Zasoby w organizacjach: a)ludzkie b)pieniężne c)rzeczowe d)informacyjne
Podstawowe funkcje kierownicze: a)Planowanie i podejmowanie decyzji b)Organizowanie c)Przewodzenie - kierowanie ludźmi i motywowanie ich d)Kontrolowanie
Zarządzanie - zestaw działań (obejmujący planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie, tj. kierowanie ludźmi i kontrolowanie) skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) i wykonywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny. Sprawny - wykorzystujący zasoby mądrze i bez zbędnego marnotrawstwa. Skuteczny - podejmujący właściwe decyzje i z powodzeniem wprowadzający je w życie.
Planowanie - wytyczanie celów organizacji i określanie sposobu ich najlepszej realizacji
Podejmowanie decyzji - część procesu planowania obejmująca wybór trybu działania spośród zestawu dostępnych możliwości.
Organizowanie - logiczne grupowanie działań i zasobów.
Określanie różnych stanowisk, zakres kompetencji i ich odpowiedzialności oraz relacje czy też powiązania pomiędzy nimi.
Przewodzenie - zespół procesów wykorzystywanych w celu sprawienia, by członkowie organizacji współpracowali ze sobą w interesie organizacji
Kontrolowanie - obserwowanie postępów w realizowaniu jej celów.
Sprawdzanie poprzez kontrole budżetów, raportów, wizytacje oraz przegląd sytuacji obejmującej wykonywanie wydawanych poleceń służbowych i osiąganych wytyczonych wcześniej celów.
ZARZĄDZANIE: Dziedziny (obszary) zarządzania- menadżerów można podzielić na menadżerów marketingu, finansów, eksploatacji (operacji), zasobów ludzkich, administracyjnych i innych. A)Men. ds. marketingu - pracują w dziedzinach związanych z pozyskiwaniem konsumentów i klientów do nabywania produktów i usług organizacji - obejmuje rozwój nowych produktów, promocje i dystrybucje. B)Men. finansów - zajmują się zasobami finansowymi - rachunkowość, zarządzanie zasobami pieniężnymi, inwestycjami. C)Men. ds. eksploatacji - konstruowanie systemów wytwarzających produkty i usługi oraz zarządzanie tymi systemami - kontrola produkcji, kontrola zapasów, kontrola jakości. D)Men. ds. zasobów ludzkich - odpowiedzialni za zatrudnieni i doskonalenie pracowników - dobór pracowników, szkolenie, doskonalenie, system wynagrodzeń i premii, ocena wyników, zwalnianie.
OTOCZENIE ORGANIZACJI A)Otoczenie zewnętrzne - wszystko poza granicami organizacji co może na nią oddziaływać: Ogólne: obejmuje niezbyt wyraźnie określone wymiary i siły, wśród których działa organizacja i które mogą wywierać wpływ na jej działania. Zadaniowe: składa się z konkretnych organizacji lub grup, które mogą wpływać na organizację.
Otoczenie wewnętrzne - warunki, które panują oraz siły, które oddziałują wewnątrz organizacji.
OTOCZENIE OGÓLNE Wymiar ekonomiczny - ogólna kondycja i żywotność systemu gospodarczego, w którym działa organizacja. Ważne czynniki ekonomiczne dla przedsiębiorstw: a)wzrost gospodarczy b)inflacja c)stopy procentowe d)bezrobocie Wymiar techniczny - odnosi się do dostępnych metod, które pozwalają przekształcić zasoby w produkty lub usługi. Ważne czynniki techniczne dla przedsiębiorstw: a)wspomaganie komputerowe CAx b)technika informacyjne c)urządzenia techniczne d)systemy operacyjne. Wymiar społeczno-kulturowy - obejmuje obyczaje, nawyki, wartości i cechy demograficzne społeczeństwa, w którym działa organizacja. (procesy społeczno-kulturowe określają jakie produkty, usługi i normy postępowania społeczeństwo będzie ceniło najwyżej) Wymiar polityczno-prawny - odnosi się do państwowej regulacji działalności gospodarczej i do stosunków między sferami gospodarczymi a państwem: a)system prawny częściowo określa co organizacja może robić a czego nie. b)stabilność polityczna ma wpływ na planowanie działań. Wymiar międzynarodowy - zakres w jakim organizacja uczestniczy w działalności gospodarczej w innych krajach lub pozostaje pod jej wpływem: a)udział w międzynarodowych warunkach i rynkach b)działania na krajowym rynku konkurencji zagranicznej.
