Dział IV rozdział I (str. 217)
Pojęcia - definicje:
Ustrój administracji publicznej - obejmuje ustrój urządzeń społecznych spełniających funkcje administracji, będący prawnie unormowany oraz cały system organów administracyjnych wraz z ich kompetencjami.
Ustrojowe prawo administracyjne - organy administracji publicznej, urzędy, klasyfikacja organów adm., władztwo organizacyjne, kompetencje i właściwości oraz zasady powiązań organów administracji publicznej.
Aparat administracyjny - [ określenie używane w polskiej nauce prawa administracyjnego] określenie zbiorcze dla oznaczenia różnych jednostek organizacyjnych wykonujących funkcje adm. publ.
Do aparatu administracyjnego zalicza się:
Organy administracji publicznej (rządowej, samorządowej)
Zakłady publiczne
Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej (tzw. komunalne)
Organizacje społeczne
Korporacje
Upoważnione osoby prywatne
Dokonuje się podziału aparatu administracyjnego wg różnych kryteriów tj:
Funkcjonalnego - kwalifikacje poszczególnych jednostek itd.
Terytorialnego - podział terytorialny i waga spraw którymi się zajmuje
Organizacyjnego - powiązania miedzy jednostkami
Podmioty administracji - jednostki wchodzące w skład aparatu administracyjnego, są ze sobą powiązane wg zasad powiązań podmiotów adm. publ.
KONCENTRACJA
W systemie koncentracji administrowanie leży w gestii organów naczelnych (centralnych), które decydują we wszystkich ważnych sprawach. Organy niższe są silnie skrępowane, niesamodzielne, mogą wykonywać nieliczne czynności np. przygotowawcze.
DEKONCENTRACJA
W systemie dekoncentracji administrowanie leży w gestii organów niższych, które wykonują większość zadań administracji. Organy centralne przekazują właściwości do załatwiania spraw administracyjnych organom niższym zachowując przy tym prawo udzielania wytycznych i poleceń związanych z administrowaniem. Dekoncentracja nie przesądza o niezależności organów niższych.
CENTRALIZACJA
Centralizacja polega na podejmowaniu decyzji adm. wyłącznie przez organy wyższe (w pewnej sferze właściwości tj kompetencji rzeczowej). Organy niższe mają jedynie pozycję organów przygotowujących rozstrzygnięcia.
Centralistyczny system organizacji administracji - system działania adm. oparty na zasadzie centralizacji i koncentracji. Może występować w różnych postaciach, wiąże się nierozłącznie z hierarchicznym podporządkowaniem organów niższych szczebli organom wyższym.
Hierarchiczne podporządkowanie to pełne podporządkowanie w układzie pionowym, przejawiające się w podwójnej zależności tj:
Zależności służbowej - polega na braku prawnego ograniczenia sfery wydawania poleceń służbowych (brak prawnej samodzielności osób podporządkowanych)
Zależności osobowej - polega na prawie obsadzania stanowisk, zwolnień, awansów, pociągania do odpowiedzialności i karaniu organu niższego szczebla (pośrednio lub bezpośrednio niższych).
Zasada hierarchicznego podporządkowania występuje w stosunkach między organami adm. oraz pracownikami aparatu administracyjnego a ich przełożonymi (tzw. posłuszeństwo służbowe).
Cechy zasady hierarchii:
Poszczególni członkowie organizacji lub jednostki organizacyjnej mają w układzie stopniowym określoną rangę
Ranga związana jest z prawem wydawania zarządzeń albo obowiązkiem ich wykonania
Stosunek nadrzędności obejmuje prawo kontroli oraz uzyskiwania informacji od jednostek podległych
Występuje podwójna zależność
Zalety zasady hierarchii:
Jednolitość działania aż do najniższego szczebla
Łatwe ustalenie, uzasadnienie i wyegzekwowanie odpowiedzialności
Eliminowanie sporów kompetencyjnych - powstałe spory rozwiązuje przełożony
Jasny układ kompetencji w działaniach na zewnątrz
DECENTRALIZACJA
Polega na wyposażeniu organów niższych w samodzielność i względną niezależność administrowania (brak hierarchicznego podporządkowania). Organy wyższe przekazują określone sprawy podmiotom samorządowym, które stają się ich zadaniami własnymi. Dotyczy wykonywania administracji.
