Jak rozumiesz logistykę w przedsiębiorstwie?
Czy można mówić o logistyce poza przedsiębiorstwem?
Jakie są podstawowe decyzje i działania logistyczne?
Ad. 1
LOGISTKA (wg Council of Logistics Management)
„to proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawności i ekonomicznej efektywności przepływu surowców, produkcji niezakończonej i wyrobów gotowych oraz związanych z tym informacji od miejsc pochodzenia do miejsc konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klientów”
Ad. 2
Ujęcia logistyki:
a/ mikro - odnosząca się do przedsiębiorstwa;
b/mezo - odnosząca się do łańcucha logistycznego (logistycznego łańcucha dostaw)
c/ makro - odnosząca się do gospodarki;
Koszty logistyczne stanowiły 10,5% PKB w USA w 1994r., na co składały się koszty utrzymywania zapasów(41%), koszty transportu (58%) oraz koszty administracyjne (1%);
Ad. 3
Decyzje i działania logistyczne:
- lokalizowanie zakładów produkcyjnych i składów,
- działalność transportowa,
- magazynowanie i czynności manipulacyjne,
- kształtowanie i kontrola zapasów,
- gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji towarzyszących fizycznemu przepływowi produktów,
- współpraca z marketingiem w zakresie obsługi klientów,
- gospodarka opakowaniami i pozostałościami.
- lokalizowanie zakładów produkcyjnych i składów,
- działalność transportowa,
- magazynowanie i czynności manipulacyjne,
- kształtowanie i kontrola zapasów,
- gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji towarzyszących fizycznemu przepływowi produktów,
- współpraca z marketingiem w zakresie obsługi klientów,
- gospodarka opakowaniami i pozostałościami.
Ad. 3 Decyzje (możliwe zakresy odpowiedzialności menedżera logistyki):
Logistyka jako oddzielna funkcja: magazynowanie, transport;
Logistyka jako zorientowana przepływowo funkcja przekrojowa: zakupy, magazynowanie, sterowanie zapasami, dystrybucja;
Logistyka jako zorientowane przepływowo zarządzanie przedsiębiorstwem: j.w. + sterowanie produkcją (w zakresie przepływów materiałowych);
System logistyczny
Celowo zorganizowany i zintegrowany zbiór elementów (ludzi, majątku trwałego, obrotowego, działań i norm regulacyjnych) wraz z występującymi między nimi zależnościami, które zaangażowane są w zachodzące w przedsiębiorstwie procesy przepływu surowców, zapasów produkcyjnych i wyrobów gotowych oraz towarzyszących im informacji.
Wyznaczniki poziomu logistycznej obsługi klientów
1. Czas realizacji zamówienia.
2. Częstotliwość dostaw.
3. Elastyczność dostaw.
4. Niezawodność dostaw.
a) punktualność
b) zgodność dostawy z zamówieniem
Strategia rozwoju
Elementy strategii rozwoju
decyzje dotyczące:
kierunków zmian (np. rozwój rynków, produktów, dywersyfikacja),
tempa zmian, (ekspansja, stabilizacja, obrona)
formy/sposoby rozwoju (wewnętrzny, kapitałowy oraz kontraktowy);
Funkcjonalne programy działania/ strategie funkcjonalne
W każdym przedsiębiorstwie wyróżnia się trzy podstawowe obszary działania - to dla nich należy sformułować programy działania:
Operacje: produkcja i logistyka;
Marketing: zawierający również sprzedaż;
Finanse
Strategia logistyczna - definicja
Skoordynowane decyzje i działania w zakresie lokalizacji, transportu, magazynowania, kształtowania i kontroli zapasów oraz obsługi nabywców, służące osiąganiu przewagi konkurencyjnej
Łańcuch dostaw - definicja
Ujęcie podmiotowe;
Planuj:
Balansowanie potrzeb klientów i zdolności łańcucha dostaw; zawiera planowanie dostaw, produkcji i zaopatrzenia
Reguły balansowania, gromadzenie danych dotyczących zapasów, zdolności łańcucha itd. mierzenie wyników łańcucha dostaw
Nabądź (S):
Harmonogramowanie zakupów; działania od przyjmowania do autoryzacji płatności;
Reguły zarządzania zaopatrzeniem, gromadzenie danych dotyczących oceny i wyboru dostawców, sterowanie zapasami materiałowymi, ocena dostawców itd.