OTOCZENIE ZADANIOWE A)Konkurencja - to inne organizacje, które konkurują z nami o zasoby - podstawowym zasobem dla konkurencji są pieniądze klientów. Inne zasoby: a)patenty, wykwalifikowane zasoby ludzkie, rzadkie surowce, kredyty b)atrakcyjne lokalizacje c)pieniądze podatników B)Klienci - każdy kto płaci za nabycie dóbr lub usług wytwarzanych przez organizację. Klientami mogą być: a)osoby fizyczne b)hurtownicy c)szkoły, szpitale, agencje państwowe d)producenci C)Dostawcy - to inne organizacje, które dostarczają zasobów innym organizacją. a)Korzystanie z dostaw od wielu dostawców: (konkurencyjne stosunki między dostawcami - utrzymanie niskiego poziomu kosztów) b)Utrzymywanie powiązań tylko z jednym lub dwoma dostawcami: (wzajemnie korzystna współpraca) D)Regulatorzy - jednostki, które mogą kontrolować i regulować na drodze prawnej politykę i sposób działania organizacji lub wpływać na nią w inny sposób: Dwa rodzaje regulatorów: a)agencje regulacyjne - powoływane przez rząd w celu regulacji działalności gospodarczej w celu ochrony społeczeństwa lub innych organizacji: (komisja papierów wartościowych.)
OTOCZENIE WEWNĘTRZNE: A)Właściciele - osoby dysponujące prawem własności w stosunku do organizacji: osoba, wspólnicy, indywidualni inwestorzy, inne organizacje B)Pracownicy - osoby zatrudnione w firmie pracownicy stali (związki zawodowe), pracownicy okresowi C)Zarząd - organ sprawujący władze w firmie wybrany przez akcjonariuszy i powołany do nadzoru nad ogólnym zarządzanie firmą: zapewnić prowadzenie firmy w sposób, który najlepiej służy interesom akcjonariuszy D)Otoczenie fizyczne - miejsce realizacji zadań przez firmę: siedziba, open space, plant
STOSUNKI POMIĘDZY ORGANIZACJĄ I JEJ OTOCZENIEM. Do opisu sposobu oddziaływania otoczenia na organizacje można użyć trzech podstawowych charakterystyk: a)zmienności i złożoności otoczenia b)sił konkurencyjnych c)zakłóceń otoczenia
STOSUNKI POMIĘDZY ORGANIZACJĄ I JEJ OTOCZENIE. ZMIENNOŚCI I ZŁOŻONOŚCI OTOCZENIA Otoczenie organizacji można opisywać dwoma wymiarami: A)stopień zmienności B)stopień jednorodności
Pięć sił konkurencji: A)zagrożenie ze strony nowych firm: (zależne od typu organizacji) B)rywalizacja ze strony konkurentów (istota konkurencyjnych stosunków między firmami) C)zagrożenie substytutami D)siła nabywców: (zakres w jakim nabywcy wywierają wpływ na dostawców) E)siła dostawców
Zakłócenia w otoczeniu: wypadki, katastrofy, akty sabotażu.
SPOSOBY PRZYSTOSOWANIA SIĘ ORGANIZACJI DO SWOJEGO OTOCZENIA. ORGANIZACJA MECHANISTYCZNA. Sztywna i biurokratyczna forma projektu najbardziej stosowna w stabilnym otoczeniu.Organizacją mechanistyczną najczęściej można spotkać w stabilnym otoczeniu. W warunkach wolnych od niepewności organizowano strukturę działalności w sposób raczej przewidywalny za pomocą reguł, wyspecjalizowanych stanowisk pracy i scentralizowanej władzy formalnej. Choć oczywiście nie ma otoczenia zupełnie stabilnego. Organizację organiczną natomiast częściej można spotkać w otoczeniu niestabilnym i nieprzewidywalnym, w którym ciągłe zmiany i niepewność zwykle dyktują znacznie wyższy poziom płynności i elastyczności.
Model mechanistyczny cechuje się: A)Zadania są wysoce rozczłonkowane i wyspecjalizowane; niewiele uwagi przywiązuje się do wyjaśnienia relacji pomiędzy zadaniami i celami organizacji. B)Zadania są na ogół zdefiniowane w stosunkowo sztywny sposób i zmieniane tylko formalnie przez najwyższe kierownictwo. C)Specyficzna definicja ról (prawa, obowiązki oraz metody techniczne zapisane dla każdego członka). D)Hierarchiczna struktura kontroli, władzy i komunikacji. Sankcje wynikające z umowy o pracę pomiędzy pracownikami i organizacją. E)Informacje istotne dla sytuacji i działalności operacyjnej organizacji formalnie zastrzeżone dla dyrektora naczelnego. F)Komunikacja odbywa się przede wszystkim pionowo, pomiędzy przełożonymi i podwładnymi. G)Komunikacja przybiera głównie formę poleceń i decyzji wydawanych przez zwierzchników oraz informacji i próśb o decyzję wysyłanych przez podwładnych. H)Naciski na lojalność wobec organizacji i posłuch wobec przełożonych. I)Znaczenie i prestiż towarzyszą identyfikacji z organizacją i jej członkami.
