Adaptacja pacjentów do choroby na przykładzie chorób nowotworowych

• Problemy choroby nowotworowej

• Sposoby pomocy psychologicznej pacjentom z chorobą nowotworową

Monika Tyszkiewicz & Aleksandra Zarek
Samodzielna Pracownia Psychologii i Socjologii Lekarskiej, PAM

Problemy choroby nowotworowej

Etapy choroby nowotworowej
wg E.Kubler-Ross
- nie zawsze występują kolejno po sobie

• Odrzucenie prawdy i izolacja

• Bunt i gniew

• Pertraktowanie

• Depresja

• Pogodzenie z losem

Reakcje emocjonalne chorych na nowotwór

• lęk

• depresja

• myśli samobójcze

Lęk
najbardziej typowy objaw

• Najczęstszy stan emocjonalny towarzyszący chorym na raka

• Staje się nierozerwalną składową wszystkich innych przeżyć, takich jak np.: depresja, agresja, nadzieja, radość

Lęk
„pozytywny” aspekt

• Pozytywna funkcja lęku to funkcja ostrzegawcza

• Jest podstawą różnych działań profilaktycznych

• Pełni również funkcję motywacyjno-regulacyjną (skłania pacjentów do współpracy i poddania się leczeniu)

Lęk
naturalna reakcja

• Mobilizuje i uruchamia zapasy energii psychicznej kierowanej do walki z niebezpieczeństwem

• Jest naturalną reakcją na zagrożenie zdrowia i życia

Lęk
szkodliwy aspekt

Po przekroczeniu optymalnego dla każdej

jednostki progu nasilenia lęku, pojawiają się

reakcje związane z:

• Dezorganizacja

• Paniką

• „Miotaniem się”

• Agresją
  (reakcja obronna na poczucie zagrożenie)

Sytuacje ekstremalnie obciążające:

• Konieczność podjęcia roli chorego

• Utrata niezależności

• Ból i cierpienie fizyczne

• Okaleczenie

• Radykalna zmiana stylu życia

• Problemy finansowe związane z leczeniem

• Zaprzestanie pracy

• Zmiany w relacji z najbliższymi

• Własna śmierć

Poczucie winy

Obok lęku u pacjentów onkologicznych występuje wysoki poziom
poczucia winy, który:

• związany jest z samym faktem zachorowania (kara)

• związany jest z decyzjami życiowymi
  podjętymi w życiu (zaniedbanie)

Depresja

• Przewaga negatywnych ocen własnego dotychczasowego życia

• Utrata zainteresowań

• Poczucie bezradności i bezsilności

Depresja
kryteria diagnostyczne DSM-IV

Pięć lub więcej z następujących objawów obecnych w ciągu tego samego dwutygodniowego okresu:

Depresja
kryteria diagnostyczne DSM-IV

1) Nastrój depresyjny przez większość dnia, niemal każdego dnia, relacjonowany na podstawie zarówno subiektywnych przeżyć (np. czuję się smutny albo pusty) albo obserwacji innych osób (np. wydaje się płaczliwy);

Uwaga: u dzieci i adolescentów może być nastrój rozdrażnienia

Depresja
kryteria diagnostyczne DSM-IV

2) Znacząco zmniejszone zainteresowanie lub przyjemność z niemal wszystkich aktywności przez większą część dnia niemal codziennie (subiektywnie przeżywane albo obserwowane przez innych);

Depresja
kryteria diagnostyczne DSM-IV

3) Znacząca utrata wagi bez stosowania diety lub przybieranie na wadze (zmiana więcej niż 5% wagi w ciągu miesiąca) lub zmniejszenie albo zwiększenie apetytu niemal codziennie;

Depresja
kryteria diagnostyczne DSM-IV

4)Bezsenność lub nadmierna senność niemal każdego dnia;

Depresja
kryteria diagnostyczne DSM-IV

5)Pobudzenie lub spowolnienie psychomotoryczne;

Depresja
kryteria diagnostyczne DSM-IV

6) Zmęczenie lub utrata energii niemal każdego dnia;

