BRUCELOZA

(brucellosis)

Zakaźna i zaraźliwa choroba, o etiologii bakteryjnej, zwykle przewlekła, występująca u zwierząt domowych, dzikich oraz u Ho

1980r - Polska uznana za kraj wolny od brucellozy

Występowanie:

• wszędzie

• w warunkach krajowych największe znaczenie u Bo

Etiologia:

Brucella

• G (−), wzrost na podłożach specjalnych

• barwi się met. Ziel - Niellsena???

• wrażliwa na UV, 2% NaOH, 3-5% lizol, 3% formalinę, 3% wapno chlorowane, 2% sterinol, 2% bioval

• kolonie S (gładkie), R (szorstkie) i M (śluzowe)

• duża oporność na czynniki zew., w kale przeżywa 1 rok

• 3 podstawowe gatunki

B. melitensis - u małych Ru w basenie M. Śródziemnego, b. patogenne dla Ho

B. abortus bovis - 9 biotypów, u zw. przeżuwających, b. rozpowszechniona w Europie

B. abortus susis - 3 biotypy, najczęściej w USA, u nas u zajęcy

inne:

B. ovis - Ov

B. canis - b. patogenna dla Ho

B. neotoma - wyosobniona od szczura pustynnego w USA, niepatogenna dla Ho

Epizootiologia:

Źródła:

• krowy przy poronieniu lub porodzie - wydalają z płodem, wodami i błonami płodowymi zarazki na zewnątrz, około tydzień przed i tydzień po porodzie

• mleko, mocz

• zakażone samce (w pęcherzykach nasiennych)

• buhaj może przenosić w sposób mechaniczny

• zwierzęta dzikie: lisy, dziki, sarny, jelenie

• Ho poprzez mocz

• stawonogi, gryzonie jako bierni przenosiciele

Wrota:

• p.o.

• skóra

• błony śluzowe

• akt krycia

Patogeneza:

O.I. 2 tyg. − 6 mies. (tym krótszy im w późniejszym okresie ciąży ma miejsce zakażenie)

• tropizm do układu chłonnego

• bakteriemia 10 - 21 dni → gorączka → osiedlanie w różnych n. wew.: węzły chłonne, śledziona, kaletki maziowe, jądra, wymię, macica

• zw. młode − tendencja do unieszkodliwiania zarazków przez org.

• erytrytol - jest momentem przyciągania zarazka do łożyska → wnikanie do kosmków → rozprzestrzenienie się miedzy łożyskiem a ścianą macicy → wysięk → rozluźnienie między łożyskiem matczynym a łożyskiem płodu → zaburzenia w odżywianiu płodu → zamarcie (płody młode - maceracja, starsze - ronienie)

• po ronieniu często zatrzymanie łożyska → wytrącenie włóknika i zrosty

Objawy:

• ronienia, zatrzymanie łożyska, jałowość, zapalenie wymienia

• objawy zwiastunowe przed poronieniem: obrzęk warg sromowych, zaczerwienienie błon śluzowych, wyciek z pochwy, zwiotczenie więzadeł krzyżowych

• młode płody martwe, starsze mogą rodzic się żywe

• niekiedy ciąża może przebiegać normalnie, płód żywy ale słaby → †

• stany zapalne stawów: nadgarstkowego, kolanowego - obrzęk, bolesność, ropnie pod skórą

• samce: obrzęk i zaczerwienienie prącia, zapalenie jąder, najądrzy, brak apetytu, wychudzenie

AP:

• samica: zmiany w macicy, błonach płodowych, gruczole mlekowym (zmiany martwiczo-wytwórcze), zmiany w przynależnych węzłach chłonnych, kaletkach maziowych

• błony płodowe: ogniskowo lub rozlanie obrzękłe, surowiczo nacieczone, galaretowate, usiane wybroczynami, miejscami pokryte przez włóknikiem lub wysiękiem surowiczo-ropnym

• kosmówka: obrzęk, przekrwienie, wysięk włóknikowo-ropny, ogniska martwicze w obrębie liścieni

• płód: pokryty ropnym wysiękiem, surowicze nacieczenie tk. podskórnej, śródmiąższowej i sznura pępowinowego, wybroczyny na błonach śluzowych żołądka, pęcherza i pod błonami surowiczymi, powiększenie śledziony, płyn w jamach ciała, ropno-włóknikowe zapalenie płuc, treść żołądka cytrynowa, mętna i kłaczasta

• jądra: ogniska martwicowe i ropne

HP:

• w łożysku zmiany obrzękowo martwicowe

• rozplem komórek siateczki, histocytów, plazmocytów, limfocytów, granulocytów

• zwłóknienie jądra

D. różnicowa:

• zatrucia paszowe

• niedobory wit. A i E

• listerioza

• leptospiroza,

• paciorkowce, gronkowce

• grzyby

• gorączka Q

• kampylobakterioza

Bad. laboratoryjne:

 bad. bakteriologiczne:

• materiał: całe płody, wycinki łożyska, liścienie (preparaty mazane z pogranicza zmian), zawartość żołądka płodu, wysięk, mocz, mleko, nasienie

• bakterioskopia bezpośrednia: barwienia met. Ziehl - Nielsena

• bad. hodowlane: podłoża różnicujące z fioletem gencjany

 próba biologiczna:

• świnka morska, rozcierem s.c lub i.m.

