Międzynarodowe stosunki gospodarcze II

1. Pojęcie zagranicznej polityki ekonomicznej; jej elementy

Zagraniczna polityka ekonomiczna - aktywne i świadome oddziaływanie państwa na stosunki gospodarcze z zagranicą. Przedmiotem oddziaływania jest obrót towarowy i usługowy z zagranicą oraz przepływ czynników produkcji (pracy, kapitału, zasobów, bogactw mineralnych, naturalnych i technologii między krajem i zagranicą.

Aktywne - państwo może realizować cele które sobie wytyczy, państwo realizuje cele jakie są niezbędne z punkty widzenia państwa jako całości (państwo powinno mieć możliwości na realizację tych celów)

Świadome - cele powinny byś realne. Państwo powinno być świadome realności celi.

• Cele

• Środki

• Narzędzia

2. Czym różni się zagraniczna polityka ekonomiczna od zagranicznej polityki handlowej; jaka jest geneza tych różnic.

Zagraniczna polityka ekonomiczna jest to oddziaływanie państwa na całokształt stosunków gospodarczych z zagranicą (przepływ towarów, usług, czynników produkcji - kapitału, siły roboczej, technologii, bogactw naturalnych), a zagraniczna polityka handlowa jest częścią zagranicznej polityki ekonomicznej - jest pojęciem nowym, wprowadzonym po II WW, ponieważ wtedy rozpoczął się handel usługami, międzynarodowymi czynnikami produkcji). Zagraniczną politykę handlową można określić jako kształtowanie przez państwo obrotów towarowych z zagranicą

3. Jaki są cele zagranicznej polityki ekonomicznej; zdefiniuj i sklasyfikuj te cele

Cele - preferowane przez państwo kierunki rozwoju stosunków gospodarczych z zagranicą

1. Cele krótkookresowe - horyzont realizacji celów sięga do 1 roku. Np.:

- był nieurodzaj zbóż i powinniśmy kupić 3 mln. ton pszenicy bo wiadomo że nie wystarczy na chleb

- poprawa salda bilansu handlowego

- poprawa cen (uzyskiwanie wyższych cen w eksporcie i niższych w imporcie)

Cele krótkookresowe charakteryzują się tym że:

• są zmienne w czasie

• mogą być wzajemnie sprzeczne

2. Cele średniookresowe - horyzont realizacji celów sięga od 1 roku do 3-5 lat. Np.:

• zmiana struktury geograficznej handlu zagranicznego

• zmiana struktury towarowej handlu zagranicznego

Cele średniookresowe charakteryzują się tym że:

• są mniej stabilne niż cele długookresowe ale bardziej niż krótkookresowa

• mogą być sprzeczne między sobą ale nie aż tak jak cele krótkookresowe

3. Cele długookresowe - horyzont realizacji celów sięga od 3-5 do 15-20 lat. Np.:

• poprawa salda bilansu płatniczego

• poprawa miejsca kraju w międzynarodowym podziale pracy

Cele długookresowe charakteryzują się tym że:

• powinny być niezmienne w czasie

• nie mogą być wzajemnie sprzeczne

Ewolucyjne spojrzenie na cele długookresowe

Cele długookresowe powinny być niezmienne gdy nie zmieniają się warunki zewnętrzne i wewnętrzne rozwoju. Jeżeli zmieniają się warunki trzeba koniecznie zweryfikować cele

4. Co to są środki zagranicznej polityki ekonomicznej

Środki zagranicznej polityki ekonomicznej - finansowe lub rzeczowe zasoby czynników produkcji wykorzystywane przez państwo do realizacji celów zagranicznej polityki ekonomicznej

Źródła gromadzenia środków:

1. zasoby finansowe

• budżet państwa

• pożyczka wewnętrzna (np. emisja obligacji)

• pożyczka zagraniczna (dewizowa)

2. zasoby rzeczowe

• różnego typu rezerwy strategiczne państwa

• dochody z produkcji przedsiębiorstw państwowych

Celem środków zagranicznej polityki ekonomicznej jest wspieranie realizacji celów

5. Jakie są narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej

Narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej - są to elementy mechanizmu ekonomicznego służące do realizacji celów zagranicznej polityki ekonomicznej

Elementy:

• kurs walutowy

• stopa procentowa itp.

2 grupy narzędzi zagranicznej polityki ekonomicznej

1. narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej które są przede wszystkim narzędziami wewnętrznej polityki ekonomicznej, np. kurs walutowy, stopa procentowa, polityka budżetowa, polityka finansowa (fiskalna), polityka kredytowa, polityka celna

2. narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej które są przede wszystkim narzędziami tej polityki i w niewielkim stopniu oddziałują na wewnętrzną politykę ekonomiczną, np. narzędzia taryfowe, para taryfowe, pozataryfowe

6. Wymień narzędzia ogólnej polityki ekonomicznej, które oddziałują także na międzynarodowe stosunki gospodarcze

Narzędziem zagranicznej polityki ekonomicznej, które oddziałuje także na międzynarodowe stosunki gospodarcze jest kurs walutowy. Przez pojęcie kursu walutowego rozumie się wartość wymienną dwóch walut lub też cenę jaką trzeba zapłacić w danej walucie za nabycie jednostki innej waluty. Kurs walutowy wyznacza poziom cen dewizowych w eksporcie i poziom cen krajowych w imporcie. Zmiany kursu walutowego wpływają na zmianę bilansu handlowego. Państwo oddziałuje na bilans handlowy poprzez politykę kursu walutowego, czterema metodami: jednorazową (dewaluacją) lub założoną w czasie (deprecjacją) obniżką kursu walut lub jednorazową (rewaluacja)lub założoną w czasie (aprecjacja) podwyżką kursu walutowego.

Prowadzona przez państwo polityka ustalania stopy procentowej może pośrednio wpływać na stosunki danego państwa z zagranicą. Wzrost realnych dochodów z depozytów w walucie krajowej zachęca kapitał obcy do lokat w tej walucie, natomiast obniżka dochodów z depozytów w walucie krajowej wpływa na ucieczkę obcego kapitału. Prowadzi to do zmiany bilansu obrotów kapitałowych, a w ślad za tym bilansu płatniczego.

We współczesnych stosunkach międzynarodowych dobrze funkcjonujący system pieniężny danego kraju może być ważnym czynnikiem wspomagającym rozwój różnych form współpracy.

7. Czy polityka kursu walutowego ma związek z zagraniczną polityką ekonomiczną

Kurs waluty - cena waluty zagranicznej wyrażona w cenie waluty krajowej

1$ = 4,30 PLN

Dewaluacja - jednorazowy spadek wartości waluty wewnętrznej wyrażony w walucie zagranicznej w oparciu o decyzję państwa.

Deprecjacja - rozłożona w okresie obniżka wartości waluty wewnętrznej wyrażona w walucie zagranicznej. Deprecjacji dokonuje się w oparciu o siłę rynkową (podaż i popyt). Dokonuje się ona kiedy popyt na walutę zagraniczną rośnie szybciej niż na walutę krajową.

Rewaluacja - jest zjawiskiem odwrotnym do dewaluacji czyli jest to jednorazowy wzrost wartości waluty wewnętrznej wyrażony w walucie zagranicznej w oparciu o decyzję państwa

Aprecjacja - jest to rozłożona w czasie rewaluacja czyli jest to rozłożony w czasie wzrost wartości waluty wewnętrznej wyrażony w walucie zagranicznej. Dokonuje się pod wpływem sił rynkowych czyli zmian popytu i podaży waluty krajowej i waluty zagranicznej. Gdy podaż waluty zagranicznej rośnie szybciej niż podaż waluty krajowej to następuje aprecjacja.

Jakie one mają wpływ na zagraniczną politykę wewnętrzną i zewnętrzną?

W zagranicznej polityce ekonomicznej miernikiem skuteczności jest stan deficytu bilansu obrotów bieżących. Przekroczenie 6% progu udziału deficytu bilansu obrotów bieżących grozi kryzysem. W Polsce jest 5,7%

Miernikiem skuteczności wewnętrznej polityki jest poziom inflacji.

Inflacja jednocyfrowa od 0 - 9: inflacja normalna

Inflacja dwucyfrowa od 10 - 99: inflacja zagrażająca

Inflacja trzycyfrowa od 100 w górę: hiperinflacja

Rewaluacja

4zł / 1$ - towar produkujemy za 100 zł możemy sprzedać za > 25$

2zł / 1$ - towar warty 100 zł możemy sprzedać za > 50$

popyt spada, eksport spada, w przypadku importu popyt rośnie

Rewaluacja działa niekorzystnie na bilans handlowy, poprawia natomiast inflację. Ceny towarów importowanych spadają-rewaluacja działa korzystnie, hamująco. Na gospodarkę wewnętrzną rewaluacja działa korzystnie a na gospodarkę zagraniczna działa niekorzystnie.