Depresja
kryteria diagnostyczne DSM-IV

7) Uczucie bezwartościowości albo nadmierne poczucie winy

Depresja
kryteria diagnostyczne DSM-IV

8) Zmniejszona zdolność do myślenia czy koncentracji albo niezdecydowanie („proste decyzje męczą”) niemal każdego dnia;

Depresja
kryteria diagnostyczne DSM-IV

9) Powtarzające się myśli o śmierci (nie jedynie lęk przed śmiercią), powtarzające się idee samobójstwa bez konkretnego planu lub próba samobójcza, albo konkretny plan popełnienia samobójstwa;

Depresja
kryteria diagnostyczne DSM-IV

10) Objawy powodują klinicznie znaczące cierpienie lub upośledzenie z życiu społecznym;

Myśli samobójcze

• Statystyczne wskaźniki samobójstw popełnianych przez pacjentów onkologicznie chorych są analogiczne jak w całej populacji.

• Najbardziej powszechną metodą samobójstw wśród tych pacjentów jest przedawkowanie leków uspokajających i przeciwbólowych.

Najważniejsze czynniki ryzyka w samobójstwach popełnianych przez chorujących na nowotwory

Samobójstwa - czynniki ryzyka

1. Historia wcześniejszych zaburzeń psychiatrycznych, szczególnie takich, które pozostają w związku z brakiem kontroli impulsu (osobowość borderline)

2. Przypadki samobójstw w rodzinie

3. Depresja

4. Śmierć przyjaciela albo współmałżonka

5. Nikłe wsparcie społeczne

6. Zaawansowane stadium choroby ze złą prognozą

7. Stan delirium lub zmącenia świadomości

8. Niewłaściwie kontrolowany ból

9. Obecność symptomów utraty (jelita, amputacja, czucia, poruszania się, jedzenia i przełykania, ogólne wyczerpanie)

Samobójstwa w różnych rozpoznaniach

Najwięcej samobójstw odnotowuje się u pacjentów z rakiem ust, gardła, płuc, a także wśród nosicieli wirusa HIV i z rozpoznaniem mięsaka Kaposjego.

Samobójstwa a poczucie beznadziejności

Najpowszechniejszym czynnikiem ryzyka jest poczucie beznadziejności, które może wiązać się z lękiem przed umieraniem w cierpieniach i z uczuciem odrzucenia.

Rady i wskazówki praktyczne dla rodzin chorych i osób leczących

• Rezultaty leczenia zależą w dużym stopniu od stanu psychicznego pacjenta.

• Jeśli pacjent nalega na podanie mu informacji o jego chorobie i leczeniu, powinien je otrzymać w formie zrozumiałej i wyważonej.

Rady i wskazówki praktyczne dla rodzin chorych i osób leczących

• Oszukiwanie chorego w celu oszczędzenia go jest jedynie ucieczką przed trudna dla nas sytuacją.

• Każdy pacjent onkologiczny powinien mieć zapewnione wsparcie psychologiczne i dysponować wiedzą na temat możliwych reakcji pojawiających się w rozwoju choroby i przebiegu leczenia.

Rady i wskazówki praktyczne dla rodzin chorych i leczących

• Ważne jest przygotowanie chorego na pojawienie się przeżyć i emocji, wobec których może stanąć w konsekwencji rozwoju choroby.

• Wszystkie przeżycia psychiczne chorego są uzasadnione i nie mogą być poddawane ocenie lub wartościowaniu.

Rady i wskazówki praktyczne dla rodzin chorych i leczących

• Jeśli w naszej ocenie chory nie radzi sobie z nasileniem swoich emocji i z ich kontrolą, konieczny jest kontakt z psychologiem.

• Szczególnego wyczulenia wymagają objawy depresji, mogące nasilać się aż do pojawienia się myśli samobójczych.

Rady i wskazówki praktyczne dla rodzin chorych i leczących

• Respektujmy prawo chorego do niezależności w myśleniu i działaniu

Sposoby radzenia sobie z chorobą

Całość wysiłków podejmowanych przez pacjenta w celu przezwyciężenia stresu związanego z chorobą jest określana jako:

- zmaganie się z chorobą
- radzenie sobie „coping”

Strategie radzenia sobie z chorobą

• Strategia unikowa - polega na odwracaniu własnej uwagi od różnych przejawów choroby i koncentracji na innych sprawach a czasem nieświadomym zaprzeczaniu przykrym aspektom choroby.