ORGANIZACJA ORGANICZNA. Płynny i elastyczny projekt, najbardziej właściwy dla niestabilnego i nieprzewidywalnego otoczenia.
Model adaptacyjno-organiczny charakteryzuje się: A)Zadania są bardziej niezależne; duży nacisk kładzie się na uzgodnienie zadań i celów organizacji. B)Zadania są stale dostosowywane i przeformułowywane w drodze interakcji z członkami organizacji. C)Uogólniona definicja ról (członkowie przyjmują ogólną odpowiedzialność za wykonanie zadania, wykraczającą poza indywidualną definicję roli). D)Sieciowa struktura kontroli władzy i komunikacji. Sankcje wynikające bardziej ze wspólnoty interesów, niż ze stosunków umownych. E)Przywódca nie jest z założenia uważany za wszechwiedzącego; ośrodki wiedzy rozsiane są po całej organizacji. F)Komunikacja odbywa się zarówno pionowo, jak i poziomo w zależność, od tego, gdzie znajduje się potrzebna informacja. G)Komunikacja przybiera głównie formę informacji i rady. H)Zaangażowanie w realizację celów organizacji bardziej cenione niż lojalność i posłuszeństwo. I)Znaczenie i prestiż powiązań z otoczeniem zewnętrznym i fachowej wiedzy.
SKUTECZNOŚĆ ORGANIZACJI A OTOCZENIE.
Modele skuteczności organizacji: A)podejście systemowo-zasobowe (skuteczność koncentruje się na zakresie w jakim jest w stanie zapewnić sobie potrzebne zasoby) B)podejście od strony procesów wewnętrznych (bezkonfliktowe i sprawne wykonywanie operacji) C)podejście celowe (koncentracja na stopniu osiągnięcia celów) D)podejście uwzględniające strategicznych zwolenników (zaspokajanie potrzeb grup zainteresowanych sukcesem)
ORGANIZACJA: W znaczeniu rzeczowym: Obiekt, który można odróżnić od innych ze względu na jego cechy charakterystyczne. W znaczeniu atrybutowym: Jest cechą przedmiotów złożonych, nazywaną zorganizowaniem. a)Grupa ludzi, którzy współpracują ze sobą w sposób uporządkowany i skoordynowany, aby osiągnąć pewien zestaw celów, b)Całość, której składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości, c)Ustrukturalizowany, czyli uporządkowany w pewien sposób, system społeczno techniczny.
Podstawowe podsystemy organizacji: A)Podsystem celów i wartości: Określający misję, jaką organizacja spełnia „na zewnątrz” czyli w otoczeniu, w którym działa i „do wewnątrz” czyli wobec swych uczestników. B)Podsystem psychospołeczny: Zawiera uczestników organizacji, ich motywacje, postawy, wartości, kulturę oraz więzi społeczne występujące pomiędzy nimi. C)Podsystem struktury: Obejmuje formalne zasady podziały zadań, uprawnień informacji oraz władzy i odpowiedzialności w organizacji D)Podsystem techniczny: Stosowane organizacji technologie, umiejętności techniczne (know how), maszyny urządzenia, budynki i ich wyposażenie E)Podsystem zarządzania: Obejmuje mechanizmy koordynacji i uzgodnienia pozostałych podsystemów w procesach podejmowania decyzji
CELE ORGANIZACJI: A)Cele w organizacji spełniają cztery ważne funkcje: 1.stanowią wskazówkę i nadają jednolity kierunek działaniom ludzi pracujących w organizacji, 2.Praktyka ustalenia celów wpływa na planowanie. Skuteczne wytyczenie celów sprzyja dobremu planowaniu, a ono z kolei ułatwia ustalanie celów w przyszłości, 3.Cele mogą być źródłem motywacji dla pracowników organizacji, 4.Cele dają wreszcie skuteczny mechanizm oceny i kontroli. A)Organizacje ustalają wiele różnych celów: cele te różnią się szczeblem, dziedziną i ramami czasowymi. C)Misja: Deklaracja ukazująca podstawowy cel organizacji - wyróżniający ją wśród innych firm i wskazujący zakres działalności w kategoriach produktu i rynku. D)Cele strategiczne: Ustalone na najwyższym szczeblu i dla najwyższego kierownictwa - koncentrują się na szerokich ogólnych problemach. E)Cele taktyczne: Ustalone na średnim szczeblu i dla menadżerów średniego szczebla - koncentrują się na sposobie realizacji działań niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych. F)Cele operacyjne: Ustalone na najniższym szczeblu i dla menadżerów najniższego szczebla - dotyczą krótkookresowych problemów związanych z celami taktycznymi.