Produkuj (M):
Harmonogramowanie produkcji, działania od zlecania, przez wytwarzanie, pakowanie do uwolnienia produktu z hali produkcyjnej;
Reguły zarządzania produkcją, gromadzenie danych dotyczących WIP, transportu wewnętrznego, ocena procesów produkcji, itd.
Dostarcz (D):
1) Realizacja zamówień klienta, działania od przetwarzania zamówienia do wyboru przewoźnika i wysyłki;
2) Reguły zarządzania siecią dystrybucji: zapasy, przeładunek, magazynowanie, fakturowanie;
Zwróć (R):
Realizacja procesów logistyki zwrotnej począwszy od identyfikacji stanu produktu do jego dostawy we wskazane miejsce (np. recyclingu);
Reguły zarządzania zwrotami;
Jakie procesy składają się na SCM?
MODEL LAMBERTA
Procesy:
Zarządzanie relacjami z klientem (CRM);
Zarządzanie obsługą klienta (CS);
Zarządzanie popytem (DM);
Zarządzanie realizacją zamówień (OF);
Zarządzanie operacjami (OM);
Zarządzanie relacjami z dostawcami (SRM);
Zarządzanie zwrotami (RM);
Rozwój nowych produktów (R&D);
CRM - identyfikacja segmentów odbiorców, identyfikacja wartości w ramach poszczególnych segmentów (produkt, obsługa logistyczna, finansowanie);
CS - kontakt z klientem obejmujący, informacje o dostępności produktów, przyjmowanie zamówień, informacje o statusie zamówień;
DM - prognozowanie popytu oraz tworzenie planów łańcucha dostaw;
OF - realizacja zamówień złożonych przez klientów;
OM - wytwarzanie i zakupy
SRM - identyfikacja segmentów dostawców, ustalenie zasad współpracy,
RM - przyjmowanie i przetwarzanie zwróconych produktów;
R&D - współpraca z dostawcami i odbiorcami w zakresie rozwoju i komercjalizacji nowych produktów;
SCM w strukturze organizacyjnej
„Procesy wchodzące w skład zarządzania łańcuchem dostaw powinny podlegać jednemu menedżerowi (senior manager)” Ale czy to możliwe???
„Menedżer łańcucha dostaw powinien być odpowiedzialny za realizację zestawu między-funkcjonalnych celów, będąc wyposażonym w zestaw niezbędnych mierników”;
Schemat relacji pomiędzy marketingiem a logistyką i produkcją (BTS)
I. Obszar pierwszy - planowanie
Im wyższa jakość prognozy popytu, tym lepsze plany produkcyjne, a w efekcie niższe koszty produkcji (mniej przezbrajania i produkcji nieplanowanej), niższe zapasy (szczególnie wyrobów gotowych);
Ale czy marketing/ sprzedaż jest rozliczana za jakość prognoz (błąd prognozy popytu i planu sprzedaży?)
Błąd prognozy popytu
Wzory:
Średni błąd prognozy
Standardowy błąd prognozy
II. Obszar drugi - realizacja zamówień klientów
Promując sprzedaż marketing powinien uwzględniać możliwości/ zdolności działu obsługi klienta i magazynu wyrobów gotowych (wysyłki) ew. floty transportowej
zapas sezonowy (anticipation inventory) - tworzony po to by przygotować się do spodziewanego większego popytu;
zapas promocyjny - utrzymywany po to by zaspokoić potrzeby promocji;
zapas spekulacyjny - tworzony po to by ustrzec się przewidywanych zmian w otoczeniu bądź wewnątrz firmy
zapas operacyjny - materiał znajdujący się w danej chwili na stanowisku roboczym i poddawany zabiegom lub operacjom technologicznym, konserwacyjnym lub kontrolnym
zapas punktu przecięcia (decoupling stock) - występują w wieloetapowych systemach logistycznych, pozwalając na separację poszczególnych elementów systemu,
Typologia zapasów
(naukowe sterowanie zapasami)
zapas normatywny - zapas którego wielkość jest określona odpowiednimi normami
zapas minimalny - zapas konkretnej pozycji stale występujący w przedsiębiorstwie, osiągnięcie poziomu zapasu minimalnego oznacza konieczność złożenia zamówienia uzupełniającego
zapas maksymalny - wielkość zapasu konkretnej pozycji materiałowej jaka występuje w momencie przyjęcia dostawy jego najwyższa wartość to zapas minimalny + wielkość dostawy
zapas zmienny - część zapasu maksymalnego ulegająca wahaniom między dostawami
zapas średni - zapas minimalnego + połowa zapasu maksymalnego lub zmiennego
Sterowanie zapasami - definicje
Udzielanie odpowiedzi (podejmowanie decyzji) dotyczących kwestii:
- co
- kiedy
- ile kupić/ wytworzyć (uzupełnić)
aby przy minimalnych kosztach zapasów dotrzymać założonego poziomu obsługi klienta.
