1. POJĘCIE ADMINISTRACJI

Adm. publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez państwo i jego zawisłe organy oraz organy samorządu terytorialnego zaspokajanie indywidualnych i zbiorowych potrzeb obywateli wynikających ze współżycia ludzi w społeczeństwie.

2. FUNKCJE ADMINISTRACJI

Wyróżniamy funkcje:

- policyjną

- reglamentacyjną

- świadczącą

- właścicielską

3. ZASADY ORGANIZACJI ADM. I PRAWA ADM. (POMOCNICZOŚĆ, PRAWORZĄDNOŚĆ, CENTRALIZACJA I DECENTRALIZACJA, MONIZM I DUALIZM)

Do zasad organizacji administracji i prawa administracyjnego zaliczamy:

- zasadę pomocniczości

- zasadę praworządności

- zasadę centralizacji i decentralizacji

- zasadę monizmu i dualizmu

Zasada pomocniczości (subsydiarności)

Zasada ta polega na pozostawieniu jednostce, małej wspólnocie możliwości załatwiania spraw, wykonywania zadań, które jej dotyczą.

Państwo nie powinno pozbawić jednostki inicjatywy działania, ani odpowiedzialności.

Zasada praworządności

Podstawowa zasada państwa prawa.

Organy administracji działają na podstawie prawa. Wyraża się także w ścisłym sformułowaniu kompetencji, zadań i odpowiedzialności.

Praworządność to również oparcie Zasada centralizacji i decentralizacji

Centralizacja charakteryzuje administrację rządową, a decentralizacja administrację samorządową.

Decentralizacja jest to przeniesienie części uprawnień władzy centralnej na organy niższych szczebli.

Centralizacja to układ organów pozostający pod władzą organów zwierzchnich.

Zasada monizmu i dualizmu

Dotyczy administracji rządowej, tworzy jednolitą całość.

Zasada monizmu występuje na szczeblu centralnym i naczelnym.

Dualizm administracji to działanie w terenie administracji rządowej i samorządowej.

5. PODZIAŁ PRAWA ADM.

Podział prawa administracyjnego:

1)- materialne - zawiera prawa i obowiązki podmiotów administrowanych

- ustrojowe - dotyczy ustroju, czyli organizacji administracji

- procesowe - postępowanie administracyjne

2) prawo administracyjne:

- część ogólna- organizacja administracji, kontrola nad administracją, prawne formy działania administracji

- część szczególna - ustawy

3) prawo administracyjne:

- wewnętrzne -np. okulnik, wytyczna, instrukcja, zarządzenie, uchwała

Instrukcja- zawiera pewne wskazówki co do sposobu postępowania organu ale nie określa konkretnego celu.

Wytyczna - wskazuje cel jaki organ ma osiągnąć natomiast nie określa sposobów jego osiągnięcia.

Okólnik- może zawierać pewne zalecenia, opinie, jego treścią mogą być zakazy, nakazy.

- zewnętrzne - adresowane do aparatu zewnętrznego

4) prawo administracyjne:

- publiczne

- prywatne

6. ŹRÓDŁA PRAWA ADM. POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCE

Źródła prawa są to sposoby w jakich się tworzy, utrzymuje i zmienia Prawo. Są to również dokumenty zawierające zbiory norm. Te normy pochodzą od prawodawcy.

Cechy źródeł prawa administracyjnego:

- wielość i różnorodność - źródeł prawa administracyjnego jest wiele i są zróżnicowane pod względem formy, treści i organów, które je stanowią, mają również zróżnicowaną moc obowiązującą

- brak kodyfikacji - nie ma kodeksu prawa administracyjnego.

- większość źródeł pochodzi od samej adm.

- element

- kompleksowość źródeł prawa adm.- źródła prawa adm. zawierają często przepisy typowe dla innych gałęzi prawa,

Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego należą:

- Konstytucja

- ustawy

- ratyfikowane umowy międzynarodowe

- rozporządzenia z mocą ustawy

- rozporządzenia

- prawo miejscowe

Konstytucja - najwyższe źródło praw, wspólne dla wszystkich gałęzi prawa.

Ustawa - jest drugim źródłem obowiązującego prawa po Konstytucji.

Zakres tematyczny:

- szczegółowe kwestie dotyczące ustroju i funkcjonowania administracji

- realizacja praw, wolności i obowiązków jednostki

Rozporządzenie z mocą ustawy - źródła nietypowe, może je wydać tylko prezydent w stanie wojennym. Wydanie łączy się z koniecznością uregulowania niecierpiące zwłoki a Parlament nie może zebrać na obrady. Akty typowe dla administracji ale mają taką moc jak ustawa.

