LOGIKA

L Istota i sposób rozumienia logiki.

Zasadniczym przedmiotem logia jest analiza i rekonstrukcja ludzkiego sposobu myślenia (rozumowania) i działania poznawczego, które zostało już w określony sposób uzewnętrznione (najczęściej w postaci języków wypowiedzi) nie od strony psychologicznej lecz od reimnśtrukćji - czy jest zgodne z obiektywna rzeczywistością tak wiec zasadniczym zadaniem logiki jest wypracowanie obiektywnych kryteriów oceny ludzkich sposobów rozumowania i formułowanych sądów z punktu widzenia oceny ich prawdziwości lub falszywości wypowiedzi

2. Charakterystyka podstawowych działów logiki.

^l Wyróżniamy takie podstawowe działy jak:

A - LOGIKA FORMALNA - (ma największe znaczenie w-zastosowaniu), w jej zakresie znajdować się będą rozważania dot sposobu budowy i oceny poprawności tzw. formalnych schematów, rozumowań niezawodnych (rachunek zdań, nazw) oraz schematów ''rozumowań' zawodnych np. rozumowania indukcyjne, ENTYMEMATYCZNE

B - SEMIOTYKA LOGICZNA - w jej zakresie'znajdować'się-będą rozważania dot przede wszystkim związków treściowych i zakresowych jakie zachodzą między wyrażeniami językowymi a rzeczywistością pozajęzykową, do której wyrażenia te się odnoszą- Określana jako ogólna teoria znaku zajmująca się analizą procesu porozumiewania się za pomocą języka i zjawisk.

C - METODOLOGIA NAUK (EMPIRYCZNYCH) -w Jej zakresie znajdować się będą rozważania dot. analizy i oceny sposobów uzyskiwania wiedzy uznawanej .za poprawną i cenną z poznawczego punktu widzenia. Semantyka i Jej zakres.

Sernantyka zalicza się do Jednego z trzech działów _s'emiotyki. Przedmiotem - (w znaczeniu węższym) jest opis i charakterystyka" "stosunków zachodzących 'między znakami 'języka rzeczywistością pozajęzykową, do których owe znaki się odnoszą (oznaczenie^enotowanie}

4. Syutaktyka i jej sposób rozumienia.

Zalicza się do jednego "z "trzech działów' śemiotyki; PrŻ£aImotem^;;syntaktyki^3est•^ analiza stosunków zachodzących między wyrażeniami językowymi w ramach daneJ struktury językowej. Syntaktyka logiczna bada formalną strukturę, tj. taką, którą można określić niezależnie od znaczenia wyrażenia językowego. Znając syntaktyczne reguły konstruowania wyrażenia mamy możliwość oceny poprawności .^każdego zwrotu nawet w przypadku, gdy nie znamy jego znaczenia.

5. Pragmatykai jej interpretacjatogicma.

Zalicza się do jednego z trzech działów semiotykL Jest daałsm logiki, który zajmuje się analizą stosunków zachodzących między ludźmi w procesie komunikowania się za pomocą wyrażeń Językowych, stosunkami zachodzącymi między wyrażeniami językowymi a ludźmi posługującymi się tymi wyrażeniami "w-procesie komunikowania się.

6. Język nauki i jego ogólna struktura.

Język naukowy rozumiany jako pewien przypadek języka naturalnego, a szczególnie ta jego część, która dotyczy tych danych empirycznych oraz zawiera terminy i-pójęcia teoretyczne na użytek analiz i uogólnień wzbogacających bądź modyfikującychStwierdzenia teorii' 'bądź jej założenia metodologiczne—jest tym typem języka przeznaczonym przede wszystkim do' spełnienia funkcji deskryptywnej w sposób jak najbardziej efektywny .Charakteryzuje się on przede wszystkim takimi cechami jak: komunikatywnością, ścisłością~pojęć w rum występujących, jednoznacznością interpretacji pojęć, ekonomicznośdą i łatwością w dokonywaniu opisów i wyjaśnień interesującej nas rzeczywistości.