+ jak często dokonywać przeglądów zapasów po to by odpowiedzieć na powyższe pytania.
Zespół metod i środków umożliwiających optymalizację poziomu i struktury zapasów przy utrzymaniu ciągłości zaopatrzenia procesów produkcji i dystrybucji.
Dlaczego odpowiedzi na pytania co, kiedy, ile jest trudno udzielić?
Duża, coraz większa liczba jednostek zapasów SKU w przedsiębiorstwach - firmy przemysłowe i handlowe do 500 000
Dywersyfikacja jednostek zapasów - wartość, kształt, kolor, ilość, pakowanie, składowanie lokalizacja
zróżnicowanie popytu na poszczególne zapasy
Zależności między poszczególnymi SKU -substytucja, komplementarność
Niepewność
W związku z tym podejmowania decyzji dot. zapasów powinien być hierarchiczny, tzn. obejmować decyzje:
Długoterminowe - wybór systemu (modelu) sterowania zapasami
Średnioterminowe - określenie specyficznych parametrów modelu - np. poziom obsługi klienta, zapas minimalny, zapas maksymalny, wielkość zamówienia itp.
Krótkoterminowe - operacjonalizacja systemu - gromadzenie danych, kalkulacje, raporty, ustalanie wielkości i/ lub momentu uzupełnienia.
Modele sterowania zapasami
wg. charakteru popytu
Modele oparte na popycie niezależnym - popyt ten jest zgłaszany przez zewnętrznych odbiorców organizacji, jest to popyt na wyroby finalne oraz części zamienne do nich; punktem wyjścia jest tutaj prognozowanie popytu niezależnego - (dystrybucja)
Modele oparte na popycie zależnym - popyt ten jest zgłaszany przez odbiorców wewnątrz organizacji; jest to popyt na surowce, materiały, półprodukty, punktem wyjścia jest tutaj zazwyczaj plan produkcji - (produkcja, zaopatrzenie)
Modele sterowania zapasami
wg. Silvera
Wąskie modele optymalizacyjne - są to modele, za pomocą których w sposób uproszczony opisuje się dane zjawisko, wykorzystując do tego niewiele zmiennych; wykorzystuje się tutaj programowanie liniowe bądź rachunek różniczkowy (EOQ);
kompleksowe modele adaptacyjne - stosuje się tutaj modele lepiej opisujące rzeczywistość (bardziej realistycznie), ale nie szuka się decyzji optymalnej, (MRP)
modele heurystyczne - dąży się do minimalizacji zapasu bazując w małym stopniu bądź w ogóle na algorytmach; bazują bardziej na filozofii prowadzenia biznesu niż na formalnym zapisie matematycznym (JIT)
Wskaźnik rotacji zapasów - wielkość sprzedaży (koszty)/średni poziom zapasów
Średni poziom zapasów - ½*(zapas początkowy +zapas końcowy)
Parametry przydatne w sterowaniu zapasami
czas dostaw (LT)
czas niezbędny do realizacji procesu (ciągu operacji);
Całkowity czas dostawy - czas pomiędzy uświadomieniem potrzeby zamówienia a otrzymaniem zamówienia. Poszczególne komponenty LT zawierają: przygotowanie zamówienia, oczekiwanie, przetwarzanie, transport, przyjmowanie i kontrola
Czas dostawy (wytarzanie)- czas niezbędny do wytworzenia produktu
Czas dostawy (zaopatrzenie)- całkowity czas dostawy niezbędny do otrzymania zamówienia (od przygotowania zamówienia do jego przyjęcia)
Czas dostawy (dostawca) - czas jaki mija między otrzymaniem zamówienia przez dostawcę do realizacji tego zamówienia
Klasyfikacja ABC