Ratyfikowane umowy międzynarodowe - źródło prawa powszechnie obowiązującego.

Z umów międzynarodowych tylko ratyfikowane mają moc powszechnie obowiązującą.

Ratyfikacja - gest, poprzez który państwo zobowiązuje się do przejęcia i wykonania umowy międzynarodowej, często towarzyszy mu podniosła forma.

Umowy ratyfikowane to te, które zostały podpisane przez Prezydenta RP.

Ratyfikowane umowy międzynarodowe ogłaszane są w Dzienniku Ustaw i z chwilą ogłoszenia stają się częścią prawa krajowego.

Rozporządzenia nazywane są często przedłużeniem ustawy lub jako akty wykonawcze do ustawy.

7. PUBLIKACJA I WEJŚCIE W ŻYCIE ŹRÓDEŁ PRAWA ADM.

Źródła praw powszechnie obowiązującego muszą być należycie ogłoszone, reguluje to ustawa z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych.

Źródła te ogłasza się w tzw. organach promulgacyjnych (zbiory dokumentów określonych ustaw):

- Dziennik Ustaw

- Monitor Polski

- Wojewódzki Dziennik Urzędowy

8. PRAWO MIEJSCOWE

Prawo miejscowe to Prawo, które obowiązuje na określonym obszarze państwa.

Terytorium obowiązywania prawa miejscowego wyznaczane jest z reguły zasadniczym lub specjalnym podziałem terytorialnym państwa. Zwykle obowiązuje ono na obszarze gminy, powiatu, województwa.

Przesłanki tworzenia prawa miejscowego:

- uwzględnienie specyfiki lokalnej - niektóre sprawy wymagają odmiennej regulacji na poszczególnych częściach terytorium państwa

- zasadne jest by o sprawach lokalnych decydował prawodawca lokalny a nie centralny

- poprzez Prawo miejscowe organy terenowe mogą szybciej reagować na różne strony zagrożenia.

9. POJĘCIE I KLASYFIKACJA ORGANÓW ADM. PUBLICZNEJ

Organ administracji publicznej - człowiek lub grupa ludzi znajdujące się w strukturze organizacyjne państwa lub samorządu terytorialnego powołany w celu realizacji prawa administracyjnego w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji.

Podział organów administracji publicznej:

1. ze względu na skład osobowy:

- jednoosobowe - wójt, wojewoda, minister

- kolegialne - Rada Ministrów, Zarząd Powiatu

2) podstawowy podział:

- organy państwowe

- organy rządowe - Rada Ministrów

- organy samorządowe - wójt

3) ze względu na zakres działania:

- organy naczelne

- organy centralne - Komitet Obrony Kraju

- organy terenowe - wojewoda, burmistrz, wójt, prezydent

4) ze względu na zdolność rozstrzygania spraw:

- organ I instancji - organ na podstawie przepisów prawa materialnego jest kompetentny do załatwienia sprawy

- organ II Instancji - organ właściwy do rozpoznania danej sprawy administracyjnej w związku z wniesionym środkiem zaskarżenia

Organ administrujący - podmiot któremu prawo przydaje funkcję administrowania lub któremu prawo stwarza podstawy do przydania funkcji administrowania a przydanie to nastąpiło.

Urząd - wyróżniamy trzy pojęcia:

1) zespół kompetencji związanych z określonym organem adm. publicznej, np. Urząd Ministra, Urząd Wojewody

2) szczególna nazwa organu adm. publicznej, np. Urząd Morski, Urząd Celny. Urząd Górniczy

3) zespół osób przydanych organowi adm. publicznej do pomocy w wykonywaniu jego kompetencji, np./ Urząd Miasta, Urząd Wojewódzki.

10. TERENOWA ADM. ZESPOLONA I NIEZESPOLONA

Administracja zespolona -organy adm. rządowej działające w woj. Zostały podporządkowane wojewodzie. Ma to zapewnić bezpośredni nadzór wojewody nad tymi organami oraz realizację jednolitej polityki rządu w terenie Wyróżniamy:

- zespolenie osobowe (personalne)

- zespolenie kompetencyjne - wojewoda może zlecić organom adm. rządowej kompetencje do wydawania decyzji adm. w imieniu wojewody

- zespolenie finansowe - aktualnie występuje jeden budżet w adm. rządowej w woj. Za który odpowiada wojewoda z tego budżetu wydziela środki poszczególnym organom adm. rządowej.

