Poznań, dnia 29.01.2015r.

ZATWIERDZAM

dowódca 3 kompanii szkolnej OSP

kpt. Krzysztof CYDZIK

PLAN - KONSPEKT

do przeprowadzenia zajęć ze szkolenia medycznego

z 31,32 grupą 3 kompanii szkolnej OSP w dniu 02.02.2015r.

I. TEMAT 4: Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku urazów, skręceń, zwichnięć, złamań, krwotoków i innych obrażeń.

2. CELE ZAJĘĆ:

- Uczyć:

• rodzajów złamań i ich objawów;

• objawów skręceń i zwichnięć stawów;

• unieruchamiania złamanej kończyny;

• metod tamowania krwotoków;

• zakładania opaski uciskowej;

• klasyfikacji ran;

• zaopatrywać zranienia o różnym charakterze i umiejscowieniu.

3. FORMA: zajęcia teoretyczne.

4. CZAS: 90 min.

5. MIEJSCE: rejon pododdziału.

6. ZAGADNIENIA:

1. Rodzaje złamań, ich objawy oraz udzielanie pierwszej pomocy.

2. Objawy skręceń i zwichnięć oraz pierwsza pomoc przy ich występowaniu.

3. Klasyfikacja krwotoków i zranień oraz sposoby ich zaopatrywania.

4. Zasady użycia opaski uciskowej.

5. Zaopatrywanie zranień za pomocą opatrunku osobistego.

6. Udzielanie pierwszej pomocy porażonym prądem, piorunem, tonącym, poparzonym.

7. Postępowanie w przypadku hipotermii i ostrego zatrucia.

8. Udzielanie pierwszej pomocy porażonym BMR.

7. WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE:

• 3 dni przed zajęciami zatwierdzić plan - konspekt;

• zapoznać się z tematem, celami i uwarunkowaniami organizacyjnymi zajęć;

• przygotować salę do przeprowadzenia zajęć;

• dopilnować zachowania porządku i dyscypliny szkoleniowej w czasie zajęć;

• przestrzegać zasad nauczania zawartych w metodyce szkolenia;

• skorzystać w szkoleniu z prezentacji multimedialnej w celu ułatwienia przyswojenia wiadomości;

• po przeprowadzeniu każdego zagadnienia sprawdzić stopień jego opanowania za pomocą pytań śródlekcyjnych;

• dokonać podsumowania i oceny zajęć.

8. LITERATURA:

• „Postępowanie w nagłych przypadkach”, Serafin, Schua, Wydawnictwo medyczne Urban & Partner, Wrocław 2004;

• „Medycyna ratunkowa”, Cline, Stapczyński, Wydawnictwo medyczne Urban & Partner, Wrocław 2003;

• „Program szkolenia podstawowego Sił Zbrojnych RP” - sygn. Szkol. 866/2013;

• „Instrukcja o działalności szkoleniowo - metodycznej” - sygn. Szkol. 816/2009.

9. ZABEZPIECZENIE MATERIAŁOWO - TECHNICZNE:

• Laptop 1 szt.

• Projektor 1 szt.

10. ORGANIZACJA ZAJĘĆ:

• wykład informacyjny.

11. WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA:

Kategorycznie zabraniam:

• oddalać się z miejsca zajęć bez wiedzy zgody prowadzącego zajęcia.

12. INNE (DODATKOWE):

Nie dotyczy.

13. WPROWADZENIE W SYTUACJĘ TAKTYCZNĄ:

Nie dotyczy.

14. PRZEBIEG ZAJĘĆ:

CZĘŚĆ WSTĘPNA (5 min.)

Rozpoczęcie zajęć:

• przyjęcie meldunku;

• sprawdzenie obecności;

• pytania kontrolne;

• podanie tematu, celu zajęć i zagadnień.

CZĘŚĆ GŁÓWNA: (80 min.)

ZAGADNIENIE 1(10 min.)

Rodzaje złamań, ich objawy oraz udzielanie pierwszej pomocy.

