VAT

Podatek od towarów i usług

Podatek

Obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby ustalone przez organ pobierający. Współcześnie uznaje się, iż podatki są świadczeniami pieniężnymi, jednakże w historii znane są również podatki świadczone w innych niż pieniądz dobrach.

Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać 4 cechy:

- nieodpłatność

- przymusowość

- publicznoprawność

- bezzwrotność

Podatki dzielą się na

Podatki bezpośrednie:

nałożone na dochód lub majątek podatnika, np. podatek dochodowy, gruntowy, spadkowy.

Podatki pośrednie:

nakładane na przedmiot spożycia, np. VAT, akcyza - ostatecznie płaci konsument.

Podatek VAT (Value Added Tax)

Zwany podatkiem od wartości dodanej, jest specyficznym typem pośredniego, powszechnego podatku obrotowego, który obciążą ostatecznego nabywcę towaru i zawarty jest w jego cenie zakupu. VAT odróżnia od pozostałych podatków obrotowych to, że jest podatkiem wielofazowym, czyli obciąża przyrost wartości w każdej fazie obrotu gospodarczego. Podatek ten nakłada się na każdą transakcję sprzedaży w procesie produkcji i dystrybucji. VAT jest szeroko rozpowszechniony w krajach UE. W Polsce został wprowadzony przez ustawę z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11 Poz. 50). Przystąpienie Polski do UE sprawiło, że konieczna była harmonizacja polskiego prawa podatkowego z prawem unijnym. W tym celu została uchwalona ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 54. Poz. 535).

Podatnik VAT

Zgodnie z nową ustawą podatnikiem VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej (np. spółki cywilne, jawne) oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, oraz dokonujące wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu.

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:

- na których ciąży obowiązek uiszczenia cła i uprawnione do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnianie czynne, odprawę czasową, przetwarzanie pod kontrolą celną,

- dokonujące, wewnątrzwspółnotowego nabycia towarów,

- będące usługobiorcami usług lub nabywcami towarów od podmiotów nie posiadających siedziby lub miejsca stałego zamieszkania (prowadzenia działalności) na terytorium kraju, jeśli podatek nie został rozliczony przez usługodawcę lub dokonującego dostawy na terytorium kraju.

A Nie są podatnikami VAT osoby uzyskujące przychody:

-z umowy o pracę;

-z umowy zlecenia, agencyjnej, o dzieło, zawartej z własnym pracodawcą;

-wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy pdof, tj.: przychody z tytułu osobistego wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą lub właściciela nieruchomości, przychody z działalności artystycznej, literackiej, publicystycznej, duchownych, arbitrów, członków zarządów i rad nadzorczych, z kontraktu menedżerskiego - pod pewnymi warunkami (umowa zawiera warunki wykonania umowy, określa wynagrodzenie oraz odpowiedzialność zatrudniającego wobec osób trzecich za wykonanie umowy przez zatrudnionego);

-z tytułu świadczenia usług w charakterze twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzanych w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw artystycznego wykonania albo ich wykonanie, w tym również wynagradzanych za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, niezależnie od tego, czy będzie to umowa o dzieło, czy też umowa zbycia praw autorskich (umowa powinna zawierać warunki wykonania umowy, określa wynagrodzenie oraz odpowiedzialność zatrudniającego wobec osób trzecich za wykonanie umowy przez zatrudnionego).

Podatnik VAT bez zarejestrowanej działalności

Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o VAT obejmuje wszelką działalność:

-producentów (w tym wykonujący umowę o dzieło),

-handlowców (w tym kupujący i sprzedający prywatnie),

-usługodawców (w tym zleceniobiorcy),

-w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody,

Również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy (na przykład gdy ktoś sprzedał jeden samochód kupiony wcześniej w celu odsprzedaży, nawet gdy wstrzymał się ze sprzedażą ponad pół roku).

Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (wynajem, licencje).

Działalnością gospodarczą nie jest jednak świadczenie usług przez:

- pracowników, osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nakładczą;

- pracowników zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło przez pracodawcę;

- uzyskujących przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art.13 pkt. 2-8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności, co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Można, zatem stać się podatnikiem wykonując np. takie czynności:

- sprzedając rzecz nabytą uprzednio w celu jej odsprzedaży;

- wynajmując nieruchomość czy samochód;

- zezwalając na umieszczenie reklamy na budynku, samochodzie, przed domem;

- zbywając prawa autorskie lub udzielając licencji (w niektórych przypadkach);

- będąc zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, jeżeli nie w umowie nie zawarto odpowiednich postanowień.

