Z podziękowaniami dla Marcela Mańki.

1. Prawo administracyjne:

• Dzieli się na:

1. prawo administracyjne ustrojowe

2. prawo administracyjne materialne

3. prawo administracyjne procesowe

• Kodeksy regulują całą gałęź prawa (rzadko to się zdarza) albo istotną jej część np. materialną i proceduralną. Prawo administracyjne nie jest skodyfikowane (po za Kodeksem postępowania administracyjnego z 1960r.), a jego normy są w różnych ustawach. (cecha PA: nie jest skodyfikowane i jest to niemożliwe)

• Np. Ustawa o aktach stanu cywilnego, wszystkie akty cywilne zaliczamy do prawa administracyjnego.

• W ustawie tej znajdujemy też opis kto ustawowo został powołany do przyjmowania aktów.

• Jest to: w/b/p lub kierownik USC

• Prawo administracyjne czasem sięga do prawa karnego - gdy chodzi o sankcje

• KPA - postępowanie administracyjne jest skoordynowane. W innych ustawach też znajdują się przepisy formalne.

2. Prawo administracyjne jako prawo publiczne:

• Specyfika regulacji administracyjno-prawnej

• Porównuje się prawo cywilne i administracyjne, różnią się one budową norm prawnych, odmienne jest ich funkcjonowanie, prawa te inaczej się stosuje.

• Cywilne - nieautorytatywne stosowanie (zasada równości stron)

• Administracyjne - autorytarne (jedna ze stron narzuca swoje zdanie, zazwyczaj organ administrujący). Bez tej administracji nie ma stosunku administracyjno-prawnego.

• Domniemanie ważności - akt na mocy którego powstał stosunek administracyjno-prawny jest ważny. Istnieje też możliwość obalenia tego domniemania. Zawsze można się odwołać do wyższej instancji.

• Administracja ma charakter władczy. Władczości powiązana jest z jednostronnością

• Na władczość składa się domniemanie ważności. Administracja może stosować przymus gdy wyrażają to przepisy prawa administracyjnego lub akty administracyjne (konkretno-indywidualne).

• Formy działania - określone przez prawo a ich zastosowanie wywołuje skutki prawne. W prawie prywatnym występuje równość podmiotów. Prawo prywatne nie ma charakteru obligatoryjnego.

• Prawo publiczne

• Normy ius cogens, nierówność podmiotów, stosunki władcze, poważne konsekwencje naruszenia tego prawa, teoria interesu.

• Czasem władczość jest eliminowana w administracji stosuje się np. ugodę administracyjną czy porozumienie administracyjne. Występują także umowy administracyjne jednak zawierane są one wtedy gdy przewidują to przepisy prawne (np. umowa dotacyjna w ustawie o finansach publicznych). Osobowość prawna nie jest wymagana w stosunkach administracyjno-prawnych (np. wojewoda nie ma osobowości prawnej)

• Prawo administracyjne dzieli się też na część ogólną i część szczegółową. Nie jest to podział oparty na aktach normatywnych. Normy prawa administracyjnego to normy tworzące, modyfikujące lub znoszące podmioty administracyjne

• Ustrój administracji zależy od osoby Prezesa Rady Ministrów, na podstawie ustawy tworzy resorty (ministerstwa) i przydziela do nich ludzi. Decydują o nich także względy polityczne.

3. Organizacja administracji (niemiecka teoria korporacji, jednostka samorządowa jako zdecentralizowana jednostka państwa i państwowa administracja pośrednia)

• Organizacja administracji budowana jest poziomo i pionowo.

• Zadania wykonują określone podmioty ich organy i inne instytucje prawno-organizacyjne. Piastunowie (organy) organizacji publicznej.

• W PRL państwo było jedynym podmiotem administracji publicznej. Nie wyodrębniano państwa jako osoby prawnej prawa publicznego.

• Osobowość prawna państwa w prawie administracyjnym nie jest aż tak ważna (w przeciwieństwie do prawa cywilnego). Administrację wykonują różne podmioty (jest ona pluralizowana)

1. np. jednostki samorządowe (samorząd terytorialny, gospodarczy, zawodowy etc.).

2. Są one ogólnie nazywane i wyodrębnione w Konstytucji (samorząd terytorialny) lub w ustawach zwykłych.

3. Każda jednostka samorządowa jest oddzielną osobą prawną. Osobowość prawną posiadają też: zespoły opieki zdrowotne, uczelnie wyższe, podmioty gospodarcze w formach spółek (kapitałowe, z.o.o., s.a.).

