Przedmiot prawa gospodarczego
To relacje powstające pomiędzy przedsiębiorcami (obrót handlowy) a także między przedsiębiorcami a organami administracji publicznej (obrót gospodarczy). Prawo gospodarcze reguluje stosunki między przedsiębiorcami lub między przedsiębiorcami a organami administracji publicznej.
Aspekty prawa gospodarczego:
I Aspekt prywatno-prawny - relację między przedsiębiorcami charakteryzują się równorzędnością (są równi względem siebie i sami decydują o tym, czy wchodzić w relacje z innymi przedsiębiorcami). Ta cecha odnosi się do obrotu handlowego. Prawo handlowe obejmuje stosunki pomiędzy przedsiębiorcami, a więc samodzielnymi podmiotami prawa. Przedsiębiorcy mogą działać w obrocie handlowym w następujących formach organizacyjno-prawnych:
1 ) Osoby fizyczne
2 ) Osoby prawne a ) Spółki cywilne b) Spółki handlowe : *Spółki osobowe (jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne) * Spółki kapitałowe (z o.o., akcyjne)
3 ) Państwowe osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą przedsiębiorstwa państwowe, tworzone przez Ministra Gospodarki lub Radę Ministrów)
4)..Przedsiębiorstwa komunalne (tworzone przez gminy, organy samorządowe)
5) Spółdzielnie
6)Podmioty „non profit” (nie są traktowane przez prawo jako przedsiębiorstwa, gdyż nie prowadzą działalności dla zysku, lecz dla realizacji pewnych celów osoby prawnej)
*Fundacje *Stowarzyszenia * Partie polityczne *Związki wyznaniowe
7)..Przedsiębiorstwa zagraniczne * Podmioty podstawowe działalności gospodarczej - podmioty zakładające swoja główną siedzibę w innym kraju *Podmioty wtórne działalności gospodarczej - podmioty świadczą swoje usługi lub prowadza inną działalność gospodarczą na zasadzie przedstawicielstwa lub oddziału w innym kraju
Jeśli w obrocie handlowym występują elementy transgraniczne to regulowany jest on
prawem Unii Europejskiej. Natomiast jeśli przedsiębiorca prowadzi działalność na terenie
swojego kraju i nie wykracza ono poza jego granice to regulowana jest ona prawem krajowym.
II Aspekt publiczno-prawny - stosunki między przedsiębiorcami a organami administracji publicznej charakteryzują się nierównorzędnością (organy administracji publicznej dysponują kompetencjami władczymi, przez co mogą wydawać nakazy lub zakazy względem przedsiębiorców) Ta cecha odnosi się do obrotu gospodarczego.
Jeśli przedsiębiorca będzie prowadził działalność poza granicami swojego kraju to będzie ona podlegała prawu Unii Europejskiej (przedsiębiorca będzie odpowiadał przed Radą Unii Europejskiej).
Źródła prawa gospodarczego:
1 )..Źródła prawa publicznego:
a) Źródła w Polsce * Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - ma najwyższą moc prawna * Ustawy - Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z 2004 roku, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z 2000 roku, Ustawa z zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 1993 roku) * Inne akty normatywne o mocy ustawy, a w tym ratyfikowane umowy międzynarodowe *
b)..Źródła w Unii Europejskiej * Traktat o Wspólnocie Europejskiej (traktat z Maastricht z 1993 roku) - ma pierwszeństwo przed Konstytucja RP * Traktat o Unii Europejskiej (traktat z Nicei z 2000 roku) - ma pierwszeństwo przez Konstytucja RP * Rozporządzenia rady Unii Europejskiej (rozporządzenia wspólnotowe) - maja pierwszeństwo przed ustawami krajowymi
2). Źródła prawa prywatnego
a) Źródła w Polsce *Przepisy Kodeksu Cywilnego * Przepisy Kodeksu Spółek Handlowych
b) Źródła w Unii Europejskiej * Standardy Europejskie wprowadzane w danym kraju po okresie 5 lat od chwili ich uchwalenia przez Radę Unii Europejskiej
Konstytucyjne zasady ustroju gospodarczego
Konstytucja z 17 października 1997 roku określa ustrój gospodarczy jako ustrój oparty na tzw. społecznej gospodarce rynkowej (wszystkie decyzje odnośnie gospodarki powinny być podejmowane na podstawie dialogu społecznego pomiędzy partnerami społecznymi)
Podstawy gospodarki rynkowej:
1) Własność (bez względu na jej formę)
a)Własność prywatna -odnosi się do działalności gospodarczej, obejmuje środki produkcji
.b)..Własność osobista - nie odnosi się do działalności gospodarczej, obejmuje przedmioty codziennego użytku
c) Własność państwa - Skarb Państwa
d).Własność państwowych jednostek organizacyjnych - przedsiębiorstwa państwowe
e)..Własność komunalna - własność gminy, samorządu terytorialnego itp.
Własność jest chroniona bez względu na formę.
Wywłaszczyć można z własności publicznej jeśli
istnieje interes publiczny i za odpowiednim odszkodowaniem.
