WPŁYW PROMIENI UV NA ORGANIZM LUDZKI
Najważniejsze reakcje fotochemiczne:
regulacja tworzenia histaminy;
poprawienie ukrwienia skóry;
uelastycznienie skóry;
zmniejszenie podatności na zakażenia;
zwiększa czasową odporność skóry;
przyspieszenie podziału komórek naskórka;
pobudza ziarninowanie w trudno gojących się ranach skóry
zwiększenie liczby białych krwinek w miejscu naświetlania;
wzrost aktywności wodorosiarczków zawartych w ustroju;
pobudzenie reakcji redukcyjno-oksydacyjnych hormonów, witamin, enzymów;
PROMIENIOWANIE NADFIOLETOWE UV - ultra-violet
Niewidzialne promieniowanie elektromagnetyczne o długość fali
od 100 nm do 400 nm.
UVA - 400 do 315 nm,
UVB - 315 do 280 nm,
UVC - 280 do 200 nm,
Promienie Schumanna - 200 do 100 nm.
DZIAŁANIE BIOLOGICZNE UV
Fotochemiczne właściwości promieniowania UV
Rumień fotochemiczny
Melanogeneza
Wytwarzanie witaminy D2
FOTOCHEMICZNE WŁAŚCIWOŚCI PROMIENIOWANIA NADFIOLETOWEGO
Reakcje fotochemiczne czyli reakcje chemiczne zachodzące pod wpływem światła, współtworzą nowe związki
Fotosynteza
Utlenianie - Redukcja
Fotoliza - rozpad związku na związki o mniej złożonej budowie
Fotoizomeryzacja
Rumień fotochemiczny
Jest to odczyn skóry występujący w postaci rumienia - zaczerwienienia powstający pod wpływem działania promieni nadfioletowych.
Rumień
Pierwszy okres - denaturyzacja białka - uszkodzenie komórki
Drugi okres -
rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry przez wydzielanie histaminy,
zwiększenie przepuszczalności naczyń włosowatych skóry właściwej,
wystąpienie obrzęku,
powstanie pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym,
martwica tkanek (duże dawki, przekraczające próg tolerancjj)
ROZWÓJ RUMIENIA FOTOCHEMICZNEGO - EWOLUCJA
Okres utajenia - 1 - 6 godz.
Okres narastania rumienia - 6 - 24 godz.
Okres ustępowania rumienia - kilka godz.- kilka dni.
MELANOGENEZA
W obrębie warstwy podstawnej naskórka znajdują się melanocyty, czyli komórki barwnikowe, w nich zachodzi proces wytwarzania barwnika skóry i włosów - melaniny.
Melanina powstaje z tyrozyny, związku należącego do aminokwasów, a reakcje te katalizuje enzym tyrozynaza.
Najsilniej wyrażoną właściwość wytwarzania w skórze pigmentu wykazuje promieniowanie o długości fali od 290 do 330 nm.
MELANINY
Wielocząsteczkowe związki zabarwiające: skórę, włosy, tęczówkę oka.
Eumelanina
- barwnik brązowy
Feomelanina
- barwnik czerwony
CZYNNIKI HAMUJĄCE PROCES MELANOGENEZY:
Działanie gruczołów produkujących hormony, tj.: nadnercza, szyszynka
Witamina C
CZYNNIKI PRZYSPIESZAJĄCE PROCES MELANOGENEZY:
Stany zapalne skóry
Działanie metali: miedź, żelazo, złoto, srebro, arsen, bizmut
Działanie hormonów produkowanych przez: przysadkę mózgową (MSH), keratynocyty i melanocyty w skórze, gruczoł tarczowy, gruczoły płciowe - estrogeny
Niedobory witamin: A, B3 -PP, B5 - kwas pantotenowy, B9 - kwas foliowy
Działanie promieni UV
Pochodne kumaryny i smołowcowe (dziegcie, antracen, benzen, smoła)
Barwniki (eozyna, błękit metylenowy, róż bengalski)
Olejki eteryczne (bergamotowy, cedrowy, sandałowy, cytrusowe, laurowy)
Leki (sulfonamidy, antybiotyki - tetracykiliny, przeciwbakteryjne - negram, przeciwgrzybicze - gryzeofulwina, przeciwcukrzycowe - chlorpropamid, tolbutamid, pochodne fenotiazyny - prometazyna - diphergan, chlorpromazyna - fenactil, chlordiazepoksyd - elanium, diazepam - relanium, salicylamidy)
