UKŁAD WEWNĄTRZWYDZIELNICZY 97 -2003, Licencjat Kalisz (fizjo), anatomia, różne


UKŁAD WEWNĄTRZWYDZIELNICZY

UKŁAD HORMONALNY REGULUJE PODSTAWOWE PROCESY ŻYCIOWE ORGANIZMU

HORMON

Jest związkiem chemicznym wytwarzanym przez gruczoły zbudowane z komórek dokrewnych, przenoszony przez krew (definicja tradycyjna).

HORMONY WYDZIELANE POD WPŁYWEM POBUDZENIA NERWOWEGO:

WSPÓŁCZESNA DEFINICJA HORMONU:

UWALNIANIE I DZIAŁANIE HORMONÓW:

GŁÓWNE RODZAJE HORMONÓW

hormony miejscowe - np. acetylocholina, serotonina, histamina, prostaglandyny (autakoidy)

hormony tkankowe - związki chemiczne wytwarzane w komórkach zlokalizowanych poza gruczołami wewnątrzwydzielniczymi i wpływające na czynność innych narządów w miejscu swojego uwalniania.

Działanie parakrynne, neurokrynne lub dokrewne poprzez układ krążenia.

Należą do nich: gastryna, cholecystokinina, sekretyna ( działają na przewód pokarmowy), renina i erytropoetyna (wytwarzanych przez nerki), przedsionkowy czynnik natriuretyczny.

hormony o działaniu ogólnym wydzielane przez gruczoły dokrewne: hormony przysadki, podwzgórza, nadnerczy, tarczycy, przytarczyc, gruczoły płciowe, trzustkę i łożysko.

STUKTURA CHEMICZNA HORMONÓW

KONTROLA WYDZIELANIA HORMONÓW

mechanizmy: - nerwowe

- hormonalne

- metaboliczne

Kontrola nerwowa: poprzez układ nerwowy wegetatywny.

Np. uwalnianie insuliny poprzez nerwy cholinergiczne, amin katecholowych przez nerwy współczulne, hormonów przysadki mózgowej przez podwzgórze.

Kontrola hormonalna: bezpośrednie działanie pobudzające hormonów na wydzielanie gruczołów np. pobudzające i troficzne działanie hormonów tropowych przysadki mózgowej na podległe im gruczoły dokrewne. Przykład ACTH na korę nadnerczy → ↑ wydzielania kortyzolu.

Regulacja metaboliczna: wpływ substratów lub produktów metabolicznych na wydzielanie dokrewne. Przykładem może być wpływ Ca++ na wydzielanie parathormonu (PTH), wpływ glukozy na wydzielanie insuliny i glukagonu.

UKŁADY HOMEOSTATYCZNE

Działają na zasadzie pętli regulacyjnych.

Możliwe jest dodatnie lub ujemne sprzężenie zwrotne.

Ujemne występuje w fizjologii, dodatnie najczęściej w patologii.

Przykład:

0x08 graphic
0x01 graphic
UWALNIANIE HORMONÓW Z GRUCZOŁÓW DOKREWNYCH

0x08 graphic
Bodźce:

- nerwowe

- hormonalne

- metaboliczne

- mechanizmy wewnątrzkomórkowe

0x08 graphic

0x08 graphic
a) C AMP

b) Ca++

c) mikrofilamenty i mikrotubule

UDZIAŁ RECEPTORÓW W DZIAŁANIU HORMONÓW

Hormon

  1. Komórka docelowa (pobudzony receptor)

aktywacja układu G i cyklazy adenylanowej

aktywacja kinaz białkowych powodujących fosforylację różnych białek i zmianę czynności komórki docelowej.

  1. Komórka docelowa (pobudzony receptor)

poprzez białko G aktywują fosfolipazę C

↑ wydzielanie tri fosforanu inozytolu (IP3) lub aktywację kinazy białkowej C (PKC).

WYDZIELANIE HORMONÓW

Podstawowe - charakter pulsujący „ Pulsy” co 5 -10 min,

co 1h (rytm wydzielania około godzinowy),

co 24h (cykl okołodobowy),

co 30 dni (cykl około miesięczny)

trwający rok (cykl około roczny, sezonowy).