2)..Swoboda
Aspekty zasady swobody działalności gospodarczej:
a) Swoboda decydowania o podjęciu działalności gospodarczej
b)..Swoboda decydowania i wyboru działalności gospodarczej
c)..Swoboda doboru formy organizacyjno-prawnej prowadzenia działalności gospodarczej
d).Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej (swoboda doboru partnerów gospodarczych)
e)..Swoboda wejścia w stosunki prawne z odbiorcami, konsumentami i klientami
Ograniczenia swobody działalności gospodarczej:
a)..W prawie Unii Europejskiej swobodę jako swobodę podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w dowolnym kraju członkowskim można ograniczyć ze względu na bezpieczeństwo, porządek i zdrowie publiczne. Te ograniczone musza być
uzasadnione :* Celami integracji europejskiej *Nie powodowaniem uszczerbku w rynku UE
b)..Ograniczenia w prawie polskim mogą być dokonywane, gdy istnieje istotny interes publiczny, a ograniczenie zostało dokonane ustawowo.
Aby podmiot mógł zostać przedsiębiorcą musi najpierw założyć przedsiębiorstwo, w którym będzie prowadził działalność gospodarczą
Działalność gospodarcza (Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej art. 2 i 3)
Za działalność gospodarczą ustawa uważa zarobkową działalność o następującym charakterze:
* Działalność wytwórcza (produkcyjna) - wytworzony produkt trafia na rynek i uzyskując cen ę staje się towarem
* Działalność budowlana - polega na wszelkich czynnościach, których ostatecznym rezultatem są budowle ich rozbudowa, modernizacja i wyburzenie
*Działalność handlowa - towar zostaje wprowadzony na rynek i jest przedmiotem dalszego obrotu, handlowiec to pośrednik między konsumentem a wytwórcą
* Działalność usługowa - odpłatne świadczenia jednego podmiotu na rzecz drugiego podmiotu zaspokajające jego potrzeby
* Poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż - działalność ta wymaga koncesji lub zezwolenia; złoża są co do zasady znacjonalizowane, a więc stanowią własność państwa, chyba ze prawo stanowi inaczej (złoża płytkie należą do właściciela gruntu)
* Działalność zawodowa (profesjonalna) - wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły
Jeśli działalność nie spełnia cech którejkolwiek z tych kategorii nie jest działalnością gospodarczą (nie jest działalnością zarobkową)
Poprzez rozróżnienie rodzajów działalności gospodarczej może stymulować takie działania na rynku, które zaspokajają potrzeby społeczeństwa.
Do działalności gospodarczej nie zaliczymy:
* Działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych ora chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego
* Działalności agroturystycznej
Przedsiębiorca
To ten kto podejmuje i prowadzi działalność gospodarczą. Przedsiębiorcą może być:
a)..Osoba fizyczna - to każdy człowiek od chwili urodzenia do chwili śmierci. Osobie fizycznej przysługuje zdolność prawna (ma prawa i obowiązki) oraz zdolność do czynności prawnych (możność nabywania praw i obowiązków)
b)..Osoba prawna - nie może nią być osoba fizyczna. Osobom prawnym jako tworom organizacyjnym przysługują pewne prawa i obowiązki. Posiadają zatem zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, lecz ograniczona celem powołania do życia osoby prawnej i prawem odnoszącym się do określonej jednostki organizacyjno-prawnej. Przykładami osób prawnych są: * Spółki kapitałowe prawa handlowego 9spółka akcyjna, spółka z o. o.) * Spółdzielnie * Przedsiębiorstwa (państwowe, komunalne)
c)..Jednostki organizacyjne nie będące osobami prawnymi, lecz posiadające zdolność prawna i zdolność do czynności prawnej, o ile w wykonują działalność gospodarczą w swoim imieniu (ułomne osoby prawne) * Spółki osobowe prawa handlowego 9spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna)
* Wspólnoty mieszkaniowe
Przedsiębiorcy działają na własny zysk i na własny rachunek. Osoba prawna i ułomna osoba prawna może działać w obrocie gospodarczym za pomocą swoich organów (dyrektor, zarząd) i pełnomocników.
Przedsiębiorstwo (Kodeks cywilny art. 55)
Jest to zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej.
Składniki przedsiębiorstwa:
* Nazwa przedsiębiorstwa - która w szczególności w odniesieniu do spółek handlowych jest określana mianem firmy (powinna indywidualizować przedsiębiorstwo i być zgodna z charakterem działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo)
* Własność rzeczy ruchomych i nieruchomych - działki, hale produkcyjne, samochody
* Prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości
* Wierzytelności - to uprawnienia do żądania spełnienia pewnego świadczenia przez dany podmiot * Środki pieniężne * Koncesje, zezwolenia * Patenty i inne prawa własności przemysłowej * Majątkowe prawa autorskie * Tajemnica przedsiębiorstwa
* Księgi i dokumenty związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez przedsiębiorstwo
Pojęcie przedsiębiorcy jest definiowane zarówno w polskim prawie gospodarczym jak i w prawie gospodarczym Unii Europejskiej. Głównym mankamentem definicji przedsiębiorcy w polskim prawie gospodarczym jest eliminowanie uznania za przedsiębiorcę spółki prawa cywilnego, która to zostaje podejmowana na podstawie przepisów prawa cywilnego dla realizacji określonych celów. Natomiast polskie prawo gospodarcze uznaje za przedsiębiorcę każdego wspólnika w/w spółki.
