WYBRANE ELEMENTY PRAWA KARNEGO I WYKROCZEŃ
OGÓLNA DEFINICJA PRZESTĘPSTWA
Art. 1.
§ 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.
§ 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.
§ 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.
Przestępstwo jest zachowaniem człowieka, które spełnia warunki pozwalające określić je jako czyn. Ten czyn narusza normę sankcjonowaną, przy braku okoliczności uzasadniających takie naruszenie, z uwagi na konflikt dóbr chronionych prawem. Jest zatem czynem bezprawnym. To naruszenie normy sankcjonowanej jest zagrożone przez ustawę sankcją karną. Jest więc czynem karalnym. Ten czyn karalny w jego indywidualnej ocenie jest społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy. Jest więc czynem karygodnym. Sprawcy tego czynu karalnego i karygodnego można przypisać winę. Jest to więc czyn zawiniony.
OGÓLNA DEFINICJA WYKROCZENIA
Wykroczenie to czyn społecznie szkodliwy zagrożony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia kara aresztu do 30 dni, ograniczenia wolności 1 miesiąca, grzywy do 5 000 zł lub nagany. Czyny o większym stopniu społecznego niebezpieczeństwa stanowią występki lub zbrodnie, które tworzą kategorie przestępstw. W odróżnieniu od przestępstw wykroczenia cechuje znacznie mniejszy ładunek społecznego niebezpieczeństwa, co wyrażają znacznie łagodniejsze sankcje. O odpowiedzialności za wykroczenia decydują te same elementy, które stanowią o istocie przestępstwa, a więc wina, bezprawność, ustawowe znamiona, zagrożenia karą. Wykroczenia karane są przede wszystkim przez kolegia do spraw wykroczeń, które działają przy sądach rejonowych.
PODZIAŁ PRZESTĘPSTW NA ZBRODNIE I WYSTĘPKIPOJĘCIE WINY UMYŚLNEJ I NIEUMYŚLNEJ
Art. 7 k.k.
§ 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.
§ 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo kara surowszą.
§ 3. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.
Art. 8 k.k.
Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi.
Art. 9 k.k.
§ 1. Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi.
§ 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał lub mógł przewidzieć.
§ 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od określonego następstwa
1. W Kodeksie karnym zostaje utrzymany podział przestępstw na dwie kategorie, tj. zbrodnie i występki. Kryterium podziału przestępstw na zbrodnie i występki ma charakter wyłącznie formalny i jest związany wyłącznie z ustawowym zagrożeniem karą. Ponieważ surowość ustawowego zagrożenia karą jest wynikiem rozpoznanego przez ustawodawcę stopnia społecznej szkodliwości związanego z daną kategorią zachowania, to merytoryczną podstawą podziału przestępstw na zbrodnie i występki jest abstrakcyjny (związany z określonym typem czynu zabronionego) stopień społecznej szkodliwości czynu. Zaszeregowanie przestępstw do kategorii zbrodni lub występków łączy się z szeregiem konsekwencji.
Zgodnie z art. 8 zbrodnię można popełnić tylko umyślnie, natomiast występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi. Zbrodnią nie może być też przestępstwo umyślno -nie umyślne (kwalifikowane przez nieumyślne następstwo - art. 9 § 3).
Zbrodnią jest czyn zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo kara surowszą. W kodeksie spotykamy zagrożenia właściwe dla zbrodni: karą pozbawienia wolności od lat 3 do lat 15, od lat 5 do lat 15 lub karą 25 lat, od lat 8 do lat 15 lub karą 25 lat albo karą dożywotniego pozbawienia wolności, od lat 12 do lat 15 lub karą 25 lat albo karą dożywotniego pozbawienia wolności.
Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc. Kryterium rozgraniczania występków od wykroczeń ma również charakter formalny i opiera się na ustawowym zagrożeniu, a nie na wymiarze kary. Zagrożenie grzywną musi przekraczać 30 stawek dziennych. Art. 33 § 1 k.k. obniża zagrożenie karą grzywny z 30 stawek na 10 stawek dziennych oraz przewiduje górną granicę zagrożenia karą grzywny do 360 stawek dziennych. Zagrożenie karą ograniczenia wolności w przypadku występku jest powyżej 3 miesięcy, zaś w pozbawienie wolności w przypadku występku, ma przekraczać miesiąc.
W wypadku występków spotykamy w kodeksie zagrożenia tylko karami nie izolacyjnymi, grzywną w alternatywie z karą ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do roku albo do lat 2, karą pozbawienia wolności do lat 3, od 3 miesięcy do lat 5, od 6 miesięcy do lat 8, od roku do lat 10 i od 2 lat do lat 12.
2. Wina jest to przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej i kontraktowej. Wina w odniesieniu do odpowiedzialności deliktowej ujmowana jest jako pojęcie złożone z dwóch elementów bezprawności (element obiektywny) oraz nagannego stosunku psychicznego sprawcy do podejmowanego działania (element subiektywny) . Ten ostatni element sprowadza się do analizy zachowania sprawcy z punktu widzenia dwóch stopni winy: 1) wina umyślna - czy ma on świadomość szkodliwych skutków swojego zachowania i zmierza do tego bezpośrednio (dolus directus) lub też co najmniej godzi się na ich wystąpienie (dolus ewentualis), 2) niedbalstwo (wina nieumyślna) - czy sprawca ma świadomość takich skutków, a bezpodstawnie przypuszcza, ze ich uniknie lub nie ma takiej świadomości choć mógł i powinien ją mieć.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCYCH ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNĄ
INSTYTUCJA OBRONY KONIECZNEJ INSTYTUCJA STANU WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI
Art. 25.
§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.
§ 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
§ 3. Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu.
Instytucja obrony koniecznej jest jednym z kontratypów ustawowych. Wyłączenie bezprawności z tytułu obrony koniecznej następuje gdy mamy do czynienia z zamachem o określonych cechach. Po pierwsze, zamach by uzasadniał prawo do obrony koniecznej musi być rzeczywisty, tzn., iż prawo do obrony koniecznej nie przysługuje gdy rzeczywiści występował, a był jedynie urojony. Zamach jest rzeczywisty, gdy niebezpieczeństwo tkwiące w zamachu ma charakter przedmiotowy, a nie podmiotowy. Po drugie, zamach musi być bezpośredni. Zamach jest bezpośredni, gdy stwarza niebezpieczeństwo w czasie, w którym podejmowane jest działanie obronne. Działanie obronne nie może być podjęte przed realizacją zamachu ( o którym „broniący się” wie, że wkrótce nastąpi), a także działania obronne nie mogą być podejmowane, gdy zamach się już skończył. W jednym i drugim przypadku tj. obrony przedwczesnej lub spóźnionej mamy do czynienia z tzw. ekscesem ekstensywnym, który stanowi o przekroczeniu granic obrony koniecznej. W takim przypadku nie może być mowy o wyłączeniu bezprawności. Czyn popełniony w warunkach przekroczenia granic obrony koniecznej jest przestępstwem przy możliwości zastosowania względem sprawcy instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary czy nawet odstąpienia od jej wymierzenia. Po trzecie, warunkiem podjęcia działań obronnych jest stwierdzenie, że zamach jest bezprawny. Obrona konieczna nie jest zatem dopuszczalna wobec tzw. działań prawnych. Są sytuacje, które konkretna osoba oceniać może jako zamach na jej dobra, jednak nie ma ona prawa podejmować obrony, gdy zamach nie ma cechy bezprawności. Gdy spełnione są wszystkie trzy warunki zamachu, broniącemu się przysługuje prawo obrony koniecznej, co oznacza, że zaatakowany nie musi uciekać przed zamachowcem, ale ma prawo przeciwstawić się temu zamachowi, nawet w taki sposób, że w wyniku jego obrony powstaną skutki, które w innych okolicznościach stanowiłyby przestępstwo. Przysługujące prawo do obrony nie może być jednak nadużywane. Wyraźnie na to wskazuje użycie w k.k. znamię obrona „konieczna”, a więc taka, która jest proporcjonalna i konieczna czyli wystarczająca do odparcia zamachu. Tak samo jest przy ekscesie ekstensywnym, tak i przy ekscesie intensywnym, tj. wtedy gdy obrona była niewspółmierna do zamachu, można zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. W kodeksie karnym z 1997 r. rozszerzono zakres okoliczności uzasadniających odstąpienie od wymierzenia kary przy przekroczeniu granic obrony koniecznej. Sąd odstępuje obligatoryjnie od wymierzenia kary, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okoliczności zamachu.
Art. 26.
§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.
§ 3. W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli sprawca poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste.
§ 5. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy z ciążących na sprawcy obowiązków tylko jeden może być spełniony.
Istotą stanu wyższej konieczności jest istnienie kolizji między dwoma dobrami prawnymi, wywołanej niebezpieczeństwem grożącym jednemu z tych dóbr, i które to niebezpieczeństwo można usunąć tylko poświęcając dobro drugie. Osoba znajdująca się w stanie wyższej konieczności stoi przed dylematem wyboru;
- zgody na szkodę grożącą jednemu dobru
albo
- odwrócenie tego niebezpieczeństwa poprzez zadanie szkody drugiemu dobru.
Reasumując - aby można było powiedzieć o zaistnieniu stanu wyższej konieczności muszą wystąpić następujące warunki:
Bezpośrednie istnienie niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru,
Chroniący się przed niebezpieczeństwem musi działać celem uchylenia tego niebezpieczeństwa,
Niebezpieczeństwa nie da się inaczej uniknąć,
Poświęcając jakieś dobro nie może mieć ono wartości większej od dobra ratowanego,
Aby na działającym nie ciążył szczególny obowiązek chronienia dobra nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste.
Przekroczenie granic stanu wyższej konieczności stanowi przestępstwo umyślne, ewentualnie nieumyślne, zależne od sytuacji. Ustawa liczy się jednak z anormalną sytuacją motywacyjną, ze stanem psychicznym osoby zagrożonej i daje możliwość złagodzenia kary lub odstąpienia od jej wymierzenia.
Najistotniejsza różnica między stanem wyższej konieczności a stanem obrony koniecznej polega na tym, że przy obronie koniecznej źródłem niebezpieczeństwa jest bezprawny zamach i w związku z tym obrona skierowana jest przeciwko napastnikowi, natomiast przy stanie wyższej konieczności pochodzenie niebezpieczeństwa jest obojętne, czynność zaś podejmowana w celu uchylenia niebezpieczeństwa zostaje skierowana przeciwko dobru „neutralnemu” tzn. dobru społecznemu lub dobru osoby nie naruszającej niczyjego prawa.
PRZYKŁAD:
Jeśli kasjer, któremu bandyta grozi rewolwerem obezwładnia napastnika zaskakującym ciosem i przekazuje go policji, działa w obronie koniecznej. Jeżeli zaś ten sam kasjer, ratując swoje życie wyjmuje pieniądze z kasy i oddaje napastnikowi, działa w stanie wyższej konieczności.
Art. 27.
§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu przeprowadzenia eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego, jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze, a oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu są zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy.
§ 2. Eksperyment jest niedopuszczalny bez zgody uczestnika, na którym jest przeprowadzany, należycie poinformowanego o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobieństwie ich powstania, jak również o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie na każdym jego etapie.
§ 3. Zasady i warunki dopuszczalności eksperymentu medycznego określa ustawa.
Uchylenie odpowiedzialności za czyn będący wynikiem eksperymentu jest możliwe pod spełnieniem następujących warunków które muszą być spełnione łącznie:
Musi mieć miejsce eksperyment o charakterze poznawczym, medycznym, technicznym lub ekonomicznym,
Z eksperymentem tym musi wiązać się spodziewana korzyść, która musi mieć istotne znaczenie poznawcze, medyczne, techniczne lub ekonomiczne.
Oczekiwane korzyści, celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu muszą być zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy.
Eksperyment musi odbywać się za zgodą osoby w nim uczestniczącej
Uczestnik eksperymentu musi być dokładnie poinformowany zarówno o spodziewanych korzyściach jak i o możliwych negatywnych skutkach eksperymentu.
Uczestnik musi być poinformowany o możliwościach odstąpienia od eksperymentu w każdym czasie jego trwania.
Jeśli eksperyment ma charakter medyczny musi nadto ściśle odpowiadać warunkom określonym w ustawie.
Art. 28.
§ 1. Nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię.
§ 2. Odpowiada na podstawie przepisu przewidującego łagodniejszą odpowiedzialność sprawca, który dopuszcza się czynu w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność
W artykule tym zostały przedstawione prawno karne konsekwencje popełnienia czynu zabronionego pod wpływem błędu, czyli w sytuacji kiedy istnieje niezgodność miedzy rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości sprawcy.
Art. 29.
Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 30.
Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Błąd co do bezprawności czynu
Błąd co do znamienia czynu pociąga za sobą z reguły nieświadomość bezprawności. Sprawca nie będąc świadom, ze realizuje zespół znamion czynu zabronionego, nie uświadamia sobie również bezprawności swego zachowania się.
PRZYKŁAD:
Myśliwy który strzela w czasie polowania do naganiacza (koń), będąc przekonany, że strzela do zwierzyny łownej.
Art. 31.
§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.
§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.
Artykuł ten określa prawno-karne konsekwencje popełnienia czynu zabronionego przez sprawcę będącego w stanie niepoczytalności częściowej lub całkowitej. Niepoczytalność ta polega na dwóch różnych stanach, tj.: sprawca nie rozpoznaje znaczenia popełnianego przez siebie czynu zabronionego lub sprawca rozpoznaje znaczenie swojego czynu ale nie jest w stanie pokierować swoim postępowaniem.
W konkretnym przypadku stan niepoczytalności może wynikać z jednej lub z drugiej przesłanki albo z obu łącznie.
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO ŻYCIU I ZDROWIU
Art. 148.
§ 1. Kto zabija człowieka,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 2. Kto zabija człowieka:
1) ze szczególnym okrucieństwem,
2) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,
3) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,
4) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo.
§ 4. Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 155. Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 156.
§ 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Zabójstwo jest przestępstwem, które może być popełnione tylko umyślnie. W przypadku nieumyślnego spowodowania śmierci człowieka mamy do czynienia z odpowiedzialnością z innego przepisu tj. art. 155 k.k., który przewiduje znacznie łagodniejszą sankcję niż ma to miejsce w odniesieniu do działań umyślnych. Przestępstwo opisane w art. 148 k.k. jest zbrodnią, karaną od 8 lat pozbawienia wolności do kary dożywotniego pobawienia wolności włącznie. Kodeks karny z 1997 r. wprowadził kwalifikowana postać zabójstwa ze szczególnym okrucieństwem, w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem, w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie, z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych oraz zabójstwa więcej niż jednej osoby jak i zabójstwa w warunkach szczególnej recydywy tj. gdy sprawca był już wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo. Te postacie zabójstwa zagrożone są karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 12 lat. Przepis art. 148 §4 k.k. przewiduje łagodniejszą odpowiedzialność wobec sprawcy, który dopuścił się tego czynu pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami. Ten stan potocznie często nazywany jest działaniem w afekcie. Kodeks karny przewiduje ochronę życia człowieka w kilku innych przepisach. W przypadku zmierzania bezpośrednio do popełniania przestępstwa zabójstwa, gdy jednak zamierzonego celu nie osiągnięto mamy do czynienia z usiłowaniem, które karane jest tak jak dokonanie. Gdy sprawca zamierzonego celu nie osiągnął lecz czynem swoim spowodował u ofiary np. ciężki uszczerbek na zdrowiu to odpowiada on za usiłowanie zabójstwa w zbiegu z ciężkim uszkodzeniem ciała. (§ 156 k.k.)
Nieco inaczej wygląda odpowiedzialność za dzieciobójstwo, tj.
Art. 149. Matka, która zabija noworodka pod wpływem silnego przeżycia związanego z przebiegiem porodu, znacznym zniekształceniem dziecka lub ze szczególnie trudną sytuacją osobistą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Łagodniejszej odpowiedzialności podlega każde zabójstwo noworodka, pod warunkiem, że działanie matki miało ścisły związek z przeżyciami związanymi z porodem lub było związane ze znacznym zniekształceniem dziecka albo też szczególnie trudna sytuacja osobistą matki.
Kolejne przepisy art. 152-154 dotyczą niedozwolonego przerywania ciąży.
Art. 152.
§ 1. Kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę z naruszeniem przepisów ustawy,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem przepisów ustawy lub ją do tego nakłania.
§ 3. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, gdy płód osiągnął zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 153.
§ 1. Kto stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa ciążę albo przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza kobietę ciężarną do przerwania ciąży, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, gdy płód osiągnął zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 154.
§ 1. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 1 lub 2 jest śmierć kobiety ciężarnej, sprawca, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 3 lub w art. 153 jest śmierć kobiety ciężarnej, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Art. 150.
§ 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
W prawie karnym jest uprzywilejowanym typem przestępstwa zabójstwa. Zabójstwo eutanatyczne jest zabójstwem z litości na żądanie pokrzywdzonego i te elementy stanowią o łagodniejszym traktowaniu sprawcy tego zabójstwa. Kodeks karny w art. 150 przewiduje odpowiedzialność karną względem tego kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego. Za taki czyn grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Skorzystanie z uprzywilejowanego typu przestępstwa zabójstwa możliwe jest tylko w przypadku łącznego występowania obu przesłanek łagodzących odpowiedzialność, a więc żądania i współczucia. Żądanie musi być stanowcze, wolne od jakiegokolwiek przymusu, a przede wszystkim wyrażone przez osobę poczytalną. Forma tego żądania nie jest skonkretyzowana, ale musi być na tyle czytelna i wyraźna by odbiorca jej był przekonany o życzeniu pokrzywdzonego. Współczucie również musi być uzasadnione. Chociaż ustawa nie precyzuje w jakiej sytuacji współczucie jest uzasadnione dla przyjęcia łagodniejszej kwalifikacji prawnej czynu to najczęściej uważa się, że duże cierpienie fizyczne i to połączone z niemożliwością przyniesienia ulgi uzasadniają kwalifikację z art. 150 k.k.
Kolejny przepis to:
Art. 161.
§ 1. Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną osobę na takie zarażenie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, wiedząc, że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie taką chorobą,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Przepis ten dotyczy odpowiedzialności za zarażenie chorobą. Poprzedni Kodeks Karny w tym przepisie odnosił się wyłącznie do chorób wenerycznych. W nowym Kodeksie Karnym wprowadzona została odpowiedzialność za świadome zarażenie wirusem HIV. Przepis ten traktuje także o odpowiedzialności za zarażenie chorobami zakaźnymi, nieuleczalnymi i zagrażającymi życiu. Ponadto w odniesieniu do wszystkich tych zagrożeń została wprowadzona generalna zasada, że przestępstwo narażenia na zakażenie ww. chorobami podlega ściganiu na wniosek osoby pokrzywdzonej.
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO WOLNOŚCI
Art. 189.
§ 1. Kto pozbawia człowieka wolności,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli pozbawienie wolności trwało dłużej niż 7 dni lub łączyło się ze szczególnym udręczeniem, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Przedmiotem ochrony w tym art. jest wolność rozumiana w sensie fizycznym. Istota czynu polega na wytworzeniu takiego stanu, w czasie którego pokrzywdzony nie ma swobody poruszania się. Przestępstwo może być popełnione przez działanie (np. związanie, zamkniecie) jak i przez zaniechanie (nie zwolnienie zatrzymanego we właściwym czasie).
Przedmiotem przestępstwa, które jest trwałe, materialne i umyślne może być każdy.
Art. 190.
§ 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Przedmiotem ochrony w określeniu typu czynu zabronionego z art. 190 § 1 jest wolność człowieka przed obawą popełnienia przestępstwa na jego szkodę lub szkodę osoby mu najbliższej. W przepisie tym chronione jest więc poczucie bezpieczeństwa jednostki. Przestępstwo określone w art. 190 § 1 może być popełnione przez każdego, ma wiec charakter powszechny.
Zachowania realizujące znamiona przestępstwa określonego w tym artykule polega na grożeniu innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby jej najbliższej. Groźba jest oddziaływaniem na psychikę drugiej osoby przez przedstawienie zagrożonemu zła, które go spotyka ze strony grożącego albo innej osoby, na której zachowanie grożący ma wpływ. Najczęściej zło to ma spotkać osobę zagrożoną w momencie niewypełnienia żądań grożącego. Możliwa jest także groźba, której celem jest wywołanie u zagrożonego stanu obawy przed spełnieniem groźby.
Treścią groźby musi być zapowiedź popełnienia przestępstwa, a wiec czynu bezprawnego.
Art. 191.
§ 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Realizacja czynu zabronionego opisanego w art. 191 polega na użyciu wobec osoby poszkodowanej przemocy albo groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, niezgodnego z jej wolą.
Przestępstwo to ma charakter formalny, skutek nie należy do jego znamion. Jest to przestępstwo kierunkowe. Uważa się je za dokonane z chwila zastosowania przez sprawce przemocy lub groźby bezprawnej, choćby pokrzywdzony jej nie uległ.
Strona podmiotowa polega na umyślności w zamiarze bezpośrednim.
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO MIENIU
Art. 278.
§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
§ 5. Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.
W grupie przestępstw przeciwko mieniu kradzież jest typowa i najczęściej spotykaną postacią zaboru. Przestępstwo to polega na zabraniu cudzej rzeczy ruchomej w celu przywłaszczenia. Warunkiem jest aby sprawca działał w celu trwałego pozbawienia właściciela możliwości dysponowania mieniem. Kradzież jest dokonana w chwili zaboru i objęcia władztwa nad rzeczą. Dalsze postępowanie sprawcy i losy zabranej rzeczy dla istoty przestępstwa są nieistotne. Sprawca może daną rzecz porzucić lub obdarować nią inna osobę.
rzecz ruchoma - to każda rzecz przedstawiająca wartość materialną, dająca się przeliczyć na pieniądze i mogąca być przedmiotem obrotu. Rzeczą ruchomą jest także pieniądz, dokument upoważniający do otrzymania sumy pieniężnej, karta magnetyczna, prąd elektryczny, itp.
rzecz cudza - tzn. stanowiąca czyjąś własność i znajdująca się w czyimś posiadaniu, nie będąca własnością sprawcy. Ochronie polega zarówno prawo własności jak i posiadania.
Art. 279.
§ 1. Kto kradnie z włamaniem,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli kradzież z włamaniem popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Włamanie to kwalifikowana postać kradzieży. Polega na zaborze cudzej rzeczy ruchomej w celu przywłaszczenia po uprzednim usunięciu zabezpieczeń pomieszczenia, w którym kradziona rzecz się znajduje.
Orzecznictwo Sadu Najwyższego szeroko rozumie pojęcie włamania. Jest nim np. przepiłowanie kłódki, krat, uszkodzenie zamków, wyłamanie okien, otwieranie drzwi wytrychem lub dorobionym kluczem, złamanie szyfru zamaka, itp.
Art. 280.
§ 1. Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 2. Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
Rozbój jest przestępstwem skierowanym przeciwko osobie i przeciwko mieniu. Jego istota polega na zabraniu cudzej rzeczy ruchomej w celu przywłaszczenia przy zastosowaniu szczególnego sposobu działania. Działanie może polegać na użyciu przemocy wobec osoby pod groźba jej natychmiastowego użycia lub doprowadzeniu osoby do stanu nieprzytomności lub bezbronności.
Użyte pojęcia oznaczają:
użycie przemocy wobec osoby - to bezpośrednie zastosowanie gwałtu na osobie, siły fizycznej obezwładniającej pokrzywdzonego w stopniu, który umożliwi mu przeciwdziałanie zaborowi rzeczy.
grożąc natychmiastowym jej użyciem - oznacza zapowiedź niezwłocznego podjęcia działań wyrażających przemoc. Groźby mogą być nie tylko słowne, lecz wynikać z określonego zachowania się sprawców. Dla istoty przestępstwa nie jest ważne czy sprawca ma zamiar spełnić swoja groźbę. Wystarczy, że zostanie spełniona.
doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności - tzn. do sytuacji, w której pokrzywdzony nie jest w stanie przeciwstawić się zaborowi rzeczy z powodu odurzenia go alkoholem, narkotykami, itp.
stan bezbronności - oznacza np. obezwładnienia przy pomocy środków farmakologicznych, zamknięcie w piwnicy, itp.
inny, podobnie niebezpieczny przedmiot - taki, który z uwagi na swoje właściwości stwarza niebezpieczeństwo śmierci człowieka, np. siekiera, łom, utłuczona butelka, kij baseballowy, itp.
środek obezwładniający - miotacz gazowy, paralizator, itd.
Art. 281.
Kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, używa przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Kradzież rozbójnicza - to postać kradzieży kwalifikowana z uwagi na to, że sprawca używa przemocy wobec osoby (groźba użycia), albo doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, aby utrzymać się w posiadaniu zabranej rzeczy. Pod pojęciem „bezpośrednio” należy rozumieć zastanie sprawcy na miejscu dokonanej kradzieży lub w czasie pościgu bezpośrednio po niej. Przestępstwo może być popełnione wyłącznie w zamiarze bezpośrednim.
Art. 282.
Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą, groźbą zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do zaprzestania działalności gospodarczej,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Wymuszenie rozbójnicze to przestępstwo skierowane przeciwko mieniu a jednocześnie przeciwko osobie. Polega na zmuszeniu innej osoby za pomocą przemocy, groźby - do rozporządzania własnym lub cudzym mieniem. Celem działania sprawcy jest więc osiągnięcie korzyści majątkowej. Przestępstwo ma charakter materialny. Jego skutkiem jest rozporządzenie mieniem, niekoniecznie natychmiastowe po wyrażeniu groźby. Rozporządzenie może nastąpić w terminie późniejszym. Przestępstwo należy uważać za dokonane w chwili rozporządzenia mieniem. Przykładem wymuszenia rozbójniczego może być wypłacenie okupu za cenę uprowadzonego dziecka.
Art. 283.
W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w art. 279 § 1, art. 280 § 1 lub w art. 281 lub 282, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 284.
§ 1. Kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi lub przywłaszczenia rzeczy znalezionej, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli przywłaszczenie nastąpiło na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Przywłaszczenie oznacza bezprawne włączenie przez sprawcę cudzej rzeczy ruchomej do swojego majątku oraz rozporządzania nią jak własną bez zamiaru zwrócenia jej właścicielowi (dot. także prawa majątkowego). Przywłaszczenie różni się tym od kradzieży, że do jego znamion nie należy zabór, ponieważ sprawca wszedł w posiadanie tej rzeczy w inny sposób, np. została mu użyczona, powierzona, itp.
Zamiar przywłaszczenia może się wyrazić w odmowie zwrotu rzeczy, zaprzeczeniu jej otrzymania, przerobienia, itp.
Art. 285.
§ 1. Kto, włączając się do urządzenia telekomunikacyjnego, uruchamia na cudzy rachunek impulsy telefoniczne, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
W tym artykule mowa jest o przestępstwie podłączenia się do urządzenia telekomunikacyjnego i uruchomieniu impulsów telefonicznych na cudzy rachunek. Korzystanie z telefonu wbrew woli abonenta przez pracownika ochrony po zamknięciu biura nie wypełnia dyspozycji tego przepisu (automat bez żetonu także nie)
Art. 286.
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Oszustwo, polega na wprowadzeniu w błąd, wyzyskaniu błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. W wyniku takiego działania sprawcy musi nastąpić niekorzystne rozporządzenie mieniem przez pokrzywdzonego. Najczęstsze zachowania się polegające na oszustwie to, np. podawanie się z inkasenta i odebranie pieniędzy od pokrzywdzonego, dokonanie oszukańczej transakcji z dzieckiem albo niepoczytalnym, itp.
Art. 287.
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przesyłanie informacji lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy zapis na komputerowym nośniku informacji,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Jeżeli oszustwo popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Oszustwo komputerowe to kolejny typ przestępstwa przeciwko mieniu. Do typowych form przestępstw komputerowych należą np.: manipulowanie danymi, programami i wynikami. Manipulacja danymi polega na wprowadzeniu nieprawdziwych danych w celu osiągnięcia korzyści majątkowych. Manipulacja wynikiem polega na m.in. przestępczym wykorzystaniu bankomatów poprzez np. fałszowanie danych na pasku magnetycznym karty.
Art. 288.
§ 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto przerywa lub uszkadza kabel podmorski albo narusza przepisy obowiązujące przy zakładaniu lub naprawie takiego kabla.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 289.
§ 1. Kto zabiera w celu krótkotrwałego użycia cudzy pojazd mechaniczny,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 pokonuje zabezpieczenie pojazdu przed jego użyciem przez osobę nieupoważnioną, pojazd stanowi mienie znacznej wartości albo sprawca następnie porzuca pojazd w stanie uszkodzonym lub w takich okolicznościach, że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia pojazdu albo jego części lub zawartości,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono używając przemocy lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. W wypadkach określonych w § 1-3 sąd może wymierzyć grzywnę obok kary pozbawienia wolności.
§ 5. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 290.
§ 1. Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie,
podlega odpowiedzialności jak za kradzież.
§ 2. W razie skazania za wyrąb drzewa albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego, sąd orzeka na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w wysokości podwójnej wartości drzewa.
orzeczenia
Art. 291.
§ 1. Kto rzecz uzyskaną za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 292.
§ 1. Kto rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. W wypadku znacznej wartości rzeczy, o której mowa w § 1, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 293.
§ 1. Przepisy art. 291 i 292 stosuje się odpowiednio do programu komputerowego.
§ 2. Sąd może orzec przepadek rzeczy określonej w § 1 oraz w art. 291 i 292, chociażby nie stanowiła ona własności sprawcy.
Art. 294.
§ 1. Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 278 § 1 lub 2, art. 284 § 1 lub 2, art. 285 § 1, art. 286 § 1, art. 287 § 1, art. 288 § 1 lub 3, lub w art. 291 § 1, w stosunku do mienia znacznej wartości,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Tej samej karze podlega sprawca, który dopuszcza się przestępstwa wymienionego w § 1 w stosunku do dobra o szczególnym znaczeniu dla kultury.
Art. 295.
§ 1. Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 278, 284-289, 291, 292 lub 294, który dobrowolnie naprawił szkodę w całości albo zwrócił pojazd lub rzecz mającą szczególne znaczenie dla kultury w stanie nieuszkodzonym, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
§ 2. Wobec sprawcy przestępstwa wymienionego w § 1, który dobrowolnie naprawił szkodę w znacznej części, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. od 288 do 295 traktują wszystkie o przestępstwach przeciwko mieniu. Sama ich treść tłumaczy ich zastosowanie.
WYKROCZENIA PRZECIWKO MIENIU
Wykroczenia przeciwko mieniu ustawodawca opisał w rozdziale XVI k.w. (Ustawa z dn. 20 maja 1971 roku, Dz. U. nr 12, 114 z późniejszymi zmianami).
Przepisy maja zapewnić ochronę prawa własności i innych praw podmiotowych osób fizycznych i prawnych. W stosunku do niektórych wykroczeń zawartych w tym rozdziale tzn.
Art. 119
§ 1. Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 250 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo są karalne.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 dopuścił się go na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.
§ 4. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1, można orzec obowiązek zapłaty równowartości ukradzionego lub przywłaszczonego mienia, jeżeli szkoda nie została naprawiona.
Art. 120.
§ 1. Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie albo kradnie lub przywłaszcza sobie z lasu drzewo wyrąbane lub powalone, jeżeli wartość drzewa nie przekracza 75 złotych podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Usiłowanie oraz podżeganie i pomocnictwo są karalne.
§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 orzeka się nawiązkę w wysokości podwójnej wartości wyrąbanego, ukradzionego lub przywłaszczonego drzewa, a ponadto, jeżeli ukradzione lub przywłaszczone drzewo nie zostało odebrane, orzeka się obowiązek zapłaty jego równowartości.
Art. 121.
§ 1. Kto, pomimo nie uiszczenia dwukrotnie nałożonej na niego kary pieniężnej określonej w taryfie, po raz trzeci w ciągu roku bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza przejazd koleją lub innym środkiem lokomocji, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza pożywienie lub napój w zakładzie żywienia zbiorowego, przejazd środkiem lokomocji należącym do przedsiębiorstwa nie dysponującego karami pieniężnymi określonymi w taryfie, wstęp na imprezę artystyczną, rozrywkową lub sportową, działanie automatu lub inne podobne świadczenie, o którym wie, że jest płatne.
§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 2 można orzec obowiązek zapłaty równowartości wyłudzonego mienia.
Art. 122.
§ 1. Kto nabywa mienie wiedząc o tym, że pochodzi ono z kradzieży lub z przywłaszczenia, lub pomaga do jego zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej mienie to przyjmuje lub pomaga do jego ukrycia, jeżeli wartość mienia nie przekracza 250 złotych, a gdy chodzi o mienie określone w art. 120 § 1, jeżeli wartość nie przekracza 75 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Kto nabywa mienie, o którym na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że zostało uzyskane za pomocą kradzieży lub przywłaszczenia, lub pomaga do jego zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej mienie to przyjmuje lub pomaga do jego ukrycia, jeżeli wartość mienia nie przekracza 250 złotych, a gdy chodzi o mienie określone w art. 120 § 1, jeżeli wartość nie przekracza 75 złotych, podlega karze grzywny do 1.500 złotych albo karze nagany.
§ 3. Usiłowanie wykroczenia określonego w §1 oraz podżeganie do niego i pomocnictwo są karalne.
Art. 123.
§ 1. Kto z nie należącego do niego ogrodu bezprawnie zabiera w nieznacznej ilości owoce, warzywa lub kwiaty,
podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.
§ 2. Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.
§ 3. W razie popełnienia wykroczenia można orzec nawiązkę do wysokości 50 złotych.
Art. 124.
§ 1. Kto cudzą rzecz umyślnie niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, jeżeli szkoda nie przekracza 250 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo są karalne.
§ 3. Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.
§ 4. W razie popełnienia wykroczenia można orzec obowiązek zapłaty równowartości wyrządzonej szkody lub obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.
Art. 125.
Kto w ciągu dwóch tygodni od dnia znalezienia cudzej rzeczy albo przybłąkania się cudzego zwierzęcia nie zawiadomi o tym organu Policji lub innego organu państwowego albo w inny właściwy sposób nie poszukuje posiadacza,
podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.
Art. 126.
§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia, przywłaszcza sobie albo umyślnie niszczy lub uszkadza cudzą rzecz przedstawiającą wartość niemajątkową,
podlega karze grzywny albo karze nagany.
§ 2. Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.
Art. 127.
§ 1. Kto samowolnie używa cudzej rzeczy ruchomej,
podlega karze grzywny albo nagany.
§ 2. Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.
Art. 128.
§ 1. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej urządza grę hazardową albo użycza do niej środków lub pomieszczenia,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Pieniądze i inne przedmioty służące do gry podlegają przepadkowi, choćby nie stanowiły własności sprawcy.
Art. 129.