Administracja niezespolona - o niezespoleniu decyduje ustawodawca. Niezespolone są organy, które wykonują zadania przekraczające obszar jednego woj. Np. Dyrektor Urzędu Morskiego, Dyrektor Urzędu Górniczego. Ponadto o niezespoleniu decyduje również wykonywanie zadań kontrolno - nadzorczych przez organy niezespolone co wiąże się z koniecznością zapewnienia im apolityczności, samodzielności i niezależności od Wojewody

12. DUALIZM ADM. PUBLICZNEJ

Dualizm charakteryzuje podział organów i zadań ad. publicznej na rządowe i samorządowe, najlepiej realizowana jest ona na szczeblu województwa, gdzie obok adm. rządowej działa samorząd terytorialny. Przejawia się również w zadaniach adm. samorządowej, obok własnych wykonuje również zadania zlecone przez adm. rządową.

13. Wojewoda

Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Wicewojewodów powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody. Wojewoda jest:

1. przedstawicielem Rady Ministrów w województwie- z tego tytułu odpowiada za wykonanie polityki rządu na obszarze województwa, co między innymi polega na:

2. zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej- i w tym zakresie:

• kieruje nią i koordynuje jej działalność,

• zapewnia warunki do skutecznego jej działania,

• ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania.

3. organ nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,

4. jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym,

• reprezentantem Skarbu Państwa

14.zakład administracyjnY

1. pojęcie zakładu administracyjnego występuje w rozumieniu prawa administracyjnego i jego nauki; ono właśnie będzie poddane charakterystyce prawnej.

Typowymi zakładami administracyjnymi są:

Szkoły, biblioteki publiczne, szkoły wyższe, przedszkola

15. NACZELNE ORGANY ADM. RZĄDOWEJ (RODZAJE, POZYCJA, ZADANIA)

Naczelne organy adm. rządowej to te spośród organów adm. publicznej, które są powoływane przez prezydenta bezpośrednio czy też po uprzednim wyborze przez sejm. Naczelnymi organami adm. rządowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze adm. rządowej. Naczelnymi organami adm. rządowej są organy powoływane przez prezydenta czy sejm i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa. Do naczelnych organów adm. rządowej należą:

1) prezydent - organ jednoosobowy wybierany w wyborach przez naród na kadencję 5 lat w wyborach powszechnych.

Kompetencje char. dla władzy urzędowej:

- inicjatywa ustawodawcza

- podpisywanie ustaw

- możność zawetowania ustawy

- mianowanie sędziów

2) Rada Ministrów - organ kolegialny, naczelny

Cechy:

- kolegialny, naczelny organ adm. rządowej, w skład którego wchodzą jednoosobowe naczelne organy adm. rządowej (ministrowie)

- realizuje bieżącą politykę państwa

Organy wewnętrzne RM

- komitety stałe i doraźna

- komisje wspólne

- rady i zespoły

3) Prezes RM i ministrowie

16. CENTRALNE ORGANY ADM. RZĄDOWEJ

Centralne organy adm. nie wchodzą w skład rządu, poza wyjątkami określonymi w ustawach. Nie są też organami terenowymi, ponieważ ich właściwość miejscowa rozciąga się na obszar całego kraju. Centralne organy adm. rządowej powoływane są najczęściej przez Prezesa Pady Ministrów. Organami zwierzchnimi tych organów są: sejm, Rada Ministrów, Prezes rady Ministrów, poszczególni ministrowie. Centralne organy adm. rządowej są organami zwierzchnimi terytorialnych organów adm.

- Główny Inspektor Pracy

- GIODO

- Prezes Instytutu pamięci Narodowej

- Prezes Głównego Urzędu Statystycznego

- Szef Agencji Wywiadu

- szef Służby Cywilnej

- Główny Lekarz Weterynarii

17. ISTOTA, CECHY I RODZAJE SAMORZĄDÓW

Samorząd to najogólniej zakres kompetencji do zawiadywania własnymi sprawami, rządzić samemu własnymi sprawami. Funkcjonowanie samorządu musi zawierać prawne umocowanie - ustawa, Konst.

Każdy samorząd cechuje:

- samodzielność

- niezależność

- korporacyjność

Samorząd jest zbudowany w oparciu o zasadę decentralizacji. Wszystkie samorządy w Polsce wykonują zadania z zakresu adm. publicznej.

Samorząd gospodarczy

Skupia ludzi mających wspólne interesy gospodarcze. Samorząd gospodarczy działa w dziedzinie handlu, rolnictwa, przemysłu, usługi i jest wspólnotą interesów ekonomicznych.