Prawo Unii Europejskiej za przedsiębiorcę uznaje: * Osobę fizyczną * Spółki
Jeśli w działalności gospodarczej danego przedsiębiorstwa przejawia się element transgraniczny to podlega ona przepisom prawa Unii Europejskiej.
Prawa przedsiębiorców:
A Uniwersalne prawa - odnoszą się do każdego przedsiębiorcy. Wiążą się z podjęciem, wykonywaniem i zakończeniem działalności gospodarczej. Prawa te nie są absolutne, to znaczy, że ustawodawca ustala sposób realizacji tych uprawnień i je ogranicza.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej mówi, iż państwo udziela przedsiębiorcom pomocy publicznej która musi być dokonywana w zgodzie przepisami UE (jedno państwo nie może wspomagać swoich przedsiębiorstw kosztem przedsiębiorstw innych państw poza szczególnym sytuacjami)
B Prawa nie mające charakteru uniwersalnego - które wynikają z przepisów prawa cywilnego i odnoszą się do relacji między wierzycielem a dłużnikiem (zobowiązania)
Dłużnika z wierzycielem łączy węzeł zobowiązaniowy (stosunek zobowiązaniowy). To stosunek prawny, na którego podstawie dłużnik ma obowiązek spełnić świadczenie wobec wierzyciela, natomiast wierzyciel ma prawo domagać się od dłużnika spełnienia tego świadczenia (działania lub zaniechania). Świadczenia muszą być wymagalne (moment wymagalności ustala umowa) Wystąpienie z żądaniem świadczenia to roszczenie o spełnienie świadczenia.
C Prawa wynikające z aktów administracyjnych - obowiązki władz administracji publicznej: * Wspieranie przedsiębiorczości - tworzenie dogodnych warunków do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, a w szczególności mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw * Załatwianie spraw przedsiębiorców bez zbędnej zwłoki * Obowiązek interpretacji sytuacji gospodarczej danego przedsiębiorstwa
* Obowiązek współpracy z przedsiębiorstwami zrzeszonymi
D Prawa, które dotyczą tylko przedsiębiorstw danego rodzaju - które są rozróżniane według: * Rodzaju działalności gospodarczej * Wielkość przedsiębiorstwa (mikro, małe, średnie przedsiębiorstwa)
Obowiązki przedsiębiorców:
1)..Obowiązek spełnienia przesłanki w zakresie:
a).Wpisu do rejestru działalności gospodarczej - odnosi się do osób fizycznych jako przedsiębiorcy, spółek cywilnych, które powinny dokonać wpisu do ewidencji działalności gospodarczej
b).Wpisu do rejestru działalności - odnosi się do pozostałych podmiotów, które są przedsiębiorcami (osoby prawne i ułomne osoby prawne)
c).Wpisu do rejestru działalności regulowanej - odnosi się do zawodów regulowanych, do wykonywania których potrzebne są określone umiejętności i kwalifikacje (w Polsce jest ok. 300 zwodów regulowanych)
2).Obowiązek uzyskania NIP przez przedsiębiorcę
3).Obowiązek ogólny dotyczący wykonywania działalności gospodarczej zgodnie z przepisami prawa a w szczególności z przepisami z zakresu ochrony życia, zdrowia, moralności publicznej, ochrony środowiska
4).Obowiązek wykonywania działalności gospodarczej w sposób uczciwy wobec innych przedsiębiorców i konsumentów - oznacza szanowanie uczciwej konkurencji, obyczajów innych przedsiębiorców i konsumentów a także decyzji konsumentów.
5).Obowiązek uzyskania zgody, koncesji i przestrzeganie specjalistycznych przepisów przez przedsiębiorców prowadzących działalność regulowaną
Działalność regulowana - to działalność która może być prowadzona osobiście przez usługodawcę wobec usługobiorców
6).obowiązek związany z obrotem towarowym - umieszczenie na towarze lub jego opakowaniu instrukcji lub informacji w języku polskim, która identyfikuje przedsiębiorcę (nazwa przedsiębiorcy, adres, nazwa towaru, receptura).
Elementy oferty towarowej, które muszą być spełnione przez przedsiębiorcę:
a). określenie firmy b) podanie numeru NIP c) podanie siedziby i adresu przedsiębiorcy d) warunek posiadania rachunku bankowego, umożliwiającego dokonywanie transakcji w obrocie towarowym: * gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca * jeśli jednorazowa wysokość transakcji przekracza 15000 euro
Krajowy Rejestr Sądowy - został wprowadzony ustawa z 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym.. NA początku zakładano, ze wszyscy przedsiębiorcy mają podlegać tylko wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, lecz okazało się to niemożliwe ze względu na dużą liczbę przedsiębiorców podlegających wpisowi (sparaliżowałoby to pracę sadów rejestrowych)
Zasady funkcjonowania KRS:
1) Zasada sądowej rejestracji - rejestr prowadzi sąd rejestrowy, stanowiący wydział sądu
rejonowego
2).Zasada jawności rejestru - polega na udostępnianiu informacji uwzględnionych w rejestrze każdemu podmiotowi, który wykaże interes prawny do uzyskania takich informacji (wyciągi, wypisy itp.). Informacja ta zostaje przekazana w sposób zautomatyzowany, a więc poprzez wydruk z Centralnej Informacji KRS.
