I Turyzm- całokształt zagadnień teore, gosp, geogr, staty, praw, kultur i spol związanych z turystyka.
rekreacja - ogoł dobrowolnie podejmowanych czynności dla regeneracji sił psychicznych i fizycznych
czas wolny - zespoł zajęć, ktorym jednostka może się z własnej woli poświęcić w okresie wolnym od obowiązków zawodowych, rodzinnych i społecznych, albo w celu wypoczynku i rozrywki, w związku z dążeniem do bezinteresownego rozwoju swojej wiedzy i wykształcenia lub dobrowolnego udziału w życiu
społecznym, jak też w celu rozwoju własnych, nieskrępowanych zdolności twórczych
Turystą- osoba znajdująca się dobrowolnie czasowo poza miejscem stałego pobytu i środowiskami związanymi z codziennym rytmem życia
odwiedzający - to każda osoba, która podróżuje z miejsca znajdującego się poza jej codziennym otoczeniem na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy, jeśli podstawowym celem podróży nie jest podjęcie działalności zarobkowej w odwiedzanym miejscu. Dzielą się jeszcze na:
-odwiedzający- turyści- osoby które spędziły więcej niż 24h w celach wypocz, leczniczych, służbowych
-odwiedzający wycieczkowicze- to osoby której spędziły w kraju nie więcej niż 24 h.
Podróżny- każda osoba podróżująca poza miejscem zamieszkania, niezależnie od celu podróży i wykorzystanych środków transportu.
Gospodarka turystyczna-jest to zbiorczy termin, obejmujący ogol urządzeń i środków służących zaspokojeniu potrzeb turystów.
II. ruch turystyczny- zjawisko o charakterze społeczno-ekonomicznym, którego istota polega na podróżach podejmowanych dla realizacji celów rekreacyjnych, poznawczych, zdrowotnych i rozrywkowych.
Wyróżniając turystykę: krajoznawczą, kwalifikowaną, zdrowotną, motywacyjną, biznesową, kongresową, morską, etniczną, polonijną, socjalną, alternatywną, religijno-pielgrzymkową, kulturalną oraz agroturystykę i turystykę weekendową.
6 głównych grup celow wyjazdow turystycznych:
• wypoczynek, rekreacja, wakacje,
• odwiedziny u krewnych i znajomych,
• podróże w sprawach zawodowych i w interesach,
• podróże w celach zdrowotnych
• podróże w celach religijnych, pielgrzymki
• inne cele (w tym np. tranzyt)
Klasyfikacja ruchu turystycznego wedlug pochodzenia turysty:
• turystykę krajową, czyli podróże mieszkańcow po własnym kraju (A)
• turystykę przyjazdową, czyli przyjazdy do kraju osob mieszkających stale gdzie indziej (B),
• turystykę wyjazdową, czyli wyjazdy mieszkańcow danego kraju za granicę (C).
Klasyfikacja ruchu turystycznego według motywacji wyjazdow:
1) turystyka wypoczynkowa-rozmaite formy turystyki czasie urlopu. wypoczynkowe wyjazdy do uzdrowisk
2) turystyka kulturalna- o charakterze poznawczym,alternatywna - jako efekt humanizacji zjawiska turystyki, pielgrzymkowa
3) turystyka sportowa-aktywna, pasywna
4) turystyka towarzyska-rodzinna, klubowa,
5) turystyka związana z aktywnością zawodową-motywacyjna, podróże w interesach, uczestnictwo w kongresach, targach i wystawach,
6) turystyka związana z polityką- uczestnikow konferencji
Funkcje pozytywne (eufunkcje)
Funkcja wypoczynkowa-odgrywa jedną z najważniejszych rol dla rozwoju człowieka i pozytywnego kształtowania jego osobowości, turystyka zaspokaja potrzeby związane z odnową sił fizycznych i psychicznych człowiek wypoczęty lepiej funkcjonuje w życiu.