Podatnicy korzystają jednak ze zwolnienia podmiotowego w podatku VAT do kwoty 10'000 euro rocznie, do czasu przekroczenia tego limitu nie mają obowiązku dokonywania zgłoszeń, składania ewidencji, rozliczania podatku. Podmioty takie mają jednak obowiązek prowadzenia ewidencji przychodu, w razie jej braku zostaną ukarane podatkiem VAT 22%! Jeżeli jednak dana osoba jest podatnikiem VAT z tytułu prowadzenia własnej firmy, wówczas dla firmy i przychodów prywatnych stosuje te same zasady opodatkowania VAT i składa jedną tylko ewidencję VAT, pomimo że dla celów podatku dochodowego dochody te są opodatkowane według odrębnych zasad. Przy fakturowaniu można prowadzić jedną numerację, choć można i dwie różne - byle każda zawierała numery kolejne. Ewidencję VAT można prowadzić jedną, albo dwie odrębne, z których dane będą sumowane do jednej deklaracji.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

- odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

- eksport towarów;

- import towarów;

- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Opodatkowaniu nie podlegają:

- transakcje zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans;

- czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy;

- działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier na automatach i gier na automatach o niskich wygranych, podlegającej opodatkowaniu podatkiem od gier na zasadach określonych w odrębnej ustawie.

Czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, to czynności nieskuteczne na gruncie prawa cywilnego, w szczególności czynności związane z działalnością przestępczą. O ile jednak dostawa narkotyków nie podlega opodatkowaniu, o tyle dostawa podrabianej odzieży (naruszającej własność intelektualnej) opodatkowaniu podlega. W przypadku narkotyków w obrocie legalnym nie występują ich odpowiedniki, natomiast występują odpowiedniki odzieży, i to zdaniem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości stanowi uzasadnienie dla takiego podziału.

Zwolnienie podmiotowe VAT

Warunki

Ze zwolnienia podmiotowego mogą skorzystać podatnicy VAT, czyli osoby i jednostki prowadzące działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Osoby takie nie mają obowiązku:

- wystawiania faktur VAT;

- rozliczania podatku VAT;

- składania deklaracji VAT.

Podatnicy zwolnieni podmiotowo mają jednak obowiązek:

- prowadzenia ewidencji sprzedaży pod rygorem opodatkowania obrotu VAT w stawce 22% bez prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zakupach;

- instalowania kasy fiskalnej, na której ujmują swój obrót jako zwolniony do czasu rezygnacji albo utraty prawa do zwolnienia podmiotowego.

Warunkiem skorzystania ze zwolnienia podmiotowego jest:

• u podatników kontynuujących działalność nie przekroczenie w poprzednim roku podatkowym przez obrót limitu 10'000 €;

• u podatników rozpoczynających działalność w bieżącym roku podatkowym:
- przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży nie przekraczająca, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, kwoty limitu 10'000€  (np. przy sprzedaży w okresie 22.11-31.12.2005 limit wyniesie 40/365 x 10'000 €);
- nie przekroczenie w trakcie sprzedaży ww. limitu proporcjonalnego.

Podstawa opodatkowania

Zasadniczo podstawa opodatkowania to obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży stanowiąca całość świadczenia należnego od zbywcy pomniejszona o podatek VAT.
Jest to, zatem kwota netto wyrażona w pieniądzu, towarach, papierach wartościowych, usługach i innych świadczeniach, w tym kwoty zaliczek czy zadatków na poczet należności, również na poczet dotacji, subwencji itp. 

Jeżeli należność jest określona w naturze (np. świadczenie usług doradczych w określonym okresie w zamian za samochód), podstawą opodatkowania jest wartość świadczenia (samochodu) obliczona na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na danym rynku w dniu wykonania świadczenia, pomniejszona o podatek VAT.

Jeżeli należności (ceny) nie określono, podstawą opodatkowania jest wartość towarów lub usług obliczona według cen stosowanych w obrotach z głównym odbiorcą (odbiorcami), a w przypadku braku odbiorcy - według przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na danym rynku z dnia wykonania tych czynności, pomniejszona o kwotę należnego podatku - z wyjątkiem opodatkowanych czynności nieodpłatnych (art.7 ust.2 i art.8 ust.2 ustawy o VAT), dla których podstawę opodatkowania ustala się na zasadach ogólnych - dotyczących tych właśnie czynności nieodpłatnych.