Zalety decentralizacji:
Zbliżenie podmiotu decydującego do załatwianej sprawy
Lepszą możliwość kierowania procesem decyzyjnym wskutek kierownictwa na podstawie mniej skomplikowanej organizacji
Większa przejrzystość pozwalająca eliminować wady
Ułatwiony pionowy przepływ informacji
Zwiększenie poczucia odpowiedzialności
Zwiększenie potencjału wprowadzania nowości
W administracji zdecentralizowanej organ wyższego stopnia nie może wydawać poleceń organom niższego stopnia co do sposobu rozstrzygnięć, ma jednak kompetencje nadzoru. Organy są poddane nadzorowi na podstawie ogólnej zasady praworządności.
NADZÓR - kontrola oraz możność podjęcia prawem przewidzianych środków wiążących nadzorowanego lub bezpośredniego wzruszenia jego aktów.
Akurat tutaj kontrola oznacza prawo organu nadzorującego (kontrolującego) do sprawdzania działalności innych organów czy jednostek i oceny prawidłowości tej działalności. Nadzór pozwala na stosowanie środków nadzoru przewidzianych przez prawo, w sytuacjach przewidzianych przez prawo.
Wyróżnia się następujące środki nadzoru:
Represyjne - stosowane w przypadku naruszenia prawa (następstwo naruszenia), należą do nich:
Żądanie informacji przez organ nadzoru o wszystkich sprawach poddanych nadzorowi
Uchylenie przez organ nadzoru aktu prawnego naruszającego prawo bądź prawo żądania uchylenia takiego aktu przez organ, który go wydał
Zarządzenie - organ nadzoru może zarządzić aby organ nadzorowany wykonał obowiązek w wyznaczonym terminie
Zarządzenie zastępcze - ma zastosowanie kiedy organ nadzorowany nie wykonuje obowiązku i zarządzenia organu nadzoru - organ nadzorczy może być uprawniony do wydania zarządzenia zastępczego, a kiedy to nastąpi wykonanie obowiązku następuje na koszt organu nadzorowanego
Ustanowienie organu komisarycznego - środek ostateczny stosowany w przypadku odwołania czy rozwiązania organu kolegialnego bądź zawieszenia go w czynnościach; organ komisaryczny działa w miejsce organu właściwego na koszt instytucji nadzorowanej.
prewencyjne - stosowane gdy prawo nie zostało naruszone, należą do nich:
uzgodnienie aktu organu nadzorowanego z organem nadzoru np. uzgodnienie projektu statutu gminy powyżej 300 000 mieszkańców z Prezesem RM
zatwierdzenie aktu organu nadzorowanego przez organ nadzorczy np. zatwierdzenie statutu urzędu wojewódzkiego przez Prezesa RM
ustalenie budżetu jednostki nadzorowanej przez organ nadzoru jeżeli jednostka ta nie ustali budżetu w określonym prawem terminie.
merytorycznego
personalnego
Dział IV rozdział II (str. 227)
Za podstawowe podmioty administracji publicznej można uznać:
państwo - jako pierwotny podmiot, który dysponuje własnym, pierwotnym władztwem, wykonuje administrację przez swoje organy lub organizacje publiczno - prawne
osoby prawne prawa publicznego - podmioty usamodzielnione organizacyjnie i prawnie, zalicza się do nich korporacje, zakłady i fundacje; wykonują administrację na własną odpowiedzialność, są związane ustawami państwowymi i poddane nadzorowi państwowemu dlatego są nazywane pochodnymi podmiotami adm. zdecentralizowanej.
Tzw. podmioty upoważnione - osoby prywatne, którym administracja publiczna przyznała uprawnienia władcze dla realizacji zadań administracyjnych, pozostają podmiotami prawa prywatnego
Osoby prawne prawa prywatnego - utworzone przez adm. publ. dla realizacji zadań administracyjnych (tzw. wykonywanie adm. w formach prawa cywilnego); mogą to być spółki handlowe wykonujące zadania komunalne; występują jako prawnie samodzielne
od podmiotów upoważnionych różnią się brakiem kompetencji władczych mogą się nimi stać wskutek nadania form władczych.
ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Najogólniej organy administracji możemy podzielić na:
Organy administracji rządowej
Organy jednostek samorządu terytorialnego
Organy innych podmiotów administracji
Najłatwiej zdefiniować w/w organy poprzez wskazanie warunków jakie muszą spełniać by można je było nimi nazywać, zatem:
Organ administracji rządowej:
Stanowi wyodrębnioną część aparatu adm. rządowej
Działa w imieniu i na rachunek państwa
Uprawniony jest do korzystania ze środków władczych
Działa w zakresie przyznanych mu kompetencji
Organ jedn. sam. terytorialnego:
Jest wyodrębniony organizacyjnie
Działa w imieniu i na rachunek danej jedn. sam.
Korzysta ze środków władczych
Działa w zakresie przysługujących mu kompetencji
Organ innych podmiotów adm.:
Działa na rachunek i w imieniu tych podmiotów, których są organami
Jest wyodrębniony organizacyjnie
Działa w zakresie przysługujących mu kompetencji
Wyodrębnienie organizacyjne - polega na posiadaniu określonej przez prawo formy organizacyjnej, która stanowi o pewnej organizacyjnej jedności; pomimo wyodrębnienia podmioty adm. są ze sobą powiązane i wchodzą w skład adm. publ. w państwie; wszystkie są podległe ustawom.
Korzystanie ze środków władczych - polega głównie na uprawnieniu do stanowienia aktów prawnych posiadających moc obowiązującą oraz możliwości zastosowania środków państwowego przymusu w celu doprowadzenia do ich wykonania.
Zakres kompetencji - wyróżnia organ od innych, musi być wyznaczony przepisami prawa; kompetencje mogą przyjmować różną formę począwszy od wydawania decyzji, poprzez prace przygotowawcze i przygotowujące rozstrzygnięcia, opiniowanie itd.
Od organu należy odróżnić osobę konkretną która wykonuje kompetencje organu ale nim nie jest. Organ sprawuje władze ale nią nie jest. Urząd organem być może ale nie musi, bowiem:
Pojęcie „urząd” używane dla określenia stanowiska np. Urząd Prezesa RM - jest organem
Używane jako oznaczenie zespołu osobowego lub środków materialnych pomocnych organowi w realizacji jego zadań np. urząd wojewódzki - organem nie jest.
Wg teorii prawa administracyjnego urząd - to zorganizowany zespół pracowników państwowych lub samorządowych, przydzielony do pomocy organowi administracji i powołany do merytorycznej i technicznej obsługi tego organu.
Podobnie jest w przypadku ministerstwa - minister to organ a ministerstwo to tylko zespół pracowników państwowych, kierowanych przez ministra i powołanych do pomocy ministrowi w wykonywaniu zadań, a więc organem nie jest.
KLASYFIKACJA ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Można tworzyć różne podziały organów administracji publicznej, w zależności od przyjętego kryterium. Podziały organów administracji publicznej:
Organy naczelne i inne organy administracji
Organy centralne i terenowe (lokalne)
Organy decydujące i pomocnicze
Organy jednoosobowe (monokratyczne) i kolegialne
Organy zawodowe i społeczne
Organy naczelnie i inne organy administracji
Konstytucja nie wyróżnia wprost (jedynie sugeruje) naczelnych organów administracji rządowej, w ustawach zwykłych natomiast niektóre są określane mianem „naczelnych organów administracji rządowej” lub „… państwowej”. Powoli ustawodawstwo rezygnuje z wyróżniania organów naczelnych.
Do naczelnych organów administracji zalicza się (wynikające z postanowień Konstytucji):
Radę Ministrów
Prezesa RM
Ministrów i powołanych do składu Rządu (w trybie art. 147 ust. 4 Konstytucji)
Prezydenta RP - ograniczone kompetencje w zakresie administracji (art. 10 ust. 2 Konstytucji)
Za przykład organu naczelnego wyróżnionego ustawodawstwem zwykłym można uznać Komitet Integracji Europejskiej - ustawa z 8 sierpnia 1996 r.
