Budżet państwa:Geneza i rozwój budżetu państwa:1.rozdzielenie majątku króla od majątku państwa;2.przejście z gospodarki naturalnej do towarowo-pieniężnej;3.rozwój parlamentaryzmu; 4.wzrost funkcji państwa;5.umiędzynarodowienie oraz integracja w zakresie gospodarczym i finansowym; Budżet państwa - uchwalany na okres roku plan, w którym zestawione są dochody i wydatki państwa oraz określone sposoby rozdysponowania nadwyżki lub sfinansowania tej części wydatków, które nie mają pokrycia w dochodach; Cechy budżetu państwa: budżet jest planem, ma charakter czasowy, dyrektywny, normatywny, fundusz scentralizowanych publicznych zasobów pieniężnych, dochody i wydatki budżetu mają charakter strumieniowy.;Zasady budżetowe: równowagi budżetowej, zupełności, jedności formalnej i materialnej, szczegółowości, jawności; Klasyfikacja budżetowa - systematyczny podział dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów j.s.f.p. stosowany obligatoryjnie w planowaniu, ewidencji i sprawozdawczości budżetowej;Założenia klasyfikacji budżetowej:1.klasyfikacja pozwala na dostosowanie ewidencji dochodów i wydatków do podstawowych standardów wspólnotowych;2.dostosowana do potrzeb statystyk opracowanych dla Międzynarodowego Funduszu Walutowego;3.układ klasyfikacji jest dwupoziomowy:a)wg działów i rozdziałów określających rodzaj działalności;b)wg paragrafów określających rodzaj np. dochodu; Procedura budżetowa:1.Minister Finansów określa, w drodze rozporządzenia, tryb i terminy opracowania materiałów do projektu budżetu państwa przez dysponentów części budżetowych, ministrów właściwych do spraw rozwoju regionalnego, do spraw rybołówstwa i spraw rozwoju wsi;2.Minister Finansów opracowuje projekt i przekazuje Radzie Ministrów oraz dołącza dochody i wydatki takich jednostek; 3.Rada Ministrów uchwala projekt i przekazuje Sejmowi do 30 września;4.Sejm uchwala ustawę i przekazuje Senatowi ;5.Senat uchwala poprawki do ustawy budżetowej ciągu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi;6.Sejm przyjmuje poprawki Senatu i przekazuje Prezydentowi do podpisu (w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy, gdy termin nie zostanie utrzymany to Prezydent może rozwiązać Sejm);7Ustawę podpisuje Prezydent w ciągu 7 dni;Podstawą gospodarki finansowej państwa jest jeden z następujących aktów prawnych:1.ustawa budżetowa;2.projekt ustawy budżetowej;3.ustawa o prowizorium budżetowym;4.projekt ustawy o prowizorium budżetowym; Dochody budżetu państwa:1.podatki i opłaty nie stanowiące dochodów lub przychodów j.s.t.,, funduszy celowych i innych j.s.f.p.;2.cła;3.wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa;4.wpłaty z tytułu dywidendy; 5.wpłaty z zysku NBP;6.dochody państwowych jednostek budżetowych;7.wpłaty nadwyżek środków finansowych agencji wykonawczych;8.dochody z mienia i sprzedaży majątku;9.odsetki;10.środki europejskie;11.inne;Rezerwy w budżecie państwa:1.rezerwa ogólna - nie wyższa niż 0,2% wydatków budżetu;2.rezerwy celowe:a)na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu oraz gdy odrębne ustawy tak stanowią - do 3% wydatków budżetu;b)na wydatki, których realizacja uwarunkowana jest zaciągnięciem kredytu w międzynarodowej instytucji finansowej;c)na wydatki związane z realizacją programów realizowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE; 3. w częściach budżetu państwa, których dysponentami są wojewodowie może być tworzona rezerwa do 1% planowanych wydatków; Zasady gospodarki finansowej:1.ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów budżetu państwa następuje na zasadach i w terminach określonych w przepisach;2.realizacja zadań w terminach określonych przepisami i harmonogramem;3.dokonywanie wydatków w granicach kwot określonych w planie z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów;4.przeniesienia wydatków tylko w ramach części i działu, zmiana wydatków majątkowych wymaga zgody Ministra Finansów, gdy kwota przekracza 100 tysięcy zł albo dotyczy wydatków na inwestycje budowlane, przeniesienia nie mogą zwiększać wynagrodzeń;5.zlecanie zadań na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty;6.wydatki na obsługę długu dokonywane przed innymi wydatkami; Budżet środków europejskich - jest to roczny plan dochodów i podlegających refundacji wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich (z wyłączeniem środków na pomoc techniczną);Wieloletni Plan Finansowy Państwa (WPFP) - plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa sporządzany na 4 lata budżetowe. Stanowi on podstawę przygotowania projektu ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy. Deficyt budżetu państwa nie może być większy niż ten ustalony w WPFP. Uchwalany jest i aktualizowany corocznie przez Radę Ministrów. Przyczyny powstawania i narastania długu publicznego:1.utrzymywanie się deficytu;2.wysokie wydatki (wojny, klęski);3.interwencjonizm państwowy;4.doktryna polityczna rządzącej ekipy;5.pułapka zadłużenia;Przyczyny powstawania deficytu mają charakter ekonomiczno-społeczno i polityczny. Są to wahania koniunktury, zastosowanie koncepcji interwencjonizmu państwowego w celu stabilizacji gospodarki, szybki wzrost zadań wynikający z przyczyn losowych, realizacja nowych zadań bez zwiększenia bazy podatkowej czy też obniżenie obciążeń daninami bez ograniczenia zadań państwa;Źródła pokrycia deficytu budżetu państwa:*przychody ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych;*przychody z kredytów zaciągniętych w bankach krajowych i zagranicznych;*przychody z pożyczek;*przychody z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa;*kwoty pochodzące ze spłat udzielonych kredytów i pożyczek;*nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych;*nadwyżki budżetu środków europejskich; Państwowy dług publiczny (PDP) to wartość nominalna zadłużenia jednostek sektora finansów publicznych ustalona po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań pomiędzy jednostkami tego sektora.Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z tytułu: wyemitowanych papierów wartościowych, zaciągniętych kredytów i pożyczek, przyjętych depozytów, wymagalnych zobowiązań; Państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 60% wartości rocznego PKB;Procedury ostrożnościowe i sanacyjne:1.Gdy relacja PDP do PKB jest większa od 50%, a nie większa od 55%, to:-Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy, w którym relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa nie może być wyższa niż analogiczna relacja z roku bieżącego;2.Gdy relacja PDP do PKB jest większa od 55%, a mniejsza od 60%, to R.M. uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym:-Nie przewiduje się deficytu lub z takim deficytem, który zapewni, że relacja długu Skarbu Państwa do PKB będzie niższa niż ta z roku poprzedniego;-Nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej;-Waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu odpowiadającego wzrostowi cen towarów i usług konsumpcyjnych;-Wprowadza się zakaz udzielania pożyczek i kredytów