Wpływ suplementów diety na urodę

Autor: Magdalena Sikora

Do prawidłowego funkcjonowania organizmu, w tym również skóry, człowiek potrzebuje wielu różnorodnych substancji, takich jak aminokwasy, witaminy, minerały, mikroelementy i kwasy tłuszczowe. Warunkiem koniecznym dla utrzymania zdrowia oraz ładnego wyglądu staje się zatem zapewnienie ustrojowi właściwej ilości odpowiednio dobranych składników.

Ich niedobór może powodować w organizmie cały szereg niekorzystnych zmian. Jedną z coraz częściej wymienianych przyczyn pojawiających się chorób cywilizacyjnych stanowi właśnie nieprawidłowe odżywianie się. Tryb życia i ciągły brak czasu sprawia, że coraz chętniej sięgamy po wysoko przetworzoną żywność - często pozbawioną wielu cennych komponentów. Wszystko to powoduje konieczność uzupełniania diety o brakujące lub występujące w niewystarczającej ilości składniki. Odpowiedzią na zapotrzebowanie osób nieprzestrzegających zasad zrównoważonej diety stają się jej suplementy.

W porządku prawnym zarówno krajów Europy Zachodniej, jak i USA pojęcie tego typu wyrobów funkcjonuje od wielu lat. W Polsce pojawiło się ono stosunkowo niedawno. Według definicji podanej w Ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 roku suplementy diety to środki spożywcze stanowiące skoncentrowane źródło substancji wykazujących efekt odżywczy lub fizjologiczny, których celem jest uzupełnienie niedoborów normalnej diety.

Ważna rola antyoksydantów

Również w kosmetyce obserwuje się nowy trend uzupełniania surowców kosmetycznych. Odpowiednio dobrane składniki biologicznie aktywne dostarczane w wyrobach kosmetycznych, w wielu wypadkach skutecznie spełniają swoją rolę.  Celowe wydaje się jednak wspomaganie ich działania również od wewnątrz poprzez stosowanie produktów doustnych, które te składniki zawierają. Istotą dystrybucji stosowanych w preparatach substancji jest ich stężenie. W uproszczeniu można powiedzieć, że składniki zawarte w produkcie przemieszczają się w kierunku obszarów, w których występują w mniejszej ilości. Jeżeli pojawiają się w preparacie kosmetycznym, po jego aplikacji dyfundują w kierunku skóry, a w razie niedoborów - głębiej do krwiobiegu. Odwracając to zjawisko, można przewidzieć, że w przeciwnej sytuacji w przypadku ich niedoboru w skórze, a obecności w osoczu krwi, będą się one przemieszczały w kierunku odwrotnym.
 

Wykorzystywane w ten sposób związki są szczególnie przydatne w suplementacji mającej charakter terapeutyczny, stosowanej w określonych problemach kosmetycznych.

Cennymi składnikami suplementów diety są antyoksydanty. Związki te  zaliczane są do układów, które odpowiednio dobrane mogą zabezpieczyć nasz organizm, w tym również skórę, przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych.

Do składników, których efekt oparty jest w dużej mierze na działaniu przeciwutleniającym należy witamina E. Do układów o jej aktywności zaliczamy mieszaninę a-, b-, g-, d-tokoferoli, jak również tokotrienoli. Stosowane miejscowo mają działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe. Prowadzone badania potwierdzają, że kremy kosmetyczne zawierające witaminę E zmniejszają rumień, zapobiegają powstawaniu podrażnień i oparzeń słonecznych, choć wykazują bardzo słabe działanie promieniochronne. Źródłem ich antyradiacyjnej aktywności jest zdolność do wychwytywania i wiązania wolnych rodników, powstających w skórze pod wpływem naświetlania promieniami słonecznymi, które w widoczny sposób przyspieszają proces starzenia się skóry. Związki te skutecznie eliminują wolne rodniki, przy czym najsilniejszymi własnościami antyoksydacyjnymi cechują się g- i d-tokoferole, jednak działają one krócej niż ich a, i b analogi. Stąd też najlepsze efekty osiąga się, stosując mieszaninę tych związków. Dzięki swoim właściwościom chronią one przed utlenianiem i zniszczeniem fosfolipidy błon komórkowych. Witamina E aktywizuje i działa odżywczo na skórę, poprawia jej ukrwienie oraz zwiększa elastyczność tkanki łącznej. Wygładza, ujędrnia, natłuszcza i nawilża skórę.