Centralna Informacja KRS obejmuje: I grupę podmiotów (rejestrowane osoby prawne, którym przysługuje osobowość prawna) oraz II grupa podmiotów (pozostałe podmioty nie mające osobowości prawnej)
3).Wszystkie wpisy do KRS podlegają ogłoszeniu w powszechnym dzienniku zwanym Monitorem Sądowym i Gospodarczym
4).Każdy podmiot, który jest zobowiązany do złożenia wniosku o wpis do rejestru ma obowiązek aktualizacji danych. Podmiot obowiązany do dokonania wpisu nie może powoływać się wobec osób trzecich, działających w dobrej wierze, na dane, które nie zostały wpisane lub zostały wykreślone z rejestru.
Obowiązek wpisu do rejestru ciąży na: * Spółkach z o. o. * Spółkach akcyjnych
* Spółdzielniach * Przedsiębiorstwach państwowych * Spółkach jawnych
* Spółkach komandytowych * Spółkach partnerskich * Spółkach komandytowo-akcyjnych * Jednostkach badawczo-rozwojowych * Towarzystwach Ubezpieczeń Wzajemnych * Oddziałach zagranicznych spółek posiadających osobowość prawną działających w Polsce
Informacje podlegające rejestracji: * Forma prawna przedsiębiorcy * Numer REGON
* Miejsce lub firma przedsiębiorcy * Dane wspólników * Adres (os. fizyczne) lub siedziba (os, prawne) * Informacje o filiach lub oddziałach * Liczba i wysokość wkładów poszczególnych wspólników (spółka z o. o.) * Dane dotyczące organu założycielskiego (przedsiębiorstwo) * Zasady reprezentacji w obrocie prawnym * Dane o organach nadzoru * Zasady pełnomocnictwa lub prokury * Rodzaj działalności gospodarczej według PKD (Polska Klasyfikacja Działalności) lub EKD (Europejska
Klasyfikacja Działalności) * Data przedstawienia bilansu (osoby prawne zobowiązane do
corocznego sprawozdania) * Dane dotyczące strat i możliwości ich pokrywania
Struktura KRS: * Rejestr przedsiębiorców * Rejestr stowarzyszeń i innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i zakładów opieki zdrowotnej * Rejestr dłużników niewypłacalnych
Ewidencja Działalności Gospodarczej:
Zasady funkcjonowania Ewidencji Działalności Gospodarczej:
* Ewidencja jest prowadzona przesz jednostki samorządu terytorialnego (wójt, burmistrz, prezydent miasta) właściwe do miejsca zamieszkania lub siedziby przedsiębiorcy
* Ewidencja jest prowadzona w sposób informatyczny * Ewidencja jest jawna
* Dostęp do danych ma każdy kto wykaże interes prawny do uzyskania informacji
* Obowiązek aktualizacji danych ciąży na samym przedsiębiorcy
Struktura Ewidencji Działalności Gospodarczej:
Składa się ona z Akt ewidencyjnych, zawierających dane zawarte we wniosku o wpis do ewidencji a także dane uzupełniające lub prostujące dane zawarte w e wniosku
Dane podlegające ewidencji: * Adres * Firma przedsiębiorcy * PESEL * NIP
* Miejsce zamieszkania lun siedziby * Przedmiot działalności gospodarczej * Osoba fizyczna - informacje o związku małżeńskim * Informacje o pełnomocnictwie
Rejestr Działalności Regulowanej
W zależności od tego jaką działalność regulowana zamierza podjąć przedsiębiorca, musi ona zostać zarejestrowana przez odpowiedni organ władzy publicznej (Ministrowie). Organy te są regulowane przez odpowiednie ustawy dotyczące ich działalności.
Rejestr Działalności Gospodarczej opiera się na takich samych zasadach funkcjonowania jak w przypadku KRS. Wniosek dotyczący wpisu do Rejestru Działalności Regulowanej zawiera takie same dane jak wniosek wpisu do KRS a poza tym potwierdzenie kwalifikacji potrzebnych do wykonywania określonej działalności regulowanej.
Koncesja - jest wyjątkiem od zasady, iż w danej działalności gospodarczej podmiotem upoważnionym do jej prowadzenia jest państwo lub państwowe podmioty prawne
(państwo ma monopol na wykonywanie określonej działalności)
Cechy koncesji: * Może być udzielana wyłącznie przez organy administracji rządowej wskazane we właściwych ustawach w odniesieniu do uregulowanych ustawowo dziedzin działalności gospodarczej. * Koncesja jest rodzajem decyzji administracyjnej, a więc podlega kontroli pod względem legalności. * Jest udzielana na czas ściśle określony
* Organem koncesyjnym jest organ administracji rządowej (Mister lub Wojewoda)
Zezwolenie - państwo nie posiada monopolu na wykonywanie określonej działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy, którzy spełniają warunki zawarte w ustawie dostają zezwolenie na wykonywanie tej działalności.