W przypadku WDT polegającej na przemieszczeniu towarów podatnika (art.13 ust.3 ustawy o VAT), podstawą opodatkowania jest:

- cena nabycia towarów, albo

- koszt wytworzenia określony w momencie dostawy tych towarów - gdy cena nabycia nie istnieje.

W przypadku okazjonalnego międzynarodowego transportu osób podstawa opodatkowania może zostać ustalona w sposób szczególny - bez obowiązku rejestracji przewoźnika jako podatnika VAT.

Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Stąd wynika brak prawa do odliczenia VAT od zakupów nie związanych z przedsiębiorstwem oraz odliczenia częściowe związane ze sprzedażą zwolnioną i opodatkowaną.

Odliczenie VAT stanowi w zasadzie prawo do pomniejszenia o ten VAT kwoty podatku należnego z tytułu dokonanej sprzedaży, co skutkuje w efekcie obniżeniem podatku VAT do zapłaty albo powstaniem nadwyżki - do przeniesienia na następny okres albo do zwrotu (decyduje podatnik). Ustawa przewiduje jednak szereg wyjątków od tej reguły.

Wyjątki

Ustawa przewiduje wiele wyjątków rozszerzających prawo do odliczenia VAT na sytuacje, w których podatek naliczony nie jest związany z czynnością opodatkowaną:

1.Ponadto podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT, jeżeli importowane lub nabyte towary lub usługi dotyczą:

- dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju (a zatem formalnie nieopodatkowanych), jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami;

- wydania drukowanych materiałów reklamowych, próbek i prezentów (art.7 ust.3-7 ustawy o VAT).

2.Podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT, jeżeli miejscem świadczenia usług niematerialnych (art.27 ust.3 pkt 1 ustawy o VAT) jest terytorium państwa trzeciego (poza UE) lub gdy usługi dotyczą bezpośrednio towarów eksportowanych, pod warunkiem że podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami:

- transakcji ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, w tym świadczonych przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych;

- udzielania i pośrednictwa w udzieleniu kredytu oraz zarządzania kredytem przez kredytodawcę;

- pośrednictwa lub wszelkich działań w zakresie gwarancji kredytowych lub jakiegokolwiek innego zabezpieczenia pieniędzy oraz zarządzania gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę;

- transakcji, w tym pośrednictwa, dotyczących rachunków terminowych i bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem inkasa należności i faktoringu;

- transakcji, w tym pośrednictwa dotyczącego walut, banknotów i monet używanych jako prawne środki płatnicze, z wyłączeniem przedmiotów kolekcjonerskich; przez przedmioty kolekcjonerskie rozumie się monety ze złota, srebra oraz innych metali lub banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy, a także monety o wartości numizmatycznej;

- transakcji, w tym pośrednictwa, z wyłączeniem zarządzania i przechowywania, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach i stowarzyszeniach, obligacje i inne papiery wartościowe, z wyłączeniem dokumentów ustanawiających tytuł prawny do towarów oraz następujących praw lub papierów wartościowych:

• prawa do określonego udziału w nieruchomości,

• praw rzeczowych dających ich posiadaczowi prawo użytkowania w stosunku do nieruchomości,
udziałów lub akcji, dających ich posiadaczowi prawo własności lub użytkowania w stosunku do

• nieruchomości lub jej części.

1.Podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT także w sytuacji, gdy wykonując czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 122 ust. 1 ustawy o VAT (dot. złota inwestycyjnego), nabywa:

- złoto inwestycyjne od podatnika wytwarzającego lub przetwarzającego złoto w celach przemysłowych albo dostarcza złoto w celach przemysłowych;

- w tym również wewnątrzwspólnotowo, lub importuje złoto inne niż złoto inwestycyjne, jeżeli to złoto jest następnie przekształcone w złoto inwestycyjne przez tego podatnika lub na jego rzecz;

- usługi polegające na zmianie postaci, masy lub próby złota, w tym złota inwestycyjnego.

- w tym również wewnątrzwspólnotowo, lub importuje towar lub usługi, związane z wytworzeniem lub przetworzeniem złota inwestycyjnego.

