Podmiot i przedmiot rachunkowości

Podmioty rachunkowości - jednostki gospodarcze prowadzące rachunkowość z formalnego obowiązku lub z wyboru. Są to ( mające siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ):

• spółki handlowe (osobowe i kapitałowe, w tym również organizacje) oraz spółki cywilne, a także inne osoby prawne, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego

• osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów
  i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200.000 euro,

• jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, Prawa
  o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów,

• gminy, powiaty, województwa i ich związki, także państwowe, gminne, powiatowe i wojewódzkie:
  a) jednostki budżetowe,
  b) gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,
  c) zakłady budżetowe,
  d) fundusze celowe niemające osobowości prawnej,

• jednostki organizacyjne niemających osobowości prawnej,

• zagraniczne osoby prawne, zagraniczne jednostki nieposiadające osobowości prawnej oraz zagraniczne osoby fizyczne, prowadzące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność osobiście, przez osobę upoważnioną, przy pomocy pracowników - w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na wielkość przychodów,

• jednostki niewymienione wcześniej, jeżeli otrzymują na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych - od początku roku obrotowego, w którym dotacje lub subwencje zostały im przyznane (UoR, art.2)

Przedmiot rachunkowości - zjawiska gospodarcze występujące
w jednostkach gospodarczych, wpływające na stan i strukturę majątku, źródła jego finansowania oraz efekty działania

Naukowa klasyfikacja rachunkowości

Zasady prowadzenia rachunkowości

Aktywa jednostek gospodarczych

Aktywa - kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują
w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych ( UoR, art 3, § 1, p.12)

Aktywa trwałe

Aktywa trwałe - aktywa, które zużywają się stopniowo, pozostając w jednostce gospodarczej dłużej niż rok

Koszty zakończonych prac rozwojowych - badania ( lub wiedza uzyskiwana
w inny sposób), których efekt może być wykorzystany do produkcji nowych lub ulepszonych produktów. Koszty te mogą być zaliczone do WNiP, jeśli:

• produkt lub technologia wytwarzania zostały ściśle określone, a poniesione koszty zostały wiarygodnie wycenione

• jednostka podjęła decyzję o rozpoczęciu wytwarzania produktów lub stosowaniu opracowanej technologii na podstawie odpowiednio udokumentowanej przydatności produktu lub technologii

• spodziewane przychody ze sprzedaży produktu lub zastosowania nowej technologii pokryją koszty prac rozwojowych

Wartość firmy - różnica, jaka powstaje między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części, a niższą od niej wartością godziwą przyjętych zasobów majątkowych

Wartość godziwa - kwota, za jaką majątek mógłby zostać wymieniony,
a zobowiązania uregulowane na zasadach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi stronami

Inne wartości niematerialne i prawne obejmują:

• autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje

• prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych i zdobniczych

• know-how

Środki trwałe i ich klasyfikacja

Statystyczna Klasyfikacja środków trwałych

Klasyfikacja ze względu na prawa własności

Środki trwałe w budowie - środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia. Nie zużywają się, w związku z czym nie podlegają amortyzacji

Należności - należne jednostce lecz nieotrzymane kwoty od osób trzecich (fizycznych i prawnych). Dzielą się na długoterminowe (powyżej 12 miesięcy)
i krótkoterminowe (poniżej 12 miesięcy). Wyjątkiem są należności z tytułu dostaw i usług, które bez względu na termin płatności (do 12 miesięcy i powyżej) są zaliczane do należności krótkoterminowych

Inwestycje - aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści.

Inwestycje obejmują długoterminowe aktywa finansowe, do których zaliczamy:

• udziały lub akcje

• inne papiery wartościowe

• udzielone pożyczki długoterminowe

Aktywa obrotowe

Aktywa obrotowe - aktywa, które na skutek uczestnictwa w procesach gospodarczych znajdują się w ciągłym ruchu (są płynne)

Rzeczowe aktywa obrotowe (zapasy) - materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby i usługi) zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu odprzedaży w stanie nieprzetworzonym,

Materiały dzielą się na:

• materiały podstawowe

• materiały pomocnicze

• paliwo

• części zamienne maszyn i urządzeń

• opakowania

• odpady (użytkowe)

Inwestycje obejmują:

• aktywa finansowe, które są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia

• aktywa pieniężne, czyli aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz. Do aktywów pieniężnych zalicza się również inne aktywa finansowe, w tym w szczególności naliczone odsetki od aktywów finansowych

Pasywa jednostek gospodarczych

Pasywa - źródła pochodzenia środków w jednostce gospodarczej, na które składają się kapitały (fundusze) własne i obce

Kapitały własne stanowią równowartość składników majątku wniesionych przez założyciela jednostki gospodarującej oraz równowartość przyrostu składników majątku w wyniku osiągania przez podmiot zysków

Kapitały powierzone reprezentują wkład finansowy właściciela jednostki

Kapitały samofinansowania stanowią równowartość aktywów wygospodarowanych przez jednostkę w trakcie jej działalności

Kapitały obce (zobowiązania, długi) to równowartość tych środków gospodarczych, które zostały wniesione przez obce osoby prawne lub fizyczne
i są tylko w dyspozycji firmy. Na firmie ciąży zatem obowiązek zwrotu tych wartości na określonych warunkach.