opiera się na znanej w naukach ekonomicznych zasadzie Pareto
podział zapasów ze względu na wyrażoną w różnych miarach wielkość zapotrzebowania, produkcji lub sprzedaży. Wg tego podziału zapasy porządkowane są w trzy grupy:
A ok. 80% sumarycznej (skumulowanej) wartości kryterialnej i ok. 20% pozycji zapasów
B ok. 10%-15% wartości skumulowanej i ok. 30% pozycji zapasów
C ok. 5% skumulowanej wartości kryterialnej i 50% pozycji zapasów
Koszt zmienny zapasu (v)
dla firmy nieprodukcyjnej - koszt jednostki towaru powiększony o koszty transportu oraz ewentualnie inne specyficzne koszty, które trzeba ponieść aby móc sprzedać towar odbiorcy;
dla firmy produkcyjnej - koszt zapewnienia dostępności danej SKU w danym miejscu; z reguły cena księgowa powiększona o niezbędne korekty
Koszt utrzymania zapasu (r)
Koszt kapitału - koszty utraconych możliwości (zainwestowanie pieniędzy zamrożonych w zapasach w inny sposób),
koszty utrzymania magazynu - oświetlenie, ogrzewanie lub np. koszt dzierżawy magazynu, koszty manipulacji, czyli przemieszczanie do wewnątrz i z magazynu; uzależnione od wielkości zapasów; należy brać pod uwagę jedynie koszty zmienne,
koszty ubezpieczenia
koszty ryzyka związanego z zapasami - zniszczenie lub uszkodzenie zapasów, kradzież, albo też koszt zmniejszenia się wartości zapasów na skutek krótkiego sezonu itp.
Q/2*v*r
Koszty zamówienia/ przezbrojenia; koszty tworzenia zapasu (A)
przegląd stanu zapasów;
przygotowanie lub opracowanie zamówień na dostawy;
przygotowanie i opracowanie sprawozdań z przyjęcia dostawy;
sprawdzanie i przegląd zapasów przed przyjęciem do magazynu;
przygotowanie i opracowanie dokumentów płatności;
D/Q*A
Całkowite koszty zapasów CKZ
CKZ = D/Q*A + Q/2*vr
Koszt wyczerpania zapasów (LS)
koszty jakie wiążą się z sytuacją, w której firma nie jest w stanie, zgodnie z normalną procedurą, zapewnić odbiorcy produkt
Utrata marży sprzedaży;
kary umowne;
zapewnienie szybszego transportu,
dostarczenie droższego substytutu;
utrata zaufania klienta;
pogorszenie renomy;
itp…
Model EOQ
TRC = Q/2*vr+ D/Q*A,
Model EOQ założenia
stała i znana wielkość popytu;
stały i znany cykl uzupełniania czyli czas dostaw;
pełne zaspokojenie popytu;
stałe ceny i koszty, niezależne od wielkości zamówień;
brak zapasów w drodze;
nieograniczona dostępność kapitału;
cała zamówiona wielkość jest uzupełniania w jednym czasie;
czas dostawy równy jest zero;
Ale czy marketing/ sprzedaż jest rozliczana za takie kreowanie popytu, które uwzględnia zdolności logistyki wyjścia w przedsiębiorstwie i działu obsługi klienta, a w efekcie poziom logistycznej obsługi klienta?
Najczęściej proponowany w literaturze wskaźnik obsługi klienta;
Poziom obsługi klienta (POK):
POK1 - rozumiany jako liczba zgłoszonych zamówień do liczby zrealizowanych zamówień;
POK2 - rozumiany jako liczba (wartość) zamawianych produktów do liczby (wartości) dostarczonych produktów;
Profil popytu
Znajomość profilu popytu na dane dobro jest niezwykle istotne dla logistyka. Pozwala w odpowiedni sposób wyznaczyć poziom zapasów normatywnych (minimalnych oraz maksymalnych) dla danego dobra.