Dewaluacja

4zł / 1$ - towar o wartości 100zł sprzedajemy za > 25$

5zł / 1$ - towar o wartości 100zł sprzedajemy za > 20$

eksport zwiększy się natomiast import się zmniejszy

Dewaluacja przyspiesza inflację, działa pozytywnie na bilans handlowy. Im wyższa jest inflacja tym niższy rozwój gospodarczy.

Skutki dewaluacji i rewaluacji w długim okresie

• Rewaluacja pogarsza stan bilansu obrotów bieżących i poprawiając inflację działa korzystnie na gospodarkę, ale nie można przekroczyć granicy 6% udziału deficytu bilansu obrotów bieżących w PKB.

• Dewaluacja działa pozytywnie na bilans obrotów bieżących, przyspiesza inflację i tym samym hamuje rozwój gospodarczy (wolniejszy wzrost produkcji, produkcja mniej nowoczesna - im mniej towarów nowoczesnych tym mniejszy eksport).

• Deprecjacja działa podobnie jak dewaluacja skutki są takie same

• Aprecjacja działa podobnie jak rewaluacja.

8. Czy polityka stopy procentowej ma związek z zagraniczną polityką ekonomiczną

Stopa procentowa = cena kapitału

Może być ona kształtowana:

1. przez państwo (Rada Polityki Pieniężnej)

2. w wyniku oddziaływania popytu i podaży (przez rynek)

ad1) stopa procentowa może się różnić od poziomu rynkowego

ad2) stopa procentowa odzwierciedla poziom popytu i podaży

• kiedy państwo ustala stopę % na wyższym poziomie od rynkowego, wtedy sytuacja sprzyja niskiej inflacji. Kapitał jest droższy niż był by przy poziomie rynkowym, zachęca to do oszczędzania kapitału (lokat bankowych), jednocześnie zniechęca interesantów do brania podwyżek. Brak popytu na rynku ze strony konsumenta powoduje, że nie kupujemy towarów krajowych, a także importowanych. Nie ma także nacisku na bilans obrotów bieżących. W długim okresie brak popytu na kredyt (wysoka stopa %)prowadzi do ograniczenia tempa rozwoju gospodarczego. Działa to negatywnie na inflację (wzrasta inflacja). Na rynku krajowym pojawia się zwiększony popyt na towary importowane. Wysoka stopa % działa negatywnie na bilans obrotów bieżących.

• Kiedy państwo ustala stopę % na poziomie niższym od rynkowego. W gospodarce centralnie planowanej zawsze tak było. Interesantów zachęcało do brania kredytów, a konsumentów zniechęcało do oszczędzania. Inflacja przejawiała się w braku towarów. W długim okresie - przeciwdziała inflacja, sprzyja dodatniemu bilansu obrotów bieżących. Sprzyja eksportowi a ogranicza import.

W krótkim okresie czasu korzystniejsza jest wyższa stopa % , w długim okresie czasu korzystna jest niższa stopa %.

W Polsce inflacja = 6%, udział zadłużenia deficytu bilansu obrotów bieżących = 5,7 a stopa % = 14

Obniżka stopy procentowej o kilka punktów zwiększa wzrost popytu na kapitał - wzrost inwestycji - wzrost produkcji - wzrost postępu technicznego - zmniejszenie oszczędności.

Wzrost inflacji spowodowany zmniejszeniem oszczędności i wzrostem popytu na rynku pogarsza stan bilansu obrotów bieżących.

Zazwyczaj stopa inwestycji = stopie oszczędności, kiedy stopa inwestycji > stopie oszczędności to nadwyżkę finansuje kredyt zagraniczny.

9. Czy polityka budżetowa ma związek z zagraniczną polityką ekonomiczną

Polityka budżetowa

Budżet - porównanie dochodów państwa z wydatkami państwa. Najlepiej kiedy budżet jest zrównoważony.

Wydatki > przychody - dziura budżetowa

Dziura budżetowa sprzyja inflacji (popyt rośnie, rosną ceny, rośnie inflacja). Działa negatywnie na bilans obrotów bieżących - kupujemy towary importowane a także eksportowane. Jeżeli część dochodów budżetowych została przeznaczona na subwencje, to taka sytuacja sprzyja wzrostowi eksportu, działa pozytywnie na handel zagraniczny.

Dochody > wydatki

Nadwyżka budżetowa działa hamująco na inflację i pozytywnie na bilans obrotów bieżących. Taka nadwyżka sprzyja równowadze. Nadwyżka budżetowa ma także mankamenty, tzn. brak środków na subwencjonowanie eksportu.

Ważniejsze od równowagi budżetowej jest bezrobocie.

W Polsce deficyt budżetowy jest wynikiem zbyt wysokiej konsumpcji (stopa konsumpcji = 82% - spada 62%)

10. Czy polityka cenowa ma związek z zagraniczną polityką ekonomiczną

Polityka cenowa

Polityka zmiennych cen - jest najlepszym rozwiązaniem sprzyjającym obniżce inflacji i poprawia saldo bilansu obrotów bieżących w przypadku gdy na rynku jest wielu producentów i konsumentów. W przypadku gdy rynek jest zmonopolizowany po stronie producenta lub konsumenta, wtedy zmienne ceny prowadza do wzrostu cen, co sprzyja inflacji i działa negatywnie na saldo bilansu obrotów bieżących. Jeżeli państwo chce sprzyjać eksportowi to powinno kontrolować monopole.

Polityka stałych cen - gdy jest rynek monopolistyczny to nie wolno wprowadzać wolnych cen.

11. Czym różni się zagraniczna polityka umowna od zagranicznej polityki autonomicznej

Polityka autonomiczna - to taka polityka którą prowadzi dany kraj bez konsultacji z zagranicą. Polityka autonomiczna jest zbliżona do polityki autargicznej (gospodarki zamkniętej). Cele, środki i narzędzia tej polityki ustalane są przez dany kraj samodzielnie. Kraje które stosują politykę gospodarki zamkniętej to np. Korea północna, Kuba, Irak, Libia, Afganistan.

Polityka umowna - to taka polityka w ramach której cele, środki i narzędzia są konsultowane z innymi państwami ex ante. Do stosowania tej polityki zobowiązują zawarte umowy międzynarodowe i przynależność do organizacji międzynarodowych. W okresach dobrej koniunktury dominuje polityka umowna. W okresach złej koniunktury, kryzysu występuje polityka autonomiczna.

12. Zdefiniuj międzynarodową politykę ekonomiczną

Przez pojęcie międzynarodowej polityki ekonomicznej będziemy rozumieli jednolite w skali grupy krajów, regionu gospodarczego bądź w skali globalnej cele, środki i narzędzia tej polityki. Drogą do usprawnienia międzynarodowej polityki ekonomicznej jest koordynacja zagranicznej polityki ekonomicznej krajów zainteresowanych. Koordynacja ta może mieć zróżnicowany charakter i zakres. Może być dokonywana ex post............; ex ante - dopasowanie kierunków zagranicznej polityki ekonomicznej - właściciela koordynacji. W tym przypadku międzynarodowa polityka ekonomiczna jest efektem uzgodnień między krajami prowadzącymi zagraniczną politykę ekonomiczną.

13. Pojęcie i cechy międzynarodowej polityki ekonomicznej w formie polityki wolnego handlu

Polityka wolnego handlu

- państwo

P

p1

przedsiębiorstwa

p2

W polityce wolnego handlu państwo pełni 3 podstawowe funkcje:

• kreuje prawo (wydaje ustawy)

• dba o przestrzeganie prawa

• zapobiega naruszaniu zasad wolnego handlu i wolnego rynku (ustawa antymonopolowa, urząd antymonopolowy)

Państwo tworzy mechanizmy, ogólne warunki funkcjonowania gospodarki.

Główną rolę w polityce wolnego handlu odgrywają przedsiębiorstwa i państwo. Jest tendencja że p1 i p2 są prywatne.

Minimalizuje się rola sektora państwowego.

System ten jest efektywny dla krajów wysoko uprzemysłowionych o prężnych przedsiębiorstwach produkujących tanio i zwyciężających w konkurencji.