• W strategii koncentracji na chorobie pacjent skupia uwagę na dolegliwościach, poszukując informacji lub zmieniając swój stosunek do nich.

Cele adaptacyjne w chorobie somatycznej - Moos i Tsu

• Przezwyciężenie bólu oraz niedogodności
  i ograniczeń związanych z chorobą

• Przystosowanie do środowiska szpitalnego
  i specjalnych procedur leczenia

• Wytworzenie adekwatnych relacji
  z zespołem leczącym

• Utrzymanie równowagi emocjonalnej
  i zadowalającego obrazu siebie

• Zachowanie dobrych relacji z rodziną i przyjaciółmi

• Przygotowanie się na niepewną przyszłość

Umiejętności związane z radzeniem sobie z chorobą

• Kontrola emocji

• Świadome modelowanie procesów poznawczych

• Wykorzystanie zasobów intelektualnych

• Zdobywanie wsparcia społecznego

• Ekspresja uczuć

• Uczenie się procedur medycznych związanych z chorobą

• Budowanie realistycznych celów w procesie leczenia

• Rozważanie konsekwencji choroby

• Odnajdywanie sensu i celu w przebiegu zdarzeń

Teoria adaptacji poznawczej
S. Taylor

Zgodnie z tą teorią osoby dotknięte chorobą podejmują wysiłki poznawczego opracowania informacji, których celem jest odzyskanie dobrego samopoczucia i równowagi psychicznej i czynią to poprzez:

• poszukiwanie znaczenia

• uzyskiwanie poczucia panowania nad zdarzeniami (kontrola)

• utrzymywanie pozytywnego obrazu własnej osoby

Formy zmagania się ze stresem choroby (Łosiak)

• Przemiana

• Obwinianie siebie

• Koncentracja na problemie

• Ucieczka - fantazjowanie

• Wzorowanie się na innych

• Rezygnacja

• Odreagowanie

• Kontrolowanie emocji

Skuteczność strategii zmagania się ze stresem

Strategie unikowe są skuteczniejsze w krótszej perspektywie czasowej, natomiast strategie aktywnego zmagania się ze stresem - w dłuższej perspektywie czasowej.

Strategie radzenia sobie ze stresem choroby stosowane przez chorych muszą uwzględniać szeroki kontekst (rozpoznanie i prognozę, fazę choroby, cechy indywidualne, wiedzę chorego, wcześniejsze formy reagowania, itp.)

Dyspozycje wpływające na zdolność radzenia sobie z chorobą

• Poczucie humoru

• Umiejętność chwilowego odkładania problemów na bok

• Wykazywanie troski o innych

• Zdolność przewidywania przyszłych trudności

Rola personelu medycznego

• Udzielanie pacjentowi niezbędnych informacji o chorobie

• Rozumienie i docenianie roli obron psychicznych

• Dbanie o kontakt z pacjentem

• Udzielanie wsparcia psychologicznego i społecznego

• Umiejętność radzenia sobie z dodatkowymi obciążeniami

• Oddziaływanie na poznawcze i behawioralne tendencje pacjentów sprzyjające zdrowieniu

• Znajomość siebie

• Podnoszenie umiejętności komunikowania się

• Umiejętność radzenia sobie ze stresem

Czynniki poprawiające współpracę pacjent-lekarz

• Jakość kontaktu emocjonalnego

• Aktywne słuchanie

• Udzielanie informacji w sposób zorganizowany i prosty

• Podawanie wyjaśnień dotyczących zaleceń medycznych i informowanie o skutkach ubocznych