7. Podstawowe funkcje języka.

• ekspresyjna funkcja wypowiedzi językowych polega na wyrażaniu postawy autora wypowiedzi wobec osób, rzeczy lub faktów, których dana wypowiedź dotyczy, lub wobec zawartej w niej informacji. To przede wszystkim wyrażanie stanów peszyć psychicznych, intelektualnych i wolicjonalnych. Wśród postaw można wyróżnić" postawy asertywne - wyrażające się w przekonaniach, o stopniu prawdziwości rozpatrywanej informacji, postawy pytające - polegająca na oczekiwaniu na określoną informację ijesj wyrażona zazwyczaj za pomocą zdań pytających a niekiedy zdań rozkazujących, oraz postawy, emocjonalne - wyrażające wobec faktów m.in. rozczarowanie, zaskoczenie, zadowolenie.

• impresyjna funkcja języka polega przede wszystkim na jego tzw. sugestywności i na zdolności wywoływania odpowiednich przeżyć zarówno u nadawcy komunikatu, jak i u jego odbiorcy.

• perswazyjna funkcja języka polega na jego zdolności oddziaływania na postawy ludzi w kierunku

podejmowania lub zaniechania określonych działań. Jest ona szczególnie ważna w odniesieniu do , języka, którym posługują się nauki społeczne. .

• deskryptywna^ funkcja języka --polega, na możliwości posługiwania się wyróżnionymi wyrażeniami językowymi w celu dostarczenia opisu (prawdziwego lub iałszywego) określonego fragmentu rzeczywistości tzn. polega ona na bardziej lub mniej skutecznym wykorzystaniu :, - wyrażeń językowych do realizacji celów poznawczych.

.8. Typologia językow.

Typologię języków przeprowadza się zazwyczaj ze względu na:

. l. Genezę i historyczne uwarunkowania, powstania danego języka. :2. Ze względu naformę i sposób uzewnętrzniania się danego systemu językowego. Ze względu na pierwsze z wymienionych kryteriów wyróżniamy takie podstawowe rodzaje języków:

A - języki naturalne, które powstały i rozwijały się na bazie grupy etnicznej, która w procesie rozwoju

historycznego tym językiem się posługiwała (nasz język, którym na co dzień się posługujemy).

B..~ języki sztuczne (esperanto), które.. zostały. na. pewnym, etapie, rozwoju historycznego celowo

sformułowane z tych czy innych powodów bez udziału konkretnej grupy etnicznej.

C -języki mieszane (informatyki), w których wykorzystuje się, zarówno wyrażenia zaczerpnięte z języka

naturalnego jak i wyrażenia celowo sformułowane dla potrzeb określonych dyscyplin naukowych.

Ze względu na drugie z omawianych kryteriów wyróżnia się takie rodzaje języków jak:

_Ą;-:graficzny, np. system znaków drogowych,

. B -werbalny (mówiony)

C—gestowy (migowy, mimiczny)

9. Syntaktyczna struktura Języka.

Logiczna, analiza języka w zakresie jego struktury syntaktycznej dokonywaną jest zazwyczaj ze względu . ną.deskryptywną funkcję języka. Przedmiotem tej analizy będą rozwinięte zdania oznajmujące,stanowiące ppis.p.ewnych stanów .rzeczy, którym przysługuje ta. cecha, iż mogą być oceniane z punktu widzenia prawdy lub fałszu, oraz elementy składowe tychże zdań.

10. Ogólna charakterystyka kategorii syntaktycznych.

Do podstawowych kategorii syntaktycznych, a więc takich, które w rpstaygąjacym stopniu mają wpływ na

wartość logiczną (prawdę łub fałszu) .danej wypowiedzi będą: .. ''•-"'

> kategorie zdań (Zdania) - elementarna jednostka syntaktyczna, która może samodzielnie spełniać

funkcje deskzyptywną., zdaniem w rozumieniu logicznym. nazywamy wypowiedź oznajmującą, której

możemy przypisać wartość logiczną prawdy lub fałszu. - . > kategorie nazw (Nazwy) - to wyrażenia, które w systemie komunikowania będą spełniać funkcje

podmiotu Alb orzecznika w zdaniu podmiotowo-orzecznikowym. Pochodnymi kategoriami syntaktycznyim są;

• Kategoria funktorów (fimktory) > Kategoria operatorów (kwantyfikatory i pozostałe operatory)

Typologie języków przeprowadza się zazwyczaj ze względu na takie kryteria jak:

l .Genezę i historyczne uwarunkowania powstania danego języka;

2.Ze względu na formę i sposób uzewnętrzniania się danego systemu językowego.