5. Osobowość publiczno-prawna - brak ustaw definiujących kto ją posiada.

1. Nie jest potwierdzone np. czy gmina jako osoba prawna o charakterze korporacyjnym (prawnie zorganizowany związek osób) może wydawać akty władcze.

2. Koncepcja niemiecka zakłada, że jednostka samorządowa jest korporacją prawa cywilnego z elementami publiczno- prawnymi (podobna koncepcja występowa w II RP).

3. Obecnie istnieje koncepcja, że jednostka samorządowa to zdecentralizowana jednostka państwa.

6. Państwowa administracja pośrednia

1. koncepcja łącząca obie; tą niemiecką i koncepcje jednostki samorządowej jako zdecentralizowanej jednostki państwa.

2. Korporacja może się składać z osób fizycznych (z możliwością zrzeszania się) oraz osób prawnych.

3. Osobami prawnymi typu zakładowego są np. fundacje (określona ustawowo), uniwersytety. Ich charakterystyczną cechą jest to, że ich elementem nośnym nie są osoby tylko majątek celowy - wyodrębniona masa majątkowa, która jest na mocy aktu założycielskiego przeznaczona do realizacji określonych celów.

• Uniwersytet jest zakładem fizycznym [z elementami korporacyjnymi - dodaje prof.], państwo przeznacza pieniądze, wyznacza cel powstałego uniwersytetu, oddaje władze ciałom kolegialnym. Materią ustawową jest też ustalenia zadań tym kategorią (jednostkom samorządowym).

4. Również struktura organizacyjna takich podmiotów jest określona w ustawie. W ustawie muszą być także określone więzi łączące strukturę z władzą; oraz muszą istnieć organy kontrolne, zarządu.

• Podatki są materią ustalaną w ustawie jednak gmina może wyznaczyć wysokość niektórych z nich.

• Normy nadzorcze mogą być wprowadzone jedynie drogą ustawową.

• Przedmiotem norm ustrojowych i ustawowych są zasady podziału zadań w ramach aparatu pomocniczego administracji publicznej.

• Przepisy ustawowe przewidują także dekoncentrację wewnętrzną. Normy zawierające upoważnienia do tworzeni aktów powszechnie obowiązujących (np. aktów prawa miejscowego).

1. Samorząd terytorialny

• administracja zdecentralizowana, zdemokratyzowana, ma charakter korporacyjny.

• Stanowi przeciwwagę dla scentralizowanej administracji rządowej.

• Samorząd w znaczeniu politycznym polega na reprezentacji przez obywateli, czyli na udziale obywateli w rządzeniu.

• Samorząd w sensie prawnym ma miejsce wtedy:

1. gdy struktura jest zdecentralizowana,

2. pewne zadania publiczne podzielone są szczeblowo,

3. podmioty te mają samodzielność prawną.

5. Władza nadzorcza nie może nic zrobić gdy podmioty te działają zgodnie z prawem (autonomia samorządu)

6. Mają władzę określoną ustawowo, środki finansowe ze środków własnych, z udziału w podatkach, z organów centralnych, mają swobodę ich wydatkowania w ramach planów finansowych.
   Art. 7 Konstytucji RP „Organy władzy publicznej działają na podstawie i granicach prawa”

7. Samorząd jest instytucją o charakterze ustawowym, choć pewne regulacje znajdują się także w Konstytucji RP.

8. Domniemanie właściwości działania samorządu - wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone dla innych organów władzy państwowej.

9. Podstawową jednostką terytorialna jest gmina, też jest domniemanie właściwości - wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych (jeśli brak wskazania kto ma to zrobić to jest to samorząd, a jeśli w jego ramach nie zostało sprecyzowane kto, to zadanie to musi wykonać je gmina).

10. Z konstytucji wynika podział zadań samorządu na

1. zadania własne (wszystko to co jest związane z organizowaniem życia ludzi w związkach społecznych) i

2. zadania zlecone (zadania z zakresu administracji państwowej, zadania państwowe np. wszelkie sprawy związane z USC;

• jednostka terytorialna nie może się uchylić od ich wykonania chyba, że ustawa wymienia inny organ;

• możliwość przekazywania zadań w sposób indywidualny np. wojewoda poszczególnym jednostką terytorialnym chyba, że ustawa nie przewiduje możliwości delegacji

3. zadania poruczone - dotycza tych przekazanych indywidualnie

11. Samorząd terytorialny to przykład administracji świadczącej.

12. O ich finansowaniu mówi też art. 167 Konstytucji RP:
    „1. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań.

2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz

subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa.

3. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie.

4. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych”

• Władztwo podatkowe - zgodnie z konstytucją jednostki samorządowe mają prawo określać podatki (danin publicznych) w formie aktów normatywnych, przy uwzględnieniu zapisów odpowiednich ustaw.

• Organem państwowym jest taki organ o którym mówi ustawa.

• Starosta i marszałek reprezentują swoje jednostki na zewnątrz. Te organy mają kompetencje do wydawania decyzji administracyjnoprawnych , przewodniczą organom samorządu.

• Ale nie są wymienione przez ustawę - organem wykonawczym powiatu i województwa są ich zarządy, bubel prawny

• Przydano kompetencje staroście i wojewodzie, które ustanawiają go organem, ale jeżeli traktować literalnie to, że organem jest tylko ten, kto został nazwany przez ustawę - nie można mówić o nich organ

• Władza w samorządzie

• W każdej jednostce terytorialnej jest organ uchwałodawczy i wykonawczy posiadający odrębne kompetencji.

• Istnieje domniemanie kompetencji organu uchwałodawczego.

• Zazwyczaj jest to zdefiniowane w przepisach prawnych, jednak jeśli jakiś przepisów brakuje to domniemywa się, iż kompetentny jest organ uchwałodawczy

1. Domniemanie w województwie jest wyjątkiem, gdyż Sejmik Wojewódzki może zastrzec pewne sprawy dla siebie w statucie województwa, a w braku taki zapisów, kompetentnym organem jest Zarząd Województwa.

• Do typowych zadań wspólnoty samorządowej należą:

1. uchwalanie rocznych planów finansowych (budżetów) woj, powiat i starosta

2. sprawy osobowe, obsadzanie stanowisk (kompetencja władztwa osobowego), w powiecie i województwie wybiera ich Zarząd Województwa / Powiatu

3. powoływanie i odwoływanie skarbnika (główny księgowy budżetu)

4. dysponowanie mieniem samorządowym (zadania przekraczające zakres zwykłego zarządu)

5. uchwalanie prawa miejscowego (prawa obowiązujące na terenie jednostek których samorząd to uchwalił)

• Kompetencje organu wykonawczego:

• wójt/burmistrz/prezydent miasta, starosta, marszałek województwa wydają indywidualne decyzje z zakresu administracji publicznej w trybie przewidzianym w KPA, ordynacji podatkowej w gminie oraz na podstawie prawa podatkowego;

• Organy uchwałodawcze wyłaniają ze swojego składu tzw. organy wewnętrzne.

• W ramach kolegialnego organu uchwałodawczego działają ciała kolegialne złożone z radnych, które są resortowo wyspecjalizowane czyli komisje.

• Organ uchwałodawczy decydują jakie komisje powstaną, z tym, że jedna komisja o specyficznym charakterze, której podstawowym zadaniem jest kontrola organu wykonawczego (zwłaszcza w aspekcie finansowym) to Komisja Rewizyjna.

• Podział ten znany jest też w korporacyjnych osobach prawa cywilnego (spółki osobowe, stowarzyszenia etc.).

• Radny jest zobowiązany do aktywnego działania w ramach danego ciało (udział w sesjach, czy komisjach).

• Decyduje o tym np. Rada Gminy, tj. do jakiej komisji ma radny należeć (lub nie). W skład Komisji Rewizyjnej wchodzą członkowie poszczególnych klubów radnych.

• Przewodniczący powinien być radny ze stronnictwa opozycyjnego (w zdrowych warunkach).

• Zadania komisji są zależne od jej charakteru np. Komisja Rolnictwa, Komisja Budżetowa, Komisja Ochrony Środowiska, Komisja Mandatowa. Podobnie jak w procesie legislacyjnym musi być zachowana pełna procedura (projekt > jego ocena > uchwalenie / modyfikacja / odrzucenie > promulgacja i publikacja).

• Budżet nie może być przygotowany ani przez Radę ani przez Komisję. Ustawy przewidują, że projekt przygotowywany jest przez organ wykonawczy, oceniany przez Regionalne Izby Obrachunkowe (przez ich Komisje), organ uchwałodawczy może wnosić wnioski,, zgłaszać modyfikacje i oczywiście ostatecznie głosuje nad projektem budżetu.

• W gminie bardzo sformalizowany proces przewidziany jest dla Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego.

• Organ wykonawcza musi zatrudnić wyspecjalizowane osoby które mają uprawnienia urbanistyczne do planowania i zagospodarowania przestrzennego.