14. Jakie kraje wypowiadają się za stosowaniem polityki wolnego handlu

Większe zainteresowanie gospodarką liberalną i wolnym handlem występuje wśród krajów o wyższym poziomie rozwoju niż krajów słabo rozwiniętych. W krajach rozwiniętych gospodarczo produkcja jest na ogół konkurencyjna w stosunku do wyrobów dostarczanych przez inne kraje i w związku z tym nie ma potrzeby jej ochrony. Nie istnieje też konieczność stosowania subwencji ani wspomagania produkcji innymi metodami.

15. Kiedy polityka wolnego handlu przynosi partnerom równe korzyści

Polityka wolnego handlu opiera się na założeniu że handel taki pozwala na uniknięcie start efektywności gospodarowania. Aby handel międzynarodowy przynosił korzyści państwom biorącym w nim udział powinien być wolny od wszelkiego rodzaju ograniczeń taryfowych, poza taryfowych i para taryfowych; nie powinno się go ograniczać za pomocą narzędzi ogólnej polityki ekonomicznej (kurs walutowy, stopa procentowa, polityka podatkowa, polityka budżetowa)

16. Cechy międzynarodowej polityki ekonomicznej realizowanej w formie polityki protekcjonalizmu

P

p1

p2

1. Państwo też pełni te same trzy funkcje, co w przypadku polityki wolnego handlu. Dlatego też oddziałuje na przedsiębiorstwa za pomocą narzędzi prawno - administracyjnych.

2. Państwo może także oddziaływać przy pomocy narzędzi zagranicznej polityki ekonomicznej. W tym przypadku państwo może kształtować stopę % na innym poziomie niż rynkowy.

W warunkach wolnego handlu też jest kurs walutowy, stopa 5, ceny (narzędzia te są wolnorynkowe). Ale państwo nie uczestniczy w ich kształtowaniu. Sektor państwowy odgrywa ważną rolę w polityce protekcyjnej. Zakłada się że: p1 = przedsiębiorstwa państwowe; p2 = przedsiębiorstwa prywatne.

3. Państwo może oddziaływać bezpośrednio na swoje spółki

17. Jakie kraje są za stosowaniem tej polityki a jakie przeciw

Większe zainteresowanie gospodarką liberalną i wolnym handlem występuje wśród krajów o wyższym poziomie rozwoju niż krajów słabo rozwiniętych. W krajach rozwiniętych gospodarczo produkcja jest na ogół konkurencyjna w stosunku do wyrobów dostarczanych przez inne kraje i w związku z tym nie ma potrzeby jej ochrony. Nie istnieje też konieczność stosowania subwencji ani wspomagania produkcji innymi metodami.

W odwrotnej sytuacji znajdują się kraje słabo rozwinięte, mające nie konkurencyjną produkcję. Ich rozwój wymaga interwencjonalizmu w gospodarkę i protekcjonalizmu w stosunkach z zagranicą.

W okresach narastania zjawisk kryzysowych i napięć międzynarodowych także w krajach o największej dozie liberalizmu występowały skłonności do protekcjonalizmu.

18. Czemu może służyć polityka protekcjonalizmu

Polityka protekcjonalizmu może służyć: ochronie bilansu płatniczego przed nierównowagą, ochronie rynku wewnętrznego przed niszczącym dla produkcji rodzinnej działaniem konkurencji zagranicznej, ochronie nowych gałęzi przemysłu, przeciwdziała bezrobociu

19. Formy polityki protekcjonalizmu

Politykę protekcjonalizmu można prowadzić wprowadzając cła (protekcyjne, antydumpingowe), używając narzędzi para taryfowych w postaci opłat wyrównawczych (różnica między niższą ceną towarów importowanych a wyższą ustaloną przez państwo ceną towaru krajowego), depozytów importowych oraz narzędzi poza taryfowych: ograniczenia ilościowe tzw. kontyngenty (ochrona produkcji krajowej, zwiększenie popytu na towary krajowe, przeciwdziałanie deficytowi bilansu handlowego), licencja importowe.

20. Plusy i minusy polityki protekcjonalizmu gospodarczego

Negatywne skutki protekcjonalizmu

Brak zachęt do podwyższania efektywności gospodarowania. Produkcja krajowa w warunkach protekcjonalizmu jest bardzo droga (wysokie koszty produkcji)

Brak zachęt do postępu technicznego. W warunkach protekcjonalizmu towary charakteryzują się zacofaniem technicznym.

Sprzyjanie przez protekcjonalizm przestarzałej strukturze produkcji (petryfikacja)

Pozytywne skutki protekcjonalizmu

Protekcjonalizm ma pozytywne skutki, kiedy jest przejściowy i stosowany w krótkim lub średnim okresie. Jeżeli protekcjonalizm występuje w długim okresie to dominują skutki negatywne. Protekcjonalizm trzeba stosować warunkowo - subwencje muszą być warunkowe, producent musi szybko zmodernizować produkcję.

21. Pojęcie i rodzaje ceł; kryteria klasyfikacji ceł

Cło - opłata nakładana na towary przekraczające granicę celną. Cło jest odpowiednikiem podatku zwiększającego dochody budżetowe państwa. Jego efektem jest wzrost ceny i obciążenie nabywcy (konsumenta krajowego) dodatkowymi kosztami.

Cła klasyfikujemy według 6 kryteriów

1. kryterium kierunku ruchu towarów

• cła importowe

• cła eksportowe

• cła tranzytowe

Podstawowe znaczenie maja cła importowe. Nakładane są aby:

• ograniczyć przywóz towarów

• zarobić na imporcie

Cła eksportowe są rzadko nakładane. Służą podrożeniu towarów, na które są nakładane. Są wprowadzone aby ograniczyć lub uniemożliwić wywóz towarów.

Cła tranzytowe są nakładane na towary przewożone przez dane terytorium. Są rzadko stosowane.

2. Kryterium sposobu ustalania ceł

• cła ad valorem (od wartości)

• cła specyficzne (od ilości)

• cła kombinowane (od ilości i od wartości)

3. Kryterium ustalania ceł

• Autonomiczne - cła te kraj ustala bez konsultacji z zagranicą. Kraj taki ustala cła ex ante (przed faktem)

• Umowne - takie cła które przed ustaleniem kraj konsultuje z innymi państwami. Obecnie wszystkie cła mają charakter umowny.

4. Kryterium rodzaju taryfy celnej

• cła minimalne - cła, które przysługują krajom, które posiadają potwierdzoną KNU (Klauzulę Największego Uprzywilejowania). Krajowi, który posiada KNU przysługuje cło najniższe. KNU może być potwierdzona dwustronnie lub wielostronnie (w ramach organizacji międzynarodowych, np. WTO).

• Cła maksymalne - cła wyższe od przeciętnego w stosunku danego kraju do zagranicy. Jest cłem dyskryminującym.

5. kryterium zróżnicowanego traktowania

• cła dyskryminacyjne - są to cła maksymalne lub nawet wyższe od maksymalnych. Mają miejsce wtedy, kiedy wyróżniamy negatywnie jakiś kraj. W latach 70, 80 Polska była dyskryminowana w porównaniu z krajami UE

• cła odwetowe - nazywane są niekiedy cłami retorsyjnymi. Są one w odwecie za cła autonomiczne.

• cła wyrównawcze - wprowadza się je po to aby zneutralizować działanie subwencji.

• cła antydumpingowe - dumping - sprzedaż poniżej kosztów produkcji

• cła preferencyjne - są niższe od ceł minimalnych i nie przysługują krajom, które mają KNU. Cła te są formą pomocy dla krajów słabo rozwiniętych, która umożliwiła by wejście na rynek. Cła te służą promocji eksportu kraju słabo rozwiniętego.

6. kryterium ekonomicznego charakteru ceł

• cła fiskalne - zwiększają dochodu budżetu państwa i nakładane są na towary o niskiej cenowej elastyczności popytu (np. towary luksusowe) Im większa cena towaru luksusowego tym większy popyt

• cła ochronne - służą zmniejszeniu przywozu towarów i nakładane są na towary o wysokiej cenowej elastyczności popytu

22. Jak wpływa cło importowe na zmianę rozwojów popytu krajowego na import

Cła importowe są nakładane na towary przewożone do danego kraju, w celu ochrony bilansu handlowego, poziomu cen wewnętrznych lub ochrony produkcji krajowej przed konkurencją zagraniczną.

