ORGANY I INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ

I ORGANY GŁÓWNE

1. Rada Europejska

2. Rada Unii Europejskiej

3. Komisja Europejska

4. Parlament Europejski

5. Europejski Trybunał Sprawiedliwości

II ORGANY O STATUSIE AUTONOMICZNYM

1. Sąd Pierwszej Instancji

2. Trybunał Obrachunkowy

3. Europejski System Banków Centralnych i Europejski Bank Centralny

4. Rzecznik Praw Obywatelskich (Ombudsman)

5. Wspólny Ośrodek Badań Jądrowych

6. Agencja Zaopatrzenia

7. Europejski Bank Inwestycyjny

III WAŻNIEJSZE ORGANY DORADCZE, wspólne dla kilku organów głównych

1. Komitet Ekonomiczno - Społeczny

2. Komitet Regionów

3. Komitet Ekonomiczno - Finansowy

4. Komitet Koordynacyjny

5. Komitet Naukowo - Techniczny

IV FUNDUSZE

I ORGANY GŁÓWNE

• Rada Europejska

• Rada Unii Europejskiej

• Komisja Europejska

• Parlament Europejski

• Europejski Trybunał Sprawiedliwości

RADA EUROPEJSKA

• podstawy traktatowe: art. 4 TUE

• naczelny organ UE - podejmuje decyzje polityczne o pogłębianiu, stabilizacji, tempie rozwoju integracji i poszerzeniu UE oraz o zmianach instytucjonalnych

• ma charakter stricte polityczny, jest płaszczyzną wymiany poglądów, dyskusji i osiągania porozumienia

• stoi ponad Radą Unii Europejskiej

• uchwala „polityczne wytyczne” dla WE

• stymuluje rozwój Unii i określa kierunki jej polityki ogólnej (art. 4 TUE)

• stwarza „ogólnopolityczne impulsy” do integracji państw członkowskich

• wyszukuje możliwości rozszerzeni integracji na nowe dziedziny i obszary

• „określa zasady i ogólne wytyczne dotyczące polityki zagranicznej i bezpieczeństwa” (art. 13 TUE)

• Przyjmuje uchwały dotyczące stowarzyszenia państw lub przyjęcia nowych członków

• tajna wymiana poglądów pomiędzy szefami rządów bez udziału ministrów spraw zagranicznych i innych urzędników

RADA EUROPEJSKA DO JAE I TUE

• do chwili wejścia w życie TUE pozycja RE była niejasna

• była raczej nieformalnym organem Wspólnot Europejskich, gdyż aż do JAE żadne ich akty prawne w ogóle jej nie przewidywały

• opierała swe funkcjonowanie na wypracowanych w praktyce zwyczajach

• jej uchwały zatem, podejmowane na zasadzie consensus miły charakter decyzji politycznych, a nie prawnych i formalnie nie były wiążące dla Wspólnot

• skład RE przesądził jednak, że były one w pełni wykonywane przez Radę (Unii Europejskiej), która to dopiero nadawała im formalno-prawny charakter; przenosiła ona niejako te postanowieni ze sfery politycznej na wykonawczą

GENEZA

• powstanie RE wiązało się z potrzebą rozwiązywania spornych spraw będących poza kompetencjami zapisanymi w traktatach wspólnotowych. Przede wszystkim są to wszelkie kwestie polityczne

• powstała na podstawie praktyki, a nie na podstawie aktu prawnego

• od 1961 roku sporadycznie, a od 1969 raz w roku odbywały się tzw. spotkania na szczycie WE, tj. spotkania szefów państw i rządów

• podczas jednego z takich spotkań w Paryżu, 9-10 grudnia 1974 r. ustalono, że warto się spotykać dwa razy do roku jako Rada Europejska (był to początek procesu instytucjonalizacji RE)

• pierwsze posiedzenie RE odbyło się w Dublinie w marcu 1975 roku

• w tzw. sprawozdaniu Leo Tindemansa (29 grudnia 1975 rewizja przyszłej UE) doszło do, nieudanej co prawda, próby przyznania RE roli głównego gremium decyzyjnego

• prawnomiędzynarodowe podstawy jej funkcjonowania stworzył dopiero JEA w 1986 roku (w życie VII 1987)

• formalnie jednak nie powiązał jej ze WE, co więcej nie precyzował ani celów, ani zadań, ani też zasad jej działania →