• Uczenie niezbędnych umiejętności

• Kontrola stosowania się pacjentów do zaleceń medycznych

Pomoc psychologiczna pacjentom onkologicznym

Wybrane metody psychoterapii chorych

• Psychoterapia aktywna objawowa

• Psychoterapia racjonalna

• Relaksacja

• Behawioralna technika stopniowego odczulania

• Wizualizacja

• Psychoterapia oparta na sugestii i hipnoza

• Psychoterapia podtrzymująca

• Psychoterapia rodzin

Psychoterapia aktywna objawowa

Inaczej psychoterapia odreagowująca - polega na ujawnieniu przyzwolenia, zachęty i akceptacji wobec silnych emocji doświadczanych przez chorego. To umożliwienie choremu mówienia o tym, co sprawia mu cierpienie psychiczne, o lęku i jego źródłach, obawach związanych z czekającymi go zabiegami (np.operacją). To zaoferowanie poczucia bezpieczeństwa i pozwolenie na płacz, okazanie buntu, gniewu, itp., co zwykle przynosi ulgę i doraźne ukojenie.

Psychoterapia racjonalna

Jej elementarną formą jest informowanie pacjentów o ważnych dla nich aspektach choroby i leczenia, konieczne do wykształcenia pozytywnego nastawienia wobec specjalistycznych badań diagnostycznych, metod leczenia, zabiegów.

Jej formą specjalistyczną jest przygotowanie chorego do obciążającego psychicznie leczenia operacyjnego, napromieniowaniem lub chemicznego (omówienie metody, skutków ubocznych, form samopomocy, znaczenia udziału pacjenta).

Relaksacja

Relaksacja polega na stosowaniu różnorodnych ćwiczeń w celu osiągnięcia fizycznego i psychicznego uspokojenia (np. progresywna relaksacja Jacobsona, trening autogenny Schulza, elementy jogi, itp.). Redukuje stany napięcia, poprawia samopoczucie, pomaga w zwalczaniu słabych dolegliwości bólowych i reakcji awersyjnych powstałych w toku leczenia chemicznego. Powinno się dążyć do jak największej samodzielności chorego.

Behawioralna technika stopniowego odczulania

Wśród chorych na nowotwory leczonych chemicznie lub napromieniowaniem (rzadziej) może powstać warunkowa reakcja antycypujących wymiotów. Jeśli leki przeciwwymiotne są nieskuteczne można wykorzystać technikę stopniowego odczulania (poprzedzoną dobrym opanowaniem ćwiczeń ralaksacyjnych).

Psychoterapia oparta na sugestii i hipnoza

Oddziaływania sugestywne nie są samodzielną formą psychoterapii, ale towarzyszą innym, np. odreagowaniu, relaksacji, psychoterapii podtrzymującej. Mogą pomóc w walce z bólem, wzmacniając skuteczność leków, pobudzaniu mobilizacji psychicznej pacjenta i zwalczaniu niekorzystnych wpływów środowiska szpitalnego (wzajemnym „indukowaniu” przez pacjentów złego samopoczucia, nastroju, a nawet nudności i wymiotów).

Psychoterapia podtrzymująca

Podstawową cechą tej metody jest udzielanie pacjentowi wsparcia, zachęcanie do otwartości w wyrażaniu uczuć i pomoc psychiczna poprzez próbę dotarcia do mocnych stron osobowości chorego, ujawnienie ich i wykorzystanie do wzmocnienia poczucia bezpieczeństwa oraz zaufania do siebie samego i otoczenia. Kontakty podtrzymujące powinny być częste i niewymuszone.

Psychoterapia rodzin

Określenie to wskazuje na podmiot oddziaływania, a nie stosowane metody. Psychoterapia rodzin:

• pomaga rodzinie w opanowaniu i przepracowaniu własnych trudności emocjonalnych, powstałych w związku z chorobą,

• ułatwia komunikację między rodziną i pacjentem,

• uczy rozumienia chorego, rozpoznania jego potrzeb i skutecznej pomocy.

Program pomocy psychologicznej pacjentom onkologicznie chorym C.G. Simontona

wszechstronny i spójny, poznawczo-behawioralny program samopomocy emocjonalnej dla chorych na nowotwory złośliwe i osób ich wspierających.
Jest to holistyczny program odnoszący się do wszystkich podstawowych sfer życia:

Sfera behawioralna:

• Relaks

• Wizualizacja

• Kształtowanie zdrowych nawyków

• Stosowanie się do leczenia

• Aktywne uczestnictwo w terapii

• Rekreacja

• Zachowania prozdrowotne (asertywność, dieta, ruch, itd)

Sfera poznawcza (RTZ):

• Kształtowanie zdrowych myśli, przekonania i postawy - ich wpływ na emocje i zdrowienie

• Stawianie celów

• Rozwiązywanie problem

• Obraz samego siebie

Sfera emocjonalna:

• Rozwijanie i utrzymywanie nadziei

• Skuteczne radzenie sobie z lękiem, przygnębieniem, złością, poczuciem beznadziei i bezradności.