§ 1. Kto:
1) wyrabia, posiada lub nabywa wytrychy, jeżeli nie trudni się zawodem, w którym są one potrzebne;
2) dostarcza wytrychów osobie nie trudniącej się takim zawodem;
3) wyrabia, posiada lub nabywa klucze do cudzego domu, mieszkania lub innego pomieszczenia albo schowania bez zezwolenia osoby uprawnionej lub organu administracji,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto wyrabia, posiada lub nabywa narzędzia przeznaczone do dokonywania kradzieży albo kto dostarcza takich narzędzi innym osobom.
§ 3. Wytrychy, klucze lub narzędzia podlegają przepadkowi, choćby nie stanowiły własności sprawcy.
Art. 130.
§ 1. Przepisów art. 119, 120, 122, i 124 nie stosuje się:
1) (skreślony),
2) jeżeli przedmiotem czynu jest broń, amunicja, materiały lub przyrządy wybuchowe.
§ 2. Przepisu art. 119 nie stosuje się, jeżeli sprawca popełnia kradzież z włamaniem.
§ 3. Przepisów art. 119 i 120 nie stosuje się, jeżeli sprawca używa gwałtu na osobie albo grozi jego natychmiastowym użyciem, aby utrzymać się w posiadaniu zabranego mienia, a gdy chodzi o zabranie innej osobie mienia w celu przywłaszczenia, także wtedy, gdy sprawca doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności.
Art. 131.
Przepisy art. 119, 122 i 124 stosuje się również w razie popełnienia wykroczenia za granicą.
Przepisy Kodeksu Wykroczeń niejednokrotnie mają swoje odpowiedniki w przepisach Kodeksu Karnego. Kryterium, które pozwala na odróżnienie wykroczenia od przestępstwa, zasadniczo określone jest liczbowo, tzn. wartością szkody, która przy wykroczeniu nie może przekraczać 250 zł (przy drobnej kradzieży drzewa z lasu zgodnie z art. 120, granicą tą jest kwota 75 zł).
W sposobie ustalania wartości skradzionego lub przywłaszczonego mienia Sąd Najwyższy uznał, ze wartość tego mienia powinna być ustalona na podstawie obiektywnych dowodów, np. cenniki, zeznania świadków, opinie biegłych.
WYBRANE ELEMENTY PRAWA KARNEGO PROCESOWEGO
PRAWA I OBOWIĄZKI ŚWIADKA
Art. 177.
§ 1. Każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania.
§ 2. Świadka, który nie może się stawić na wezwanie z powodu choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody, można przesłuchać w miejscu jego pobytu.
Art. 178.
Nie wolno przesłuchiwać jako świadków:
1) obrońcy co do faktów, o których dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę,
2) duchownego co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi.
Art. 179.
§ 1. Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej mogą być przesłuchane co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, tylko po zwolnieniu tych osób od obowiązku zachowania tajemnicy przez uprawniony organ przełożony.
§ 2. Zwolnienia wolno odmówić tylko wtedy, gdyby złożenie zeznania wyrządzić mogło poważną szkodę państwu.
§ 3. Sąd lub prokurator może zwrócić się do właściwego naczelnego organu administracji rządowej o zwolnienie świadka od obowiązku zachowania tajemnicy.
Art. 180.
§ 1. Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy służbowej lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji mogą odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba że sąd lub prokurator zwolni te osoby od obowiązku zachowania tajemnicy.
§ 2. Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy adwokackiej, lekarskiej lub dziennikarskiej mogą być przesłuchane co do faktów objętych tą tajemnicą tylko wtedy, gdy to jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu. O przesłuchaniu lub zezwoleniu na przesłuchanie decyduje sąd. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.
§ 3. Zwolnienie dziennikarza od obowiązku zachowania tajemnicy nie może dotyczyć danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również identyfikację osób udzielających informacji opublikowanych lub przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nie ujawnianie powyższych danych.
§ 4. Przepisu § 3 nie stosuje się, jeżeli informacja dotyczy przestępstwa, o którym mowa w art. 240 § 1 Kodeksu karnego.
§ 5. Odmowa przez dziennikarza ujawnienia danych, o których mowa w § 3, nie uchyla jego odpowiedzialności za przestępstwo, którego dopuścił się publikując informację.
Art. 181.
§ 1. W wypadkach przewidzianych w art. 179 i 180 sąd przesłuchuje taką osobę na rozprawie z wyłączeniem jawności.
§ 2. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, sposób przechowywania protokołów zeznań obejmujących okoliczności, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy państwowej, służbowej albo związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji.
Art. 182.
§ 1. Osoba najbliższa dla oskarżonego może odmówić zeznań.
§ 2. Prawo odmowy zeznań trwa mimo ustania małżeństwa lub przysposobienia.
§ 3. Prawo odmowy zeznań przysługuje także świadkowi, który w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem.
Art. 183.
§ 1. Świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub wykroczenie.
§ 2. Świadek może żądać, aby przesłuchano go na rozprawie z wyłączeniem jawności, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub osobę dla niego najbliższą.
Art. 184.
§ 1. Jeżeli zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej, sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może wydać postanowienie o zachowaniu w tajemnicy danych osobowych świadka.
§ 2. W razie wydania postanowienia, o którym mowa w § 1, dane osobowe świadka pozostają wyłącznie do wiadomości sądu i prokuratora, a gdy zachodzi konieczność - również funkcjonariusza Policji prowadzącego postępowanie. Protokoły zeznań świadka wolno udostępniać oskarżonemu lub obrońcy tylko w sposób uniemożliwiający ujawnienie tożsamości świadka.
§ 3. Świadka przesłuchuje prokurator, a także sąd, który może zlecić wykonanie tej czynności sędziemu wyznaczonemu ze swojego składu - w miejscu i w sposób zapewniający zachowanie w tajemnicy tożsamości świadka.
§ 4. Przesłuchanie świadka z udziałem oskarżonego lub obrońcy może być przeprowadzone tylko w takich warunkach, które wyłączają możliwość ujawnienia tożsamości świadka.
§ 5. Na postanowienie w sprawie zachowania w tajemnicy danych osobowych świadka oskarżonemu przysługuje w terminie 3 dni zażalenie. Zażalenie na postanowienie prokuratora rozstrzyga sąd właściwy do rozpoznania sprawy. Postępowanie dotyczące zażalenia jest objęte tajemnicą. W razie uwzględnienia zażalenia protokół przesłuchania świadka podlega zniszczeniu; o zniszczeniu protokołu należy uczynić wzmiankę w aktach sprawy.
§ 6. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia:
1) warunki techniczne przesłuchania świadka, którego dane osobowe podlegają zachowaniu w tajemnicy,
2) sposób sporządzania, przechowywania i udostępniania protokołów zeznań zawierających wiadomości o świadku, którego dane osobowe podlegają zachowaniu w tajemnicy, a także dopuszczalny sposób powoływania się na takie zeznania w orzeczeniach i pismach procesowych.
Art. 185.
Można zwolnić od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania osobę pozostającą z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym, jeżeli osoba taka
Art. 186.
§ 1. Jeżeli osoba uprawniona do odmowy złożenia zeznania albo zwolniona od tego na podstawie art. 185 oświadczy nie później niż przed rozpoczęciem pierwszego zeznania na rozprawie przed sądem pierwszej instancji, że chce z tego prawa skorzystać, poprzednio złożone zeznanie tej osoby nie może ani służyć za dowód, ani być odtworzone.
§ 2. Sporządzone w postępowaniu karnym protokoły oględzin ciała podlegają ujawnieniu na rozprawie, choćby osoba poddana oględzinom odmówiła wyjaśnień lub zeznań albo została od nich zwolniona na podstawie art. 182 lub art. 185.
Art. 187.
§ 1. Przyrzeczenie od świadka może odebrać tylko sąd lub sędzia wyznaczony.
§ 2. Świadek składa przyrzeczenie przed rozpoczęciem zeznań.
§ 3. Można odstąpić od odebrania przyrzeczenia od świadka, jeżeli obecne strony nie sprzeciwiają się temu.
Art. 188.
§ 1. Świadek składa przyrzeczenie powtarzając za sędzią słowa: "Świadomy znaczenia moich słów i odpowiedzialności przed prawem przyrzekam uroczyście, że będą mówił szczerą prawdę, niczego nie ukrywając z tego, co mi jest wiadome".
§ 2. W czasie składania przyrzeczenia wszyscy, nie wyłączając sędziów, stoją.
§ 3. Osoby nieme i głuche składają przyrzeczenie przez podpisanie tekstu przyrzeczenia.
§ 4. Świadkowi, który w danej sprawie składał już przyrzeczenie, sąd przypomina je przy przesłuchaniu, chyba że uzna za potrzebne ponowne odebranie przyrzeczenia.
Art. 189.
Nie odbiera się przyrzeczenia:
1) od osób, które nie ukończyły 17 lat,
2) gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że świadek z powodu zaburzeń psychicznych nie zdaje sobie należycie sprawy ze znaczenia przyrzeczenia,
3) gdy świadek jest osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa będącego przedmiotem postępowania lub pozostającego w ścisłym związku z czynem stanowiącym przedmiot postępowania albo gdy za to przestępstwo został skazany,
4) gdy świadek był prawomocnie skazany za fałszywe zeznanie lub oskarżenie.
orzeczenia
Art. 190.
§ 1. Przed rozpoczęciem przesłuchania należy uprzedzić świadka o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy.
§ 2. W postępowaniu przygotowawczym świadek podpisuje oświadczenie, że został uprzedzony o tej odpowiedzialności.
Art. 191.
§ 1. Przesłuchanie rozpoczyna się od zapytania świadka o imię, nazwisko, wiek, zajęcie, miejsce zamieszkania, karalność za fałszywe zeznanie lub oskarżenie oraz stosunek do stron.
§ 2. Świadka należy uprzedzić o treści art. 182, a o treści art. 183 oraz art. 185, jeżeli ujawnią się okoliczności objęte tymi przepisami.
§ 3. Jeżeli zachodzi uzasadniona obawa użycia przemocy lub groźby bezprawnej wobec świadka lub osoby najbliższej w związku z jego czynnościami, może on zastrzec dane dotyczące miejsca zamieszkania do wyłącznej wiadomości prokuratora lub sądu. Pisma procesowe doręcza się wówczas do instytucji, w której świadek jest zatrudniony, lub na inny wskazany przez niego adres.
Art. 192.
§ 1. Jeżeli karalność czynu zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego, nie może on sprzeciwić się oględzinom i badaniom nie połączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie leczniczym.
§ 2. Jeżeli istnieje wątpliwość co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń, sąd lub prokurator może zarządzić przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa, a świadek nie może się temu sprzeciwić.
§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się do osób, które odmówiły zeznań lub zostały od nich zwolnione na podstawie art. 182 § 1 i 2 lub art. 185.
§ 4. Dla celów dowodowych można również świadka, za jego zgodą, poddać oględzinom ciała i badaniu lekarskiemu lub psychologicznemu.
Podstawowe obowiązki świadka:
każdy, kto został powołany na świadka ma obowiązek stawić się w wyznaczonym miejscu i czasie, celem złożenia zeznań;
świadek powinien zachować tajemnicę państwową, chyba, że zostanie zwolniony z tego obowiązku przez uprawniony organ przełożony (na wniosek sądu lub prokuratora zwolnienia dokonuje właściwy naczelny organ administracji rządowej);
osoby, które zostały zobowiązane do zachowania tajemnicy służbowej lub zawodowej, mają obowiązek zachować tą tajemnicę dopóki sąd lub prokurator nie uwolni świadka od tego nakazu.
Prawa świadka:
świadek ma prawo do przesłuchania w miejscu pobytu, jeżeli nie może stawić się na wezwanie z powodu choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody;
w charakterze świadka nie wolno przesłuchiwać:
obrońcy, co do faktów, o których dowiedział się w czasie udzielania porady prawnej,
osoby duchownej co do faktów, o których dowiedziała się w czasie spowiedzi,
osoba najbliższa dla oskarżonego ma prawo odmówienia zeznań (po ustaniu małżeństwa lub przysposobienia także);
osoba może odmówić zeznań, jeżeli w innej toczącej się sprawie oskarżona jest o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem;
świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli uważa, że udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub wykroczenie;
świadek ma prawo żądać, aby był przesłuchany z wyłączeniem jawności, jeżeli zeznania mogłyby narazić na hańbę jego lub osobę dla niego najbliższą;
świadek ma prawo do zachowania danych osobowych w tajemnicy, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa bezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności lub mienia w znacznych rozmiarach;
świadek może zostać zwolniony od złożenia zeznań lub odpowiedzi na pytania, jeżeli pozostaje z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym, jeżeli wnosi o takie zwolnienie.
UPRAWNIENIA POKRZYWDZONEGO
Art. 49.
§ 1. Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo.
§ 2. Pokrzywdzonym może być także instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej.
§ 3. Za pokrzywdzonego uważa się zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył szkodę wyrządzoną pokrzywdzonemu przez przestępstwo lub jest zobowiązany do jej pokrycia.
§ 4. W sprawach o przestępstwa, którymi wyrządzono szkodę w mieniu instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, jeżeli nie działa organ pokrzywdzonej instytucji, prawa pokrzywdzonego mogą wykonywać organy kontroli państwowej, które w zakresie swojego działania ujawniły przestępstwo lub wystąpiły o wszczęcie postępowania.
Art. 50.
W postępowaniu sądowym z uprawnień pokrzywdzonego określonych w art. 53 i 62 nie może korzystać osoba występująca w tej samej sprawie w charakterze oskarżonego, z wyjątkiem przewidzianym w art. 497 i 498 § 3.
Art. 51.
§ 1. Za pokrzywdzonego, który nie jest osobą fizyczną, czynności procesowych dokonuje organ uprawniony do działania w jego imieniu.
§ 2. Jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni albo ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo, prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje.
Art. 52.
W razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe, a w wypadku ich braku lub nie ujawnienia - prokurator.
Uprawnienia pokrzywdzonego:
jeżeli pokrzywdzonym nie jest osoba fizyczna, czynności procesowe wykonuje organ uprawniony w jego imieniu;
za pokrzywdzonego, który jest małoletni lub ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy lub inna osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje;
jeżeli pokrzywdzony umiera, prawa które mu przysługiwały mogą wykonywać osoby najbliższe lub prokurator.
UJĘCIE OSOBY
Art. 243.
§ 1. Każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości.
§ 2. Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji.
Każdy ma prawo ująć sprawcę na gorącym uczynku zdarzenia (przestępstwa) lub w bezpośrednim pościgu, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości. Zatrzymany ma prawo do niezwłocznego kontaktu z adwokatem. Zatrzymany ma prawo złożyć zażalenie do sądu domagając się zbadania zasadności i legalności zatrzymania oraz prawidłowości jego wykonania. Zażalenie sąd rejonowy rozpatruje niezwłocznie.
SPOŁECZNY PRAWNY OBOWIĄZEK POWIADOMIENIA O PRZESTĘPSTWIE ŚCIGANYM Z URZĘDU
Art. 304.
§ 1. Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Przepis art. 191 § 3 stosuje się odpowiednio.
§ 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.
§ 3. Zawiadomienie o przestępstwie, co do którego prowadzenie śledztwa jest obowiązkowe, lub własne dane świadczące o popełnieniu takiego przestępstwa Policja przekazuje wraz z zebranymi materiałami niezwłocznie prokuratorowi.
Każda osoba, która weszła w posiadanie informacji o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym policję lub prokuratora. Jeżeli osoba ta obawia się przemocy lub groźby bezprawnej ma prawo zastrzec dane dotyczące miejsca zamieszkania do wyłącznej wiadomości prokuratora lub sądu. Korespondencja procesowa może być dostarczana pod inny wskazany adres. Wszystkie instytucje państwowe lub samorządowe, które w związku z prowadzoną działalnością powzięły informację o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, mają obowiązek powiadomić o tym policję lub prokuratora. Ponadto mają obowiązek wykonać lub zarządzić wykonanie niezbędnych czynności mających na celu zabezpieczenie śladów i dowodów przestępstwa do chwili przybycia na miejsce zdarzenia organów ścigania.
WYBRANE ELEMENTY PRAWA PRACY
POJĘCIE PRACOWNIKA
Art. 2.
Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Pojecie o ściśle wyznaczonym znaczeniu normatywnym obejmujące osoby pozostające w stosunku pracy, niezależnie od podstawy jego nawiązania (umowa o pracę, powołanie, wybór, mianowanie, spółdzielcza umowa o pracę). Pracownikiem może być każda osoba fizyczna, która ukończyła 18 lat. Dopuszczalne jest także zatrudnienie młodocianych, tj. osób w wieku od 15 do 18 lat, pod warunkiem:
ukończenia szkoły podstawowej;
przedstawienia świadectwa lekarskiego stwierdzającego, że praca danego rodzaju nie zagraża jego zdrowiu.
Osoby te powinny być zatrudnione na podstawie umowy, w celu przygotowania zawodowego, chyba że wykażą się posiadaniem nabytych już kwalifikacji zawodowych. W drodze wyjątku może być zatrudniona w celu nauki zawodu, za zgoda przedstawiciela ustawowego, osoba w wieku powyżej 14 lat, a przed ukończeniem 15 lat, pod warunkiem ukończenia szkoły podstawowej i przedstawienia pozytywnej opinii psychologicznej oraz świadectwa lekarskiego (rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. W sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnienie młodocianych, którzy nie ukończyli szkoły podstawowej oraz osób nie mających 15 lat, które ukończyły szkołę podstawową). Z powyższego wynika, że zdolność do czynności prawnych w zakresie stosunku pracy jest ujęta szeroko.
Art. 3.
Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.
Pracodawca to jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Należy dodać, że w niektórych, pozakodeksowych aktach prawnych definicje pracodawcy występują w nieco innym kontekście znaczeniowym (np. w ustawie o organizacjach pracodawców). Wg art. pojęcie pracodawcy obejmuje osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, jeżeli posiadają zdolność zatrudnienia pracowników. Co do osób fizycznych to przepisy nie ustanawiają żadnych specjalnych wymogów uzyskania statusu pracodawcy. Może to być każda osoba fizyczna, nawet pozbawiona lub ograniczona w zdolności do czynności prawnych, ale w takim wypadku przy zaciąganiu zobowiązań będzie reprezentowana zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego. Osoby prawne, np. przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, spółki z.o.o., spółki akcyjne, i in. dokonują czynności prawnych w zakresie stosunku pracy poprzez swoje organy statutowe. Natomiast, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej mogą zostać uznane za pracodawców pod warunkiem wyposażenia je w prawo samodzielnego nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy. Status taki maja np. urzędy państwowe i samorządowe. Na gruncie kodeksu pracy należy wyraźnie odróżnić pojęcie „zakładu pracy” jako wyodrębnionej organizacyjnie placówki zatrudnienia będącej miejscem wykonywania pracy.
UMOWA O PRACĘ
Art. 22. § 1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.
§ 2. Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Na warunkach określonych w dziale dziewiątym pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła 18 lat.
§ 3. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać.
Art. 231. § 1. W razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy, z zastrzeżeniem przepisów § 5.
§ 2. Za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy, powstałe przed przejściem części zakładu pracy na innego pracodawcę, dotychczasowy i nowy pracodawca odpowiadają solidarnie.
§ 3. O przejściu zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i wynikających z tego skutkach dla przejmowanych pracowników w zakresie ich stosunków pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracowników na piśmie, w terminie poprzedzającym dokonanie tych zmian.
§ 4. W terminie jednego miesiąca od zawiadomienia przewidzianego w § 3 pracownik może bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie powoduje dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
§ 5. Pracodawca, z dniem przejęcia zakładu pracy lub jego części, jest obowiązany zaproponować nowe warunki pracy i płacy pracownikom świadczącym dotychczas pracę na innej podstawie niż umowa o pracę oraz wskazać termin, nie krótszy niż 7 dni, do którego pracownicy mogą złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia proponowanych warunków. W razie nieuzgodnienia nowych warunków pracy i płacy dotychczasowy stosunek pracy rozwiązuje się z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia, liczonego od dnia, w którym pracownik złożył oświadczenie o odmowie przyjęcia proponowanych warunków, lub od dnia, do którego mógł złożyć takie oświadczenie. Przepis § 4 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.
UMOWA O PRACĘ - ZAWARCIE , ROZWIĄZANIE, WYGAŚNIECIE
Art. 25.
§ 1. Umowę o pracę zawiera się na czas nie określony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy.
§ 2. Każda z umów, o których mowa w § 1, może być poprzedzona umową o pracę na okres próbny, nie przekraczający 3 miesięcy.
Art. 25^1. Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nie określony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła jednego miesiąca.
orzeczenia
tezy z piśmiennictwa
Art. 26. Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono - w dniu zawarcia umowy.
tezy z piśmiennictwa
Art. 30. § 1. Umowa o pracę rozwiązuje się:
1) na mocy porozumienia stron,
2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),
3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia),
4) z upływem czasu, na który była zawarta,
5) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.
§ 2. Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z upływem tego okresu, a przed jego upływem może być rozwiązana za wypowiedzeniem.
§ 21. Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.
§ 3. Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie.
§ 4. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.
§ 5. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem
Art. 32. § 1. Każda ze stron może rozwiązać za wypowiedzeniem umowę o pracę zawartą na:
1) okres próbny,
2) (skreślony),
3) czas nie określony.
§ 2. Rozwiązanie umowy o pracę następuje z upływem okresu wypowiedzenia.
Art. 33. Przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
Art. 34. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:
1) 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
2) 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
3) 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
Art. 36.
§ 1. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Art. 37.
§ 1. W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
§ 2. Wymiar zwolnienia wynosi:
1) 2 dni robocze - w okresie wypowiedzenia nie przekraczającego 1 miesiąca,
2) 3 dni robocze - w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia na podstawie art. 361 § 1.
Art. 52.
§ 1. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:
1) ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
2) popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
§ 2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.
Art. 53.
§ 1. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:
1) jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
a) dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;
2) w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.
§ 2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem - w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną - w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku.
§ 3. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.
Art. 63.
Umowa o pracę wygasa w przypadkach określonych w kodeksie oraz w przepisach szczególnych.
Art. 631
§ 1. Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa.
§ 2. Prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. W razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku.
Art. 632.
§ 1. Z dniem śmierci pracodawcy umowy o pracę z pracownikami wygasają, z zastrzeżeniem przepisu § 3.
§ 2. Pracownikowi, którego umowa o pracę wygasła z przyczyn określonych w § 1, przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a w przypadku zawarcia umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
§ 3. Przepis § 1 nie ma zastosowania w razie przejęcia pracownika przez nowego pracodawcę na zasadach określonych w art. 231.
Art. 94.
Pracodawca jest obowiązany w szczególności:
1) zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami,
2) organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy,
3) (skreślony),
4) zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
5) terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie,
6) ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
7) stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły zawodowej lub szkoły wyższej warunki sprzyjające przystosowaniu się do należytego wykonywania pracy,
8) zaspokajać w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników,
9) stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich pracy,
9a) prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników,
10) wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Art. 97.
§ 1. W związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy. Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą.
§ 2. W świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie pracy zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Na żądanie pracownika w świadectwie pracy należy podać także informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.
§ 21. Pracownik może w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi przysługuje, w ciągu 7 dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do sądu pracy.
§ 3. Jeżeli z orzeczenia sądu pracy wynika, że rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy nastąpiło z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu w tym trybie umów o pracę, pracodawca jest obowiązany zamieścić w świadectwie pracy informację, że rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę.
§ 4. Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółową treść świadectwa pracy oraz sposób i tryb jego wydawania i prostowania.
Art. 100.
§ 1. Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.
§ 2. Pracownik jest obowiązany w szczególności:
1) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,
2) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,
3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych,
4) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
5) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,
6) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Art. 114.
Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w przepisach niniejszego rozdziału.
Art. 115.
Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.
Art. 166.
Część urlopu nie wykorzystaną z powodu:
1) czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
2) odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
3) odbywania ćwiczeń wojskowych albo przeszkolenia wojskowego przez czas do 3 miesięcy,
4) urlopu macierzyńskiego pracodawca jest obowiązany udzielić w terminie późniejszym.
Art. 117.
§ 1. Pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia.
§ 2. Pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.
Art. 118.
W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych.
Art. 119.
Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.
Art. 121.
§ 1. Jeżeli naprawienie szkody następuje na podstawie ugody pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, wysokość odszkodowania może być obniżona, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności stopnia winy pracownika i jego stosunku do obowiązków pracowniczych.
§ 2. Przy uwzględnieniu okoliczności wymienionych w § 1 wysokość odszkodowania może być także obniżona przez sąd pracy; dotyczy to również przypadku, gdy naprawienie szkody następuje na podstawie ugody sądowej. orzeczenia
Art. 1211.
§ 1. W razie niewykonania ugody przez pracownika, podlega ona wykonaniu w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, po nadaniu jej klauzuli wykonalności przez sąd pracy.
§ 2. Sąd pracy odmówi nadania klauzuli wykonalności ugodzie, jeżeli ustali, że jest ona sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
Art. 122. Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.
Art. 124.
§ 1. Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:
1) pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,
2) narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.
§ 2. Pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione w § 1, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się.
§ 3. Od odpowiedzialności określonej w § 1 i 2 pracownik może się uwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek nie zapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.
Art. 125.
§ 1. Na zasadach określonych w art. 124 pracownicy mogą przyjąć wspólną odpowiedzialność materialną za mienie powierzone im łącznie z obowiązkiem wyliczenia się. Podstawą łącznego powierzenia mienia jest umowa o współodpowiedzialności materialnej, zawarta na piśmie przez pracowników z pracodawcą.
§ 2. Pracownicy ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną odpowiadają w częściach określonych w umowie. Jednakże w razie ustalenia, że szkoda w całości lub w części została spowodowana przez niektórych pracowników, za całość szkody lub za stosowną jej część odpowiadają tylko sprawcy szkody.
Art. 211.
Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:
1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
2) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
3) dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,
4) stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,
5) poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
6) niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,
7) współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Art. 262. § 1. Spory o roszczenia ze stosunku pracy rozstrzygają:
1) sądy pracy - stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych oraz
2) sądy pracy i ubezpieczeń społecznych - stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów wojewódzkich,
zwane sądami pracy.
§ 2. Nie podlegają właściwości sądów pracy spory dotyczące:
1) ustanawiania nowych warunków pracy i płacy,
2) stosowania norm pracy,
3) pomieszczeń w hotelach pracowniczych.
§ 3. Zasady tworzenia sądów pracy, organizację i tryb postępowania przed tymi sądami regulują odrębne przepisy.
Art. 263.
§ 1. Postępowanie w sprawach o roszczenia pracownika ze stosunku pracy jest wolne od opłat sądowych.
§ 2. Wydatki związane z czynnościami podejmowanymi w toku postępowania, o których mowa w § 1, ponosi tymczasowo Skarb Państwa.
§ 3. Sąd pracy w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji rozstrzyga o tych wydatkach, stosując odpowiednio przepisy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, z tym że obciążenie pracownika tymi wydatkami może nastąpić w wypadkach szczególnie uzasadnionych.
Art. 264. § 1. Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę.
§ 2. Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.
§ 3. Żądanie nawiązania umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy.
orzeczenia
tezy z piśmiennictwa
Art. 265.
§ 1. Jeżeli pracownik nie dokonał - bez swojej winy - w terminie czynności, o których mowa w art. 97 § 21 i w art. 264, sąd pracy na jego wniosek postanowi przywrócenie uchybionego terminu.
§ 2. Wniosek o przywrócenie terminu wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. We wniosku należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu.
WYBRANE ELEMENTY PSYCHOLOGII
SPOSTRZEGANIE - CHARAKTER BODŹCA, TLO LUB OTOCZENIE, WPŁYW UCZUĆ OSOBISTYCH, NASTAWIENIA, POPĘDY.
Spostrzeganie to subiektywny proces odzwierciedlenia w naszej świadomości, na podstawie docierających do niej bodźców zmysłowych, obrazu otaczającego nas świata. Człowiek spostrzega za pomocą wzroku, słuchu, węchu, smaku i dotyku. Postrzeganie jest zazwyczaj wynikiem współdziałania wielu organów zmysłowych, z których zazwyczaj najważniejszą role odgrywają wzrok i słuch. Duże znaczenie ma aktualny stan psychiki, na który składają się uprzednia wiedza i doświadczenie, osobiste uczucia, popędy i cele. Niekiedy obserwując jakiś proces lub zdarzenie jesteśmy gotowi przysiąc, że jesteśmy w stanie odtworzyć dokładnie sytuacje lub zdarzenie którego byliśmy świadkami. Badania psychologiczne dowodzą ze umysł człowieka jest tak niedoskonały, że nie jest w stanie dokładnie odtworzyć zdarzenia. Sytuacja taka wynika zarówno z fizycznej niedoskonałości procesów percepcyjnych, jak również ze zjawiska określanego przez psychologów mianem subiektywności spostrzegania. Procesy percepcyjne zachodzące w ludzkiej świadomości następują pod wpływem bodźców docierających, z otoczenia odbieranych za pomocą narządów zmysłu. Procesy te nie są dokładnie znane ze względu na fizyczne ograniczenia organizmu jak i osobiste nastawienia. Oprócz zniekształceń wynikających z fizycznych braków ludzkiego organizmu, występują również te uzależnione od tzw. subiektywności spostrzegania. Zjawisko to warunkuje sposób w jaki spostrzegamy każdą obecna sytuacje, gdyż zależy od uprzednich sensorycznych doświadczeń. Jeżeli mamy częstą styczność z określonym zjawiskiem, to kolejne doświadczenie tego samego typu odbieramy w kategoriach uprzedniego. Oprócz indywidualnych doświadczeń na nasza percepcje maja wpływ także doświadczenia innych ludzi, które poprzez przekaz międzyosobowy zniekształcają nasze spostrzeganie. Dlatego tez jednym z zadań agenta ochrony zabezpieczającym miejsce zdarzenia jest powstrzymanie świadków od wymienienia poglądów na jego temat, gdyż pod wpływem opinii innych może dojść do zniekształcenia faktycznego przebiegu zajścia. Zniekształcenia spostrzegana wynikają z charakteru bodźca i jego otoczenia. Niezwykle ważnym elementem zniekształceń są nasze osobiste uczucia, nastawienia, popędy i cele. Świadkowie pobudzeni emocjonalnie są wysoce niewiarygodni. Powyżej opisane zniekształcenia percepcyjne są warunkowane emocjami, czyli reakcjami afektywnymi o znaku ujemnym bądź dodatnim charakteryzującymi się pobudzeniem wewnętrznym i wywołującymi zmiany w zachowaniu.
Wyróżniamy 7 stanów emocjonalnych:
- Gniew (agresje)
- Radość (uniesienie)
- Strach
- Miłość
- Zadowolenie
- Zdumienie
- Obrzydzenie (wstręt)
Każda z powyżej wymienionych emocji działa na nasz organizm w dwojaki sposób:
działa na nasz stan psychiki, jak również na poziomie wegetatywno-somatycznym, wywołującym określone reakcje somatyczno- ruchowe.
ZAPAMIETYWANIE Pamięć to magazynowanie spostrzeżeń z którymi mamy do czynienia na co dzień.
Magazynowanie to nie odbywa się jednak na zasadach składowania, a jest jednocześnie obróbka zebranych informacji, które modyfikują nasze zachowanie. Najkrócej rzecz ujmując, można zdefiniować pamięć jako posiadana aktualnie wiedze na temat przeszłych zdarzeń i doświadczeń.
Pamięć może przejawiać się w kilku formach, które w psychologii określamy rodzajami pamięci.
- rozpoznawanie
- przypominanie
- odtwarzanie
- działanie nawykowe
BUDOWA PORTRETU PAMIECIOWEGO
Podstawa technik obserwacyjnych, jest zapamiętywanie poszczególnych elementów obrazu w ten sposób aby nawet pełne późniejsze ich odtworzenie dawało możliwość choć ich częściowej identyfikacji. Dlatego tez należy pamiętać aby schemat który postrzegany był lokowany w naszej świadomości w myśl zasady od ogółu do szczegółu. Dlatego tez jeżeli obserwujemy napastnika na miejscu zdarzenia powinniśmy starać się zapamiętać:
- wzrost
- postawę ciała
- sposób poruszania się
- kształt twarzy
- rysy twarzy
- kolor i kształt oczu, nosa i ust
- znaki szczególne (biżuterię ubranie i fason butów)
Podobna zasada obowiązuje przy obserwacji pojazdu.
Powyższy opis jest tylko szczątkową instrukcją zachowania się w sytuacji kiedy zachodzi konieczność efektywnej obserwacji.
PIERWSZA POMOC PRZEDLEKARSKA
Każdego dnia w kolizjach samochodowych, katastrofach przemysłowych giną ludzie lub ponoszą uszczerbek na zdrowiu, prowadzący nierzadko do trwałego kalectwa. Coraz częściej pomocy wymagają ofiary ataków terrorystycznych, postrzeleń celowych uszkodzeń samochodów i innych oddziaływań przestępczych.
Gdyby w odpowiednim momencie , w odpowiednim miejscu i odpowiednimi środkami udzielono pomocy, tragiczne ich następstwa byłyby nieporównywalnie mniej groźne.
Istota pierwszej pomocy zawiera się w umiejętności skutecznego niesienia pomocy poszkodowanym , a nie w likwidacji przesłanek prowadzących do wypadków czy nieszczęśliwych zdarzeń. Jest to po prostu łagodzenie następstw i skutków, ograniczenie ich negatywnych konsekwencji.
Należy pamiętać ,że nawet przy najsprawniejszym działaniu zawodowych służb ratowniczych trzeba wielu minut , aby dotarły one na miejsce zdarzenia.
Pierwsza pomoc jest to zespół czynności mających na celu ratowanie życia , zabezpieczenie powstałych na skutek wypadku lub innego zdarzenia uszkodzeń ciała, niedopuszczenie do pogorszenia stanu poszkodowanego oraz wezwanie fachowej pomocy medycznej.
Obowiązkiem moralnym każdego obywatela jest udzielenie pomocy każdemu , kto jej potrzebuje. Mówi o tym art.162 kk. ( „ Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia , ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie udzieli pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”).
Każdy z nas może znaleźć się w takiej sytuacji, w której od niego będzie zależało nie tylko zdrowie, lecz i życie drugiego człowieka .
Według opinii lekarzy uczestniczących w ratowaniu osób poszkodowanych w wypadkach, gdyby przed przybyciem ekip medycznych wykonano proste zabiegi , nie bylibyśmy świadkami tak tragicznych następstw tych wypadków. Najgorsza w takiej sytuacji jest bezradność.
Znajomość podstawowych zasad pierwszej pomocy oraz chęć udzielenia jej pomogą opanować zdenerwowanie , umożliwią rzeczową ocenę sytuacji, a także ułatwią rozpoznanie zagrożenia.
PODSTAWOWE ZASADY UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY
Co 5-6 minut dochodzi w Polsce do wypadku samochodowego, a niespełna co godzinę do wypadku na budowach lub w rolnictwie.