Funkcja zdrowotna-powoduje ograniczenie negatywnych skutkow rozwoju cywilizacji, stresow oraz oddalenia
od natury, szczegolnie istotne znaczenie dla zdrowia człowieka mają wyjazdy do uzdrowisk
Funkcja wychowawcza-pozytywne kształtowanie osobowości poprzez: aktywność, wspolnotę przeżyć,
odpowiedzialność, kontakt z ludźmi
Funkcja kształceniowa-turystyka uczy,rośnie ogolny poziom wiedzy i doświadczenia człowieka
Funkcja edukacji kulturowej - istnieje wspołzależność między turystyką a kulturą:
1) turystyka: promuje, wzbogaca, chroni wartości kulturowe,
2) kultura: inspiruje i promuje rozwoj turystyki.
Funkcje negatywne (dysfunkcje)
W przypadku wypoczynku biernego następuje ograniczenie rozwoju człowieka wynikające
z braku elementow poznawczych, przeładowanie programu powoduje zmęczenie,tzw. „choroba pourlopowa" - gdy wyjazd został źle zorganizowany: zły wybor miejscowości, środka transportu, zły hotel, brak przygotowania turysty do aktywnego wypoczynku: zbyt duży wysiłek co dotyczy zwłaszcza uczestnictwa w formach
aktywnych - efektem jest nadmierne zmęczenie i szkodliwe skutki dla organizmu, wypadki: w gorach, utonięcia, zbyt intensywne opalanie i związane z tym konsekwencje dla zdrowia, zakażenia chorobami podczas podrozy-aids, obawa turysty związana z nowym otoczeniem, zwyczajami, zmiany w moralności i obyczajowości ludności miejscowej, moda: zwiedza się to „co wypada zwiedzić i gdzie trzeba być", a nie to na co się ma ochotę, stwarza ludności miejscowej gorsze warunki życia, gorsze warunki wypoczynku turystow z uwagi na fakt.
III. Walory (zasoby) turystyczne - to zespół elementów środowiska naturalnego oraz elementów poza przyrodniczych, które - wspólnie lub każde z osobna - są przedmiotem zainteresowania turysty
dobro turystyczne-„dobro lub zespół dóbr danych przez naturę, historię lub działalność ludzką, na ktore występuje popyt turystyczny
potencjał turystyczny- elementy środowiska geograficznego oraz zachowania człowieka, ktore mogą być wykorzystywane do uprawiania turystyki bądź do zajmowania się turystyką, czyli wszelkie zasoby strukturalne i funkcjonalne warunkujące rozwoj turystyki na określonym terenie. Potencjał dzielimy na zasoby strukturalne: walory tury, zagospodarowanie, walory recepcji, zasoby funkcjonalne: uwarunkowania ekonomiczne, polityczne, kulturowe, psychologiczne, technologiczne.
Popyt turystyczny” to suma dóbr i usług turystycznych oraz towarów, które turyści są skłonni nabyć przy określonej cenie. Np.walory wypoczynkowe,krajoznawcze, specjalistyczne
„Podaż turystyczna” jest to ilość turystycznych dóbr i usług dostępnych na rynku turystycznym. Np. walory przyrodnicze, antropogeniczne.
Atrakcyjność turystyczna - występowanie pewnej cechy charakterystycznej,
przyciągającej turystów na określone tereny, dzięki walorom krajobrazu naturalnego,
klimatu, różnych interesujących obiektow zagospodarowania przestrzennego. Nalezą: urzadzenia sportowe, wiązane z rozrywka, transportem, obiekty handlowe.
IV. Zagospodarowanie turystyczne- jest to przystosowanie terenu dla potrzeb ruchu turystycznego i rekreacyjnego.
Infrastruktura turystyczna - są to wszelkiego rodzaju obiekty oraz urządzenia turystyczne, które mają na celu służenie przyjeżdżającym na dany obszar turystom - zaspokajaniu ich potrzeb związanych z bierną oraz aktywną turystyką.
Baza noclegowa - jeden z podstawowych elementów zagospodarowania turystycznego, w skład którego wchodzą różnego rodzaju obiekty noclegowe i urządzenia towarzyszące, pozwalające turystom na przebywanie poza miejscem stałego zamieszkania w warunkach zbliżonych do ich stałych upodobań. Cechy: rodzaj obiektu, lokalizacja, kategoria, forma własności, sezonowość działania, stopień wykorzystania, wielkosc obiektu, gastronomia, wyposażenie.