RECEPTORY HORMONALNE

np. insulina działająca poprzez transportery błonowe glukozy (GLUT - 4),

DZIAŁANIE HORMONÓW

- zmiany syntezy enzymów

- zmiany aktywności enzymów

Wpływ poprzez receptory błonowe lub cytoplazmatyczne i jądrowe.

Przykłady:

zmiana syntezy enzymów poprzez odpowiedni mRNA (działanie hormonów tlenowych np. aldosteronu)

efektem jest wzrost ilości enzymów uczestniczących w transporcie błonowym K+ i Na+. Pobudzenie syntezy enzymów na poziomie rybosomów (po HGH).

Działanie hormonów bezpośrednio na dany enzym

np. cyklaza adenylowa → ↑ cAMP

cylkaza guanylanowa → ↑ cyklicznego guanomonofosforanu (cGMP) → pod wpływem NO → do rozkurczu naczynia (hormony steroidowe i tarczycowe).

Działanie hormonów peptydowych i aminokwasowych zachodzi za pośrednictwem receptorów błonowych i przy udziale wewnątrzkomórkowych przekaźników np. cAMP, cGMP, Ca++, tri fosforan inozytolu (IP3).

HORMONY PRODUKOWANE I WYDZIELANE

PRZEZ PODWZGÓRZE

Podwzgórze jest częścią międzymózgowia.

Podwzgórze łączy się z płatem przednim przysadki poprzez naczynia krwionośne a z płatem tylnym poprzez aksony podwzgórza.

0x01 graphic

Wazopresyna (VP), dawniej hormon antydiuretyczny (ADH).

Hormon jest uwalniany z zakończeń nerwowych i transportowany przez krew w połączeniu z globulinami osocza.

Czynniki pobudzające uwalnianie:

Mechanizm pobudzenia związany jest ze ↑ os molarności osocza i „obkurczaniu” komórek nerwowych jądra nadwzrokowego (osmoreceptory).

Zasadnicze działanie VP jest działaniem antydiuretycznym. W kanalikach dystalnych nerek ↑ resorpcji wody, ↑ objętości płynu pozakomórkowego, ↑ osmolarności moczu i ↓ jego objętości.

Przy dużym ↓ RR → skurczu naczyń krwionośnych i ↑ opory naczyniowe ↑ RR.

Najczęstszym zaburzeniem jest moczówka prosta.

OKSYTOCYNA (OXY)

Strukturalnie przypomina wazoprecynę.

OXY uwalnia się okresowo.

Silne bodźce uwalniają oba hormony.

Oksytocyna uwalniana na drodze odruchowej poprzez pobudzenie mechanoreceptorów brodawek sutkowych, szyjki macicy i pochwy. Pobudzająco działają estrogeny a progesteron hamuje.

OXY uczestniczy w laktacji (wydzielanie mleka)

OXY wywołuje gwałtowne skurcze macicy podczas akcji porodowej. W miarę przesuwania się płodu przez kanał rodny co kilka do kilkunastu minut wydzielany jest do krwioobiegu wywołując kolejne skurcze macicy.

Oksytocyna uczestniczy w akcie płciowym (skurcze macicy podczas orgazmu) i ułatwia przesuwanie się nasienia w kierunku jajowodów.

PODWZGÓRZOWE HORMONY UWALNIAJĄCE I HAMUJĄCE

Hormony podwzgórzowe pobudzają receptory komórek przysadkowych. Powstaje cAMP → ↑ przepuszczalności błony komórkowej dla Ca++, które ↑ syntezę i uwalnianie hormonów przypadkowych.

PRZYSADKA MÓZGOWA

Gruczoł o około 1 cm i masie 0,5 - 0,7g.

Leży w zagłębieniu kości klinowej - siodle tureckim u podstawy mózgu, z którym łączy się za pomocą lejka.

Przysadka gruczołowa:

występują komórki somatotropowe, kortytropowe, tyreotropowe, gonadotropowe i laktotropowe.

Płat tylny przysadki będący częścią mózgowia nosi nazwę części nerwowej

WYDZIELANIE OKSYTOCYNY NA DRODZE ODRUCHOWEJ

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
HORMON WZROSTU

zwany somatotropiną

Budowa: łańcuch polipeptydowy złożony ze 191 aminokwasów

- norma 0-5mg/ml.