Podatek naliczony

Kwotę podatku naliczonego, (czyli podatku VAT podlegającego odliczeniu) stanowi:

1. Suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika (z uwzględnieniem rabatów):

- z tytułu nabycia towarów i usług,

- potwierdzających dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty), jeżeli wiązały się one z powstaniem obowiązku podatkowego,

- od komitenta z tytułu dostawy towarów będącej przedmiotem umowy komisu

2. W przypadku importu - suma kwot podatku wynikająca z dokumentu celnego;

3. Zryczałtowany zwrot podatku (podatek wykazany na fakturze VAT RR);

4. Kwota podatku należnego od importu usług;

5. Kwota podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca;

6. Kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT);

7. Różnica podatku od nabycia towarów, które są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego, na terytorium kraju, gdy podatek VAT został w całości z tytułu ich importu pobrany od podatnika dokonującego nabycia tych towarów - w przypadku, gdy kwota podatku z tytułu importu towarów jest niższa od kwoty podatku, jaka byłaby należna z tytułu dostawy tych towarów na terytorium kraju;

8. Wpłacona różnica VAT do dopłaty powstała w wymiarze podatku w imporcie w wyniku wydania przez organ celny decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego.

U podatnika dokonującego WDT nowego środka transportu, kwotą podatku naliczonego jest kwota stanowiąca równowartość 22 % kwoty należnej z tytułu dostawy nowego środka transportu, nie wyższa jednak niż kwota podatku zawartego w fakturze stwierdzającej nabycie tego środka lub dokumencie celnym, albo podatku zapłaconego przez tego podatnika od wewnątrzwspólnotowego nabycia tego środka.

Stawki podatku VAT

Czynności opodatkowane podatkiem podlegają następującym stawkom:

- 22% - stawka podstawowa, stosowana w razie braku stawki preferencyjnej albo zwolnienia (stawki zwolnionej);

- 7% - stawka preferencyjna VAT:

• Podlegające jej towary i usługi wymieniono głównie w:

• Załączniku nr 3 do ustawy o VAT;

• Rozdziale nr 4 i 15 oraz w załączniku nr 1 do rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT;

• Stawka należna od importu dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, oraz

• Od dostawy i WNT dzieł sztuki oraz

• Stawka przejściowa (do 31 grudnia 2007r.) od usług remontowo-budowlanych, dostawy obiektów budowlanych oraz usług gastronomicznych;

• 5% - stawka VAT naliczana przez nabywcę towarów od rolnika ryczałtowego (art.115 ust.2 ustawy o VAT); nie jest to w zasadzie stawka, którą są opodatkowane towary lub usług, ale zryczałtowana kwota zwrotu VAT dla rolnika ryczałtowego, który jest z VAT zwolniony;

• 3% - stawka VAT:

• Na towary i usługi związane z rolnictwem, w tym produkty rolne, głównie wymienione w załączniku nr 6 do ustawy (okres przejściowy do 30 kwietnia 2008r.), a także

• Stawka VAT należna od taksówkarzy rozliczających się VAT ryczałtowo;

• 0% - stawka stosowana głównie:

• W eksporcie, wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów;

• Do towarów i usług wymienionych w art.83 ustawy o VAT (i w związanym z tym przepisem załącznikiem nr 8 do ustawy);

• Przy świadczeniu poza UE usług turystycznych przez podwykonawców;

• W eksporcie towarów przez pośrednika opodatkowanego;

• Dla dostawy przez sprzedawcę towarów, w stosunku, do których zwrócono kupującemu VAT (taxfree);

• A w okresie do 31 grudnia 2007r. również dla dostawy i WNT książek oraz czasopism specjalistycznych;

• Przy świadczeniu usług sfinansowanych ze środków UE;

• W okresie przejściowym do czynności określonych w rozdziale 15 rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT;

• Zwolnione - zwolnienie nie jest w zasadzie stawką podatku, po prostu część towarów i usług zostało również zwolnionych z podatku VAT przedmiotowo; zwalnia się zatem

• Dostawę towarów i świadczenie usług określonych w art.43 ustawy o VAT;

• WNT towarów określonych w art.44 ustawy o VAT;

• Import towarów określonych w art.45-80 ustawy o VAT;

• Towary i usługi określone w załączniku nr 4 do ustawy o VAT;

• Towary i usług określone w rozdziale 6 rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT;

• Dostawę, WNT i import złota inwestycyjnego;

• W okresie przejściowym do 31 grudnia 2005r. niektóre licencje i sublicencje.