Cechy zezwolenia: * Jest udzielane przez organy samorządowe (Wójt, Burmistrz, Prezydent Miasta) * Zezwolenie jest decyzją administracyjną, a więc podlega kontroli legalności * Nie jest limitowane czasowo (jest bezterminowe)
Sfery działalności koncesyjnej: * Poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie kopalin a także działalności towarzyszące * Wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją, a także technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym
* Wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie i dystrybucja paliw oraz energii * Ochrona osób i mienia * Rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych * Przewozy lotnicze
Przykładowe dziedziny wymagające uzyskania zezwolenia: * Obrót hurtowy na terenie kraju napojami alkoholowymi * Urządzanie i prowadzenie gier losowych
* Prowadzenie działalności na specjalnej strefie ekonomicznej * Prowadzenie działalności w zakresie wywozu nieczystości * Obrót środkami odurzającymi
* Wytwarzanie tablic rejestracyjnych * Działalność maklerska * Tworzenie lub rozpoczynanie działalności przez bank * Eksploatacja linii telefonicznych * Zbiorowe zaopatrywanie w wodę * Wykonywanie przewozów (poza przewozami lotniczymi) * Działalność ubezpieczeniowa
Postępowanie koncesyjne:
a).Złożenie przez przedsiębiorcę wniosku o udzielenie lub zmian ę koncesji. Wniosek powinien zawierać: Adres siedziby firmy, REGON, NIP, zakres i rodzaj działalności na którą ma być wydana koncesja
b). Badanie wniosku przez organ upoważniony do wydawania koncesji, które odbywa się w okresie od 1 do 6 miesiące. Badanie przebiega na podstawie Kodeksu Postępowania Administracyjnego i polega na sprawdzeniu czy przedsiębiorca złożył kompletny wniosek oraz czy spełnia warunki potrzebne do wykonywania określonej działalności gospodarczej.
c).Podjęcie decyzji o udzieleniu koncesji lub decyzji odmownej. Występują tutaj dwie sytuacje: * Liczba udzielanych przez dany organ koncesji nie jest ograniczona * Liczba udzielanych przez dany organ koncesji jest ograniczona - ustawodawca nakłada obowiązki na organ wydający koncesję: - Ogłoszenie w Monitorze Polskim liczbę koncesji, jaka jest do rozdysponowania, - Ogłoszenie jakie warunki musi spełnić przedsiębiorca, żeby koncesję uzyskać - Ogłoszenie miejsca i terminu składania wniosków oraz na jaki okres koncesja jest udzielana - Ogłoszenie listy przedsiębiorców, którym została udzielona koncesja
Powody odmowy wydania koncesji:* Przedsiębiorca nie spełnia warunków do prowadzenia danej działalności * Przedsiębiorca narusza obronność i bezpieczeństwo obywateli * Limit udzielanych koncesji został wyczerpany
Działania kontrolne organu koncesyjnego obejmują: * Sprawdzenie, czy przedsiębiorca przestrzega warunków prowadzenia danej działalności * Sprawdzenie, czy przedsiębiorca nie stwarza zagrożenia dla obronności i bezpieczeństwa *
Kontrolerzy posiadający identyfikatory organu koncesyjnego mogą wejść na do siedziby przedsiębiorcy, żądać pisemnego wyjaśnienia czy dostępu do danych dotyczących prowadzenia działalności
Przyczyny cofnięcie lub zmiany koncesji:
1).Sąd zakazał prawomocnym orzeczeniem wykonywania działalności
2).Przedsiębiorca nie podjął działalności w ustalonym terminie
3).Przedsiębiorca ogłosił upadłość
Promesa koncesji - to przyrzeczenie wydania koncesji przez organ. Jest ona motywowana tym, ze większość działalności wymagających uzyskania koncesji wymaga również przygotowania się do jej wykonywania (a więc nakładów). Okres ważności promesy jest określany w sposób indywidualny w zależności od okoliczności (jednak nie może być krótszy niż 6 miesięcy).