Najwyższe stężenie w nocy w 3 i 4 stadium snu wolnofalowego.

Czynniki zwiększające stężenie HGH:

Czynniki hamujące wydzielanie HGH:

Wydzielanie HGH regulowane przez hormon uwalniający HGH i hormon hamujący uwalnianie HGH czyli somatostatynę.

Somatostatyna hamuje wydzielanie również prolaktyny, TSH, insuliny, glukagonu i gastryny. Wytwarzana jest również przez komórki dokrewne żołądka, jelit i trzustki hamując działanie zewnątrzwydzielnicze.

Na wydzielanie HGH wpływają również somatomedyny wytwarzane głównie w wątrobie. Są to insulinopodobne czynniki wzrostowe IGF-1 i IGF-2.

Działanie HGH - za pośrednictwem IGF-1 i IGF-2 na swoiste receptory i powodując powstanie cAMP i dalej syntezy białek (zwiększa transport dokomórkowy aminokwasów). Dotyczy to szczególnie mięśni, kolagenu, tkanki łącznej, kości i chrząstek.

Przerost lub gruczolak komórek kwasochłonnych przysadki prowadzi do akromegalii.

Utrata zdolności wątroby do produkcji IGF-2 powoduje powstanie karłowatości typu Larona.

↑ stężenia glukozy (mniejsze zużycie i glukoneogeneza).

Pobudza wydzielanie insuliny.

PROLAKTYNA

wydzielana przez przysadkę mózgową, na metabolizm wpływa podobnie jak HGH. W czasie ciąży ilość komórek kwasochłonnych gwałtownie rośnie.

Regulacja wydzielania poprzez podwzgórze:

↑ funkcję pełni również hormon tyreotropowy (TRH), wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP), neurotensyna, estrogeny

Duże stężenie prolaktyny hamuje uwalnianie folikulotropowego (FSH) i luteinizującego (LH) - wpływa na wystąpienie owulacji.

W ciąży uwalnianie RRL jest hamowane przez progesteron produkowany przez łożysko.

Po porodzie dochodzi do zablokowania wydzielania prolaktostatyny i prolaktyny. W wydzielaniu uczestniczy również oksytocyna.

HORMONY TROPOWE PRZYSADKI

α - hormon adrenokortykotropowy (ACTH)

β - hormon tyreotropowy (TSH)

γ - gonadotropiny: - hormon folikulotropowy (FSH)

- hormon luteinizujący (LH)

ad α - pobudza aktywność kory nadnerczy

ad β - pobudza aktywność tarczycy

ad γ - pobudza jajniki i jądra.

HORMONY CZĘŚCI POŚREDNIEJ PRZYSADKI

Komórki części pośredniej syntetyzują proopiomelanokortynę (POMC).

Hormon melanotropowy pobudza melanocyty skóry do syntezy i wchłaniania melaniny.

W stanie niedoczynności kory nadnerczy wzmaga się wydzielanie MSH i ACTH → brunatnego przebarwienia skóry i błon śluzowych (cisawica).

HORMONY RDZENIA NADNERCZY

Rdzeń nadnerczy wydziela ( część układu nerwowego współczulnego ):

Schemat powstawania hormonów

Tyrozyna → DOPA (dihydroksyfenyloalanina)

Dopamina

NA

A

NA ( 20% zawartości hormonu) i A (80% zawartości hormonu) są zmagazynowane w ziarnistościach chromochłonnych.

Uwalnianie hormonów po pobudzaniu komórek przez acetylocholinę dochodzi do wnikania Ca++ i dalej egzozytoza.

Acetylocholina jest neurotransmiterem uwalnianym na zakończeniach przedzwojowych układu nerwowego współczulnego.

Wydzielanie katecholamin pod wpływem:

hipoglikemii, hipoksji, głodu, bólu, stanów emocjonalnych (gniew, strach, złość) i stanów wstrząsowych.

Katecholaminy z krwią docierają do wielu tkanek i komórek działając poprzez swoiste receptory α i β adrenergiczne.

A i NA nie przenikają do mózgu, ale są tam wytwarzane.

Aminy katecholowe są szybko inaktywowane przez oksydazę monoaminową (MAO) i metylotransferazę katecholową (COMT) do kwasu wanilinomigdałowego wydzielanego z moczem.