• Przystosowanie i radzenie sobie z codziennymi stresami

• Rozwój "kompetencji emocjonalnej"

• Skuteczne radzenie sobie w stanie kryzysu emocjonalnego

• Radzenie sobie z poczuciem winy

Sfera duchowa:

• Rozwój zdrowych przekonań duchowych/filozoficznych/religijnych

• Odkrywanie znaczenia, głębokiego spełnienia i sensu życia

• Radość życia

• Przekonania i emocje związane ze śmiercią

Sfera społeczna i rodzinna:

• Rozwój systemu wsparcia

• Stosowanie dostępnych źródeł wsparcia

• Rozwój umiejętności komunikowania się z bliskimi

• Wsparcie dla osób wspierających

Sfera fizyczna:

• Dieta

• Aktywność fizyczna

• Zabawa i rekreacja

• Jakość życia i umierania

W Programie Simontona stosuje się w sposób
wzajemnie uzupełniający
następujące modalności:

• Terapia indywidualna

• Terapia grupowa

• Terapia rodzinna

• Edukacja o nowotworach złośliwych, układzie odpornościowym, emocjach i samo-pomocy.

Zasadnicze Punkty Programu Simontona

• Wprowadzenie i przegląd programu

• Pomoc w kryzysie emocjonalnym - Rola przekonań w zdrowieniu

• Wyobraźnia w zdrowieniu

• Nadzieja, wiara, poczucie sensu, wewnętrzna mądrość i duchowość

• Stres, korzyści wtórne i znaczenie choroby

• Dwu-letni plan zdrowienia

• Wsparcie i komunikacja

• Rola naszych przekonań o śmierci lub nawrocie choroby

• Rola zabawy w zdrowieniu

• Jak sobie radzić między sesjami i po zakończonej terapii

Wprowadzenie i przegląd programu

• Historia medycyny ciała i duszy oraz Programu Simontona.

• Naukowe podstawy Programu Simontona.

• Podstawowe cechy terapii w Programie Simontona:

• Szacunek dla indywidualnych ograniczeń każdego z nas (fizycznych, umysłowych, emocjonalnych i duchowych)

• Skupienie na jakości życia.

• Odkrywanie tego, co jest z nami "w porządku", a nie skupianie się na tym, co jest "nie w porządku."

• Emocje wpływają na procesy zdrowienia.

• Droga do zdrowia dla każdego z nas może być zupełnie inna.

• Powrót do zdrowia, jako powrót do naszej natury, kierowany przez odczuwanie radości, poczucia głębokiego spełnienia oraz sensu życia.

• Zmiana przekonań na zdrowsze bez narzucania innym własnych przekonań.

• Podjęcie świadomej decyzji: "Zrobię wszystko, co rozumiem, że mam do zrobienia, by wspierać proces zdrowienia."

• Wprowadzenie do medytacji. Medytacja definiowana jako: celowe i świadome utrzymywanie specjalnego stanu umysłu (np. skupianie się na zdrowych myślach czy wyobrażeniach).

Rola przekonań w zdrowieniu i pomoc w kryzysie emocjonalnym

• Racjonalna Terapia Zachowania Maultsby'ego, jako poznawczo-behawioralny model samopomocy stosowany w Programie Simontona. RTZ jest stosowana jako uzupełnienie (a nie zamiast) tego, co pacjent dotychczas robi, by skutecznie radzić sobie z cierpieniem emocjonalnym .

• To nie fakty wywołują nasze emocje (jak: lęk, radość, przygnębienie itp.), ale nasze myśli, przekonania (i postawy) o tych faktach .

• Cierpienie emocjonalne, jako najczęstsza przeszkoda we wprowadzaniu radości, głębokiej satysfakcji oraz poczucia spełnienia i sensu życia .