Zadania samorządu gospodarczego:

- projektowanie lub opiniowanie aktów prawnych

- popieranie rozwoju przedsiębiorczości

- wspieranie rozwoju gospodarczego kraju

Samorząd zawodowy

Obecnie w Polsce posiada 10 zawodów. Samorząd zawodowy to wspólnota osób wykonujących ten sam zawód. Przynależność do samorządu zawodowego następuje z mocy prawa z chwilą zdobycia uprawnień do wykonywania określonego zawodu

Cechy wolnych zawodów:

- wysokie kwalifikacje

- duża niezależność w wykonywaniu zawodu (obowiązek osobistego świadczenia pracy)

- obowiązek zachowania tajemnicy pracy

- możliwość nieskrępowanego wykonywania zawodu

- więź pomiędzy wykonawcą zawodu a odbiorcą usługi (usługobiorcą).

Charakter usług wykonywanych w ramach wolnych zawodów dot. często najważniejszych dla człowieka dóbr i wartości: życia, zdrowia, wolności, dóbr osobistych.

Samorząd terytorialny

1) tzw. szczeblowość samorządu:

- model jednostopniowy

- model dwustopniowy

- model trójstopniowy - obecnie

2) - model unitarny

- model dualistyczny

Teorie sam. teryt.:

- teoria naturalistyczna samorządu - zakłada prymat sam. wobec państwa

- teoria państwowa - zakłada prymat państwa wobec sam

- teoria polityczna - istotę samorządu upatruje w społecznym, bezinteresownym wykonywaniu na rzecz wspólnoty nieskazitelnym char. pracowników sam.

Cechy sam. teryt.:

- sam. teryt. Tworzy terytorium i ludzie

- określenie zadań i kompetencji które wspólnota wykonuje we własnym imieniu przez własne organy

- samodzielność jednostki sam.

- posiadanie osobowości prawnej

- sądowa ochrona samodzielności

- nadzór państwowy oparty na kryterium legalności

- uprawnienia wspólnoty do kształtowania wewnętrznej organizacji sam.

18. WŁADZE A ORGANY SAM. TERYT.

W sam. teryt. występują Formy demokracji bezpośredniej i pośredniej. Generalnie władza przypisana jest mieszkańcom, w gminie mieszkańcy tworzą wspólnoty lokalne, tak samo w powiecie, a w woj. Wspólnoty regionalne.

Formy demokracji bezpośredniej (mieszkańcy podejmują bezpośrednie rozstrzygnięcia):

- wybory - wybierani są członkowie organów stanowiących oraz wójt, burmistrz, prezydent. Czynne Prawo wyborcze posiadają pełnoletni mieszkańcy gminy. Wybory SA powszechne i wszyscy uprawnieni mogą wziąć w nich udział.

- referendum (plebiscyt) - wyróżniamy 2 formy:

* obowiązkowe - dot. odwołania organu przed upływem jego kadencji

* dobrowolne - może być zorganizowane w każdej sprawie dot. jednostki.

Inicjatorem referendum jest organ stanowiący jednostki sam. lub z inicjatywy mieszkańców Przy ref. zorganizowanym z inicjatywy mieszkańców wymagane jest by co najmniej 10% uprawnionych do głosowania opowiedziało się za ref. Z inicjatywą przeprowadzenia ref. w celu odwołania organu stanowiącego nie może wystąpić ten organ. Żeby ref. było ważne musi wziąć w niej udział 30% uprawnionych do głosowania. Wynik ref. jest wiążący jeśli za określoną opcją opowie się więcej niż połowa głosujących (50+1), natomiast w sprawach samoopodatkowanie mieszkańców gminy musi być większość 2/3

- zebranie wiejskie - forma pośrednia między organem a głosowaniem. Mieszkańcy sołectwa uprawnieni do głosowania podejmują rozstrzygnięcie na wspólnym zebraniu

- konsultacje społeczne - nie mają char. wiążącego, jedynie są formą zasięgnięcia opinii mieszkańców.

Formy demokracji pośredniej - organy samorządu

Klasyfikacja organów:

Z uwagi na sposób kreacji wyróżniamy:

- organy wybierane w wyborach powszechnych (wójt, Rada gminy, Rada powiatu, sejmik województwa)

- organy powoływane przez organy stanowiące (zarząd powiatu, zarząd województwa)

- organy uchwałodawcze (Rada gminy, Rada powiatu, sejmik wojewódzki)

- organy wykonawcze (wójt, zarząd powiatu, zarząd województw)

- organy jednoosobowe (wójt)

- organy kolegialne (Rada gminy, Rada powiatu, sejmik województwa, zarząd powiatu, zarząd województwa)

Jednoosobowym przedstawicielem województwa jest marszałek, a nie wojewoda, który jest organem adm. rządowej i przedstawicielem rządu w terenie.