Pierwsza pomoc w razie złamań polega przede wszystkim na unieruchomieniu. Przystępując do rannego, u którego podejrzewamy złamanie, musimy przede wszystkim przekonać się, czy nie jest to złamanie otwarte. W tym celu rannego należy rozebrać, przynajmniej zdjąć część ubrania ze złamanej kończyny. Jeśli złamanie dotyczy kończyny górnej, najpierw zdejmuje się rękaw z kończyny zdrowej. Gdy zdjęci kurtki lub spodni sprawiało zbytnie trudności i zadawało rannemu ból, należy rozciąć rękaw lub nogawkę spodni. Jeżeli po obnażeniu kończyny lub innej części ciała stwierdzimy złamanie otwarte, natychmiast zakładamy opatrunek, a potem przystępujemy do unieruchamiania. Do unieruchamiania służą szyny specjalne lub prowizoryczne, improwizowane. Szyną prowizoryczną może być każdy przedmiot wąski, długi i wystarczająco długi i sztywny, jak: laska, kij, deska, itp. Szyn, które bezpośrednio przylegają do ciała, zwłaszcza szyn prowizorycznych, nie wolno kłaść bez uprzedniego owinięcia ich w watę lub ligninę, gdyż mogą spowodować otwarcia rany. Podczas unieruchamiania kończyny kierujemy się następującą zasadą: przy złamaniu kości unieruchamia się dwa sąsiednie stawy, przy złamaniu w stawie dwie sąsiednie kości. Jeśli nie dysponujemy żadnym materiałem, z którego można by sporządzić szyny, złamaną kończynę górną przybandażowujemy do tułowia, a dolną - do drugiej, zdrowej kończyny. Oczywiście jest to unieruchamianie tymczasowe. Dzięki unieruchomieniu zapobiega się przesuwaniu odłamów kostnych, uśmierza ból i nie dopuszcza do rozdzierania tkanek w miejscu złamania.

ZAGADNIENIE 2(10min.)

Objawy skręceń i zwichnięć oraz pierwsza pomoc przy ich wystąpieniu.

ZWICHNIĘCIA:

Jest to uszkodzenie stawu, w którym jedna kość rozrywa torebkę stawową i przemieszcza się poza staw. Jest to uszkodzenie mniej groźne niż złamanie ale bardzo bolesne. Pierwsza pomoc polega na unieruchomieni kończyny w podobny sposób jak w złamaniu i na odesłaniu chorego do lekarza. Pod żadnym pozorem nie wolno próbować nastawiać zwichnięcia , gdyż może to doprowadzić do większych uszkodzeń stawu. Ponadto przy zwichnięciu często występuje złamanie, a w tedy wszelkie nie właściwe poruszenia stawem może przynieść skutki szkodliwie dla organizmu

SKRĘCENIA:

Pierwsza pomoc polega na unieruchomieniu kończyny i położeniu na uszkodzone miejsce zimnego okładu. Chorego zawsze należy odtransportować do lekarza, zwłaszcza gdy obrzęk i bolesność utrzymują się dłuższy czas, często bowiem wykręcaniu towarzyszy oderwanie przyczepów mięśni które, wymaga specjalnego leczenia.

ZAGADNIENIE 3 (10min.)

Klasyfikacja krwotoków i zranień oraz sposoby ich zaopatrywania.

Rodzaje krwotoków:

• Wyróżniamy dwa rodzaje krwotoków :
  *Krwotok zewnętrzny
  * Krwotok wewnętrzny

• Rodzaje krwotoków zewnętrznych:
  * Krwotok tętniczy
  * Krwotok żylny
  * Krwotok miąższowy