Mikro przedsiębiorca - to przedsiębiorca, który w wybranym roku:
1.) Zatrudniał mniej niż 10 pracowników (średnie roczne zatrudnienie, odnoszące się do pełnych etatów) 2 ) Osiągnął roczny obrót netto nie przekraczający w złotych 2 mln euro i uzyskał wartość aktywów finansowych nie większy niż 2 mln euro (na podstawie średniego kursu NBP na koniec roku)
Mały przedsiębiorca - to przedsiębiorca, który w wybranym roku:
1).Zatrudniał mniej niż 50 pracowników (średnie roczne zatrudnienie, odnoszące się do pełnych etatów) 2) Osiągnął roczny obrót netto nie przekraczający w złotych 10 mln euro i uzyskał wartość aktywów finansowych nie większy niż 10 mln euro
Średni przedsiębiorca - to przedsiębiorca, który w wybranym roku:
1).Zatrudniał mniej niż 250 pracowników (średnie roczne zatrudnienie, odnoszące się do pełnych etatów) 2) Osiągnął roczny obrót netto nie przekraczający w złotych 50 mln euro i uzyskał wartość aktywów finansowych nie większy niż 43 mln euro
Nie można uznać za mikro-, małego i średniego przedsiębiorcę, jeśli inni przedsiębiorcy, Skarb Państwa lub JST w odniesieniu do takiego przedsiębiorcy posiadają co najmniej 25% wkładów lub akcji, co najmniej 25% udziału w zyskach, co najmniej 25% głosów na Walnym Zgromadzeniu.
Mikroprzedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy to kategorie obecne w prawie Unii Europejskiej. Są on uprzywilejowanymi przedsiębiorcami w obrocie gospodarczym (w odniesieniu do form pomocy ze środków publicznych).
Obowiązki organów władzy publicznej w stosunku do mikro-, małych i średnich przedsiębiorców:
1).Obowiązek inicjacji zmian przepisów niekorzystnych dla tych przedsiębiorców. Zmiany te mają dotyczyć zasad dostępu do środków finansowych tych przedsiębiorstw.
Wpieranie instytucji finansowych (banków) stwarzających dogodne
2).warunki finansowania inwestycji tych przedsiębiorców
3).Obowiązek rządu wyrównania warunków wykonywania działalności gospodarczej ze względu na tzw. obciążenia publiczno-prawne (podatki)
4).Ułatwianie dostępu do informacji, szkoleń i doradztwa
5).Promowanie współpracy tych przedsiębiorców z innymi przedsiębiorstwami
Uprawnienia mikro-, małych i średnich przedsiębiorców:
1).występowanie o dofinansowanie planów inwestycyjnych i szkolenie
2).występowanie o sfinansowanie kosztów inwestycji budowlanych, zakupu środków trwałych, narzędzi i aparatury
3).występowanie o sfinansowanie infrastruktury technicznej
4).występowanie o sfinansowanie zakupu patentów, licencji, know-how.
W odniesieniu do nieuczciwej konkurencji obowiązują zasady kontynentalne (czyli możliwość dochodzenia swoich praw na drodze postępowania cywilnego)
Czyn nieuczciwej konkurencji - jest to takie działanie przedsiębiorcy sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, które zagraża bądź narusza interes innego przedsiębiorcy czy konsumenta (definicja klauzuli generalnej). Ta definicja umożliwia podciągnięcie pod ten zwrot różnych działań i przedsiębiorców.
Przykłady nieuczciwej konkurencji:
1).oznaczenie przedsiębiorstwa - wprowadzające w błąd (mylnie wskazuje na zakres działalności danego przedsiębiorstwa)
2).fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenie geograficzne towaru lub usługi - nazwa danego towaru może sugerować jego pochodzenie, co odbija się na jego cenie
3).naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa - jeden z przedsiębiorców wchodzi w posiadanie informacji dotyczących innego przedsiębiorcy i wykorzystuje je dla swoich potrzeb
4).nakłanianie do danego rozwiązania bądź nieuczciwego zachowania
5).utrudnianie dostępu do rynku 6).nieuczciwa lub zakazana reklama
Poszkodowany przedsiębiorca, który padł ofiarą nieuczciwej konkurencji może wystąpić o nałożenie
1) Odpowiedzialności cywilnej * Zaniechanie nieuczciwej konkurencji * Usunięcie skutków działań nieuczciwej konkurencji * Żądanie złożenia oświadczenia w środkach masowego przekazu o odpowiedniej treści * Naprawienie szkody na zasadach ogólnych (odszkodowanie) * Wydane bezpodstawnie uzyskanych korzyści * Zniszczenie produktów, które zostały wprowadzone na rynek na skutek nieuczciwej konkurencji
Roszczenia cywilne są ograniczone w czasie i ulegają przedawnieniu po 3 latach.. Z roszczeń tych mogą korzystać również organizacje konsumentów i przedsiębiorców.
2).Odpowiedzialności karnej
Czyny nieuczciwej konkurencji są zagrożone * kara grzywny lub kara pozbawienia wolności * Ściganie przestępstw następuje na wniosek poszkodowanego.
Prawo antymonopolowe - zapewnia istnienie na rynku konkurencji. Zawarte jest w ustawie z 15 XII 2000 roku o ochronie konkurencji i konsumentów.
Prawo konkurencji zarówno wspólnotowe jak i krajowe reguluje konkurencję od strony negatywnej, tzn. że wskazuje zakazane formy działalności przedsiębiorców.
Źródłami prawa konkurencyjnego UE są:
1).przepisy traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Art. 81-89)
2)akty prawa pochodnego, czyli rozporządzenia, dyrektywy, wytyczne Komisji Europejskiej.