• zbadać czy nie posiadała wcześniej przeciwciał

• po 2 tyg. bada się serologicznie, po 5-6 dniach sekcja (obrzęk jąder u samców, obrzęk węzłów chłonnych, stawów)

 bad. alergiczne (abortyna, brucelina)

 bad. serologiczne (mogą być fałszywie ujemne)

• nie pobiera się krwi:

od krowy w ost. miesiącu ciąży i do 2 tyg. po porodzie

po uprzednich tubrekulizacjach i szczepieniach, dopiero po 3 tyg.

od krowy która poroniła - po 2 tyg., wynik (−) → po 2 − 4 mies.

• 3 odczyny urzędowe : OKAP (odczyn kwaśnej aglutynacji płytkowej), OA (odczyn aglutynacji), OWD

(−) zw. niezakażone

OKAP

OA

(+)

OWD

• OKAP (test jakościowy) - metoda skriningowa, wykonywana z pełną surowicą, antygen zawiera zawiesinę B. abortus zabarwioną różem bengalskim;

• OA aglutynacja probówkowa - pod uwagę bierzemy rozcieńczenie surowicy oraz natężenie reakcji w danym rozcienczeniu, u Bo rozcienczenie 12,5 do 100, za diagnostyczny uważa się wynik na 2, 3, 4 plusy, 1:50; otrzymany wynik mnoży się przez 2 → j.m.

• OWD interpretacja : 12,5 → (−), 25 → (+/−), 50 → (+)

• przy wynikach wątpliwych w OA lub OWD - powtórka po upływie 3 tyg.

Gospodarstwa wielkotowarowe: wszystkie zw. od wieku 6 mies. badamy 1x / rok

Gospodarstwa drobnotowarowe: 1/3 zw. / rok (całe pogłowie co 3 lata), buhaje od wieku 12 mies., krowy od wieku 24 mies.

Testy dodatkowe:

odczyn Coombsa, odczyn z dwumerkaptoetanolem, ELISA, transformacja blastyczna limfocytów

• wyniki fałszywie (+): zakażenie Y. enterocolitica, Salmonella, prątki gruźlicy typu Av

• wyniki fałszywie (-): zw. świeżo zakażone, z przewlekłą brucelozą, w wysokiej ciąży i w pierwszym okresie po porodzie, przy dużej ilości przeciwciał (zjawisko fazowego hamowania aglutynacji), przy obecności przeciwciał hamujących

Zapobiegania i zwalczanie:

• szczepień nie prowadzi się

• choroba zawodowa lekarzy wet.

• podstawowym celem jest ochrona stada przed zawleczeniem choroby

CHOROBA ZWALCZANA Z URZĘDU (Bo, Ov, Cap, Su)

Su

B. abortus suis - typowy obraz choroby

B. abortus bovis - może być przebieg bezobjawowy

Źródła i patogeneza: jak u Bo

Objawy:

• samice: ronienia, martwe płody, słabo rozwinięte, bezpłodność

• samce: zmiany w narządach rozrodczych, zapalenie jąder, najądrzy, stany zapalne nasieniowodów, ogniska martwicze, zanik gruczołów płciowych

AP:

• ogniska zapalne podobne do zmian gruźliczych, najczęściej w węzłach chł. przynależnych do zmienionych narządów

• zniekształcenie stawów, w okolicach stawów międzykręgowych → otorbione ogniska → zaburzenia w obrębie OUN

• łożysko: obrzęk, przekrwienie, wybroczynowość

Rozpoznanie:

• wywiad

• obraz kliniczny

• AP

• bakteriologia

• serologia → OA 100 j.m. (+), 50 j.m. - wątpliwy, 25 j.m. (-)

D. różnicowa:

leptospiroza, salmonelloza, listerioza

nie leczymy, zabicie (+)

Ov i Cp

B. melitensis

B. ovis

• zap. najądrzy u tryków

• poronienia w 3 - 4 mies., ciąża donoszona → słabe, padają w krótkim okresie czasu

• zap. błony śluzowej macicy

• kulawizny

• zmiany w gruczole mlekowym

• obj. z płuc

B. abortus bovis

• przebieg łagodniejszy

• może nie dojść do ronień

Rozpoznanie:

• j.w.

• OA: 50 j.m. (+), 12,5 j.m. (-), 12.5-25 - wątpliwy

Eq

występuje b. rzadko, przy masowym występowaniu u Bo, wrażliwe są na

B. abortus bovis

B. melitensis

zmiany lokalizują się w okolicy stawów, ścięgien, kaletek maziowych kłębu i więzadła karkowego

OA: 400 j.m. (+), 200 j.m. - wątpliwy, 100 j.m. (-)

Ca

B. melitensis

B. abortus bo vis

B. suis

• ronienia, zaburzenia w cieczce

• zapalenia jąder, najądrzy

OA: 100 j.m. (+), 50 j.m. - wątpliwy, 25 j.m. (-)

B. canis - pies jest naturalnym gospodarzem, b. niebezpieczna dla Ho

• ogólny ↓ aktywności

• słaba rozrodczość, zamieranie płodów 7 - 9 tydz., brak zatrzymania łożyska, śluzowy lub krwawy wyciek z pochwy

• u samców: zmiany zapalne w obrębie jąder i nąjądrzy

Zające:

najczęściej B. suis typ 2, względnie B. abortus bovis (atypowe pałeczki)

• wychudzone, łatwo można je złapać, powiększone węzły chł.

AP: ogniska martwicze w narządach miąższowych, węzłach chł.

Piśmiennictwo:

1. wykłady − Epizootiologia

4

Bruceloza