Wszystkie nie wymienione są zaliczane do „innych organów administracji”.
Organy centralne i terenowe (lokalne)
Organ centralny - organ którego zasięg działania rozciąga się na obszar całego państwa, np.
Prezes Urzędu ochrony konkurencji i konsumentów,
Prezes Urzędu Zamówień publicznych,
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego
Itd.
Organ terenowy - organ, który realizuje swoje kompetencje tylko na określonej części terytorium państwa. np. wojewoda.
Organy decydujące i pomocnicze
Organ decydujący - organ, który może rozstrzygać sprawy w drodze czynności prawnych.
Organ pomocniczy - organ, który może tylko występować z inicjatywą, opiniować lub wykonywać czynności kontrolne.
Organy jednoosobowe (monokratyczne) i kolegialne
Organ jednoosobowy - organ składający się z jednej osoby; są powoływane dla załatwienia konkretnych spraw wymagających szybkiego rozstrzygnięcia, gdy niezbędna jest fachowa wiedza i jest jasno określona odpowiedzialność. Zalety:
Duża operatywność
Szybkość podejmowanych decyzji
Niższe koszty funkcjonowania
Organ kolegialny - organ, składający się z zespołu osób; cecha kolegialności powoduje że wola organu jest wyrażana uchwałą całego zespołu (członków), brak poszczególnych członków w chwili podejmowania decyzji wywołuje różne konsekwencje prawne (określone przez przepisy proceduralne i statutowe); są powoływane dla ustalania ogólnych kierunków działań, celów strategicznych, założeń polityki w poszczególnych dziedzinach.
Quorum - wymagana liczba osób na posiedzeniu oraz głosów koniecznych do podjęcia uchwały (decyzji); jest ustalana dla oceny ważności i prawidłowości uchwał.
Zalety organów kolegialnych:
udział wielu osób - wielość poglądów i rozwiązań (argumentów)
trafność rozstrzygnięć
Wady
powolność działania
duże koszty działalności
zmniejszenie poczucia odpowiedzialności
utajnienie niektórych uchwał - powoduje utrudnienie ustalenia odpowiedzialności
Organy zawodowe i społeczne
Organ zawodowy - organ składający się z osób, które z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie, będące źródłem utrzymania (inaczej: zatrudnione w danym organie).
Organ społeczny - organ, składający się z osób, które z tego tytułu nie otrzymują stałego wynagrodzenia będącego podstawą ich utrzymania, mogą otrzymywać ekwiwalent lub dietę ale nie będącą wynagrodzeniem stałym.
ZAKRES DZIAŁANIA ORGANU
Zakres działania wskazuje jakimi sprawami zajmuje się dany organ. O zakresie stanowi się zwykle w przepisach prawa tworzących dany organ. Można go zmieniać (poszerzać lub ograniczać) już w trakcie istnienia, spełniając określone warunki.
Zakres działania ściśle wiążę się z kompetencjami, które umożliwiają realizowanie postanowień, zwłaszcza gdy konieczne jest zastosowanie działań władczych. Kompetencje to zespół uprawnień dotyczących określonego zakresu spraw, w których organ ma prawo/obowiązek działania.
WŁAŚCIWOŚĆ (KOMPETENCJA) ORGANU
Kompetencje = właściwości (upoważnienie do…) - zespół uprawnień dotyczących określonego zakresu spraw, obejmuje wskazanie zakresu spraw i działań jakie organ ma prawo podjąć w tych sprawach; pozwala określić jaki podmiot i organ administracji jest powołany do załatwienia spraw administracyjnych danego rodzaju.
Dokładnie ustalenie kompetencji zapobiega sporom kompetencyjnym i zbędnym działaniom obywatela w celu załatwienia jego spraw.