• Komisje mają tez charakter kontrolny, kontrolują merytorycznie swój dział

• np. Komisja ds. Oświaty - kontrola w zakresie kontroli szkół;

• z tym, że Komisja Rewizyjna przeprowadza kontrolę w sprawach finansowych.

• Organy wewnętrzne mają jedynie charakter opiniodawcze (komisje nie mogą podejmować rozstrzygnięć).

• Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

• powoływana w trybie przewidzianym w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi,

• współpracuje z Radą Gminy np. w kwestiach rozmieszczenia punktów sprzedaży alkoholu, kompetencja wnioskowania do sądu o przymusowe leczenie z alkoholizmu

• nie jest organem wewnętrznym Rady Gminy - a zewnętrzym, ma kompetencje wykonawcze

• Gmina jest bardziej złożona niż powiat czy województwo,

• istnieje podział wewnętrzny na gminy wiejskie gdzie występuje sołectwa (jednostki niższego rzędu),

• w gminach typu miejskiego istnieje podział na dzielnice (występują tylko w Warszawie) i osiedla.

• Dzielnice mają konkretne zdania do wykonania oraz kompetencja określone w ustawie ustrojowej dotyczącej Miasta Stołecznego Warszawy.

• O podziałach wewnętrznych poza Warszawą decydują Rady Gminy (czy podzielą na dzielnice czy nie).

• Po pierwsze rozstrzyga o tym w statucie gminy (określa na jakich zasadach się to odbywa, a w załączniku do statutu są załączniki wyznaczające granice, w tym załącznik graficzny). Na obszarach wiejskich organami są sołtys oraz Rada Sołectwa oraz Zebranie Wiejskie.

• W miastach są to Rady Osiedla lub Rada Dzielnicy, oraz organ wykonawczy tj. Zarząd Osiedla lub Zarząd Dzielnicy. Podział gmin nie musi mieć charakteru powszechnego.

• W powiecie i w województwie marszałek województwa i starosta mają legitymacją wyborczą pośrednią, są wybierane przez organ uchwałodawczy spośród jego członków czy innych osób posiadające odpowiednie kwalifikacje. Organ wykonawczy pełni swoje funkcje do momentu kiedy nowy zarząd będzie miał pełny skład osobowy.

3. Nadzór nad samorządem terytorialnym:

• Nadzór jest elementem decentralizacji.

• Nadzór nad samorządem terytorialnym nie jest nadzorem organizacyjny, organy kontrolne są zewnętrzne, jest to nadzór funkcjonalny (a nie organizacyjny). Konieczność nadzoru wynika z art. 171 Konstytucji RP.

• Organom rządowym ustawowo przyznano kompetencje nadzoru funkcjonalnego nad jednostkami samorządu terytorialnego.

• Konstytucji RP wymienia zamknięty katalog organów kontrolnych: Prezes Rady Ministrów, Wojewodowie, Regionalne Izby Obrachunkowe (był pomysł, żeby je zlikwidować a ich kompetencje przekazać NIK, ale pomysł upadł).

• Konstytucja RP przewiduje możliwość rozwiązania organu wykonawczego, który rażąco narusza Konstytucję RP. kontrolę mają także sądy administracyjne.

• Nadzór to instytucja z zakresu prawa administracyjnego, z zakresu podmiotowego jest realizowana między organami administracji publicznej.

• Jeśli ktoś ma władzę podobną do nadzoru ale jest usytuowany poza administracją publiczną, nawet jeśli wykonuje funkcje podobne do nadzorczych, nie jest organem nadzoru.

1. Dlatego też Sejm, który może rozwiązać organ samorządu, nie jest organem nadzoru - jest organem kontroli legalności (podobnie jak sądy administracyjne).

8. Nadzór wynika także z Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego.

1. Kontrola jest pozbawiona władzy (tylko kontroluje i przekazuje informacji z kontroli do innego organu).

2. Kryterium legalności była też czasem ograniczane do kontroli także celowości (kryterium celowościowe zadań zleconych). Teraz cały nadzór odbywa się tylko na podstawie kryterium legalności (co do zadań własnych, zleconych czy poruczonych).

• Nadzór - kontrola legalności i weryfikacji o charakterze nielegalnym, dotyczy czynności prawnych jednostki samorządu terytorialnego.