• można więc założyć, że nadal obowiązywały w tej kwestii ustalenia dokonane przez RE w „Uroczystej deklaracji w sprawie Unii Europejskiej”, uchwalonej 19 VI 1983 r. w Stuttgarcie, zgodnie z którymi RE miała stwarzać „ogólnopolityczne impulsy” do integracji państw członkowskich, wyszukiwać możliwości rozszerzeni integracji na nowe dziedziny i obszary oraz uchwalać „polityczne wytyczne” dla WE

RADA EUROPEJSKA DZIŚ, W TUE

• art. 4: „RE będzie stymulować rozwój Unii i określać kierunki jej polityki ogólnej”

• „określa zasady i ogólne wytyczne dotyczące polityki zagranicznej i bezpieczeństwa” (art. 13)

• formalnie jednak wciąż nie jest organem UE

• niemniej jednak można ją traktować jako organ UE i stać na stanowisku iż posiada na podstawie TUE prawne podstawy do ingerowania lub udziału w działalności WE

• zakres kompetencji RE nie jest nadal prawnie uregulowany; w praktyce RE zajmuje się wszystkimi problemami UE, jakie uzna za wskazane

• RE zobowiązana jest do składania PE sprawozdania po każdym swym spotkaniu oraz rocznego sprawozdania pisemnego o postępach w budowie UE

SKŁAD

• szefowie państw lub rządów

• przewodniczący KE

• towarzyszą im ministrowie spraw zagranicznych i członek KE

FUNKCJONOWANIE

• RE zbiera się co najmniej 2 razy do roku w Brukseli pod przewodnictwem szefa państwa lub rządu państwa, które przewodniczy RUE

• efektem końcowym obrad RE są tzw. konkluzje (oświadczenia końcowe), czyli deklaracje o charakterze wyłącznie politycznym, nie mające formalnie mocy wiążącej dla państw UE

• decyzje podejmowanie są na drodze kompromisu i konsensusu (brak formalnych głosowań)

RADA UNII EUROPEJSKIEJ

• podstawy traktatowe: art. 202-21- TWE

• podstawowy organ decyzyjny i prawodawczy UE

• sprawuje formalnie i de facto najwyższą władzę w UE

GENEZA

• do końca czerwca 1967 roku, każda ze Wspólnot miała odrębny organ naczelny

• na mocy traktatu fuzyjnego z 8 IV 1965 roku nastąpiła fuzja organów WE; w rezultacie EWG, EWWiS oraz Euratom miały 4 wspólne instytucje (Rada, KE, PE, TS)

• wszedł on w życie 1 lipca 1967 roku i odtąd WE posiadają jeden wspólny organ naczelny - Radę, powszechnie określaną do 1993 roku jako Rada Ministrów, a od 1 listopada 1993 roku jest ona naczelnym organem UE i nazywana jest Radą Unii Europejskiej

SKŁAD I FUNKCJONOWANIE

• po 1 ministrze z każdego państwa członkowskiego, stosownie do problemu rozpatrywanego na forum Rady (→ nie można zatem mówić o stałym przedstawicielstwie)

• RUE zbiera się w razie potrzeby (przeciętnie 80-90 razy w roku) z inicjatywy przewodniczącego bądź z inicjatywy któregokolwiek członka RUE lub KE w Brukseli

• 3 razy w roku (kwiecień, czerwiec, październik) spotyka się w Luksemburgu

• raz w miesiącu ( z wyjątkiem sierpnia) Rada zbiera się na szczeblu ministrów spraw zagranicznych, tzw. Rada ds. Ogólnych, która zajmuje się sprawami międzynarodowymi, a także generalnymi i koordynuje prace pozostałych rad (np. Rady ds. Rolnictwa, Rady ds. Gospodarki)

• poszczególne posiedzenia trwają przeciętnie 1-2 dni

• jednocześnie może odbywać się kilka posiedzeń (np. posiedzenie ministrów rolnictwa, posiedzenie ministrów finansów)

• posiedzenia mają charakter zamknięty, tajny, lecz o przebiegu posiedzenia informuje się dziennikarzy

PRZEWODNICTWO (PREZYDENCJA) W RADZIE

• pracami RUE kieruje Przewodniczący

• funkcję tą pełnią kolejno przedstawiciele państw członkowskich przez okres 6 miesięcy - tzw. prezydencja UE zmienia się rotacyjnie; początkowo kolejność przewodniczenia była wyznaczana wg porządku alfabetycznego; obecnie obowiązuje formuła, że każde państwo członkowskie przewodniczy raz w pierwszym i raz w drugim półroczu