CZYNNIKI HAMUJĄCE SYNTEZĘ BARWNIKA - SUBSTANCJE WYBIELAJĄCE
sole rtęciowe
pochodne fenolowe:
hydrohinon i jego estry (metylowy i benzylowy)
4-N-butylorezorcynol
antyutleniacze - wit. C, askorbyl, galusany, BHA
Kortykosteroidy
Kwas azelainowy
Kwas kojowy
N-acetylo-4-S-cystaminofenol
Wyciągi roślinne:
- mącznica, brusznica, zielona herbata, rumianek, arbutyna, tyramina z mandarynki japońskiej
Substancje złuszczające jako środki pomocnicze
PRZECIWWSKAZANIA DO NAŚWIETLAŃ UV
Ciąża;
Radio- i chemioterapia (do 6 miesięcy);
Nowotwory skóry, mastektomia, usunięcie jajników;
Miażdżyca;
Zaawansowany wiek;
Choroby: nerek, wątroby, serca, nerwów, oczu, tarczycy, cukrzyca, gruźlica, przebiegające z gorączką;
Przyjmowanie leków: antybiotyki, antydepresyjne, moczopędne, przeciwcukrzycowe, przeciwgrzybicze, antykoncepcyjne, hormony;
Wysokie lub niskie ciśnienie;
Świeże blizny, otwarte rany;
Migrena; Padaczka
Aromaterapia, makijaż;
RASY
Przedstawiciele rasy celtyckiej:
Skóra bardzo jasna, włosy jasny blond lub rude
Przedstawiciele rasy kaukaskiej:
- Skóra jasna, włosy od blondu do ciemnego brązu
Przedstawiciele rasy negroidalnej:
- Skóra i włosy czarne
FOTOTYPY
I - rasa celtycka - bardzo jasna cera i włosy
II - rasa kaukaska - jasna cera i jasne włosy
III - rasa kaukaska - jasna cera, ciemny blond
IV - rasa kaukaska - ciemna cera ciemny blond
V - rasa kaukaska ciemna
VI - rasa negroidalna - ciemna skóra
FOTOTYP I
Skóra jest bardzo jasna; oczy są niebieskie; włosy bardzo jasny blond, rude. Skóra pokryta jest piegami w różnym nasileniu.
Oparzenie słoneczne może wystąpić już po 5-10 minutach ekspozycji na słońce.
Ze względu na niewielką ilość wytwarzanej melaniny skóra bardzo słabo poddaje się opalaniu.
FOTOTYP II
Skóra jest jasna; oczy są niebieskie, szare lub zielone; włosy od jasnego blondu do ciemnego blondu. Oparzenie słoneczne występuje po 10-20 minutach ekspozycji na słońce. Opalenizna słabo widoczna, lekko bursztynowa.
FOTOTYP III
Skóra ciemna, orzechowa, oczy szare, brązowe, włosy od ciemnego blondu dobrązu. Oparzenie słoneczne występuje po 20-30 minutach ekspozycji. Uzyskana opalenizna ma wyraźnie brązowy kolor.
FOTOTYP IV
Skóra ma kolor brązowy lub oliwkowy, oczy brązowe lub czarne, włosy czarne. Oparzenie występuje po 40-50 minutach ekspozycji na słońcu. Skóra bardzo szybko się opala, przybiera ciemnobrązową barwę.
OCHRONA PRZECIWSŁONECZNA
Ochrona naturalna
- wytworzenie melaniny;
- pogrubienie warstwy rogowej
Ochrona zewnętrzna
- filtry fizyczne;
- filtry chemiczne;
- antyutleniacze
SPN - sun protective factor
Wyraża stosunek ilości promieniowania UV powodującego oparzenie podczas stosowania filtra do ilości promieniowania powodującego taki sam stopień oparzenia bez jego zastosowania.
FILTRY FIZYCZNE
Barwne pigmenty (200-300um)
Tlenek tytanu - mika;
Tlenek cynku;
Tlenki żelaza;
Pigmenty mikronizowane (20-80nm)
- Tlenek tytanu (TiO2)
- Tlenek cynku (ZnO)
FILTRY CHEMICZNE
Syntetyczne
O wąskim spektrum (UVB)
O szerokim spektrum (UVA, UVB)
Średnio szerokie spektrum (UVA)
Pochodzenia naturalnego: kit pszczeli
ANTYUTLENIACZE
Witamina E, A,C, Tokotrienole, Estry,
B-karoten,
Flawonoidy (kwercetyna),
Dysmutaza ponadtlenkowa SOD
N-acetylocysteina
Ubichinin / Q10
Wyciągi roślinne: ginko biloba, rozmaryn, echinacea