Istnieją trzy podstawowe rozkłady popytu charakterystyczne dla zużycia danego zapasu:
Rozkład normalny;
Rozkład wykładniczy;
Rozkład Poissona
Składowanie obejmuje magazynowanie i sterowanie zapasami
Magazynowanie to zespół czynności związanych z przyjmowaniem , przemieszczaniem, ochroną, kontrolą, kompletacją, ewidencją i wydawaniem dóbr materialnych w wyznaczonym do tego miejscu w określonych warunkach;
Zapas - zasób rzeczowych (materialnych) środków obrotowych, gromadzonych w jednostce gospodarczej w celu zapewnienia ciągłości procesów gospodarczych. Wielkość zapasu jest ustalana na określony moment i może być wyrażana w jednostkach naturalnych (kg) wartościowych (zł) lub czasowych (wskaźnik rotacji). Zapas może być uznawany jako zbiornik, którego strumień wejściowy stanowią zasilenia materiałowe, a strumień wyjściowy ich rozchody
Przyczyny występowania zapasów
wyrównywanie zróżnicowanego natężenia strumieni przepływów rzeczowych w ramach bądź pomiędzy różnymi węzłami sieci logistycznej (ZiD);
neutralizowanie wahań losowych cechujących strumienie przepływu (ZiD)
sezonowy charakter popytu - (ZiD);
pomyślna koniunktura rynkowa (D)
lepsza obsługa klienta (D)
oszczędności w transporcie (ZiD);
uzyskanie efektów skali produkcji (ZiD);
uzyskiwanie rabatów od dostawcy przy zakupie większych partii (Z);
Typologia zapasów
(wg. rodzaju; miejsca w systemie logistycznym
Zapasy surowców i materiałów (zapasy materiałowe) tworzone w przedsiębiorstwach przemysłowych, budowlanych itp.; niezbędne do zapewnienia ciągłości procesów produkcyjnych.
zapasy produkcji w toku (zapasy międzyoperacyjne) - tworzone w różnych fazach procesów wytwórczych; niezbędne do zapewnienia ciągłości procesów produkcyjnych; na ich wielkość zasadniczy wpływ wywiera technologia i organizacja produkcji;
zapasy wyrobów gotowych - przetworzone w wyniku procesów produkcyjnych zapasy materiałowe; ich podstawową funkcją jest zaspakajanie popytu zgłaszanego przez odbiorców danego przedsiębiorstwa
zapasy towarów - tworzone w przedsiębiorstwach handlowych; ich podstawową funkcją jest zaspakajanie popytu zgłaszanego przez odbiorców; nie są one przetwarzane;
Typologia zapasów
(wg. funkcji)
zapas cykliczny/ bieżący (cycle inventory) - zużywane w toku normalnej działalności; powstają ponieważ przedsiębiorstwo zamawia, produkuje bądź dostarcza w seriach, a nie pojedynczych sztukach;
zapas tranzytowy/ w drodze (pipline inventory) -znajdujące się między węzłami sieci logistycznej;
zapas dyspozycyjny / potencjalny (inventory position) - zapas bieżący powiększony o zapas tranzytowy, pomniejszony o zaległe zamówienia odbiorców;
zapas bezpieczeństwa (Buffer, safety stock) - stanowią zabezpieczenie przed niepewnością popytu i czasu dostawy, z reguły uzależniony od poziomu serwisu; utrzymywany obok zapasu cyklicznego
zapas nadmierny - zapas, który nie pełni żadnej funkcji w przedsiębiorstwie, jest ekonomicznie nieuzasadniony;
zapas sezonowy (anticipation inventory) - tworzony po to by przygotować się do spodziewanego większego popytu;
zapas promocyjny - utrzymywany po to by zaspokoić potrzeby promocji;
zapas spekulacyjny - tworzony po to by ustrzec się przewidywanych zmian w otoczeniu bądź wewnątrz firmy
zapas operacyjny - materiał znajdujący się w danej chwili na stanowisku roboczym i poddawany zabiegom lub operacjom technologicznym, konserwacyjnym lub kontrolnym
Łańcuch dostaw to system, którego ogniwa dostarczają materiały, wytwarzają, świadczą usługi dystrybucyjne oraz konsumują dobra.
System ten obejmuje spektrum począwszy od międzynarodowych sieci dostaw, skończywszy na niezależnych czynnościach zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji realizowanych w ramach pojedynczego przedsiębiorstwa.