Pomocy należy udzielać w sposób przemyślany i rozważny. Każde postępowanie powinno być sprawne , a spontaniczność w takich działaniach musi być ograniczona do minimum.
Działanie ratownika ma miejsce w sytuacji stresu , psychicznego obciążenia, często w trudnych sytuacjach zewnętrznych. Odporność na negatywne bodźce zewnętrzne jest podstawą sukcesu.
Każdy udzielający pomocy powinien, po chwili krótkiego zastanowienia , ustalić plan działania, aby uniknąć błędów oraz ułatwić sobie wykonywanie czynności ratowniczych.
Te działania będą obejmować :
dbałość o bezpieczeństwo własne ;
dbałość o bezpieczeństwo innych( nie można dopuścić ,by liczba osób poszkodowanych przez nierozważne działania zwiększyła się);
wezwanie fachowej pomocy medycznej;
wezwanie ( w razie potrzeby) innych służb pomocniczych , np. straży pożarnej , pogotowia energetycznego czy policji;
dokonanie stanu poszkodowanego( obecność plam krwi, nienaturalne ułożenie kończyn) oraz sprawdzenie podstawowych czynności życiowych, takich jak : przytomność, reakcje na bodźce zewnętrzne( głos, dotyk ) oraz kontrola tętna na tętnicy szyjnej.
Niezwykle ważnym elementem w ratowaniu ludzkiego życia jest umiejętność pośredniego masażu serca. Warto pamiętać o podstawowej zasadzie: nie wolno wykonywać masażu na pracującym sercu , może to bowiem doprowadzić do jego zatrzymania.
Przestrzegając wymienionych zasad należy uwzględnić kolejne:
kontrolę oddechu;
jeśli u poszkodowanego stwierdzimy oddech i tętno, a jest on nieprzytomny, dokonujemy szybkiego badania wstępnego w celu ustalenia ewentualnych obrażeń ciała;
po wykluczeniu urazów osobę nieprzytomną układamy w pozycji bocznej ustalonej, okrywamy, co 2-3 minuty kontrolujemy tętno i oddech;
w przypadku stwierdzenia braku świadomości , tętna i oddechu natychmiast przystępujemy do czynności reanimacyjnych, tj. sztucznego oddychania i pośredniego masażu serca.
Podczas prowadzenia takich zabiegów należy pamiętać , iż na rozpoczęcie akcji ratunkowej mamy niespełna 4 minuty , po upływie bowiem tego czasu ( od chwili zatrzymania akcji serca ) następuje obumieranie komórek mózgowych.
Osoba u której nastąpiło zatrzymanie krążenia ma jeszcze szansę na ratunek. Jeżeli w ciągu kilku minut ktoś w sposób prawidłowy mu pomoże to da mu szansę przeżyć .
Podobnie przy zatrzymaniu oddechu ( po kilku minutach bezdechu dochodzi do zatrzymania pracy serca).
Jeżeli na miejscu zdarzenia jest większa liczba osób poszkodowanych , musimy przeprowadzić selekcję rannych pod względem doznanych urazów .
Przyjęto następującą kolejność i zakres udzielania pierwszej pomocy:
ostre zaburzenia krążeniowo - oddechowe ( brak tętna i oddechu - reanimacja);
krwotoki - zahamowanie opatrunkiem uciskowym;
zapobieganie rozwojowi wstrząsu ( okrycie osoby poszkodowanej, rozmowa, w razie potrzeby zastosowanie pozycji przeciwwstrząsowej , nadzór nad czynnościami życiowymi);
w stosunku do osoby nieprzytomnej - ułożenie jej w pozycji bocznej ustalonej;
- złamania i pozostałe urazy;
Przy większej liczbie osób interesujemy się najpierw tymi, które nie dają oznak życia ( może to świadczyć o największym stopniu zagrożenia życia.
ZABIEGI REANIMACYJNE
- są to czynności przywracania podstawowych funkcji życiowych- oddychania i krążenia ( akcji serca). Ich stosowanie oparte jest o stosunkowo prosty schemat działania oparty o zasadę : pytanie - badanie - stwierdzenie -działanie.
Po pierwsze oceniamy przytomność chorego .( Przytomność to reakcja chorego na bodźce zewnętrzne.)
Jeżeli osoba ma otwarte oczy ,mruga nimi, rozgląda się wokół, mówi ( bez względu na to co mówi)- to na pewno jest przytomna.
Jeżeli ma oczy zamknięte- zadajemy jej pytanie „ co panu dolega, co się dzieje?” lub prosimy o spełnienie prostego polecenia - jeżeli odpowie na nasze pytanie , spełni polecenie ,to na pewno jest przytomna.
Jeżeli osoba nie reaguje na to co zrobiliśmy możemy delikatnie sprawdzić czy zareaguje na bodziec bólowy( np. uciśnięcie na płatek ucha)- jeżeli zareaguje to na pewno jest przytomna.
Jeżeli osoba jest przytomna to na pewno oddycha i ma akcję serca. Nie wymaga zabiegów reanimacyjnych (sztucznego oddychania czy masażu serca).
Jeżeli pacjent jest nieprzytomny to natychmiast sprawdzamy czy oddycha. Pochylamy się nad nim przybliżając swoje ucho do jego ust i nosa, sprawdzamy czy wyczuwamy oddech.
Patrzymy na jego klatkę piersiową i orientujemy się czy widzimy ruchy oddechowe. Układamy dłoń na jego nadbrzuszu i sprawdzamy czy wyczuwamy ruchy przepony ( u niektórych osób dominuje oddech przeponą - ruchy klatki piersiowej mogą być niewidoczne .
Jeżeli widzimy i czujemy regularne oddychanie , to przyjmujemy ,że osoba ma na pewno akcję serca. Taki chory też nie wymaga zabiegów reanimacyjnych.
Oczywiście bezwzględnie wzywamy pomoc medyczną. Do czasu jej przybycia układamy chorego na boku w tzw. pozycji bezpiecznej i obserwujemy go czy w dalszym ciągu oddycha.
Układając osobę w pozycji bezpiecznej :
klękamy z jednej strony chorego;
jego rękę, która jest bliżej nas wsuwamy pod jego pośladek;
jego nogę, która jest bliżej nas zginamy w kolanie i wsuwamy stopę pod drugie kolano;
chwytamy mocno za nadgarstek i udo, te które są dalej od nas i energicznie pociągamy chorego na siebie tak ,aby ułożył się na boku;
dłoń ręki , która znalazła się na górze wsuwamy choremu pod twarz - równocześnie delikatnie odginamy jego głowę ku tyłowi;
W takiej pozycji chory może bezpiecznie dotrwać do przyjazdu pogotowia .
Po stwierdzeniu ,że chory nie oddycha , rozpoczynamy bezpośrednie zabiegi reanimacyjne.
Cechami charakterystycznymi bezdechu są przede wszystkim niewyczuwalny przepływ powietrza przez nos i usta oraz niewyczuwalne ruchu klatki piersiowej i powłok brzusznych. Czasem występuje sine zabarwienie skóry warg i paznokci.
Gdy stwierdzimy takie objawy musimy dokonać wyboru odpowiedniej metody sztucznego oddychania i po wykonaniu podstawowych czynności przygotowawczych niezwłocznie przystąpić do sztucznego oddychania .
Najskuteczniejszymi metodami wykonywania sztucznego oddychania są metody usta- nos oraz usta- usta , polegające na wdmuchiwaniu poszkodowanemu powietrza wydechowego ratownika .
Przystępując do sztucznego oddychania układamy osobę na wznak w bezpiecznym miejscu , na równym i twardym podłożu .Klękamy na wysokości jej barków , sprawdzamy zawartość jamy ustnej udrażniając drogi oddechowe.
W przypadku braku oddechu wykonujemy dwa wdmuchnięcia do ust lub nosa poszkodowanego( zwane także „oddechami życia”) i sprawdzamy tętno nad tętnicami szyjnymi.
Jeżeli tętno jest zachowane, powtarzamy dwa wdmuchnięcia , po czym wykonujemy sztuczne oddychanie z częstotliwością około 12 wdmuchnięć w ciągu minuty.
Przy braku tętna rozpoczynamy pośredni masaż serca.
Wykonując oddech zastępczy metodą „ usta- nos” ,odchyla się płynnie głowę poszkodowanego do tyłu, a ręką przytrzymującą żuchwę zamyka się szczelnie jego usta. Trzeba otworzyć szeroko swoje usta i wykonać wdech ( nieco głębszy niż normalnie). Należy szczelnie obejmując nos ratowanego wdmuchiwać powietrze do płuc i obserwować klatkę piersiową ( powinna się unieść) .
Faza wydechu rozpoczyna się w momencie odjęcia ust ratownika od nosa poszkodowanego i zwolnienia nacisku na żuchwę ( klatka piersiowa powinna opaść ).
Wdmuchiwania powietrza nie powinny być zbyt gwałtowne , ponieważ powietrze może trafić do żołądka zamiast do płuc.
Napełnienie powietrzem żołądka jest bardzo niebezpieczne . Może spowodować wydostanie się powietrza wraz z treścią żołądkową na zewnątrz.
Należy pamiętać aby wolno wdmuchiwać powietrze, w ilości nieco tylko większej niż przy normalnym oddechu.
Przy zastosowaniu metody „usta- usta” trzeba odchylić głowę osoby nieprzytomnej , kładąc jedną rękę na jej czole , a palce drugiej pod podbródkiem . Kciukiem i palcem wskazującym ręki położonej na czole należy zacisnąć nozdrza ratowanego.
Muszą one pozostać zamknięte w trakcie wprowadzania powietrza przez usta. W przeciwnym razie wdmuchiwane powietrze wydostanie się nosem , nie napełniając płuc. Otwieramy szeroko usta szczelnie obejmując usta ratowanego i wdmuchujemy powoli powietrze do jego ust.
Uniesienie klatki piersiowej świadczy o tym, że powietrze dotarło do płuc i wdmuchniecie było skuteczne . Następnie unosimy swoje usta na około 5 cm od ust ratowanego. Umożliwi to samorzutny wydech z płuc ratowanego i sprawi , że klatka piersiowa opadnie . W tym czasie wykonuje się kolejny wdech i przygotowuje do następnego wdmuchnięcia .
Częstotliwość wdmuchnięć powinna wynosić około 10-12 w ciągu minuty, w przybliżeniu 1 oddech w ciągu 5 sekund .
W przypadku podejrzenia uszkodzenia kręgosłupa, drogi oddechowe udrażnia się poprzez wysunięcie oraz przywiedzenie żuchwy ( podciągając głowę do tyłu bez jej odginania ) u poszkodowanego leżącego na wznak.
Pośredni masaż serca.
Połączenie techniki sztucznego oddychania i pośredniego masażu serca nosi nazwę resuscytacji krążeniowo oddechowej (RKO) .
Aby wykonać pośredni masaż serca , poszkodowanego trzeba ułożyć na wznak na równym i twardym podłożu .
Klękamy na wysokości klatki piersiowej i wyszukujemy miejsce nacisku.
Właściwy punkt nacisku znajduje się około 2-3 palce powyżej dolnego końca mostka . błędne ustalenie ucisku jest prawie zawsze przyczyną dodatkowych uszkodzeń.
Zbyt niski ucisk może spowodować odłamanie wyrostka mieczykowatego mostka , który z kolei może uszkodzić narządy brzuszne ( wątrobą, śledzionę). Ucisk wywierany bocznie , może spowodować złamanie żeber i w efekcie uszkodzenie wątroby, śledziony, płuca .
Zbyt wysokie uciskanie spowoduje uszkodzenie mostka i serca.
Na wybranym miejscu należy ułożyć podstawę dłoni wzdłuż mostka . Palce powinny być odgięte ku górze , by nie dotykać nimi klatki piersiowej . Druga dłoń uciskając grzbiet dolnej ręki w okolicy nadgarstka , wzmacnia siłę nacisku. Palce obu dłoni należy spleść i odwieść ku górze.
To ułożenie gwarantuje, że ucisk będzie wywierany wyłącznie w pożądanym miejscu .
Następnie pochylamy się nad poszkodowanym tak ,aby ramiona znajdowały się bezpośrednio nad miejscem ucisku.
Ramiona powinny być wyprostowane , rąk nie ugina się w łokciach .
Wskazane jest wysokie ułożenie nóg poszkodowanego w czasie masażu serca( ułatwia to krążenia).
Siła nacisku i częstotliwość są uzależnione od wieku poszkodowanego. U osoby dorosłej trzeba ucisnąć mostek na głębokość około 4-5 cm, z częstotliwością około 80-100 ucisków na minutę.
W czasie masażu nie wolno odrywać dłoni od ciała poszkodowanego.
Resuscytację krążeniowo- oddechową rozpoczynamy zawsze od udrożnienia dróg oddechowych, wykonania dwóch oddechów , sprawdzenia tętna i wykonania kolejnych dwóch oddechów .
Jeżeli wykonuje ją jeden ratownik , powtarza cykle : 15 uciśnięć mostka i dwa wdmuchnięcia powietrza. Między cyklami nie powinno być przerw. Wdmuchnięcia powinny trwać około 5 sekund, uciśnięcia 15 sekund.
Resuscytacja wykonywana przez dwie osoby jest mniej męcząca i bardziej efektywna.
Rozpoczyna się od tzw. oddechów życia , tj. 2 oddechy, badanie tętna ,2 oddechy , następnie kolejno powtarzające się aż do skutku cykle : 5 uciśnięć, 1 oddech.
Jeden ratownik uciska na serce w tempie około 80-100 uciśnięć na minutę , natomiast drugi wydmuchuje powietrze do płuc , co piąte uciśnięcie. Pierwszy ratownik przerywa wówczas na chwile masaż serca, aby umożliwić wprowadzanie powietrza do płuc.
Co 2,3 minuty należy kontrolować tętno na tętnicy szyjnej . W razie zauważenia, że masaż spowodował uszkodzenie żeber lub mostka nie przerywa się akcji ratunkowej .
Można co najwyżej zmniejszyć siłę nacisku, skorygować jego punkt lub zmodyfikować kierunek. Przerwanie akcji oznacza pewną śmierć.
Po skutecznie wykonanych czynnościach resuscytacyjnych należy ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej i ciepło okryć.
RANY
Rany cięte powstają wskutek działania przedmiotów ostrych . Są zwykle ranami linijnymi o gładkich brzegach. Silne krwawienie towarzyszące ranie wypłukuje bakterie , zmniejszając niebezpieczeństwo zakażenia .Głębokość rany bywa różna .Zdarza się, że raniące narzędzie zatrzyma się dopiero na kości , przecinając wszystkie tkanki miękkie .
Rany płatowe powstają, gdy uraz mechaniczny zadziałał stycznie do powierzchni skóry i wskutek tego płat skóry został oderwany lub wisi na jej fragmencie.
Rany rąbane powstają wskutek działania ciężkiego ostrego narzędzia np. tasaka, siekiery ,szabli. Czasem może dojść do całkowitego odrąbania części a nawet całych kończyn.
Rany kłute powstają w wyniku działania z dużą siłą ostro zakończonych przedmiotów .Otwór rany jest mały , krwawienie zewnętrzne niewielkie, natomiast kanał drążący może być głęboki. Krwawienie wewnętrzne bywa obfite , a bakterie , które przeniknęły w głąb stają się przyczyną zakażenia .
Rany tłuczone powstają w wyniku działania tępego lub narzędzia o tępych krawędziach . Rany takie mają brzegi zgniecione , postrzępione lub stłuczone z krwawymi podbiegnięciami i obrzękami. Krwawienie jest skąpe , ponieważ naczynia krwionośne uległy zgnieceniu. Stłuczone tkanki łatwo obumierają , ca przy równoczesnym zanieczyszczeniu rany stanowi duże zagrożenie zanieczyszczeniem .
Rany miażdżone powstają w wyniku silnego urazu tępym narzędziem . Całe są wypełnione skrzepłą krwią i chłonką, a także zawierają często ciała obce. Brzegi są nieregularne , mało krwawiące . Otaczające tkanki są zmiażdżone , obrzmiałe , niedokrwione lub obumarłe. Może nastąpić upośledzenie czynności mięśni ,niewydolności narządów , które doznały urazu oraz wstrząs.
Rany szarpane czyli darte , powstają w konsekwencji rozciągnięcia i rozerwania tkanek pod wpływem zadziałania stycznych względem powierzchni ciała przedmiotów kanciastych lub zakrzywionych i tępych.
Rany postrzałowe:
styczne ( występuje uszkodzenie powierzchniowe skóry, wyglądem przypominają ranę szarpaną
przestrzałowe ( maja wlot , kanał postrzałowy i wylot);
ślepe ( mają wlot i kanał postrzałowy , pocisk tkwi wewnątrz ciała).
Zniszczenie tkanek głębokich oraz pierwotne zakażenie rany stwarzają warunki szczególnie dogodne dla rozwoju bakterii. Dlatego rany postrzałowe jako rany szczególnie niebezpieczne dla życia ludzkiego i trzeba się liczyć z możliwością groźnych powikłań.
Zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadkach zranień tętniczych i żylnych, złamań kości, oparzeń, porażenia bronią gazową lub paralizatorem elektrycznym, omdleń.
Czynności ratownicze powinno się wykonywać w zakresie takim w jakim się potrafi: dokładnie, szybko i umiejętnie. W miejscu wypadku należy zaplanować szybko i umiejętnie czynności ratownicze oraz opanować panikę i zachować spokój.
KRWOTOK TĘTNICZY I ŻYLNY- odznacza się pulsacyjnym wypływem krwi o zabarwieniu jasno czerwonym pod dużym ciśnieniem, natomiast krwotok żylny jest to leniwy wypływ krwi o zabarwieniu ciemnowiśniowym, pod nieznacznym ciśnieniem.
Przy krwotokach tętniczych należy pamiętać o uciśnięciu tętnicy, powyżej miejsca zranienia, w miejscu wyczuwalnym do kości, a w wypadku urazu tętnicy szyjnej lub podobojczykowej, można próbować zatamować krwotok uciskając miejsce krwawienia. Miejsca krwawiące należy zabezpieczyć opatrunkiem uciskowym, tylko nie za mocno.
Przy krwotoku żylnym należy pamiętać o dezynfekcji miejsca zranionego, założeniu jałowego opatrunku gazowego i o delikatnym opatrunku uciskowym.
ZŁAMANIA
Wyróżniamy:
* zamknięte
* otwarte
* jednoodłamowe
wieloodłamowe
Pierwsza pomoc polega na unieruchomieniu złamania. Należy pamiętać że nie można samemu nastawiać złamania oraz wpychać odłamków kostnych pod powierzchnię skóry. Nie można ustawiać kończyny w normalnej pozycji.
Szynę lub rzecz która ma posłużyć do unieruchomienia najpierw modelujemy na zdrowej części ciała. Poszkodowanemu dajemy tabletkę przeciwbólową (o ile jest on przytomny). Należy ograniczyć poruszanie się chorego do minimum, nie można go rozbierać (przecina się odzież). W przypadku złamań otwartych należy zabezpieczyć ranę jałową gazą.
uraz kręgosłupa - złamanie kręgosłupa należy podejrzewać u osób nieprzytomnych, które brały udział w wypadku, narażonych na działanie dużej siły zewnętrznej. Poszkodowany taki nie powinien być ruszany bez istotnej potrzeby. Najmniejszy ruch może skończyć się nieodwracalnym urazem rdzenia kręgowego.
uraz czaszki i mózgu - pierwsza pomoc w tym przypadku polega na położeniu poszkodowanego na plecach i zapewnieniu mu spokoju. Nie należy podawać środków uspokajających oraz starannie obserwować chorego, ze względu na stopień przytomności, wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego oraz stopień zwolnienie czynności serca. Chory zawsze powinien trafić do szpitala.
OPARZENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM
Pierwsza czynność przy porażeniu prądem jest odłączenie ofiary od źródła prądu należy natychmiast reanimować osób poszkodowaną. Należy pamiętać, że prąd zmienny jest bardziej niebezpieczny niż prąd stały.
OCHRONA OSÓB
Ochroną są działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa życia, zdrowia i nietykalności osobistej oraz zapobieganie przestępstwom i wykroczeniom przeciwko mieniu, a także przeciwdziałające powstawaniu szkód wynikających z tych zdarzeń oraz nie dopuszczające do wstępu osób nieuprawnionych na teren chroniony .
Wskazane cale realizują zarówno liczne instytucje państwowe jak i prywatne przedsiębiorstwa. W pierwszym przypadku mówimy o ochronie instytucjonalnej, która normowana jest licznymi ustawami, np. Ustawą o Policji. W drugim możemy użyć określenia ochrona komercyjna, która regulowana jest ustawą o ochronie osób i mienia i ustawą o bezpieczeństwie imprez masowych oraz licznymi aktami wykonawczymi do nich. Przepisy te można nazwać instytucją ochroniarstwa w Polsce.
Ochrona komercyjna niejednokrotnie przeciwstawiana jest ochronie instytucjonalnej. Twierdzi się, iż ta pierwsza rozwija się dzięki słabości drugiej. W normalnym systemie demokratycznym państwa prawa zapewnienie bezpieczeństwa staje się również troską obywateli. Środki represyjne oraz rola aparatu państwowego ulegają znacznemu ograniczeniu. Ma to na celu zapewnienie nienaruszalności wolności i praw obywatelskich.
Ochrona komercyjna staje się dopełnieniem ochrony instytucjonalnej. W obecnych warunkach żadna z nich nie może spełniać swojej roli bez wzajemnego uzupełniania się.
Użyte w ustawie określenie ochrona osób oznacza działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa życia zdrowia i nietykalności osobistej (art.2 pkt. 4).Taka ochrona powinna być rozumiana szeroko, tzn. zarówno jako ochrona aktywna i jako ochrona pasywna. Słowo ochrona użyte w tym punkcie należy rozumieć w sensie szerokim jako wszelką osłonę przed niebezpieczeństwem, a zatem nie tylko jako kompleks ruchów fizycznych (działanie sensu stricte - ochrona aktywna), ale także jako nawet samą tylko obecność pracownika ochrony w określonym czasie i miejscu, w którym może pojawić się zagrożenie dla chronionej osoby.
W ustawie występuje błąd merytoryczny. W art. 2 pkt. 5 jest mowa o „zapobieganiu przestępstwom i wykroczeniom„. Powinna być tu mowa o „czynach zabronionych pod groźbą kary”. Ochrona musi bowiem obejmować zabezpieczenie osób przed zagrożeniem np. ze strony nieletnich i niepoczytalnych, a jak wiadomo, obie te kategorie osób (i nie tyko te, lecz np. także osoby działające w niezawinionym błędzie) nie popełniają przestępstw. Popełniają czyny zagrożone pod groźbą kary .
Tak zatem ochronę należy tu rozumieć jako zachowanie zabezpieczające przed wszelkim bezprawnym zagrożeniem chronionych dóbr, bez względu na to, czy osoby dokonujące takiego bezprawnego zagrożenia będą za to ponosiły odpowiedzialność karną .
Art. .2 pkt. 6 wymienia następujące kategorie pracowników ochrony:
osoby posiadające licencję (pierwszego lub drugiego stopnia) pracownika ochrony
fizycznej;
osoby posiadające licencję (pierwszego lub drugiego stopnia) pracownika zabezpieczenia technicznego .
Obie te kategorie osób wykonują zadania ochrony w ramach:
wewnętrznej służby ochrony;
na rzecz przedsiębiorcy, który uzyskał koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia .
Przewidziana jest jeszcze jedna kategoria osób, a mianowicie:
osoby wykonujące zadania ochrony w zakresie nie wymagającym licencji .
Do zakresu ochrony, który nie wymaga posiadania licencji należą między innymi czynności ochronne osób, lecz tylko o charakterze pomocniczym, jedynie pośrednio związane z ochroną osób. Taką czynnością pomocniczą, jedynie pośrednio związaną z ochroną osób może być np. prowadzenie pojazdu wiozącego osobę chronioną oraz jej bezpośrednią ochronę.
Wszystkie czynności wykonywane przez osoby wykonujące zadania ochrony w zakresie nie wymagającym licencji wymagają jednak stałego nadzoru i kontroli przez osobę posiadającą co najmniej licencję pracownika ochrony pierwszego stopnia.
Art.3 przewiduje dwie podstawowe formy ochrony osób:
bezpośrednią ochronę fizyczną oraz
zabezpieczenie techniczne.
Bezpośrednia ochrona fizyczna występuje w formie stałej lub doraźnej. Polega na takiej aktywnej bądź pasywnej osłonie osoby ochranianej, która w każdej chwili (bezpośrednio) jest w stanie zapobiec zagrożeniu, aktualnie, lub potencjalnie naruszającemu stan bezpieczeństwa tej osoby.
Bezpośredniość oznacza tu bardzo wysoki stopień prawdopodobieństwa zapobieżenia zagrożeniu. Ten wysoki stopień prawdopodobieństwa nie zawsze musi polegać na utrzymaniu kontaktu wzrokowego pomiędzy czynnikiem ochraniającym a czynnikiem ochranianym. Wystarcza aby czynnik ochraniający mógł w każdej chwili zapobiec zagrożeniu względnie wyeliminować już powstałe zagrożenie.
Bezpośrednia ochrona fizyczna może mieć postać stałą lub doraźną.
Forma stała polega na zachowaniu pewnej niezmienności wśród elementów zmiennych w określonym przedziale czasu. Przedział ten bywa ustalany w zleceniu ochrony i ustalenie takie powinno być zawsze ścisłe.
Forma doraźna bezpośredniej ochrony fizycznej jest stosowana okolicznościowo, w pewnej sytuacji, np. dla
Przeprowadzenia eskorty lub przyprowadzenia dziecka ze szkoły. Forma ta mimo, że ponawiana może być wielokrotnie, to w określonej sytuacji ma charakter jednorazowy. Powinna również wymagać ścisłego zlecenia w formie pisemnej.
Ochrona osób może polegać nie tylko na bezpośredniej ochronie fizycznej, ale także na stałym dozorze sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych. Obie te formy mogą się uzupełniać (multypikacja ochrony).
ROZPOZNANIE ZAGROŻEŃ
Rozpoznanie stanowi uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie i przetwarzanie informacji mających wpływ na ochronę osób pod kątem ustalenia istniejących zagrożeń oraz wypracowania przedsięwzięć zabezpieczających-minimalizujących bądź wykluczających niebezpieczeństwo. (dr Andrzej Stefański )
Rozpoznanie możemy realizować między innymi przez analizę planów miasta, sektora, budynku, dokumentów personalnych, obserwację osób, terenu, określonego środowiska oraz przeprowadzanie wywiadów.
Zagrożenia stanowią wszelkie działania, sytuacje i elementy sprzyjające( ułatwiające ) popełnieniu przestępstwa przeciwko osobie chronionej, jak również taki stan rzeczy, którego trwanie (tolerowanie ) może spowodować negatywne skutki dla chronionych osób.
Zagrożenia dzielimy na zewnętrzne i wewnętrzne.
Zagrożenia zewnętrzne możemy podzielić na ogólne i specyficzne.
Ogólne -wynikają ze struktury przestępczości w określonym rejonie. Chodzi tu o kategorie przestępstw często występujących w terenie otaczającym chroniony obiekt, lecz nie pozostające w bezpośrednim związku z bezpieczeństwem chronionej osoby (rozboje, kradzieże, pobicia).
Specyficzne- związane są z chronionym dobrem oraz z formami przestępczego działania. Nie muszą one wcześniej występować w danym rejonie.
Zagrożenia wewnętrzne można podzielić na obiektywne i subiektywne.
Zagrożenia obiektywne związane są ze słabościami architektoniczno -budowlanymi bądź słabością techniczną zabezpieczeń mechanicznych i elektronicznych.
Zagrożenia subiektywne są to niedoskonałości organizacyjne, niedbalstwo w wykonywaniu zadań, lekceważenie zasad i przepisów, niedopełnianie obowiązków, brak reakcji na ewidentne nieprawidłowości.
Wymienione elementy jeżeli nie zostaną w porę ujawnione, sprzyjają działalności przestępczej, skracają czas potrzebny na dokonanie przestępstwa, utrudniają podjęcie przedsięwzięć profilaktycznych, zmniejszają szansę na skuteczne odparcie ataku.
Profesjonaliści kładą duży nacisk na działania wyprzedzające, w tym skuteczne rozpoznanie, które już na wstępie powinny zniechęcać potencjalnego przestępcę.
Atak oznacza, iż ochrona zaniedbała wcześniej pewne zasady, a stawiając później opór naprawiła jedynie swoje wcześniejsze niedociągnięcia.
Przy planowaniu ochrony powinniśmy znać sposoby planowania zamachów. Można wyróżnić następujące etapy planowania zamachu:
wybór obiektu zamachu, cel zamachu (porwanie, zabójstwo na zlecenie, rabunek);
obserwacja obiektu w celu zebrania niezbędnych informacji do dokonania ataku;
etap planowania ataku, wykonywania symulacji przeprowadzanych działań;
przeprowadzenie ataku;
ucieczka.
Powodzenie przeprowadzonego ataku zależy od:
zebrania jak największej ilości informacji o obiekcie zamachu i jego ochronie;
uzyskania przewagi poprzez zaskoczenie;
właściwej oceny własnych sił i środków;
identyfikacji obiektu ataku tuż przed jego przeprowadzeniem;
przygotowania drogi ucieczki.
Skuteczność ochrony uzależniona jest od właściwego planowania obejmującego w głównej mierze:
Zbieranie informacji o ochranianej osobie;
Analizę zebranych informacji i ustalenie koncepcji ochrony;
Ustalenie sił i środków niezbędnych do ochrony;
Sporządzenie planu ochrony.
ZBIERANIE INFORMACJI O OCHRANIANEJ OSOBIE ORAZ ANALIZA UZYSKANYCH INFORMACJI
Jako źródło informacji powinna tu występować osoba ochraniana. Powinno się uświadomić osobę o konieczności przekazania nam tych informacji oraz zapewnić całkowitą dyskrecję.
W pierwszej kolejności powinniśmy zebrać informacje dotyczące powodu dla którego ochrona jest podejmowana. Albowiem różni się planowanie ochrony, gdy tym powodem są pogróżki byłych wspólników, organizacji przestępczej lub miejscowych chuliganów, a także wyznacznik statusu materialnego.
Kolejne informacje dotyczą czasu trwania ochrony i kogo będzie obejmowała. Musimy się dowiedzieć kim jest VIP, czym się zajmuje, czy posiada wrogów, czy kiedykolwiek grożono jej.
Możemy prowadzić także działania wywiadowcze mające na celu wykrycie zagrożenia i profilaktyczne przeciwdziałanie zamachowi.
Zbieranie informacji powinno dotyczyć VIP-a i jego najbliższego otoczenia.
Jeżeli osoba ochraniana jest politykiem, to musimy wiedzieć do jakiej partii należy, jakie zajmuje stanowisko, czy jest osobą kontrowersyjną, czy w publicznych wystąpieniach padły przeciwko mu groźby.
W przypadku biznesmena musimy wiedzieć czym się zajmuje, z kim prowadzi interesy, kim są jego wspólnicy itp.
Wywiad o najbliższym otoczeniu powinien dotyczyć rodziny, znajomych, przyjaciół ,wspólników, współpracowników, pracowników zatrudnionych w firmie i w domu, sąsiadów.
Przedmiotem zainteresowania powinna być ich przeszłość, środowiska w jakich przebywają oraz jaki jest ich stosunek do VIP-a.
Powinniśmy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy w najbliższym otoczeniu możliwe jest powstanie zagrożenia.
Kolejnymi informacjami niezbędnymi do planowania ochrony są dane dotyczące obiektów w których VIP najczęściej przebywa.
Interesować nas powinny zabezpieczenia mechaniczne, elektroniczne, liczba wejść do obiektów, rozmieszczenie pomieszczeń, ich dostępność dla osób postronnych, konfiguracja terenu wokół nich, podejścia i podjazdy, usytuowanie sąsiednich zabudowań.
Należy przeanalizować ruch uliczny w najbliższym sąsiedztwie i na ewentualnych trasach przejść i przejazdów oraz usytuowanie posterunków policji, szpitali i straży pożarnej.
Dostęp do uzyskanych przez nas informacji mogą mieć jedynie osoby zaufane i biorące udział w planowaniu.
Następnie należy przeprowadzić analizę zebranych informacji i ustalenia koncepcji ochrony.
W planowaniu powinny być uwzględnione sposoby reagowania na niespodziewane trudności (gwałtowną zmianę warunków klimatycznych, powstawanie korków ulicznych, wypadki drogowe, nagłe choroby VIP-a, zmiany planu zajęć itp.)
Uwzględniając liczbę agentów ochrony należy brać pod uwagę warunki klimatyczne, obciążenie zadaniami poszczególnych zmian. Należy brać pod uwagę miejsca odpoczynku agentów oraz spożywania posiłków.
REKONESANS
Rekonesans prowadzi się w przewidywanych miejscach pobytu VIP-a, na trasach przejść i przejazdów.
Ma on dostarczyć informacji o dojściach i dojazdach do tych miejsc, liczbie i usytuowania wejść, czasie przejścia z samochodu do budynku,
możliwościach rozmieszczenia zamachowców, trasach dojść wewnątrz budynku,
możliwościach i sposobach korzystania z wind,
usytuowania klatek schodowych, wyjść awaryjnych, przeciwpożarowych,
najbliższym sąsiedztwie pomieszczeń,
możliwościach umieszczenia ładunków wybuchowych.
Wszelkie sposoby i miejsca ułatwiające przeprowadzenie zamachu powinny być opisane lub sfilmowane, a także podane sposoby ich ominięcia lub zabezpieczenia.
Należy ustalić wszelkie „ wąskie gardła”, tj. miejsca w których osoba ochraniana musi się pojawić oraz „idealne miejsca ataku”.
W trakcie prowadzenia rekonesansu ustalamy także jaki sprzęt będzie niezbędny do realizacji naszych przedsięwzięć.
ORGANIZACJA OBSTAWY OCHRONNEJ -PIERŚCIENIE BEZPIECZEŃSTWA
Zasady stosowania koncentrycznych obwodów bezpieczeństwa odnoszą się ogólnie do operacji najbardziej skomplikowanych. Stosując te zasady i rozumiejąc ich logikę poradzimy sobie z ochroną w innych miejscach.
W obiektach szczególnie narażonych na zagrożenia systemu bezpieczeństwa stosujemy trzy strefy (obwody bezpieczeństwa).
-PERYFERYJNĄ (W przypadku budynku są to tereny zewnętrzne, np. wzdłuż ogrodzenia. Stosowane jest oświetlenie, urządzenia i systemy obserwacji telewizyjnej, ochrona fizyczna. Osoby postronne mogą znajdować się w tej strefie poza granicami wytyczonymi przez ogrodzenie.)
-ZEWNĘTRZNĄ (W przypadku budynku jest to ogrodzenie z wyłączeniem budowli, przy ochronie obiektu-zabezpieczenia mechaniczne, kontrola tak zwanych słabych punktów, urządzenia i systemy obserwacji telewizyjnej, ochrona fizyczna.)