VAT

w rolnictwie

Rolnik ryczałtowy

Na podstawie ustawy z 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, w zależności od sposobu rozliczania VAT, rolników można podzielić na dwie kategorie: rolników ryczałtowych i rozliczających się na zasadach ogólnych.

Przez rolnika ryczałtowego rozumie się rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczących usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku, z wyjątkiem rolnika zobowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Rolnicy ryczałtowi nie są, więc podatnikami VAT. Nie mają obowiązku wystawiania faktur; prowadzenia ewidencji dostaw i nabywania towarów i usług, składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej i dokonania zgłoszenia rejestracyjnego.

Stawka zryczałtowanego zwrotu podatku wynosi 5% kwoty należnej z tytułu dostawy produktów rolnych.

Rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych dla podatnika podatku, który rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych. Nabywca, będący płatnikiem podatku VAT wystawia Fakturę VAT RR i oryginał przekazuje rolnikowi ryczałtowemu, który jest obowiązany przetrzymywać ten dokument przez 5 lat.

Rolnik może się również rozliczać na zasadach ogólnych. Rolnicy, którzy są zarejestrowanymi podatnikami VAT, mają możliwość odzyskiwania całości podatku naliczonego VAT w dokonanych przez nich zakupach towarów i usług.

Rezygnacja rolnika ryczałtowego ze zwolnienia od VAT przy sprzedaży produktów rolnych i świadczeniu usług, a tym samym przejście na ogólne zasady opodatkowania VAT, może nastąpić na wniosek rolnika. Rolnik automatycznie staje się płatnikiem podatku VAT, jeżeli wartość sprzedaży opodatkowanej przekroczy łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych, odpowiadającej równowartości 10 000 euro. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Nadmienić należy, że rolnik przechodząc na zasady ogólne swoją decyzję podejmuje na okres minimum 3 lat.

Do głównych obowiązków podatników rozliczających VAT na zasadach ogólnych w rolnictwie należy:

- złożenie we właściwym urzędzie skarbowym zgłoszenia rejestracyjnego dla celów tego podatku przed dokonaniem pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT,

- prowadzenie ewidencji sprzedaży i zakupów,

- składanie deklaracji podatkowych dla podatku VAT,

- wystawianie faktur VAT,

- terminowe wpłacanie podatku do urzędu skarbowego.

Podatnicy rozliczający VAT według zasad ogólnych, z wyjątkiem korzystających ze zwolnień, będą mieli prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych ze sprzedażą opodatkowaną, zwrotu różnicy podatku i zwrotu podatku naliczonego z urzędu skarbowego. Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego oraz do zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego z urzędu skarbowego będą mieli wyłącznie rolnicy, którzy dokonali zgłoszenia rejestracyjnego na potrzeby podatku VAT.

Od 1 maja 2004 r. do 30 kwietnia 2008 r. obowiązują następujące stawki podatku VAT na podstawowe środki do produkcji rolnej:

·  nawozy mineralne - 3%

·  środki ochrony roślin - 3%

·  pasza dla zwierząt - 3 %

·  ciągniki i maszyny rolnicze - 22%.

Terminy płatności obliczania i wpłacania podatku

- za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu,

- za okresy kwartalne (mali podatnicy) w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek urzędu skarbowego.

Podatek od towarów i usług (VAT) w rolnictwie

Obowiązujące od 1 maja 2004 r. zasady funkcjonowania podatku od towarów i usług, w tym także w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie zostały określone w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535). Zgodnie z ustaleniami Traktatu Akcesyjnego w czteroletnim okresie przejściowym, tj. od 1 maja 2004 r. do 1 maja 2008 roku, produkty rolne opodatkowane będą 3% stawką podatku VAT. Oznacza to, że przy sprzedaży produktów rolnych rolnicy rozliczający podatek VAT na zasadach ogólnych przy wystawianiu faktur sprzedaży uwzględniają 3% podatek VAT.

Do rozliczania VAT na zasadach ogólnych są zobowiązani rolnicy, których roczne przychody netto ze sprzedaży przekraczają 800 tys. euro oraz rolnicy, którzy dobrowolnie zdecydują o takiej formie rozliczania podatku VAT.

Pozostali rolnicy, tzw. ryczałtowi są zwolnieni z podatku VAT, a zapłacony przez nich podatek zawarty w cenach towarów usług nabywanych do produkcji rolnej rekompensuje 5% stawka zryczałtowanego zwrotu uwzględnianego przez podmioty skupujące od rolników produkty rolne w wystawianych fakturach zakupu.

