BRUCELOZA
(brucellosis)
Zakaźna i zaraźliwa choroba, o etiologii bakteryjnej, zwykle przewlekła, występująca u zwierząt domowych, dzikich oraz u Ho
1980r - Polska uznana za kraj wolny od brucellozy
Występowanie:
wszędzie
w warunkach krajowych największe znaczenie u Bo
Etiologia:
Brucella
G (−), wzrost na podłożach specjalnych
barwi się met. Ziel - Niellsena???
wrażliwa na UV, 2% NaOH, 3-5% lizol, 3% formalinę, 3% wapno chlorowane, 2% sterinol, 2% bioval
kolonie S (gładkie), R (szorstkie) i M (śluzowe)
duża oporność na czynniki zew., w kale przeżywa 1 rok
3 podstawowe gatunki
B. melitensis - u małych Ru w basenie M. Śródziemnego, b. patogenne dla Ho
B. abortus bovis - 9 biotypów, u zw. przeżuwających, b. rozpowszechniona w Europie
B. abortus susis - 3 biotypy, najczęściej w USA, u nas u zajęcy
inne:
B. ovis - Ov
B. canis - b. patogenna dla Ho
B. neotoma - wyosobniona od szczura pustynnego w USA, niepatogenna dla Ho
Epizootiologia:
Źródła:
krowy przy poronieniu lub porodzie - wydalają z płodem, wodami i błonami płodowymi zarazki na zewnątrz, około tydzień przed i tydzień po porodzie
mleko, mocz
zakażone samce (w pęcherzykach nasiennych)
buhaj może przenosić w sposób mechaniczny
zwierzęta dzikie: lisy, dziki, sarny, jelenie
Ho poprzez mocz
stawonogi, gryzonie jako bierni przenosiciele
Wrota:
p.o.
skóra
błony śluzowe
akt krycia
Patogeneza:
O.I. 2 tyg. − 6 mies. (tym krótszy im w późniejszym okresie ciąży ma miejsce zakażenie)
tropizm do układu chłonnego
bakteriemia 10 - 21 dni → gorączka → osiedlanie w różnych n. wew.: węzły chłonne, śledziona, kaletki maziowe, jądra, wymię, macica
zw. młode − tendencja do unieszkodliwiania zarazków przez org.
erytrytol - jest momentem przyciągania zarazka do łożyska → wnikanie do kosmków → rozprzestrzenienie się miedzy łożyskiem a ścianą macicy → wysięk → rozluźnienie między łożyskiem matczynym a łożyskiem płodu → zaburzenia w odżywianiu płodu → zamarcie (płody młode - maceracja, starsze - ronienie)
po ronieniu często zatrzymanie łożyska → wytrącenie włóknika i zrosty
Objawy:
ronienia, zatrzymanie łożyska, jałowość, zapalenie wymienia
objawy zwiastunowe przed poronieniem: obrzęk warg sromowych, zaczerwienienie błon śluzowych, wyciek z pochwy, zwiotczenie więzadeł krzyżowych
młode płody martwe, starsze mogą rodzic się żywe
niekiedy ciąża może przebiegać normalnie, płód żywy ale słaby → †
stany zapalne stawów: nadgarstkowego, kolanowego - obrzęk, bolesność, ropnie pod skórą
samce: obrzęk i zaczerwienienie prącia, zapalenie jąder, najądrzy, brak apetytu, wychudzenie
AP:
samica: zmiany w macicy, błonach płodowych, gruczole mlekowym (zmiany martwiczo-wytwórcze), zmiany w przynależnych węzłach chłonnych, kaletkach maziowych
błony płodowe: ogniskowo lub rozlanie obrzękłe, surowiczo nacieczone, galaretowate, usiane wybroczynami, miejscami pokryte przez włóknikiem lub wysiękiem surowiczo-ropnym
kosmówka: obrzęk, przekrwienie, wysięk włóknikowo-ropny, ogniska martwicze w obrębie liścieni
płód: pokryty ropnym wysiękiem, surowicze nacieczenie tk. podskórnej, śródmiąższowej i sznura pępowinowego, wybroczyny na błonach śluzowych żołądka, pęcherza i pod błonami surowiczymi, powiększenie śledziony, płyn w jamach ciała, ropno-włóknikowe zapalenie płuc, treść żołądka cytrynowa, mętna i kłaczasta
jądra: ogniska martwicowe i ropne
HP:
w łożysku zmiany obrzękowo martwicowe
rozplem komórek siateczki, histocytów, plazmocytów, limfocytów, granulocytów
zwłóknienie jądra
D. różnicowa:
zatrucia paszowe
niedobory wit. A i E
listerioza
leptospiroza,
paciorkowce, gronkowce
grzyby
gorączka Q
kampylobakterioza
Bad. laboratoryjne:
bad. bakteriologiczne:
materiał: całe płody, wycinki łożyska, liścienie (preparaty mazane z pogranicza zmian), zawartość żołądka płodu, wysięk, mocz, mleko, nasienie
bakterioskopia bezpośrednia: barwienia met. Ziehl - Nielsena
bad. hodowlane: podłoża różnicujące z fioletem gencjany
próba biologiczna:
świnka morska, rozcierem s.c lub i.m.
zbadać czy nie posiadała wcześniej przeciwciał
po 2 tyg. bada się serologicznie, po 5-6 dniach sekcja (obrzęk jąder u samców, obrzęk węzłów chłonnych, stawów)
bad. alergiczne (abortyna, brucelina)
bad. serologiczne (mogą być fałszywie ujemne)
nie pobiera się krwi:
od krowy w ost. miesiącu ciąży i do 2 tyg. po porodzie
po uprzednich tubrekulizacjach i szczepieniach, dopiero po 3 tyg.
od krowy która poroniła - po 2 tyg., wynik (−) → po 2 − 4 mies.