z budżetu państwa;-Wydatki budżetu j.s.t. mogą przekraczać dochody jedynie o kwotę związaną z realizacją zadań ze środków unijnych;-R.M. przedstawia Sejmowi program sanacyjny w celu obniżenia relacji PDP do PKB;3.Gdy relacja PDP do PKB jest równa lub większa od 60%, to dodatkowo:-j.s.f.p.nie mogą udzielać nowych poręczeń i gwarancji;-R.M. przedstawia program sanacyjny w celu obniżenia tej relacji do poziomu poniżej 60%;-W projektach ustawy i uchwał budżetowych wydatki nie przekraczają dochodów; Pożyczka publiczna - świadczenie pieniężne, zwrotne, odpłatne, ogólne, umowne i dobrowolne na rzecz podmiotu publicznoprawnego; Przyczyny jej występowania: wojny, klęski żywiołowe, odbudowa kraju, zrywy narodowe o charakterze politycznym, przejściowe kłopoty budżetowe i gospodarcze; Klasyfikacja pożyczek:1.Wg źródła - zagraniczne i wewnętrzne;2.Wg horyzontu czasowego - krótkoterminowe i długoterminowe;3.Wg formy odpłatności - procentowe, premiowe, procentowo-premiowe, dodatkowo gwarantowane;4.Ze względu na umarzalność - umarzalne i rentowe.;Operacje na pożyczkach: konsolidacja pożyczek, konwersja pożyczek, repudiacja pożyczki;Papiery wartościowe, w których Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takich papierów i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego. Wyróżniamy:1.bon skarbowy - krótkoterminowy papier wartościowy emitowany na rynku pierwotnym w kraju, oprocentowany w postaci dyskonta i wykupywany według wartości nominalnej po okresie, na jaki został wyemitowany;2.obligacja skarbowa - długoterminowy papier wartościowy sprzedawany w kraju i za granicą, oprocentowany w postaci dyskonta lub odsetek, wykupywany po upływie okresu, na jaki został wyemitowany;3.skarbowy papier oszczędnościowy - długoterminowy papier wartościowy oferowany do sprzedaży osobom fizycznym, stowarzyszeniom, fundacjom oraz innym organizacjom społecznym i zawodowym. Bony skarbowe-emisja prowadzona jest w formie zdematerializowanej. Same bony przechowywane są w postaci zapisów elektronicznych w Rejestrze Papierów Wartościowych. Emitowane są na okaziciela na okres od 1 do 52 tygodni. Na rynku pierwotnym bony sprzedawane są na przetargach w każdy pierwszy roboczy dzień tygodnia. Na każdy miesiąc Ministerstwo Finansów ogłasza plan podaży bonów skarbowych zawierający terminy przetargów, wartość sprzedaży poszczególnych rodzajów papierów oraz daty zapłaty za nabyte bony. Obligacje skarbowe emitowane są w oparciu o przepisy ustawy o finansach publicznych. Nie podlegają zatem ustawie o obligacjach. Dopuszczalne wielkości emisji określają co roku ustawy budżetowe. Ogólne warunki emisji tych papierów wartościowych określa rozporządzenie Ministra Finansów. Skarbowe papiery oszczędnościowe są szczególnym przypadkiem obligacji. Papiery te mogą być wyłączone z obrotu na rynku wtórnym, mogą być też przedmiotem obrotu tylko między wymienionymi wcześniej podmiotami. Ich rola w finansowaniu deficytu jest niewielka. Zasady finansów samorządu terytorialnego:1.Wyodrębnienie budżetów samorządu terytorialnego z budżetu państwa;2.Odrębność budżetów samorządowych poszczególnych j.s.t.;3.Przypisanie samorządom części dochodów publicznych;4.Zapewnienie samorządom władztwa podatkowego;5.Uwłaszczenie samorządów, tj. uznanie prawa j.s.t. do posiadania majątku;6.Wprowadzenie obiektywnych form subwencjonowania samorządu;7.Uprawnienia samorządów do korzystania ze zwrotnych wpływów budżetowych; Procedura budżetowa j.s.t.:1.Opracowanie projektu budżetu przez zarząd