Stawki podatku VAT na podstawowe towary i usługi nabywane do produkcji rolnej:
3%
- środki do produkcji rolnej (nawozy, środki ochrony roślin, pasze, sznurek do maszyn rolniczych, itp.),
- materiał siewny i hodowlany,
- sadzonki do nasadzeń,
- produkty rolne,
- usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt.
7%
- Usługi Agroturystyczne
- usługi weterynaryjne,
- wyroby torfowe.
22%
- Nośniki energii (paliwa silnikowe, oleje opałowe, węgiel, koks, energia elektryczna, cieplna, gaz),
- maszyny, urządzenia i narzędzia rolnicze i dla gospodarki leśnej,
- przyczepy ciągnikowe rolnicze i ciągniki rolnicze,
- zespoły i części ciągników rolniczych,
- narzędzia gospodarcze, maszyny do produkcji sadowniczej,
- materiały i roboty budowlane,
- tarcica i inne wyroby z drewna.

Funkcjonowanie systemu ryczałtowego

Status rolnika ryczałtowego może posiadać każdy rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze, korzystający ze zwolnienia od podatku, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Zryczałtowany zwrot podatku VAT polega na tym, że kwota ryczałtu (5% doliczona do ceny netto sprzedaży) jest wypłacana rolnikowi przez nabywcę produktów rolnych.
Rolnik ryczałtowy sprzedając produkty rolne pochodzące z własnej produkcji jest zwolniony w zakresie tej działalności z obowiązku:

-wystawiania faktur,

-prowadzenia ewidencji sprzedaży i zakupów towarów i usług,

-rejestracji sprzedaży z użyciem kas rejestracyjnych,

-składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowych dla podatku VAT,

-dokonania zgłoszenia rejestracyjnego w urzędzie skarbowym. Nie zwalnia to jednak rolników z konieczności posiadania numeru identyfikacji podatkowej (obowiązek posiadania przez podatników podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości numeru identyfikacji podatkowej (NIP) wynika z ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników - Dz.U. Nr 142, poz.702, z późniejszymi zmianami).

Rolnik ryczałtowy jest obowiązany przechowywać otrzymane od nabywców faktury VAT RR oraz oświadczenia o statusie rolnika ryczałtowego składane w przypadku umów kontraktacji przez okres 5 lat, licząc od końca roku, w którym wystawiono fakturę. Jeżeli faktura VAT RR została wystawiona np. w maju 2004 r., to okres jej przechowywania skończy się 31 grudnia 2009 roku.

Aby rolnicy mogli korzystać w pełni z możliwości, jakie daje system zryczałtowanego zwrotu podatku VAT powinni posiadać rachunek bankowy. Nie musi to być rachunek gospodarczy. Może to być dowolny rachunek rolnika, na który nabywca produktów będzie mógł przekazać w formie bezgotówkowej należność za nabyte produkty rolne.

Ogólne zasady rozliczania VAT w rolnictwie

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą.

W przypadku osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie za podatnika uważa się osobę, która złoży naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne.
Podstawą opodatkowania jest obrót. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku VAT. Obrotem jest także otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą lub świadczeniem usług.

Rolnicy ryczałtowi dokonujący dostawy produktów rolnych lub świadczący usługi rolnicze, którzy są zwolnieni od podatku VAT, mogą zrezygnować z tego zwolnienia po równoczesnym spełnieniu następujących warunków:

-dokonania w poprzednim roku podatkowym dostawy produktów rolnych oraz świadczenia usług rolniczych o wartości przekraczającej 20 000 zł,

-dokonania zgłoszenia rejestracyjnego w urzędzie skarbowym na specjalnym formularzu udostępnianym w urzędach skarbowych,

-prowadzenia ewidencji zawierającej: kwoty i dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej (ewidencja sprzedaży produktów rolnych i ewidencja zakupów towarów i usług nabywanych do produkcji rolnej).

Rolnik ryczałtowy, który zamierza zrezygnować ze zwolnienia od podatku VAT, jest obowiązany prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym, przez okres, co najmniej 3 kolejnych miesięcy poprzedzających bezpośrednio miesiąc, od którego rolnik ten rezygnuje ze zwolnienia.