W wyniku ochrony przeciwrodnikowej witamina E zapobiega zmianom starczym i degeneracyjnym oraz zabezpiecza przed działaniem niekorzystnych czynników środowiskowych. Hamując utlenianie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, zapobiega rozwojowi arteriosklerozy (łac. Arteriosclerosis), czyli miażdżycy naczyń krwionośnych. Wspomagając syntezę substancji przeciwzakrzepowych, zmniejsza ryzyko rozwoju schorzeń naczyń krwionośnych, chorób serca i układu krążenia. Ze względu na swoje wielostronne działanie często określana jest mianem witaminy młodości.

Kolejnym, bardzo często stosowanym składnikiem suplementów diety jest witamina C, przy czym aktywność biologiczną wykazuje tylko kwas L-askorbinowy. Układ ten, zaliczany do związków rozpuszczalnych w wodzie, jest bardzo efektywnym czynnikiem antyoksydacyjnym dla tych systemów. Dzięki wymiataniu wolnych rodników witamina C chroni keratynocyty przed uszkodzeniami spowodowanymi promieniami słonecznymi, przyspiesza gojenie oparzeń, w tym również posłonecznych. Oprócz działania antyoksydacyjnego związek ten charakteryzuje się także właściwościami regeneracyjnymi skóry. Dzięki delikatnemu efektowi złuszczającemu i rozjaśniającemu zmniejsza skłonność do przebarwień i piegów. Zwiększa natomiast mechaniczną odporność ścian naczyń włosowatych.
Witamina C stosowana wewnętrznie zapobiega nowotworom, miażdżycy, chorobom oczu. Wpływa korzystnie na funkcjonowanie układu immunologicznego, łagodzi dolegliwości, skraca czas infekcji, a także ogranicza ryzyko jej nawrotu.
Szczególnie interesujące synergistyczne własności wykazuje połączenie kwasu askorbinowego z flawonoidami m.in. rutyną i kwercetyną, które zmniejszają zdolność jego wydalania z organizmu.

Słynny koenzym Q10

Kolejnym związkiem o silnych właściwościach antyoksydacyjnych jest coraz częściej pojawiający się w tego typu preparatach ubichinon, czyli koenzym Q10. Układ ten jest szeroko rozpowszechniony w przyrodzie i stąd bierze się jego nazwa - Ubitarius, czyli wszechobecny. Występuje on zarówno w świecie zwierzęcym, roślinnym, jak i wśród mikroorganizmów. Związek ten znajduje się w każdej żywej komórce organizmu ludzkiego.
Jego niedobór może być przyczyną wielu chorób, zwłaszcza tych narządów, które do prawidłowego funkcjonowania wymagają dużej ilości energii, m.in. mięśnia sercowego i mięśni szkieletowych.
 

Produkty zawierające go w swoim składzie chronią skórę przed zanieczyszczeniem ze strony środowiska i wolnymi rodnikami, zwiększają zdolności obronne naskórka, pobudzają regenerację skóry, zmniejszają zmarszczki, zwiększają jędrność skóry, działają na nią odmładzająco. Z jego zawartością powodują zanik drobnych zmarszczek, wzrost wilgotności i elastyczności skóry, rozjaśnianie przebarwień, spłycenie zmarszczek głębokich, ujędrnienie mięśni szyi i twarzy. Kremy z tym składnikiem poprawiają jędrność skóry, powodują, że wydaje się ona młodsza. Ze względu na swoje własności często bywa określany mianem eliksiru młodości.