Bezpośrednim efektem wprowadzenia cła importowego jest wzrost ceny krajowej towaru importowanego. Skutki wzrostu ceny krajowej towaru importowanego mogą być różne zależnie od elastyczności (cenowej, dochodowej) popytu na ten towar oraz od możliwości zastąpienia tego towaru produktem krajowym (elastyczności krajowej podaży towarów substytucjonalnych wobec importu).

Jeżeli elastyczność cenowa popytu ec na towar importowany jest równa 0 (ec=0), a wysokość cła podniesie wzrost ceny krajowej towaru importowanego o np. 20% to popyt zmniejszy się o 20%

Gdy ec > 1 to wzrost ceny krajowej towaru importowanego o 20% spowoduje spadek popytu o więcej niż 20%

Gdy ec < 1 to wzrost ceny krajowej towaru importowanego o 20% spowoduje spadek popytu o mniej niż 20%

23. Jak wpływa cło importowe na rozmiary i strukturę podaży krajowego towaru konkurencyjnego

W przypadku istnienia produkcji krajowej substytucyjnej wobec importu należy uwzględnić elastyczność cenową podaży

Gdy ec = 1; Ec (elastyczność podaży) = 1 to wzrost ceny krajowej towaru importowanego o wysokości cła 20% spowoduje spadek popytu na towary importowane o 20% i wzrost poziomu produkcji krajowej o 20%. Zmniejszy się udział towarów produkowanych w kraju i zmniejszy się udział towarów importowanych. Tutaj można wyróżnić wiele przypadków np. gdy ec > 1 i Ec < 1; ec = 1 i Ec > 1; ec = 1 i Ec < 1 , itd.

Generalnie korzyści z wprowadzania ceł importowych są następujące: obniżka cen dewizowych importowanych towarów przez eksportera zagranicznego, wzrost dochodów budżetowych kraju nakładającego. Straty konsumentów i korzyści krajowych producentów zależą od elastyczności cenowej popytu na dany towar i od elastyczności cenowej podaży tego towaru.

24. Jak wpływa cło importowe na rozmiary i strukturę konsumpcji

25. Od czego zależy wpływ cła na import

26. Wpływ cła importowanego na rozmiary importu w warunkach braku konkurencyjnej produkcji krajowej

27. Jak wpływa cło importowe na rozmiary importu przy stałej elastyczności popytu krajowego

28. Jak wpływa cło importowe na rozmiary importu przy niskiej elastyczności popytu krajowego

29. Jak wpływa cło importowe na rozmiary importu przy wysokiej elastyczności popytu krajowego

30. Jak wpływa cło importowe na rozmiary importu przy stałej elastyczności podaży krajowej towarów konkurencyjnych

31. Jak wpływa cło importowe na rozmiary importu przy niskiej elastyczności podaży krajowej towarów konkurencyjnych

32. Jak wpływa cło importowe na rozmiary importu przy wysokiej elastyczności podaży krajowej towarów konkurencyjnych

33. Kiedy występuje efekt kreacji handlu w warunkach strefy walutowego handlu; na czym on polega

Efekt kreacji i przesunięcia handlu mogą się pojawiać w trzech przypadkach:

• gdy kraje udzielają sobie preferencji celnych

• gdy tworzą strefę wolnego handlu

• gdy tworzą unię celną

Efekt kreacji handlu wyraża się we wzroście wolumenu wzajemnych obrotów handlowych krajów udzielających sobie protekcji celnych, tworzących strefę wolnego handlu lub unię celną. Pewne towary które uprzednio w ramach prowadzenia przez państwo autonomicznej polityki celnej nie mogły być importowane, gdyż ich ceny po doliczeniu ceł były wyższe od cen krajowych, stają się przedmiotem handlu w wzajemnego w warunkach utworzenia strefy wolnego handlu bądź unii celnej. W efekcie tworzy się nowy strumień handlu, tym silniejszy im poziom zniesionych stawek celnych był wyższy, a różnice w kosztach produkcji większe. Ten efekt (kreacji handlu) zależy od elastyczności cenowej popytu na importowane towary i elastyczności cenowej podaż w kraju eksportera. Im elastyczność jest większa tym efekt kreacji jest większy.

34. Kiedy występuje efekt przesunięcia handlu; na czy on polega

Efekt przesunięcia handlu wyraża się w zwiększeniu udziału w handlu wzajemnym krajów udzielających sobie preferencji celnych, tworzących unię celną lub strefę wolnego handlu - w wyniku przesunięcia się źródeł zakupu określonych towarów z krajów nawet o niższych kosztach produkcji lecz pozostających poza obrębem udzielonych preferencji. U podstaw tego efektu znajduje się zróżnicowanie stawek celnych; wewnątrz obszarów preferencyjnych są one zniesione, natomiast na zewnątrz są nadal stosowane. Efekt przesunięcia handlu zależy od wielu dodatkowych czynników, w tym od cenowej elastyczności popytu i cenowej elastyczności podaży danego towaru.

35. Omów pojęcie barier para taryfowych i wskaż ich różnice w stosunkach do ceł importowych

Narzędzia para taryfowe - dają takie same efekty jak cła, chociaż nie są cłami. Efektem działania powinno być podwyższenie ceny krajowej towaru importowanego.

Różnica między cłami a narzędziami para taryfowymi

Cła podwyższają cenę krajową i ustalane są przez władze ustawodawcze (sejm i senat), natomiast narzędzia para taryfowe ustalane są przez władzę wykonawczą (rząd, premier) i obowiązują w krótkim okresie czasu a cła w długim.

36. Omów rodzaje barier para taryfowych

Opłaty wyrównawcze - różnice między stałą minimalną ceną krajową towaru importowanego a bieżącą ceną dewizową (ceną płaconą przez importera na rynku światowym)

Opłaty fiskalne - narzuty doliczane do ceny dewizowej towarów importowanych ( na towary które nie mają odpowiedników krajowych). Opłatę fiskalną wprowadzamy aby zwiększyć dochody budżetu państwa, nie mają one na celu zmniejszenia importu. Wprowadzamy je na towary kiedy ec < 1

Opłaty specjalne - nakładamy na towary, które mają odpowiedniki krajowe i ec > 1. Wprowadzamy je aby:

• poprawić bilans płatniczy

• ochronić produkcję krajową

• cel fiskalny (zwiększenie dochodu budżetu państwa)

Dopłaty do ceł importowych - są niezwykle operatywnymi narzędziami. Są prowadzone doraźnie aby zwiększyć dochody budżetowe i wyeliminować towar importowany który utrudnia zbycie towarom krajowym.

Podatki wewnętrzne o charakterze wyrównawczym

Są to podatki pośrednie. Cechą podatków pośrednich jest to że wlicza się je do ceny. Im podatek jest większy tym cena jest wyższa. Wprowadzamy je aby zmienić konkurencyjność towarów importowanych w stosunku do polskich towarów.

Tego typu opłaty można obejść, pozwalają na to przepisy międzynarodowe.

Subwencje - są to premie, ulgi i ułatwienia udzielane przez państwo przedsiębiorstwom krajowym w celu zachęcenia ich do eksportu i zwiększenia ich konkurencyjności na rynku zagranicznym. Subwencje są jedynym przypadkiem kiedy narzędzia para taryfowe dotyczą eksportu. Także wszystkie narzędzia starają się obniżyć konkurencyjność towarów importowanych a subwencje starają się obniżyć konkurencyjność towarów eksportowanych.

Subwencje pośrednie - ulgi i ułatwienia udzielane eksporterowi w celu obniżenia kosztów produkcji. Oddziałują one na obniżkę kosztów produkcji, nie bezpośrednio lecz gdzie indziej (w innych dziedzinach) nie mając bezpośrednio związku z eksportem.

Depozyty importowe - są to wpłaty przez importera, na specjalny nie oprocentowany rachunek, określonej sumy pozostającej w proporcji do wartości importu. Po pewnym czasie suma ta jest zwracana.

Cel - podrożenie importu poprzez podwyższenie cen towarów importowanych (cele ekonomiczne)

Kontyngenty taryfowe - zgoda państwa na przywóz bezcłowy tylko określonej liczby towarów. Każdy następny towar poza ten limit musi być normalnie oclony.

Podwyższenie podstawy wymiaru cła - odbywa się poprzez naliczenia cła w stosunku do ceny krajowej w wyniku którego towar importowany staje się droższy.

Towar importowany = 20zł

Cło = 30%

Cena krajowa = 30zł

20 + (30% z 30zł) = 20 + 9 = 29

Bariery techniczne - wprowadza się określone przepisy i normy ograniczające import. Preteksty są różne, np.