Pionierzy zarządzania: A)Robert Owen (1771-1858), brytyjski przemysłowiec i reformator. 1.znaczenie zasobów ludzkich w organizacji: „robotnicy mają prawo do poszanowania i godności” 2.Większa troska o robotnika zaowocuje zwiększoną produkcją. B)Charles Babbage (1792-1971), angielski matematyk 1.koncentrował uwagę na efektywności produkcji 2.był orędownikiem zastosowania matematyki do takich problemów, jak efektywne wykorzystanie pomieszczeń i materiałów, 3.harmonijne stosunki pomiędzy kierownictwem i siła roboczą mogą przynosić korzyści obu stronom.
KLASYCZNE PODEJSCIE DO ZARZĄDZANIA: 1.Jest źródłem struktury pojęciowej, która była podstawą późniejszych teorii - jest do dziś aktualna, 2.Spojrzenie klasyczne obejmowało dwa główne kierunki. Naukowe zarządzanie koncentrowało się na pracownikach organizacji i na sposobach podniesienia ich wydajności. Kierunek administracyjny koncentrował się na całej organizacji i na sposobach uczynienia jej bardziej sprawną i skuteczną, 3.Okres największego zainteresowania. Od 1895 r. do połowy lat trzydziestych XX wieku. Ponowne zainteresowanie tym podejściem w ostatnich latach jako narzędziem obniżki kosztów i zwiększenia wydajności. 4.Osiągnięcia. Stworzyło podstawy do dalszego rozwoju teorii zarządzania. Wskazało kluczowe procesy, funkcje i umiejętności kierownicze, które i dziś są uznawane za istotne 5.Ograniczenia. Bardziej odpowiednie dla stabilnych i prostych organizacji niż dla organizacji współczesnych, dynamicznych i złożonych. Często zalecało uniwersalne procedury, nieodpowiednie w pewnych sytuacjach.
Kierunek behawiorystyczny: 1.zwolennicy kierunku klasycznego patrzyli na organizację i stanowiska pracy z mechanicznego punktu widzenia: organizacja była dla nich maszyną a robotnicy - jej trybami, 2.większość teoretyków kierunku klasycznego uznawała rolę jednostek , koncentrowali się oni jednak na kontrolowaniu i standaryzacji zachowani tych jednostek, 3.spojrzenie behawioralne kładło znacznie większy nacisk na indywidualne postawy i zachowania oraz procesy grupowe, dostrzegając znaczenie procesów behawioralnych w miejscu pracy.
Stosunki międzyludzkie (HR): 1. Teoria Masłowa (motywowanie),2.Teoria X, Teoria Y (Douglas McGregor), 3.Zachowania organizacyjne.
Teoria X: 1.Ludzie nie lubią pracować i starają się unikać pracy, 2.Ponieważ ludzie nie lubią pracować, menadżerowie, by skłonić ich do pracy na rzecz realizacji celów organizacji musza ich kontrolować, zmuszać, kierować nimi i grozić im karami. 3.Ludzie wolą, by nimi kierowano, pragną unikać odpowiedzialności, pragną też bezpieczeństwa. Ich ambicje są niewielkie.
Teoria Y: 1.Ludzie nie wykazują przyrodzonej niechęci do pracy; praca jest naturalną częścią ich życia, 2.Ludzie są wewnętrznie motywowani do osiągania celów, do których są przywiązani, 3.Ludzie są przywiązani do celów w stopniu odpowiadającym osobistym nagrodom, jakie otrzymują za osiągnięcie tych celów, 4.We właściwych warunkach ludzie dążą do brania na siebie odpowiedzialności oraz ją podejmują, 5.Ludzie zdolni są do nowatorskiego podejścia do rozwiązywania problemó organizacji, 6.Ludzie nie są głupi, ale w najczęstszych warunkach organizacyjnych ich możliwości intelektualne są wykorzystywane tylko częściowo.