j.s.t.;2.Przedstawienie projektu organowi stanowiącemu do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy;3.Przesłanie projektu budżetu do RIO celem zaopiniowania do 15 listopada;4.Uchwalenie budżetu j.s.t. do końca roku poprzedzającego rok budżetowy. Dopuszczalne jednak uchwalenie do 31 stycznia roku budżetowego w szczególnie uzasadnionych przypadkach;5.Brak podjętej uchwały budżetowej do 31 stycznia zobowiązuje RIO do ustalenia budżetu w terminie do końca lutego w zakresie zadań własnych i zadań zleconych;6.W przypadku, gdy Rada Ministrów uchwali projekt ustawy o prowizorium budżetowym dopuszcza się na wniosek zarządu możliwość podjęcia uchwały j.s.t. o prowizorium budżetowym j.s.t.; Rezerwy w budżecie j.s.t.:1.rezerwa ogólna w wysokości nie niższej niż 0,1% i nie wyższej niż 1% wydatków budżetu;2.rezerwy celowe (nie mogą przekroczyć w sumie 5% wydatków budżetu):a)tworzone na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowania budżetu ;b)na wydatki związane z realizacją programów finansowanych z udziałem środków z UE i krajów EFTA; Kryteria podziału dochodów j.s.t. ze względu na:1.rodzaj (źródło) - podatki, udziały w podatkach budżetu państwa, opłaty, dochody z majątku, transfery z budżetu państwa, środki zagraniczne, inne;2.pochodzenie - własne i uzupełniające (zewnętrzne);3.regularność występowania w budżecie - zwyczajne (powszechnie występujące i specyficznie występujące) i nadzwyczajne;4.podatkowy i niepodatkowy charakter;5.układ działowy dochodów;6.związek dochodów z majątkiem - dochody majątkowe i dochody bieżące;Do dochodów majątkowych zalicza się:1. dotacje i środki na inwestycje; 2. dochody ze sprzedaży majątku; 3. dochody z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Przesłanki zasilania budżetów samorządowych transferami z budżetu państwa (czy samorządów):1.duże zróżnicowanie dochodów własnych samorządu;2.konieczność zachowania minimalnego w skali kraju standardu usług publicznych i społecznych świadczonych przez samorządy;3.konieczność likwidacji zróżnicowania w zakresie infrastruktury technicznej;4.potrzeba finansowania różnych projektów priorytetowych z punktu widzenia centralnych instytucji; Czynniki różnicujące potencjał finansowy samorządu terytorialnego:1.zależne od samorządów: lokalna (regionalna) polityka podatkowa, polityka inwestycyjna, gospodarowanie mieniem komunalnym, sposób zarządzania urzędem;2.niezależne od samorządów:a)naturalne - powierzchnia, bogactwa naturalne, walory turystyczno-uzdrowiskowe, jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej, położenie samorządu;b)społeczno-ekonomiczne - ludność i jej struktura, sieć osadnicza, podmioty gospodarcze, funkcje pełnione przez j.s.t.;Argumenty przeciw transferom:1.spłaszczenie dochodów;2.nasilenie funkcji redystrybucyjnej;3.ograniczenie samodzielności finansowej władz samorządowych;4.brak niekiedy skuteczności polityki transferowej w wyniku przesłanek kulturowych i historycznych;5.wywieranie presji przez j.s.t. na władze centralne w ubieganie się o środki publiczne;Kryteria podziału transferów:*według sposobu użytkowania dzieli się je na ogólne i celowe;*według stanu gotowości funduszy wyróżnia się racjonowane i nieracjonowane;*według sposobu kalkulacji wyodrębnia się proporcjonalne i ryczałtowe;*według prawnej konstrukcji dzieli się na prawnie należne i uznaniowe.