• wzrost ochrony zdrowia

• ochrona środowiska naturalnego

• względy bezpieczeństwa

37. Scharakteryzuj mechanizm ekonomiczny opłat wyrównawczych

Opłaty wyrównawcze - różnice między stałą minimalną ceną krajową towaru importowanego a bieżącą ceną dewizową (ceną płaconą przez importera na rynku światowym)

Cena minimalna - najniższa możliwa cena towaru importowanego na rynku krajowym.

Opłata wyrównawcza jest zmienna a parametrem jest cena dewizowa.

Na opłatach wyrównawczych zarabia:

• państwo

• (rolnik polski)

Na opłatach wyrównawczych poszkodowany jest:

• konsument (bo musi kupować drożej)

Opłata wyrównawcza jest nie do pokonania (odwrotnie niż cło, które można pokonać obniżając zyski importera - incydencja cen)

38. Na czym polega działanie opłat fiskalnych - specjalnych

Opłaty fiskalne - narzuty doliczane do ceny dewizowej towarów importowanych ( na towary które nie mają odpowiedników krajowych). Opłatę fiskalną wprowadzamy aby zwiększyć dochody budżetu państwa, nie mają one na celu zmniejszenia importu. Wprowadzamy je na towary kiedy ec < 1

Opłaty specjalne - nakładamy na towary, które mają odpowiedniki krajowe i ec > 1. Wprowadzamy je aby:

• poprawić bilans płatniczy

• ochronić produkcję krajową

• cel fiskalny (zwiększenie dochodu budżetu państwa)

39. Czy GATT pozwala na dopłaty do ceł importowanych; omów ich mechanizm

Dopłaty do ceł importowych - są niezwykle operatywnymi narzędziami. Są prowadzone doraźnie aby zwiększyć dochody budżetowe i wyeliminować towar importowany który utrudnia zbycie towarom krajowym.

40. Omów działanie podatkowe wewnętrzne o charakterze wyrównawczym

Podatki wewnętrzne o charakterze wyrównawczym

Podatki jako takie nie są narzędziem para taryfowym, ale w dwóch przypadkach należą do para taryfowych:

• gdy dotyczą tylko towarów importowanych

• kiedy podatek opłacony przez importera jest wyższy niż podatek opłacony przez producenta krajowego (różnica między tymi podatkami jest ograniczeniem para taryfowym)

Są to podatki pośrednie. Cechą podatków pośrednich jest to że wlicza się je do ceny. Im podatek jest większy tym cena jest wyższa. Wprowadzamy je aby zmienić konkurencyjność towarów importowanych w stosunku do polskich towarów.

Tego typu opłaty można obejść, pozwalają na to przepisy międzynarodowe.

41. Czym różnią się wewnętrzne podatki bezpośrednie i pośrednie

Różnica między podatkami pośrednimi i bezpośrednimi

Podatki pośrednie podwyższają ceną, a podatki bezpośrednie nie podwyższają ceny; zmniejszają zysk importera i zwiększają dochody budżetu państwa.

42. Pojęcie i przyczyny subwencjonowania eksportu

Subwencje - są to premie, ulgi i ułatwienia udzielane przez państwo przedsiębiorstwom krajowym w celu zachęcenia ich do eksportu i zwiększenia ich konkurencyjności na rynku zagranicznym. Subwencje są jedynym przypadkiem kiedy narzędzia para taryfowe dotyczą eksportu. Także wszystkie narzędzia starają się obniżyć konkurencyjność towarów importowanych a subwencje starają się obniżyć konkurencyjność towarów eksportowanych.

Przyczyny wprowadzania subwencji:

• (ochrona) poprawa bilansu płatniczego

• ochrona produkcji krajowej

• lepsze wykorzystanie możliwości produkcyjnych

• umożliwienie sprzedaży wytworzonych już towarów

[ subwencjonowanie eksportu jest złem koniecznym. Także subwencje mają swoje mankamenty tj. są bardzo łatwo wykrywalne. Kiedy zostaną wykryte, kraj importujący wprowadza cła wyrównawcze. Wtedy subwencje stają się czystą stratą. Kraje rezygnują z tego rodzaju subwencji i wprowadzają subwencje pośrednie]

43. Czym różnią się subwencje bezpośrednie od pośrednich

Subwencje pośrednie - ulgi i ułatwienia udzielane eksporterowi w celu obniżenia kosztów produkcji. Oddziałują one na obniżkę kosztów produkcji, nie bezpośrednio lecz gdzie indziej (w innych dziedzinach) nie mając bezpośrednio związku z eksportem.

44. Rodzaje subwencji pośrednich

Rodzaje subwencji:

1. Ulgi i ułatwienia o charakterze fiskalnym

• obniżki podatku od płac

• obniżki podatku od zysku

• skrócenie okresu amortyzacji

• zwracanie przez państwo ceł, które eksporter zapłacił importując elementy kooperacyjne surowców, materiałów zużytych do produkcji eksportowej (produkcja staje się tańsza)

• zgoda państwa na rozwój produkcji eksportowej w strefie wolnocłowej

2. Ulgi i ułatwienia o charakterze fiskalno - kredytowym

• państwo udziela eksporterowi kredytu na rozwój produkcji eksportowej na warunkach preferencyjnych

• zwracanie przez państwo części oprocentowania jaki eksporter płaci za kredyt zaciągany w banku komercyjnym

• gwarancje kredytowe i ubezpieczenia kredytowe

Gwarancje kredytowe polegają na tym , że eksporter udzielający kredytu niepewnemu kontrahentowi zwraca się do państwa z prośbą udzielenie gwarancji. Jest to forma subwencji.

3. Ulgi i ułatwienia w postaci przyznanych eksporterowi korzyści w innej dziedzinie niż eksport

Ma zastosowanie gdy nie ma wymienialności zewnętrznej walut. Jak nie ma zewnętrznej wymienialności to eksporter musi odsprzedać do Banku Centralnego (w Polsce NBP) po kursie oficjalnym wszystkie zarobione dewizy. W warunkach braku wymienialności walut formą subwencji pośrednich jest zgoda państwa na zakup poza kolejnością dewiz na cele importu kooperacyjnego dla potrzeb rozwoju produkcji eksportowej. Także formą subwencji jest zgoda państwa na sprzedaż przez eksportera części zarobionych dewiz po kursie wyższym niż kurs oficjalny. (tu formą subwencji jest różnica pomiędzy kursem oficjalnym a kursem na przetargach).

4. Promowanie przez państwo eksportu (swoich przedsiębiorstw za granicą)

Na kosztu eksportu składają się nie tylko koszty produkcji ale także marketing, wystawa, transport, itp.

45. Kiedy subwencje przynoszą korzyści

Subwencje przynoszą korzyści kiedy:

• importer nie stosuje środków neutralizujących subwencje (cła wyrównawcze, itp.)

• kiedy Ec > 1, kiedy subwencji produkcji następuje wzrost jej wartości

• kiedy ec > 1, gdy ec popytu za granicą jest wysoka

46. Negatywne skutki stosowania subwencji

• w wyniku subwencji następuje bardzo szybki wzrost popytu krajowego na towary importowane, w wyniku czego bilans krajowy nie ulega poprawie.

• zyski z subwencjonowanego eksportu wpływają za granicę (ma to miejsce gdy subwencjonujemy produkcję obcych przedsiębiorstw na naszym terytorium - nie należy subwencjonować produkcji obcego kapitału)

• kiedy subwencje prowadzą do bardzo szybkiego wzrostu inflacji

• kiedy subwencje prowadzą do zniechęcenia przedsiębiorstw do obniżki kosztów produkcji, poprawy efektywnego gospodarowania. Ma to miejsce kiedy subwencje są stosowane w długim okresie czasu.

47. Czemu służą depozyty importowe

Depozyty importowe - są to wpłaty przez importera, na specjalny nie oprocentowany rachunek, określonej sumy pozostającej w proporcji do wartości importu. Po pewnym czasie suma ta jest zwracana.

Cel - podrożenie importu poprzez podwyższenie cen towarów importowanych (cele ekonomiczne)

48. Pojęcie i rodzaje barier poza taryfowych

Narzędzia poza taryfowe - narzędzia które ograniczają import, ale nie przez podnoszenie ceny krajowej towaru importowanego tylko w inny sposób (bezpośrednio np. limitując wartość lub ilość przywożonych towarów). Są znacznie bardziej restrykcyjne (ograniczające) niż narzędzia taryfowe i para taryfowe (trudniej je pokonać).

Są to: ograniczenia ilościowe, licencje importowe, dobrowolne ograniczenia eksportu, ograniczenia dewizowe, handel państwowy, zakupy rządowe, transakcje kompensacyjne.