Kierunek behawiorystyczny - spojrzenie współczesne: 1.zachowanie organizacyjne - współczesne behawioralne spojrzenie na zarządzanie, 2.zachowanie jest czymś znacznie bardziej złożonym, niż sądzili zwolennicy ruchu na rzecz stosunków międzyludzkich. Dziedzina zachowania organizacyjnego czerpie z szerokiej, interdyscyplinarnej podstawy psychologii, socjologii, antropologii, ekonomii i medycyny, 3.Kierunek ten przyjmuje całościowe spojrzenie na zachowanie i odnosi się do procesów indywidualnych, grupowych i organizacyjnych. 4.Ważnymi tematami są: zadowolenie z pracy, stres, motywacja, przywództwo, dynamika grupowa, polityka organizacyjna, konflikt międzyludzki oraz struktura i projekt organizacji, 5.Spojrzenie behawioralne koncentruje się na zachowaniu pracownika w kontekście organizacyjnym. Ruch na rzecz stosunków międzyludzkich, pobudzony narodzinami psychologii przemysłowej, zastąpił kierunek naukowego zarządzania w roli dominującego podejścia do zarządzania w latach trzydziestych i czterdziestych. 6.Stosunki międzyludzkie cieszyły się szczytowym zainteresowaniem w okresie od 1931 r. do końca lat czterdziestych. Kierunek zachowania organizacyjnego powstał w końcu lat pięćdziesiątych i jest obecnie przedmiotem wielkiego zainteresowania badaczy i menadżerów, 7.Osiągnięcia. Podejście to przyniosło ważne wnioski badawcze w dziedzinie motywacji, dynamiki grupowej i innych procesów interpersonalnych w organizacjach. Podważało pogląd, że pracownicy są narzędziem i upowszechniało przekonanie, że są oni raczej cennym zasobem, 8.Ograniczenia. Złożoność zachowania indywidualnego utrudnia jego trefne przewidywanie.
Ilościowe podejście do zarządzania: a)podejście to zajmuje się zastosowaniem metod ilościowych w zarządzaniu, b)zarządzane ilościowe koncentruje się na podejmowaniu decyzji, efektywności ekonomicznej, modelach matematycznych oraz wykorzystaniu komputerów, C)podejście ilościowe ma dwie gałęzie: ilościową teorię zarządzania i zarządzanie operacyjne.
Ilościowa teoria zarządzania: a)koncentruje się zwłaszcza na opracowywaniu modeli matematycznych. Model matematyczny: systemu, procesu lub relacji, b)w początkowych latach swego rozwoju ilościowa teoria zarządzania skupiała się na modelach, równaniach i podobnych formach odzwierciedlania rzeczywistości. c)w ostatnich latach, wraz z upowszechnieniem się komputerów osobistych, techniki wywodzące się z ilościowej teorii zarządzania stały się bardziej wyrafinowane.
Zarządzanie operacyjne: a)mniej zmatematyzowana i mniej skomplikowane statycznie niż ilościowa teoria zarządzania, b)może być zastosowane bezpośrednio do sytuacji związanych z zarządzaniem, c)zarządzanie operacyjne można traktować jako formę zastosowania ilościowej teorii zarządzania, d)techniki zarządzania operacyjnego zajmują się wspomaganiem organizacji w bardziej efektywnym wytwarzaniu produktów lub usług i można je zastosować do szerokiej gamy problemów, e)spojrzenie ilościowe koncentruje się na zastosowaniu modeli i procesów matematycznych do sytuacji kierowniczych. Ilościowa teoria zarządzania zajmuje się opracowywaniem modeli matematycznych jako pomoc w podejmowaniu decyzji i rozwiązywaniu problemów. Zarządzanie operacyjne koncentruje się bardziej bezpośrednio na zastosowaniu ilościowej teorii zarządzania w organizacjach, f)Okres największego zainteresowania od lat czterdziestych do chwili obecnej, g)Osiągnięcia. Opracowanie skomplikowanych technik ilościowych służących pomocą w podejmowaniu decyzji. Zastosowanie modeli zwiększyło świadomość i zrozumienie złożonych procesów i sytuacji organizacyjnych. Podejście ilościowe było bardzo użyteczne w procesie planowania i kontrolowania. h)Ograniczenia. Podejście ilościowe nie jest w stanie wyjaśnić czy przewidzieć ludzkich zachowań w organizacjach. Modele mogą wymagać nierealistycznych lub bezzasadnych założeń.