własności nieruchomości w egzekucji - wskutek egzekucji i licytacji może nastąpić zaspokojenie.
Zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku
Jako nadpłatę uważa się kwotę nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku pobranego przez płatnika nienależnie lub w kwocie wyższej od należnej zobowiązania podatkowego zapłaconego przez os. 3 lub spadkobiercę w kwotach wyższych od należnych. W przypadku powstania nadpłaty lub zwrotu podatku kwoty te zalicza się w l kolejności na poczet zaległych lub bieżących zobowiązań podatkowych, jeżeli takich nie ma to nadpłata podlega zwrotowi podatnikowi, chyba że złoży on wniosek o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.
Wykład 4 ***
Potrącenia art. 64 i 65
Art.64 dot. potrącenia wierzytelności ze skarbu państwa, 65 - potrącenie względem jednostki samorządu terytorialnego.
Potrącenia następują wtedy kiedy występują 2 wierzytelności wzajemne tj. 2 podmioty są względem siebie uprawnione i zobowiązane. Wierzytelność musi spełniać 3 przesłanki: musi być wzajemna, wymagalna, bezsporna jednej strony podmiot jest dłużnikiem względem skarbu państwa a z drugiej jest wierzycielem z
jakiegoś określonego tytułu. Tylko wtedy wierzytelności mogą być wzajemnie potrącone
Zobowiązania podatkowe i zaległości podatkowe wraz z odsetkami w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa podlegają potrąceniu z wzajemnych bezspornych i wymagalnych wierzytelności podatnika wobec skarbu państwa z tytułu:
l) prawomocnego wyroku wydanego na podstawie art. 417 i 419 KC,
2) prawomocnej ugody sądowej wydanej w sprawie toczącej się na podstawie art. 417 i 419 KC, - dot. szkody
wyrządzonej przez funkcjonariusza publicznego.
3) z tyto nabycia przez skarb państwa nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub
wywłaszczenie nieruchomości na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami - np. inwestycje
drogowe
4) o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie, lub zatrzymanie,
5) z tyto odszkodowania uzyskanego na podst. Przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec
osób represjonowanych za działalność na rzecz bytu państwa polskiego.
6) Odszkodowania orzeczonego decyzja organu administracji rządowej.
Dopuszczalne jest potrącenie wierzytelności podatnika wobec państwowych jednostek budżetowych z tyt. robót budowlanych, dostaw lub usług wykonywanych przez podatnika w trybie ustawy o zamówieniach publicznych.
Potracenia dokonuje się w trybie:
l) na wniosek podatnika - organ podatkowy w trybie decyzji może odmówić potrącenia,
2) z urzędu - organ podatkowy z urzędu dokonuje potrącenia
co do jednostek samorządu terytorialnego:
l) potrącenia można dokonać w oparciu o prawomocny wyrok lub ugodę sądową wydaną w trybie art. 420 KC
2) wywłaszczenia na rzecz jednostki samorządu terytorialnego,
3) odszkodowania orzeczonego w decyzji wydanej przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę
powiatowego lub marszałka województwa,
4) z tyto wierzytelności wobec gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych z ty t.
wykonywanych dostaw, usług na rzecz tych jednostek w trybie ustawy o zamówieniach publicznych.
NIEEFEKTYWNE SPOSOBY WYGASANIA ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH - nie zostaje zaspokojony interes podmiotu publiczno - prawnego.
l) Przedawnienie - instytucja ta opiera się na upływie czasu, ma charakter porządkujący system Prawa.
Rozróżniamy dwa terminy dla przedawnienia:
a) ex lege - przedawnia się z upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego w którym upłynął termin
płatności podatku,
b) zobowiązanie podatkowe nie powstaje jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie nie została doręczona po
upływie 3 lat licząc od końca roku podatkowego w którym powstał obowiązek podatkowy.
5-letni termin przedawnienia ma wówczas miejsce gdy podatnik nie dopełni ciążącego na nim obowiązku tj. nie złoży deklaracji, poda fałszywe dane.
2) umorzenie zaległości podatkowych - instytucja rzadko stosowana. Istnieje możliwość umorzenia zaległości
podatkowy w całości lub w części i może dojść do umorzenia odsetek za zwłokę w całości lub w części. Umorzenie następuje na wniosek podatnika jeśli zostaną spełnione przesłanki: ważny interes podatnika, ważny interes publiczny. Umorzenie jest decyzja uznaniowa organu. Jeżeli zostanie umorzone w całości zobowiązanie to również całe odsetki. Dopuszcza się możliwość umorzenia samych odsetek. Umorzenie z urzędu jeżeli: podatnik zmarł nie pozostawiając majątku, koszty egzekucji przewyższają wartość sporu.