MECHANIZM DZIAŁANIA

ADRENALINY (A) i NORADRENALINY (NA)

działanie poprzez receptory

1 i 2 1 i 2

↑ ↑ ↑ ↑

głównie NA głównie A

↓ CAMP ↑ CAMP

↑ CGMP i ↑Ca++

Działanie katecholamin na układ sercowo - naczyniowy:

Działanie na metabolizm:

Inne działania katecholamin:

HORMONY KORY NADNERCZY

Przeciętna masa nadnerczy wynosi 4g.

Składa się z 3 warstw komórek nabłonkowych:

Działanie nadnerczy regulowane przez ACTH:

Aldosteron powoduje:

Głównym hormonem jest kortyzol, który działa:

Wytwarzanie i wydzielanie hormonów kory nadnerczy jest regulowane przez podwzgórze poprzez hormon uwalniający ACTH z przysadki. GLIKOKORTYKOIDY

REAKCJE HORMONALNE W STRESIE

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

Stres (ból)

pobudzenie układu współczulnego

↑ GH-RH skurcz naczyń w nerkach

↓ ↓

↑HGH ↑ wydzielania reniny

uwalnia angiotensynę

↑ wydzielania aldosteronu

Kora nadnerczy stale wydziela męskie hormony płciowe

androgeny nadnerczowe

dehydroepiandrosteron androstendion małe ilości

testosteronu

oraz niewielkie ilości żeńskich hormonów płciowych:

estrogenu i progesteronu.

Androgeny powstają z cholesterolu.

Androstendion jest końcowym produktem przemiany w syntezie testosteronu.

W warunkach fizjologicznych hormony płciowe z nadnerczy wpływają w okresie płodowym (rozwój męskich narządów płciowych) i w okresie dzieciństwa do okresu dojrzewania płciowego (pokwitania).

HORMONY TARCZYCY

0x01 graphic
Gruczoł tarczowy składa się z pęcherzyków zbudowanych z komórek gruczołowych. Wewnątrz pęcherzyków znajduje się masa koloidalna zawierająca tyreoglobulinę obfitującą w tyrozynę i stanowiącą magazyn tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3).

Niezbędny do wytwarzania hormonów tarczycy jest jod. Jod jest resorbowany z jelit jako jon jodkowy (J-) do krwi i szybko wychwytywany przez tarczycę oraz np. gruczoły ślinowe. Tarczyca jest jodowana w tyreoglobulinie.

Uwalnianie T3 i T4 jest pobudzane przez TSH. T3 i T4 wiążą się we krwi z globuliną i prealbuminą . To powoduje długi, trwający 6 dni okres biologicznego półtrwania. T3 ma krótszy okres - 2 dni.

0x01 graphic
DZIAŁANIE HORMONÓW TARCZYCY

Głównie działa T3 i RT3 (rewers 3,3',5' trijodotyronina).

T4 jest prohormonem, z którego w tkankach powstaje T3 i RT3.

T3 jest 3 razy silniejszym hormonem niż T4.

Hormony tarczycy pełnią funkcję katalizatora reakcji utleniania i głównego regulatora metabolizmu:

Zahamowanie syntezy białek, ujemny bilans azotowy, osłabienie siły mięśniowej,

Niedobór jodu powyżej 10g/d

↑ wydzielania TSH → wole z niedoboru jodu.

zapobiega jodowanie soli kuchennej.

Wychwyt jodu radioaktywnego

TRZUSTKA

Wyspy trzustkowe (Langerhausa) wydzielają:

Komórki wysp A - wydzielają glukagon

β - insulinę

D - somatostatynę

F - polipeptyd trzustkowy

Insulina (polipeptyd) obecnie wytwarzana przez bakterie na drodze rekombinacji DNA, odcinek peptydu łączący łańcuchy A i β ze sobą jest odrywany przed sekrecją od polipeptydu zwanego peptydem łączącym (C peptyd).

Peptydy C powstaje obok insuliny po rozerwaniu wiązań peptydowych 90-97% produktów uwalnianych z komórek β to insulina i ekwimolarnych peptyd C.

Oznaczanie peptydu C wykorzystywane jest do oznaczenia funkcji komórek β uleczonych insuliną egzogenną.