-WEWNĘTRZNĄ (Trzecia i ostatnia strefa to wnętrze obiektu oraz wszystkie otwory drzwiowe i okienne w budynku. )
Niektórzy przyjmują podział na strefę zewnętrzną, wewnętrzną i ochronę osobistą. Pomija się także strefę peryferyjną,
Ogólnie przyjmuje się, że powinny być stworzone co najmniej dwie strefy ochrony.
Obwody są dzielone na trzy koncentryczne pierścienie bezpieczeństwa:
-wewnętrzny
-środkowy
-zewnętrzny
Każdy pierścień w kierunku do osoby ochranianej ma za zadanie przepuszczać stopniowo coraz mniej ludzi.
Czasem zastosowanie wszystkich trzech pierścieni nie będzie konieczne. uzależnione jest to od stopnia zagrożenia oraz ilości sił i środków, którymi dysponujemy.
Pierścień wewnętrzny tworzy się bezpośrednio wokół ochranianej osoby. W jego skład wchodzą wyłącznie agenci ochrony osobistej oraz osoby z najbliższego otoczenia. Jest to ostatnia przeszkoda do pokonania przez zamachowca.
Pierścień środkowy znajduje się wokół pierścienia wewnętrznego i osadzony jest przez agentów ochrony lub rozpoznania nie wchodzących w skład ochrony osobistej i nie będących w związku z tym w ustalonym szyku ale współpracujących z innymi służbami ochronnymi (w pierścieniu tym dopuszcza się obecność pracowników osoby ochranianej).
Pierścień zewnętrzny-stanowią służby współpracujące z ochroną (agenci ochrony obiektu, służba portierska)oraz zaporowe środki techniczne (bariery, płotki, liny). Przy ochronie biura jest to najczęściej wejście i hol prowadzące na schody lub do wind prowadzących między innymi do biura osoby ochranianej.
W poszczególnych pierścieniach powinny być ustalone punkty kontroli dostępu do osoby ochranianej.
Punkty te powinny prowadzić szczegółową kontrolę:
-dokumentów tożsamości
-obowiązujących identyfikatorów
-obecności na liście osób upoważnionych do wejścia
-kontroli bagażu
Wszystkie osoby, które mają prawo wstępu do obszaru chronionego powinny być odpowiednio zidentyfikowane i skontrolowane zanim uzyskają pozwolenie na wejście.
W celu realizacji tych czynności wprowadzać się powinno stałe i czasowe środki sprawdzania tożsamości: 1)stałe karty identyfikacyjne lub znaczki noszone przez agentów ochrony i osoby zatrudnione na stałe przez osobę ochranianą,
2)czasowe-identyfikatory, przepustki wydawane osobom czasowo przebywającym na terenie ochranianym z cechą, która identyfikuje daną osobę do zajęcia miejsca w odpowiednim pierścieniu ochronnym.
Wydawane są one np.:
-gościom osoby ochranianej;
-prasie;
-dla pojazdów samochodowych mających wjechać w chroniony pierścień ;
-personelowi technicznemu.
Tworzone są także posterunki ochronne, wartownie i stanowiska kierowania. Mają za zadanie:
-kontrolowanie alarmów i urządzeń zabezpieczających;
-utrzymywanie kontaktu z policją, pogotowiem i innymi służbami;
-kontrola przebywających;
-działanie jako centrum łączności z innymi agentami ochrony;
-zapewnienie pomocy w nagłych wypadkach;
służenie jako ośrodek informacji dla osoby ochranianej i jej ochrony.
Współczesna technika umożliwia wykrywanie intruza na każdym etapie zbliżania się do chronionego obiektu, obszaru, a także na każdym etapie przełamywania zabezpieczeń mechanicznych.
Może być sygnalizowane wdrapywanie się, przecinanie siatki, a niektóre systemy umożliwiają nawet wykrywanie podkopu.
Oczywiście najlepsze efekty wykrywania uzyskuje się przy odpowiednim doborze rodzaju ogrodzenia i systemu wykrywania. Systemy przeznaczone do wykrywania między płotem a zewnętrzną ścianą domu są dwojakiego rodzaju: montowane nad powierzchnią ziemi oraz przeznaczone do układania pod ziemią.
TAKTYKA DZIAŁANIA PRACOWNIKA OCHRONY W RÓŻNEGO RODZAJU ATAKACH NA OSOBY Z UWZGLĘDNIENIEM UŻYWANYCH PRZEZ NIEGO ŚRODKÓW
Zależnie od tego kogo chronimy zachowujemy się w określony, różny sposób. Przyjmuje się podział na obiekty:
-nie mobilne (budynki, place)
-mobilne (samochody przewożące VIP-a )
Nasze działanie musi mieć charakter zorganizowany:
Działanie musi być świadome, przed jego podjęciem musisz określić cel -musimy podjąć decyzję o akcji obronnej na podstawie określonych w prawie uwarunkowań, gdy niemożliwe jest spełnienie wszystkich warunków należy odstąpić od podejmowania działań obronnych.
Musimy działać z zachowaniem odpowiedniej kolejności. Powinniśmy wybrać taki sposób działania oraz takie środki, aby pozostawały w zgodzie z otrzymanymi zadaniami oraz mieściły się w granicach prawa.
Musimy przestrzegać przepisów prawa.
Nasze działanie musi przynieść zamierzony efekt.
Chroniąc określone obiekty i znajdujące się w nich osoby należy pamiętać, aby zawsze gdy wchodzisz na nowy obiekt zaznajomić się dokładnie z rozkładem jego pomieszczeń. W czasie ataku nie będziemy mieli na to czasu.
Sposób działania pracownika ochrony uzależniony powinien być od stadium realizacji czynu zabronionego oraz uzbrojenia sprawcy.
Gdy sprawca nie jest uzbrojony (w broń palną lub inne niebezpieczne narzędzie )powinniśmy podejmować działania czynne. Gdy sprawca jest uzbrojony ,działania pracownika ochrony powinny być zróżnicowane.
W stadium przygotowania i usiłowania dokonania zbrojnego napadu może być podejmowana ochrona czynna. Dotyczy to sytuacji , gdy podejrzewamy przygotowanie się sprawcy do dokonania napadu (np. posiadanie ukrytej broni) oraz ujawnienia przez sprawcę zamiaru dokonania napadu (np. wyjmowanie broni.
Gdy sprawca jest w stadium usiłowania powinniśmy przeciwdziałać. W szczególności przez obezwładnienie sprawcy oraz odebranie mu broni lub innych niebezpiecznych narzędzi.
Gdy sprawca jest w stadium dokonania przestępstwa (daliśmy się zaskoczyć) nie traćmy zimnej krwi. Powinniśmy spełniać rolę „dobrego świadka„ a nie kandydata na samobójcę (Z. Nowicki).
Twoim zadaniem w takiej sytuacji jest:
(o ile inaczej tego nie określają twoi przełożeni lub instrukcje )
spróbować uruchomić przycisk napadowy, czy radiostację aby powiadomić o napadzie, nie sygnalizując tego zamiaru napastnikom;
zachować się w sposób nakazany przez sprawcę napadu, nie zachowywać się głośno, nie kierować do niego gróźb, ostrzeżeń, nie wykonywać nagłych ruchów, nie wywoływać u niego złych emocji, powstrzymywać się od działań, które mogą zwiększyć niebezpieczeństwo dla ciebie i innych osób;
starajmy się zapamiętać szczegóły dotyczące osoby sprawcy napadu oraz jego zachowania, w szczególności dotyczy to jego wieku, rysopisu, znaków szczególnych, ubioru, sposobu wysławiania się, charakterystycznych gestów, sposobu poruszania się, formy i treści zwracania się do ewentualnych współsprawców;
zwracajmy uwagę na kierunek i środki wykorzystywane przez sprawcę w czasie ucieczki z miejsca napadu;
powiadamiamy telefonicznie policję o napadzie oraz kierunku ucieczki i środkach wykorzystywanych przez sprawcę w czasie ucieczki z miejsca napadu oraz jego rysopisu ;
zapewniamy udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wyniku napadu;
osłaniamy przed zniszczeniem wszelkie ślady pozostawione przez sprawcę napadu, jak też miejsca w których przebywał;
zamykamy obiekt i prosimy postronne osoby, które przebywały w trakcie napadu, aby pozostały w nim do czasu przybycia policji. Powstrzymujemy się od rozmów z postronnymi osobami do czasu przybycia policji.
Obiekty mobilne charakteryzują się możliwością wprawienia w ruch. W związku z tym w miarę możliwości unikamy starcia z napastnikiem i wykorzystujemy możliwość ucieczki z miejsca przestępstwa.
Celem działań agenta ochrony jest ograniczenie możliwości zagrożenia przestępczego, a po wystąpieniu -zminimalizowanie jego skutków. Wobec bandyty nieuzbrojonego stosujemy obronę czynną, a chronimy w sposób bierny przed bandytą uzbrojonym w broń palną.
Pracując powinniśmy obserwować osoby wchodzące na obszar ochranianej strefy ,przebywające w niej oraz będące na zewnątrz zwracając szczególną uwagę na takie, które wzbudzają podejrzenia (mają nietypowe bagaże, obszerne odzienie -płaszcze, kurtki, porozumiewają się z innymi osobami w sposób przyjęty w świecie przestępczym, rozmieszczają się w miejscach stwarzających potencjalne niebezpieczeństwo itp.) .
W uzasadnionych sytuacjach musimy zareagować poprzez przeglądanie bagażu oraz obszukanie osoby. Powinno to następować w sposób dyskretny, tzn. w miejscach gdzie nie ma osób postronnych, koniecznie z zachowaniem taktu i kultury.
Pamiętajmy, iż w przypadku gdy ochrona jest dwu lub więcej osobowa podejmujemy czynną obronę w celu odparcia zamachu na chronione dobro.
.
OGÓLNE ZASADY DZIAŁANIA AGENTA OCHRONY
Nasza działalność powinna być prowadzona według określonych zasad.
Agent powinien kontrolować sytuację i przewidywać jej rozwój. VIP musi pozostawać w jego polu widzenia przynajmniej przez połowę ogólnego czasu.
Obserwację w pobliżu VIP-a należy koncentrować na osobach z ukrytymi rękami i na rękach innych osób. Nie powinno się zatrzymywać dłużej wzroku na podejrzanej osobie, aby nie zwrócić jej uwagi i tym samym nie zmusić jej do przedwczesnego zaatakowania z niedogodnej dla ochrony pozycji. W przypadku zagrożenia najpierw należy eliminować broń napastnika.
Każde zakłócenia w działaniu agentów zewnętrznych stref ochronnych i związane z tym narastanie zagrożenia powinno spowodować usunięcie VIP-a z zagrożonej strefy. Jeżeli ochrona składa się z dwóch agentów, to jeden z nich wyprowadza osobę chronioną w kierunku przeciwnym do zagrożenia. Drugi zwraca się ku zagrożeniu w gotowości do przeciwstawienia się mu.
Ochrona powinna składać się z minimum dwóch osób. Jeden z agentów powinien znajdować się z lewej strony, nieco z tyłu, ponieważ ta strona, za względu na położenie serca, jest bardziej zagrożona.
VIP powinien chodzić środkiem korytarza lub chodnika, aby ochrona miała większe pole manewru.
Wszelkie przedmioty, które zostaną rzucone w kierunku osobistości, należy strącać na ziemię. Jeżeli agent zgubi jakiś przedmiot, nie można się zatrzymywać i go podnosić, gdyż nastąpi zerwanie strefy ochronnej.
W przypadku zaistnienia zagrożenia sygnalizujemy o tym pozostałym agentom ochrony oraz osobistości .Jeżeli nie jest to zagrożenie bezpośrednie ,sygnalizowanie powinno być dyskretne, aby nie wywołać zamieszania, paniki, a tym samym nie uprzedzać zamachowców o dostrzeżeniu przez ochronę niebezpieczeństwa.
W przypadku bezpośredniego ataku, głośno krzycząc, określamy rodzaj i kierunek zagrożenia, aby pozostałe osoby mogły sprawnie ewakuować VIP-a. Najprościej określa się kierunek zagrożenia według wskazań zegara.
(W tym sposobie przyjmuje się, że kierunek poruszania się VIP-a zawsze wskazuje godzinę 12:00, godzina 3:00 to jej prawa strona, godzina 6:00 tył, a 9:00 lewa strona.
Jeżeli zamachowiec usytuowany jest poniżej lub powyżej VIP-a, podczas sygnalizowania należy również podać poziom zagrożenia - wysoki lub niski. Przykład: „Karabin, godzina 11:00, wysoko„
Po zasygnalizowaniu zagrożenia należy ubezpieczyć VIP-a. Agent (agenci) znajdujący się najbliżej zamachowca własnym ciałem blokują mu drogę, obezwładniają go lub eliminują. Czyni to zawsze minimalna ilość osób, ponieważ może to być atak pozorny, dla odwrócenia uwagi od właściwego. Zadaniem ochrony jest zapewnienie bezpieczeństwa osobistości ,a nie łapanie zamachowców. Agent najbliższy osobie ochranianej (dowódca ochrony lub dowódca zmiany) powinien ją obniżyć przez uchwycenie jej w pasie i spowodowanie ugięcia w kolanach. Nie wolno przy tym przewrócić VIP-a, aby nie utrudnić późniejszej ewakuacji.
Ewakuowanie odbywa się w kierunku przeciwnym do zagrożenia. Jeżeli zagrożenie nie jest bezpośrednie należy czynić to dyskretnie, bez wywołania paniki. W sytuacji bezpośredniego zagrożenia działanie musi być zdecydowane i szybkie.
Dowódca ochrony lub dowódca zmiany w każdej sytuacji znajduje się miedzy VIP-em, a kierunkiem zagrożenia i przemieszcza go w bezpieczne miejsce.
Następnie odtwarza się strefy ochronne i, jeśli sytuacja tego wymaga ewakuuje się osobę ochranianą.
Gdy w momencie zamachu VIP znajduje się przy aucie, dowódca wrzuca go na tylne siedzenie i przykrywa własnym ciałem, a kierowca natychmiast odjeżdża.
Agent powinien kontrolować sytuację i przewidywać jej rozwój. VIP musi pozostawać w jego polu widzenia przynajmniej przez połowę ogólnego czasu.
Obserwację w pobliżu VIP-a należy koncentrować na osobach z ukrytymi rękami i na rękach innych osób. Nie powinno się zatrzymywać dłużej wzroku na podejrzanej osobie, aby nie zwrócić jej uwagi i tym samym nie zmusić jej do przedwczesnego zaatakowania z niedogodnej dla ochrony pozycji. W przypadku zagrożenia najpierw należy eliminować broń napastnika.
Każde zakłócenia w działaniu agentów zewnętrznych stref ochronnych i związane z tym narastanie zagrożenia powinno spowodować usunięcie VIP-a z zagrożonej strefy. Jeżeli ochrona składa się z dwóch agentów, to jeden z nich wyprowadza osobę chronioną w kierunku przeciwnym do zagrożenia. Drugi zwraca się ku zagrożeniu w gotowości do przeciwstawienia się mu.
Ochrona powinna składać się z minimum dwóch osób. Jeden z agentów powinien znajdować się z lewej strony, nieco z tyłu, ponieważ ta strona, za względu na położenie serca, jest bardziej zagrożona.
VIP powinien chodzić środkiem korytarza lub chodnika, aby ochrona miała większe pole manewru.
Wszelkie przedmioty, które zostaną rzucone w kierunku osobistości, należy strącać na ziemię. Jeżeli agent zgubi jakiś przedmiot, nie można się zatrzymywać i go podnosić, gdyż nastąpi zerwanie strefy ochronnej.
OSOBY FUNKCYJNE W SZYKACH
Dowódca ochrony (DO) - dowodzi ochroną osobistą, nadzoruje pracę pozostałych agentów, tworzy szyki ochronne, przydziela dodatkowe zadania, współdziała z agentami rozpoznania,
utrzymuje bieżący kontakt z VIP-em i jego otoczeniem, dostosowuje działania ochrony do zmian planów osoby ochranianej.
Zajmuje miejsce po lewej stronie VIP-a , z tyłu. Zasłania osobistość własnym ciałem.
Agenci ochrony (AO-1, AO-2 ,itd.) -Tworzą szyki ochronne wokół VIP-a, prowadzą obserwację w swoich sektorach i przekazują informacje dowódcy ochrony.
Kierowcy samochodu osoby ochranianej (KO), samochodów poprzedzających (KP) i samochodów eskortujących (KE) - powinni teoretycznie spełniać wszelkie wymagania stawiane agentom, znać technikę jazdy ochronnej i ofensywnej (mogą to być także osoby nie posiadające licencji) .
Dowódca zmiany (DZ) - podlega dowódcy ochrony i najczęściej pełni jego obowiązki podczas pracy swojej zmiany. W sytuacjach szczególnych wykonuje zadania pod nadzorem dowódcy ochrony. Znajduje się wówczas z tyłu osoby ochranianej, czuwa nad nienaruszalnością szyku.
Agent rozpoznania (najbardziej doświadczony pracownik) (AR) - przed przybyciem VIP-a do określonego miejsca dokonuje odpowiednich ustaleń, a o ich wynikach informuje dowódcę. Udaje się na miejsce przybycia VIP-a na jeden, dwa dni wcześniej, znając cel wizyty i jej szczegółowy przebieg.
W dniu przybycia jest na miejscu co najmniej godzinę wcześniej i pozostaje tam do momentu odjazdu VIP-a.
Agent rozpoznania powinien ustalić optymalną trasę podróży oraz trasy alternatywne, czas trwania przejazdu, długości trasy, czas wyjazdu i powrotu, położenia posterunków policji i szpitali. Powinien także po zapoznaniu się z topografią terenu wybrać drogę dojazdu i odjazdu, miejsca parkowania pojazdów, trasy dojścia do budynków, zaplanować miejsca rozmieszczenia posterunków i sposoby ograniczenia dostępu osób postronnych. Analizuje wszelkie możliwe zagrożenia.
Poznaje topografie budynków, w których będzie przebywał VIP(liczby wejść i wyjść awaryjnych, ich usytuowanie, rozmieszczenie schodów, wejść na dach, usytuowanie pomieszczeń, w których będzie przebywał VIP i ochrona, pokoju dowodzenia i odpoczynku, dojść do nich, itd.
Powinien zapoznać się także z listą personelu i ocenić miejsce pod względem zagrożeń technicznych.
Powinien przewidzieć postępowanie na wypadek ataku, pożaru itp.
Kiedy VIP przybywa na miejsc, agent rozpoznania musi stać w miejscu, w którym powinien zatrzymać się samochód. Po wyjściu VIP-a, informuje go aby szedł za nim i prowadzi szyk w określone miejsce. Przekazuje informacje agentowi dowodzenia i agentów, wskazuje miejsca pobytu, rozmieszczenie posterunków itd.
Agent uprzednio ustawiony(AUU) - pełni służbę na posterunkach obserwacyjnych lub w punktach kontrolnych tworzonych według potrzeb przez agenta rozpoznania, który jednocześnie określa dla niego zadania. Agent pozostaje na miejscu do czasu zmiany lub odjazdu osoby ochranianej. Niekiedy może przemieszczać się razem z szykiem.
Agent kontr inwigilacji (AK) - ustala, czy w tzw. „wąskich gardłach” lub miejscach idealnego ataku nie została zorganizowana zasadzka. W tym celu przybywa w te miejsca pół godziny przed przyjazdem VIP-a i dokonuje oceny terenu pod względem bezpieczeństwa: czy nie znajdują się tam podejrzane osoby, zaparkowane samochody mogące blokować trasę przejazdu, czy nie są prowadzone podejrzane działania. W przypadku wykrycia zasadzki powiadamia dowódcę i działa według jego rozkazów.
AK sprawdza także czy dana osoba(szyk) nie jest obserwowany. Stosuje tzw. kontr obserwacje.
W sytuacjach dużego zagrożenia wprowadza się odwód, którego zadaniem jest wsparcie agentów bezpośredniej ochrony w chwilach zagrożenia. Odwód porusza się za szykiem, pozostaje w określonym miejscu w gotowości do działania lub przemieszcza się na końcu kolumny samochodów.
Wsparcie zapewnia także zespół usuwania urządzeń wybuchowych.
ESKORTA PIESZA
Dwoma podstawowymi zadaniami eskorty są:
1) Obserwacja
2) Skuteczna interwencja
Obserwacja stanowi podstawę (nawet 80%) całej ochrony, bo cała reszta to działania podejmowane przez pracownika na skutek wniosków wyciągniętych właśnie z obserwacji.
Jakość i rzetelność obserwacji daje nam podstawę prawidłowej interwencji.
Aby zwiększyć skuteczność eskorty pieszej należy wysłać do przodu lub do tyłu jednego ochroniarza lub kilku. Może też on iść równolegle z boku. Noszą oni miano „libero”.
Poruszają się oni swobodnie przechodząc przez strefy o podwyższonym zagrożeniu. Przechodząc przez te strefy dobrze jest wysłać „libero” do przodu aby sprawdzał bramy, przejścia, zakamarki lub też parkujące samochody i zaglądał za narożniki domów. Dopiero na jego znak możemy poruszać się dalej.
Podchodząc do wejścia do budynku do drzwi w formacji większej niż 1/1, pierwszy wchodzi ochroniarz, potem VIP i na końcu kolejny ochroniarz. Jeżeli jest tylko jeden ochroniarz to działanie zależy od wielu czynników.
Zacząć należy od sytuacji na zewnątrz budynku (czy jest bezpiecznie, czy nie). Może ochroniarz wtedy wejść przodem sprawdzić, czy przejście jest czyste. Jeśli budynek jest bezpieczny, znaczy to, że wchodzi pierwszy VIP. Drzwi mogą ograniczać widoczność lub być przezroczyste (np. szklane). Bezwzględnie należy unikać przechodzenia przez drzwi obrotowe. Jeśli nie jest to możliwe, powinno się zachować wszelkie środki ostrożności aby nie stały się one pułapką.
Jednym słowem dopiero na miejscu ochroniarz podejmuje decyzję, jaką metodę obrać przy wchodzeniu do budynku.
Jeżeli idziemy po schodach to staramy się tak poruszać, aby VIP szedł blisko ściany, nie przy poręczy, aby nie narażać się na atak z dołu lub z góry. Ochroniarz powinien przemieszczać się od strony schodów i przechodzących ludzi. W przypadku większej ilości ochroniarzy agenci powinni się znajdować kilka pięter poniżej i powyżej piętra na które osobistość będzie wchodziła lub schodziła. Najlepiej jest wstrzymać ruch na klatce schodowej. Osoby wchodzące lub schodzące za osobą ochranianą muszą być co najmniej jedno piętro niżej lub wyżej.
Wszystkie drzwi przeciwpożarowe, ewakuacyjne, wejścia na korytarze powinny być ochraniane przez agentów.
Usytuowanie agentów w szyku podczas marszu po schodach przedstawia rysunek nr.....3...
Z windy jeżeli jest to możliwe nie należy korzystać chyba, że jest to specjalna winda, bezpieczna (w Polsce takich się nie spotyka). Jeżeli już musimy skorzystać z windy to najlepszym rozwiązaniem jest wyłączenie jednej z wind z ruchu. Po sprawdzeniu kabiny i szybu należy windę przetrzymać na najniższej kondygnacji do momentu aż skorzysta z niej osoba ochraniana. Należy korzystać z wind towarowych lub tylko dla personelu (jeżeli posiadają oddzielne wejścia).
Gdy nie jest znany czas przebywania VIP-a na piętrze, windę należy przetrzymać, pozostawiając otwarte drzwi. Pierwszy do windy wchodzi i wychodzi agent rozpoznania (libero).
Jeżeli nie jest możliwe wyłączenie windy z publicznej użyteczności, to osoba ochraniana powinna zająć miejsce w jednym z rogów windy (dalszym od drzwi), a agenci oddzielić ją od reszty pasażerów.
Nasze działania powinny potencjalnemu zamachowcowi maksymalnie utrudnić zbliżenie się do VIP-a. Nie zajmujemy się tu profesjonalnymi snajperami, którzy są w stanie zdjąć cel z 2000 metrów. Na zabezpieczenie takiego terenu potrzeba ogromnych środków i wielu ludzi. Takie zabezpieczenie stosuje się w ochronie głów państwa.
Agenci zawsze powinni znajdować się tak blisko VIP-a aby zawsze mogli odeprzeć atak (generalnie przyjmuje się, że jest to odległość wyciągniętej ręki).
SZYKI OCHRONNE
Są to określone sposoby ustawienia agentów zapewniające bezpieczeństwo osobie ochranianej podczas przemieszczania się pieszo. Rodzaj szyku zależy od poziomu zagrożenia, liczby pracowników ochrony. Znaczenie mają tu także osobiste życzenia VIP-a.
Szyk powinien być elastyczny, czyli rozluźniający się w terenie otwartym i ścieśniający się w miejscach zatłoczonych.
Rolą dowódcy ochrony jest dowodzenie szykiem oraz czuwanie nad jego nierozerwalnością. Znajduje się on przeważnie z tyłu szyku.
Każdy agent prowadzi w przydzielonym sobie sektorze obserwację. Gdy zauważy podejrzaną osobę powinien natychmiast zająć pozycję między nią a VIP-em.
Wyróżniamy następujące szyki:
ochrona eskortowa;
klin;
prosty romb;
romb;
rozszerzony romb;
pierścień ochronny;
Ochrona eskortowa składa się z jednego lub dwóch agentów.
Z tym, że należy pamiętać, iż jeden agent nie może jednocześnie prowadzić obserwacji okrężnej, koncentrować swej uwagi na osobie podejrzanej, interweniować i ewakuować VIP-a.
Tego typu ochrona powinna być ostatecznością.
W ochronie złożonej z dwóch agentów dochodzi agent rozpoznania.
Każdy agent ma wówczas 180 stopniowy sektor odpowiedzialności, w którym prowadzi obserwację i reaguje na ewentualny atak.
Klin tworzy trzech agentów :dowódca, agent ochrony i agent rozpoznania. Każdy z nich ma 120 stopniowy sektor odpowiedzialności. Szyk ten najczęściej stosowany w miejscach zatłoczonych.
Prosty romb tworzy czterech agentów: dowódca, agent rozpoznania i dwóch agentów .Dowódca ochrony zapewnia bezpośrednią ochronę osobistości i tylko się nią zajmuje. Pozostali agenci mają 120 stopniowe sektory odpowiedzialności.
Romb tworzy pięciu agentów: dowódca, agent rozpoznania i trzech agentów .
Ten szyk zapewnia ,w odróżnieniu od poprzednich, elastyczność działania ( w zależności od sytuacji możemy zmieniać swoje usytuowanie ). Dowódca ochrony zapewnia ochronę bezpośrednią, a pozostali agenci mają 90 stopniowe sektory odpowiedzialności.
Rozszerzony romb tworzy sześciu agentów: dowódca, agent rozpoznania i czterech agentów ochrony, dzięki czemu jest bardziej elastyczny niż romb. Dowódca ochrony zapewnia ochronę bezpośrednią , a pozostali agenci mają 70 stopniowe sektory odpowiedzialności.
Pierścień ochronny jest tworzony w sytuacjach awaryjnych, kiedy trzeba przemieścić osobę ochranianą w tłumie .Dowódca ochrony zapewnia ochronę bezpośrednią, a pozostali agenci, łącząc się ramionami tworzą pierścień, zwracając się twarzami na zewnątrz.
SZYKI W SYTUACJACH SZCZEGÓLNYCH
Sytuacje szczególne dotyczą miejsc publicznych, w których nie można ograniczać dostępu do osoby ochranianej. Zwiększa to ryzyko przeprowadzenia skutecznego ataku.
W tych sytuacjach stosowanie klasycznego modelu ochrony, złożonego ze stref bezpieczeństwa (zewnętrznej i wewnętrznej ) oraz ochrony osobistej jest utrudnione. Stosuje się wówczas doraźne kordony ochronne i modyfikuje szyki.
DORAŹNY KORDON OCHRONNY
Zastępuje on wewnętrzną strefę ochrony. Ze względu na to, że nie możemy tak jak BOR stosować zapór lub wyłączyć pewne strefy z ogólnej dostępności, będzie on jedynym elementem zabezpieczającym.
Agenci zajmują wyznaczone stanowiska wzdłuż trasy przemieszczania się osoby ochranianej. Twarzami zwracają się na zewnątrz kordonu, w środku którego przemieszcza się szyk z VIP-em.
Po przejściu szyku kordon zwija się. Agenci tworzą go ponownie w innym miejscu lub podążają za szykiem.
W przypadku dłuższych tras tworzy się szereg kordonów, które otwierają się przed VIP-em i zamykają po jego wejściu do środka kordonu.
Agenci w kordonie są zazwyczaj oddaleni od siebie o 3-4 metry, tyle też powinna wynosić szerokość kordonu.
W wąskim korytarzu agenci nie powinni stać w otworach drzwiowych.
Szyk powinien być posiadać zdolność dostosowania do określonej sytuacji.
OCHRONA PODCZAS PRZEMIESZCZANIA SIĘ PO ULICACH
W przypadku stałych przedsięwzięć (np. spożywanie przez VIP-a posiłków w pobliskich restauracjach) musimy planować różne trasy, w różnych porach dnia i godzinach oraz zmieniać je w nieregularnych odstępach czasu.
Należy wprowadzać dodatkowych agentów, którzy zajmują pozycję przed i za i po bokach szyku oraz utworzą szpicę poruszającą się w odległości 15 do 20 metrów przed szykiem.
Należy wyznaczać agentów, którzy będą się przemieszczali równolegle do szyku, ale po przeciwnej stronie ulicy. Mają oni za zadanie obserwowanie okien i dachów budynków będących w bezpośredniej bliskości VIP-a.
Wyznaczamy samochód towarzyszący, który będzie poruszał się za szykiem w odległości 30 do 40 metrów. Może on być wykorzystany do szybkiej ewakuacji na wypadek zagrożenia lub zranienia osoby ochranianej. Agenci pozostający w tym samochodzie stanowią rezerwę sił ochraniających.
OCHRONA PODCZAS SPOŻYWANIA POSIŁKÓW W LOKALACH PUBLICZNYCH
VIP powinien zająć miejsce odosobnione w oddzielnym lub bocznym pomieszczeniu .
Stolik powinien znajdować się w pobliżu wyjścia awaryjnego lub drzwi kuchennych (chodzi o miejsce z którego osoba ochraniana nie będzie musiała przechodzić przez cały lokal).
Sąsiednie stoliki powinny być zarezerwowane dla agentów ochrony, którzy pozorują gości. Stoliki te należy zająć przed przybyciem VIP-a.
Drzwi w pobliżu stolika VIP-a należy chronić z obu stron.
OCHRONA PODCZAS PRZEMÓWIEŃ I KONFERENCJI PRASOWYCH
Strefy ochronne należy tak rozmieścić, aby:
ograniczać dostęp do budynku, w którym konferencja ma się odbyć;
były dostępne jedne drzwi, którymi będą wpuszczane do budynku wszystkie osoby postronne Pozostałe drzwi powinny być obstawione przez agentów;
było możliwe sprawdzanie tożsamości przybywających osób, wydanie im identyfikatorów, oraz rozmieszczenie osób na sali. Wszystkie osoby powinny siedzieć. Należy unikać sytuacji, że osoby będą stały pod ścianami;
ograniczały dostęp do miejsca, z którego osobistość będzie przemawiała lub odpowiadała na pytania, a agenci byli rozmieszczeni w bezpośredniej bliskości osoby ochranianej .
VIP powinien wejść o oznaczonej porze, gdy wszyscy na sali są na swoich miejscach, aby ograniczyć możliwość przypadkowych kontaktów.
Wejście i wyjście powinno odbywać się innymi drzwiami i innymi trasami zarówno z sali konferencyjnej jak i z budynku.
OCHRONA PODCZAS POWITAŃ
Powinniśmy rozpoznać nastawienie zgromadzonych ludzi w stosunku do osoby ochranianej.
Przy wrogim nastawieniu zgromadzonych osób unikamy bezpośredniego kontaktu z nimi. Jeżeli nie jest to możliwe, stosujemy dodatkowe środki ostrożności, licząc się z tym, że to wrogie nastawienie w pierwszym rzędzie skierowane będzie przeciwko agentom ochrony.
Ustalamy sposoby reagowania na różnego rodzaju sposoby agresji, zwiększając liczbę agentów w szyku i wzmacniając siły odwodu oraz przewidując dodatkowe drogi ewakuacji.
Nie powinniśmy wdawać się w żadne rozmowy i dyskusje, nie należy się dekoncentrować.
W przypadku powitań występują dwie sytuacje:
osoba ochraniana znajduje się w jednym miejscu a zgromadzeni przemieszczają się przed nią;
osoba ochraniana przechodzi przed stojącym tłumem.
Jeśli VIP znajduje się w pomieszczeniu, przez które przechodzą witający, to agent rozpoznania i agent znajdujący się z lewej strony, z tyły obserwują osoby zbliżające się do osobistości.
Dowódca ochrony, dowódca zmiany i agent znajdujący się z prawej strony, z tyłu obserwują osoby witające się z VIP-em.
Natomiast agent znajdujący się z tyłu, po środku, obserwuje osoby oddalające się po przywitaniu.
Przy wejściach do pomieszczenia powinni znajdować się agenci uprzednio ustawieni.
Gdy VIP zamierza przejść przed tłumem , ustawiamy bariery zabezpieczające .
Agent rozpoznania idzie 3-4 metry z przodu, a bezpośrednio przed osobą ochranianą przemieszcza się drugi agent, którego zadaniem jest obserwowanie wyciągniętych do powitania rąk.
Za VIP-em, na wysokości jego lewego barku znajduje się dowódca ochrony, a prawego barku - dowódca zmiany. Ich zadaniem jest obserwowanie osób usytuowanych przed i na wprost osoby ochranianej.
Za plecami pierwszych rzędów tłumu powinien równolegle przemieszczać się agent ochrony, którego zadaniem jest obserwacja tłumu i wykrywanie podejrzanych osób.
Gdy tłum jest zwarty i niemożliwe jest przemieszczanie się tego agenta , wówczas co 4-5 metrów rozmieszczamy agentów uprzednio ustawionych.
OBSERWACJA I JEJ WYKRYWANIE
Obserwacja jest to tajne śledzenie osób, miejsc i sytuacji.
Obserwacja może być: statyczna ,dynamiczna ,kombinowana.
Efektywność prowadzonej obserwacji zależy od:
osoby prowadzącej;
charakteru miejsca;
aktywności osób obserwowanych ;
użytych w obserwacji sił i środków;
prowadzonych wcześniej działań;
właściwego przygotowania i realizowania taktyki obserwacji ;
sprawnego koordynowania i kierowania działaniami ;
rozpoznania terenu ,gdzie prowadzona będzie obserwacja ;
sprawnego systemu łączności
sporządzenia planu obserwacji.