Rolnik, który zrezygnował ze zwolnienia od podatku, może po upływie 3 lat od daty rezygnacji ze zwolnienia ponownie skorzystać ze zwolnienia od podatku. Zwolnienie takie obowiązuje pod warunkiem pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca (kwartału), od którego rolnik ponownie chce skorzystać ze zwolnienia.

Rolnicy rozliczający podatek VAT, podobnie jak i inni podatnicy VAT, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku VAT, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku VAT, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy.

Podatnicy są obowiązani przechowywać ewidencje potwierdzone dla celów rozliczenia podatku oraz wszystkie dokumenty związane z tym rozliczaniem do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Rozliczenie podatku VAT

W systemie rozliczeń podatku VAT wyróżnione są:

-podatek należny -kwota podatku VAT zawarta w kwocie należnej rolnikowi (w cenie sprzedaży brutto) za sprzedawane przez niego produkty rolne

-podatek naliczony - kwota podatku VAT, zawarta w cenach towarów i usług
(np. materiału siewnego, energii elektrycznej, węgla, materiałów budowlanych, olejów opałowych i napędowych) nabywanych w celu prowadzenia działalności gospodarczej.

W okresach rozliczeniowych (miesięcznych lub kwartalnych), obliczana jest różnica kwot podatku należnego i naliczonego.
W przypadku, gdy większa jest wartość podatku należnego, podatnik jest zobowiązany przekazać różnicę kwoty VAT do urzędu skarbowego.
W przypadku, gdy większa jest wartość podatku naliczonego, podatnik otrzymuje zwrot różnicy kwoty VAT z urzędu skarbowego lub obniża o nią podatek należny od swojej sprzedaży w następnym miesiącu lub kwartale.
W sytuacji, gdy w danym miesiącu (lub kwartale) rolnik nie dokonał sprzedaży, tzn. brak jest podatku należnego, to kwota podatku za dany miesiąc (lub za dany kwartał), obniży podatek n0ależny w następnym miesiącu (kwartale).

Częstotliwość rozliczania podatku VAT:

1) Rolnik rozliczający się z podatku VAT, obowiązany jest składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu.
2) Rolnik rozliczający się z podatku VAT, kwalifikujący się do statusu "małego podatnika", który wybrał metodę kasową, składa w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.
3) Rolnicy rozliczający się z podatku VAT, kwalifikujący się do statusu "małego podatnika”, którzy nie wybrali metody kasowej, a także rolnicy ryczałtowi, którzy zrezygnowali ze zwolnienia od podatku VAT mogą również składać deklaracje podatkowe po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału poprzedzającego kwartał, za który będzie po raz pierwszy składana deklaracja podatkowa.
4) Rolnicy, którzy utracili prawo do stosowania metody kasowej, tracą prawo do składania deklaracji podatkowej za okresy kwartalne, począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartalne, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty wartości sprzedaży odpowiadającej równowartości 800 tys. euro.

Deklaracje podatkowe rolnik składa w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli działalność rolnicza prowadzona jest na terenie dwóch lub więcej urzędów skarbowych

- w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na siedzibę rolnika, a jeżeli rolnik nie ma siedziby

- w urzędzie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania rolnika.