49. Scharakteryzuj ekonomiczne mechanizmy ograniczeń ilościowych

Ekonomiczny mechanizm ograniczeń ilościowych

Rząd zmniejsza ilość przewożonych towarów; stawia w uprzywilejowanej pozycji producentów krajowych. Następuje obciążenie konsumenta dodatkowymi kosztami gdy sprzedajemy np. więcej droższych i gorszych butów krajowych a mniej lepszych i tańszych butów importowanych. (buty importowane nie są dopuszczone do sprzedaży). Pomimo że limitowana jest ich ilość nie zmienia się cena (ludzie by je nadal kupowali gdyby były dopuszczone do sprzedaży ponieważ są tańsze i lepsze). Ekonomiczny mechanizm ograniczeń ilościowych jest inny niż mechanizm ekonomiczny cła i narzędzi para taryfowych.

50. Kiedy ogranicza się import a kiedy eksport

Import ograniczamy ilościowo wtedy gdy:

• bilans płatniczy i / lub bilans handlowy jest w bardzo trudnej sytuacji i ulega pogorszeniu (deficyt bilansu)

• ochrona produkcji krajowej

• ochrona rynku krajowego

• względy sanitarne

• względy ochrony środowiska naturalnego

• względy bezpieczeństwa

Export ograniczamy ilościowo jeśli:

• jakiś towar jest deficytowy na rynku a eksporterzy chcą go sprzedawać za granicą

• retorsja (nie sprzedajemy czegoś bo ktoś nam nie chciał czegoś sprzedać)

• względy bezpieczeństwa

51. Rodzaje ilościowych ograniczeń dewizowych

52. Pojęcie i rodzaje ograniczeń dewizowych

Ograniczenia dewizowe - zniesienie swobody obrotu dewizami między danym krajem a zagranicą co oznacza że obrót dewizowy zostaje poddany kontroli państwa

Konsekwencją ograniczeń dewizowych jest zobowiązanie eksportera do automatycznej odsprzedaży Bankowi Centralnemu dewiz po kursie oficjalnym. Potrzeba uzyskania zgody Banku Centralnego na sprzedaż określonej ilości dewiz, niezbędnych do zakupu towarów za granicą (niezbędnych do realizacji kontraktu importowego).

Rodzaje ograniczeń dewizowych:

• mogą mieć charakter powszechny czyli dotyczą wszystkich rodzajów, wszystkich krajów

• mogą dotyczyć tylko niektórych grup towarów

• mogą dotyczyć tylko niektórych krajów (selektywne ograniczenia geograficzne)

53. Po co stosuje się ograniczenia dewizowe

• kiedy choroba bilansu płatniczego jest nie do uleczenia (alternatywa jest poddanie się pod kuratelę MFW)

• potrzeba kontroli państwa w zakresie struktury towarowej handlu

• potrzeba kontroli przez państwo struktury geograficznej obrotów zagranicznych

54. Omów różnice między transakcjami barierowymi, umowami płatniczymi i clearingowymi

wymiana barterowa - wymiana towaru za towar bez udziału dewiz. Wartość towaru liczona jest w cenach światowych

towar X = 5$

towar Y = 10$

Rozliczamy 2 towary X za jeden towar Y.

wymiana kompensacyjna - rozliczenie bez udziału dewiz; wiele towarów za wiele towarów, np. 1000 towarów za 1100 towarów

-używa się do rozliczeń nie skompletowanych końcówek bilansu

-niezbilansowany wynik rozliczony w dewizach (końcówkach), które trudno zbilansować

-podstawę stanowią ceny światowe

umowy płatnicze - przyjęcie już na wstępie pewnych części wzajemnej wymiany, którą zamierzamy rozliczać w wolnych dewizach. Pewien % wymiany rozliczamy w wolnych dewizach, a resztę w towarze; umowę tę zawieramy gdy w dającej się określić perspektywie, mamy zamiar przejść na rozliczenia wolno dewizowe i zrezygnować z rozliczeń towarowych; musi być gwarant (kraj trzeci), nie podpisujący umowę ale gwarantujący jej realizację; podstawą do rozliczeń są ceny światowe

umowy clearingowe - polega na rozliczeniu wzajemnie zainteresowanych krajów bez udziału dewiz w oparciu o waluty wewnętrzne jednego kraju lub drugiego (ceny rynku wewnętrznego danego kraju). Podstawą rozliczeń są ceny jednego kraju wewnętrznego i waluta tego kraju.

55. Kto po II WW promował w świecie wolny handel i dlaczego

56. Co wiesz o działalności GATT

GATT (1947) powstał w wyniku negocjacji, których celem było utworzenie Międzynarodowej Organizacji Handlu (WTO). Miała być ona jednym z filarów powojennego międzynarodowego systemu ekonomicznego. Projekt jej statutu obejmował zarówno regulacje dotyczące polityki handlowej jak i porozumienia towarowe, politykę rozwoju ekonomicznego, restrykcyjne praktyki handlowe oraz politykę zatrudnienia. GATT jako porozumienia tymczasowe istniało przez prawie 50 lat - do końca 1994 (od 1.01.1995r. - WTO).

Celem GATT było podejmowanie działań zmierzających do liberalizacji handlu międzynarodowego przez obniżenie ceł i znoszenie innych przeszkód handlowych oraz wyeliminowanie dyskryminacji w handlu. Miało to zapewnić stabilne podstawy rozwoju handlu światowego i wzrostu gospodarczego; przez to sprzyjać podniesieniu dobrobytu poszczególnych krajów.

W ciągu całego swojego działania rola i znaczenie GATT uległy istotnemu zwiększeniu w trzech aspektach: instytucjonalnym (wielostronna umowa handlowa między krajami); podmiotowym i przedmiotowym (redukcja i konsolidacja ceł, kwestia łagodzenia protekcji poza taryfowej, regulacja obrotów usługami.

Układ był oparty na kilku podstawowych zasadach, będących rodzajem kodeksu postępowania w handlu międzynarodowym (pyt. 58)

Głównym instrumentem liberalizacji handlu międzynarodowego stały się organizowane co pewien czas wielostronne negocjacje handlowe (Rundy Urugwajskie). W rezultacie kolejnych rund nastąpiła znaczna redukcja i konsolidacja cła w handlu zagranicznym. Początkowy poziom ceł został obniżony o około 40%, po II WW do około 6%.

Polska stał się członkiem GATT w 1967r.

15 kwietnia 1994r. podpisano w Marakeszu Akt Końcowy Rundy Urugwajskiej a wraz z nim umowę o ustanowieniu WTO. WTO rozpoczęła działalność 1 stycznia 1995r.

57. Czy słyszałeś o OEEC i OECD

Utworzenie OEEC w 1948r. - Europejska Organizacja Współpracy Gospodarczej. Weszło 18 państw zachodnio europejskich. Celem była likwidacja ograniczeń w handlu międzynarodowym. Przede wszystkim celem było udzielenie pomocy przyznanej przez USA w ramach planu Marshalla a następnie liberalizacja wymiany handlowej i rozliczeń płatniczych między jej członkami

W 1960r. zmieniło się w OECD (Organizacja Współpracy i Rozwoju Gospodarczego) z siedzibą w Paryżu. Brało udział 18 krajów + USA i Kanada, a teraz i Polska. Celem było promowanie rozwoju handlu międzynarodowego. Koordynowanie polityki gospodarczej i stabilności finansowej, przeciwdziałanie załamaniom koniunktury gospodarczej oraz pomoc dla krajów rozwijających się.

58. Jakie są zasady wolnego handlu według GATT

GATT - jago działalność oparta była na 4 zasadach

1. dozwolone są tylko cła i zakazane ograniczenia poza i para taryfowe

2. w ramach tej organizacji jest równość traktowania stosowana wielostronnie Klauzula Najlepszego Uprzywilejowania KNU

3. zasada wzajemnych korzyści oznacza, że wszystkie strony udzielają sobie ustępstw w likwidowaniu ograniczeń poza i para taryfowych

4. Klauzula Narodowa - towary importowane na rynku wewnętrznym muszą być tak samo traktowane jak towary krajowe

59. Jakie były rundy negocjacyjne w ramach GATT

W okresie istnienia GATT'u miało miejsce 8 rund negocjacyjnych:

1. 1947r. w Genewie gdy utworzono GATT - zewidencjonowano poziom ceł (te 40%)

2. 1949r. w Annecy

3. 1951r, w Torguay

4. 1956r. w Genewie

5. 1960 - 61r. runda Dillona w Genewie - to I runda rokowań wielostronnych

6. 1964 - 67r. runda Kenedy'ego - wynegocjowano duży spadek na żywność

7. 1973 - 79r. Runda Dokijska, na której po raz pierwszy zaczęto mówić o ograniczeniach poza i para taryfowych

8. 1986 - 94r. runda Urugwajska - na której zaczęto negocjować obniżki ograniczeń poza i para taryfowych.