Przed podjęciem działań należy sporządzić plan obserwacji, który powinien zawierać:
charakterystykę określonej sytuacji ;
określenie przedmiotu obserwacji;
cele i zadania jakie mają osiągnąć nasze działania;
określenie rejonu, gdzie prowadzona będzie obserwacja;
organizację obserwacji (czas trwania, datę i sposób rozpoczęcia);
określenie uczestników obserwacji;
określenie środków technicznych użytych w obserwacji;
określenie środków i zasad łączności
Obserwację można prowadzić tylko w miejscach publicznych (gwarancja swobód obywatelskich - np. odpowiedzialność z art. 193 kk., naruszenie miru domowego, przepisy konstytucji ).
Obserwacja powinna być ciągła, aktywna i obejmować wszelkie strefy wokół ochranianej osoby.
Obserwacja wyrywkowa prowadzona w określonych odstępach czasu lub określonych miejscach powoduje niebezpieczeństwo przegapienia momentu ataku.
Sektory obserwacji muszą się zazębiać. Nie mogą występować martwe pola. Posterunki muszą być tak rozmieszczone aby agenci widzieli się nawzajem. Pozwala to również na ewentualne udzielenie sobie pomocy w przypadku ataku.
Obserwacja w naszym przypadku powinna spełniać rolę kontr obserwacji. Powinniśmy znać sposoby prowadzenia obserwacji i cechy ją demaskujące.
WYKRYWANIE OBSERWACJI W TRAKCIE PROWADZENIA POJAZDU
Poruszając się autem nie koncentrujemy się tylko na jeździe, ale patrzymy co się wokół nas dzieje.
Najczęściej przed samym atakiem jesteśmy obserwowani. Jeśli wykryjemy ten fakt jesteśmy w stanie uniknąć lub skutecznie odeprzeć atak.
Gdy przez jakiś dłuższy czas jedzie za nami ten sam samochód, zmieniamy gwałtownie szybkość, kierunek jazdy i obserwujemy ,czy jego kierowca wykonuje te same manewry.
Dojeżdżając do skrzyżowania, sygnalizujemy skręt w lewo, a jeśli i on to uczyni, gwałtownie zmieniamy pas ruchu i skręcamy w prawo obserwując co uczyni kierowca jadącego za nami wozu.
Gdy zatrzymujemy się powinniśmy zaobserwować, kto zaparkował za lub przed nami.
W czasie jazdy zwracamy uwagę na nienaturalnie zwalniające pojazdy, nagle zjeżdżające do krawężnika, aby nie znaleźć się bezpośrednio za nami.
Obserwacja prowadzona jest najczęściej z kilku pojazdów. Wówczas co jakiś czas prowadzący nas pojazd będzie się zmieniał, a jego miejsce zajmował będzie inny - siła rzeczy po jakimś czasie pojawi się pierwszy samochód.
Wykrycie obserwacji jest sygnałem o zagrożeniu - możemy wówczas przeciwdziałać mu, a gdy przestępcy zorientują się, że zostali dostrzeżeni, najprawdopodobniej odstąpią od swoich zamiarów.
Do przeprowadzenia zamachu napastnicy powinni poznać rozkład dnia VIP-a, aby wybrać najdogodniejsze miejsce i porę do jego dokonania.
Uważa się, że do obserwacji wyznaczane są osoby najmniej doświadczone w grupie przestępczej.
Może ich zdradzać:
-prymitywne przebranie, wyposażenie w sprzęt łączności, robienie notatek lub zdjęć, wykonywanie czynności nie pasujących do danej sytuacji, np. czytanie gazety na ulicy lub w holu,
-poruszanie się wzdłuż ścian budynków (aby móc nagle schować się w klatce schodowej), wchodzenie lub wychodzenie za obserwowanym obiektem ze sklepu
-zatrzymywanie się lub ruszanie razem z nim , wybieranie miejsc zaciemnionych i osłoniętych od deszczu, obserwowanie zza drzew rogów budynków
-skłonność do obserwowania wystaw sklepowych (patrzenie w górną część okna aby widzieć odbicie obserwowanego obiektu.
Osoby obserwujące odruchowo odwracają głowę lub całą sylwetkę, gdy raptownie się na nie spojrzymy.
Powinno się zwrócić szczególną uwagę, jeżeli przed ochranianym obiektem rozpoczyna pracę ekipa remontowa lub zatrzyma się auto, którego kierowca usiłuje coś naprawić.
Należy zwracać uwagę na osoby, które bez wyraźnych powodów bywają w pobliżu ochranianego obiektu.
Obserwator musi szukać schronienia, gdy obserwowany obiekt zatrzyma się.
Gdy obiekt skręci w inną ulicę, wejdzie do bramy, obserwator musi przyśpieszyć aby nie stracić go z oczu.
Jeżeli podczas prowadzenia eskorty zauważymy powoli jadący za nami samochód, powinniśmy zapamiętać jego markę i rejestrację, a następnie skręcić parę razy w inne ulice i obserwować czy ten samochód pojawi się powtórnie.
Zwracamy uwagę na pojazdy zaparkowane w niedozwolonych miejscach, zepsute, gdy siedzą w nich długo te same osoby.
Gdy pojazd VIP-a zatrzymuje się, powinniśmy obserwować, kto zatrzymuje się za lub przed nami.
FORMY ATAKU
ATAK Z SAMOCHODU ,KTÓRY NAS WYPRZEDZA
W momencie, gdy wyprzedza nas samochód i próbuje zająć dogodne miejsce do otwarcia ognia (jest to przeważnie martwa strefa obserwacji kierowcy) wykonujemy nagły lekki skręt w lewo, tak jakbyśmy chcieli uderzyć napastnika i wracamy na swój pas jezdni.
Wówczas powinno to wywołać reakcję obronną kierowcy atakującego wozu ( przyhamowanie w celu uniknięcia kolizji i gwałtowne przyśpieszenie ).
W momencie przyśpieszenia atakującego wozu hamujemy. Wóz ten nas mija, co nie pozwala strzelcowi na oddanie celnego strzału.
Następnie raptownie przyśpieszamy i wymijamy napastnika.
W warunkach miejskich skręcamy w boczną ulicę .Możemy także zawrócić, jeżeli pozwoli na to szerokość drogi, stan nawierzchni oraz poboczy oraz promień skrętu samochodu
Możemy także bronić się uderzając wyprzedzający samochód w tylny błotnik, tuż za kołami, co powinno wprowadzić ten pojazd w poślizg, a nam ułatwić ucieczkę.
ZAJEŻDŻANIE DROGI I SPYCHANIE AUTA VIP-A.
Nie pozwalamy na zepchniecie się z pasa ruchu i gwałtownie zatrzymujemy wóz. Gdy napastnicy opuszczą najczęściej ustawiony w poprzek samochód, ruszamy raptownie do przodu i wymijamy go lub wycofujemy się i uciekamy. Możemy także taranować blokujące auta.
ATAK DWÓCH SAMOCHODÓW
Pierwszy samochód utrudnia jazdę spychając nasz samochód i blokując go.
Z drugiego prowadzony jest ostrzał z martwej strefy obserwacji.
Wszystkie osoby w naszym samochodzie kładą się na siedzeniach. Kierowca obniża się na siedzeniu zachowując możliwość obserwowania przestrzeni, gwałtownie hamuje. Stosuje następnie omówione uprzednio manewry.
( Na krawężniki i wysepki należy najeżdżać z niewielką prędkością na drugim biegu, pod kątem 30-40 stopni. Najazd pod mniejszym kątem może spowodować wyrwanie kierownicy z rąk, a pod mniejszym pęknięcie opony.)
ATAK Z MOTOCYKLA
Z motocykla atak następuje zwykle od tyłu lub z boku. Gwałtownym skrętem staramy się potrącić terrorystów. Powoduje to ich upadek lub ucieczkę w bok. Sprowadzamy ich na lewy pas szosy pod jadących z przeciwka.
JAZDA OFENSYWNA.
W jeździe ofensywnej czyli bojowej używamy samochodu jak broni skierowując go na zaporę lub ludzi, którzy nam zagrażają. (taranowanie człowieka, staranowanie, przepychanie samochodu) STARANOWANIE SAMOCHODU -zatrzymujemy pojazd tuż przed samochodem terrorystów w odległości 1-1,5 metrów wrzucamy pierwszy bieg i gwałtownie ruszamy uderzając w tylny lub przedni bok samochodu poza osią kół. Uderzamy w przeciwną stronę samochodu niż ma położony silnik. Silnik jako cięższy będzie osią obrotu. Uderzenie od strony silnika może być dla nas tragiczne.
Jeżeli do blokady użyto dwóch samochodów, uderzamy między nie.
Gdy odległość pomiędzy samochodami jest większa niż połowa szerokości naszego wozu, to uderzamy w jeden z wewnętrznych błotników.
Jeżeli samochody są ustawione pod kątem, którego wierzchołek jest skierowany w naszą stronę to uderzamy w jeden z zewnętrznych błotników.
Gdy wierzchołek jest skierowany w przeciwną stronę, uderzamy między samochody
Siła uderzenia w momencie taranowania jest bardziej odczuwalna przez napastników. Zaskoczenia zwiększa nasza szansę na ucieczkę.
ESKORTA SAMOCHODOWA
Prowadząc eskortę nie możemy organizować klasycznych stref ochronnych. Powinniśmy je modyfikować zachowując ich kształt i funkcje jedynie z przodu i z tyłu kolumny. W związku z powyższym po bokach nasza eskorta będzie znacznie osłabiona.
Zamach może być przeprowadzony w ruchu poprzez atak z boku kolumny, gdzie istnieją luki w systemie obserwacji. W chwili zbliżania się od strony kierowcy zamachowiec znajduje się w tzw. martwej strefie obserwacji, co jest najdogodniejszym momentem do ataku. Można otworzyć ogień z samochodu lub zepchnąć samochód VIP-a z nasypu.
Przy eskorcie samochodowej ataki przeprowadzane były od strony kierowcy, a otwarcie ognia następowało w jego „martwej” strefie obserwacji.
Napastnicy prowadzili ogień przez cały czas wyprzedzania, aż do momentu utraty jego skuteczności.
Atak trwał najczęściej 10-15 sekund , a każdy strzelec dawał 10-15 strzałów z bezpośredniej odległości.
Przeważnie ataki następowały w rejonie skrzyżowań i rozwidleń dróg (możliwość łatwiejszej i szybszej ucieczki), a w ataku brały udział dwa samochody. Jeden przeszkadzał w jeździe, odwracał uwagę kierowcy, blokował, a z drugiego prowadzono atak
W pierwszym samochodzie jechała zazwyczaj jedna osoba, w drugim trzy: kierowca, pasażer obok niego i trzecia osoba za pasażerem. Zazwyczaj strzelają obaj pasażerowie .
Ataki z użyciem jednego samochodu są mniej skuteczne i trwają krócej.
W przypadku zagrożenia dla osoby ochranianej działania powinny zmierzać do ewakuowania jej ze strefy zagrożenia. Kierowca powinien stosując odpowiednie manewry jak najszybciej wyjść spod ognia napastników i oderwać się od nich.
VIP w tym czasie powinien przewrócić się na siedzenie i przykryć kocem kuloodpornym.
Siedzący na przednim siedzeniu dowódca ochrony, odwraca się do VIP-a, zwalnia jego pas bezpieczeństwa, chwyta za barki, przewraca na bok, przykrywa kocem kuloodpornym, kładzie się na nim i przyjmuje postawę strzelecką.
Gdy samochód w trakcie ataku musi zostać zatrzymany, należy się starać aby nie nastąpiło to w strefie najbardziej skutecznego ognia napastników. Wóz tak się ustawia, aby stanowił jak najlepszą osłonę. W tym czasie agenci podejmują niezwłocznie walkę ogniową.
Dopóki jest to możliwe nie opuszczamy samochodu wykorzystując jego możliwości ochronne.
Samochód eskortujący powinien zatrzymać się natychmiast po rozpoczęciu walki. Agenci natychmiast otwierają ogień i dążą do oskrzydlenia napastników.
Możemy mieć też do czynienia z zasadzką. Wybiera się na trasie przejazdu najdogodniejsze miejsce, z którego można ostrzelać przejeżdżający albo uprzednio unieruchomiony pojazd.
Stąd bardzo ważne jest utrzymanie w tajemnicy tras przejazdu, godzin rozpoczęcia oraz częste ich zmienianie.
W szyku eskorty kierowcy powinni mieć maksymalne pole obserwacji, aby wykonać na czas właściwe manewry.
Odległość między wozami nie powinna przekraczać 1 do 1,5 długości pojazdu na każde 20 kilometrów prędkości.
Przy eskorcie z jednym samochodem pojazd jadąc z tyłu wykonuje manewry oskrzydlające pojazd VIP-a. Jedzie raz z prawej, raz z lewej strony za samochodem eskortowanym. Zwiększa w ten sposób swoje pole obserwacji.
Samochody eskorty powinny tak się poruszać aby miały możliwość zablokowania ruchu pojazdów z ulic bocznych i aby nie utrudniały ruchu samochodu VIP-a.
W razie napadu dowódca wyznacza ochroniarzy do obrony oraz do wycofania się z VIP-em. Pościgu za atakującymi nie prowadzi się chyba, że siły eskorty pozwalają na to.
O napadzie powinna być powiadomiona zawsze jednostka policji, a VIP dostarczony na miejsce przeznaczenia.
Przyjmuje się ogólną zasadę, iż w przypadku próby napadu lub próby ostrzelania eskorty kierowcy powinni włączyć sygnały alarmowe i z maksymalną prędkością opuścić zagrożoną strefę.
Gdy strzela napastnik stojący na szosie - pełny gaz, sygnał świetlny i dźwiękowy, głowa pod tablicę rozdzielczą i przejeżdżamy zagrażającą nam osobę.
Gdy strzelający blokuje drogę pojazdem - taranujemy go od strony bagażnika (większa szansa przebicia się).
PLANOWANIE OCHRONY W CZASIE PRZEJAZDU SAMOCHODEM
Planowanie rozpoczyna się od analizy aktualnych map oraz planów miejscowości, przez które będzie wiodła trasa. Decydujemy, czy trasa powinna być najkrótsza i najszybsza, czy najbezpieczniejsza pozwalająca jechać ze stałą prędkością 80-90 km/h.
Musimy znać panujące warunki drogowe na danej trasie, natężenie ruchu, orientować się w prowadzonych robotach drogowych, objazdach itd. Ustalamy miejsca, w których znajdują się szpitale, posterunki policji, jednostki wojskowe, gdyż mogą nam służyć jako ewentualne schronienie przed atakiem.
Wszelkie omawiane elementy należy nanieść na mapę.
Na kilka dni przed podróżą przeprowadza się rekonesans.
Przeprowadza się go w porze i warunkach rzeczywistego przejazdu w celu ustalenia czasów pokonania poszczególnych odcinków i ustalenia łącznego czasu przejazdu. Wskazanym byłby także wcześniejszy przejazd kierowcy VIP-a w podobnym czasie i warunkach, jak podczas jazdy ochronnej.
Przeprowadzając rekonesans określamy tzw. wąskie gardła i miejsca idealnego ataku. Będą to strefy z ograniczeniami prędkości, ostre zakręty i odcinki na których prowadzone są roboty drogowe ,zalesione pobocza drogowe, tunele, mosty.
Miejsca te sprawdzają agenci drugiego samochodu poprzedzającego kolumnę.
Kolejny rekonesans przeprowadza się na dzień przed podróżą. Po czym sporządza się harmonogramy trasy omawiane na odprawie informacyjnej. Podczas odprawy osoby funkcyjne informowane są o ich obowiązkach, zapoznają się z trasą przejazdu, omawiane są strefy potencjalnego zagrożenia.
W czasie eskorty tworzone są także strefy ochronne, w których używamy różnej liczby samochodów i agentów ochrony.
Zwiększamy bezpieczeństwo dodając samochód eskortujący, jednakże niezbędne minimum to jeszcze jeden samochód (poprzedzający).
Standardem są dodatkowo jeszcze dwa samochody: poprzedzający i eskortujący (rysunek nr.15).
W przypadku, gdy mamy do czynienia z dużym zagrożeniem dodajemy samochód prowadzący i zapasowy.
Wszystkie te samochody powinny być tej samej klasy, mieć taką samą moc silnika i przyśpieszenie.
W pojazdach należy zainstalować zamaskowane uchwyty na broń i tak je rozmieścić aby zawsze mieć je pod ręką. Przewożenie broni w kaburze umieszczonej na pasku lub pod pachą jest nie wygodne i opóźnia jej dobycie.
Wóz osoby ochranianej stanowi odpowiednik wewnętrznej strefy ochronnej organizowanej w stałych obiektach. Prowadzony być powinien przez przeszkolonego w jeździe ofensywnej kierowcę, którego głównym zadaniem jest utrzymanie pojazdu w kolumnie.
Na przednim siedzeniu jedzie dowódca ochrony.
W przypadku jazdy jednym samochodem wymaga się aby kierowca był też przeszkolonym pracownikiem ochrony i posiadał broń.
Najlepszym środkiem transportu jest przygotowane do tego fabrycznie opancerzone auto.
Pożądane jest aby:
auto było opancerzone (stalowe płyty zamocowane w drzwiach i za tylnymi siedzeniami, płyty ceramiczne, które są dużo lżejsze i nie pogarszają osiągów trakcyjnych, wyłożenie karoserii tkaniną kevlarową lub podobną stosowaną w kamizelkach kuloodpornych;
posiadało silnik z systemem gaśniczym;
posiadało wzmocnione zderzaki, osłonę miski olejowej i osłonę silnika;
posiadało szyby pokryte folią antywłamaniową lub kuloodporne;
przewozić w samochodzie koce kuloodporne (w razie zagrożenia przykrywamy nimi VIP-a);
posiadało zbiornik paliwa zabezpieczony przed wybuchem, elektryczną blokadę drzwi oraz instalację uniemożliwiającą zakłócanie działania urządzeń elektrycznych przez urządzenia zewnętrzne;
koła posiadały wkładki masywowe umożliwiające jazdę po zniszczeniu opony.
Powinien to być wóz zamknięty, aby nie pozwalał na wrzucenie do środka jakiegokolwiek przedmiotu oraz w pewnym stopniu ochraniał przed pociskami. Szyby powinny być przyciemnione aby utrudniać obserwację osoby ochranianej z zewnątrz.
Skuteczność działania agentów wzrasta po zainstalowaniu fotela obrotowego w miejscu przedniego siedzenia pasażera.
Poprawia to efektywność prowadzenia obserwacji boków i tyłu samochodu, zwiększa pole ostrzału.
Samochód eskortujący, który porusza się za wozem osoby ochranianej, przesunięty jest względem niego o pół szerokości wozu w lewo. Samochody wyprzedzające muszą wówczas zataczać większy łuk i zmiany pasa ruchu. Natomiast nadjeżdżające z przeciwka wozy muszą odbijać w prawo.
Wóz eskortujący prowadzi profilaktyczne działania blokujące a także odpiera ataki z tyłu i boków samochodu VIP-a.
Gdy atak następuje z przodu samochód eskortujący wykorzystujemy jako odwód .
Może także wysunąć się do przodu w celu związania napastnika walką, zblokowania go i osłaniania odwrotu VIP-a.
W przypadku uszkodzenia auta osoby ochranianej pełni rolę wozu zapasowego.
Załogę wozu eskortującego stanowi 2 do 4 agentów. Przynajmniej jeden z nich powinien mieć na stanie broń o dużej sile przebicia pocisków.
W razie powstania zagrożenia wóz powinien być prowadzony bardzo agresywnie. Należy zmniejszać odległość do samochodu VIP-a i wykonywać manewry blokujące.
Samochód poprzedzający pełniąc rolę wozu prowadzącego narzuca prędkość jazdy i sygnalizuje zmiany kierunku przemieszczania się. Kolumna prowadzona jest po pasie najbliższym środka jezdni.
Przez skrzyżowanie z sygnalizacją świetlną należy przejeżdżać w takim momencie aby zdążyła przejechać cała kolumna.
Skład samochodu poprzedzającego to 3 do 4 agentów. Ich zadaniem jest prowadzenie obserwacji trasy, ostrzeganie o niebezpieczeństwie, blokowanie wiązanie napastników walką oraz osłanianie odwrotu wozu VIP-a.
Drugi samochód eskortujący usytuowany jest na końcu kolumny. Załoga to 2 do 4 agentów wyposażonych w broń o dużej sile przebicia. Osłaniają boki i tył kolumny + zadania agentów pierwszego wozu eskortującego.
W przypadku ataku wóz ten może być odwodem albo siłą wiążącą napastników. Może być także wykorzystany jako wóz zapasowy na wypadek awarii innego samochodu eskorty.
Drugi samochód poprzedzający znajduje się przed kolumną w odległości kilkuset metrów (dwie minuty jazdy) i rozpoznaje trasę. Agenci prowadzą obserwację i ostrzegają o zagrożeniach. W razie potrzeby opuszczają wóz i sprawdzają zagrożone miejsca.
Obsadę samochodu stanowi 2 do 4 agentów, którzy w przypadku ataku przyjmują na siebie ciężar walki wiążąc napastników i osłaniając odwrót.
Jeden z agentów melduje dowódcy o przekraczaniu punktów kontrolnych, co pozwala na korygowanie prędkości samochodu i jego odległości od kolumny.
OSOBY FUNKCYJNE W ESKORCIE SAMOCHODOWEJ
Dowódca ochrony (DO) odpowiada za bezpośrednią ochronę i ewakuację VIP-a ze strefy zagrożonej. Usytuowany jest w samochodzie osoby eskortowanej, na przednim siedzeniu, obok kierowcy. Wykonuje takie same zadania jak podczas działań w szyku pieszym, oraz:
utrzymuje łączność z innymi wozami ochrony lub z punktem dowodzenia;
pomaga kierowcy w obsłudze dodatkowego wyposażenia ochronnego;
pełni rolę pilota, jeżeli w kolumnie nie ma wozu poprzedzającego;
otwiera i zamyka drzwi wozu od strony VIP-a oraz blokuje je podczas przejazdu.
Dowódca zmiany (DZ) podlega bezpośrednio dowódcy ochrony oraz wykonuje jego obowiązki podczas swojej zmiany, oraz:
podejmuje decyzje związane z przejazdem kolumny, określa prędkość jazdy, podaje komendy do zmiany pasów ruchu, wykonywania manewrów ochronnych, użycia broni;
utrzymuje łączność z samochodami ochrony i punktem dowodzenia;
podaje komendy do wsiadania i wysiadania z pojazdu w miejscu docelowym;
decyduje, kiedy agenci mają biec przy samochodzie.
Agenci ochrony pozostałych wozów (AO) podlegają dowódcy ochrony lub zmiany, wykonują obowiązki wynikające z zajmowanego miejsca w szyku.
Kierowcy samochodów spełniają jedną z głównych ról w eskorcie samochodowej.
Od pierwszych reakcji kierowcy zależy skuteczność naszych działań obronnych. W związku z powyższym kierowcy powinni mieć opanowaną sztukę jazdy ofensywnej i ochronnej, w tym umieć poruszać się w kolumnie pojazdów.
Powinni oni być przeszkolonymi agentami ochrony, gdyż w każdej chwili mogą uczestniczyć w działaniach ochronnych podjętych po zatrzymaniu się pojazdu.
SEKTORY OBSERWACJI
W czasie jazdy agentom ochrony i kierowcom przydziela się sektory obserwacji przeważnie określane według wskazań zegara.
Kierunek jazdy przyjmuje się jako godzinę 12:00 i w stosunku do niej określa się odpowiednio sektory, pamiętając o konieczności zapewnienia obserwacji okrężnej. Stosuje się to bez względu na liczbę użytych do ochrony wozów.
W przypadku poruszania się VIP-a jednym samochodem
kierowca prowadzi obserwację w sektorze między godzinami 9:00 a 2:00, natomiast dowódca ochrony między 2:00 a 9:00. (Do maksimum wykorzystuje się lusterka wsteczne, a ciężar obserwacji spoczywa na dowódcy ochrony.)
Podczas jazdy dwoma samochodami kierowca VIP-a prowadzi obserwację w sektorze między godziną 9:00 a 2:00, dowódca ochrony - 11:00 a 3:00, kierowca samochodu eskortującego - 9:00 a 1:00, dowódca zmiany- 10:00 a 4:00, agent siedzący za kierowcą - 6:00 a 11:00, agent siedzący za dowódcą zmiany - 1:00 a 6:00
Jeżeli w samochodzie znajduje się na tylnim siedzeniu trzeci agent, to zajmuje pozycję tyłem do kierunku jazdy i prowadzi obserwację między godziną 4:00 a 8:00.
WYKONYWANIE PODSTAWOWYCH MANEWRÓW Z UDZIAŁEM DWÓCH SAMOCHODÓW
Włączanie się do ruchu - samochód VIP-a i eskortujący stoją przy krawężniku. Kierowca VIP-a sygnalizując gotowość do ruszenia włącz kierunkowskaz. Pierwszy rusz kierowca samochodu eskortującego wyjeżdżając na pas ruchu i blokując go . Wówczas rusza samochód osoby ochranianej, a za nim wóz eskortujący ustawiając się na lewo od niego, częściowo już na sąsiednim pasie .
Zmiana pasa ruchu -sygnalizuje ją kierunkowskazem kierowca osoby ochranianej. Kierowca wozu eskortującego zaczyna zjeżdżać blokując drugi pas ruchu .
W momencie gdy ogranicza ruch blokując oba pasy, samochód VIP-a zmienia pas na właściwy .
Przy zmianie większej ilości pasów ruchu, zmiana następuje pas po pasie (nie wszystkie na raz ).
Zatrzymywanie się przed skrzyżowaniem na czerwonym świetle
Samochód VIP-a zatrzymuje się pół długości wozu za lub przed samochodem stojącym na sąsiednim pasie, aby nie stanąć „okno w okno” z nim lub z innym wozem.
Samochód eskortujący zatrzymuje się za wozem VIP-a, blokując dojazd do niego .
Gdy na pasie przed wozem VIP-a stoją samochody, kierowca nie dojeżdża do nich zderzak w zderzak, gdyż ograniczyłoby to możliwość wykonania manewru .
Tak samo zachowujemy się podczas zatrzymywania się w innych sytuacjach.
Znalezienia się „okno w okno” z innym samochodem należy unikać zwłaszcza w czasie dużego ruchu oraz gdy samochody jadą z małą prędkością.
W czasie zatrzymania się kolumny, jak i jazdy z małą prędkością agenci ochrony lustrują samochody w najbliższym otoczeniu i cały czas pozostają w gotowości do natychmiastowego wyjścia z aut oraz stworzenia szyku ochronnego wokół samochodu VIP-a.
Skręcanie
Rozpoczyna się wtedy, gdy powstaje odpowiednia przerwa między kolumną a samochodami ją poprzedzającymi.
Gdy kierowca VIP-a zasygnalizuje skręcanie w prawo, samochód eskorty zaczyna się wysuwać do przodu, aby zablokować dwa pasy ruchu, osłaniając w ten sposób tył i lewą stronę wozu VIP-a
Zapewnia to ochronę w martwej strefie obserwacji samochodu osoby ochranianej. Jest to bardzo istotne ze względu na małą prędkość i odsłonięcie podczas skręcania.
W trakcie tego manewru kierowca VIP-a musi zachować równomierną prędkość i wykonywać ciaśniejszy skręt (bez dojeżdżania do krawężnika). Wtenczas wóz eskorty nie pozostanie w tyle, a jego kierowca nie będzie musiał ścinać łuku zakrętu podczas zajmowania pozycji za wozem osoby ochranianej.
Kierowca wozu eskortującego musi uważać aby podczas blokowania i skręcania nie zwiększyć zbytnio odległości między wozami, aby nie wjechał między nie inny samochód.
Gdy zaistnieje taki przypadek powinien jak najszybciej rozpocząć manewr wyprzedzania, a kierowca VIP-a zwiększając w odpowiednim momencie prędkość umożliwić mu powrót na właściwe miejsce.
Innym rozwiązaniem jest zmiana pasa ruchu przez samochód osoby ochranianej w momencie rozpoczęcia wyprzedzania przez wóz eskorty.
Jazda w terenie niezabudowanym
Kierowca VIP-a jedzie z optymalną prędkością, dostosowaną do panujących warunków atmosferycznych. Samochód eskorty zajmuje pozycję blokującą.
Gdy zbliża się wóz chcący wyprzedzić kolumnę , agent ochrony w wozie eskortującym bacznie go obserwuje oceniając czy nie stanowi zagrożenia.
W przypadku poruszania się po drodze dwupasmowej, wóz osoby ochranianej zjeżdża w prawo, a samochód eskortujący zmniejsza do niego odległość i dojeżdża do linii środkowej drogi . Zmusza tym ewentualnych napastników do zjechania maksymalnie na przeciwny pas i objechania kolumny dużym łukiem.
Kierowca samochodu eskortującego obserwuje wyprzedzający wóz pozostając w gotowości do natychmiastowego działania, czyli wyprzedzenia wozu VIP-a, blokowania napastnika , związania go walką lub staranowania. Umożliwia to ucieczkę wozu osoby ochranianej.
W przypadku poruszania się po trzech lub więcej pasach ruchu, w momencie wyprzedzania wozu eskortującego przez podejrzany wóz, kierowca VIP-a zaczyna zmieniać pas , natomiast wóz eskortujący jedzie równolegle z podejrzanym samochodem „odprowadzając go„ na bezpieczną odległość (rysunek nr.24.....b), po czym wraca na swoje miejsce.
Gdy w samochodzie VIP-a lub eskorty zainstalowany jest fotel obrotowy samochód osobistości zjeżdża na lewy pas ruchu , wóz eskorty zaczyna blokować z prawej strony (rysunek nr...25...b), zmuszając napastników do wyprzedzania prawym pasem ( rysunek nr....25...c).
Agenci siedzący w fotelach obrotowych mają większe pole ostrzału, a napastnicy są pozbawieni możliwości ostrzału z przedniego siedzenia.
Dojeżdżanie do skrzyżowań z drogami podporządkowanymi
Gdy na skrzyżowaniu stoją samochody oczekujące na włączenie się do ruchu należy podjąć działania blokujące.
Wóz VIP-a zjeżdża w lewo (w prawo), a samochód eskortujący zajmuje pozycję pomiędzy nim a stojącym na skrzyżowaniu pojazdem. Po minięciu skrzyżowania samochód eskortujący wraca na swoje miejsce.
Kierowca VIP-a powinien prowadzić auto jak najbliżej środka jezdni co utrudnia przeprowadzenie skutecznego ataku. Wymaga jednakże zachowania większej ostrożności ze względu na nadjeżdżające z przeciwnej strony samochody.
Samochód eskortujący powinien mieć możliwość podjęcia działań z każdej strony wozu
VIP-a.
Kierowcy obu wozów powinni unikać sytuacji, w których podejrzany samochód wyprzedzałby kolumnę od strony, po której siedzi VIP.
Podczas jazdy w dużym ruchu kierowca wozu eskorty musi uważać, aby zbytnio nie „odbijać” w prawo (w lewo), co pozwoliłoby mniejszemu pojazdowi na wyprzedzenie go z lewej ( prawej) strony i zajęcie pozycji za wozem osoby ochranianej.
W przypadku rozpoczęcia jakiegoś manewru kierowcy nawzajem powinni się o tym informować.
Przyjazd kolumny do miejsca docelowego
W odległości kilku minut jazdy od miejsca docelowego dowódca nawiązuje kontakt z agentem rozpoznania będącym na miejscu przejazdu. Agent informuje go o ewentualnych zmianach w planie działania (zmiana miejsca zatrzymania itp.)
Minutę przed przybyciem dowódca informuje o tym agenta rozpoznania, a ten potwierdza, czy wszystko jest w porządku. Agent rozpoznania stoi na chodniku i wskazuje ręką miejsce zatrzymania wozu VIP-a .
Kierowca zatrzymuje wóz tak aby jego przód znalazł się na wysokości agenta rozpoznania .
Samochód eskorty zatrzymuje się za nim pod kątem 45 stopni w stosunku do wolnego pasa ruchu, lekko go blokując.
Po zatrzymaniu wozów dowódca zmiany nakazuje agentom eskorty zajęcie miejsc.
Agent siedzący w czasie jazdy za nim zajmuje pozycję przy drzwiach samochodu osoby ochranianej, twarzą zwróconą na zewnątrz.
Agent siedzący za kierowcą opuszcza wóz po nim i zajmuje pozycję przy lewych tylnych drzwiach wozu osoby ochranianej, twarzą zwrócony również na zewnątrz.
Dowódca zmiany wychodzi ostatni i zajmuje pozycję przy drzwiach VIP-a, twarzą zwrócony na zewnątrz.
Agent ochrony przesuwa się do przodu, na wysokość prawego koła .
Następnie dowódca zmiany daje sygnał dowódcy ochrony i w chwili opuszczania przez niego wozu przechodzi do tyłu, na wysokość koła, twarzą zwrócony na zewnątrz.
Dowódca ochrony przechodzi do drzwi VIP-a, otwiera je stając w ten sposób, że osoba ochraniana znajduje się między samochodem a nim. Podczas wysiadania VIP-a dowódca cały czas zasłania go swoim ciałem. Gdy osobistość wysiądzie, staje za nią.
Agent rozpoznania prosi VIP-a o podążanie za nim.
Pozostali agenci wykonują zwrot i zajmują pozycję w „rombie” .
Kierowcy samochodów prowadzą cały czas obserwację. Samochody mają włączone silniki, są cały czas gotowe do odjazdu. Dzieje się tak do momentu przemieszczenia się szyku w bezpieczny rejon.
Odjazd
O określonym czasie kierowcy podstawiają samochody, nie wyłączając silników pozostają w gotowości do ruszenia.
Gdy VIP wraz z ochroną zbliża się do nich , agent rozpoznania otwiera drzwi w wozie osoby ochranianej i przechodzi na tył szyku, zwracając się twarzą w kierunku skąd przybyli.
Prawy agent zajmuje pozycje na wysokości prawego przedniego koła, zwracając się twarzą na zewnątrz.
Lewy agent zajmuje pozycję za samochodem, na wysokości tylnych drzwi, twarzą zwróconą na zewnątrz.
Dowódca ochrony podąża za osoba ochraniana, osłaniając ja podczas wsiadania, zamyka za nią drzwi i zajmuje miejsce obok kierowcy .
Dowódca zmiany daje agentom sygnał do zajęcia miejsc w samochodzie eskorty.
Zmiana samochodu przez osobę ochranianą
W przypadku awarii wozu dowódca ochrony podejmuje decyzje o zmianie samochodu uszkodzonego na wóz eskorty lub samochód zapasowy.
Jeżeli samochód VIP-a porusza się to pojazdy zajeżdżają w bezpieczne miejsce. Jeżeli nie to samochód eskorty od razu podjeżdża do uszkodzonego wozu od strony osoby ochranianej tak aby stanąć „drzwi w drzwi”.
Agent ochrony z samochodu eskortującego wychodzi z samochodu i zajmuje pozycję z tyłu między autami.