Zadania organów stanowiących (RG, RP, SW)

- stanowienie uchwał, w tym akty prawa miejscowego

- uchwalanie budżetu i kontrola jego wykonania

- nieudzielanie absolutorium

- kontrola organów wykonawczych

- gospodarowanie majątkiem jednostek samorządu teryt. Np. podjęcie uchwały w sprawie emisji obligacji

- kompetencje personalne, np. wybór przewodniczącego organu stanowiącego, a także skarbnika i sekretarza a ponadto w powiecie i województwie wybór członków zarządu.

Zadania organów wykonawczych (wójt, ZP, ZW):

- wykonują uchwały, wyjątkowo mogą stanowić przepisy prawa miejscowego

- przygotowują projekt budżetu, wykonują budżet i odpowiadają za wykonanie, wykonują czynności zarządu zwykłego w zakresie gospodarowania majątkiem.

Marszałek i Starosta nie zostali w ustawach samorządowych uznani ze władzę samorządu. Reprezentują jednostki samorządu terytorialnego na zewnątrz, załatwiają bieżące sprawy jednostek samorządu, wydają decyzje adm., są zwierzchnikami aparatu pomocniczego, kierownictwo w urzędzie.

19. KLASYFIKACJA ORGANÓW SAM. TERYT. I ORGANÓW ADM. W JEDNOSTKACH SAMORZĄDOWYCH

Organy samorządu terytorialnego dzielimy na:

- uchwałodawcze, stanowiące, kontrolne (RG, RP, SW)

- wykonawcze (gmina - wójt, burmistrz, prezydent; powiat - ZP, woj. - ZW)

22. ZADANIA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Cechy samorządu terytorialnego:

- samorząd terytorialny tworzy terytorium i ludzie ( wspólnota lokalna- mieszkańcy gminy i powiatu. Regionalna- mieszkańcy województwa) przynależność do wspólnoty następuje z mocy prawa i ma charakter powszechny.

- określenie zadań i kompetencji które wspólnota wykonuje we własnym imieniu przez własne organy. To określenie następuje w drodze ustawy.

Wspólnota nie musi oznaczać że wszyscy mieszkańcy mają takie same interesy i że są one tożsame z interesem jednostki samorządowej i jej organów np., podatki , opłaty lokalne.

-samodzielność jednostki samorządowej

- posiadanie osobowości prawnej

-sądowa ochrona samodzielności

- nadzór państwowy oparty na kryterium legalności

- uprawnienia wspólnoty do kształtowania wewnętrznej organizacji samorządu .np, wybory, referendum.

Najwięcej zadań z administracji publicznej wykonuje gmina i jest to również jedyna jednostka samorządowa , w ramach której mogą być tworzone jednostki pomocnicze, a więc możemy gminę podzielić na mniejsze jednostki, np., sołectwa ,dzielnice i osiedla.

25. MIASTO NA PRAWACH POWIATU

Statut miasta na prawach powiatu posiadają miasta liczące powyżej 100 tys. mieszkańców oraz miasta które z dniem 31 grudnia 1998 r. utraciły status tzw. miasta wojewódzkiego (były kiedyś siedzibą wojewody). Niemniej miasta te mogły wystąpić do Rady Ministrów o nienadanie tego statusu. Miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu. Niektóre z miast spełniających wymogi do uzyskania statusu z uwagi na charakter, ciężar obowiązków dlatego iż miasta te muszą realizować zadania powiatu.

26. KLASYFIKACJA PRAWNYCH FORM DZIAŁANIA

Klasyfikacja:

1) opiera się na pozycji adresata:

- czynności zewnętrzne

- czynności wewnętrzne np. wytyczna, instrukcja, polecenie służbowe

2)

- formy stanowienia

- formy stosowania

- formy przestrzegania prawa

3)

- czynności władcze

- czynności niewładcze

Czynności władcze to takie, których organ narzuca swoją wolę adresatowi, Czynności niewładcze to takie, które mają char. dobrowolny, są nieprzymusowe., np. umowy, apele, odezwy.

4)

- czynności jednostronne

- czynności dwustronne

5)

- działania prawne

- działania faktyczne

Działania prawne wymagają szczególnej podst. prawnej a przy faktycznych wystarczy ogólna podstawa prawa tzw. norma kompetencyjna.

Kategorie prawnych form działania:

- akt adm.