Ze względu na charakter subwencja dzieli się na: zadaniową i wyrównawczą.Typy mierników zadań w subwencji zadaniowej:*ilościowe - określające w jednostkach fizycznych rozmiary wykonywanych zadań;*jakościowe - wskazujące na stopień osiągnięcia określonych standardów;*wskaźniki efektu - obrazujące skutki realizacji zadań;*wskaźniki kosztów - wiążące się z wydatkami na realizację zadania; Z punktu widzenia liczby kryteriów przydzielania subwencji można wyróżnić trzy typy systemu subwencjonowania:*perfekcjonistyczny - gdy ma miejsce zastosowanie licznych kryteriów obrazujących potrzeby i koszty zadań samorządu w różnych dziedzinach;*oparty o kluczowe kryteria - liczba kryteriów uznanych za ważne jest mniejsza niż w systemie perfekcjonistycznym;*uproszczony - wykorzystujący kryterium liczby mieszkańców. Grupy kryteriów wyznaczających subwencje ogólną:*liczba ludności i jej struktura;*potencjał fiskalny samorządu;*stan rozwoju ekonomicznego samorządu;*stopień wyposażenia w infrastrukturę;*funkcje pełnione przez jednostki samorządu terytorialnego;*majątek samorządu i jego zużycie.Sposoby niwelowania różnic:1.przekazywanie środków rządowych;2.przekazywanie „nadwyżek” samorządów „bogatych”;3.sposób mieszany;Narzędzia zasilania samorządu terytorialnego w Polsce:1.subwencja ogólna;2.dotacje celowe; Subwencja ogólna składa się z następujących części: Dla gmin i powiatów: oświatowa, wyrównawcza i równoważąca. Dla województw: oświatowa, wyrównawcza i regionalna; Fundusze celowe (parabudżety) - formy organizacyjno-prawne sektora finansów publicznych, utworzone na mocy ustawy, gromadzące środki pieniężne ze ściśle określonych źródeł i przeznaczające środki na ściśle określone cele; Rys historyczny - powstanie funduszy wyprzedziło pojawienie się budżetu państwa (np. w starożytnej Grecji fundusz wojskowy i widowiskowy), aktualne fundusze celowe powstały w XVIII i XIX w. jako wynik słabości budżetu państwa; Cechy charakterystyczne funduszy celowych:1.wyodrębnienie organizacyjne i finansowe, co oznacza, że fundusz jako odrębna jednostka dysponuje częścią dochodów publicznych;2.powiązanie środków gromadzonych w funduszach z realizacją określonych zadań;3.wzrost rangi zadań finansowanych z funduszy wynikającej z wyodrębnienia środków i zadań, dla których fundusz został powołany;4.ciągłość finansowania zadań wynikająca z braku potrzeby corocznego uchwalania w budżecie środków na wyodrębnione zadania;5.kumulacja środków, co oznacza, że środki na rachunkach funduszu nie są przekazywane na inne cele, gdy nie zostaną wydane w danym roku.; Funkcje funduszy celowych1.alokacyjna;2.redystrybucyjna;3. Mobilizacyjna;4.racjonalizacji;Wady funduszy celowych:1.rozbicie środków publicznych;2.problem optymalizacji;3.ustawowe wymogi zmian środków zasilających fundusze; Klasyfikacja funduszy celowych:1.Według gestora środków (ponadnarodowe, państwowe, samorządowe);2.Wg przedmiotu (celu) finansowania;3.Wg źródeł zasilania funduszy w środki finansowe; 4.Wg formy powiązania z budżetem;5.kryterium obligatoryjności; Systemy ubezpieczeń społecznych: Z teoretycznego punktu widzenia można wyróżnić 2 systemy ubezpieczeń społecznych:1.Państwo tworzy podstawy prawne ubezpieczeń społecznych, ustanawia obowiązek ubezpieczenia, organizacja i odpowiedzialność finansowa za funkcjonowanie ubezpieczeń ulokowana jest w sektorze prywatnym;2.Państwo tworzy podstawy prawne oraz przejmuje obowiązki organizacji systemu ubezpieczeń społecznych i odpowiedzialność finansową za świadczenia społeczne.W ramach tych systemów państwo może wykorzystywać różne techniki realizacji zabezpieczenia społecznego: 1.technika ubezpieczeniowa, 2.technika zaopatrzeniowa ;3.technika opiekuńcza. Metody finansowania ubezpieczeń społecznych:1.Metoda repartycyjna - wszystkie wpływy ze składek z danego miesiąca są przeznaczane na wypłatę świadczeń dl bieżących beneficjentów. Metoda wrażliwa na sytuację demograficzną na rynku pacy, niewydolna wobec zjawiska starzenia się społeczeństwa;2.Metoda kapitałowa - gromadzenie składek w funduszu ubezpieczeniowym i ich długotrwałe inwestowanie. Wysokość świadczenia zależy od długości okresu członkostwa i rentowności inwestycji. Metoda wrażliwa na wahania koniunktury;3.Metoda mieszana - składka dzielona na 2 części: jedna dzielona przy wykorzystaniu metody repartycyjnej, druga - kapitałowej; Rzeczywiste modele ubezpieczeń zdrowotnych wymagają zwrócenia uwagi na 4 podmioty, które uczestniczą w procesie świadczenia usług medycznych i ich finansowania:1.pacjenci;2.lekarze i inni wytwórcy świadczeń ;3.płatnik;4.instytucje państwowe, które tworzą zasady i procedury kształtowania zachowań pozostałych uczestników.Tradycyjne modele ubezpieczeń zdrowotnych:1. Bismarckowski;2. Beveridge'a;3. Rezydualny;4. Siemaszki1.Model Bismarckowski:- tworzenie wspólnot ubezpieczeniowych;- kasy czy zakłady ubezpieczeniowe mają uprawnienia do swobodnego zawierania umów z wytwórcami usług medycznych ;- pacjent swobodnie wybiera wytwórcę spośród tych, którzy zawarli umowę z ubezpieczycielem;- zasada równoważenia dochodów ubezpieczycieli z wydatkami na świadczenia;- zwrot kosztów leczenia pełny lub pewien udział pacjenta;- decyzje instytucji ubezpieczeniowych podejmowane bez ingerencji państwa;- państwo tworzy prawne podstawy funkcjonowania systemu ;- jeśli pacjent opłaca składkę to ma zagwarantowane udzielanie świadczeń2. Model Beveridge'a:-prawo do świadczeń zdrowotnych dotyczy wszystkich obywateli;- organ odpowiedzialny za dostęp do usług medycznych to państwowa służba zdrowia;- dostępność do usług medycznych wynika z potrzeby zdrowotnej, definiowanej przez fachowego pracownika służby zdrowia - wynika to z aktów prawnych;- szczególna rola lekarzy rodzinnych, jedynie których mogą wybierać pacjenci;- środki finansowe pochodzą z podatków i wynikają z politycznych decyzji usankcjonowanych ustawą ;3. Model rezydualny:-przewaga sektora prywatnego, dostępność do usług wynika z możliwości i chęci płacenia, brak środków eliminuje z rynku; -sektor publiczny obejmuje osoby bardzo biedne i niezdolne do pracy; -występują bardzo zróżnicowane formy świadczenia i finansowania usług medycznych;-lekarze mają silną pozycję na rynku świadczeń zdrowotnych, który jest kontrolowany przez organizacje profesjonalne;-rządowa kontrola nad wydatkami i rozmieszczeniem zasobów jest niewielka;4. Model Siemaszki:-uniwersalny dostęp do służby zdrowia;- finansowanie ze środków wpływających do budżetu państwa;- pełny zakres świadczeń bezpłatnych ;- zatrudnienie lekarzy na państwowych etatach;- sporadycznie wykorzystywano służbę zdrowia jako narzędzie polityczne;- jednolitość organizacyjna i ścisła rejonizacja, pacjent pozbawiony wyboru lekarzy; Struktura dochodów i wydatków sektora finansów publicznych; Dochody: 1.ogółem 910,9 mld zł , (bez transferów wewnątrz sektora) - 642,9 mld zł;2.podsektor rządowy 411,3; 371,0;3.budżet państwa 287,6; 282,8;4.podsektor samorządowy 227,5; 100,1;4.podsektor ubezpieczeń społecznych 272,1; 171,9; Wydatki:1.ogółem 949,0 mld zł - 689,3 mld zł;2.podsektor rządowy 445,5; 260,8;3.budżet państwa 318,0; 156,4;4.podsektor samorządowy 230,9; 204,8;5.podsektor ubezpieczeń społecznych 272,6; 