Następnie wychodzi dowódca ochrony, otwiera drzwi VIP-owi i osłania go podczas przesiadania się
Gdy VIP przesiądzie się dowódca zmiany zajmuje miejsce agenta ochrony.
Jeżeli nastąpił wypadek, w pierwszym rzędzie tworzymy wokół samochodu szyk ochronny i udzielamy pomocy osobie ochranianej. Gdy stan zdrowia na to pozwala to dokonujemy zmiany pojazdu. Jeżeli nie to powiadamiamy punkt dowodzenia i najbliższe pogotowie ratunkowe. Ochraniamy VIP-a w drodze do szpitala.
Bieganie z boku samochodu osoby ochranianej
Stosujemy, gdy kolumna jedzie z małą prędkością zatłoczonymi ulicami lub podczas oficjalnej parady.
W wozie eskorty powinno wówczas jechać pięciu agentów: kierowca, dowódca zmiany i trzech agentów ochrony.
Dowódca zmiany podaje komendę do przygotowania się do biegnięcia.
Agenci ochrony z samochodu eskortującego otwierają drzwi i pozostają w gotowości do opuszczenia auta.
Na sygnał dwóch agentów ochrony zajmuje pozycje przy tylnych drzwiach samochodu VIP-a.
Następnie dołączają do nich dowódca zmiany i trzeci agent. Wówczas ci dwaj agenci przesuwają się na wysokość przednich drzwi.
Powrót na swoje miejsca następuje w odwrotnej kolejności.
KONWOJOWANIE POCIĄGIEM
Przełożony organizujący eskortę powinien w miarę możliwości dokonać rezerwacji przedziału w wagonie lub wynająć wagon salonkę. Rezerwujemy dwa ostatnie przedziały w końcowym wagonie. Jeżeli jest to możliwe należy zarezerwować przedział dla VIP-a i dwa przedziały przylegające do niego.
Skoro w przedziale nie wykupiliśmy wszystkich miejscówek to należy je udostępnić pasażerom.
Przed zajęciem miejsca w przedziałach należy je sprawdzić pod kątem założenia materiałów wybuchowych i zainstalowania podsłuchu. Sprawdzeń powinny dokonywać osoby obeznane z typowym wyposażeniem wagonów, aby mogły rozpoznać obce przedmioty. Sprawdzić należy też podwozie i dach wagonu. Czynności te powinniśmy powtarzać na każdym postoju, przed ruszeniem pociągu.
Zajmowanie miejsca w pociągu powinno nastąpić dopiero wówczas gdy ustanie tłok (lub gdy jeszcze nie powstał - wcześniej udajemy się na podstawiony pociąg).
Pierwszy do wagonu wchodzi ochroniarz (wyznaczony przez dowódcę) idąc zamyka otwarte okna i lustruje korytarz oraz zajmowany przedział, a za nim na przemian VIP i ochroniarz. Przeważnie VIP-a umieszcza się po środku, ochroniarze zajmują miejsca przy oknie i drzwiach.
Gdy VIP podróżuje w przedziałach znajdujących się w środku wagonu (zarezerwowane przedziały ), agenci ochrony zajmują pozycje przed drzwiami przedziałów. Podczas postoju agenci zajmują pozycje także na zewnątrz wagonu, przy oknach przedziałów zajmowanych przez VIP-a, zwracając uwagę na możliwość podłożenia ładunku wybuchowego pod wagon i umieszczenie jej na dachu.
Wysiadanie odbywa się po ustaniu tłoku z zachowaniem takich samych środków ostrożności.
Jeżeli jest to możliwe pociąg powinno opuszczać się na mniejszej stacji, gdzie łatwiej jest zorganizować strefy ochronne po opuszczeniu wagonu przez VIP-a i końcową część podróży odbyć samochodem.
W czasie jazdy w ostatnich przedziałach końcowego wagonu najlepszym rozwiązaniem jest wyłączenie w porozumieniu z obsługą pociągu tej części wagonu z użytkowania innych pasażerów i zamknięcie od wewnątrz drzwi wagonu, aby nikt nimi nie wsiadał podczas postojów na innych stacjach.
Największe zagrożenie istnieje podczas przejazdy przez mosty i pod mostami, w tunelach i na zakrętach, a także podczas jazdy w miastach, gdy pociąg jedzie z małą prędkością pod mostami drogowymi, kładkami. Wówczas okna powinny być zasłonięte, aby uniemożliwić obserwację i utrudnić atak (np. strzelca wyborowego).
TERRORYZM BOMBOWY JAKO ZJAWISKO SPOŁECZNE
Słowo terror (z łacińskiego) znaczy dosłownie strach, groza. Dlatego też działania terrorystyczne to zastraszanie całości lub części społeczeństwa w określonym czasie lub wywołanie poczucia zagrożenia oraz niepewności u określonych osób. Przy czym w odniesieniu do interesującego nas zagadnienia zagrożenie powstaje w wyniku podkładania ładunków wybuchowych.
Motywy zdarzeń z użyciem materiału wybuchowego można podzielić na trzy grupy:
Pobudki polityczne; może to być walka przedstawicieli różnych religii lub mniejszości narodowych o władzę lub wyzwolenie narodowe. Pobudki polityczne powodują najokrutniejsze działania terrorystyczne, bowiem liczba ofiar stanowi o „wadze zadania”. Śmierć wielu ludzi oznacza możliwość ogłoszenia swoich manifestów politycznych i żądań w światowej prasie.
Pobudki ekonomiczne; powodują one działania związane z chęcią uzyskania korzyści majątkowych. Rozliczenia wśród podkultur przestępczych, ściąganie haraczy i długów, wyrównywanie porachunków, walka o dominację - to najczęstsze motywy podkładania bomb w Polsce.
Pobudki o podłożu dewiacyjnym; jak w każdym kraju tak i w Polsce są ludzie, którzy podkładają ładunki wybuchowe tylko po to, by sprawdzić, czy skonstruowane przez nich urządzenie jest sprawne lub walczą ze społeczeństwem w imię własnych wyimaginowanych celów. Działania tego typu są bardzo niebezpieczne, gdyż prawie niemożliwe staje się ustalenie motywów postępowania podkładającego urządzenie wybuchowe.
Pułapka minerska w postaci listu pocztowego zawiera ładunek materiału wybuchowego wahający się w granicach 30-50 gramów silnego, nowoczesnego materiału wybuchowego typu znakomitego czeskiego semtexu lub amerykańskiego deta-sheetu firmy DuPont. Dla porównania powszechnie zalecana w instrukcjach wojskowych przeciwpiechotna mina odłamkowa POMZ-2A zawiera 75 gramów trotylu, materiału wybuchowego znacznie słabszego. Dlatego też niespodziewany wybuch, spowodowany nieopatrznym otworzeniem takiego detonującego listu, może spowodować trwałe kalectwo (zniszczenie dłoni, pozbawienie wzroku, a nawet pociągnąć za sobą śmierć). Ładunki wybuchowe mogą mieć różny wygląd. Mogą być umieszczone praktycznie we wszystkich przedmiotach codziennego użytku: w reklamówkach, torbach, aktówkach, portfelach ,latarkach, radiomagnetofonach, paczkach, pakunkach, listach, długopisach itd. Należy zwrócić uwagę, że przedmioty te znajdują się w miejscach publicznych , głównie tramwajach ,autobusach, sklepach, na dworcach, czy parkingach samochodowych. Miejsce jest tak dobrane aby ewentualny wybuch zranił jak największą liczbę osób.
Najczęściej spotykano listy pułapki w różnokolorowych kopertach o rozmiarach 200x140 mm, wszystkie zaś rozbrojone urządzenia wybuchowe skonstruowane były w podobny sposób-składały się z typowej kartki z życzeniami oraz mechanizmu wybuchowego, aktywizującego się w momencie wyjmowania kartki z koperty. Główną zawartością listu bomby była płytka sprasowanego materiału wybuchowego, grubości około 2 mm i wagi 30-50 gram. W większości rozbrojonych urządzeń okolica przymocowania elementu odpalającego (detonatora elektrycznego) obłożona była dodatkowo paseczkami wyciętymi z podobnej płytki materiału wybuchowego, co znakomicie wzmacnia efekt wybuchu.
Elektrodetonator wykonany był w postaci płytki o grubości ok. 4 mm otulonej folią aluminiową. Źródłem energii elektrycznej, niezbędnej dla tego, by poprzez odpalenie elektrodetonatora spowodować wybuch ładunku zasadniczego, była płaska (grubości 4-5 mm) bateria o napięciu 6 V ,używana w starszych typach popularnych aparatów fotograficznych Polaroid. Owa seria pułapek została skonstruowana z materiałów powszechnie (z wyjątkiem semtexu) dostępnych na rynku, przy czym trudnych do wykrycia podczas rutynowych kontroli. Zastosowanie semtexu w postaci płytki umieszczonej obok płaskiej baterii, pociągało za sobą znaczne trudności w ujawnieniu pułapki.
PUŁAPKI MINERSKIE W POSTACI LISTU POCZTOWEGO SĄ;
znacznie cięższe (zazwyczaj listy o podobnych wymiarach ważą 10-15 gram);
dość grube(płytka materiału wybuchowego wraz z baterią powodują, że list jest grubszy niż 5 mm, tzn. ponad dwukrotnie więcej niż przeciętna przesyłka);
są bardzo sztywne (ładunek wybuchowy wraz z przyklejonym detonatorem i baterią przymocowane do karty z życzeniami powodują sztywność koperty).
Przy sprawdzaniu przez służby ochrony zawartości wyselekcjonowanych podejrzanych przesyłek ,bardzo przydatne bywają przenośne (walizkowe) aparaty rentgenowskie lub typowa medyczna aparatura ultrasonograficzna.
GDY PODEJRZEWAMY, ŻE DANY PRZEDMIOT JEST ŁADUNKIEM WYBUCHOWYM
1)Bezwzględny zakaz przenoszenia i dotykania podejrzanego przedmiotu.
2) Nie wolno podejmować próby rozbrajania.
3) W pobliżu ładunku (nawet do pół kilometra) nie wolno używać telefonów komórkowych i radiostacji, gdyż fale radiowe mogą wzbudzić zapalnik powodując wybuch.
4)Natychmiast powiadomić policję.
5)W miarę możliwości zabezpieczyć teren tak, aby do przyjazdu policji uniemożliwić dostęp osób postronnych.
WYKRYWANIE ŁADUNKÓW WYBUCHOWYCH
Polega na przeszukaniu pomieszczeń, w których przebywa i miejsc, w które zamierza się udać VIP. Przeszukaniu podlegają także pojazdy, którymi porusza się osoba ochraniana.
Wykrywanie materiałów wybuchowych wymaga specjalistycznego sprzętu i wysokiej klasy fachowców.
Przeszukiwanie rozpoczyna się z zewnątrz budynku lub samochodu i prowadzi do wewnątrz.
Przeszukiwanie wewnątrz budynku rozpoczyna się od dołu i prowadzi się je do najwyższej kondygnacji.
Przeszukiwanie otoczenia budynku należy prowadzić dość wnikliwie z uwagi na ogólną dostępność tego miejsca. Rozpoczyna się je od poziomu ziemi i prowadzi na odległość 10-15 metrów ,najczęściej do naturalnej przeszkody, jaką stanowią mury, płoty itd.
Szczególną uwagę należy zwrócić na krzaki, pojemniki na śmieci, zaparkowane samochody, skrzynki pocztowe, włazy do studzienek telekomunikacyjnych i kanalizacyjnych, świeżo skopaną ziemię czy położony beton.
Następnie powinno się przeszukać wszystkie miejsca położone wyżej (wnęki okienne, przewody wentylacyjne, kominy, dach itd.
Przeszukanie pomieszczenia rozpoczyna uważne obejrzenie drzwi wejściowych. Otwarcie drzwi może zdetonować ładunek wybuchowy.
Należy stwierdzić, czy w pomieszczeniu nie ma obcych przedmiotów lub śladów przesuwania przedmiotów znajdujących się tam na stałe.
Przeszukanie samochodu rozpoczyna się od zewnątrz do wewnątrz. Należy znać miejsce parkowania auta, sposoby jego zabezpieczenia. Należy wiedzieć kto i kiedy ostatnio go używał, kiedy było w naprawie.
Istotne jest ustalenia czy VIP sam prowadzi samochód, czy czyni to kierowca. Gdy auto prowadzi kierowca to wielce prawdopodobne jest to, że ładunek podłożony zostanie pod tylnym siedzeniem i odpalony zostanie po upływie pewnego czasu.
Gdy VIP sam prowadzi wóz, ładunek zapewne będzie umieszczony w okolicach siedzenia kierowcy i może być odpalony w momencie uruchomienia silnika.
Należy sprawdzić otoczenie wozu, czy nie ma śladów świadczących, że ktoś wchodził pod auto lub próbował się do niego dostać.
Należy wejść pod samochód (nie używając podnośnika) sprawdzając komorę silnika, ramę, zbiornik paliwa, rurę wydechową i wnęki kół.
Następnie przeszukuje się przestrzeń wokół silnika, bagażnik i kabinę.
Całkowite przeszukanie wozu przez dwie osoby trwa około dwóch godzin.
ATAK ZA POMOCĄ GRANATU
Terroryści używają granatu przede wszystkim wierząc w jego psychologiczne działanie. Jednakże nie jest on taki groźny jak się powszechnie uważa. Wybuchowi ich towarzyszy huk, ogień i dużo dymu. Przeważnie są kradzione z wojska. Dużym ich plusem jest to, iż są łatwe do ukrycia.
Najczęściej spotykany jest granat F-1 czyli tzw. „cytrynka”. Razi odłamkami do 150 metrów, posiada zapalnik ze zwłoką 2-5 sekund.
Skutki eksplozji są groźne przede wszystkim w samochodzie i małym pomieszczeniu. Dużo lepiej jest w dużych pomieszczeniach i terenie otwartym. Odłamki penetrują na głębokość do 25 metrów. Zranienia są z reguły powierzchowne, F-1 rozrywa się na duże kawałki. Jest ich mało i z reguły niegroźnie ranią.
Nowa generacja granatów to ładunki owinięte spiralą ze stalowego drutu, który rozrywa się na ok. 1000 kawałków. Działa na mała odległość, ale jak maszynka do mielenia mięsa.
Ochronić przed granatem może nas aktówka, krzesło, kamizelka kuloodporna. Idealnie jest przewrócić na granat kanapę, jeżeli jest pod ręką i zasłonić oczy. Można wyjść cało kładąc się na ziemi w odległości 2-3 metrów od centrum wybuchu. W odległości 10-20 metrów wystarczy się pochylić. Mamy czas na ukrycie się ,gdy atakujący trzyma granat w ręku .
Nie wolno odrzucać ani kopać granatu.
ORAGANIZACJA KONWOJU
Dobór kandydatów do grup konwojowych
Kandydaci do grup konwojowych powinni przejść odpowiednie badania pod kątem zdolności do działania pod wpływem silnego stresu. Powinny być to osoby sumienne i obowiązkowe, powinny posiadać wcześniejsze doświadczenia w zakresie pracy ochronnej .Nabyte wcześniej nawyki oraz właściwe cechy charakterologiczne pozwolą w sposób odpowiedni wyćwiczyć cechy i umiejętności niezbędne konwojentom.
Główne pojęcia.
Konwój- ochrona przenoszonych lub przewożonych wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych przez właściwie wyszkoloną i wyposażoną , posiadającą wewnętrzną strukturę , działającą według określonej taktyki , poruszającą się po wcześniej zaplanowanej trasie , wydzieloną grupę konwojentów .
Ochrona- szereg podejmowanych czynności mających na celu udaremnienie zniszczenia , zagubienia ,utraty w wyniku działań przestępczych powierzonych przedmiotów .
Wartości pieniężne oraz inne wartościowe lub niebezpieczne przedmioty- krajowe i zagraniczne znaki pieniężne ,czeki, weksle i inne dokumenty zastępujące w obrocie gotówkę oraz złoto, srebro, wyroby z tych metali , kamienie szlachetne, perły , a także platynę i inne metale z rodziny platynowców; - przedmioty mające wartość materialną i niematerialną , które ze względu na swoistą specyfikę mogą być szczególnie atrakcyjnym celem działań przestępczych , takie jak dzieła sztuki , dokumenty (na różnych nośnikach) zawierające informacje tajne lub poufne, broń materiały wybuchowe, materiały rozszczepialne itp.
Grupa wydzielona konwojentów- grupa, która jako jedyne zadanie ma aktywną ochronę przewożonych wartości. Konwojenci nie powinni prowadzić pojazdów oraz przenosić chronionego mienia.
Właściwe wyszkolenie-nie chodzi tylko o kwalifikacje określone w ustawie, ale również uczestniczenie w szkoleniach dokształcających pozwalających skutecznie działać w zespole.
Właściwe wyposażenie -powinno spełniać wymogi określone w przepisach i jednocześnie zapewniać indywidualne bezpieczeństwo pracowników (kamizelki kuloodporne, hełmy ochronne) oraz sprawność organizacyjną transportu( środki transportu i łączności).
Wewnętrzna struktura- odpowiednie relacje pomiędzy członkami grupy, wyznaczenie dowódcy , przydzielenie funkcji i zadań .
Taktyka działań-opracowane zasady taktyki w przewidywanych sytuacjach. Mają one na celu wyeliminowanie działań mających charakter przypadkowy .
Planowanie trasy- jest to niezbędny czynnik ochrony wpływający wprost na bezpieczeństwo konwoju. Pozwala uniknąć przypadkowego doboru trasy niosącego zagrożenie napadem dokonanym w miejscu najbardziej dogodnym dla przestępców .
Oddziaływanie prewencyjne- odpowiednie działania organizacyjne, postawa uczestników konwoju , ich wyposażenie powodują, iż ewentualni sprawcy odstąpią od zamachu uznając go za mało opłacalny i wielce ryzykowny.
PODZIAŁ KONWOJÓW
Według kryterium miejsca:
wewnętrzne ( na terenie chronionego obiektu);
zewnętrzne ( wykonywane poza obiektem).
Według kryterium zasięgu:
lokalne( wykonywane w tej samej miejscowości);
zamiejscowe ( wykonywane poza jedną miejscowością ).
Według kryterium wyposażenia:
uzbrojone( wyposażone w broń palną)
nieuzbrojone.
Według wykorzystywanego środka lokomocji:
piesze;
wykonywane przy pomocy środków transportu.
Według składu grupy ochronnej:
jednoosobowe;
wieloosobowe.
Według przedmiotu ochrony:
ochraniający przedmioty wartościowe;
wartości pieniężne;
przedmioty niebezpieczne.
OBOWIĄZKI ORGANIZATORA KONWOJU
Rozpoznanie chronionego przedmiotu ( rodzaj, wartość, podatność na zagrożenia).
Określenie potrzeb transportowych w odniesieniu do rozmiaru i wartości ładunku oraz przyjęcie odpowiedniej taktyki ochrony
Kontrola pojazdów pod względem sprawności technicznej i niezawodności zabezpieczeń technicznych.
Dokonanie wyboru trasy przejazdu konwoju.
Określenie czasu wyjazdu i terminu powrotu konwoju.
Określenie uzbrojenia i wyposażenia konwoju.
Uzbrojenie konwoju warunkuje wartość przewożonego mienia . Można przyjąć ,że konwój powinien być tak uzbrojony aby odeprzeć zbrojny atak.
Pamiętajmy, że broń w zasadzie nie służy do zapewnienia bezpieczeństwa samym wartością , lecz do ochrony osób wchodzących w skład ochrony.
Wyposażenie specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych może składać się z:
broń palną krótką ( pistolety i rewolwery);
broń palną długą ( pistolety maszynowe i strzelby gładkolufowe;
broń sygnałową;
środki przymusu bezpośredniego ( broń gazowa, ręczne miotacze gazu, paralizatory elektryczne).
Specjalistyczna uzbrojona formacja ochronna może być uzbrojona w broń palną długą wyłącznie do ochrony konwojowanych wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych.
Dla każdej jednostki broni ustala się normatyw amunicji .Na jeden pistolet lub pistolet maszynowy przyjmuje się ilość wystarczającą do pełnego załadowania czterech magazynków. Na jeden rewolwer lub strzelbę gładkolufową przyjmuje się po 24 sztuki amunicji. Połowę ilości amunicji stanowi amunicja alarmowa.
Wyznaczenie składu osobowego konwoju.
Przekazanie dowódcy konwoju zadań oraz poinformowanie o trasie przejazdu.
Przeprowadzenie odprawy z uczestnikami konwoju.
Podejmowanie decyzji w przypadku wydarzeń nadzwyczajnych na trasie konwoju.
OBOWIĄZKI DOWÓDCY KONWOJU
Zorganizowanie konwoju zgodnie z otrzymanymi zadaniami i wytycznymi.
Określenie szczegółowych zadań dotyczących zabezpieczenia mienia. Ustalenie sposobów komunikacji.
Czuwanie nad prawidłowym przebiegiem konwoju.
Przestrzeganie zasad określonych w instrukcji konwojowej.
Podejmowanie decyzji dotyczących ochrony w trakcie konwojowania , w zależności od zaistniałych wydarzeń .
Przekazywanie konwojowanego mienia adresatowi w stanie nienaruszonym, zgodnie z otrzymanymi wytycznymi.
Uczestniczenie w pobraniu i zdaniu konwojowanego mienia.
Meldowanie przełożonym o przebiegu służby konwojowej i wykonaniu powierzonego zadania.
W razie konieczności przejęcie obowiązków kasjera.
OBOWIĄZKI KONWOJENTA
Ochrona osób uczestniczących w konwoju, ochrona transportowanego mienia.
Ścisłe wykonywanie poleceń dowódcy konwoju.
Utrzymywanie w pełnej sprawności broni, amunicji i innego sprzętu pozostającego na wyposażeniu.
Wykonywanie obowiązków dowódcy w konwojach jednoosobowych.
Prowadzenie kontr obserwacji .
W razie konieczności przejęcie obowiązków kierowcy.
W razie konieczności przejąć obowiązki osoby transportującej.
Nie dopuszczać osób nieupoważnionych do konwojowanego mienia lub miejsca jego załadunku i rozładunku;
Nie udzielać informacji osobom nieupoważnionym na temat konwojowanego mienia , miejsca jego załadunku pod karą wynikającą z przepisów o zachowaniu tajemnicy państwowej i służbowej.
OBOWIĄZKI KONWOJENTA KIERUNKOWEGO
Od doświadczenia i szybkości oceny sytuacji konwojenta kierunkowego zależy nierozerwalność kolumny . W kolumnie pojazdów zajmuje on miejsce w pierwszym wozie obok kierowcy .
Kierowca prowadzi obserwacje na dystansie drogi hamowania, gdyż obserwacja dalszego planu mogłaby spowodować zbyt wolną reakcję na niebezpieczne zdarzenie powstałe bezpośrednio przed pojazdem.
W związku z tym konwojent kierunkowy musi oceniać warunki drogi w dalszej perspektywie.
Będzie mógł przyjrzeć się na przykład sygnalizatorom przeznaczonym dla tramwajów lub pieszych ( następuje tam szybsza zmiana świateł niż dla pojazdów), co pozwoli na ocenę szans przejazdu kolumny w całości przez skrzyżowanie .
Ścisły szyk pojazdów konwoju oraz znaczna prędkość jazdy mogą być niebezpieczne przy wykonywaniu nagłych manewrów ( zatrzymania, omijania, wyprzedzania, skrętu czy zmiany pasa ruchu). Uprzedzenie o nich drogą radiową pozwala na właściwe przygotowanie się do manewrów .
Obowiązki konwojenta kierunkowego:
utrzymywać w pełnej sprawności broń ,amunicję i inny sprzęt znajdujący się na jego stanie;
prowadzenie konwoju samochodowego poprzez narzucanie tempa jazdy;
zastąpienie dowódcy w razie nagłej konieczności .
OBOWIĄZKI KIEROWCY
Kierowca nie powinien wykonywać czynności przewidzianych dla konwojentów .
Techniczna obsługa pojazdu przed rozpoczęciem działań .
Zaopatrzenie pojazdu w niezbędną ilość paliwa.
Dbanie o wyposażenie pojazdu.
Nie wyłączanie silnika i nie opuszczanie pojazdu od chwili podjęcia mienia do chwili zakończenia konwoju.
Wykonywanie poleceń dowódcy konwoju i konwojenta kierunkowego.
Powiadomienie dowódcy w razie wykrycia obserwacji.
Przestrzeganie przepisów ruchu drogowego.
Poruszać się z szybkością maksymalną obowiązująca na danym odcinku drogi i wynikającą z jej warunków.
Nie zmieniać samowolnie trasy.
W przypadku bezpośredniego zagrożenia włączyć urządzenia alarmowe i starać się jak najszybciej opuścić zagrożoną strefę .
Podjęcie akcji gaśniczej w razie pożaru.
OBOWIĄZKI KASJERA
Kasjer (spedytor, kierowca transportu) reprezentuje zazwyczaj właściciela konwojowanego mienia .
Pobieranie i zdawanie pod względem formalnym konwojowanego mienia.
Przenoszenie konwojowanego mienia , gdy nie ma pracownika transportu w składzie konwoju.
Stosowanie się do poleceń dowódcy konwoju.
Zajęcie bezpiecznej pozycji w przypadku ataku.
Podjęcie ewakuacji w razie pożaru.
OBOWIĄZKI PRACOWNIKA TRANSPORTU
Pracownik transporty (woźny skarbcowy) bierze udział w konwoju , gdy wielkość konwojowanego mienia przekracza praktyczną i sprawną możliwość wykonania załadunku i rozładunku przez kasjera.
W konwojach międzybankowych pieniądze umieszcza się na specjalnych wózkach ułatwiających transport do i z pojazdu .
Przetransportowanie mienia z obiektu wyjściowego do pojazdu i z pojazdu do obiektu docelowego.
Stosowanie się do poleceń dowódcy konwoju.
Zajęcie bezpiecznej pozycji w przypadku ataku.( tak jak w przypadku kasjera)
Podjecie czynności ewakuacyjnych w przypadku pożaru.
ODPRAWA KONWOJU I NADZÓR NAD JEGO PRZEBIEGIEM
Bezpośredni kontakt organizatora konwoju z całym składem osobowym pozwala sprawdzić formę psychofizyczną jego uczestników .
Organizator sprawdza stan znajomości zasad określonych w instrukcji konwojowej , oraz przygotowanie do transportu.
Organizator omawia z dowódcą konwoju trasę przejazdu i trasę zapasową ( przewidywane niedogodności i utrudnienia mogące wystąpić), czas i miejsce załadunku oraz sposób przekazania , charakter konwojowanego mienia , zadania dowódcy i konwojentów , środki transportu, sposób utrzymania łączności i meldowania o wypadkach nadzwyczajnych.
Udział w odprawie kierowcy, kasjera i osoby transportującej pozwala na bezpośrednie przekazanie zadań związanych z konwojem i omówienie zasad współdziałania z członkami ochrony.
Fakt odbycia odprawy powinien być odnotowany w książce konwojów.
W przypadku utraty konwojowanego mienia , brak odprawy może być potraktowany jako podstawa do stwierdzenia nienależytej staranności w przedmiocie konwoju , w związku z roszczeniami cywilnoprawnymi.
ORGANIZACJA I ZASADY OCHRONY KONWOJU PIESZEGO
Konwojowanie wartości pieniężnych nie przekraczających jednej jednostki obliczeniowej może odbywać się pieszo jeżeli użycie samochodu nie jest uzasadnione ze względu na odległość dzielącą jednostkę, w której wartości pieniężne są pobierane , do jednostki, do której są transportowane, a do przenoszenia wartości używa się odpowiedniego zabezpieczenia technicznego.
Gdy przenoszone wartości pieniężne:
nie przekraczają 0,3 jednostki obliczeniowej , mogą być ochraniane wyłącznie przez osobę transportującą wartości;
przekraczają 0,3 jednostki obliczeniowej ,osoba transportująca jest chroniona przez co najmniej jednego pracownika ochrony, który może być nieuzbrojony.
W czasie wykonywania czynności konwojenci zapewniają ochronę i zabezpieczenie mienia prowadząc jednocześnie obserwację otoczenia.
Przy konwoju jednoosobowym konwojent porusza się razem z osobą przenoszącą wartości pieniężne.
Przy konwoju dwuosobowym dowódca powinien się znajdować w odległości około trzech metrów za konwojentem i osobą przenoszącą wartości pieniężne.
ORGANIZACJA I ZASADY OCHRONY KONWOJU WYKONYWANEGO PRZY POMOCY ŚRODKÓW TRANSPORTU
Czas i miejsce, z którego wyrusza konwój oraz miejsce docelowe są punktami newralgicznymi naszych działań .Najczęściej tam właśnie dochodzi do napadu rabunkowego.
Miejsca te powinny być dokładnie sprawdzone przed rozpoczęciem konwoju .
Należy zapoznać się ze stanem ich zabezpieczenia , liczbą osób obecnych przy wyruszaniu konwoju, ruchem osobowym i kołowym na ulicy itp.
Załadowanie i rozładowanie wartości powinno odbywać się w terenie zamkniętym, w miejscach do tego wyznaczonych. Czynności te powinny być ochraniane przez konwojentów
zapewniających ochronę na odcinku od budynku do samochodu lub od samochodu do budynku.
Informacje dotyczące miejsca , terminu rozpoczęcia i zakończenia konwoju powinny stanowić ścisłą tajemnicę .
Konwojenci prowadzący ochronę wartości pieniężnych transportowanych pojazdami mechanicznymi powinni być wyposażeni w wewnętrzne i zewnętrzne środki łączności oraz środki ochrony osobistej.
Transport wartości pieniężnych jest chroniony co najmniej przez :
jednego konwojenta- przy przewozie wartości pieniężnych do 5 jednostek obliczeniowych;
dwóch konwojentów - przy przewozie wartości pieniężnych powyżej 5 do 15 jednostek obliczeniowych;
trzech konwojentów - przy przewozie wartości pieniężnych powyżej 15 do 50 jednostek obliczeniowych;
czterech konwojentów - przy przewozie wartości pieniężnych powyżej 50 jednostek obliczeniowych.
Przy przewożeniu wartości pieniężnych pojazdami mechanicznymi obowiązują następujące zasady:
przy przewożeniu wartości jednym samochodem osobowym przystosowanym do przewożenia wartości pieniężnych , dowódca konwoju lub konwojent zajmuje miejsce obok kierowcy. Do jego obowiązków należy prowadzenie obserwacji czołowej i wskazywanie trasy , po której transport powinien przebiegać .Pozostali konwojenci zajmują miejsca na tylnym siedzeniu samochodu. Za zadanie mają ochronę zawartości bagażnika samochodu.
przy przewożeniu wartości jednym samochodem dostawczym przystosowanym do przewozu wartości pieniężnych stosuje się te same zasady .Konwojenci zajmują miejsca w tyle kabiny.
przy przewożeniu wartości jednym samochodem specjalnym , dowódca konwoju i konwojenci zajmują miejsca w opancerzonym przedziale osobowym
przy transporcie wartości pieniężnych powyżej 30 jednostek obliczeniowych samochodem specjalnym należy do transportu przydzielić samochód ubezpieczający. Konwojent zajmuje w samochodzie przewożącym wartości miejsce obok kierowcy. W samochodzie ubezpieczającym miejsca zajmuje dowódca konwoju i pozostali konwojenci;
przy transporcie wartości pieniężnych kolumną samochodów należy do transportu przydzielić dwa samochody ubezpieczające .W każdym samochodzie przewożącym wartości , znajduje się jeden konwojent zajmujący miejsce obok kierowcy. Ubezpieczający samochód jedzie z przodu kolumny .Znajdują się w nim dwaj konwojenci. Za ostatnim samochodem z wartościami jedzie drugi ubezpieczający z dowódcą i jednym konwojentem.
Gdy w składzie konwoju znajduje się więcej pojazdów , odległość między wozami w kolumnie winna zapewniać bezpieczeństwo jazdy z bezpośrednią bliskością . Powinna być to taka odległość aby pomiędzy pojazdy biorące udział w konwoju nie wjechał żaden inny pojazd.
Bardzo ważnym elementem jest zapewnienie sprawnych środków łączności radiowej miedzy pojazdami. Korespondencja powinna być prowadzona okresowo. Przekazywanie informacji powinno być zwięzłe z zastosowaniem określonych szyfrów.
W przypadku zatrzymania się jednego wozu z kolumny należy zatrzymać pozostałe pojazdy i sprawdzić przyczynę postoju. W razie konieczności wprowadza się ochronę okrężną.
RODZAJE ZAGROŻEŃ
Konwój wartości pieniężnych lub innego mienia wymagającego ochrony jest jednym z rodzajów służby ochronnej , który wymaga szczególnego potraktowania .
Głównym czynnikiem wyróżniającym spośród innych form pracy ochronnej jest stopień zagrożenia uczestników tej czynności.
Ochronę fizyczną obiektów wspierają zazwyczaj bardzo wymyślne zabezpieczenia techniczne, natomiast konwój głównie zdany jest na ochronę fizyczną.
Brutalność sprawców , używających w swoich działaniach broni powoduje, że zawód konwojenta staje się zajęciem coraz mniej bezpiecznym.
Ogólny schemat działań sprawców:
atak jest szczegółowo przygotowywany i poprzedzony gromadzeniem informacji o takich elementach konwoju, jak: liczebność ochrony, rodzaj uzbrojenia, wielkość konwojowanego mienia, użyte pojazdy, godziny wyjazdów i przyjazdu itp.;
sprawcy wykorzystując element zaskoczenia osiągają przewagę nad naszym zespołem;
działania sprawców będą szybkie, bezwzględne i brutalne , będą miały na celu przejęcie kontroli nad sytuacją;
przeważnie używane są dwa samochody, jeden z nich służy do blokowania drogi;
niejednokrotnie używany jest motocykl ze względu na jego dużą szybkość i manewrowość;
atak w trakcie jazdy najczęściej przeprowadzany jest od strony kierowcy bankowozu przy użyciu broni maszynowej o dużej sile rażenia;
sprawcy mogą wykorzystywać też do ataku tzw.” wąskie gardła” i „miejsca idealnego ataku”( zwężenia drogi, tunele, zakręty, przeszkody naturalne itp.).
ALGORYTMY OKREŚLAJĄCE POSTĘPOWANIE CZŁONKÓW KONWOJU W SYTUACJACH ZAGROŻENIA
OKREŚLENIE TAKTYKI DZIAŁANIA OCHRONY KONWOJU W SYTUACJACH NADZWYCZAJNYCH
Awaria pojazdu.
Gdy usterka nie da się usunąć na miejscu ,dowódca musi rozważyć następujące warianty postępowania:
połączyć się z centralą i zażądanie podstawienia samochodu zapasowego;
wezwać pomoc drogową , która usunie usterkę na miejscu;
w przypadku, gdy konwój liczy dwa lub więcej pojazdów, przeorganizować ochronę ( gdy uszkodzony jest pojazd przewożący konwojowane mienie należy przenieść je do sprawnego pojazdu), pozostawiając uszkodzony wóz pod opieką kierowcy.