• Ustawy przewidują, ze we wszystkich przypadkach nadzór jest sprawowany nad uchwałami organów jednostek samorządu terytorialnego (Rada Gminy, Rady Powiatu i Sejmiku Wojewódzkiego oraz uchwał ich zarządów) a w odniesieniu do gminu także zarządzeń wójta/burmistrza/prezydenta miasta.

• Nadzór nie dotyczy aktów indywidualno-konkretnych wydawanych w trybie postępowania administracyjnego albo postępowania podatkowego oraz nie dotyczy także czynności cywilnoprawych, co do których funkcjonuje kontrola sądów powszechnych. Środkiem nadzoru jest mechanizm eliminujący wadliwe czynności prawne z obrotu prawnego oraz środek, który może być zastosowany nie przy każdym naruszeniu prawa ale przy naruszeniu prawa o charakterze istotnym np. uchwały sprzeczne z prawem (ustawami) jest nieważne.

• Władza a organ

• W przypadku miast dawniej podwójnych przyjmowano po zmianie systemu, iż istniej Rada Gminy oraz Burmistrz Miasta (swoisty podział władzy).

• Samorząd - twór ustrojowo prawny o charakterze korporacyjnym.

• Mieszkańcy gminy - zamieszkający stale na terenie gminy. Mieszkańcy niespełniający wymogów prawnych (czyli nieposiadających czynnego prawa wyborczego). Obywatel gminy będzie władzą gdy odbywają się wybory, referendum, konsultacje. Władza jest pojęciem najszerszym. Organ też jest władzą.

• Organy - twory sprecyzowane w ustawach, posiadające kompetencje i prawa, działają stale lub sesyjnie.

• Wspólnota samorządowa personalnie jest płynna (zmieniają się mieszkańcy zasiadający w jej składzie), nie ma co do zasady określonego zakresu kompetencji, musi być spełniona określona frekwencja by jej referendum było ważne.

• Są systemy, w których można uchwalić nawet prawo miejscowe lub zobowiązanie dla rady gminy/powiatu by taki akt uchwalić.

• Samorząd terytorialny - określony w Konstytucji, związany z zasadniczym podziałem terytorialnym, Konstytucja RP obligatoryjnie wymienia gminę. Ustawodawca nie może skasować gminy (jako jednostki podziału a nie niezależnego bytu) bez zmiany Konstytucji.

• Gminę jako jednostkę samodzielną można zlikwidować np. po przez fuzję, inkorporację, podział lub likwidację. Jednak z likwidacją jest problem co zrobić z mieszkańcami. W Niemczach występują obszary wolne od gmin (das Gemeinfreigebiete), w Polsce coś takiego nie istniej, więc po porostu gmina byłaby wchłonięta przez inną.

• Gmina nie ma prawa do egzystencji - wszelkie decyzje o jej bycie, likwidacji, zmianie granic decyduje Rada Ministrów w drodze rozporządzenia (źródło prawa w znaczeniu formalnym). To samo dotyczy powiatów, natomiast zmiana granic, likwidacja etc. województwa jest regulowana w materii ustawowej.

• Nadzór once again:

• Samorząd posiada swobodę w rozstrzyganiu jednak musi on rozstrzygać w granicach prawa.

• Ustanowione są nad nimi mechanizmy nadzorcze wychwytujące błędy. Podstawową metodą jest stwierdzenie nieważności aktu prawnego, jeśli naruszenie ma charakter istotny to akt jest nieważna.

• Radny nie może gospodarować na mieniu komunalnym.

• W ciągu (chyba) 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyniku wyboru musi się go pozbyć, jeśli się nie pozbędzie Rada Gminy wydaje akt stwierdzający nieważność mandatu (akt deklaratoryjny).

• Art. 7 Konstytucji RP „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”. Są także przepisy w ustawie o samorządzie gminnym.

• Organ nadzorczy (wojewoda) dostrzega taką sytuację w gminie i wzywa Radę Gminy do podjęcia uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu. Gdy RG nie odpowiada (lub odmawia), organ nadzorczy może wydać zarządzenie zastępcze. Organ nadzoru decyduje czy wszcząć postępowanie czy nie.

• Nadzór to stosunek prawny miedzy organem nadzorującym a innym organem/podmiotem.

• Nadzór dokonywany jest zawsze przez organ rządowy. Stosunek zachodzi wewnątrz administracji publicznej rozumianej sensus largo.

• Prokuratura nie jest organizacją nadzorczą, z wyjątkiem specjalnej funkcji tj. prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa.

1. Nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego jest wykonywany pod kontrolą sądową by jednostki te nie były zdane na samowolę organów nadzorczych w systemie administracji państwowej.