- akt normatywny

- akt generalny stosowania prawa

- umowy cywilno-prawne i publiczno-prawne

27. AKT ADMINISTRACYJNY- POJĘCIE, KLASYFIKACJA, FORMY

Klasyfikacja aktu adm.:

1)

- akty wewnętrzne

- akty zewnętrzne

- akty Konstytutywne

Akty deklaratoryjne

Akty Konstytutywne to takie, które określają, tworzą nowe sytuacje. Akt deklaratoryjny - akt który potwierdza nabyte wcześniej uprawnienie, obowiązki, np. decyzje potwierdzające nadanie obywatelstwa

- akty zależne od woli adresata

- akty niezależne od woli adresata

- akty pozytywne

- akty negatywne

- akty wydane z woli adresata

- akty wydane bez woli adresata

- akty związane

- akty swobodne

28. AKT NORMATYWNY

Akt normatywny to wszelkie akty prawne nie mające rangi ustawy, przyjmujące różne nazwy, wydawane przez upoważnione organy Administracji publicznej w oparciu o rozmaicie skonstruowane podstawy prawne Akty normatywne Administracji mogą mieć charakter powszechnie obowiązujący, jak również mogą być aktami obowiązującymi jedynie w tzw. sferze wewnętrznej Administracji, czyli w prawnie wyodrębnionej strukturze organizacyjnej Administracji publicznej. Rozporządzenia mogą być wydawane tylko na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie, w celu wykonania tej ustawy. W rozporządzeniu powinny się znaleźć wszystkie postanowienia niezbędne do realizacji celów, dla których zostało ono wydane.

Rozporządzenie może być wydane tylko przez ten organ Administracji publicznej, który otrzymał upoważnienie do unormowania spraw wskazanych w upoważnieniu

29. UMOWA JAKO FORMA DZIAŁANIA ADM.

Umowy w hierarchii zjawisk prawnych zajmują to samo miejsce co akty administracyjne.

Umowy w adm. muszą zawierać odpowiednią podstawą prawną, muszą mieścić się w ramach prawnie określonych kompetencji organu upoważnionego do ich zawarcia, ich przedmiotem mogą być sprawy z zakresu adm. publicznej.

Można wyróżnić dwa typy umów kwalifikowanych jako forma działania adm.:

- umowy cywilnoprawne - umowy regulowane przepisami prawa cywilnego

- umowy administracyjnoprawne zw. umowami publicznoprawnymi - umowy regulowane przepisami prawa adm.

31. KONTROLA - POJĘCIE, PODZIAŁY, KRYTERIA

Przez kontrolę rozumiemy:

- badanie zgodności stanu istniejącego ze stanem postulowanym

- ustalenie zasięgu i przyczyn rozbieżności

- przekazanie wyników tego ustalenia, a czasem wynikających stąd dyspozycji zarówno podmiotowi kontrolowanemu, jak i podmiotowi organizacyjnie zwierzchniemu.

Kryterium kontroli:

- legalność

- celowość

- rzetelność

- gospodarność

- uwzględnianie interesu społecznego

- uwzględnianie interesu indywidualnego

- zgodność z polityką rządu

- inne (kryteria) szczegółowe

Podział kontroli:

1) ze względu na podmiot kontrolujący

- kontrola parlamentarna (sejmowa i senacka)

- kontrola prezydencka

2) pod względem zasięgu zależności organizacyjnej

- kontrola zewnętrzna

* jeśli podmiot kontrolujący znajduje się poza organizacyjną strukturą adm. publicznej, np. prokurator, sąd

* jeśli kontrolowany i kontrolujący znajdują się w innym pionie organizacyjnym adm., np. kontrola przedsiębiorstwa państwowego przez organy Inspekcji Sanitarnej

- kontrola wewnętrzna

3) pod względem inicjatywy kontroli

- kontrola podejmowana z urzędu (NIK)

- kontrola podejmowana na wniosek (kontrola instancyjna)

4) z punktu widzenia stosunku w czasie czynności kontrolującej do czynności kontrolowanej

- kontrola wstępna

- kontrola faktyczna

- kontrola następna

6)

- inspekcja - wykonywana w drodze bezpośredniej obserwacji zachowania się ludzi w jednostce kontrolowanej

- lustracja - ma na celu ocenę stanu rzeczywistego badanego przedmiotu czy wyników określonego działania

- rewizja - kontrola finansowa

- wizytacja - ocena przez bezpośredni wgląd w całokształt działalności podmiotu kontrolowanego

32. NADZÓR - POJĘCIE, RODZAJE, ŚRODKI PRAWNE

Nadzór - to taki zespół realizowanych kompetencji, których wpływ na działalność organów podporządkowanych jest bardziej intensywny i bezpośredni, a które mają na celu usunięcie nieprawidłowości i zapobieganie im na przyszłość.