60. Dlaczego rokowania w ramach rundy Urugwajskiej trwają tak długo

Rokowania Rundy Urugwajskiej trwały ponad 7 lat. Można to wytłumaczyć z jednej strony panującą recesją gospodarczą, a z drugiej strony faktem znacznego poszerzenia zakresu negocjacji, w porównaniu z początkowymi ustaleniami rokowań, poprzez włączenie do negocjacji handlu tekstyliami, odzieżą, usługami, handlowych aspektów inwestycji, problemów dyscypliny przestrzegania zasad GATT oraz wzrostem liczby uczestniczących państw.

61. Czemu służy i czym się zajmuje UNCTAD

UNCTAD Konferencja Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju. Powstała w 1964r. z inicjatywy krajów słabo rozwiniętych. Głównym celem jest realizacja tzw. dialogów. (10 postulatów)

10 postulatów:

1. zwiększenia wpływów z eksportu surowcowo - rolniczego

2. stabilizacja dochodów z eksportu krajów słabo rozwiniętych

3. wprowadzenie powszechnego systemu preferencji celnych (GSP - General Systems of Preferences)

4. zwiększenie wpływów z dochodu z krajów wysoko uprzemysłowionych do krajów słabo rozwiniętych w formie dotacji

5. zwiększenie niskooprocentowanych kredytów przez kraje wysoko rozwinięte dla krajów słabo rozwiniętych

6. wzrost pomocy naukowo - technicznej przez kraje wysoko rozwinięte dla krajów słabo rozwiniętych

7. poprawa terms of trade dla krajów słabo rozwiniętych

8. umorzenie długów

9. pomoc w uprzemysłowieniu krajów słabo rozwiniętych

10. reformy międzynarodowego systemu walutowego pod kątem potrzeb krajów słabo rozwiniętych

62. Czy wiesz jakie były najważniejsze konferencje UNCTAD

1. 1964r.Genewa - pierwsza konferencja

2. 1968r. New Dehil

3. 1972r. Santiago de Chile

4. 1976r. Nairobi

5. 1979r. Manili (Filipiny)

6. 1983r. Belgrad

7. 1987r. Genewa

8. 1992r. Genewa

63. Co zrealizowano dotychczas w ramach UNCTAD

Z tych 10 postulatów nie zrealizowano do końca żadnego. Najbardziej zaangażowane: GPS, darowanie części długu.

64. Co determinowało w okresie powojennym zagraniczną politykę ekonomiczną Europy Zachodniej

65. Jakie są przejawy liberalizacji handlu zagranicznego w Europie Zachodniej

Od połowy lat 80 - tych, a więc od momentu rozpoczęcia rokowań Rundy Urugwajskiej zahamowano proces neoprotekcjonalizmu, zainicjonowano zaś stopniowe ograniczenia stosowania barier para i poza taryfowych. W procesie liberalizacji handlu zagranicznego Europy Zachodniej można wyróżnić dwie płaszczyzny usuwania barier w handlu międzynarodowym: w obrębie EWG i krajów trzecich.

W handlu wzajemnym krajów EWG cła oraz ograniczenia ilościowe i dewizowe, ograniczenia poza i para taryfowe w latach 80 - 90 - tych. W efekcie tych zmian stworzono stosunki do wolnego przepływu towarów; usług i czynników produkcji.

W stosunkach Europy Zachodniej z krajami trzecimi czas likwidacji ceł trwał znacznie dłużej. W imporcie wyrobów przemysłowych do Europy Zachodniej poziom ceł zbliżył się pod koniec stulecia do zera, natomiast w imporcie artykułów rolno - spożywczych i tzw możliwych wyrobów przemysłowych cła obowiązywały nadal. W stosunkach z tymi krajami utrzymano liczne bariery para i poza taryfowe.

66. Czym różni się zagraniczna ekonomiczna polityka USA w stosunku do Europy Zachodniej

67. Scharakteryzuj zagraniczną politykę ekonomiczną Japonii

Zagraniczną politykę ekonomiczną Japonii można podzielić na trzy etapy: etap radykalnego protekcjonalizmu (50, 60), etap stopniowego łagodzenia protekcjonalizmu (70, 80), oraz etap liberalizacji zagranicznej polityki ekonomicznej ( II połowa lat 80 i lata 90).

• 1945 - 1972 - Japonia rozwijała się niezwykle dynamicznie, tempo - 10% rocznie; położenie akcentu na promocję swojego eksportu; całkowite zamknięcie rynku japońskiego dla towarów zagranicznych poza energią, surowcami, paliwami i niektórymi rodzajami żywności

• Poprawiła swoje saldo bilansu płatniczego; przyspieszenie tempa wzrostu gospodarczego w wyniku kryzysu paliwowo - energetycznego; zaczęła rozluźniać ograniczenia importowe.

• Chyli się ku upadkowi - wielki dramat ekonomiczny; gospodarka wykazuje recesję w granicach zero lub minus.

68. Na czym polega neoprotekcjonalizm

Neoprotekcjonalizm - etap w zagranicznej międzynarodowej polityce ekonomicznej, który charakteryzował się wprowadzeniem dużej ilości ograniczeń para i poza taryfowych. Przyczyną neoprotekcjonalizmu był kryzys paliwowo - energetyczny w 1973r. przez kraje OPEC. Ceny bardzo szybko wzrastały, benzyna stała się niezwykle droga.

69. Wymień formy neoprotekcjonalizmu

• znaczne rozszerzenie subwencji (dopłaty do eksportu)

• ograniczenia ilościowe w imporcie

• zwiększone wymagania jakościowe wobec importu

• rozbudowane formalności administracyjne na granicach aby utrudnić import

• kontrole statystyczne importu

• obniżenie kontyngentów ilościowych

• powrót do ograniczeń dewizowych

• ważną rolę odegrały towary - znacznie rozszerzony okres towarów wrażliwych

towary wrażliwe - zagrażające rozwojowi produkcji krajowej (market discruption). Grupy towarów: tekstylia, stal, węgiel, niektóre artykuły rolno - spożywcze + w okresie neoprotekcji: odzież, artykuły skórzane, obuwie, produkty ze szkła i porcelany, artykuły drzewne, papiernicze, wyroby stalowe, kable, sprzęt transportowy, silniki elektryczne małej mocy, nawozy sztuczne, wszystkie artykuły rolno - spożywcze.

70. Pojęcie i generacja krajów nowo uprzemysłowionych; różnica w spojrzeniu na zagraniczną politykę ekonomiczną

Przez pojecie krajów nowo uprzemysłowionych można rozumieć kraje tradycyjnie słabo rozwinięte, które w warunkach wysokiego tempa rozwoju dokonują dogłębnych zmian w gospodarcze.

Generacje:

1. Korea Południowa, Tajwan, Hong Kong, Singapur, Brazylia, Meksyk - I generacja krajów przyspieszyła tempo wzrostu i rozpoczęła proces restrukturyzacji gospodarczej w latach 60 - tych.

2. Tajlandia, Indonezja, Malezja, Filipiny, Cypr, Jordania - II generacja w połowie lat 70 - tych.

3. Indie, Egipt, Argentyna, Chile - III generacja na przełomie lat 80 - tych.

Cechą wspólną tych trzech generacji krajów jest zastosowanie strategii rozwoju „ otwartego” składającego się z trzech faz: określenie możliwości specjalizacji eksportowej pod kątem potrzeb i wymagań rynków zagranicznych; ukształtowanie struktury produkcji według specjalizacji międzynarodowej, prowadzenie polityki ekspansji eksportowej.

Różnice w stosowaniu tej strategii polegają na tym, że I generacja krajów nowo uprzemysłowionych mogła w połowie 60 - tych lat rozpocząć ekspansję eksportową od specjalizacji w produkcji (której inni jeszcze nie wytwarzali), natomiast III generacja krajów musiała się skoncentrować na konkurencji jakościowej.