Algorytm:
Zdarzenie- awaria pojazdu.
Postępowanie członków konwoju:
Dowódca:
poleca konwojentom zajęcie posterunków na zewnątrz pojazdów (z wyjątkiem załogi bankowozu;
poleca kierowcom ( z wyjątkiem kierowcy sprawnego pojazdu, w którym są przewożone wartości) próbę usunięcia awarii;
gdy awaria nie da się usunąć 1) powiadamia bazę i czeka na pojazd zapasowy lub decyduje o zmianie składu konwoju, 2) gdy postój jest w miejscu szczególnie niebezpiecznym lub gdy przedmiotem konwoju jest mienie wielkiej wartości , wzywa policję ;
Konwojenci:
z polecenia dowódcy zajmują posterunki ochronne na zewnątrz pojazdu ( z wyjątkiem ochrony bankowozu);
ustawiają się w sposób przedstawiony na załączonym schemacie;
w pojazdach ochrony drzwi pozostają otwarte.
Spedytor:
pozostaje w pojeździe przewożącym konwojowane mienie.
Kierowcy:
dołączają swoimi pojazdami do popsutego samochodu i włączają światła awaryjne;
kierowca ostatniego pojazdu w kolumnie ustawia trójkąt;
kierowca uszkodzonego pojazdu próbuje usunąć awarię. Pomagają mu przy tym kierowcy pozostałych pojazdów z wyjątkiem samochodu przewożącego konwojowane mienie ;
w czasie postoju silniki w pojazdach nieuszkodzonych muszą być uruchomione.
Pracownik transportu:
nie opuszcza pojazdu.
Choroba członka konwoju.
Algorytm:
Zdarzenie- choroba członka konwoju
Postępowanie członków konwoju:
Dowódca:
poleca zatrzymać konwój;
poleca zająć przez konwojentów posterunki ochronne na zewnątrz , z wyjątkiem ochrony bankowozu;
w miarę możliwości ustala przyczynę niedyspozycji członka konwoju;
udziela pomocy przedmedycznej;
w razie potrzeby wzywa pomoc lekarską;
gdy chory jest konwojent (strażnik bankowy, przemysłowy ,pocztowy) i występuje konieczność hospitalizacji , odbiera mu broń i świadectwo broni;
przeorganizowuje ochronę;
w przypadku jego choroby obowiązki przejmuje wcześniej wyznaczony zastępca.
Konwojenci:
na polecenie dowódcy zajmują posterunki ochronne na zewnątrz ( z wyjątkiem ochrony bankowozu);
ustawiają się w sposób określony na załączonym schemacie;
w pojazdach ochrony pozostawiają otwarte drzwi ( nie dotyczy to bankowozu).
Spedytor:
pozostaje w pojeździe konwojującym;
w razie jego choroby obowiązki przejmuje dowódca konwoju
Kierowcy:
zatrzymują samochody włączając światła awaryjne;
podczas postoju cały czas mają być uruchomione silniki;
w przypadku dłuższego postoju kierowca ostatniego wozu wystawia trójkąt ostrzegawczy;
nie opuszczają swoich miejsc;
w uzasadnionych przypadkach kierowca może udzielić pomocy w czynnościach ratowniczych dowódcy. Nie dotyczy to kierowcy pojazdu przewożącego chronione mienie;
w przypadku choroby kierowcy , jego obowiązki przejmuje uprawniony konwojent.
Pracownik transportu:
udziela pomocy dowódcy w czynnościach ratowniczych ( jeżeli nie stanowi załogi bankowozu );
w przypadku choroby jego obowiązki przejmuje spedytor.
3) Wypadek drogowy , w którym uczestniczą pojazdy konwoju.
Algorytm:
Zdarzenie: wypadek drogowy, w którym uczestniczą pojazdy konwoju.
Dowódca:
wydaje polecenie zajęcia zewnętrznych posterunków ochronnych;
udziela pierwszej pomocy osobom poszkodowanym;
drogą radiową wzywa policję, pogotowie, straż pożarną;
w razie zagrożenia wybuchem organizuje ewakuacje mienia;
sprawdza rozmiar powstałych szkód;
powiadamia o zdarzeniu bazę;
wydaje polecenie odjazdu po uzyskaniu zgody interweniującego policjanta.
Konwojenci:
na polecenie dowódcy zajmują posterunki ochronne na zewnątrz , z wyłączeniem załogi bankowozu;
ustawiają się w sposób przedstawiony na schemacie;
w pojazdach pozostawiają otwarte drzwi. Nie dotyczy to bankowozu.
Spedytor:
pozostaje w pojeździe;
ewakuuje wartości, gdy są zagrożone pożarem.
Kierowcy:
zatrzymują pojazdy włączając światła awaryjne;
kierowca ostatniego pojazdu wystawia trójkąt ostrzegawczy;
uczestnik wypadku pozostaje do dyspozycji interweniującego policjanta.
Pracownik transportu:
pomaga dowódcy w czynnościach ratowniczych ( oczywiście gdy nie jest w załodze bankowozu);
w przypadku zagrożenia wartości pożarem uczestniczy w ich ewakuacji.
Kolizja drogowa, w której uczestniczą pojazdy konwoju:
Algorytm:
Zdarzenie- kolizja drogowa której uczestniczą pojazdy konwoju.
Dowódca:
poleca zatrzymać konwój w odległości 50 do 80 metrów od miejsca kolizji;
poleca zająć ochronie posterunki na zewnątrz;
sprawdza czy nie ma rannych;
w zależności od winy wymienia oświadczenia do celów ubezpieczeniowych;
Konwojenci:
na polecenie dowódcy zajmują posterunki ochronne;
ustawiają się w sposób wskazany na schemacie;
pozostawiają otwarte drzwi w pojazdach ( nie dotyczy bankowozu).
Spedytor:
pozostaje w pojeździe przewożącym wartości.
Kierowcy:
zatrzymują pojazd w odległości 50 do 80 metrów od miejsca kolizji włączając światła awaryjne;
kierowca, który uczestniczył w kolizji za pośrednictwem dowódcy przekazuje oświadczenie do celów ubezpieczeniowych lub dane do takiego oświadczenia.
Pracownik transportu:
pozostaje w pojeździe.
Wypadek, którego uczestnicy konwoju są świadkami:
Algorytm:
Zdarzenie- wypadek, którego uczestnicy konwoju są świadkami (wariant I)
Dowódca:
poleca kierowca zachować bezpieczną prędkość i ominąć zagrożone miejsce;
przy pomocy środków łączności powiadamia pogotowie ratunkowe, policję.
Konwojenci:
nie opuszczają pojazdów.
Spedytor:
pozostaje w pojeździe.
Kierowcy:
zwalniają i omijają miejsce wypadku.
Pracownik transportu:
pozostaje w pojeździe.
Zdarzenie- wypadek, którego uczestnicy konwoju są świadkami (wariant II).
Dowódca:
poleca zatrzymać konwój w odległości 50 do 80 metrów od wypadku;
poleca zająć posterunki wokół pojazdów ;
udaje się na miejsce wypadku;
udziela pierwszej pomocy i wzywa pogotowie i policję.
Konwojenci:
zajmują posterunki na zewnątrz;
w razie napadu na dowódcę konwoju , jego obowiązki przejmuje wcześniej wyznaczony zastępca, szybko opuszcza zagrożoną strefę.
Kierowcy:
zatrzymują pojazdy w bezpiecznym miejscu;
tył ostatniego pojazdu powinien znajdować się 50 do 80 metrów od wypadku;
włączają światła awaryjne;
silniki pozostawiają uruchomione.
Pracownicy transportu:
pozostają w pojeździe.
6) Pożar pojazdu przewożącego chronione wartości.
W przypadku pożaru uczestnicy konwoju powinni być podzieleni na trzy grupy:
gaśniczą (kierowcy pojazdów);
ewakuacyjną (spedytor ,pracownik transportu);
ochronną (konwojenci).
Algorytm:
Zdarzenie- pożar pojazdu przewożącego ochraniane wartości.
Dowódca:
zatrzymuje konwój;
wydaje polecenia grupie ewakuacyjnej, gaśniczej i ochronnej ;
powiadamia policje, straż pożarną , centralę, pogotowie ratunkowe;
udziela pierwszej pomocy poszkodowanym.
Konwojenci:
w ramach grupy ochronnej zajmują posterunki na zewnątrz, chroniąc mienie w trakcie jego ewakuacji;
Spedytor:
w ramach grupy ewakuacyjnej opuszcza pojazd ,otwiera przedział ładunkowy i wraz z pracownikiem transportu przenosi ochraniane mienie w bezpieczne miejsce;
Kierowcy:
w ramach grupy gaśniczej po zatrzymaniu pojazdu przy pomocy gaśnic starają się ugasić pożar;
kierowca samochodu ubezpieczającego zatrzymuje samochód w bezpiecznym miejscu i pozostawia go z włączonym silnikiem.
Pracownik transportu:
w ramach grupy ewakuacyjnej wraz ze spedytorem przenoszą mienie z zagrożonego pojazdu w bezpieczne miejsce.
Pożar pojazdu ubezpieczającego.
Algorytm:
Zdarzenie- pożar pojazdu ubezpieczającego .
Dowódca:
zatrzymuje konwój;
wydaje polecenie zajęcia posterunków ochronnych na zewnątrz pojazdu przewożącego mienie;
uruchamia grupę gaśniczą ;
powiadamia straż pożarną ,policję , centralę, pogotowie ratunkowe;
udziela pierwszej pomocy poszkodowanym.
Konwojenci:
zajmują posterunki ochronne na zewnątrz pojazdu przewożącego mienie;
ustawieni tyłem do pojazdu obserwują otoczenie;
konwojent kierunkowy w bankowozie po opuszczeniu pojazdu przez kierowcę , w przypadku zagrożenia zajmuje jego miejsce i wyprowadza pojazd ze strefy zagrożenia.
Spedytor:
pozostaje w pojeździe przewożącym wartości.
Kierowcy:
w ramach grupy gaśniczej gaszą pożar;
kierowca przewożący wartości zatrzymuje wóz w miejscu bezpiecznym i pozostawia go z uruchomionym silnikiem ;
po opuszczeniu bankowozu przez kierowcę drzwi powinny zostać zamknięte od środka.
Pracownik transportu:
gdy zajmuje miejsce w pojeździe przewożącym wartości, nie opuszcza pojazdu;
gdy w pojeździe ubezpieczającym, szybko go opuszcza i bierze udział w gaszeniu pożaru.
Zatrzymanie przez policję - wariant z przepustką „W”
Algorytm:
Zdarzenie- Zatrzymanie przez policję - wariant z przepustką „W”
Dowódca:
przyjmuje informacje od konwojenta kierunkowego o próbie zatrzymania wozu;
poleca konwojentowi postępowanie zgodne z obowiązującymi zasadami.
Konwojenci:
konwojent kierunkowy powiadamia dowódcę o próbie zatrzymania;
poleca kierowcą zwolnić do 5 km/h ;
okazuje przez szybę pojazdu zatrzymującemu przepustkę „W” w sposób umożliwiający odczytanie jej numeru;
poleca kierowcą powrót do poprzedniej prędkości.
Spedytor:
pozostaje w pojeździe przewożącym wartości.
Kierowcy :
zbliża się do prawej krawędzi jezdni i zwalnia do 5 km/h ;
po okazaniu przepustki przez konwojenta kierunkowego zwiększa szybkość.
Pracownik transportu:
pozostaje w pojeździe.
Zatrzymanie przez policję- II wariant, bez przepustki „W”.
Algorytm:
Zdarzenie- zatrzymanie przez policję, II wariant, bez przepustki „W”.
Dowódca:
po powzięciu informacji o próbie zatrzymania konwoju, poleca zatrzymać się w odległości 50 do 80 metrów od miejsca kontroli;
poleca zająć posterunki ochronne( oprócz załogi bankowozu);
podchodzi do kontrolujących policjantów i wyjaśnia powód zatrzymania.
Konwojenci:
konwojent kierunkowy powiadamia dowódcę o próbie zatrzymania;
na polecenie dowódcy zajmują posterunki na zewnątrz;
w razie napadu na dowódcę jego obowiązki przejmuje wcześniej wyznaczony zastępca, który poleca szybko opuścić zagrożoną strefę.
Spedytor:
pozostaje w pojeździe przewożącym wartości.
Kierowcy:
włączają prawy kierunkowskaz;
zbliżają pojazdy do prawej krawędzi jezdni;
w sposób widoczny wytracają szybkość ( zapalenie świateł” stop”) ;
zatrzymują pojazdy w bezpiecznym miejscu tak aby tył ostatniego samochodu znalazł się 50 do 80 metrów od zatrzymujących policjantów;
silniki w pojazdach pozostawiają uruchomione.
Pracownicy transportu:
pozostają w pojeździe.
Zatrzymanie przez policje lub inny organ uprawniony. Blokada drogi.
Algorytm:
Zdarzenie- Blokada drogi przez organ uprawniony.
Dowódca:
otrzymuje od konwojenta kierunkowego informacje o próbie zatrzymania przez posterunek blokadowy;
poleca zatrzymać konwój w pewnej odległości od miejsca blokady;
wysiada z pojazdu polecając rozpoczęcie manewru cofania.
Napad na konwój pieszy.
Algorytm:
Zdarzenie- napad na konwój pieszy
Dowódca:
w przypadku konwoju wieloosobowego podejmuje bezpośrednią ochronę osób przewożących wartości;
w przypadku konwoju jednoosobowego podejmuje czynną obronę ( w razie potrzeby używa broni w stosunku do napastników);
wzywa pomoc przy pomocy środków łączności.
Konwojenci:
przystępują do czynnej obrony, przyjmują dogodne pozycje strzeleckie;
osłaniają przemieszczające się osoby, które przenoszą wartości z zagrożonej strefy.
Spedytor i pracownik transportu:
w przypadku ostrzału zajmuje pozycję leżącą na brzuchu , z nogami zwróconymi w kierunku miejsca skąd padają strzały;
podejmuje próbę opuszczenia zagrożonej strefy.
Napad na konwój samochodowy w ruchu.
Głównym zadaniem ochrony jest wyprowadzenie konwoju ze strefy zagrożonej.
Algorytm:
Zdarzenie- napad na konwój samochodowy w ruchu.
Dowódca:
poleca kierowcy zwiększyć naturalnie prędkość w celu szybkiego opuszczenia zagrożonej strefy;
w przypadku ostrzału wydaje polecenie użycia broni palnej;
przy pomocy środków łączności wzywa policję.
Konwojenci:
na polecenie dowódcy konwoju używają broni , strzelając z luków strzeleckich lub przez uchylone okna;
konwojent kierunkowy( w pojeździe przewożącym wartości) w przypadku unieruchomienia pojazdu ochrony przejmuje funkcję dowódcy konwoju.
Spedytor:
zajmuje pozycję bezpieczną ( na podłodze pojazdu z głową między kolanami).
Kierowcy:
w przypadku zajeżdżania drogi starają się ominąć blokujący pojazd z wolnej strony lub go taranują;
włączają sygnały dźwiękowe ;
zwiększają maksymalnie prędkość;
opuszczają zagrożoną strefę.
Współdziałanie z policją przy realizacji konwoju
Przy planowaniu działań ochronnych należy zgłosić właściwej terytorialnie jednostce policji określone konwoje , podając terminy i trasy konwoju. Należy przyjąć zalecenia policji i dostosować się do nich.
Przewóz wartości powinien odbywać się na trasie najbardziej bezpiecznej, często patrolowanej przez policjantów lub straże miejskie. Przebieg takiej trasy można uzgodnić z jednostką policji.
Jednostki organizacyjne banku przy realizacji konwojów mogą korzystać ze wzmocnienia policji.
W takim przypadku dowódcą konwoju jest dowódca konwoju bankowego .Podlegają mu podczas transportu zarówno osoby konwojujące jak i przydzielone do obsługi transportu.
W razie zagrożenia dowództwo nad konwojem przejmuje wyznaczony uprzednio policjant.
Współpraca uzbrojonych formacji ochronnych z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej , obrony cywilnej i strażami gminnymi określona jest w rozporządzeniu MSWiA z dnia 18.12.1998 roku Dz. U. Nr 161 poz.1108 .
DOKUMENTACJA ZWIĄZANA Z KONWOJEM
Obecnie nie ma żadnych przepisów obligujących do prowadzenia określonej dokumentacji .Najczęściej spotykamy następujące dokumenty dotyczące ochrony wartości :
Umowa o świadczeniu usług konwojowych zawarta między zleceniodawcą a zleceniobiorcą. ( umowa zlecenie według kodeksu cywilnego)
zakres usług i obowiązki zleceniobiorcy;
zobowiązania zleceniodawcy;
czas trwania umowy i warunki wypowiedzenia;
zasady fakturowania i warunki płatności ;
zasady zmiany umowy i rozstrzygania powstałych sporów;
postanowienia końcowe
Instrukcja konwojowania.
Jest to podstawowy dokument , w którym skonkretyzowane są zasady ogólne i taktyczne w zakresie konwojowania . Instrukcja określa sposób realizacji konkretnego konwoju przy uwzględnieniu jego specyficznych uwarunkowań.
ogólne warunki wykonywania konwoju;
obowiązki organizatora konwoju;
obowiązki dowódcy konwoju ;
obowiązki konwojentów;
obowiązki innych osób wchodzących w skład konwoju;
skład i wyposażenie konwoju w zależności od charakteru konwojowanego mienia;
algorytmy postępowania w sytuacjach zagrożenia;
określenie systemu i zasad łączności;
sposób prowadzenia dokumentacji czynności ochronnych.
Książka konwoju.( wpisywane są kolejno wykonywane konwoje)
nazwa jednostki organizacyjnej zlecającej wykonanie konwoju;
numer i data zlecenia;
rodzaj konwojowanego mienia;
trasa konwoju;
dane uczestników konwoju;
użyte środki transportu;
data i godzina wyjazdu;
data i godzina powrotu;
potwierdzenie znajomości zasad konwojowania.
Plan konwoju.(powinien posiadać dowódca podczas prowadzenia działań ochronnych)
nazwa jednostki organizacyjnej zlecającej konwój ;
numer i data zlecenia;
rodzaj konwojowanego mienia;
dane dowódcy konwoju i konwojentów;
rodzaj stosowanego uzbrojenia;
trasa konwoju;
użyte środki transportu;
środki łączności;
czas wyjazdu;
określenie jednostek policji znajdujących się na trasie konwoju;
zadania konwojentów.
Protokół konwoju- odnotowuje się przebieg konwoju , wykonanie zlecenia, przejęcie wartości w stanie nienaruszonym w miejscu przeznaczenia. Protokół powinien być potwierdzony przez zleceniodawcę bądź jego reprezentanta.
Potwierdzenie prowadzenia konwoju ( zaświadczenie realizacji konwoju)- dla okazania upoważnionym organom , w celu uniknięcia utrudnień w przewozie.
Przepustki specjalne (W)- wydawane przez Komendanta Głównego Policji przy transportowaniu wartości pieniężnych powyżej 20 jednostek obliczeniowych pojazdami specjalnymi. Przepustki te zwalniają od kontroli drogowej.
Otrzymywane polecenia lub zalecenia wykonania konwojów układa się w teczce zwanej terminarzem. Terminarz zawiera ponumerowane strony, pod którymi zamieszcza się dokumenty według daty realizacji konwoju.
Jeżeli podczas konwojowania zdarza się sytuacja o charakterze nadzwyczajnym , dowódca konwoju jest zobowiązany sporządzić raport z przebiegu wydarzenia i przekazać go bezpośredniemu przełożonemu.
TECHNICZNE ŚRODKI ZABEZPIECZANIA MIENIA
Projektując system zabezpieczenia powinniśmy uwzględniać wszystkie możliwe sytuacje i zagrożenia.
Przy rezydencjach system zabezpieczeń powinien obejmować również ogród i działać na zasadzie dwóch obwodów, z których przynajmniej jeden musi być zawsze zamknięty , to znaczy w stanie czuwania. Gdy domownicy przebywają jednocześnie w rezydencji i ogrodzie , to ogrodzenie posesji i system alarmowy musi wykluczyć dostanie się na jej teren osób niepowołanych w sposób niezauważony.
Próba sforsowania ogrodzenia powinna wywołać alarm , aby odstraszyć napastników i nas ostrzec.
Projektując budowę rezydencji powinno brać się pod uwagę szereg elementów architektonicznych, które utrudniają napad lub włamanie, m.in.:
jak najmniejsza liczba drzwi wejściowych, przestrzeń przed nimi powinna być jak najlepiej widoczna przez wizjer;
okna powinny być na takiej wysokości aby nie można było swobodnie zaglądać do środka;
jak najmniejsza ilość ozdób w postaci murków ograniczających widoczność , gzymsów, które ułatwiają wejście na dach, elementów , które zmuszają do zastosowania dużej ilości zabezpieczeń;
zagospodarowanie otoczenia oraz oświetlenie zewnętrzne powinno uniemożliwiać skryte podejście do budynku;
ogrodzenie posesji powinno mieć odpowiednią wysokość i być odporne na zniszczenie, powinno uniemożliwiać przejście górą , dołem, przy słupkach. Przy furtce powinien być zainstalowany domofon lub videofon;
w trakcie budowy powinno się sporządzić odpowiednie okablowanie ( stworzenie sieci do systemu alarmowego oraz do rozprowadzenia sieci telefonicznej).
Elementami elektronicznego systemu alarmowego są:
centrala alarmowa;
elementy sterujące (klawiatury, pilot);
czujki odczytujące naruszenie chronionych stref ( kontraktrony, fotokomórki na podczerwień , czujki stłuczeniowe, czujki ultradźwiękowe i na podczerwień );
sygnalizatory wewnętrzne i zewnętrzne;
urządzenia powiadamiające drogą radiową lub telefoniczną o wystąpieniu alarmu np. do stacji monitorującej ;
dwa niezależne od siebie źródła zasilania .
Projektując elektroniczny system zabezpieczenia należy spojrzeć się na obiekt z pozycji włamywacza, przeanalizować wszelkie możliwe warianty napadu lub włamania.
Ogród możemy zabezpieczyć wzdłuż ogrodzenia , które powinno być przeszkodą trudną do pokonania. Dokonujemy tego za pomocą:
sejsmicznego systemu zabezpieczającego , przydatnego zwłaszcza w terenie pagórkowatym , o nieregularnym kształcie obwodu. Podstawowymi elementami tego systemu są czujniki sejsmiczne i układy przetwarzające sygnały z czujników umieszczonych w ziemi, asfalcie lub betonie .Czujniki wykrywają wibracje o niskim poziomie powodowane przez osoby wchodzące w zasięg działania detektora. Czujniki dyskryminujące śledzą zakłócenia i wibracje zewnętrzne , zmniejszając możliwość wywołania przypadkowych alarmów ;
światłowodowego systemu wykrywania intruzów . W systemie tym czujnik w postaci światłowodu może być zakopany w gruncie , mocowany na ogrodzeniach , ścianach , ułożony pod dywanem itp. Wykrywa ruch, drgania i nacisk wzdłuż całej długości światłowodu;
radarowego systemu zabezpieczającego , wykorzystującego anteny z pionową polaryzacją pola. System ten jest odporny na zakłócenia radiowe , ma bardzo niski współczynnik wywoływania alarmów przypadkowych. Najskuteczniej działa w terenie otwartym w systemie ochrony dużych obiektów ;
sieci czujników montowanych na dowolnej wysokości, bezpośrednio na ogrodzeniu, sygnalizujących próby : przecięcia go, wspinania się na nie, podniesienia go.
Systemy elektroniczne ostrzegają o próbie naruszenia strefy ochranianej . Równolegle z tymi systemami należy stosować zabezpieczenia mechaniczne, uniemożliwiające fizyczne wniknięcie napastników do obiektu chronionego. Zabezpieczenia te obejmują drzwi wejściowe, okna , szyby wentylacyjne, drzwi balkonowe itd.
Zabezpieczenie drzwi wejściowych.
Najlepszym rozwiązaniem jest zainstalowanie drzwi antywłamaniowych .Nie odbiegają one wyglądem od drzwi normalnych, są wyciszone, odporne na podpalenie, mają blokady stałe przy zawiasach i ruchome w górnej i dolnej belce drzwi, dobrej klasy zamki i panoramiczny wizjer .Osadzanie drzwi w murze uniemożliwia ich wyrwanie i wyważanie.
W zależności od rodzaju drzwi montujemy 2-3 zamki, w tym przynajmniej jeden o najwyższej klasie odporności na otwarcie. Zamki powinny mieć atest, w którym powinna być określona ich klasa. Muszą być odporne na wyłamanie , rozwiercanie, otwarcie wytrychem czy podrobionym kluczem . O klasie zamka świadczy klucz, który powinien mieć złożony kształt , minimum dwa wcięcia wzdłużne (rowki) i pięć nacięć( rowków) zdecydowanie różniących się od siebie . Zamki mocujemy w odległości nie mniejszej niż 30 cm od siebie , nie zapominając , że równie ważne jest mocowanie obejmy zasuwy do futryny.
Niektóre zamki wyposażone są w klucz matkę , zapieczętowane pudełko z kluczami i wkładkę szyfrową . Zamek, otworzony przy montażu kluczem matka , po zamontowaniu wkładki szyfrowej może być otworzony tylko nowym kluczem .Zabezpiecza to przed nieuczciwością pracowników montujących zamek.
Dodatkowym zabezpieczeniem są łańcuchy zabezpieczające przed wtargnięciem do mieszkania przy nie zamkniętych drzwiach.
Zabezpieczenie okien.
Dwa sposoby:
zamocowanie krat;
wstawienie szyb przeciwłamaniowych, kuloodpornych lub naklejanie folii.
Kraty spełniają swe zadanie jeśli odległość pomiędzy pionowymi prętami będzie nie większa niż 120 mm, a poziomymi 400 mm oraz będą odpowiednio osadzone w murze- tak aby nie można było ich wyrwać . Mocujemy je wewnątrz mieszkania i na zewnątrz. Należy pamiętać jednocześnie, że mogą stać się śmiertelną pułapką w przypadku pożaru poprzez odcięcie drogi ewakuacji z pomieszczeń. Dlatego najlepsze są kraty otwierane ( rozsuwane).
Kraty z powodzeniem może zastąpić szkło pancerne, kuloodporne.
Musi być ono wstawione w ramy okienne o nie mniejszej odporności na zniszczenie , a całe okno musi być zabezpieczone przed wyważeniem.
Folie zabezpieczają bardziej przed rozbiciem szyby niż przed włamaniem. Aby były skuteczne, naklejamy je na całą szybę , która powinna być tak mocowana w futrynie , aby jej wyjęcie z zewnątrz było niemożliwe.
Elementem zabezpieczenia drzwi i okien są także ograniczniki otwarcia.
W drzwiach mających 2-3 zamki, każdy powinien być innej firmy.
W systemie elektronicznym czujniki powinny być dublowane (np. jeden sejsmiczne, drugi na podczerwień).
Wskazane jest aby różne firmy montowały zabezpieczenia elektroniczne i mechaniczne.
System ochrony sąsiedzkiej.
Polega na wzajemnym połączeniu indywidualnych systemów alarmowych. Sprzężenie central alarmowych powoduje, że w razie napadu na jedno z mieszkań powiadamiani są wszyscy użytkownicy systemu , z jednoczesnym wskazaniem miejsca napadu. Pozwala to na zbiorową , a wiec bardziej skuteczną interwencję.
Monitoring
W sposób ciągły nadzoruje i kontroluje pewna liczbę sprzężonych ze sobą ( drogą radiową i telefoniczną, kablową) podsystemów zbierających i przetwarzających informacje , rozmieszczonych na pewnym obszarze. W systemie tym rozpoznawane są sygnały fałszywe i sygnalizowane próby uszkodzenia jego elementów składowych , z identyfikacją i podaniem miejsca uszkodzenia oraz testowanie systemu. Informacje rejestruje centrala , która również kontroluje sprawność podsystemów.
W przypadku alarmu powiadamiane są grupy interwencyjne, ewentualnie policja.
Grupy złożone z odpowiednio przeszkolonych i wyposażonych pracowników czuwają w pobliżu centrali lub patrolują monitorowany teren.
Należy pamiętać , że istnieje ścisły związek między wyborem optymalnego sposobu interwencji a rodzajem zagrożenia . Błędne działanie patrolu interwencyjnego prowadzi do strat materialnych, a w wielu przypadkach może zagrażać życiu czy zdrowiu zarówno osób chronionych i samych agentów.
O skuteczności interwencji decyduje znajomość przez interweniujących agentów specyfiki chronionego obiektu. Na poznawanie go w trakcie interwencji jest za późno!
Pod opieką każdej stacji monitorowania są obiekty znacznie różniące się zarówno poziomem , jak rodzajami zagrożeń - a więc stacja monitorowania i wszystkie patrole muszą mieć odpowiednie wyposażenie , a poziom wyszkolenia pracowników powinien odpowiadać największemu zagrożeniu jakie może wystąpić choćby w jednym ochranianym obiekcie.
Podstawowe wyposażenie patroli interwencyjnych oprócz broni i środków łączności , powinny stanowić latarki o dużym zasięgu , co najmniej jeden noktowizor.
Największe zagrożenia mogą nie być wykryte przez ekipę interwencyjną , gdyż występują w pomieszczeniach , których sprawdzenie bez wejścia do nich nie jest możliwe.
Ekipa interwencyjna, która przyjeżdża do obiektu , w którym zamknięcia są nienaruszone , a tylko część pomieszczeń można sprawdzić bez wchodzenia do środka, tak naprawdę jest zupełnie bezradna , jeśli przestępcy znajdują się w pomieszczeniach niedostępnych.
Powinno korzystać się z podglądu telewizyjnego pomieszczeń do których nie można wejść .
System alarmowy musi współdziałać z zabezpieczeniami mechanicznymi w taki sposób , aby przestępca był wykrywany już podczas przełamywania zabezpieczeń mechanicznych , a nie dopiero wewnątrz chronionych pomieszczeń .
WŁAŚCIWOŚCI BOJOWE I PRZEZNACZENIE PISTOLETU.
Pistolet 9 mm wzór 1964 jest bronią osobistą; służy do walki na krótkich odległościach ( do 50 metrów) i do samoobrony. Pistolet ten działa na zasadzie swobodnego odrzutu zamka, jest prosty w budowie i użyciu ,lekki i małych wymiarów .Jego konstrukcja umożliwia natychmiastowe użycie.
Cechą pistoletu jest możliwość szybkiego rozłożenia go ( w ciągu kilku sekund)- bez wysiłku.
DANE TAKTYCZNO TECHNICZNE 9 MM PISTOLETU WZ. 1964:
Kaliber lufy- 9mm
Ciężar pistoletu 620 g
Liczba gwintów -4
Długość skoku gwintu 240 mm
Długość przewodu lufy 84,6 mm
Praktyczna szybkostrzelność 6 strzałów ( 8-12 sekund)
Rażenie obezwładniające pocisku około 300 metrów
Prędkość wylotowa pocisku 310 metrów / sekundę
Energia wylotowa pocisku 29 kGm
Pojemność magazynka 6 nabojów
Przyrządy celownicze wyregulowane na 25 metrów
Ciężar naboju 9,7 g
Ciężar pocisku 6,0 g
PODSTAWOWE CZĘŚCI I ZESPOŁY PISTOLETU I ICH DZIAŁANIE W CZASIE STRZELANIA
Pistolet jest bronią automatyczną ( samopowtarzalną).Przeładowanie następuje automatycznie, a ogień prowadzi się tylko strzałami pojedynczymi. Działanie to jest oparte na zasadzie odrzutu zamka. Dzięki zastosowaniu w pistolecie mechanizmu spustowo - uderzeniowego z samo napinaniem kurka można szybko otworzyć ogień, naciskając bezpośrednio język spustowy bez uprzedniego napięcia kurka.
Bezpieczeństwo w obchodzeniu się z pistoletem zapewnia umieszczony z lewej strony zamka bezpiecznik skrzydełkowy ryglujący iglicę i przesuwający wyłącznik , który uniemożliwia napięcie kurka , a tym samym danie strzału.
Pistolet składa się z następujących części i zespołów:
szkielet z lufą;
zamek;
sprężyna powrotna;
magazynek.
Do strzelania z pistoletu używa się 9 mm naboju składającego się z łuski, spłonki, ładunku prochowego i pocisku.
Zasada działania pistoletu podczas strzelania:
Po naciśnięciu języka spustowego kurek wyzębia się z szyny spustowej ( w przypadku samonapinania) lub z zaczepu kurka ( w przypadku napięcia kurka) i uderza pod działaniem siły ściśniętej sprężyny w iglicę ,która nakłuwa grotem spłonkę. Spłonka wybucha i zapala ładunek prochowy . Podczas spalania się ładunku prochowego w lufie powstają gazy prochowe. Pocisk pod działaniem ciśnienia gazów prochowych zostaje wyrzucony z przewodu lufy; jednocześnie zamek pod działaniem gazów prochowych na dno łuski przesuwa się do tyłu , wyciąga łuskę z komory nabojowej i ściska sprężynę powrotną. Wskutek zetknięcia się z wyrzutnikiem łuska zostaje wyrzucona przez okno zamka na zewnątrz. Zamek przesuwając się do tyłu napina kurek, który następnie zazębia się z zaczepem kurka i pozostaje w położeniu napiętym. Po dojściu do skrajnego tylnego położenia zamek zaczyna się przesuwać do przodu pod działaniem siły ściśniętej sprężyny powrotnej, dosyłając do komory nabojowej kolejny nabój. Przewód lufy zostaje zamknięty przez zamek; pistolet jest ponownie gotowy do strzelania.
W celu dania kolejnego strzału należy zwolnić język spustowy a następnie powtórnie go nacisnąć . W ten sposób można prowadzić ogień aż do wystrzelania ostatniego naboju z magazynka. Po wystrzelaniu wszystkich nabojów z magazynka zamek zatrzymuje się na wyrzutniku i pozostaje w tylnym położeniu.
OPIS CZĘŚCI I ZESPOŁÓW PISTOLETU , WYPOSAŻENIA I NABOJU.
Szkielet z lufą.
Lufa nadaje pociskowi kierunek lutu. Przewód jej ma wewnątrz gwint prawoskrętny o czterech bruzdach, które nadają pociskowi ruch obrotowy . Odstępy miedzy bruzdami nazywają się polami. Odległość między dwoma przeciwległymi polami nazywa się kalibrem przewodu, który wynosi 9 mm.
Część wlotową lufy stanowi gładka i odpowiadająca kształtowi łuski komora nabojowa. Z częścią bruzdowaną przewodu lufy łączy komorę nabojową stożek przejściowy. Na tylnym ścięciu u dołu lufa ma skośny wślizg ułatwiający wprowadzenie naboju z magazynka do komory nabojowej. Zewnętrzna powierzchnia lufy jest gładka. Nakłada się na nią sprężynę powrotną. Lufa jest wtłoczona w obsadę szkieletu i zakołkowana.