-hotele - obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług związanych z pobytem klientów,
-motele - hotele położone przy drogach, zapewniające możliwość korzystania z usług motoryzacyjnych i dysponujące parkingiem,
-pensjonaty - obiekty posiadające co najmniej 7 pokoi, świadczące dla swoich klientów całodzienne wyżywienie,
-kempingi - obiekty strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach, samochodach mieszkalnych i przyczepach samochodowych, przyrządzanie posiłków, parkowanie samochodów, a także świadczące usługi związane z pobytem klientów; obiekty te mogą dodatkowo umożliwiać nocleg w domkach turystycznych lub innych obiektach stałych,
-domy wycieczkowe - obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowane do samoobsługi klientów oraz świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów,
-schroniska młodzieżowe - obiekty przeznaczone do indywidualnej i grupowej turystyki młodzieżowej, dostosowane do samoobsługi klientów,
-schroniska - obiekty zlokalizowane poza obszarami zabudowanymi, przy szlakach turystycznych, świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów,
-pola biwakowe - obiekty niestrzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach.
-Ośrodek wczasowy - obiekt noclegowy przeznaczony i przystosowany do świadczenia wyłącznie lub głównie usług związanych z wczasami.
-Ośrodek kolonijny - obiekt noclegowy przeznaczony i przystosowany do świadczenia wyłącznie lub głównie usług związanych z koloniami.
-Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy - obiekt noclegowy przeznaczony i przystosowany do przeprowadzania kursów, konferencji, szkoleń, zjazdów, itp.
-Dom pracy twórczej - obiekt, w którym są zapewnione właściwe warunki do wykonywania pracy twórczej i wypoczynku twórców. Musi posiadać urządzenia grzewcze.
-Domek turystyczny - budynek niepodpiwniczony, z materiałów nie trwałych, który ma nie więcej niż 4 pokoje.
-Pokoje gościnne - umeblowane pokoje w mieszkaniach osób fizycznych, wynajmowane turystom, za opłatą określoną z góry, za pośrednictwem biur zakwaterowań lub bezpośrednio turystom.
-Kwatera agroturystyczna - zakład opieki zdrowotnej położony na terenie uzdrowiska, która wykorzystuje, przy udziale świadczeń zdrowotnych, naturalne zasoby lecznicze uzdrowiska i świadczy usługi noclegowe.
baza gastronomiczna - tworzą ją wszelkie punkty gastronomiczne zlokalizowane samodzielnie, jak i w obiektach noclegowych. Trzy grupy urządzeń:
-urządzenia gastronomiczne, do których naleza zakłady gastronomiczne(zakłady gastronomi otwartej, zamkniętej, przy hotelach i innych obiektach)
-urządzenia których zadaniem jest zaopatrzenie turystow w żywność-sklepy
-urządzenia zaopatrujące zakłady gastronomiczne
Baza komunikacyjna wpływa bezpośrednio na stopień ruchu turystycznego obszaru, a możliwość skorzystania z różnych rodzajów transportu staje się istotnym kryterium przy planowaniu podróży. Podstawowe elementy: linie kolejowe, drogi lądowe, drogi wodne, połączenia i szlaki powietrzne, szlaki turystyczne. Cechy bazy: dostępność turystyczna zewn., dost komunikacyjna wewn.
baza towarzysząca- to te urządzenia, których podstawową funkcją jest obsługa ruchu turystycznego (zostały wybudowane z przeznaczeniem dla turystów). Podział: 1. urządzenia mające umożliwić turystom korzystanie z walorow turystycznych: wyciągi, przystanie. 2urzadzenia ułatwiające uprawianie turystyki :biura podróży, punkty infor. 3urzadzenia rozrywkowe :kina, sale wystawowe 4.urzadzenia usługowe :stacje wodne, sklepy z pamiątkami.
V. Produkt turystyczny- dostępny na rynku pakiet materialnych i niematerialnych składników umożliwiających realizacje celu wyjazdu turystycznego.
Produkt idealny- wyobrażenie o wjezdzie i oczekiwanie co do sposobu realizacji celu.
Produkt rzeczywisty- naturalne i stworzone przez człowieka dobra turystyczne, towary, usługi umozliwiwajace przebycie, pobyt i korzystanie z walorow.