Pierwsza pomoc w razie krwotoków: ma na celu jak najszybsze zatamowanie ich. Przy krwotokach tętniczych należy postępować różnie, w zależności od tego czy zraniona jest kończyna, czy też inna część ciała. Krwotoki tętnicze kończyn są łatwiejsze do opanowania, ponieważ można je szybko zatamować za pomocą opatrunku zaciskowego lub opaski uciskowej. Niekiedy krwotok tętniczy z rany kończyn jest tak silny, że nie ma czasu na znalezienie i założenie opatrunku, czy też opaski uciskowej. Wtedy stosuje się ucisk tętnicy ręką (palcami). Zabieg ten polega na przyciśnięciu tętnicy do podłoża kostnego. Pozwala to na zorganizowanie pomocy innych osób, przygotowanie opatrunku uciskowego lub opaski uciskowej, znalezienie środka transportu itd. Na polu walki tamowanie krwotoków za pomocą opaski uciskowej będzie wymagało zastosowania środków podręcznych. Jako opaski uciskowej można użyć np.: paska od spodni lub kawałek materiału odpowiedniej długości i szerokości. Typowe opaski (taśma gumowa, rurka gumowa z urządzeniem zaciskowym, ewentualnie taśma parciana) będą dostępne w wyjątkowych wypadkach. Jako opasek uciskowych nie wolno używać drutu, sznurka itp. , ponieważ łatwo dochodzi do przecięcia skóry i uszkodzenia mięśni oraz nerwów. Przed założeniem prowizorycznej opaski uciskowej w celu ochrony skóry, należy kilkakrotnie owinąć kończynę zwykłą opaską z gazy lub innego materiału. Kończynę unosimy do góry aby ułatwić dopływ krwi żylnej i dopiero wtedy - w miejscach typowych tj. jedna trzecia górnej części ramienia lub uda - zakładamy opaskę. Należy pamiętać o tym, aby opaska uciskowa nie była założona zbyt luźno, gdyż wtedy uciska jedynie naczynia żylne, utrudniając dopływ krwi i zwiększając krwawienie. Przy krwotokach z kończyn opaski uciskowej zakłada się na udo lub ramię, nigdy zaś na podudzie i przedramię, ponieważ mają one po dwie kości między którymi jak w futerale biegnie dość duża tętnica, której nie uda się ucisnąć. Opaski uciskowej nie wolno zakładać na dłużej niż dwie godziny (w zimie 1 godzinę). Jeżeli rannego z opaską uciskową ewakuujemy do punktu medycznego, to nie wolno zapominać o przypięci do munduru kartki, na której wypisuje się wyraźnie godzinę założenia opaski. Przed upływem tego terminu rannego należy koniecznie odtransportować do szpitala lub do najbliższego lekarza. Jeśli w ciągu tych dwóch godzin nie uda się zapewnić rannemu pomocy lekarskiej, należy powoli rozluźnić opaskę. W większości przypadków krwawienie zatrzyma się samoistnie i wtedy wystarczy założyć na ranę opatrunek i dobrze unieruchomić kończyną.

OPATRYWANIE RAN:

Do założenia opatrunku służy zwykle opatrunek indywidualnych. Zasady jego użycia zostały opisane przy omawianiu indywidualnego sanitarnego wyposażenia sanitarnego żołnierza. Założenie opatrunku ma na celu:

• ochronę rany przy wtórnym (dodatkowym) zakażeniem,

• ochronę rany przed ponownymi urazami

• zatamowanie krwawienia

UWAGA!

Nie wolno szukać w ranie zanieczyszczeń lub ciał obcych

ZAGADNIENIE 4 (10min.)

Zasady użycia opaski uciskowej.

Opaska uciskowa - rodzaj opatrunku stosowanego do udzielania pierwszej pomocy. Opaska ta pomaga zatrzymywać silne krwawienia, które zagrażają życiu poprzez dociśnięcie tętnicy do kości i całkowite zamknięcie jej światła.

Oryginalna opaska jest giętka, ma długość 1 metra i szerokość 5 centymetrów. Posiada zapięcie, najczęściej guzik lub zapinkę. Przed jej położeniem na ranę zawsze nakłada się podkładkę zrobioną z miękkiego materiału. Po jej prawidłowym założeniu zanika tętno i blednie skóra w jej pobliżu. Zawsze opatrunek powinien zdjąć lekarz.