Stosowany w preparatach doustnych koenzym Q10 uruchamia mechanizmy obronne, chroni komórki organizmu przed utlenieniem, pobudza ich metabolizm i regenerację. Przyspiesza odnowę biologiczną, opóźnia procesy starzenia się skóry. Aplikacja zewnętrzna tego surowca stymuluje oddychanie komórkowe, a co za tym idzie, ułatwia metabolizm komórkowy.

Do grupy składników suplementów diety zaliczamy także karotenoidy, naturalne barwniki otaczających nas roślin. Ważnym ich przedstawicielami są między innymi likopen i b-karoten stanowiący prowitaminę witaminy A, surowca odgrywającego istotną rolę w prawidłowym procesie widzenia oraz rozwoju komórek nabłonka i struktur błon komórkowych.
Najważniejsza funkcja, jaką ten składnik pełni, związana jest z działaniem antyoksydacyjnym. Dzięki niej stanowi on efektywne zabezpieczenie organizmu przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Związek ten, jest szczególnie polecany w okresie letnim, ponieważ odkładając się w warstwie podskórnej, w sposób naturalny chroni skórę przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych.
 

Coraz częściej w suplementach diety pojawiają się także inne układy zaliczane do grupy karotenoidów. Na szczególną uwagę  zasługuje astaksantyna, związek strukturalnie związany między innymi z b-karotenem, zeaksantyną czy luteiną. Wymienione układy cechuje wiele wspólnych metabolicznych i fizjologicznych funkcji przypisanych ogólnie karotenoidom. W odróżnieniu od beta-karotenu, astaksantyna dostarczana zwierzętom nie wykazuje jednak aktywności witaminy A. Prowadzone badania potwierdzają natomiast unikatowe właściwości tego surowca jako antyoksydanta. Zdolność zmiatania wolnych rodników przez tą substancję jest wyższa niż w przypadku witaminy E, pycnogenolu, beta-karotenu, czy witaminy C.
 

Astaksantyna dostarczana z pożywieniem wpływa korzystnie na wiele funkcji ludzkiego organizmu. Przyspiesza proces regeneracji mięśni po dużym wysiłku fizycznym, pobudza produkcję substancji przeciwzakrzepowych, ogranicza generowanie chorób o charakterze artretycznym, poprzez hamowanie procesów oksydacyjnych białek, opóźnia procesy starzenia się skóry.

Zatrzymać czas

Istotnymi elementami suplementów diety są także algi. Surowce te stanowią cenne źródło składników mineralnych, takich jak: potas, magnez, wapń, fosfor, cynk, wapń, jod, żelazo, miedź, mangan, które między innymi są istotnymi elementami przemian metabolicznych naszego organizmu. Pierwiastki te odgrywają ważną rolę w gospodarce wodno-elektrolitowej, utrzymując równowagę kwasowo-zasadową oraz ciśnienie osmotyczne wewnątrz komórek. Surowce te stanowią również nośnik flukoidyny i laminaryny - wielocukrów zawierających w cząsteczkach grupy sulfonowe wykazujące zdolność wiązania mikro- i makroelementów. Stosowane w preparatach kosmetycznych działają antykoagulacyjnie, poprawiają krążenie, stymulują przemianę materii.

Na uwagę zasługują także zawarte w algach polifenole, posiadające właściwości antyoksydacyjne, antyrodnikowe, przeciwzapalne. Prowadzone badania wykazały, że ekstrakt alg chroni ludzkie keratynocyty i fibroblasty przed działaniem wolnych rodników, opóźniając tym samym procesy starzenia się. Lipidy występujące w glonach zawierają niezbędne, nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), w tym także kwas g-linolenowy.
 Surowcem istotnym dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu jest także DHEA, będący pochodną androsteronu, czyli prekursora naturalnych hormonów płciowych, wytwarzanego m.in. w nadnerczach. Związek ten w organizmie ludzkim odpowiada za wiele funkcji związanych z jego prawidłowym funkcjonowaniem, a w konsekwencji chroni go przed starzeniem się. Niestety, z wiekiem produkcja DHEA zaczyna się zmniejszać. Celowe zatem wydaje się uzupełnianie jego niedoborów poprzez stosowanie diety zawierającej NNKT, będące prekursorami eikozanoidów, które przyczyniają się do wzrostu poziomu DHEA lub preparatów zawierających ten składnik w składzie recepturalnym.
Jednak, podobnie jak w przypadku hormonów, przy jego zewnętrznej aplikacji  w kremie działanie to może nie ograniczać się do miejsca, w którym został zastosowany, a w konsekwencji może powodować skutki uboczne w stosunku do całego organizmu. Stąd też, podobnie jak w przypadku estrogenów, alternatywą może tu być poszukiwanie łagodniej działających odpowiedników roślinnych, czyli fito-DHEA.