Rodzaje właściwości:
rzeczowa - dotyczy przydzielonych danemu organowi kategorii spraw; rozstrzyga jaki organ załatwia sprawy z danego zakresu
miejscowa - dotyczy przestani działania organu; rozstrzyga na jakim obszarze organ może realizować swoją właściwość rzeczową.
instancyjna - zakłada wielostopniową organizację administracji; rozstrzyga którego stopnia organ jest właściwy dla załatwienia sprawy, no i w związku z tym - odwoławczy.
funkcjonalna - określa, który z wewnętrznych organów danego podmiotu jest właściwy do załatwienia sprawy; z reguły to kwestia wewnętrznej regulacji danego podmiotu.
Przestrzeganie właściwości
Dla ustalenia organu należy uwzględnić wszystkie wymienione rodzaje właściwości. Organ jest zobowiązany wykonywać zadania jemu przydzielone i przestrzegać z urzędu swojej właściwości, która stanowi podstawę i granice działalności organu.
Właściwość nie obejmuje uprawnienia do stosowania środków, które mogą się organowi wydawać konieczne czy celowe dla wykonania zadania, bowiem działania władcze wymagają jeszcze ustawowego upoważnienia do ich stosowania (ustawowe przyzwolenie do konkretnego działania). Organ może działać tylko w obrębie ustawowego przyzwolenia nawet gdy to nie jest najlepsze rozwiązanie.
Przenoszenie właściwości
Organ bez upoważnienia ustawowego nie może wyzbywać się przydzielonych mu zadań (zmieniać/przenosić właściwości). Przenoszenie może nastąpić tylko za zgodą w ustawie i wywołuje szereg konsekwencji (takich jak przekazanie środków dla realizacji, wymóg poinformowania obywatela o tym fakcie itd.). Dzięki przenoszeniu (zlecaniu) zadań administracja oszczędza, nie musząc powoływać własnych organów na określonym szczeblu organizacji.
Ustawa wyróżnia:
zadania własne podmiotu - stałe
zadania zlecone - przeniesione na inny organ
Przeniesienie może nastąpić w drodze porozumienia organów samorządowych z organami administracji rządowej. Zawarcie porozumienia jest możliwe na podstawie:
art. 8 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
art. 5 ustawy o samorządzie powiatowym
art. 33 ustawy o administracji rządowej w województwie
WŁADZTWO ORGANIZACYJNE
Władztwo organizacyjne - uprawnienia do tworzenia, zmiany i znoszenia podmiotów administracji (organów, korporacji itd.); przysługuje organom państwa w zakresie władzy wykonawczej i ustawodawczej,
Utworzenie podmiotu następuje przez wydanie aktu prawnego, który przede wszystkim określa jego zadania, kompetencje, nazwę oraz środki materialne dla ich realizacji. Tworzenie i znoszenie powinno następować w drodze ustawy lub upoważnień ustawowych (tzw. działanie administracji publicznej oparte w prawie) - z wyłączeniem wewnętrznych podziałów czynności w ramach organów i obsługujących je urzędów.
W szczególności w drodze ustawy (charakter wyłączny) następuje ustanowienie organów administracji nie zespolonej (uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa) oraz ustanowienie terenowych delegatur właściwych ministrów (podst. ustawa o administracji rządowej w województwie z 5 czerwca 1998).
Akty dotyczące organizacji administracji publicznej stanowią wyróżniającą się kategorię aktów prawnych o różnej randze w hierarchii systemu źródeł prawa, a ich adresatami są zainteresowane podmioty oraz osoby fizyczne i prawne mieszkające lub działające na terytorium objętym właściwością danego podmiotu.
SAMORZĄD
Administracja samorządowa - administracja samodzielna, poddana nadzorowi, realizowana przez odrębne od państwa podmioty administracyjne działające na podstawie ustaw.
Samorząd to podmioty administracji będące związkami publiczno-prawnymi sprawującymi administrację samodzielnie. Samorząd istnieje i działa w ramach państwa na podstawie ustaw. Organy samorządu są organami odrębnych od państwa związków, działającymi na ich rachunek.
Obecnie samorząd działa z woli państwa, które w drodze ustawowej przesądza o powstaniu, organizacji i zakresie działania poszczególnych rodzajów samorządu.