• Niezdrowe przekonania, jako źródło cierpienia emocjonalnego .

• Pięć Zasad Zdrowego Myślenia, jako skuteczna metoda oceny wartości zdrowotnej naszych przekonań - nie ich słuszności :

• Zdrowe przekonania są oparte na faktach.

• Zdrowe przekonania chronią nasze życie i zdrowie .

• Zdrowe przekonania pomagają osiągać nasze bliższe i dalsze cele .

• Zdrowe przekonania pomagają rozwiązywać najbardziej niechciane konflikty z innymi oraz ich unikać .

• Zdrowe przekonania pomagają nam się czuć tak, jak chcemy się czuć.

• Zdrowe przekonania spełniają, co najmniej trzy z tych pięciu zasad .

• Zdrowe przekonania jednej osoby, wcale nie muszą być zdrowe dla innej .

• Dzisiejsze zdrowe przekonania, mogą być niezdrowe w innym czasie .

• Stan największego cierpienia emocjonalnego jest najlepszym momentem na interwencję terapeutyczną - niezdrowe postawy i przekonania są wtedy najbliższe świadomości .

• Skoncentruj się na zmianie tych przekonań, które w danym momencie wywołują ból emocjonalny, a nie doszukuj się problemów z dzieciństwa .

• Wyobraźnia jako skuteczna metoda ćwiczenia zdrowych przekonań.

Rola wyobraźni w zdrowieniu   

• Wyobraźnia: myślenie o czymś lub wyobrażanie sobie czegoś, co ma istotne znaczenie.

• Podstawowa zasada: wyobrażaj sobie pożądany rezultat lub myśl o nim.

• Trzy najczęstsze obszary przekonań o raku:

Przekonania dotyczące zdolności naszego organizmu, by się wyleczyć.

Przekonania dotyczące terapii raka.

Przekonania dotyczące natury raka.

• Nasz organizm potrafi usuwać komórki nowotworowe jeszcze od czasu życia w łonie matki - jest to częścią naszej natury.

• Jest to istotne, by przyjmować leczenie jako sprzymierzeńca.

• Komórki raka są osłabione, zdeformowane i zaburzone - dlatego mogą być łatwo rozpoznane i usunięte, jeżeli tylko organizm funkcjonuje normalnie.

• Rysunek do ćwiczenia wyobraźni (niech każdy uczestnik wykona taki rysunek):
  Narysuj siebie.

• Wewnątrz swojego ciała narysuj, jak wyobrażasz sobie mechanizmy zdrowienia twojego organizmu usuwające komórki nowotworowe.

• Narysuj też wszelkie sposoby leczenia, w jakich uczestniczysz.

• Używaj kolorów, które najbardziej ci "pasują."

• Podchodź do swojego rysunku z zaciekawieniem, a nie z osądem

Rola wyobraźni w zdrowieniu   

Przyjrzyj się gotowemu rysunkowi z zaciekawieniem. Zwróć uwagę:

• na formę całości

• na poszczególne części ciała:
  - ramiona i ręce (zdolność zaspakajania potrzeb)
  - nogi (wsparcie, możliwość ruchu)
  - stopy (ugruntowanie, przekonania fundamentalne)

• na to, jak przedstawiłeś:
  - raka (poważniejsze problemy)
  - leczenie - (spostrzeganie pomocy) - zarówno ze źródeł konwencjonalnych, jak i niekonwenjcnonalnych
  - białe krwinki - mechanizmy zdrowienia (wewnętrzna siła, umiejętność rozwiązywania problemów)

• na to, jakich kolorów użyłeś:
  - zielony - nowy rozwój, zdrowie, zdrowienie
  - niebieski - moc, władza (szczególnie męskiej natury), humor
  - biały - moc, władza (szczególnie żeńskiej natury)
  - brązowy - logika, rozum, element ziemi
  - różowy - zdrowienie, zdrowie
  - żółty - energia, intelekt
  - purpura i fiolet - specjalny, królewski, duchowy
  - pomarańczowy - zmiana, niebezpieczeństwo, duchowość
  - szary - zmiana, transformacja
  - czerwony - witalność, energia, złość, niebezpieczeństwo
  - czarny - władza, nieznane, zło, strach, mądrość, sprawiedliwość

Nadzieja, wiara, poczucie sensu - wewnętrzna mądrość i duchowość

• Nadzieja - przekonanie, że pożądane rzeczy są osiągalne, niezależnie od znikomości prawdopodobieństwa osiągnięcia ich (osiągalne - nie, że będą osiągnięte) .