2. Taką kontrole może zainicjować prokurator w przypadku czynności prawnych organów jednostek samorządowych.

• Niekiedy obowiązek ten może wynika z działań „czwartej władzy” tj. mediów. Regionalna Izba Obrachunkowa zajmuje się kontrolą uchwały budżetu gminy. Budżet gminy musi być uchwalony do 31.01 każdego roku, jeśli do tej daty nie będzie uchwalony to Kolegium RIO uchwała budżet w zastępstwie uchwały organu ustawodawczego gminy/powiatu/województwa w zakresie zadań poleconych i własnych.

• Nadzór jest sformalizowany, jednak w stopniu ograniczonym, nie w takim stopniu jak np. postepowanie sądowe.

• Nadzór nie obejmuje spraw rozstrzyganych w postępowaniu administracyjny w trybie KPA czy innych szczególnych trybów postepowania. Konstytucja oraz ustawy samorządowe zapewniają samorządom terytorialnym samodzielność prawną i na jej straży stawiają sądy (zwłaszcza administracyjne).

• Czasami jednak w postępowaniu nadzorczym stosuje się odpowiednio KPA (gdy są takie odwołania w prawie).

• Nie jest to stosowanie zupełne. Kluczowym przepisem dotyczącym nadzoru w KPA jest art. 156 określający przesłanki nieważności decyzji administracyjnej.

• Art. 156 „§ 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:
  1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,
  2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,
  3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,
  4) została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,
  5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charak-ter trwały,
  6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,
  7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

§ 2. Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także, gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.”

6. Formy działania administracji

• Prawo normuje organizację sposób działania, zakres jej zadań i kompetencje organów administracji.

• Musi posiadać pełną podstawą prawną, czyli taką która jest unormowana w ustawie o charakterze ustrojowo-, materialno- i proceduralnoprawnym).

• Zadaniami własnymi, obowiązkowymi gminy są zadania z zakresu opieki społecznej, są one także wykonywane na wyższych szczeblach.

• Gmina w zakresie przyznawania dodatków mieszkaniowych i w zakresie przyznania świadczeń nazwanych zasiłkami celowymi.

• Na poziomie kompetencji - wykonywanie tych zadań należy do kompetencji organu gminy lub kierownika ośrodka pomocy społecznej lub pracownikami socjalnymi.

• Istnieje też obowiązek przekazywania zadań przez wójta kier. OPS lub pracownikom socjalnym.

• Wszystko jest określone prawnie. Ustawa określa także w jakiej formie ta pomoc jest świadczona (forma działania. W tym przypadku ustawa przyjmuje że takie sprawy są załatwiane w formie decyzji administracyjnej.

• Gdyby przyznano tą pomoc w innej formie (np. w formie porozumienia, ugody czy umowy) tego rodzaju działanie byłoby wadliwe (wadliwość istotna). Władza publiczna musi działać zgodnie z prawem (art. 7 Konstytucji RP), naruszenia prawa wywierają wpływa na wadliwość tego typu działań.

• Ustawa o pomocy społecznej przewiduje też innego rodzaju formy działań, za pomocą których jest ta pomoc wykonywana np. umowa w celu doprowadzenia kogoś do ekonomicznego usamodzielnienia. [Gmina może też np. przyznać bilet kredytowy jeśli nie mamy pieniędzy].

• Dokonywane są także usługi edukacyjne. Gminy świadczą też pomoc społeczną po przez placówki opiekuńcze, domy opiekuńcze dla osób starczych, bezradnych (przyznanie na zasadach decyzji administracyjnej, później staje się ona użytkownikiem tego zakładu).

• Oprócz prawa powszechnego to w zakładach opiekuńczych funkcjonuje tez prawo zakładowe (statut etc.), do tego dochodzi do tego judykatura sądów polskich oraz orzecznictwo TSUE. Aby wydać decyzję administracyjne musi być szczegółowa podstawa prawna.

• Czynności prawne - czynności zmierzające do zawarcia stosunku administracyjnoprawnego

• Czynności faktyczne - realizacja praw i obowiązków

• Ważne jest zastosowanie kryterium prawa. Stosuje się je na dwojaki sposób:

1. prawną formą działania jest forma uregulowana przez prawo. Jeśli przyjmiemy, że cała działalność administracji skierowana na zewnątrz jest uregulowana przez prawo to wszystkie formy działania administracji są uregulowane przez prawo

2. Kryterium wywoływania skutków prawnych. Prawną formą działania administracji jest taka forma, która wywołuje skutki prawne (prowadzi do nawiązania, modyfikacji lub zniesienia stosunku prawnego, a ściśle która prowadzi do nawiązania stosunku administracyjnoprawnego).