Zastosowanie DHEA w preparatach kosmetycznych poprawia wygląd skóry, zwiększa jej jędrność, powoduje lepsze nawilżenie i opóźnia procesy starzenia się. 

Suplementy diety zawierające antyoksydanty, minerały i glikozaminoglikany wypełniają zmarszczki

Ostatnio obiektem zainteresowania naukowców stały się nutraceutyki czyli suplementy diety, których spożycie przynosi większe korzyści zdrowotne i terapeutyczne, niż te wynikające z normalnej diety. Chociaż podejrzewa się, że mają  one właściwości zapobiegające starzeniu się skóry, to jak dotąd nie przeprowadzono wielu badań potwierdzających te doniesienia.

Celem naukowców z Uniwersytetu w Bangkoku było potwierdzenie przeciwzmarszczkowego działania doustnych suplementów diety zawierających antyoksydanty, minerały, a także glikozaminoglikany. W badaniu uczestniczyło 60 kobiet w wieku 35-60lat. 30 kobiet zażywało suplementy diety, natomiast pozostałe 30 kobiet placebo, raz dziennie przez okres 12 tygodni.

Głębokość zmarszczek została zmierzona za pomocą urządzenia Visioscan®. Urządzenie wykonuje topografię powierzchni skóry i ocenia ogólny jej stan. Mierzy zarówno głębokość, jak i długość zmarszczek. Określa poziom wysuszenia skóry za pomocą folii zbierającej sebum, a także pozwala na ocenę wpływu kosmetyków na skórę.

Głębokość zmarszczek mierzono w 4, 8 oraz 12 tygodniu doświadczenia. Różnice w poprawie wyglądu skóry zostały określone statystycznie na podstawie testu t, natomiast satysfakcję ochotniczek zmierzono poprzez test chi-kwadrat.

 

Fot. nr 1 Głębokość zmarszczek zmierzona przez Visioscan® wśród ochotniczek zażywających suplementy diety. Fotografie przedstawiają: a) grupę kontrolną, b) 4 tydzień badania, c) 8 tydzień badania, d) 12 tydzień badania.

Fot. nr 2 Głębokość zmarszczek zmierzona przez Visioscan® wśród ochotniczek zażywających placebo. Fotografie przedstawiają: a) grupę kontrolną, b) 4 tydzień badania, c) 8 tydzień badania, d) 12 tydzień badania.

W 12 tygodniu badania głębokość zmarszczek w grupie stosującej suplementy diety uległa zmniejszeniu o 21,2%, natomiast w grupie kontrolnej 1,7%. 

Ryc. nr 1 Różnice w głębokości zmarszczek w grupie kontrolnej oraz w 12 tygodniu badania. Słupek ciemniejszy-grupa kobiet zażywających suplementy, słupek jaśniejszy-grupa kobiet zażywających placebo.

Podsumowując, doustne suplementy diety zawierające antyoksydanty, minerały oraz glikozaminoglikany poprawiają strukturę skóry i wyrównują zmarszczki, natomiast nie wpływają na koloryt skóry.

Źródło: M. Udompataikul, P. Sripiroj, P. Palungwachira. `An oral nutraceutical containing antioxidants, minerals and glycosaminoglycans improves skin roughness and fine wrinkles.' International Journal of Cosmeic Science 2009, 31, 427-435.

---