Konkurencja - jest nieodłącznym elementem gospodarki wolnorynkowej i oznacza rywalizację co najmniej 2 podmiotów w dążeniu do osiągnięcia tego samego celu gospodarczego, ale z jednoczesnym działaniem zmierzającym do uzyskania przewagi (korzyści ekonomicznej). Aby zaistniał stosunek konkurencyjny muszą zaistnieć jednocześnie trzy elementy:
1).czasu 2) miejsca 3) towaru lub usługi
Monopol - jest przeciwieństwem konkurencji i oznacza wyłączność w pewnej dziedzinie działalności gospodarczej, która może przysługiwać państwu, ale także określonemu podmiotowi, a także grupie podmiotów (oligopol).
Celem polityki konkurencji realizowanej przez Wspólnotę Europejską jest tworzenie i osiągnięcie systemu zapewniającego konkurencję na rynku wewnętrznym. Wyróżnić można zatem 2 grupy reguł konkurencji:
1)reguły odnoszące się do przedsiębiorców * zakaz zawierania karteli * zakaz nadużywania pozycji dominującej * kontrolę koncentracji przedsiębiorców reguły odnoszące się do państw (prawo subwencyjne) - dotyczy udzielania pomocy przedsiębiorcom przez władze publiczną danego państwa.
Zakaz zawierania karteli:
Jest uregulowany Art. 81 traktatu Wspólnoty Europejskiej. Wymienia 3 formy zmowy kartelowej (różnią się sposobem zawierania): * porozumienie' * decyzja związków
* uzgodnione praktyki
Aby można zastosować prawo wspólnotowe kartel musi wywierać wpływ na handel między państwami członkowskimi, przy czym wystarczy udowodnienie potencjalnego wpływu. Zakazane i karane są porozumienia, które nie odniosły skutku. Prawo wspólnotowe podaje nam przykłady zakazanych karteli. Istotne znaczenie posiadają wytyczne Komisji Europejskiej oraz orzecznictwo Europejskiego trybunału Sprawiedliwości, które wprowadziły pojęcie tzw.
porozumień bagatelnych, biorąc pod uwagę stopień siły rynkowej uczestniczących w nich
przedsiębiorstw wyrażone w procentowym udziale w rynku.
Obecnie za takie porozumienia bagatelne uznaje się: * w przypadku porozumień poziomych (zawieranych między przedsiębiorcami działającymi na tym samym szczeblu obrotu gospodarczego - te porozumienia, w których łączny udział w rynku ich uczestników nie przekracza 10% * w przypadku porozumień pionowych - 15%
Chyba, że w porozumieniu zawarta jest tzw. czarna klauzula (kartele cenowe, podziałowe, kontyngentowe)
Zakres stosowania ustawy (art. 1):
1).Ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów.
2).Ustawa reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, a także antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 3). Ustawa określa także organy właściwe w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. 4) Ustawa nie narusza praw przysługujących na podstawie przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej i przemysłowej, w szczególności przepisów o ochronie wynalazków, wzorów użytkowych i przemysłowych, topografii układów scalonych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych, praw autorskich i praw pokrewnych.
Regulacje dotyczące karteli (art. 5, 6, 7)
Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na:
a).ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów; b). ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji; c) podziale rynków zbytu lub zakupu; d) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków
umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji; e) uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
f) .ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem; g) uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu warunków składanych ofert, w szczególności dotyczących zakresu prac lub ceny.
Zakaz antykonkurencyjnych karteli ma charakter względny, o czym świadczą wyłączenia z zakazu oparte na tzw. regule rozsądku. Są to porozumienia, które przyczyniają się ulepszenia produkcji, dystrybucji towarów, postępu technicznego
Wyłączenia (Art. 7):
1).wyłączenia grupowe - dokonywane przez Komisję europejską w prawie wspólnotowym bądź przez Rade Ministrów w prawie krajowym w drodze rozporządzenia.
2).Wyłączenia indywidualne
Organy stosujące wspólnotowe prawo konkurencji: * Komisja Europejska * Sady Wspólnotowe - rozpatrują odwołania od decyzji Komisji
Bardzo ważna dla wykrywania tych porozumień ma wprowadzona przez Komisje Europejską tzw. polityka łagodniejszego traktowania przedsiębiorców współpracujących.
Nadużywanie pozycji dominującej:
Aby skutecznie zastosować zakaz nadużywania pozycji dominującej należy udowodnić przedsiębiorcy lub grupie przedsiębiorców pozycji dominującej i jej nadużywanie. Proces ten poprzedza ustalenie rynku właściwego, na jakim działa przedsiębiorca.
Posiadanie pozycji dominującej (art. 4.p. 9) - podstawowym wyznacznikiem jest udział w rynku przy czym w prawie wspólnotowym nie ma żadnych wyraźnych wskazówek a tym zakresie. W prawie polskim mamy definicję takiego przedsiębiorcy - domniemanie 30% udziału w rynku.
Przykłady nadużywania (art. 8.):
* bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów; * ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów; * stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji; * uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy; * przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji;
* narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści; * stwarzaniu konsumentom uciążliwych warunków dochodzenia swoich praw.