71. Wymień formy promocji eksportu w krajach nowo uprzemysłowionych

Wśród narzędzi promocji eksportu (przy zachowaniu nie zmienionych celów polityki eksportowej, obejmujących rozwój inwestycji i produkcji proeksportowej, kreowanie postępu technicznego a także ograniczenia w rozwoju eksportu na rynkach międzynarodowych) krajów nowo uprzemysłowionych stosowanych przez kraje I generacji znalazły się metody pośredniego i bezpośredniego oddziaływania państwa. Trzecia generacja krajów nowo uprzemysłowionych w coraz szerszym zakresie liberalizuje eksport, ograniczając interwencjonalizm państwa co najmniej do metod pośredniego oddziaływania. Kraje nowo uprzemysłowione zwiększają także stopniowo dostęp do swoich rynków wewnętrznych. Dopuszczają one na własny rynek surowce, paliwa i materiały importowane oraz wyroby konsumenckie a także kapitał zagraniczny w formie inwestycji bezpośrednich.

72. Jakie były etapy zagranicznej polityki ekonomicznej krajów nowo uprzemysłowionych

I generacja krajów nowo uprzemysłowionych koncentrowała się na rozwoju przemysłu przetwórczego (maszynowego i artykułów konsumpcji), natomiast III generacja zasadniczą uwagę kierowała na rozwój tych dziedzin przemysłu przetwórczego, które decydują o postępie technicznym (komputery, automatyka).

Etapy strategii rozwoju „otwartego”

Analiza potrzeb i mo- Kształtowanie struktury Polityka ekspansji

żliwości gospodarki produkcji w kraju wg. eksportowej

światowej, określenie specjalizacji miedzy-

możliwości specjali- narodowej

zacji eksportowej.

ETAP I ETAP II ETAP III

W kolejnych generacjach krajów nowo uprzemysłowionych strategia ta podlegała zmianom, które były spowodowane zmieniającymi się warunkami konkurencji na rynku światowym.

73. Czy istnieje możliwość powtórzenia drogi krajów nowo uprzemysłowionych

Kraje te dokonały awansu ale nie jest możliwe powtórzenie tej drogi.

74. Kogo zaliczany do krajów słabo rozwiniętych

Są to kraje, które spełniają określone parametry:

• mały udział przemysłu w dochodzie narodowym

• niskie tempo rozwoju gospodarczego

• duży przyrost ludzi

• mały dochód narodowy na jednego mieszkańca

• duże zadłużenie zagraniczne

• niska akumulacja wewnętrzna

• niski poziom spożycia zarówno towarów spożywczych jak i przemysłowych

• niska wydajność z hektara

Wyróżniamy 4 grupy tych krajów:

1. kraje najsłabiej rozwinięte

2. kraje naftowe I

3. kraje naftowe II

4. pozostałe kraje słabo rozwinięte

75. Co to są kraje najsłabiej rozwinięte gospodarczo

Jest ich około 50. Długość życia w tych krajach nie przekracza 45 lat; 1 lekarz przypada na 16 tysięcy osób; spożywa się poniżej 2000 kalorii dziennie. Do krajów najsłabiej rozwiniętych należą:

• 30 krajów afrykańskich

• 7 krajów azjatyckich

• reszta z innych kontynentów

Do tej pory nie ma koncepcji zagranicznej polityki ekonomicznej dla tych krajów.

Tempo rozwoju gospodarczego w tych krajach jest bliskie 0 ( w latach 60 - 70 = 0,8% rocznie; w ostatnich latach = 0,1% rocznie). Udział akumulacji nie przekracza 15%. Eksport obejmuje głównie płody rolne (banany, cytrusy, trzcina cukrowa) 90%, 10% wyroby rękodzieła. Import obejmuje: 60% wyroby przemysłowe a 40% żywność.

W większości krajów nie ma bogactw naturalnych a te które są zostały sprzedane korporacjom. Kraje te utrzymują się głównie z darowizn.

76. Czym wyróżniają się kraje naftowe w zakresie zagranicznej polityki ekonomicznej

Przez pojęcie krajów naftowych będziemy rozumieli kilkanaście państw czerpiących swoje główne dochody z produkcji i eksportu ropy naftowej. Większość z tych państw jest zrzeszona w OPEC (Arabia Saudyjska, Kuwejt, Irak, Iran, Indonezja, Nigeria, Ekwador, Libia, Algieria, Katar, Emiraty, Wenezuela, Gabon).

Z punktu widzenia prowadzenia polityki ekonomicznej w tym także zagranicznej polityki ekonomicznej państwa te dzielimy na dwie grupy:

• Kraje naftowe I (dochody z eksportu przewyższają możliwości inwestycyjne)

• Kraje naftowe II ( wyższe potrzeby inwestycyjne niż dochody z eksportu)

Zagraniczna polityka ekonomiczna krajów I jest zdeterminowana przez cele, narzędzia wewnętrznej polityki ekonomicznej. Bilans handlowy tych krajów jest wysoko dodatni natomiast bilans kapitałowy jest ujemny. Występuje także import zasobów pracy (przemysłu, gastronomii)

Kraje naftowe II cechuje ujemny bilans handlowy, ich dochody z eksportu ropy są nie satysfakcjonujące w stosunku do potrzeb importowych. Wynika to z mniejszego stosunku do przemysłu gospodarczego, rozmiarów eksportu, odmiennej struktury importu. Kraje te starają się w większym stopniu niż kraje I uniezależnić się od importu. Podstawę importu stanowią technologie dla przemysłu a także surowce i materiały do produkcji.

77. Jak pułapka zadłużenia determinuje zagraniczną politykę ekonomiczną krajów słabo rozwiniętych

78. Jak zmieniło się podejście MFW do oddłużenia krajów słabo rozwiniętych

79. Na czym polega plan Brady'ego

W latach osiemdziesiątych Bank Światowy został aktywnie zaangażowany w rozwiązywanie kryzysu zadłużania światowego. Uznano, że rozwiązanie kryzysu zadłużeniowego jest w większym stopniu strukturalnym problemem niż tylko koniecznością przywrócenia płynności finansowej przez poszczególne państwa. Plan Nicolasa Brady'ego zmierzał do redukcji zadłużenia a nie do restrykcji długu głównych dłużników. Bank Światowy miał przeznaczyć na ten cel ... mld USD , stawiając państwom dłużniczym warunki z zakresu polityki mikroekonomicznej. Państwem, które najbardziej z tego skorzystało był Meksyk. Plan Brady'ego wykazywał z jednej strony znaczenie skoordynowanej współpracy dwóch ponad narodowych instytucji finansowych.

80. Omów różnica między pierwszą i drugą radykalną transformacją systemową w Europie Środkowo - Wschodniej z punktu widzenia zagranicznej polityki ekonomicznej

Transformacja systemu w krajach Europy Środkowej i Wschodniej wystąpiła na początku lat czterdziestych i pięćdziesiątych

• gospodarka rynkowa została zastąpiona gospodarką centralnie planowaną

• podstawowym celem polityki wewnątrz ekonomicznej stała się maksymalizacja dochodu narodowego w ujęciu makroekonomicznym i długofalowym

• uprzemysłowienie

• nacjonalizacja własności prywatnej

• celem zagranicznej polityki ekonomicznej było utrzymanie importu niezbędnego do osiągnięcia głównego celu wewnętrznej polityki ekonomicznej. W zakres tego importu wchodziły przede wszystkim technologie oraz surowce i materiały do produkcji. Eksport zaś służył dostarczeniu dewiz na potrzeby importu niezbędnego (eksport nadwyżek). Wewnętrzna polityka ekonomiczna miała charakter autarkiczny.

• obowiązywał państwowy monopol handlu zagranicznego, gwarantował przedsiębiorstwom państwowym wyłączność eksportu i importu.

Transformacja zagranicznej polityki ekonomicznej została zapoczątkowana na przełomie osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych lat.

• głównym celem wewnętrznej polityki ekonomicznej stała się maksymalizacja dochodu narodowego w ujęciu bieżącym i mikroekonomicznym

• wzrosło znaczenie środków wewnętrznych (bezpośrednie inwestycje kapitałowe)

• miejsce centralnego planowania zajął mechanizm rynkowy

• własność prywatna

• podstawowym celem handlu zagranicznego stała się maksymalizacja korzyści bieżących, oparta na kompletnej przewadze relacji kraj - zagranica. Źródłem finansowania handlu zagranicznego stała się akumulacja własna przedsiębiorstw. Narzędziami zagranicznej polityki ekonomicznej stały się instrumenty właściwe gospodarce rynkowej (stopa procentowa, kurs walutowy), oraz narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej - taryfowe, para taryfowe i poza taryfowe.

---