Szkielet łączy wszystkie części pistoletu. Stanowi on jedną całość wraz z chwytem .W przedniej części u góry szkielet ma obsadę do mocowania lufy, a u dołu okna do pomieszczenia spustu i występu przedniej części kabłąka . Na bocznych ściankach tego okna są dwa małe otwory do osi spustu. Obsada ma otwór, w którym jest osadzona lufa i gniazdo do kołka ; u dołu z prawej strony obsady znajduje się podłużne wyżłobienie do pomieszczenia czopów szyny, a z lewej wyżłobienie z dwoma otworami, z których jeden mieści czopik wyrzutnika , a drugi- technologiczny - ułatwia zakładanie dłuższego ramienia sprężyny spustu pod czop szyny. W tylnej części u góry szkielet ma wyżłobienia na prowadzenie zamka oraz otwory z których górny jest przeznaczony do pomieszczenia osi i żerdzi sprężyny zaczepu, gwintowany z wgłębieniem - do wkrętu zabezpieczającego oś żerdzi , mały - do osi zaczepu kurka, większy- do osi kurka i duży-technologiczny. Wycięcie na prawej ścianie ułatwia działanie części lub dostęp do nich.
Chwyt szkieletu stanowi element, na którym są umocowane nakładki i w którym mieści się magazynek i niektóre części pistoletu. Chwyt ma okna boczne dla zmniejszenia ciężaru pistoletu i okno dolne, przez które wsuwa się magazynek; na tylnej ściance jest występ z otworem do osi zatrzasku magazynka. Na wysokości tych otworów znajduje się okno , w którym mieści się górna część zatrzasku magazynka. Powyżej znajduje się otwór do śruby nakładek.
2 ) Kabłąk.
Zabezpiecza język spustowy przed przypadkowym naciśnięciem go . Kabłąk jest połączony ze szkieletem za pomocą osi. Na dłuższym jego ramieniu znajduje się występ ograniczający ruch zamka do tyłu. Dłuższe ramię kabłąka z występem jest utrzymywane w górnym położeniu przez sprężynę działającą za pośrednictwem żerdzi kabłąka na krótsze jego ramię .
3)Zamek.
Dosyła nabój do komory nabojowej, zamyka przewód lufy podczas strzału, wyciąga łuskę (nabój) z komory nabojowej i ustawia kurek na zaczepie kurka. Składa się on z trzonu zamkowego, wskaźnika naboju, wyciągu z żerdzią i sprężyną, iglicy ze sprężyną, bezpiecznika z zatrzaskiem , celownika.
Z zewnątrz zamek ma muszkę do celowania, gniazdo poprzeczne na celownik i powierzchnię radełkowaną między muszką a celownikiem ; radełkowanie zabezpiecza przed odbijaniem się promieni świetlnych od powierzchni trzonu zamkowego podczas celowania. Na prawej stronie znajduje się okno do wyrzucania strzelanej łuski (naboju) i wyżłobienie do wyciągu, gniazdo do sprężyny i żerdzi wyciągu; na lewej stronie znajduje się gniazdo do bezpiecznika i wyżłobienie do skrzydełka bezpiecznika, gdy znajduje się ono nad czerwonym krążkiem . Z obu stron tylnej części trzonu zamkowego są nacięcia ułatwiające odciąganie zamka ręką.
Zamek ma wewnątrz:
komorę, w której mieści się lufa ze sprężyną powrotną ;
podłużne występy prowadzące zamek po szkielecie;
rowek na wyrzutnik;
czółko, w którym mieści się dno łuski;
dosyłacz do dosyłania naboju z magazynka do komory nabojowej;
przewód do iglicy ze sprężyną ;
komorę do wskaźnika naboju;
gniazdo do sprężyny;
zatrzask bezpiecznika.
Wskaźnik naboju wskazuje czy nabój jest w komorze nabojowej . Dzięki jego zastosowaniu nie trzeba odciągać zamka i sprawdzać wzrokowo komory nabojowej. Przednia część wskaźnika znajduje się w czółku zamka. Gdy zamek dochodzi do położenia przedniego, część przednia wskaźnika opiera się o dno łuski, a część tylna wysuwa się z gniazda zamka na zewnątrz, wskazując tym samym , że nabój jest w komorze nabojowej.
Wskaźnik naboju składa się z trzpienia, sprężyny , tulejki przedniej i tylnej . Przed wypadnięciem z komory zamka i przed obróceniem się w niej zabezpiecza go płytka oporowa.
Wyciąg wyciąga łuskę (nabój) z komory nabojowej i utrzymuje ją w czółku zamka do momentu zetknięcia się z wyrzutnikiem. Ma on ząb, którym zaskakuje za kryzę łuski, a w tylnej części czop, którym jest osadzony w gnieździe zamka, i wycięcie w które zaskakuje żerdź będąca pod działaniem sprężyny. Wyciąg ma ponadto w środkowej części kołek, którego wystające końce prowadzą go w rowkach zamka.
Żerdź wyciągu utrzymuje wyciąg w gnieździe zamka. W tylnej części ma ona ścięcie , którym przylega do wycięcia wyciągu, utrzymując go w ten sposób w gnieździe zamka. Żerdź wyciągu ze sprężyną znajduje się w gnieździe zamka. Pod działaniem sprężyny ząb wyciągu jest stale przysunięty do czółka zamka.
Iglica wraz ze sprężyną jest przeznaczona do zbijania spłonki. Ma ona w przedniej części grot, w tylnej zaś kołnierz, o który opiera się jeden koniec sprężyny i czop, który unieruchamia iglicę po zabezpieczeniu pistoletu. Sprężyna iglicy utrzymuje iglicę w tylnym położeniu.
Bezpiecznik zapewnia bezpieczeństwo podczas obchodzenia się z pistoletem. Ma on:
skrzydełko, którym przestawia się go z położenia odbezpieczonego do zabezpieczonego i odwrotnie;
trzon, w którym jest przelotowe gniazdo kształtowe do iglicy;
wycięcie , którym naciska na wyłącznik i zwalnia kurek z zaczepu podczas przestawiania bezpiecznika do położenia zabezpieczonego;
wycięcie płaskie, które umożliwia uderzenie kurka w iglicę , gdy bezpiecznik jest ustawiony w położeniu odbezpieczonym;
dwa wgłębienia , w które wchodzi zatrzask bezpiecznika.
Zatrzask bezpiecznika ze sprężyną ustala bezpiecznik w nadanym mu położeniu- odbezpieczonym i zabezpieczonym .Przednia , stożkowa część zatrzasku wchodzi w odpowiednie wgłębienia trzonu bezpiecznika, a na tylną- o mniejszej średnicy - jest nałożona sprężyna. Zatrzask wraz ze sprężyną mieści się w gnieździe zamka.
Celownik -wraz z muszką- umożliwia dokładne celowanie .Jest osadzony podstawą w gnieździe zamka.
4) Sprężyna powrotna.
Przesuwa zamek do położenia przedniego po strzale. Ostatni zwój jednego końca sprężyny ma mniejszą średnicę w porównaniu z pozostałymi zwojami. Podczas składania pistoletu tym właśnie zwojem nakłada się ją na lufę, aby zapewnić jej pewne osadzenie na lufie. Sprężyna nałożona na lufę mieści się razem z nią w komorze zamka.
5) Mechanizm spustowo- uderzeniowy.
Składa się z kurka ze sprężyną i żerdzią , zaczepu kurka z żerdzią i sprężyną , spustu ze sprężyną i szyny spustowej.
Kurek nadaje energiczny ruch iglicy. Ma on u góry główkę radełkowaną do odciągania go, a u dołu ząb, który zabezpiecza go przed zetknięciem się z iglicą ,gdy jest w stanie zwolnionym. Ponadto ma ząb zasadniczy utrzymujący go w stanie napiętym i ząb samonapinania. W główce kurka jest otwór wykonany w celu odpowiedniego rozłożenia masy kurka . U dołu natomiast ma otwór, którego górna wewnętrzna płaszczyzna służy do ustalenia położenia kurka w stanie zwolnionym. W dolnej jego części jest osadzony kołek współpracujący z żerdzią sprężyny kurka.
Żerdź sprężyny kurka przekazuje siłę sprężyny na kurek w różnych jego położeniach. Jego górna część kształtowa ma ząb utrzymujący kurek w stanie zwolnionym na zębie zabezpieczającym i wycięcie współpracujące z kołkiem kurka. W dolnej jej części znajduje się otwór ułatwiający składanie mechanizmu. Na żerdź jest nałożona sprężyna z podkładką.
Zaczep kurka utrzymuje kurek w stanie napiętym lub zabezpiecza go w położeniu pośrednim. Jest on osadzony na osi w szkielecie. W dolnej części ma ząb zaczepowy i występy współpracujące z wyłącznikiem i szyną spustową, a w górnej- otwór do żerdzi sprężyny zaczepu.
Żerdź sprężyny zaczepu jest elementem , na którym jest osadzona sprężyna zaczepu. Ma ona zgrubienie kształtowe z otworem do osi żerdzi sprężyny zaczepu kurka. Oś żerdzi sprężyny zaczepu ma kształtową główkę ustalającą jej położenie w szkielecie.
Wkręt zabezpieczający zapobiega swoim łbem wysuwaniu się osi ze szkieletu.
Spust służy do zwalniania kurka z położenia tylnego i do przemieszczania go do tego położenia. Jest osadzony w szkielecie na osi spustu. W górnej części ma występ z otworem do połączenia z szyną spustową oraz płaszczyzny oporowe służące do podparcia ramienia sprężyny spustu.
Szyna spustowa ma w przedniej części dwa czopy- krótszy do połączenia ze spustem ,dłuższy z wytłoczeniem do podparcia drugiego dłuższego ramienia sprężyny spustu. W tylnej części szyna ma występ kształtowy z zębem zasadniczym współpracującym z zaczepem kurka, podcięcie zakończone krawędzią, która stanowi ząb do samonapinania kurka , a w górnej występ współpracujący z wyłącznikiem.
Wyłącznik zabezpiecza pistolet przed daniem przedwczesnego strzału, rozłącza szynę spustową z zaczepem kurka i zwalnia kurek do położenia pośredniego, gdy pistolet jest zabezpieczony. Ponadto spełnia rolę przerywacza ( uniemożliwia ogień ciągły). W górnej części ma on główkę kształtową współpracującą z odpowiednimi występami zamka i bezpiecznika. W przedniej części główki znajduje się ząb ograniczający ruch wyłącznika do dołu. Wycięcie kształtowe współpracuje w górnej części z osią żerdzi sprężyny zaczepu; oś ta ustala jego położenie w szkielecie. W dolnej części wyłącznik ma skośne ścięcie , które współpracuje z występem znajdującym się na zaczepie kurka i podgięty ząb współpracujący z szyną spustową.
Wyrzutnik wyrzuca łuski i zatrzymuje zamek w tylnym położeniu po wystrzeleniu ostatniego naboju z magazynka. Jest on połączony ze szkieletem obrotowo za pomocą czopa znajdującego się w przedniej części. Ponadto w przedniej części znajduje się w ścianie wyrzutnika podłużne wcięcie , w którym mieści się krótsze ramię sprężyny wyrzutnika.
W środkowej części wyrzutnik ma ząb współpracujący z donośnikiem magazynka. W tylnej części wyrzutnika znajduje się ząb wyrzucający łuski i ścianka zatrzymująca zamek w tylnym położeniu .
Nakładki chwytu.
Lewa i Prawa osłaniają wnętrze chwytu przed zanieczyszczeniami i ułatwiają trzymanie pistoletu w ręce. Mają one na zewnętrznej stronie powierzchnie radełkowaną . Nakładki są połączone ze sobą śrubą z nakrętką.
7) Zatrzask magazynka.
Mieści sześć nabojów. Składa się z pudełka, donośnika, sprężyny , denka z kopytkiem.
Pudełko magazynka łączy wszystkie części magazynka. Górne krawędzie bocznych ścianek pudełka magazynka- tzw. szczęki- są zagięte do wnętrza i służą do utrzymywania donośnika i nabojów. Boczne ścianki pudełka mają podłużne otwory ( okna) dla zmniejszenia ciężaru magazynka i do sprawdzania liczby nabojów w magazynku. Dolne krawędzie pudełka są wygięte na zewnątrz i przeznaczone do połączenia z denkiem. W dolnej części pudełko ma występ do zatrzasku magazynka i wycięcie do końca sprężyny magazynka.
Donośnik doprowadza naboje z magazynka. Podnosi go - a razem z nim również naboje - sprężyna magazynka. Krawędź wycięcia w górnej jego części powoduje obrót wyrzutnika po wystrzeleniu ostatniego naboju z magazynka.
Sprężyna magazynka przesuwa do góry donośnik z nabojami podczas strzelania. Dolny jej koniec jest wygięty w sposób ,który uniemożliwia samoczynne przesuwanie się denka z kopytkiem.
Denko z kopytkiem nasuwa się zagieciami na wygięte dolne krawędzie pudełka magazynka. Przymocowane jest do niego kopytko, które ułatwia uchwycenie pistoletu i wyjęcie magazynka z uchwytu.
PRZEZNACZENIE I OPIS WYPOSAŻENIA PISTOLETU
Do wyposażenia 9 mm pistoletu wz. 1964 zalicza się magazynek zapasowy, futerał i wycior .
Futerał umożliwia noszenie pistoletu, zapasowego magazynka i wycioru. Wycior mieści się wewnątrz futerału. Futerał z pistoletem nosi się na pasie głównym .
Wycior jest przeznaczony do czyszczenia i smarowania przewodu lufy, a jego rękojeść służy za wkrętak do rozkładania i składania pistoletu. Na końcu wycior ma otwór do przewlekania pakuł lub szmatki podczas czyszczenia lub smarowania. Trzpień znajdujący się na końcu wycioru służy za wbijak do wypychania osi podczas rozkładania pistoletu.
BUDOWA NABOJU
9 mm nabój pistoletowy składa się z łuski, spłonki, ładunku prochowego i pocisku.
Łuska ( stalowa, bimetalowa ) mieści ładunek prochowy i wszystkie części naboju;
Ponadto zabezpiecza ona ładunek prochowy i spłonkę przed wpływami atmosferycznymi i uniemożliwia w czasie strzelania przedostawanie się gazów prochowych z przewodu lufy przez komorę nabojową. W dnie łuski znajduje się gniazdo do spłonki i dwa kanaliki ogniowe, przez które płomień spłonki zapalającej przedostaje się do ładunku prochowego. Z zewnątrz przy dnie łuska ma kryzę, za którą zaskakuje ząb wyciągu.
Spłonka powoduje zapalenie ładunku prochowego . Składa się z miseczki mosiężnej, w którą jest wprasowany ładunek inicjujący, i krążka cynowego przykrywającego ładunek inicjujący. Po nakłuciu spłonki przez iglicę ładunek inicjujący wytwarza silny płomień, który zapala ładunek prochowy.
Pocisk składa się z rdzenia stalowego wprasowanego w koszulkę ołowianą pokrytą płaszczem stalowym platerowanym tombakiem. Jest on mocno i szczelnie osadzony w łusce. Są również pociski z rdzeniem wyłącznie ołowianym, wprasowanym w płaszcz stalowy platerowany tombakiem.
ROZKŁADANIE I SKŁADANIE PISTOLETU
Pistolet można rozkładać częściowo lub całkowicie ; częściowo rozkłada się go do czyszczenia , smarowania i przeglądu, całkowicie- do czyszczenia w razie znacznego zanieczyszczenia go, po przebywaniu z nim na deszczu lub śniegu i do naprawy. Częste niekonieczne rozkładanie pistoletu jest niedopuszczalne, gdyż przyspiesza zużycie części i mechanizmów. Pistolet należy rozkładać na stole ,a w polu na czystej podściółce ; części i zespoły należy układać w kolejności rozkładania i obchodzić się z nimi ostrożnie. Nie należy kłaść jednej części na drugą, ani stosować nadmiernej siły i uderzeń podczas rozkładania pistoletu.
CZĘŚCIOWE ROZKŁADANIE I SKŁADANIE PISTOLETU
W celu częściowego rozłożenia pistoletu należy:
Odłączyć magazynek. Trzymając pistolet za chwyt w prawej ręce, odsunąć kciukiem lewej ręki zatrzask magazynka do tyłu do oporu; jednocześnie -odciągając palcem wskazującym lewej ręki kopytko magazynka- wyjąć magazynek z chwytu. Po wyjęciu magazynka sprawdzić , czy w komorze nabojowej nie ma naboju. W tym celu trzymając pistolet w prawej ręce i nie naciskając spustu- sprawdzić ,czy wskaźnik naboju nie wystaje poza tylną powierzchnię zamka( co świadczy, że nie ma naboju w komorze nabojowej), następnie odciągnąć lewą ręką zamek do tyłu, obejrzeć komorę nabojową i puścić zamek.
Odłączyć zamek. Trzymając pistolet w prawej ręce, odciągnąć palcami lewej ręki przedni koniec kabłąka w dół zukosowując go w prawo lub lewo i oprzeć go o szkielet tak aby utrzymywał się w tym położeniu. Odciągnąć lewą ręką zamek do skrajnego tylnego położenia, podnieść jego tylną część i zwalniać tak, aby się przesunął do przodu pod działaniem siły sprężyny powrotnej. Odłączyć zamek od chwytu i wstawić przedni koniec kabłąka na swoje miejsce.
Zdjąć sprężynę powrotną. Trzymając chwyt pistoletu w prawej ręce, lewą ściągnąć z lufy sprężynę powrotną ruchem śrubowym.
W celu złożenia pistoletu po częściowym rozłożeniu należy:
Założyć sprężynę powrotną . Trzymając chwyt pistoletu w prawej ręce, nałożyć lewą sprężynę powrotną na lufę obowiązkowo tym końcem, którego skrajny zwój ma średnice mniejszą niż pozostałe zwoje.
Założyć zamek. Trzymając chwyt pistoletu w prawej ręce, założyć lewą zamek w następujący sposób: odciągnąć palcami lewej ręki kabłąk do dołu, włożyć przednią część sprężyny powrotnej w gniazdo oporowe znajdujące się w przedniej części zamka tak, aby lufa przeszła przez otwór zamka i wyszła na zewnątrz. Następnie opuść tylny koniec zamka na szkielet tak , aby występy podłużne zamka znalazły się w rowkach szkieletu i przyciskając zamek do szkieletu puść zamek. Pod działaniem siły sprężyny powrotnej zamek powinien energicznie się przesunąć do położenia przedniego. Zwolnić przedni koniec kabłąka, który powinien zaskoczyć w otwór szkieletu.
Włożyć magazynek. Trzymając pistolet za chwyt w prawej ręce, włożyć lewą magazynek do chwytu i dosłać go lekkim uderzeniem dłoni w kopytko do oporu tak, aby ząb zatrzasku magazynka zaskoczył za występ znajdujący się na tylnej ściance magazynka
Sprawdzić prawidłowość złożenia pistoletu i współdziałanie części.
STRZELBA TYPU „ MOSSBERG”
Jest to jednolufowa powtarzalna broń strzelecka systemu przeładowania „pump- action” nazywana także” repetierem „ .Broń służy do niszczenia osłon technicznych oraz walki na odległościach do 50 metrów. Do strzelania używa się następujących nabojów specjalnych:
nabój specjalny z pociskiem typu” brenneke”;
nabój specjalny śrutowy (loftka);
nabój z pociskiem gumowym „Rój” , „Bąk” ,”Chrabąszcz”;
nabój z pociskiem akustycznym „Grom”.
Dane taktyczno - techniczne:
Kaliber 12/76
Masa broni 2,9 kg;
Szybkostrzelność praktyczna 5 strzałów (10-15) s;
Rażenie bezpośrednie pocisku, prędkość wylotowa pocisku, energia wylotowa pocisku -zależy od typu naboju;
Pojemność magazynka 5 nabojów;
Przyrządy celownicze wyregulowane na 35 metrów.
Podczas strzelania broń działa następująco. Po naciśnięciu na język spustowy kurek wyzębia się z zaczepu kurka i pod działaniem własnej sprężyny ( napiętej w czasie ładowania broni uderza w iglicę, która nakłuwa spłonkę , ta zaś zapala ładunek prochowy. Podczas spalania się ładunku prochowego w lufie powstają gazy prochowe. Pocisk pod działaniem ciśnienia gazów prochowych zostaje wyrzucony z lufy. W celu oddania kolejnego strzału należy broń ponownie załadować ( przeładować).
W wyniku przemieszczania zespołu przesuwnego do tyłu wystrzelona łuska zostaje wyciągnięta z komory nabojowej, a po zetknięciu się z wyrzutnikiem, wyrzucona na zewnątrz komory zamkowej broni.
Jednocześnie pod naciskiem ramki suwadła, kurek jest obracany (napinana jest jego sprężyna do zazębienia się z zaczepem kurka i pozostawiony w położeniu napiętym. W końcowym odcinku ruchu do tyłu, ramka suwadła naciska swoim występem na rant ustalacza, uwalniając kolejny nabój z magazynka( który przesuwa się na opuszczony podajnik, a następnie podnosi podajnik razem z nabojem na linię dosyłania ( unosi go do góry). Przesuwając suwadło w przednie położenie , nabój z podajnika zostaje wprowadzony ( przez zamek) do komory nabojowej. Podajnik pozostaje pod zamkiem. Wskutek nacisku występu ramki suwadła rygiel zamka zostanie uniesiony do góry i wprowadzony za oporę ryglową lufy .Broń została zaryglowana. Przednie położenie suwadła przy zaryglowanej broni jest ustalone przez dźwignię zatrzasku suwadła. Aby oddać kolejny strzał należy powtórnie pociągnąć za język spustowy. W ten sposób można prowadzić ogień aż do wystrzelania ostatniego naboju z magazynka.
Przed przypadkowym naciśnięciem języka spustowego chroni przesuwny bezpiecznik unieruchamiający język spustowy. Bezpiecznik znajduje się w tylnej części komory zamkowej. Uruchamiany jest kciukiem dłoni obejmującej szyjkę kolby. Przed oddaniem strzału przedwczesnego to jest wówczas gdy broń nie jest jeszcze zaryglowana, (zespół przesuwny nie jest przesunięty całkowicie do przodu) zabezpiecza konstrukcyjne rozwiązanie mechanizmu uderzeniowego współpracującego z ramką suwadła i zatrzaskiem suwadła. Wyciągi łuski z własnymi sprężynami walcowymi umieszczone są w zamku. Nieruchomy wyrzutnik jest przekręcony wewnątrz komory zamkowej. Broń zasilana jest z niewymiennego magazynka rurowego umieszczonego pod lufą , którego standardowa pojemność wynosi 5 nabojów kal. 12/70 ( lub 5 nabojów 12/76). Strzelba „ Mossberg” ma bardzo proste przyrządy celownicze i z tego powodu oddanie celnego strzału wymaga od strzelającego pewnego minimum umiejętności strzeleckich.
OPIS ZESPOŁÓW I WYPOSAŻENIA
Zespół lufy
Część wlotową lufy stanowi gładka odpowiadająca kształtowi łuski komora nabojowa. Z częścią cylindryczną przewodu lufy łączy komorę nabojową stożek przejściowy . W tylnej części lufa ma wykonane przedłużenie mieszczące zaporę ryglową. Zewnętrzna powierzchnia lufy jest gładka. W części wylotowej lufy umocowany jest łącznik lufy magazynka. W łącznik jest wkręcony uchwyt pasa nośnego. Lufa została wykonana z wysokogatunkowej stali stopowej odpornej na korozję i działanie gazów prochowych. W skład zespołu przesuwnego wchodzi:
zamek kompletny;
ramka suwadła;
komplet rękojeści przeładowania z listwami.
Zamek dosyła nabój do komory nabojowej , zamyka i reguluje przewód lufy podczas strzału, umożliwia wyciagnięcie łuski (naboju) z komory nabojowej. Składa się on z następujących części: trzon zamka, rygiel, iglica, wyciągi, osie wyciągów, sprężyny wyciągów, sprężyna iglicy, oś rygla, podkładka sprężyny iglicy.
Trzon zamka łączy wspomniane części w jeden zespół zapewniając poprawną pracę mechanizmu ryglowego i odpalającego. Wyciągi utrzymują łuskę ( nabój) na czółku zamka do chwili zetknięcia się jej z wyrzutnikiem . Zęby wyciągu zaskakują za kryzę łuski gdy nabój zostanie dosłany do komory nabojowej. Rygiel zamka w czasie strzału łączy lufę z zamkiem. Ruch rygla wymuszony jest przez występ ramki suwadła mający odpowiednio ukształtowane współpracujące z ryglem powierzchnie. Iglica jest przeznaczona do zbijania spłonki. Ma ona w przedniej części grot, a w tylnej zgrubienie z wycięciem ograniczającym jej ruch, o które opiera się jeden koniec sprężyny iglicy. Drugi koniec sprężyny iglicy opiera się o rygiel zamka.
Suwadło składa się z ramki i przymocowanej do niej przegubem sprężystym tulei rękojeści przeładowania z listwami. Na ramce suwadła znajdują się powierzchnie sterujące włączaniem i wyłączaniem rozdzielacza i ustalacza położenia naboju oraz ruchem podajnika i ryglem zamka.
Mechanizm spustowo- uderzeniowy.
Ma za zadanie spowodowanie nakłucia spłonki przez iglicę . Mechanizm jest typu kurkowego z zakrytym kurkiem obrotowym i własną sprężyną uderzeniową. Mechanizm uderzeniowy napinany jest za pomocą występu ramki suwadła podczas jego przemieszczania się w tylne położenie. Zatrzask suwadła , uruchamiany z zewnątrz ( przed ładowaniem lub rozładowaniem broni) pozwala na odblokowanie suwadła z przedniego położenia, wyjście rygla zamka z za zapory ryglowej lufy, umożliwiając tym samym ruch zespołu przesuwnego do tyłu. Przycisk zatrzasku suwadła umieszczony jest w tylnej części kabłąka ramki mechanizmu uderzeniowo- spustowego z jego lewej strony . Bezpiecznik od strzału przypadkowego unieruchamia język spustowy. Znajduje się on na górze komory zamkowej w jej tylnej części. Mechanizm spustowy może być uruchomiony tylko wtedy kiedy bezpiecznik jest ustawiony w położeniu odbezpieczonym . Jeżeli kurek jest ustawiony na zaczepie spustu( mechanizm uderzeniowy jest napięty) i strzelba jest załadowana, bez naciśnięcia na przycisk zatrzasku suwadła jest uniemożliwiający ruch zespołu przesuwnego do tyłu.
Mechanizm zasilania .
Magazynek rurowy mieści standardowo 5 nabojów. Składa się on z rury magazynka obustronnie zakończonej gwintem. Jeden koniec jest wkręcony w komorę zamkową , w drugim umieszczono nakrętkę dla śruby mocującej magazynek do łącznika. Wewnątrz rury znajduje się donośnik podparty spiralną sprężyną walcową. Naboje w magazynku ułożone są szeregowo. Zasilaniem broni steruje suwadło podczas ruchu do tyłu i następnie do przodu zapewniając kolejne , prawidłowe wyjście nabojów z magazynka. Ustalacz położenia naboju i rozdzielacz nabojów umieszczone są w komorze zamkowej. Zadaniem ustalacza jest ustawienie naboju wysuniętego z rury magazynka przez donośnik na stałej pozycji po czym przepuszczenia go na podajnik naboju. Rozdzielacz zabezpiecza przed wysunieciem się z rury magazynka więcej niż jednego naboju.
Zespół komory zamkowej i kolby.
Komora zamkowa łączy wszystkie zespoły i mechanizmy strzelby. Wykonana jest ze stopu lekkiego . Wewnątrz komory zamkowej umieszczone są obrotowo rozdzielacz i ustalacz naboju .W przedniej części znajduje się gniazdo lufy. W dolnej ściance komory zamkowej znajduje się okno załadowcze przez które jest ładowany magazynek rurowy. W prawej ściance bocznej wykonane jest okno ekstrakcji łuski ( rozładowania naboju). Komorę zamkową łączy się z mechanizmem spustowo - uderzeniowym za pomocą sworznia. Kolba z trzewikiem gumowym łagodzącym odrzut broni przykręcona jest śrubą do komory zamkowej. Do kolby wkręcony jest uchwyt pasa nośnego.
DZIAŁANIE CZĘŚCI I MECHANIZMÓW
Położenie części i zespołów przed załadowaniem.
Przed ładowaniem części i zespoły strzelby znajdują się w następującym położeniu:
zespół przesuwny z zamkiem jest w skrajnym przednim położeniu podparty zatrzaskiem suwadła; czółko zamka opiera się o tylne ścięcie lufy, rygiel zamka w wyniku oddziaływania na niego powierzchni występu regulującego ramki suwadła, opiera się o powierzchnię zapory ryglowej na lufie;
kurek jest zwolniony i pod działaniem własnej sprężyny uderzeniowej znajduje się w skrajnym przednim położeniu;
język spustowy jest w przednim położeniu unieruchomiony bezpiecznikiem, podajnik nabojów w swoim górnym położeniu;
magazynek rurowy nie jest załadowany nabojami; donośnik magazynka jest w skrajnym tylnym położeniu, rozdzielacz nabojów jest wciśnięty przez wstęp suwadła, ustalacz naboju zwolniony.
Działanie części i zespołów podczas ładowania.
Przed przystąpieniem do ładowania strzelby należy ją przygotować w następujący sposób:
odbezpieczyć broń;
naciskając na zatrzask suwadła przesunąć zespół ruchomy w tylne położenie i sprawdzić czy nie ma naboju w komorze nabojowej i na podajniku;
przesunąć z powrotem zespół ruchomy do przodu;
zwolnić napięty zespół uderzeniowy pociągając za język spustowy;
zabezpieczyć broń przesuwając bezpiecznik do całkowitego zasłonięcia czerwonej plamki.
Strzelba jest gotowa do ładowania nabojów.
Ładowanie broni :
obrócić broń oknem wyrzutnika do góry ( dla osób leworęcznych oknem wyrzutnika do dołu;
trzymając nabój za kryzę łuski wsunąć nabój kciukiem do rury magazynka za ustalacz położenia naboju. W ten sam sposób ładować kolejno naboje do magazynka według ilości podanej w komendzie lub do pełnej pojemności.
W czasie ładowania magazynka naboje układają się jeden za drugim w rzędzie, ściśnięta sprężyna magazynka poprzez donośnik przesuwa je do wyjścia magazynka i oparcia się o ustalacz położenia naboju. Po naciśnięciu na zatrzask, suwadło zostaje uwolnione z przedniego skrajnego położenia i pod działaniem sprężyny iglicy przesuwa się do tyłu , aż do oparcia się o zwolniony kurek. Ten niewielki ruch suwadła do tyłu pozwala na wyjście rygla z za zapory ryglowej lufy i tym samym na odryglowanie broni. Podczas dalszego ruchu zespołu ruchomego do tyłu napinany jest kurek,, aż do ustawienia się na zaczepie spustu. Suwadło przesuwając się dalej do tyłu , zwalnia rozdzielacz, a na dalszej drodze ruchu ustalacz, wskutek tego nabój przesuwany jest z magazynka na podajnik , który w tym czasie zostaje opuszczony w dolne położenie. W końcowym odcinku ruchu suwadło podnosi podajnik. Podajnik podnosząc się do góry przenosi nabój z linii donoszenia na linię dosyłania. Podczas ruchu suwadła do przodu nabój z podajnika zostaje dosłany czółkiem zamka do komory nabojowej. Wskutek nacisku suwadła na rygiel, jest on podnoszony do góry ,za oporę ryglową lufy i rygluje broń. W skrajnym przednim położeniu zespołu ruchomego, zatrzask suwadła unosząc się do góry ( pod działaniem własnej sprężyny), zatrzymuje zespół przesuwny w przednim położeniu. Samoczynny bezpiecznik zostaje zwolniony.
Działanie części i zespołów podczas rozładowania
Przesuwając zespół ruchomy do tyłu, wyciągi osadzone w zamku będą wyciągały nabój z komory nabojowej. Występ sterujący ( umieszczony na ramce suwadła) zwolni nacisk i nabój w magazynku zostanie przesunięty do wyjścia , aż do zatrzymania się na ustalaczu. Wyciąganie naboju lub wystrzelonej łuski , zakończy się jej wyrzuceniem na zewnątrz komory zamkowej strzelby, kiedy kryza łuski zetknie się z wyrzutnikiem . Jednocześnie kurek będzie obracał się pod naciskiem występu ramki suwadła( będzie napinana jego sprężyna uderzeniowa) do zazębienia z zaczepem spustu. W końcowym odcinku drogi ruchu zespołu do tyłu suwadłu naciśnie na ustalacz i uwolniony nabój z magazynka przesunie się na opuszczony podajnik, a następnie wraz z nim zostanie uniesiony do góry ( podany na linie odsyłania).
Aby rozładować broń należy :
zabezpieczyć broń;
skierować wylot lufy w bezpiecznym kierunku;
naciskając na zatrzask suwadła energicznie przesunąć zespół przesuwny do tyłu i do przodu aż do usunięcia wszystkich nabojów z broni;
sprawdzić czy w komorze nabojowej broni i na podajniku nie pozostał nabój;
przesunąć do przodu zespół przesuwny ;
odbezpieczyć broń, zwolnić mechanizm uderzeniowy pociągając za język spustowy;
zabezpieczyć broń.
Rozładowanie naboju z komory nabojowej.
Jeżeli po załadowaniu strzelby odstąpiono od strzelania należy bezzwłocznie usunąć nabój z komory nabojowej. Komorę nabojowa strzelby należy rozładować następująco:
zabezpieczyć strzelbę;
nacisnąć zatrzask suwadła i przesuwając zespół przesuwny do tyłu , druga ręką starać się uchwycić nabój wyrzucany z komory nabojowej;
nabój , który w tym samym czasie pod działaniem sprężyny magazynka, uwolniony przez ustalacz przesunie się na podajnik należy wyjąć z komory zamkowej;
załadować naboje do magazynka ;
sprawdzić, czy nie ma naboju na podajniku i w komorze nabojowej;
przesunąć zespół ruchomy w przednie położenie ;
odbezpieczyć broń;
zwolnić napięty mechanizm uderzeniowy pociągając za język spustowy;
zabezpieczyć broń
ZABRANIA SIĘ BROŃ Z ZAŁADOWANYM NABOJEM W KOMORZE NABOJOWEJ PRZEWOZIĆ ŚRODKAMI TRANSPORTU. ZABEZPIECZANIE I ODBEZPIECZANIE STRZELBY NALEŻY PRZEPROWADZAĆ TYLKO WÓWCZAS GDY LUFA BRONI SKIEROWANA JEST W BEZPIECZNYM KIERUNKU.
ZASADY BEZPIECZEŃSTWA:
chronić broń przed dostaniem się jej w ręce osób nieuprawnionych ;
broń przenosić i przewozić w stanie zabezpieczonym bez wprowadzonego naboju do komory nabojowej;
przechowywać broń w stanie rozładowanym.
70