3 odczyny urzędowe : OKAP (odczyn kwaśnej aglutynacji płytkowej), OA (odczyn aglutynacji), OWD
(−) zw. niezakażone
OKAP
OA
(+)
OWD
OKAP (test jakościowy) - metoda skriningowa, wykonywana z pełną surowicą, antygen zawiera zawiesinę B. abortus zabarwioną różem bengalskim;
OA aglutynacja probówkowa - pod uwagę bierzemy rozcieńczenie surowicy oraz natężenie reakcji w danym rozcienczeniu, u Bo rozcienczenie 12,5 do 100, za diagnostyczny uważa się wynik na 2, 3, 4 plusy, 1:50; otrzymany wynik mnoży się przez 2 → j.m.
OWD interpretacja : 12,5 → (−), 25 → (+/−), 50 → (+)
przy wynikach wątpliwych w OA lub OWD - powtórka po upływie 3 tyg.
Gospodarstwa wielkotowarowe: wszystkie zw. od wieku 6 mies. badamy 1x / rok
Gospodarstwa drobnotowarowe: 1/3 zw. / rok (całe pogłowie co 3 lata), buhaje od wieku 12 mies., krowy od wieku 24 mies.
Testy dodatkowe:
odczyn Coombsa, odczyn z dwumerkaptoetanolem, ELISA, transformacja blastyczna limfocytów
wyniki fałszywie (+): zakażenie Y. enterocolitica, Salmonella, prątki gruźlicy typu Av
wyniki fałszywie (-): zw. świeżo zakażone, z przewlekłą brucelozą, w wysokiej ciąży i w pierwszym okresie po porodzie, przy dużej ilości przeciwciał (zjawisko fazowego hamowania aglutynacji), przy obecności przeciwciał hamujących
Zapobiegania i zwalczanie:
szczepień nie prowadzi się
choroba zawodowa lekarzy wet.
podstawowym celem jest ochrona stada przed zawleczeniem choroby
CHOROBA ZWALCZANA Z URZĘDU (Bo, Ov, Cap, Su)
Su
B. abortus suis - typowy obraz choroby
B. abortus bovis - może być przebieg bezobjawowy
Źródła i patogeneza: jak u Bo
Objawy:
samice: ronienia, martwe płody, słabo rozwinięte, bezpłodność
samce: zmiany w narządach rozrodczych, zapalenie jąder, najądrzy, stany zapalne nasieniowodów, ogniska martwicze, zanik gruczołów płciowych
AP:
ogniska zapalne podobne do zmian gruźliczych, najczęściej w węzłach chł. przynależnych do zmienionych narządów
zniekształcenie stawów, w okolicach stawów międzykręgowych → otorbione ogniska → zaburzenia w obrębie OUN
łożysko: obrzęk, przekrwienie, wybroczynowość
Rozpoznanie:
wywiad
obraz kliniczny
AP
bakteriologia
serologia → OA 100 j.m. (+), 50 j.m. - wątpliwy, 25 j.m. (-)
D. różnicowa:
leptospiroza, salmonelloza, listerioza
nie leczymy, zabicie (+)
Ov i Cp
B. melitensis
B. ovis
zap. najądrzy u tryków
poronienia w 3 - 4 mies., ciąża donoszona → słabe, padają w krótkim okresie czasu
zap. błony śluzowej macicy
kulawizny
zmiany w gruczole mlekowym
obj. z płuc
B. abortus bovis
przebieg łagodniejszy
może nie dojść do ronień
Rozpoznanie:
j.w.
OA: 50 j.m. (+), 12,5 j.m. (-), 12.5-25 - wątpliwy
Eq
występuje b. rzadko, przy masowym występowaniu u Bo, wrażliwe są na
B. abortus bovis
B. melitensis
zmiany lokalizują się w okolicy stawów, ścięgien, kaletek maziowych kłębu i więzadła karkowego
OA: 400 j.m. (+), 200 j.m. - wątpliwy, 100 j.m. (-)
Ca
B. melitensis
B. abortus bo vis
B. suis
ronienia, zaburzenia w cieczce
zapalenia jąder, najądrzy
OA: 100 j.m. (+), 50 j.m. - wątpliwy, 25 j.m. (-)
B. canis - pies jest naturalnym gospodarzem, b. niebezpieczna dla Ho
ogólny ↓ aktywności
słaba rozrodczość, zamieranie płodów 7 - 9 tydz., brak zatrzymania łożyska, śluzowy lub krwawy wyciek z pochwy
u samców: zmiany zapalne w obrębie jąder i nąjądrzy
Zające:
najczęściej B. suis typ 2, względnie B. abortus bovis (atypowe pałeczki)
wychudzone, łatwo można je złapać, powiększone węzły chł.
AP: ogniska martwicze w narządach miąższowych, węzłach chł.
Piśmiennictwo:
1. wykłady − Epizootiologia
4
Bruceloza