Ze względu na pierwsze z wymienionych kryteriów wyróżniamy takie podstawowe języki

jak:

-naturalne, które powstawały i rozwijały się na bazie grupy etnicznej która w rozwoju historycznym tym językiem się posługiwała;

-sztuczne, które na pewnym etapie rozwoju historycznego zostały celowo sformułowane z tych czy innych powodów bez udziału konkretnej grupy etnicznej;

-mieszane, w których wykorzystuje się zarówno wyrażenia zaczerpnięte z języka naturalnego jak i wyrażenia celowo sformułowane, np. na poczet określonych dyscyplin naukowych. Ze względu na drugie z wymienionych kryteriów wyróżnia się zazwyczaj takie rodź. języków jak:

-graficzne;

-mówione;

-migowe.

9. Svntaktvczna struktura jeżyka.

Jeżykiem w rozumieniu logicznym określa się zazwyczaj system znaków, którym dana społeczność posługuje się w procesie komunikowania, stale i o wszystkim. W ramach tego systemu muszą znajdować się reguły określające w sposób obiektywny zgodność wyrażeń językowych z rzeczywistością pozajęzykową do której wyrażenia te się odnoszą.

10. Ogólna charakterystyka kategorii svntaktvcznvch. Do podstawowych kategorii syntaktycznych a więc takich, które w rozstrzygającym stopniu mają wpływ na wartość logiczną (prawdę lub fałsz wypowiedzi) zaliczamy:

l .Zdania;

2.Nazwy.

Pochodnymi kategoriami syntaktycznymi, które w strukturze logicznej sensownych wypowiedzi nie funkcjonuj ą samodzielnie lecz w połączeniu z innymi kategoriami służą właśnie do budowy sensownych wypowiedzi należą:

1.Funktory (służące najczęściej do budowy nazw złożonych, wypowiedzi, zdań złożonych itp.);

2. Operatory (kwantyfikacje) służące do określenia zakresu obowiązywania danej nazwy, zdania, wypowiedzi itp.

11. Pojecie zdania i jego charakterystyka.

Zdaniem w interpretacji logicznej będziemy nazywać tylko takie wyrażenia, o których możemy orzec czy są prawdziwe czy fałszywe, tak więc w rozumieniu logicznym zdaniami będą tylko wypowiedzi oznajmujące.

Zdaniem prostym w logice nazywamy takie wyrażenie, w którego strukturze nie potrafimy wyróżnić takiej jego części właściwej, która mogłaby być samodzielnie zdaniem. Zdaniem złożonym nazywać będziemy takie wyrażenia, w których strukturze potrafimy wyróżnić taką część właściwą, która może być samodzielnie zdaniem. Zd.proste: Jan jest studentem. Zd.złożone: Nieprawda, że Jan jest studentem. Zd.złożone: Jan jest studentem i studentką.

Nazwami przedmiotowymi nazywać będziemy takie wyrażenie, które w rzeczywistości pozajęzykowej posiadają realia istniejących desygnatów.

Nazwami pustymi nazywamy takie wyrażenia, które w rzeczywistości pozajęzykowej nie posiadaj ą realnie istniejących desygnatów, lecz reprezentuj ą tzw. „wymyślone desygnaty wraz z opisem ich konkretnych empirycznych cech zależności itp. Np. smerfi krasnoludek.

Nazwa, która posiada tylko jeden desygnat określona jest mianem jednostkowym. Jeżeli posiada więcej to jest określona jako nazwa ogólna.

Nazwami abstrakcyjnymi nazywać będziemy wyrażenia, które w rzeczywistości pozajęzykowej nie posiadaj ą realnie istniejących desygnatów, lecz posiadają tzw. empiryczną denotacj ę, gdyż dotyczą:

a)związku danego zjawiska, zależności, np. białość, czerwoność, inteligencja itp.

b)związków i zależności, np. przełożony, podwładny, piękny, głupi itp.

c)zdarzeń, np. wojna, podróż, pokój itp.

d)tzw. pojęć abstraktów celowo sformułowanych dla potrzeb określonych dyscyplin naukowych lub opisu tzw. zjawisk abstrakcyjnych, np. liczba, trójkąt, zero bezwzględne, gaz idealny itp.

15. Funktory i ich charakterystyka.

Funktorami nazywa się w logice wyrazy czy wyrażenia, które nie są zdaniami ani nazwami, lecz służą do wiązania jakichś wyrażeń w wyrażenia bardziej złożone. Jest tych funktorów wiele rodzajów, w zależności od tego, jakiego rodzaju wyrażenia wiążą one w bardziej złożoną całość, oraz od tego, jakiej kategońi syntaktycznej jest wyrażenie, które powstaje w wyniku tego powiązania.