Nie zawsze stosuje się oryginalną opaskę. Można też zastosować inne materiały, stanowiące zastępczą opaskę uciskową. Może to być np. chusta trójkątna, krawat albo pasek materiału, posiadający odpowiednią szerokość.

Według najnowszych wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji opaskę uciskową stosujemy tylko w specyficznych sytuacjach: wypadku masowego, amputacji, zmiażdżenia. Zakłada się ją około 5 centymetrów powyżej miejsca krwotoku, ale nigdy poniżej łokcia lub kolana, ponieważ w tym przypadku tętnica wejdzie pomiędzy 2 kości i opaska nie zadziała właściwie. Po założeniu opaski należy zanotować godzinę i zapisać ją na kartce umieszczonej w pobliżu opatrunku.

ZAGADNIENIE 5 (10min.)

Zaopatrywanie zranień za pomocą opatrunku osobistego.

Opatrunek osobisty wydaje się żołnierzowi na okres działań wojennych, służy on do opatrywania ran w ramach samopomocy i pomocy wzajemnej. Przechowuje się go w specjalnej kieszeni kurtki. Jest to opaska z dwoma kompresami, jednym przymocowanym do opaski na stałe, a drugim ruchomym (przesuwanym), co pozwala na dowolne jego umieszczanie odpowiednio do miejsca drugiej rany (np. wlot i wylot) . Zewnętrzna powierzchnia każdego kompresu jest oznaczona kolorową nitką lub kolorowym nadrukiem. Opatrunek osobisty znajduje się w wodoszczelnym opakowaniu z płótna podgumowanego, na zewnętrznej stronie opakowania jest podany sposób użycia.

Opatrunek osobisty jest wyjałowiony toteż w celu zachowania tej jałowości podczas nakładania na ranę wolno go dotykać tylko w miejscu oznaczonym kolorową nitką. Całość w postaci zwiniętej jest opakowana w papier pergaminowy z zainstalowaną nitką, którą pociąga się, by szybko wyjąć opatrunek. Opatrunek w opakowaniu pergaminowym wraz z agrafką jest opakowany w torebkę płócienną impregnowaną gumą lub torebkę plastykową, na której jest nacięcie ułatwiające rozdarcie torebki w celu wydobycia opatrunku (rys. 2.). Impregnowane płótno torebki można następnie wykorzystać jako uszczelnienie opatrunku rany klatki piersiowej w wypadku powstania odmy opłucnej.

ZAGADNIENIE 6 (10min.)

Udzielanie pierwszej pomocy porażonym prądem, piorunem, tonącym, poparzonym.

Udzielając pierwszej pomocy, należy usunąć poparzonego z miejsca grożącego dalszym działaniem temperatury ( ognia). W wypadku użycia napalmu postępowanie jest trudne. Cząsteczki palącej się mieszaniny napalmu przylegają bowiem ściśle do ciała i nie dają się usunąć. Palące się ubranie, resztki palącego się napalmu lub innych środków należy gasić przez tłumienie ognia kocami, prześcieradłami itp. Należy bardzo ostrożnie zdejmować ubranie z oparzonego, by nie uszkodzić naskórka. Najlepiej ubranie przedtem rozciąć. W czasie udzielania pierwszej pomocy należy unikać stosowania maści lub płynów. Na oparzone miejsca można założyć jedynie opatrunek przeciw - oparzeni owy, osobisty lub opatrunek z wyjałowionej gazy. Każde rozleglejsze oparzenie wymaga skierowania lub odtransportowania oparzonego do najbliższego punktu medycznego, a następnie leczenia szpitalnego. Za oparzenie zagrażające życiu uważa się takie, którego powierzchnia przekracza 15 % powierzchni ciała. Ciężkie oparzenia prowadzą do rozwinięcia się tak zwanej choroby oparzeniowej. Występuje wówczas wstrząs oparzeni owy oraz zakażenie bakteryjne w ranie oparzeniowej. W czasie przewlekłego przebiegu choroby oparzeniowej zmniejsza się ilość ciał odpornościowych chorego. Na skutek ubytków powodowanych wydzieliną przyranną zmniejsza się również ilość białka w organizmie. Ulegają uszkodzeniu nerki. W efekcie tak przebiegającego schorzenia poparzony często umiera na skutek zakażeń lub niewydolności nerek.