Cechy samorządu wg teorii Z. Leońskiego:
korporacyjny (zrzeszeniowy) charakter - przepisy prawa powinny zagwarantować określonym grupom społecznym i wyłonionym przez nie organom prawo do zarządzania „swoimi” sprawami.
członkostwo z mocy ustawy - grupy uczestniczą w wykonywaniu samorządu obligatoryjnie z mocy ustawy, a nie dobrowolnie
wykonywanie zadań administracji publicznej
samodzielność zarządzania (decentralizacja) - wkraczanie w formie nadzoru możliwe jest wyłącznie w formach przewidzianych ustawą i nie naruszających samodzielności
RODZAJE SAMORZĄDU
terytorialny - (komunalny, powszechny) podstawą wyodrębnienia grupy społecznej tworzącej samorząd jest zamieszkanie na wspólnym terytorium; obecnie działa na szczeblu gminy, powiatu i województwa - od 1 stycznia 1999 r. (wcześniej tylko w gminie).
specjalny - podstawą wyodrębnienia grupy społecznej tworzącej samorząd jest posiadanie określonej cechy; członkostwo może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny; dzieli się na:
zawodowy - obejmuje grupy społeczne wykonujące ten sam zawód
gospodarczy - obejmuje grupy społeczne prowadzące działalność gospodarczą o wspólnych interesach
wyznaniowy - obejmuje grupy społeczne wspólnego wyznania
narodowościowy - obejmuje grupy społeczne przyznające się do tych samych narodowości.
Samorząd specjalny (zawodowy) do którego przynależność następuje z mocy prawa (obligatoryjnie) to:
samorząd adwokacki - ustawa z 26 maja 1982 r. „prawo o adwokaturze”
radców prawnych - ustawa z 8 lipca 1982 r. „o radcach prawnych”
lekarski - ustawa z 17 maja 1989 r. „o izbach lekarskich”
lekarzy weterynarii - ustawa z 21 grudnia 1990 r.
notarialny - ustawa z 14 lutego 1991 r. „prawo o notariacie”
pielęgniarek i położnych - ustawa z 19 kwietnia 1991 r.
aptekarski - ustawa z 19 kwietnia 1991 r. „o izbach aptekarskich”
biegłych rewidentów - ustawa z 19 października 1991 r.
samorząd rzeczników patentowych - ustawa z 11 kwietnia 2001 r.
rolniczy - ustawa z 14 grudnia 1995 r. „o izbach rolniczych”
doradców podatkowych - ustawa z 5 lipca 1996 r. „o doradztwie podatkowym”
komorniczy - ustawa z 29 sierpnia 1997 r. „o komornikach sądowych i egzekucji”
architektów - ustawa z 15 grudnia 2000 r.
inżynierów budownictwa - ustawa z 15 grudnia 2000 r.
urbanistów - ustawa z 15 grudnia 2000 r.
psychologów - ustawa z 8 czerwca 2001 r. „o zawodzie psychologa i samorządzie psychologów”
ZAKŁAD
Zakład administracyjny - (zakład publiczny) podstawowa jednostka organizacyjna realizująca zadania administracji świadczącej, głównie w sferze oświaty, szkolnictwa wyższego, ochrony zdrowia, opieki i pomocy społecznej.
Pojęcie zakładu może występować w dwóch znaczeniach:
formalnym - jako państwowa jednostka organizacyjna nie będąca organem państwowym i przedsiębiorstwem państwowym.
materialnym - jako państwowa jednostka organizacyjna nie będąca organem państwowym mogąca dla wykonywania swoich państwowych zadań nawiązywać stosunki administracyjno - prawne.
Zakład publiczny - [obecnie panująca definicja] to jednostka organizacyjna nie będąca organem państwowym i samorządowym, która została powołana do wykonywania zadań publicznych i jest uprawniona do nawiązywania stosunków administracyjno - prawnych; wyposażona w zespół środków osobowych i rzeczowych, korzystająca z władztwa zakładowego np. szkoły, przedszkola, zakłady opieki zdrowotnej i społecznej, muzea, zakłady karne. Może mieć swoje organy.