3) zaniechanie poboru - w trybie
a) minister finansów wydaje rozporządzenie w którym wydaje zwolnienie w całości lub części z zaniechania
poboru,
b) zaniechanie na wniose3k podatnika (jeśli spełnione kryteria nieostre uznaniowe)
- uzasadniony interes publiczny,
- ważny interes podatnika.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Podatnik - art. 1 - tylko i wyłącznie osoby fizyczne,
Podatek dochodowy od osób prawnych : os. Prawne, podatkowe grupy kapitałowe, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej z wyjątkiem sc, sj.sk. sk-a.
Art.8 wspólnicy spółek podlegają opodatkowaniu proporcjonalnie do posiadanych udziałów.
Każda osoba fizyczna podlega pod jeden z obowiązków podatkowych :
l) nieograniczony obowiązek podatkowy: os. Fizyczne z miejscem zamieszkania na terytorium RP.
Konsekwencja - osoby te płacą podatek dochodowy od os. Fizycznych od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów o ile umowa o zapobieganiu podwójnemu opodatkowani nie stanowi inaczej.
2) Ograniczony obowiązek podatkowy - podlegają os. Fizyczne które nie mają miejsca zamieszkania na terytorium RP. Konsekwencja - osoby te płacą podatek dochodowy od całości dochodów osiąganych na terytorium RP o ile umowa o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu nie stanowi inaczej. Aby uniknąć podwójnego opodatkowani zawiera się umowy dwustronne z zachowaniem zasady wzajemności.
Wspólne opodatkowanie - ustawodawca dopuszcza w 3 przypadkach
1) małżonkowie,
2) osoby samotnie wychowujące dzieci,
3) małoletni wraz z rodzicem.
Warunki wymagane dla małżonków:
l) podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, 2) małżeństwo trwa pełny rok kalendarzowy,
3) wspólność małżeńska trwa pełny rok podatkowy
4) złożyli wniosek o wspólne opodatkowanie
osoby samotnie wychowujące dzieci - za taką uważa się jednego z rodziców, albo opiekuna prawnego... dzieckiem jest osoba małoletnia, która pozostaje na wychowaniu... bez względu na wiek, jeśli jest pobierany zasiłek pielęgnacyjny, dzieci uczące się do 25 roku życia.
Dochody małoletnich podlegają łączeniu z rodzicem z wyjątkiem dochodów małoletnich z ich pracy, stypendiów, dochodów uzyskanych z przedmiotów oddanych do ich swobodnego użytku.
Ustawy nie stosuje się do ( art.2 ):
l) przychodów z działalności rolniczej z wyjątkiem działów specjalnych produkcji rolnej,
2) przychodów z gospodarki leśnej,
3) przychodów podlegających opodatkowaniu na podstawie ustawy o spadkach i darowiznach,
4) przychodów wynikających z czynności które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,
5) przychody z tyto podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej
wspólności ustawowej.
Art. 10 katalog!! źródeł przychodów (otwarty )
Przychód - otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze, wartość pieniężna ( pap. wartościowe czeki weksle) a także wartość świadczeń w naturze oraz wartość innych nieodpłatnych świadczeń ( bony towarowe, możliwość korzystania z lokalu)
Koszty - wszelkie koszty poniesione przez podatnika celem uzyskania przychodu:
l) potrącane,
a) pełne,
b) zryczałtowane,
2) nie potrącane.
w polskim systemie obowiązuje progresja ciągła 19 %, 30 %, 40 % .
pobór podatku:
l ) miesięczny pobór zaliczki do 20 dnia m-c a następnego,
2) rozliczenie roczne do 30.04. w drodze samo obliczenia przez podatnika lub w drodze naliczenia przez
płatnika.
Obowiązki płatnika:
l) pobór zaliczki miesięcznej,
2) informacja dla podatnika pit 11 do końca lutego roku następnego za rok poprzedni,
3) podatnik może złożyć wniosek o pełne rozliczenie przez płatnika do 10 stycznia pod warunkiem, że osiąga
przychód tylko i wyłącznie u płatnika, nie korzysta z odliczeń, nie korzysta ze wspólnego opodatkowania.