Ze względu na to, czy w wyniku powiązania wyrażeń składowych powstaje danie czy nazwa, rozróżniamy funktory oraz funktory Niektóre funktory, a mianowicie funktory funktoro twórcze, wiążą prostsze funktory w ten sposób, że powstają funktory bardziej złożone. Wyraz czy w rażenia, które są przez jakiś funktor wiązane w złożoną całość, nazywamy tego funktora. W związku z tym wyróżniamy funktory o argumentach zdaniowych oraz funktory o argumentach nazwowych, funktory mające jeden, dwa, albo nawet więcej argumentów danego rodzaju.

W celu łatwego odróżniania rodzajów funktorów wprowadza się następujący sposób ich oznaczania ³. Przyjmuje się, że litera z oznacza jakieś zdania, a litera n -jakieś nazwy. Charakterystykę funktora podaje się w tej postaci, że nad kreską zapisuj e się za pomocą odpowiedniej litery, co tworzy się za pomocą danego funktora, a pod kreską - tyle razy pisze się odpowiednią literę, ile i jakiego rodzaju argumentów wymaga dany funktor, jeśli przy jego użyciu mamy utworzyć składną językowo całość. Sprawy przedstawione tu będą zresztą w uproszczeniu, gdyż -jak się okaże z dalszych rozważań - należałoby przyjmować nie jeden, lecz kilka rodzajów nazw o odmiennym charakterze ich roli składniowej ⁴. Oto przykłady funktorów różnego rodzaju. Słowo "zielony" jest funktorem nazwotwórczym od jednego argumentu nazwowego, co umownie określamy jako funktor rodzaju n . Wystarczy bowiem do słowa "zielony" dołączyć jakąś jedną n nazwę, aby powstała nazwa złożona, np. "zielony trawnik" czy "zielony stół", czy "zielona suknia". Słowo "nad" jest funktorem nazwotwórczym od dwóch argumentów nazwowych -. Wystarczy bowiem dodać do tego słowa dwie nazwy, aby n/n powstała nazwa złożona, np. "most nad rzeką" czy "obraz nad tapczanem" itp. Zwrot "między ...a..." jest funktorem nazwotwórczym od trzech argumentów n nazwowych -. Jeśli bowiem uzupełnimy ten funktor trzema nazwami, to n/nn " otrzymamy nazwę złożoną, np.: "most między Warszawą a Pragą.

4

21) ISTOTA DEFINICJI I JEJ PRAGMATYCZNE ZASTOSOWANIE

DEFINICJAMI nazywamy takie wyrażenia i wypowiedzi, których zasadniczym celem Jest dostarczenie informacji o znaczeniu lub zakresie innego wyrażenia językowego, faktu, zależności, itp. Przez podanie lub wskazanie określonych wyrażeń językowych ( najczęściej złożonych) o tym samym zakresie lub znaczeniu ( opis przedmiotu bez użycia tego określenia np. krzesio- przedmiot służący do siedzenia.

Z procesem definiowania najczęściej mann' do czynienia kiedy:

a) gdy w danym języku funkcjonuje jeż określone wyrażenie językowe które jednak wyróżniamy i posługujemy się nim w sposób intuicyjny np. odwaga

b) gdy chcemy do naszego języka wprowadzić całkiem nowe wyrażenie językowe dla określenia nowo poznanej rzeczywistości celem wzbogacenia języka

c) gdy chcemy częściowo lub całkowicie zmienić znaczenie lub zakres wyrażeń już funkcjonujących w naszym języku

22) DEFINICJA KLASYCZNA I JEJ STRUKTURA

Poprawnie sformowana definicja powinna zawierać takie zasadnicze elementy w swojej strukturze jak:

a) definientum (wyrażenia, zjawiska, zależności itp.)

b) łącznik definicyjny (tzw. Funktor identyczności, równoważności) np. jest to .... oznacza to ....,

c) definiencji (wyrażenia, zjawiska, zależności itp.) definiujące

definiendum łącznik def. definiens

CZŁOWIEK JEST TO ISTOTA POSIADAJĄCA UMIEJĘTNOŚCI

ABSTRAKCYJNEGO MYŚLENIA.