• od 1995 roku Przewodnictwo RUE przedstawia się następująco:

1995 - Francja i Hiszpania

1996 - Włochy i Irlandia

1997 - Holandia i Luksemburg

1998 - WB i Austria

1999 - Niemcy i Finladnia

2000 - Portugalia i Francja

2001 - Szwecja i Belgia

2002 - Hiszpania i Dania

2003 - Grecja i Włochy

2004 - Irlandia i Holandia

2005 - Luksemburg i WB

2006 - Austria i Finlandia

• Przewodniczący Rady ma 2 zastępców; 1 pochodzi z kraju, który przewodniczył RUE w poprzedniej kadencji, 2 zaś z kraju, który obejmie przewodnictwo w następnej kolejności (tzw. rozwiązanie „trójki”)

• głównymi zadaniami państwa przewodniczącemu w RUE są reprezentowanie Rady w stosunkach z innymi organami UE i podmiotami trzecimi oraz poszukiwanie kompromisu pomiędzy państwami członkowskimi

• !!! Administrację Rady tworzy Sekretariat Generalny, kierowany przez sekretarza generalnego i jego zastępcę; sekretarz generalny RUE pełni funkcję wysokiego przedstawiciela ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (II filar); pracami Sekretariatu kieruje jego zastępca; Sekretariat podzielony jest na 7 dyrekcji generalnych

FUNKCJE

• główny organ decyzyjny i prawodawczy Unii (szczególnie w przypadkach WE i Euratomu)

• do jej kompetencji zastrzeżone są najważniejsze sprawy

• posiada kompetencje do podejmowania wszystkich rodzajów aktów prawnych:

• rozporządzeń

• dyrektyw

• decyzji

• zaleceń

• opinii

• początkowo Rada miała pełne kompetencje decyzyjne we wszystkich dziedzinach polityki, również kompetencje wykonawcze; rola decyzyjna Rady została ograniczona przez JAE i TUE; obecnie kompetencje decyzyjne dzieli ona z PE (procedura współdecydowania), natomiast kompetencje wykonawcze zostały przekazane KE

1. Funkcja koordynacyjna

• art. 202 TWE: „Rada pracuje na rzecz koordynacji polityki gospodarczej państw członkowskich”

• Rada opracowuje (na zlecenie KE) wytyczne polityk gospodarczych państw członkowskich nadzoruje rozwój gospodarczy tych państw i Wspólnoty

2. Funkcja prawotwórcza

• art. 202, 249 i 309 TWE

• w przeważającej większości przypadków podjęcie decyzji przez RUE uzależnione jest od przedłożenia projektu decyzji przez KE; niemniej na mocy bowiem art. 208 TWE, Rada może zażądać od KE aby przygotowała propozycję niezbędnego aktu prawnego w celu wykonania zdań wynikających z traktatów założycielskich

• w określonych przypadkach RUE przed podjęciem decyzji musi zasięgnąć opinii PE lub organów doradczych (Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów, Komitetu Ekonomicznego i Finansowego)

• RUE może delegować uprawnienia prawotwórcze KE

3. Funkcje kontrolne

• RUE ma uprawnienia do kontroli działania innych organów i wnoszenia skarg o nieważności (art. 230 TWE) i/lub zaniechaniu działań (art. 232 TWE) przed TS (niekiedy bywa także stroną pozwaną)

• w określonych przypadkach samodzielnie kontroluje przestrzeganie norm wspólnotowych

• zgodnie z art. 202 TWE: „może zastrzec sobie samodzielne realizowanie kompetencji wykonawczych”, m.in. w sferze wspólnej polityki handlowej i funkcjonowaniu Unii Gospodarczej i Walutowej

4. Uprawnienia do uchwalania budżetu

• początkowo były one szerokie

• obecnie dzieli się nimi z PE, który może projekt budżetu w całości odrzucić

• ma ostateczny głos w odniesieniu do wydatków obligatoryjnych, natomiast o wydatkach nieobligatoryjnych decyduje PE

5. Uprawnienia do zawierania umów międzynarodowych

• wynikają one z reprezentacji zewnętrznej UE

• kompetencje do inicjowania rokowań i zawieranie umów międzynarodowych przez WE z państwami trzecimi i organizacjami międz (przy współudziale KE i PE)