Osocze zawiera obok insuliny substancje charakteryzujące się aktywnością inulinopodpbną np. IGF - 1, IGF - 2.

Fizjologiczne działanie insuliny

Przemiana insuliny:

Czas półtrwania insuliny w obiegu u człowieka wynosi ok. 5'.

Insulina wiąże się z receptorami i jest zinternalizowana.

W endosomach komórek następuje jej rozkład (proteaza insuliny).

Działanie hipoglikemiczne insuliny

W mięśniach, w tkance tłuszczowej, w mięśniu sercowym, w mięśniach gładkich, w krwinkach białych, przysadce, gruczole sutkowym, aorcie.

Insulina ułatwia wchodzenie glukozy do komórki poprzez zwiększenie ilości transporterów w błonach komórkowych co zwiększa szybkość transportu glukozy.

Dyfuzja ułatwiona

Insulina nie wpływa bezpośrednio na wejście glukozy do komórek wątrobowych lecz ułatwia syntezę glikogenu i zmniejsza glikogenolizę wątrobową. Hamuje również glukoneogenezę.

Wpływ insuliny na K+

Inne kierunki działań insuliny:

Działanie ogólnie anaboliczne: ↑ wzrostu komórki.

Czynniki wpływające na sekrecję insuliny:

Wpływ hormonów żołądkowo - jelitowych:

GLUKAGON

Hormon wydzielany przez komórki A trzustki u wszystkich ssaków ma prawdopodobnie taką samą strukturę chemiczną.

Ma okres półtrwania w krążeniu około 5-10min.

Działanie glukagonu:

Po związaniu się z receptorami na powierzchni komórek wątrobowych aktywuje cyklozę adenylową i ↑ wewnątrzkomórkowe stężenie cAMP.

Wydzielanie glukagonu hamuje ↑ stężenia glukozy we krwi.

Pobudzanie nerwów współczulnych unerwiających trzustkę zwiększa wydzielanie za pośrednictwem receptorów β - adrenergicznych. Tak samo działa wysiłek fizyczny (długotrwały).

Pod aminokwasów glikoplastycznych → ↑ wydzielania.

SOMATOSTATYNA

Forma 14 peptydowa i 28 peptydowa są obecne w komórkach D trzustki.

Działanie:

Polipeptyd trzustkowy

Ludzki polipeptyd trzustkowy (łańcuch 36 aminokwasów), Jest ściśle związany z polipeptydem YY odkrytym w jelitach oraz z neuropeptydem Y występującym w mózgu i autonomicznym układzie nerwowym.

Dotychczas poznano jego działanie zmniejszające wchłanianie składników pokarmowych.

HORMON REGULACJI METABOLIZMU WAPNIOWEGO

na regulację wpływają:

- parathormon (PTH)

- pochodna witaminy D3

(1,25 - dihydroksycholekalcyferol)

- kalcytonina

Poziom Ca++ w płynach komórkowych zależy od:

- kości

- przewodu pokarmowego (wchłanianie)

- nerek (wydalanie).

PARATHORMON

Wydzielany przez 2 pary gruczołów przytarczycznych przylegających do górnych i dolnych biegunów tarczycy.

Gruczoły przytarczyczne są niezbędne do życia. Po ich przypadkowym usunięciu podczas tyreidoektomii rozwija się w ciągu kilku dni tężyczka.

Z następującymi objawami:

drżenie włókienkowe mięśni z następującymi skurczami klonicznymi lub tonicznymi, tachypnőe, tachykardia, ↑ temperatury, skurcz mięśni krtani i klatki piersiowej, ↓ stężenia Ca++ i ↑ zawartości fosforanów w płynach komórkowych i osoczu.

Parathormon (PTH) - polipeptyd złożony z 84 aminokwasów.

Po wydzieleniu do krwi ulega rozpadowi w tkankach (głównie w wątrobie), ↑ wydzielania może być spowodowany ↓ stężenia Ca++, ↓ stężeniem Mg we krwi, działaniem cAMP, agonistów receptorów β - adrenergicznych i prostaglandyn.

Główne działanie fizjologiczne:

Przewlekły niedobór prowadzi do: zaburzeń neurologicznych, ocznych, sercowych.