Nadmierna koncentracja
Koncentracja nie jest generalnie zakazana, jednak ponieważ powoduje ona zmianę pozycji na rynku przedsiębiorcy, który jej podlega, dlatego tez zarówno prawo wspólnotowe jak i prawo krajowe przewiduje nadzór nad koncentracją.
Organami właściwymi do sprawowania nadzoru są: * Komisja europejska * Prezes Urzędu Konkurencji i Konsumentów
Organom tym zgłoszony powinien zostać zamiar dokonania koncentracji.
Formy koncentracji (Art. 12. 2 i 3): 1) Fuzja albo inkorporacja 2) Przejęcie kontroli lub majątku * Konsorcjum * Objecie co najmniej 20% akcji lub udziałów * Unia personalna * Rozpoczęcie wykonywania transakcji
Dopuszczalność pomocy publicznej dla przedsiębiorstw - w Unii Europejskiej istnieje zakaz udzielania pomocy publicznej przedsiębiorstwom. Jednak w ściśle określonych sytuacjach pomoc ze środków publicznych może być udzielana.
Państwa członkowskie są ograniczone zasadami przekazywania pomocy publicznej dla przedsiębiorstw
Zasady pomocy publicznej a) Zasadą jest, że taka pomoc może objąć wyłącznie środki związane z przekazaniem państwowych zasobów finansowych (nie mogą to być środki samorządowe) b) Jeśli państwo subwencjonuje gminy, powiaty, województwa, to mali i średni przedsiębiorcy mogą korzystać ze środków JST. c) Państwo powinno udzielać takiej pomocy, która polega na przyznawaniu ekonomicznej korzyści przedsiębiorstwom (nie może przyznawać pomocy w innych środkach i mechanizmach).Formy korzyści:
* Zwiększenie majątku trwałego przedsiębiorstwa * Sprzedaż przez przedsiębiorstwo jego gruntów państwu po korzystnych warunkach * Uzyskanie od państwa środków finansowych w ramach tzw. kapitału ryzyka na warunkach korzystniejszych niż pozyskanie tych środków poprzez rynek
d)..Selektywność pomocy - państwo powinno wyróżniać określoną grupę podmiotów zgodnie z zasadami prawnymi i strategią UE. Pomoc publiczna powinna wpływać pozytywnie na konkurencję i handel (umacniać konkurencyjność słabych przedsiębiorstw na rynku i sprzyjać rozwojowi handlu na obszarze rynku wewnętrznego).
Sytuacje, w których prawo UE wyłącza zakaz udzielania pomocy: * Pomoc przeznaczona na rozwój regionów najbiedniejszych i regionów o wysokim bezrobociu * Pomoc przeznaczana na rozwój niektórych dziedzin działalności gospodarczej i regionów UE
Zasady pomocy regionalnej - odnoszą się do wskazania nienormalnie niskiego poziomu rozwoju danego regionu 9popniżej 75% średniej UE)
Formy organizacyjno-prawne wykonywania działalności gospodarczej - każdemu przedsiębiorcy służy prawo do wyboru formy prowadzenia działalności gospodarczej, jednak w niektórych dziedzinach tej działalności prawo może wprowadzić ograniczenia.
Ograniczone formy organizacyjno-prawne prowadzenia działalności gospodarczej:
* Działalność finansowa, w tym bankowa * Działalność ubezpieczeniowa
Prowadzenie działalności przez państwo lub JST (dozwolonymi formami są przedsiębiorstwo państwowe i komunalne
Przedmiot prawa gospodarczego
Aspekty prawa gospodarczego: I Aspekt prywatno-prawny
II Aspekt publiczno-prawny
Źródła prawa gospodarczego:
Konstytucyjne zasady ustroju gospodarczego
Podstawy gospodarki rynkowej: 1) Własność 2)..Swoboda
Działalność gospodarcza
Przedsiębiorca
Składniki przedsiębiorstwa
Pojęcie przedsiębiorcy
Prawa przedsiębiorców
Obowiązki przedsiębiorców:
Krajowy Rejestr Sądowy
Zasady funkcjonowania KRS:
Obowiązek wpisu do rejestru ciąży na
Informacje podlegające rejestracji
Struktura KRS
Ewidencja Działalności Gospodarczej
Rejestr Działalności Regulowanej
Koncesja
Cechy koncesji Zezwolenie
Postępowanie koncesyjne
odmowy wydania Działania kontrolne
Przyczyny cofnięcie lub zmiany koncesji
Promesa koncesji
Mikro przedsiębiorca mały i średni
Obowiązki organów władzy publicznej w stosunku do nich
Uprawnienia Czyn nieuczciwej konkurencji
Przykłady nieuczciwej konkurencji
Poszkodowany przedsiębiorca
Prawo antymonopolowe
Konkurencja Monopol
Zakaz zawierania karteli:
Zakres stosowania ustawy
Regulacje dotyczące karteli
Zakaz antykonkurencyjnych Wyłączenia
Nadużywanie pozycji dominującej:
Przykłady nadużywania (art. 8.):
Nadmierna koncentracja
Dopuszczalność pomocy publicznej dla przedsiębiorstw
Formy organizacyjno-prawne wykonywania d.g.