Składniki produktu turystycznego:
-Rdzen produktu- zaspakajanie potrzeby wypoczynku, zwiedzanie miasta lub polepszenie stanu zdrowia.
-produkt rzeczywisty-to zestaw podstawowych usług związanych z realizacja celu wyjazdu: usluga transportowa, noclegowa
-produkt poszerzony- to dodatkowe wycieczki, uczestnictwo w dodatkowych imprezach
Cechy produktow turystycznych: konsumpcja, brak możliwość wyprodukowania na zapas, brak możliwości transportu, wymagania ponoszenia wysokich kosztow stalych.
Produkty turystyczne proste: usluga- np. usluga hotelarska, rzecz- mapy, przewodniki, obiekt- muzeum , jaskinia, wydarzenie-imprezy sportowe, wystawy
Produkty turystyczne złożone: impreza- rajdy, wczasy, szlak, miejsce
Turystyka jako zjawisko interdyscyplinarne- znajduje się w kręgu zainteresowan szeregu dyscyplin naukowych, takich jak: psychologia, socjologia, ekonomia. Jest także rozpatrywana jako zjawisko społeczne, psychologiczne, kulturowe. Stanowi przedmiot badan geograficznych , glownie geografii turyzmu. Turystyka ma charakter przestrzenny oraz społeczny.
Popyt turystyczny-suma dobr turystycznych, usług i towarow które turyści skłonni sa nabyć przy określonym poziomie cen. Cechy: kompleksowość, sezonowość.
Podaż turystyczna- ogol dobr i świadczonych usług turystycznych dostępnych na rynku turystycznym. W znaczeniu szerszym- całokształt działań wszystkich podmiotow prowadzących działalność zmierzająca do zaspokojenia popytu turystów. W znaczeniu węższym- wolum dobr i usług, który jest oferowany do sprzedaży turystom.
Rezerwaty przyrody-obszar objęty ochrona, której przedmiotem mogą być zachowane w stanie naturalnym lub malo zmienionym ekosystemy, określone gatunki roślin i zwierząt , elementy przyrody nieożywionej, mające istotna wartość ze względów naukowych, przyr. Ściśle i częściowe, faunistyczne, leśne, torfowiskowe, krajobrazowe.
Parki narodowe- obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami naukowymi, przyrodniczymi o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega przyroda oraz swoiste cechy krajobrazu.23 parki: Babiogórski, Białowieski, Biebrzański, Bieszczadzki, Drawieński, Gorczański, kampinoski, karkonoski, magurski, narwiański, ojcowski, bory tucholskie, gor stolowych, ujście warty, pieniński, poleski, roztoczański, słowiński, świętokrzyski, tatrzański, wielkopolski, woliński, wigierski
Parki krajobrazowe- sa obszarami poddanymi ochronie ze względu na nieprzeciętne właściwości naturalne środowiska przyrodniczego oraz wysokie walory historyczne i kulturowe.
Obszary chronionego krajobrazu- pełnia role otuliny lub łącznikową dla parkow naro i krajo.
Chłonność turystyczna - oznacza zdolność środowiska przyrodniczego do przyjęcia takiego obciążenia przez turystów, które zapewni optymalne warunki wypoczynku i nie spowoduje zachwiania równowagi biocenotycznej w środowisku. wyraża się ilością osob na jednostkę powierzchni-hektar
Pojemność turystyczna- właściwość danego terenu wynikająca z odporności srod. przyrodniczego oraz funkcji turystycznej i związanego z tym zagospodarowania i użytkowania turystycznego. Wyraża się maksymalna liczba osob które mogą jednocześnie realizować cele turystyczne bez obniżania wartości poszczególnych elementow środowiska.
Przepustowość turystyczna- to liczba osob mogących korzystać z tych samych walorow turystycznych w warunkach optymalnego odbioru wrażeń i swobody ruchu w odpowiedniej jednostce czasu.
Recepcyjność turystyczna- maksymalna ilość osob która może wypoczywać na dany terenie w optymalnych warunkach obsługi , pozwalając na pełne zaspokojenie potrzeb wypoczynkowych.