Władztwo zakładowe wynika z upoważnienia zakładu do abstrakcyjnych i konkretnych regulacji na podstawie i w ramach ustaw. Istotą jest zakres upoważnień do jednostronnego kształtowania stosunków prawnych z użytkownikami zakładu i osobami, które znalazły się na terenie zakładu w innym charakterze. Ponadto jest częścią władztwa państwowego. Zakres jest zależny od rodzaju zakładu, a władztwo winne być wykorzystywane tylko dla realizacji celów zakładu.
Władztwo zakładowe obejmuje:
prawo do stanowienia norm ogólnych (abstrakcyjnych) i norm indywidualnych (konkretnych)
prawo do stanowienia tylko norm indywidualnych (konkretnych)
Organ administracji publicznej a zakład publiczny (wg Wacława Dawidowicza):
Organ administracji publicznej |
Zakład publiczny |
realizuje zadania społeczne na zewnątrz swojej struktury organizacyjnej (działanie na zewnątrz) |
Realizuje zadania społeczne w obrębie szeroko pojętej swojej organizacji (struktury organizacyjnej). |
Tworzenie zakładów publicznych może nastąpić:
w drodze ustawy (np. państwowa szkoła wyższa)
w drodze aktów organów administracji rządowej i samorządowej
przez osoby fizyczne i prawne za zezwoleniem organu adm. publicznej np. uczelnia niepubliczna
Użytkownicy zakładów - to podmioty w stosunku do których ma zastosowanie władztwo zakładowe, realizowane przez organy zakładu.
Użytkowanie ma charakter przejściowy, z różnych przyczyn może wygasnąć tj: osiągnięcie celu, rezygnację, zwolnienie, skreślenie z listy, likwidacja zakładu, śmierć użytkownika.
Użytkowanie (korzystanie) zakładów może polegać na:
prawnej gwarancji świadczenia dla określonych podmiotów ze strony zakładu pewnego typu
np. prawo podmiotowe do bezpłatnego korzystania z bibliotek publicznych (ustawa z 27 czerwca 1997 r. „o bibliotekach”) - „biblioteki publiczne są organizowane w sposób zapewniający mieszkańcom dogodny dostęp do materiałów bibliotecznych i informacji”, gmina/powiat/województwo ma obowiązek organizować i prowadzić co najmniej jedną gminną/powiatową/wojewódzką bibliotekę publiczną (gwarancja dostępu do świadczenia!) wraz z odpowiednią liczbą filii i oddziałów (!) oraz punktów bibliotecznych (!)
prawnym obowiązku korzystania ze świadczeń zakładów
np. obowiązek szkolny (ustawa z 7 września 1991 r. „o systemie oświaty”) przewiduje się naukę do 18 roku życia jako obowiązek obywatela; „obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym w którym dziecko kończy 7 lat oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia”
braku gwarancji świadczenia (brak utworzenia praw podmiotowych) jak i braku obowiązku korzystania - przyjęcie w poczet użytkowników zakładu następuje w drodze aktu podjętego przez upoważniony organ na podstawie oświadczenia woli użytkownika (kandydata) bądź jego ustawowego przedstawiciela albo na skutek aktu prawnego właściwego organu państwowego (np. orzeczenie sądu); z chwilą przyjęcia osoba taka staje się podmiotem praw i obowiązków, wynikających z ustaw i aktów wykonawczych, statutów i regulaminów zakładowych; użytkowników traktuje się w oparciu o zasadę równości praw obywateli do korzystania ze świadczeń zakładów publicznych oraz zasadę sprawiedliwego rozdziału świadczeń zakładowych, które wynikają z konstytucyjnej zasady równości i demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej
np. opieka zdrowotna (ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z 30 sierpnia 1991 r.) pacjent (tutaj użytkownik) ma prawo do: świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, wyrażenia zgody lub odmowy jej udzielenia na określone świadczenia, uzyskania informacji o swoim stanie zdrowia, poszanowania jego intymności i godności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych, umierania w spokoju i godności.
FUNDACJA
Prawo administracyjne - ćwiczenia 27.03.2009
Katowice 2009-03-23
11 By OzzY
Prawo administracyjne - ćwiczenia 27.03.2009
Katowice 2009-03-23
1 By OzzY