Nadmiar → do hiperkalcemii i zwapnień (głównie w nerkach), nadmiernej demineralizacji kości i skłonności do złamań.

Podanie parathormonu prowadzi do:

I faza 3-4h, osteoliza, osteocytoza wychwyt początkowy Ca++ przez osteocyty narusza równowagę między wapniem w płynnym przedziale kości a kryształami hydroksyapatytowymi co prowadzi do ich rozpuszczenia.

II faza zaczyna się po około 12h → ↑ tworzenia osteoklastów → wzmożoną resorpcją komponentów mineralnych i organicznych

w strukturze kości i rozpad kolagenu i jego wydalanie z moczem hydroksyproliny.

Działanie PTH w nerkach polega na hamowaniu zwrotnej resorpcji fosforanów w kanalikach i wzmaganiu ich wydaleniu z moczem

i ↓ wydalania Ca++ z moczem.

PTH odgrywa ważną rolę w kontrolowaniu wytwarzania hormonalnej postaci witaminy D3 w nerkach pobudzając jej przemianę z formy nieaktywnej w aktywną.

Uczestniczy w regulacji wchłaniania Ca++ z przewodu pokarmowego poprzez aktywną postać Vit D3.

Wzmacnia działanie jonów Ca++ z jelita cienkiego.

Kalcytonina - hormon wydzielany przez komórki przypęcherzykowe tarczycy.

Wydzielanie kalcytoniny jest regulowane przez stężenie Ca++ na zasadzie sprzężenia zwrotnego.

↑ stężenia Ca++ w osoczu → ↑ jej uwalniania.

Na wydzielanie kalcytoniny wpływają również gastryna i przyjmowanie pokarmu.

Kalcytonina wpływa na stężenie jonów Ca++

i fosforanów w osoczu głównie przez zmniejszenie aktywności osteoplastycznej w kościach.

HORMONALNA POSTAĆ Vit D3

Wytwarzana w skórze ssaków pod wpływem promieni nadfioletowych światła słonecznego z 7 - dehydrocholesterolu.

Prowitamina D ulega szybkiej zamianie w Vit D3.

Może też dostawać się do ustroju z pokarmem.

U dorosłego człowieka podawanie Vit D3 w pokarmie jest zbędne.

Niedobór Vit D3 u dzieci może prowadzić do krzywicy,

a u dorosłych do osteoporozy co powoduje zniekształcenia kości długich i kręgosłupa.

Vit D3 działa na:

- jelito (↑ resorpcję Ca++ z jelit)

- kości (ułatwia działanie PTH)

- nerki (ułatwia wchłanianie Ca++ i fosforanów)

stężenie wapnia i fosforanów w płynie zewnątrzkomórkowym zapewniając odpowiednie warunki do prawidłowej mineralizacji i odnowy tkanki kostnej.

AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

część część część część

współczulna przywspółczulna enteryczna czuciowa

0x08 graphic
0x08 graphic

krótkie odruchy

odruchy trzewno-trzewne

w narządach trzewno- somatyczne

wewnętrznych

Schemat ogólny


CZĘŚĆ ENTERYCZNA UKŁADU AUTONOMICZNEGO

0x08 graphic
0x08 graphic
neurony w splotach śródściennych:

podśluzówkowym mięśniowym

0x08 graphic
0x08 graphic
Meissnera Auerbacha

zaopatrują gruczoły, mięśnie

naczynia krwionośne gładkie

układu pokarmowego przewodu pokarmowego

Pobudzenie neuronów w wyniku działania bodźców mechanicznych i chemicznych działających na receptory błony śluzowej(treść pokarmowa, produkty trawienne, soki trawienne).

Układ funkcjonuje za pomocą licznych odruchów np.

Żołądkowo-żołądkowe

jelitowo-trzustkowe

aksono-aksonalne

zwojowe


CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA UKŁADU AUTONOMICZNEGO

Nerwy przedzwojowe części współczulnej znajdują się w rogach bocznych rdzenia kręgowego od C8 do L3.

Aksony tych nerwów (gałązki łączące białe) opuszczają rdzeń w korzeniach brzusznych, docierają do komórek zwojów pnia współczulnego zlokalizowanego wzdłuż kręgosłupa.