Klasyfikacja kapitałów własnych

W przedsiębiorstwach państwowych fundusz założycielski

stanowi równowartość środków wniesionych przez państwo, fundusz przedsiębiorstwa to równowartość majątku wygospodarowanego przez przedsiębiorstwo w toku jego działalności.

W spółdzielni fundusz udziałowy stanowi równowartość udziałów wniesionych przez członków spółdzielni, fundusz zasobowy to równowartość wkładów wniesionych przez członków w formie wpisowego oraz majątku wygospodarowanego przez spółdzielnie.

W spółkach kapitałowych:

• kapitał akcyjny (udziałowy) stanowi równowartość wyemitowanych akcji (udziałów) wg ich wartości nominalnej,

• kapitał zapasowy jest tworzony z wygospodarowanego zysku
  tylko na pokrycie ewentualnych strat spółki w przyszłych okresach,

• kapitał rezerwowy jest tworzony z wygospodarowanego zysku
  z przeznaczeniem na rozwój spółki.

Klasyfikacja zobowiązań

Zobowiązania długoterminowe to takie, które muszą być spłacone w okresie dłuższym niż 1 rok. Wyjątkiem są zobowiązania z tytułu dostaw i usług, które bez względu na termin płatności (do 12 miesięcy i powyżej) są zaliczane do zobowiązań krótkoterminowych.

Klasyfikacja lokacyjnych papierów wartościowych

1

Materiały autorskie K.Kobiela-Pionnier

Zasada ostrożnej wyceny

Zasada wiernego obrazu

Zasada ciągłości działania

Zasada memoriałowa

Zasada kontynuacji działalności

Zasada periodyzacji

Rachunkowość

Rachunkowość finansowa

Rachunkowość zarządcza

Księgowość

Kalkulacja

Analiza danych finansowych

Sprawozdawczość finansowa

Aktywa

Aktywa trwałe

Aktywa obrotowe

Rzeczowe aktywa trwałe

Wartości niematerialne i prawne

Należności długoterminowe

Inwestycje długoterminowe

Zapasy

Należności krótkoterminowe

Inwestycje krótkoterminowe

Aktywa trwałe

Środki trwałe w budowie

Wartości niematerialne i prawne

Inwestycje długoterminowe

Inne wartości niematerialne i prawne

Środki trwałe

Rzeczowe aktywa trwałe

Należności długoterminowe

Wartość firmy

Koszty zakończonych prac rozwojowych

Nieruchomości

Wartości niematerialne
i prawne

Długoterminowe aktywa finansowe

Środki trwałe to kompletne i zdatne do użytkowania w momencie przyjęcia środki rzeczowe, których przewidywany okres użytkowania przekracza 1 rok

Grupa 0: grunty (w tym prawo wieczystego użytkowania gruntów)

Grupa 1: budynki i lokale
( w tym spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego
i użytkowego

Grupa 2: obiekty inżynierii lądowej i wodnej

Grupa 3: kotły i maszyny energetyczne

Grupa 4: maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania

Grupa 5: specjalistyczne maszyny, urządzenia
i aparaty

Grupa 6: urządzenia techniczne

Grupa 7: środki transportu

Grupa 8: narzędzia, przyrządy, ruchomości
i wyposażenie

Grupa 9: inwentarz żywy

Środki trwałe własne

Środki trwałe współwłasne

Środki trwałe obce (użytkowane na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu)

Aktywa obrotowe

Materiały

Z tytułu dostaw i usług

Inne inwestycje krótkoterminowe

Towary

Produkty gotowe

Półprodukty i produkty
w toku

Zapasy

Należności krótkoterminowe

Krótkoterminowe aktywa finansowe

Dochodzone
na drodze sądowej

Inwestycje krótkoterminowe

Z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnych

Kapitały

Kapitały własne

Kapitały obce

Kapitały
powierzone

Kapitały samofinansowania

Zobowiązania

Kapitały (fundusze) własne jednostek

Przedsiębiorstwo państwowe

Spółdzielnia

Spółka z o.o.

Spółka akcyjna

Fundusz założycielski

Fundusz przedsiębiorstwa

Fundusz udziałowy

Fundusz zasobowy

Kapitał akcyjny

Kapitał rezerwowy

Kapitał zapasowy

Kapitał udziałowy

Kapitał zapasowy

Kapitał rezerwowy

Zobowiązania

Zobowiązania długoterminowe

Zobowiązania krótkoterminowe

Kredyty i pożyczki

Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

Inne zobowiązania finansowe

Z tytułu dostaw i usług

Kredyty i pożyczki

Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

Inne zobowiązania finansowe

O stałym dochodzie (odsetkowe)

O zmiennym dochodzie

• Obligacje

• Listy zastawne

• Renty kapitałowe

• Bony pieniężne

• Certyfikaty inwestycyjne

• Akcje

Pożyczkowe

Udziałowe

Krótkoterminowe

Długoterminowe

• Bony (weksle) skarbowe

• Bony bankowe

• Bony przedsiębiorstw

• Obligacje

• Listy zastawne

• Akcje

• Certyfikaty inwestycyjne

• Renty kapitałowe

Dopuszczone do publicznego obrotu

Nie dopuszczone do publicznego obrotu

---