• negocjacje w tych sprawach prowadzi KE z mandatu Rady

• ma prawo do zawierania w imieniu UE umów międzynarodowych, które wiążą wszystkie państwa członkowskie

• umowy handlowe

• celne

• o przystąpieniu do UE

• o stowarzyszeniu z UE

6. Uprawnienia nominacyjne

• prawo powoływania innych organów WE, nadawania im statusu i ich obsadzania

• mianuje m.in. członków Komitetu Ekon i Społ. Regionów i Trybunału Obrachunkowego

• może zmieniać liczbę sędziów TS

• podejmuje decyzje o stworzeniu Sądu Pierwszej Instancji i jego składzie

• RUE decyduje o uposażeniach, dodatkach i emeryturach przewodniczącego i członków RUE, prezesa, sędziów, rzeczników generalnych i sekretarza TS, prezesa i członków Trybunału Obrachunkowego

• ma również szerokie uprawnienia w zakresie II filaru (Tytuł V TUE), w zakresie tym współpracuje jedynie z Radą Europejską i III filaru (Tytuł VI TUE)

GŁOSOWANIE W RUE

W RUE decyzje podejmuje się na 3 sposoby (art. 205 TWE):

• jednomyślnie

• większością zwykłą

• większością kwalifikowaną

Większość kwalifikowana

W Unii liczącej 15 państw decyzje podejmowane kwalifikowaną większością głosów wymagało 62 z 87 głosów, pochodzących z co najmniej 10 państw czł. Każdemu z państw przysługiwała określona waga głosu, począwszy od 10 głosów, które posiadały Francja, Niemcy, WB i Włochy po 2 głosy przypadające Luksemburgowi.

W związku z planowanym rozszerzeniem Unii podjęto prace nad reformą podziału głosów w RUE. Reforma traktatowa była głównym celem konferencji Międzyrządowej, która rozpoczęła prace 29 marca 1996 roku. W latach 1997-2000 zgłoszona wiele różnych propozycji nowego podziału głosów.

Ostateczny podział głosów aktualnych i przyszłych wówczas członków UE ustalono 10 grudnia 2000 roku na Sesji Rady Europejskiej w Nicei.

PAŃSTWO	PODZIAŁ GŁOSÓW
Francja	29
WB	29
Niemcy	29
Włochy	29
Hiszpania	27
Polska	27
Rumunia	14
Holandia	13
Grecja	12
Czechy	12
Belgia	12
Węgry	12
Portugalia	12
Szwecja	10
Bułgaria	10
Austria	7
Słowacja	7
Dania	7
Finlandia	7
Irlandia	7
Litwa	7
Łotwa	4
Słowenia	4
Estonia	4
Cypr	4
Luksemburg	4
Malta	3

Podział głosów w RUE wg

Deklaracji w sprawie rozszerzenie UE

Zgodnie z Traktatem nicejskim państwa członkowskie podczas głosowania ważonego będą dysponować nową liczba głosów; odtąd większość kwalifikowana wynosi

1. dla Unii liczącej 15 państw

• 170 głosów (z 237 ogółem)

• decyzje podjęte na wniosek KE, gdy uzyskają poparcie 170 głosów reprezentujących co najmniej większość członków

• w innych przypadkach także wymaga się 170 głosów, ale pochodzących od co najmniej 2/3 członków

2. dla Unii liczącej 25 członków

• 232 głosów (z 321 ogółem)

• Mniejszość blokująca - 90 głosów

1. dla Unii liczącej 27 członków

• 258 głosów (z 345 ogółem)

• Z czego państwa, które głosują za podjęciem decyzji na wniosek KE muszą reprezentować 62% ogółu ludności UE

ZASADA JEDNOMYŚLNOŚCI

• podjęcie decyzji na zasadzie jednomyślności wymaga obecności wszystkich członków i tego, iż żaden nie zagłosuje przeciw (wstrzymanie się od głosowania nie jest przeszkodą w podjęciu uchwały)

• zasada jednomyślności często blokowała proces podejmowania decyzji

• obecnie odchodzi się od tej zasady

• JAE zwiększył listę przypadków, w których głosowanie odbywa się na zasadzie większości kwalifikowanej

• dalsze ograniczenia dotyczące jednomyślności przy podjęciu uchwały do 20 przypadków miało miejsce w Nicei (7-10 grudnia 2000)