ZAGADNIENIE 7 (10min.)

Postępowanie w przypadku hipotermii i ostrego zatrucia.

Podczas opieki nad wychłodzonym człowiekiem obowiązuje ogólna zasada: unikać wszelkich zbędnych ruchów poszkodowanego. Im wyższy stopień hipotermii, tym bardziej trzeba na to uważać. Przy obniżonej temperaturze ciała organizm pracuje mało wydajnie i ledwie utrzymuje krążenie krwi w sercu, płucach i mózgu. Nawet nieznaczne ruchy, powodują przepływ ciepłej jeszcze krwi z tułowia w wyziębione kończyny. Powrót zimnej krwi do środka ciała (tzw. „afterdrop”) może doprowadzić do ostatecznego załamania się czynności życiowych i zahamowania krwiobiegu.

Zawsze:

• przyjmuj, że nastąpiło wyziębienie organizmu, gdy ofiara znajduje się w zimnej wodzie więcej niż 10-15 minut,

• bądź przy ofierze, lecz nie drażnij jej - szorstkie postępowanie może spowodować zatrzymanie akcji serca,

• obserwuj, czy ofiara nie wymiotuje i bądź gotów jej pomóc, aby się nie zadławiła,

• ignoruj prośby typu „Zostawcie mnie w spokoju, nic mi nie jest.” - ofiara jest w poważnych kłopotach, kontynuuj obserwację ofiary,

• chroń ofiarę przez dłuższy okres, aż do pełnego odzyskania sił lub przyjazdu pomocy medycznej.

Pamiętaj:

• pierwsza pomoc w umiarkowanych i krytycznych przypadkach to przede wszystkim ogrzanie, by ustabilizować temperaturę, następnie powinno nastąpić powolne, samoistne ogrzanie się ciała; gwałtowne ogrzewanie, takie jak gorąca kąpiel lub prysznic może być fatalne w skutkach (w najlepszym wypadku może spowodować komplikacje), temperatura ciała podczas ogrzewania zmienia się wolniej niż temperatura skóry,

• potrzeba wielu godzin, by temperatura ciała wróciła do normy,

• nie poddawaj się, nawet jeżeli ofiara jest w stanie krytycznym i pomoc wydaje się niemożliwa,

• ratowanego jak najszybciej należy przenieść w miejsce osłonięte od wiatru, do suchych, przewiewnych i ciepłych warunków, i stopniowo zacząć ogrzewać. Traktować delikatnie, zdjąć przemoczone ubranie (pociąć jeżeli konieczne). Łagodnie ogrzewać plecy, szyję, głowę. Przykryć poszkodowanego śpiworem lub kocami, odizolować od zimna - również szyję i głowę.

Poza tym w zależności od stopnia wychłodzenia należy:

• łagodne objawy - Poszkodowany jest w pełni przytomny, należy go bez zbędnego poruszania rozebrać, ułożyć w śpiworze, zawinąć dodatkowo w płachtę ratunkową, podawać ciepłe, słodkie napoje (nie wolno podawać jakiegokolwiek alkoholu), ostrożnie wysuszyć (nie nacierając ręcznikiem ani nie masując, aby nie prowokować przepływu krwi z głębi ciała do naczyń podskórnych), ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Jeżeli tylko istnieje taka możliwość, należy szukać schronienia w ogrzanych pomieszczeniach i pozostać tam przez kilka godzin. Ponadto przyłożyć zewnętrzne, łagodne źródła ciepła do głowy, pleców, szyi i ud - nie wolno pozwolić temperaturze na opadanie, lecz trzeba unikać gwałtownego ogrzewania.