Rodzaje nadzoru:

1) nadzór nad administracją rządową

2) nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego

3) nadzór policyjny

Środki nadzoru:

1) zatwierdzenie - potrzebna zgodna wola dwóch podmiotów

2) uzgodnienie - org. jedn. sam. teryt. przedstawia org. nadzorczemu projekt rozstrzygnięcia.

3) zaopiniowanie - org. jedn. sam. teryt. przedstawia projekt rozstrzygnięcia org. nadzorczemu, który wyraża swe stanowisko o charakterze nie wiążącym.

34. KONTROLA SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

Kontrola działalności adm. publicznej przez sąd adm. obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:

1) decyzje adm.

2) określone post. wydane w post. adm.

3) określone post. wydane w post. egzekucyjnym i zabezpieczającym

4) inne akty i czynności adm. publicznej dot. uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa

5) akty prawa miejscowego organów samorządu terytorialnego i terenowych organów adm. rządowej a także inne akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków

6) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego

7) bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt. 1-4

8) inne zachowania, w których Prawo przewiduje kontrolę sądową.

Sądy adm. rozstrzygają także spory kompetencyjne pomiędzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi a także spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami adm. rządowej.

35. POZYCJA USTROJOWA NIK

- naczelny charakter tego organu

- kolegialność działania

- podległość sejmowi

Naczelny charakter tego organu polega na:

- zasięg kontroli - izba obejmuje zasięgiem działania cały obszar Polski

- zakres kontroli - kontroluje wszystkie podmioty, które gospodarują majątkiem publicznym

- zajmuje w systemie kontroli najwyższą pozycję; w systemie kontroli NIK wykonuje funkcje koordynacyjną, która polega np. na zalecaniu kontroli innym organom kontroli, wykorzystywaniu wyników innych kontroli, a także na przeprowadzeniu kontroli wspólnych.

Jest ostatnim organem w hierarchii, nad nią jest tylko Parlament. Sejmowi podlega w niektórych sprawach.

36. ORGANIZACJA NIK

Organy NIK:

- Prezes

- Kolegium

- Departamenty i delegatury

Prezes powołany jest na 6 lat przez sejm za zgodą senatu. Dotyczy jego zakaz przynależności do partii, do związków zawodowych (zasada incompatibilitas - zakaz przynależności a także żadnej innej funkcji publicznej). Chroni go immunitet. Reprezentuje NIK na zewnątrz, ponosi odp. za NIK przed sejmem.

Kolegium

W skład z urzędu wchodzi Prezes, wiceprezesi, dyrektor generalny izby, 14 członków (powołani przez marszałka sejmu na 3 lata). Podejmuje najważniejsze rozstrzygnięcia dot. funkcjonowania izby oraz jej działalności, np. plan kontroli na dany rok.

Departamenty i delegatury

Są jednostkami organizacyjnymi izby. Departamenty opierają się na podziale rzeczowym (tzw. wydziały), np. departamenty gospodarki i tym wydziałą przydaje się określone kategorie kontroli. Delegatury - terenowe jednostki organizacyjne (tyle ile województw) zajmują się kontrolą lokali lokalnych i innych podmiotów.

37. ZAKRES I KRYTERIA KONTROLI NIK

Zakres przedmiotowy- Kontrola wykonywania budżetu państwa, działalności finansowej, gospodarczej, organizacyjno - administracyjnej, wszystkie te aspekty sprowadzają się do gospodarowania majątkiem publicznym.

Zakres podmiotowy - organy adm. rządowej

- państwowe osoby prawne (cały majątek należy do państwa)

- inne państwowe jednostki organizacyjne stosowane z wykorzystaniem kryterium

* legalności

* gospodarności

* celowości

* rzetelności

- podmioty gospodarcze, które w działalności swej wykorzystują majątek publiczny (podmioty prywatne lub półprywatne) np. podmioty które wykonują zadania zlecone przez państwo, podmioty wykorzystujące środki z UE Najważniejsze organy i instytucje w państwie

- Trybunał Konstytucyjny

- NSA

- KRRiT

- RPO

38. KONTROLA RPO

. Powoływany jest na 5 letnią kadencję przez sejm za zgodą senatu, na wniosek marszałka sejmu albo grupy 35 posłów stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela, bada czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji obowiązanych do przestrzegania i realizacji tych praw i wolności nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. RPO często pełni funkcje kontrolne. Podejmuje czynności na wniosek obywateli, ich organizacji, organów sam. lub z własnej inicjatywy.