• Jeśli osoba samotna ubiega się o pomoc społeczną (po udowodnieniu tego, że może się ubiegać, że żyje samotnie). Ktoś uprawniony składa podanie o zasiłek celowy np. na kupno opału na zimę.

• Wtedy przeprowadza się wywiad środowiskowy i wydawana jest decyzja administracyjna.

• W ten sposób nawiązuje się stosunek administracyjnoprawny między sobą potrzebującą pomocy a organem wydającym decyzję.

• Osoba ta ma roszczenie do organu o przekazaniu mu tej kwoty, a władza ma obowiązek oraz prawo skontrolowania czy ta pomoc została wydana na konkretny, wcześniej wskazany cel.

• Jeśli została ona spożytkowana na inny cel, organ przyznający może wszcząć postępowanie o zwrot tej pomocy (zazwyczaj w formie nakazu). Wszystkie te relacje są regulowane normami prawa administracyjnego.

• Prawo pochodzi od państwa lub podmiotów którym państwo dało władzę prawotwórczą. Stoi ono także na straży porządku prawnego. Administracja sama wykonuje swoje akty władcze.

• W zakresie prawnych form działania administracji znajduje się kilka form:

1. akt normatywny - jest efektem procedury ustawodawczej. Przybiera różne formy np. rozporządzenia, uchwały w samorządzie, rozporządzenia porządkowe w samorządzie, zarządzenia na poziomie samorządu

2. akt administracyjny - podstawowa forma działania administracji

• Jest to czynność prawna organu administrującego państwa (org. administracji państwa). Uspołecznienie działania administracji nie jest praktykowane w demokratycznym pań prawnym gdyż jest wystraczająca liczba organów państwowych.

• umowa administracyjna

• umowa cywilnoprawna

• czynności materialnotechniczne

• czynności/działania o charakterze społeczno-organizatorskim? (kategoria sporna)

7. Kontrola:

• Sąd administracyjny jest organem kontroli działania administracji. Sąd może badać legalność postępowania, dochowania procedury. Wygaszenie mandatu jest aktem deklaratoryjnym.

• Czasami sąd wykracza poza kryterium legalności (określa to konkretnie ustawa) powołując się na Konstytucję. Sędziowie są niezawiśli i podlegają tylko ustawom i Konstytucji RP.

• Klasyfikacja aktów administracyjnych:

• Akty jednostronne i dwustronne - specyficzne określenie, zwłaszcza, że akty administracyjne są aktami władczymi, a co za tym idzie jednostronny.

1. Podział określający, iż niektóre akty są wydawane z urzędu (akty jednostronne) gdy organ sam wszczyna postępowanie.

2. Zazwyczaj władza działa z urzędu gdy jest zagrożony interes publiczny, np. inspektor sanitarny wszczyna postepowania w celu przymusowej hospitalizacji osoby chorej na chorobę zakaźną.

• Akty dwustronne - akty wydawane na wniosek. Właściwy organ nie może wszcząć postępowania bez wniosku uprawnionej osoby, ktoś ma interes prawny by władza wydała mu jakiś akt. Gdyby władza działała z urzędu to byłby nieważny ze względu na to, że została wydany bez odpowiedniej procedury.

• Akty konstytutywne i deklaratoryjne

• Na ogół w prawie administracyjnym mamy do czynienia z aktami konstytutywnymi, dzięki nim możemy nawiązać administracyjnoprawny, zmieniać sytuację prawną.

• Akt deklaratoryjny spełnia funkcje legitymacyjną, potwierdza stan faktyczny. Stwierdza, że zaszła sytuacja z którą prawo wiąże określone skutki prawne.

• Sytuacje, w których organ administracyjny zachowuje bierność (milczenie administracyjne) wywołują skutki prawne tylko wtedy gdy przepis prawny tak stanowi.

• Prawo wywłaszczeniowe - państwo nawet bez zgody właściciela może zająć na rzecz państwa jego nieruchomość. Akt administracyjny zastępuje umowę. Ograniczenia prawa własności następują także w stanach nadzwyczajnych.

• Decyzje administracyjne lub postanowienia - 2 kategorie aktów różniące się tym, że decyzje administracyjne mają charakter merytoryczny a postanowienia mają charakter formalny.

• Decyzja - załatwia sprawę co do istoty albo w inny sposób kończy postępowanie w danej instancji, jej wydanie kończy postępowanie.