• zrezygnowano np. z wymogu jednomyślności przy nominacji przewodniczącego RUE i z zewnętrznej reprezentacji UE w sprawach Unii Gospodarczej i Walutowej (I filar), przy nominacji sekretarza generalnego Rady, jego zastępcy oraz w niektórych kwestiach współpracy sądowniczej (III filar)

• zasada jednomyślności nadal będzie obowiązywała:

• w harmonizacji podatków pośrednich

• w polityce socjalnej, imigracyjnej i wizowej

• w polityce strukturalnej

• przy rewizji traktatów

• przy przyjmowaniu nowych członków

• przy przyjmowaniu ustaw bezpośrednio wpływających na tworzenie oraz funkcjonowanie jednolitego rynku wewnętrznego

• w ustaleniu jednolitej procedury wyborczej do PE

• zmian w projekcie aktu prawnego zaproponowanego przez KE

ORGANY POMOCNICZE RUE

• działalność RUE wspierana jest przez kilkadziesiąt - własnych lub wspólnych z KE - organów pomocniczych (wykonawczych, doradczych, administracyjno-technicznych)

COREPER - KOMITET STAŁYCH PRZEDSTAWICIELI

• najważniejszy organ pomocniczy RUE

• utworzony w 1958 roku

• od 1967 roku stanowi wspólny organ Wspólnot

• odpowiada za przygotowanie spotkań i prac RUE oraz wykonywaniu zadań powierzonych przez RUE

• pełni funkcję głównego forum negocjacji w unijnym procesie ustawodawczym

• stałymi jego przedstawicielami są ambasadorowie państw członkowskich (COREPER II) oraz zastępcy ambasadorów (COREPER I)

• COREPER II zajmuje się sprawami ogólnymi (zagranicznymi stosunkami ekonomicznymi, WPZiB), a COREPER I sprawami szczegółowymi (np. ochrona środowiska, zatrudnienie)

• ambasadorowie i ich zastępcy zasiadają obok ministrów w czasie spotkania RUE i pod względem wpływu na decyzje ustępują jedynie szefom rządow i ministrom spraw zagr.

• Komitet zajmuje się systematycznie tymi sporami, które czekają na ministerialną decyzję

• w celu realizacji zadań Komitet powołał wiele grup roboczych i komitetów

• Komitet gwarantuje ciągłość pracy RUE, zapewnia stały kontakt rządów krajów czł z organami UE, koordynuje stanowiska rządów w celu osiągnięcia porozumienia wobec konkretnych spraw

• Komitet przygotowuje projekty uchwał, decyzji, przede wszystkim na podstawie wniosków KE

• projekty decyzji można podzielić na 2 grupy (listy) - A i B

• lista A obejmuje projekty decyzji, co do których istnieje zgoda i są przed Radę aprobowane bez dodatkowych dyskusji

• lista B zawiera propozycje decyzji, co do których nie uzyskano porozumienia i wymagają dyskusji na forum RUE

• obecnie ok. ¾ decyzji jest przed Radę zatwierdzanych bez konsultacji, aprobowane jako uchwał bez glosowania (lista A)

→w praktyce COPERER odgrywa o wiele większa rolę niż wynikałoby to z jego formalnego charakteru

SPECJALNY KOMITET ROLNY

• utworzony w 1960

• przygotowywanie prac Rady w zakresie rolnictwa

• podobnie jak COREPER ustala on listy (A i B)

KOMITET EKONOMICZNO-FINANSOWY

• obserwuje i opiniuje sytuację gospodarczą i finansową państw członkowskich

• do czasu utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej funkcjonował jako Komitet walutowy

KOMITET ZATRUDNIENIA

• funkcja doradcza w dziedzinie polityki zatrudnienia i polityki rynku pracy

KOMITET ART. 133

• powołany na mocy art. 133 TWE w celu wspomagania KE w negocjacjach dot handlowych umów miedz

KOMITET POLITYKI I BEZPIECZEŃSTWA

• w celu wzmocnienia WPZiB

• na mocy T nicejskiego przejął kompetencje Komitetu Politycznego

KOMITET ART. 36 (KOMITET KOORDYNACYJNY)

• koordynuje, opiniuje i współprzygotowuje pracę Rady w karesie współpracy policyjnej i sądowej

KOMITET OCHRONY SOCJALNEJ

KOMITET POLITYKI BUDŻETOWEJ

12

---