Prowadząc post. może żądać

Po zapadnięciu sprawy RPO może:

- wyjaśnić wnioskodawcy że nie stwierdził naruszenia praw i wolności obywatela

- skierować wystąpienie do organu, organizacji lub instytucji, w których działalność stwierdził naruszenie praw i wolności obywateli

- zwrócić się do organu nadrzędnego nad jednostką z wnioskiem o zastosowanie środków przewidzianych w przepisach prawa

- żądać wszczęcia post. w sprawach cywilnych jak również wziąć udział w każdym toczącym się już post. - na prawach przysługujących prokuratorowi

- żądać wszczęcia post. przygotowawczego w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu

- zwrócić się o wszczęcie post. adm., zaskarżać decyzje do sądu adm. a także uczestniczyć w tych post. - na prawach prokuratora

39. KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA

Kontrola Międzyresortowa jest kontrolą zewnętrzną. Kontrolę międzyresortową przeprowadzają:

Państwowa Inspekcja Sanitarna

-sprawowanie nadzoru nad warunkami: higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, higieny radiacyjnej, higieny procesów nauczania i wychowania,

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Zadania z zakresu ochrony praw konsumenckich w terenie wykonuje powiatowy rzecznik konsumentów, którego powołuje i odwołuje RP.

Inspekcja Handlowa

wykonujący zadania przy pomocy wojewódzkich inspektorów jako kierowników wojewódzkich inspekcji handlowych wchodzących w skład zespolonych adm. rządowych w woj. Zadania IH w powiecie wykonuje powiatowy rzecznik konsumentów.

Kontrola skarbowa

Ich zadaniem jest konsolidacja i koordynacja działań w zakresie realizacji na obszarze woj. polityki finansowej państwa, w szczególności polityki podatkowej, celnej i kontrolnej

-Dozór Techniczny

-Inspekcja Jakości Handlowej i Artykułów Rolno-Spożywczych

-Państwowa Inspekcja Ochrony roślin i Nasiennictwa

41. KONTROLA PROKURATORSKA

Określony ustawą zasięg kontroli prokuratorskiej obejmuje dziedziny:

1) rozstrzyganych przez organy administracyjne indywidualnych spraw, w których wydaje się decyzje adm.

2) spraw spoza zakresu post. adm.

-rokuratorowi służy prawo zwrócenia się do właściwego organu adm. publicznej o wszczęcie post. w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem.

-prokuratorowi służy prawo udziału w każdym stadium postępowania aby zapewnić postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy zgodne z prawem.

-prokuratorowi biorącemu udział w post. służą prawa strony

- Prok. Gen. Może wystąpić z wnioskiem do TK o stwierdzenie niezgodności z ustawą lub Konst. aktów lub działalności

- jeżeli uchwała organu sam. teryt. albo Rozp. wojewody są niezgodne z prawem prokurator zwraca się do organu który je wydał o ich zmianę lub uchylenie albo kieruje wniosek o ich uchylenie do właściwego organu nadzorczego lub do sądu adm.

- Prok. Gen. i podlegli mu prokuratorzy mają Prawo oczekiwać a org. adm. państwowej i org. jedn. sam. teryt. mają obowiązek udzielenia pomocy w realizacji zadań prokuratury

- w sprawach z zakresu udziału w post. adm. prokurator może żądać nadesłania lub przedstawienia akt oraz dokumentów i pisemnych wyjaśnień, przesłuchiwać świadków i zasięgać opinii biegłych, a także przeprowadzać oględziny za zasadach okr. w kpa.

42. POJĘCIE I KLASYFIKACJA MAJĄTKU PUBLICZNEGO

Majątkiem publicznym jest ten majątek, który:

- niezależnie od charakteru podmiotu będącego właścicielem zostaje w sposób prawny przeznaczony do użytku publicznego

- w zakresie pełnego lub ograniczonego korzystania (również odpłatnego), regulowanego także lub wyłącznie prawem administracyjnym.

Klasyfikacja majątku publicznego:

- majątek skarbowo-fiskalny - zasób środków finansowych i rzeczy, z których państwo korzysta dla realizacji swych celów jako z wartości kapitałowej, np. dochody z kapitału, pieniądze, papiery wartościowe

- majątek administracyjny - zasób rzeczy przeznaczony bezpośrednio do urzeczywistnienia konkretnych zadań adm. państwa, np. budynki szkolne, koszary, szpitale, przedsiębiorstwa państwowe, elektrownie, więzienia

- majątek użytku publicznego obejmujący te rzeczy, z których wszyscy mogą korzystać, i to albo z powodu cech naturalnych rzeczy, np. powietrze, woda morska, światło, albo przez ich przeznaczenie prywatne, np. drogi publiczne, rzeki publiczne, gmachy publiczne, muzea, biblioteki.

---