• Nadzieja, to przekonanie, że mogę wyzdrowieć niezależnie od tego, jak bardzo jestem chory (a nie, że wyzdrowieję) .

• Zaufanie - pewność, ostoja, poleganie na kimś lub na czymś. Wiara - bardzo silne zaufanie i przekonanie .

• Rytuał - seria działań, wykonywanych z pewną regularnością, podkreślających ważne przekonania .

• Duchowy, religijny, filozoficzny, egzystencjalny - używamy tych pojęć wymiennie .

Nadzieja, wiara, poczucie sensu - wewnętrzna mądrość i duchowość

• Nasze duchowe, filozoficzne, fundamentalne przekonania mają głęboki wpływ na nasze życie. Fundamentalne przekonania, to przekonania dotyczące między innymi (w nawiasach są przykłady zdrowszych przekonań fundamentalnych):
  

• Natura człowieka (ludzie, ja - dobrzy z natury).

• Natura Wszechświata, Boga, Stwórczych Sił Wszechświata, itd. (dobry, miłujący; zna i kocha nas bardziej niż my siebie samych, czy nasze dzieci) .

• Życie (miłujący nauczyciel - jesteśmy tutaj po to, by odkryć, kim jesteśmy) .

• Śmierć (koniec tego istnienia, tak jak narodziny są jego początkiem; nasza istota trwa po śmierci i to istnienie jest pożądane) .

• Zdrowie (dodatnie sprzężenie zwrotne wskazujące na to, że żyjemy zgodnie z naszą naturą .

• Choroba, ból (negatywne sprzężenie zwrotne pomagające nam odkryć zdrowszą drogę i powrócić do naszej natury) .

• Cel, sens życia, przeznaczenie (nasza własna, indywidualna droga rozwoju, którą jesteśmy prowadzeni przez poczucie głębokiego spełnienia, radości, miłości i sensu) .

Nadzieja, wiara, poczucie sensu - wewnętrzna mądrość i duchowość

• Zdrowe przekonania fundamentalne przynoszą spokój umysłu. Niezdrowe - powodują ból duchowy, egzystencjalny.

• Możemy zmienić fundamentalne, duchowe przekonania tak samo łatwo, jak wszystkie inne przekonania

• Wewnętrzna mądrość, jest to pojęcie duchowe - pomoc jest dla nas osiągalna; jesteśmy otoczeni źródłami pomocy we wszystkim: w zdrowieniu, w związkach z innymi, w finansach, w wychowywaniu dzieci, w pracy, we wszystkim .

• Ćwiczenie - zastanów się nad szczególnymi doświadczeniami, które w istotny sposób ukształtowały Twoje życie, a które można odnieść do doświadczeń duchowych, wewnętrznej mądrości, głębokich przemian filozoficznych itp .

• W zagadnieniach związanych z duchowością szczególnie ważne jest, by pamiętać o zasadzie, że widzimy to, w co wierzymy (o czego istnieniu jesteśmy przekonani). Możemy świadomie ćwiczyć (praktykować) nasze przekonania duchowe poprzez rytuał (seria działań, wykonywanych z pewną regularnością, podkreślających ważne przekonania) .

• Medytacja, wyobraźnia - jako forma rytuału. Zastanów się, nad swoimi codziennymi rytuałami .

Stres, korzyści wtórne i znaczenie choroby

• Celem tej sesji jest odkrycie własnych wzorców zachowania, by wpływać na nasze działanie dzisiaj i w przyszłości.

• Fawzy&Fawzy (1993) stwierdza, że sposób w jaki sobie radzimy i rozwiązujemy cierpienie emocjonalne, wpływa na przebieg raka.

