STATYSTYKA

Temat: Podstawowe pojęcia statystyczne

Statystyka jest wykorzystywana w następujących znaczeniach:

• jako nauka społeczno - ekonomiczna posiadające przedmiot, narzędzia i wykorzystująca następujące metody badań,

• jako czynności na zbieraniu i opracowywaniu danych liczbowych,

• jako zbiór danych liczbowych.

Statystyka - to zespół danych liczbowych odnoszących się do pewnych zbiorowości, opisujące te zbiorowości pod względem ilościowym jak i jakościowym w konkretnych warunkach, miejscu i czasie.

Przedmiot statystyki określa:

• zbiory danych liczbowych dotyczących konkretnego zagadnienia,

• wszelkie czynności związane z gromadzeniem i opracowywaniem danych liczbowych,

• naukę zajmującą się metodami badania zjawisk o charakterze masowym, co znaczy, że badaniu podlegają odpowiednio duża liczba jednostek.

Zbiorowość statystyczna (populacja) - zbiór jednostek objętych badaniem. Jednostki musza być jednolite, identyczne.

Liczebność zbiorowości (globalna, całkowita) - liczba jednostek wchodzących w skład zbiorowości statystycznej.

Jednostka statystyczna - jest to najmniejszy element zbiorowości statystycznej. Jednostki, jako element zbiorowości statystycznej, nie są identyczne, jednak mają wiele cech wspólnych, które pozwalają zakwalifikować je do jednej zbiorowości statystycznej.

Jednostka statystyczna musi być określona pod względem:

• rzeczowym - jakie jednostki podlegają badaniu np.: słuchacze klasy I TPB,

• czasowym - na jaki czas są aktualne dane lub w jakim momencie zostały przeprowadzone np.: I semestr 2009/10,

• terytorialnym - jakiego terenu dotyczy badanie lub z jakiego obszary pochodzą jednostki np.: CKU w Ostródzie,

• zakresowym - pod jakim względem jednostki będą badane np.: oceny

Cecha statystyczna - jest to właściwość jednostek statystycznych powodujące ich zróżnicowanie.

Wariant cechy - informacja uzyskana o jednostce w trakcie badania np.: ocena bardzo dobra.

Liczebność cząstkowa - liczba jednostek posiadających dany wariant cechy.

Cechy mierzalne - właściwości jednostek które daje wyrazić się za pomocą liczb. Rozróżniamy warianty cechy:

• zmienność ciągła - może przyjmować dowolna wartość liczbowe np.: wynagrodzenie, wiek

• zmienność skokowa - nie przyjmują wartości pośrednich np.: liczba dzieci, ilość pięter

Cechy niemierzalne - są te właściwości, które nie można zmierzyć, a jednak można stwierdzić np.: płeć, zawód, narodowość.

Zbiorowość	Jednostka	Cecha	Przykład
uczniowie ZSZ w Ostródzie w 2001/2002	uczniowie klasy III BF	wzrost	1.65 m
				wiek	17 lat
				waga	61 kg
				płeć	żeńska
				średnia ocen	4.00
				hobby	Sport
		przedsiębiorstwa budowlane w Ostródzie w 2000 roku	każde przedsiębiorstwo budowlane	wielkość majątku	700000 zł
				ilość zatrudnionych pracowników	10 osób
				ilość wykonywanych umów budowlanych	13 umów
				rodzaje usług	wykończenie

Zbiorowość statysty.	Jednostka statysty.	Cel badania	Cechy	Warianty
ludność mieszkańców w Liwie w 2001 roku	liczba pracujących ludzi	wysokość zarobków	mierzalne	zmienność ciągła
liczba sklepów mięsnych w Ostródzie w 2001 roku	każdy sklep mięsny	ilość sprzedanych towarów w kg	mierzalna	zmienność ciągła
przedsiębiorstwa budowlane w Ostródzie w 2000 roku	każde przedsiębiorstwo budowlane	ilość wykonanych umów	mierzalna	zmienność skokowa
szpitale w Polsce w 2001 roku	każdy szpital wojewódzki	wyposażenie sal operacyjnych	niemierzalne

Temat: Metody i organizacja badań statystycznych.

Ze względu na ilość jednostek objętych badaniem wyróżnia się:

• Badania pełne - (badanie wyczerpujące) wszystkie jednostki zbiorowości statystycznej, której badanie dotyczy, są objęte badaniem. Wyróżnia się:

1. Spis statystyczny - zbieranie informacji o wszystkich jednostkach statystycznych na danym terenie w ściśle określonym momencie. Przeprowadzany jest przez rachmistrzów spisowych. np.: spis rolny.

2. Rejestracja statystyczny - rejestracja zdarzeń w pewnych rejestrach. Polega na tym, że w okresie wyznaczonym na jej przeprowadzenie zobowiązane osoby zgłaszają się w ustalonych punktach rejestracyjnych i udzielają informacji objętych rejestracja.

• bieżąca np.: urodzenia

• doraźna np.: spis do rejestru przedpoborowego

3. Sprawozdawczość statystyczna - polega na tym, że jednostki sprawozdawcze sporządzają sprawozdanie statystyczne na dany temat na jednolitych formularzach sprawozdawczych i przekazują je instytucją organizującym badanie.

• Badania częściowe - sprowadza się do obserwacji tylko pewnej części (wybranych jednostek statystycznych) badanej zbiorowości statystycznej.