223,7; Budżet Unii Europejskiej:Procedura budżetowa:1. Sporządzenie do 1 marca roku poprzedzającego rok budżetowy przez wszystkie instytucje Wspólnoty preliminarzy wydatków;2.Sporządzenie przez Komisję Europejską wstępnego projektu budżetu i przedłożenie Radzie Unii Europejskiej do 1 września roku poprzedzającego rok budżetowy;3.Uchwalenie projektu przez Radę UE. i przekazanie Parlamentowi Europejskiemu do pierwszego czytania do 5 października;4.Pierwsze czytanie projektu przez Parlament - zgłaszanie zmian w odniesieniu do wydatków nie obligatoryjnych. Brak poprawek w ciągu 45 dni oznacza uchwalenie budżetu;5.Drugie czytanie projektu przez Radę UE. Jeśli Rada nie zmieniła żadnej z poprawek naniesionej przez Parlament w ciągu 15 dni od momentu otrzymania projektu, budżet jest uchwalony. W przeciwnym wypadku zmodyfikowany budżet przekazuje do następnego czytania;6.Drugie czytanie projektu przez Parlament. Zasady konstrukcji budżetu UE:1.zasada jedności;2.równowagi budżetowej;Dochody budżetowe UE:1.Tradycyjne zasoby własne:a)cła na produkty rolne i opłaty cukrowe pobierane od producentów cukru, izoglukozy i syropu inulinowego;b)pozostałe cła ;2.Wpłaty oparte na wpływach z podatku VAT (0,3% podstawy). Podstawa podatku liczona jest jako wartość netto sprzedanych w danym roku towarów i usług, podlegających opodatkowaniu, ale w wartości nie większej niż 50% DNB. 3.Tzw. czwarte źródło - bezpośrednia wpłata poszczególnych państw proporcjonalna do DNB, obniżki dla Szwecji i Holandii oraz Wielkiej Brytanii ;4.Pozostałe dochody, odsetki bankowe, odsetki za zwłokę w przekazywaniu składek przez państwa członkowskie, kary pobierane przez Komisję E. od przedsiębiorstw naruszających zasady konkurencji, dochody z operacji pożyczkowych Unii; Dochody budżetu UE stanowią około 1% dochodu narodowego państw członkowskich. Struktura budżetu Unii :składki państw członkowskich (73%), cła i opłaty rolne (15%), wpłaty związane z VAT (11%) oraz wpływy pozostałe (1%).; Wydatki budżetowe Unii Europejskiej:1.Zrównoważony wzrost 45,8%;2.Zasoby naturalne - 29,9%;3.Zasoby naturalne (rozwój obszarów wiejskich, rybołówstwo i środowisko) - 10,9%;4.UE jako partner na arenie międzynarodowej - 6,4%;5.Inne wydatki - 5,6%;6.Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość - 1,4%; środkami publicznymi są przede wszystkim:*środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi, w tym pochodzące z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności UE, np. środki EFS, przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego;*przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych uzyskiwane w związku z prowadzoną przez nie działalnością (zwłaszcza z tytułu należności za świadczone przez nie usługi publiczne, np. szpitalne, kulturalne, edukacyjne) oraz pochodzące z innych źródeł; Dochody publiczne, łączne dochody budżetu państwa, dochody wyłączonych z budżetu państwowych funduszy celowych, w tym gł. ubezpieczeniowych oraz dochody lokalnych władz administracyjno-samorządowych. Dochody funduszy celowych pochodzą - w zależności od ich rodzaju - ze składek, dotacji z budżetu państwa, odsetek i dywidend z ulokowanego kapitału. Dochody budżetów lokalnych mają swe źródło w podatkach (podatki lokalne oraz udział w podatkach od osób fizycznych i prawnych), opłatach skarbowych, dotacjach i subwencjach z budżetu państwa, wpływach ze sprzedaży, leasingu, dzierżawy i wynajmu majątku własnego oraz z usług świadczonych na rzecz mieszkańców i podmiotów gospodarczych.