• Umiarkowane objawy - U poszkodowanego pojawia się apatia i sztywność mięśni. Nie należy go rozbierać. Poza tym trzeba postępować tak, jak przy pierwszym stadium choroby, tylko ułożyć ofiarę z podkurczonymi kończynami, co może zapobiec spadkowi temperatury ciała o kolejne stopnie. Podczas transportu unikać ułożenia w pionie, bezpieczna jest tylko pozycja leżąca. Można podawać ciepły płyn, jedynie gdy poszkodowany jest przytomny i jest w stanie go wypić. Jeżeli to możliwe należy zaprowadzić ofiarę do lekarza.

• Ostre i krytyczne objawy - Poszkodowany traci przytomność. Należy postępować tak, jak przy umiarkowanych objawach, ale nie wlewać do ust żadnych płynów i nie podawać jedzenia. Tylko pomoc medyczna i kliniczna może zapewnić przeżycie. Badanie tętna osoby nieprzytomnej będącej w hipotermii powinno trwać przez 1 minutę. W przypadku stwierdzenia braku tętna powinno się przez pierwsze 3 minuty prowadzić tylko wentylację (w celu ogrzania ciała od wewnątrz), a następnie powtórzyć badanie tętna, również przez 1 minutę. W przypadku potwierdzenia braku tętna lub gdy nastąpi zatrzymanie oddechu, należy niezwłocznie rozpocząć reanimację. Mocno wychłodzone komórki potrzebują dużo mniej tlenu i substancji odżywczych niż normalnie. Powracają do życia także bardzo powoli. Człowieka w skrajnej hipotermii często trudno odróżnić od martwego. Bardzo istotne jest, aby nie rozpoczynać reanimacji zbyt wcześnie, to znaczy, zanim nie stwierdzi się zatrzymania oddechu lub krążenia.

Chory w takim stadium hipotermii musi być koniecznie przewieziony do szpitala, najlepiej na oddział intensywnej opieki medycznej lub szpitalny oddział ratunkowy.

Podstawowe zasady leczenia zatruć:

• usunięcie z organizmu niewchłoniętej trucizny lub niedopuszczenie do jej wchłonięcia

• zastosowanie odtrutki

• usunięcie już wchłoniętej trucizny z organizmu (lub przyspieszenie jej wydalania)

• zapobieganie i leczenie następstw toksycznego działania trucizny na organizm.

ZAGADNIENIE 8 (10 min.)

Udzielanie pomocy porażonym BMR.

Środki do udzielania pierwszej pomocy

Osobiste wyposażenie sanitarne żołnierzy:

a) opatrunek osobisty- wydaje się żołnierzowi na okres działań wojennych , służy do opatrywania ran w ramach udzielania samopomocy i pomocy wzajemnej.

b) indywidualny pakiet przeciwchemiczny (IPP)- przeznaczony jest do wykonywania częściowych zabiegów:

- sanitarnych - odkażania ciała (skóry);

- specjalnych - odkażania niewielkich powierzchni umundurowania , broni i oporządzenia.

c) indywidualny pakiet radioochronny (IPR) - przeznaczony jest do udzielania pomocy w przypadku zatruć środkami fosforoorganicznymi (typu sarin), a także do zapobiegania i przeciwdziałania skutkom napromienienia w przypadku użycia broni jądrowej. Zawarty w IPR środek przeciwbólowy oraz antybiotyk umożliwia stosowanie pakietu również w innych wypadkach. 

d) pantocid - 20 tabletek znajdujących się w szklanej rurce , służą do odkażania wody (w przypadku zanieczyszczeń bakteryjnych)

CZĘŚĆ KOŃCOWA (5 min.)

Zakończenie zajęć:

• zadaję pytania kontrolne;

• podaję temat następnych zajęć;

• omawiam przebieg zajęć i osiągnięcie ich celu.

OPRACOWAŁ

dowódca 2 plutonu

mł.chor. Jarosław SAWICKI

---