Wyróżnia się część szyjną (3 zwoje)

część piersiową (11-12 zwojów)

część lędźwiową (3-4 zwoje)

część krzyżową (4-5 zwojów)

część ogonową (1 zwój)- nieparzysta

Dywergencja - pojedynczy akson przedzwojowy tworzy synapsy z około 15 neuronami pozazwojowymi

Konwergencja - każdy neuron zwojowy tworzy synapsy z wieloma neuronami przedzwojowymi

Współczulne włókna pozazwojowe

0x08 graphic
(włókna bezmielinowe C)

tworzą

gęstą sieć włókienek z żylakowatościami z licznymi pęcherzykami synaptycznymi zawierającymi ATP, dopaminę, neuropeptyd Y.

Transmitery stanowią sygnały uruchamiające przekazywanie informacji do wnętrza komórki

tab. 4


0x01 graphic

Komórki rdzenia nadnerczy - komórki chromochłonne są zakończeniami nerwów współczulnych i uwalniają adrenalinę i noradrenalinę.

Włókna przedzwojowe układu współczulnego typu

B i C wydzielają acetylocholinę i działają na receptory cholinergiczne typu N (nikotynowe) w nerwach pozazwojowych.


CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA UKŁADU AUTONOMICZNEGO

Odcinek czaszkowy:

0x08 graphic
a)włókna zaopatrujące m. zwieracz źrenicy n.III

b)włókna zaopatrujące m. rzęskowy okołoruchowy

włókna pozazwojowe unerwiają gruczoły łzowe, błonę śluzową nosa i podniebienia oraz mięśnie podniebienia

do śliniaki przyusznej

unerwienie narządów efektorowych szyi, klatki piersiowej i brzucha


Odcinek krzyżowy:

Aksony tworzą nerwy trzewne miedniczne kończące się w zwojach splotu miednicznego.

Mediatorami chemicznymi są:

- acetylocholina działa na receptory M i N

Receptory muskarynowe M można blokować za pomocą atropiny lub pirenzepiny.


0x01 graphic


0x01 graphic


0x01 graphic


0x01 graphic


0x01 graphic


0x01 graphic

str. 61

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY

GLUKOZA (+)

TRZUSTKA KOMÓRKA α

A - RDZEŃ NADNERCZY

WĄTROBA

A

STAN HIPOGLIKEMII

GLUKAGON

albo uwalnianie lub szybka biosynteza

Kortyzol

Katecholaminy

Insulina, HGH

T3 i T4 progesteron

brodawka sutka bodziec ssania

uwalnianie oksytocyny do naczyń krwionośnych

płat tylny przysadki

neuron czuciowy rdzeniowy

podwzgórze

bodźce wzrokowe

słuchowe

stres

neuron podwzgórzowy

neuron podwzgórzowy

(-)

(-)

Kortyzol

kora nadnerczy

ACTH

przysadka

CRH

podwzgórze

sygnały stresu z mózgu



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
rehabilitacja oddechowa, Licencjat Kalisz (fizjo), Fizjoterapia różne materiały
Rehabilitacja, Licencjat Kalisz (fizjo), Fizjoterapia różne materiały
Propedeutyka rehabilitacji, Licencjat Kalisz (fizjo), Fizjoterapia różne materiały
leki stosowane w jonoforezie[1], Licencjat Kalisz (fizjo), Fizjoterapia różne materiały
Pierwszy miesi±c, Licencjat Kalisz (fizjo), Fizjoterapia różne materiały
Trening Autogenny Schultza 1, Licencjat Kalisz (fizjo), Fizjoterapia różne materiały
ĆWICZENIA CZYNNE OPOROWE, Licencjat Kalisz (fizjo), Fizjoterapia różne materiały
tabela - rozwĂłj postawy, Licencjat Kalisz (fizjo), Fizjoterapia różne materiały
rehabilitacja oddechowa, Licencjat Kalisz (fizjo), Fizjoterapia różne materiały
BIAŁKA[1], Licencjat Kalisz (fizjo), Higiena (Pilaczyńska)
Patofizjologia układu oddechowego, Licencjat Kalisz (fizjo), fizjologia człowieka
ASTMA WYSIŁKOWA, Licencjat Kalisz (fizjo), fizjologia człowieka

więcej podobnych podstron