• Zadanie I - zapisz pięć największych zmian w Twoim życiu, jakie wystąpiły w ciągu dwóch lat przed rozpoznaniem choroby lub sześciu miesięcy przed wznową lub przerzutem. Zapisz, jakie były Twoje reakcje emocjonalnie na te zdarzenia i zmiany

• Jak sobie radziłeś i rozwiązywałeś ból emocjonalny - rozpoznaj wzorce zachowań.

• Problemem nie jest zdarzenie czy zmiana, ale Twoje przekonania o tym zdarzeniu i wynikające z nich emocje, które z kolei wpływają na mechanizmy zdrowienia. Możemy zmienić nasze przekonania o tych zmianach i zdarzeniach i poprzez to zmienić nasze emocje.

Stres, korzyści wtórne i znaczenie choroby

• Zadanie II - zapisz pięć pożądanych rzeczy, które nastąpiły w wyniku Twojej choroby (korzyści wtórne).

• Poważna choroba ułatwia nam powiedzieć "nie" lub "tak" wobec ważnych spraw, z którymi sobie przedtem nie najlepiej radziliśmy.

• Zidentyfikowanie tych korzyści wtórnych jest bardzo ważne. Może to nam pomóc odkryć ważne potrzeby, których sobie nie uświadamialiśmy lub uważaliśmy ich zaspokojenie za nieistotne dla naszego zdrowia.

• Jedna z często powtarzanych starożytnych mądrości mówi, że celem choroby jest pomoc choremu w odszukaniu swej natury, w odnalezieniu kim się jest i poprzez to, stworzeniu silniejszego poczucia harmonii wewnętrznej. Tą harmonię osiągamy przez robienie więcej tych rzeczy, które przynoszą nam radość i poczucie głębokiego spełnienia, a mniej tych, które stwarzają niepotrzebny ból emocjonalny.

Rola naszych przekonań
o śmierci i umieraniu                   

• Celem eksploracji zagadnienia umierania jest zwiększenie energii życia.

• Trzy główne obszary przekonań o śmierci:
  

• Przekonania dotyczące procesu umierania - proces przejścia od tu i teraz do doświadczenia śmierci. Najwięcej niezdrowych przekonań i problemów związanych jest z tym obszarem. Często ludzie umierają tak, jak żyją. Jeżeli chcę umrzeć w pewien sposób, powinienem się nauczyć żyć w ten sposób (np. wolny od bólu, otoczony bliskimi, świadomy i spokojny).

• Przekonania dotyczące samego doświadczenia śmierci - ostatnie chwile życia. Wiele nauczyliśmy się z Egipskiej Księgi Umarłych, Tybetańskiej Księgi Umarłych, pism wczesnochrześcijańskich o śmierci i od tych, którzy doświadczyli śmierci klinicznej
  

• Przekonania dotyczące tego, co dzieje się z naszą świadomością po śmierci. Od starożytności mędrcy uczą nas, że dusza kontynuuje rozwój po śmierci i to, co robimy w tym życiu jest ważne.

• Planuj powrót do zdrowia, ale bądź gotów na śmierć. Jeżeli nie jesteś gotów na śmierć, co masz powiedzieć i/lub zrobić, by być gotowym na śmierć?
  

Rola zabawy w zdrowieniu

• Pamiętaj o zabawie. Zabawa jest niedoceniana w naszej kulturze i dlatego jest pierwszą aktywnością, jaką się zarzuca, gdy popada się w trudności (zdrowotne, finansowe, rodzinne, itp.).

• Zabawa jest źródłem energii, witalności, kreatywności. Zabawa stymuluje proces zdrowienia, który sam w sobie jest wyrazem kreatywności.

• Sporządź listę czterdziestu "zabaw", czynności przynoszących uciechę i przyjemność, z których
  co najmiej połowa kosztuje mniej niż 40 zł.

• Pamiętaj, że co jest zabawne jednego dnia, nie musi być zabawne drugiego. Dlatego czasami długa lista do wyboru może być bardzo potrzebna.

Więcej info.

www.simonton.pl

Więcej info. na temat choroby nowotworowej w kontekście konstelacji rodzinnych

• Choroba jako wykluczony, zapomniany członek rodziny

www.hellinger.pl

---