1. Metoda reprezentacyjna - polega na przeprowadzeniu badania na takiej części zbiorowości, która swą strukturą odpowiada całej zbiorowości, pewna liczbę jednostek reprezentujących badaną zbiorowość.

2. Metoda monograficzna - wybiera się kilka jednostek, a nawet jedną która wyróżnia się charakterystycznie w badanej zbiorowości statystycznej (negatywnie, pozytyw nie lub przoduje w danej dziedzinie) opisuje się ja wszechstronnie i poddaje szczegółowej analizie.

3. Metoda ankietowa - polega na skierowaniu odpowiednio sformułowanych pytań do określonej zbiorowości w celu poznania preferencji i faktów. Osoby poddane badaniu nazywa się respondentami.

Badania ankietowe mogą mieć charakter:

• selektywny

• powszechny

Sposoby wyboru próby:

• celowy

• losowy

• Szacunek statystyczny - polega na określeniu przybliżonej wielkości zjawisk na podstawie znanych już zjawisk, jeśli między tymi zjawiskami istnieje jakiś związek.

Np.: ryzyko zawodowe

Temat: Etapy badań statystycznych

1. Przygotowanie badania

Wykonujemy następujące czynności:

• ustalenie celu badania,

• określenie przedmiotu badania, co będzie zbiorowością, jednostką statystyczną,

• określenie zakresu badania, co będziemy badać,

• określenie metody badań (dobranie jednostek statystycznych), jeśli wybieramy metodę badania częściowego, to musimy dobrać jednostki do próby statystycznej,

• sporządzenie planu badań, harmonogramu pracy.

1. Zbieranie materiału statystycznego i przygotowanie do opracowania

Przed opracowaniem należy sprawdzić kompletność materiału statystycznego oraz wykryć ewentualne błędy, które mogą mieć charakter systematyczny i przypadkowy. Należy również dokonać kontroli zgodności rachunkowej i logicznej poprawności zapisów.

Błędy systematyczne - polega na podawaniu faktów celowo zniekształconych. Spowodowane są konsekwencjami ujawnienia prawdy.

Błędy przypadkowe - zaliczamy do nich przede wszystkim pomyłki liczbowe, wynikające głównie z nieuwagi, braku umiejętności

2. Opracowanie materiału statystycznego

Czynności:

• grupowanie - podział całej zbiorowości na mniejsze jej części ze względu na posiadane warianty cechy. Po podzieleniu zbiorowości na grupy według pewnej cechy, ustalamy kolejność i nazwy tych grup. Otrzymujemy wykaz klasyfikacyjny.

Wykaz powinien być tak skonstruowany, aby żadna odmienna cecha nie mogła się znaleźć poza tym wykazem. Musi być on wykazem wyczerpującym, a każda jednostka badanej zbiorowości powinna dać się zaszeregować tylko do jednej z grup klasyfikacyjnych.

• zliczanie, wyróżniamy następujące techniki:

• bezpośrednie -

• sposobem kreskowym

• metoda kartkowa

• maszynowe (komputerowe)

Zadanie:

Dokonaj grupowania przedsiębiorstw według liczby zatrudnionych w nich pracowników wiedząc, że liczba pracowników w poszczególnych przedsiębiorstwach wynosi: 100, 125, 170, 144, 144, 235, 301, 100, 100, 170, 144, 235, 100, 144, 301, 144, 144, 170, 144, 144, 144.

Np.:

99 - 149

150 - 199

200 - 249

250 - 299

300 - 350

1. Prezentacja danych statystycznych

Stosuje się następujące metody prezentacji danych statystycznych:

• metoda tabelaryczna

• metoda graficzna

• metoda opisowa

Budowa tablicy statystycznej:

• tytuł tablicy - krótki i zwięzły, w sposób jasny i dokładny określa badaną zbiorowość, cechę badaną, czas i miejsce badania

np.: słuchacze klasy I TPB w CKU w Ostródzie w I semestrze 2009/2010

np.: Przedsiębiorstwa w Ostródzie według liczby zatrudnionych pracowników w I kwartale 2010 roku

• rzeczowym: przedsiębiorstwa

• czasowym: I kwartał 2010 roku

• terytorialnym: Ostróda

• zakresowym: liczba zatrudnionych pracowników

• część właściwą - nagłówki i dane

• źródła danych - informuje skąd pochodzą liczby zamieszczone w tablicy

Przykład:

Przedsiębiorstwa w Ostródzie według liczby zatrudnionych pracowników w I kwartale 2010 roku

Liczba pracowników	Ilość przedsiębiorstw
99 - 149	14
150 - 199	3
200 - 249	2
250 - 299	0
300 - 350	2
Razem:	21

Źródła danych: opracowanie własne Ewelina Tobolak na podstawie protokołów

Temat: Analiza statystyczna - miary tendencji centralnej

Celem kompletnej analizy statystycznej badanego zjawiska jest dojście do pewnego rodzaju uogólnień dotyczących tego zjawiska.

Miary tendencji centralnej:

1. Średnia arytmetyczna - otrzymujemy ją w wyniku podzielenia sumy wartości cech wszystkich jednostek zbiorowości przez liczebność zbiorowości

• średnia arytmetyczna zwykła (prosta)

• średnia arytmetyczna ważona

---