2. Ujęcie przedmiotowe
Łańcuch dostaw jest to przepływ produktów logistycznych w ramach ściśle określonej konfiguracji sieci logistycznej [1]
Łańcuch dostaw to pięć strumieni podstawowych wielkości ekonomicznych: popytu (zamówień), pieniędzy, materiałów, ludzi oraz sprzętu, które są wzajemnie powiązane poprzez sieć informacji [2]
2. Ujęcie przedmiotowe
przepływ fizyczny - przepływ materiałów, półproduktów i wyrobów gotowych, przy czym przepływom fizycznym towarzyszą informacje biznesowe stanowiące podstawę operacyjnego sterowania tymi pierwszymi;
2. Ujęcie przedmiotowe
przepływ strumienia podaży i popytu, pierwszy jest tożsamy z przepływem fizycznym, natomiast strumień popytu obejmuje informacje rynkowe
pozwalające zdefiniować wartość, której oczekuje klient, przy czym owa wartość nie dotyczy jedynie funkcjonalności, czy jakości dostarczanego produktu materialnego, ale również oczekiwań klienta w zakresie obsługi, określanej przez takie parametry jak reaktywność, niezawodność czy też elastyczność;
dotyczące bieżących potrzeb zgłaszanych przez rynek;
2. Ujęcie przedmiotowe
przepływ zasobów - przedmiotem przepływu są zasoby fizyczne, finansowe, technologiczne, ludzkie oraz zasoby informacyjne, w tym zasoby wiedzy[1
Łańcuch dostaw to niezależne lub zależne kapitałowo, scentralizowane bądź zdecentralizowane układy ogniw, współpracujących ze sobą przede wszystkim w zakresie przepływów dóbr fizycznych, informacji (popytowych i podażowych) i środków pieniężnych. Przy czym dominujące są przepływy i relacje o charakterze wertykalnym. Ponadto w zależności od potrzeb przedmiotem przepływów mogą być dodatkowo inne zasoby: ludzie, technologia oraz wiedza.
Zarządzanie łańcuchem dostaw - ujęcie strategiczne
Cel: poprawa konkurencyjności firmy jak i części bądź całego łańcucha dostaw;
wśród decyzji strategicznych należy wymienić przede wszystkim:
kształtowanie struktury łańcucha dostaw (w tym podział zadań pomiędzy uczestników łańcucha, wybór lokalizacji),
wybór i kształtowanie relacji z poszczególnymi ogniwami łańcucha
ustalenie zasad przepływów zasobów w ramach łańcucha;
Stosowane metody: z zakresu zarządzania strategicznego;
Zarządzanie łańcuchem dostaw - ujęcie taktyczne
Cel: integracja procesów biznesowych uczestników łańcucha poprzez wzajemne dostosowanie ich architektury, struktury, infrastruktury oraz procedur zarządzania;
Odbywa się to poprzez realizację projektów w ramach łańcucha dostaw;
Stosowane metody: analiza i restrukturyzacja procesów biznesowych składających się na zarządzanie łańcuchem dostaw, m.in. Lean, six-sigma, SCOR, symulacja procesów;
Zarządzanie łańcuchem dostaw - ujęcie operacyjne
Cel: minimalizacja poziomu zapasów w łańcuchu dostaw i/lub przyspieszenie przepływów przez ten łańcuch, co w efekcie pozwala ograniczyć całkowite koszty dostaw produktów na rynek
zarządzanie łańcuchem dostaw sprowadza się do wprowadzania metod zarządzania zapasami (w tym wielopoziomowych), optymalizacji tras, ewentualnie sterowania przepływami materiałowymi w środowiskach produkcyjnych oraz koordynacji procesów dystrybucyjno - zaopatrzeniowych w relacjach dostawca - odbiorca;
zastosowanie znajdują tutaj przede wszystkim metody ilościowe wywodzące się z badań operacyjnych;
jak podkreślają Cooper, Lambert i Pagh decyzje operacyjne podejmowane przez poszczególne ogniwa łańcucha dostaw mogą być zróżnicowane[1]
Zarządzanie łańcuchem dostaw - definicja
proces decyzyjny zachodzący w odpowiednio skonfigurowanym układzie ogniw, pomiędzy którymi zachodzą określone relacje, związany z synchronizowaniem strumieni popytu i podaży przepływających między tymi ogniwami w celu osiągnięcia przez nie przewagi konkurencyjnej.
Jakie procesy składają się na zarządzanie łańcuchem dostaw?