Dokumenty związane z podatkiem VAT

VAT-7
podstawowa deklaracja podatkowa VAT, przeznaczona dla podatników rozliczających się za okresy miesięczne. Podatnicy, o których mowa w art. 15 ustawy o VAT - obowiązani są składać w urzędzie skarbowym deklaracje VAT-7 za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu
VAT-7K
deklaracja składana m.in. przez małych podatników, którzy wybrali metodę kasową bądź zdecydowali się na kwartalne rozliczenia VAT. Deklarację VAT-7K składa się w urzędzie skarbowym za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale
VAT-8
deklarację tą składają podatnicy inni niż zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni i osoby prawne niebędące podatnikami w rozumieniu art.15, u których wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przekroczyła kwotę 10 000 euro, oraz którzy zdecydowali się na zastosowanie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (art. 10 ust. 6 ustawy o VAT).
Deklarację VAT-8 w zakresie dokonanych nabyć należy składać w urzędzie skarbowym za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu.
VAT-9
jest to deklaracja od importu usług lub dostawy, dla której podatnikiem jest nabywca. Deklarację VAT-9 składają podatnicy niemający obowiązku składania deklaracji VAT-7, VAT-7K lub VAT-8, dokonujący importu usług lub nabycia towarów, dla którego są podatnikami. Deklarację tą składa się w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.
VAT-10
jest to deklaracja dla podatku od towarów i usług stosowana przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu nowych środków transportu. Deklarację VAT-10 składają podatnicy, o których mowa w art. 15 ustawy o VAT oraz podmioty niebędące podatnikami wymienionymi w tym przepisie, niemający obowiązku składania deklaracji VAT-7, VAT-7K lub VAT-8 (niezarejestrowani jako podatnicy VAT-UE), którzy dokonują wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu. Deklarację należy sporządzić i złożyć we właściwym urzędzie skarbowym w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego
VAT-11
jest to deklaracja dla podatku od towarów i usług stosowana przy wewnątrzwspólnotowej dostawie nowego środka transportu. Do złożenia tej deklaracji zobowiązane będą osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, niebędące podatnikami w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT i niemające obowiązku składania deklaracji VAT-7, VAT-7K lub VAT-8, które dokonały wewnątrzwspólnotowej dostawy nowego środka transportu.
Deklarację składa się do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy
VAT-12
skrócona deklaracja VAT w zakresie usług taksówek osobowych, opodatkowanych w formie ryczałtu. VAT-12 składać będą jedynie podatnicy świadczących usługi taksówek osobowych, którzy wybrali opodatkowanie w formie ryczałtu.
Deklarację należy składać do 25 dnia następującego po każdym kolejnym miesiącu

Informacje podsumowujące

Podatnicy podatku VAT, którzy dokonują wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz posiadają status podatnika VAT-UE, zobowiązani są do składania informacji podsumowującej w tym zakresie za okresy kwartalne. Termin składania informacji upływa 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy. A więc za I kwartał 2007 roku podatnicy złożą informacje podsumowujące do dnia 25 kwietnia 2007 roku.
Informacja podsumowująca składa się z trzech formularzy: VAT-UE, VAT-UE/A i VAT-UE/B. Deklaracja VAT-UE jest formularzem podstawowym. Jeżeli zabraknie na nim miejsca potrzebnego do wpisywania informacji, o wewnątrzwspólnotowych dostawach i nabyciach, podatnik korzysta z załączników: VAT-UE/A - jeżeli brakło miejsca odnośnie dostaw i/lub VAT-UE/B - jeżeli brakło miejsca odnośnie nabyć. W przypadku korekt informacji zawartych na tych formularzach należy stosować druk VAT-UEK
Pamiętać należy, iż w formularzu VAT-UE wykazuje się po odpowiedniej stronie (dostaw lub nabyć) w jednej pozycji łączną kwotę transakcji z danym kontrahentem. Kolejną ważną informacją jest, aby wpisywać numery identyfikacyjne VAT kontrahentów poprzedzone kodem danego kraju (w przypadku Polski jest to PL). Wartości zawartych transakcji natomiast podaje się w walucie polskiej.
Ważną informacją jest także, iż formularza VAT-UE nie muszą składać podatnicy, którzy w danym kwartale nie dokonali dostaw i/lub nabyć wewnątrzwspólnotowych.

VAT-7R

Kwartalna deklaracja dla podatku od towarów i usług w zakresie działalności rolniczej

Inne dokumenty

VAT-R i VAT-R/UE

 Zgłoszenia rejestracyjne w zakresie podatku od towarów i usług
Formularz VAT-R/UE należy składać łącznie z VAT-R.
Informacja dotycząca obowiązku podatkowego w zakresie transakcji wewnątrzwspólnotowych

VAT-Z

Zgłoszenie o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług

VAT-5

Potwierdzenie zarejestrowania podmiotu jako podatnika VAT

VAT-5 UE

Potwierdzenie zarejestrowania podmiotu jako podatnika VAT UE

VAT-21

Wzór zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o wyborze miejsca opodatkowania /o rezygnacji z wyboru miejsca opodatkowania w przypadku sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju

VAT-22

Dokument potwierdzający wywóz przez nabywcę nowego środka transportu z Rzeczpospolitej Polskiej do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej

VAT-23

Informacja o wewnątrzwspólnotowym nabyciu środków transportu

VAT-24

Wniosek o wydanie zaświadczenia potwierdzającego brak obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług z tytułu przywozu z innego państwa członkowskiego środka transportu

VAT-25

Zaświadczenie potwierdzające uiszczenie podatku od towarów i usług lub brak obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług z tytułu nabycia środka transportu

1

---