1. Postanowienie - rozstrzygnięcie wydawane w trakcie postępowania administracyjnego.

2. W procedurze np. postanowienie o wszczęciu postępowania, postanowienie o powołanie biegłego, postanowienie o zawieszenie postępowania etc. W sytuacjach wszczynanych z urzędu, początkiem postępowania jest pierwsza czynność faktyczna dokonywana przez organy. W przypadku sprawy rozstrzyganej na wniosek - data wpłynięcia wniosku.

3. Decyzja musi być wydana niezwłocznie tj. wciągu 1 miesiąca od wpłynięcia pisma, a w sprawach szczególnie zawiłych do 2 miesięcy. Czasami występują też postanowienia, które zawierają merytoryczne rozstrzygnięcia co do istoty sprawy np. postanowienie niektórych służb jak Straży Pożarnej, Głównego Inspektora Pracy itp.

• Inny sposobem załatwienia sprawy jest np. umorzenie postępowanie (nie jest to rozstrzygnięcie merytoryczne ale kończy postępowanie w danej instancji).

• Wejście do obrotu aktu administracyjnego

1. Wydanie aktu zawiera domniemanie zgodności i legalności (że jest wydany zgodnie z prawem materialnym i procesowym [prof. Miemiec dodaje jeszcze ustrojowym]).

2. Jeśli akt jest wydany nie może być wykonywany do czasu aż do wniesienia odwołania, a wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie. Postanowienie można wstrzymać poprzez wniesienie zażalenia.

3. Określony akt może być wykonywany dopiero wtedy gdy staje się ostateczny (gdy nie można się od niego odwołać tj. gdy ktoś z odwołania zrezygnował, upłynął jego termin, bądź odwołanie było nieskuteczne, ponieważ decyzja utrzymała się w II instancji).

4. Gdy ktoś wniósł sprawę do WSA może żądać wstrzymania wykonanie decyzji (aktu administracyjnego). Na ogół wstrzymuje się wykonanie takich aktów których wykonanie wywołałoby nieodwracalne skutki prawne. Na wniosek tego kto uzyskał uprawnienie lub tego kto się sprzeciwia (w zależności od przepisów)

Prawne formy działania o charakterze władczym i niewładczym:

1. o charakterze władczym - możliwość jednostronnego rozstrzygania decyzji administracyjnych (brak możliwości negocjacji z organem) organ jest nadrzędny względem podmiotu. Nie mamy wpływu na rozstrzygnięcia organu.

2. o charakterze niewładczym - gdzie dopuszczalne są negocjacje, uzgodnienia, równorzędna pozycja 2 podmiotów np. porozumienia, ugody, umowy administracyjnoprawne.

11. Prawne formy działania w sferze wewnętrznej i zewnętrznej:

1. sfera wewnętrzna - organ podejmuje działanie i kieruje je do innego organu, który jest mu podporządkowany w zakresie służbowym, tj. czy organ nadrzędny może wydać polecenie służbowe drugiemu.

2. sfera zewnętrzna - organ podejmuje działanie i kieruje je do innych podmiotów, które nie są podporządkowane służbowo organowi który postanowienie wydaje np. administracja - obywatel (nakazy, zakazy, otrzymywanie pozwolenia)

12. Prawne formy działania:

1. Akty normatywne administracji - jest to każdy akty nie mający rangi ustawy (wyłączamy z tej kategorii umowy międzynarodowe).

• Jest to władcze rozstrzygnięcie organu administracji państwowej zawierające normy postępowania i skierowane do generalnie określonego adresata abstrakcyjnie określonej sytuacji.

• Zawiera normy postępowania (powinny zawierać nowe reguły postepowania), uzupełniające, konkretyzujące już istniejące np. rozporządzenie będące konkretyzacją postanowień ustawy.

• Sam akt zawiera pewne cechy po zrealizowaniu których każdy staje się jego adresatem.

• Sytuacja określona abstrakcyjnie = sytuacja powtarzalna, niejednokrotna, akty normatywne administracji nie konsumują się po jednorazowym ich użyciu.

• Konsumuje się każdorazowo gdy zostaną zrealizowane ich przesłanki. Podstawą prawną mogą być normy ustawy lub przepisy kompetencyjne.

• Sądowa kontrola prawidłowości aktów dokonuje TK oraz NSA (badając decyzje bada czy podstawa prawna decyzji została zastosowana prawidłowo i czy jest zgodna z przepisem rangi ustawowej)

---