23) TYPOLOGIA DEFINICJI

DWA ZASADNICZE TYPY TO:

Definicja Realna -jest to zdanie podające taka charakterystykę pewnego przedmiotu lub przedmiotów jakiegoś rodzaju , którą tym i tylko tym przedmiotom można przypisać. Tak pojmowana definicja musi być najzwięźiejszym ujęciem wiedzy o przedmiotach danego rodzaju. Z tego punktu widzenia uznaje się za wadliwą definicje np. „ Człowiek to istota dwunoga nieopierzona" albo „ Człowiek to istota zdolna do śmiechu" , bo choć takie cechy ma tylko człowiek, nie uznaje się ich za „ważne" cechy człowieka. Definicja Nominalna - podaje informacje o znaczeniu definiowanego słowa. Jest to wyrażenie w ten czy inny sposób podające informacje o znaczeniu definiowanego słowa. Np. ktoś nie wie co znaczy słowo „deltoid". Podajemy mu więc definicje „Wyraz <deltoid> Znaczy tyle co wyrażenie<czworokąt o dwóch parach przyległych boków równych>

RODZAJE DEFINICJI ZE WZGLĘDU NA ICH ZADANIA:

Definicja Sprawozdawcza - to definicja, która wskazuje , jakie znaczenie ma czy też miał kiedyś definiowany wyraz w pewnym języku. Definicja ta składa sprawozdanie z tego, jak pewna grupa ludzi posługuje się czy też posługiwała się pewnym wyrazem czy wyrażeniem np- „ W dawnym języku myśliwych w Polsce wyraz <kot> znaczy tyle co <zając>.

Definicja Projektująca - to definicja która ustala znaczenie jakiegoś słowa na przyszłość np. „Kirownik suwnicy elektrycznej nazywać się będzie w niniejszej ustawie <suwnicowym>. Nie można stwierdzić czy taka n definicja jest prawdziwa czy fałszywa.

RODZAJE DEFINICJI ZE WZGLĘDU NA ICH BUDOWĘ:

Def. Równościowa składa się z trzech części

denniendum —( zwrot językowy zawierający wyraz definiowany)

- zwrot który stwierdza ze definiundum ma takie samo znaczenie jak wyraz zawarty w trzeciej części

definiens (część definiująca)

Denniendum + zwrot łączący + Definiens

Np. Bursztyn (definiendum)jest to (łącznik) skamieniała żywica (definiens) FOMY DEFINICJI

Definicje równościowe Definicje nierównościowe (definiendum, łącznik, definiens) (np. przez postulaty)

Def. Klasyczna Def.nieklasyczna

UWAGA ! (nie wiem czy dobrze jest opracowane to pytanie, spytam dokładnie na zajęciach faceta)

24) FORMALNE I POZAFORMALNE WARUNKI POPRAWNOŚCI DEFINICJI

I. Powinna spełniać tzw. Formalne i pozafonnalne warunki Warunkami formalnymi są:

a) WARUNEK ADEKWATNOŚCI ( w Równoważności lub Równoznaczności) polegający na tym, ile

pomiędzy defmincem a defmientum powinno występować zamienność znaczeniowa lub zakresowa. ZNACZENIOWA ^'"Papież jest to ojciec Święty" ZAKRESOWA - to nie jest prawda bo kiedyś było kilku Ojców Świętych

b) WARUNEK RÓZNOKSZTAŁTNOŚCI - polegający na tym, ze w defminsie nie mogą znajdować się wyrażenia takie same lub synonimiczne jak w definientum

Poprawna definicja powinna spełniać tzw poza formalne ( dydaktyczne) warunki poprawności definicji. Warunkami tymi są:

a) WARUNEK KOMUNIKATYWNOŚCI DEFINICJI - polegający na tym, ze w denniensie nie powinny'

znajdować się wyrażenia tak samo nie znaczne lub nawet mniej znaczne dla odbiorcy definicji jak w

defmientum np. ekstrawersjajest odwrotności a introwersji

b) WARUNEK MOCY WYJAŚNIAJĄCEJ definiensji explikacyjności polegający aa tym, że denniens powinien w sposób bardziej prosty i wyraźny , wyjaśnić istotę i sposób rozumowania denniendum tzn. nie opisywać, ze krzesło składa się z oparcia, 4 nóg jest wyściełane itd. Tylko „ mebel służący do siedzenia"

Poza tym

Powinna być zbudowana zgodnie z tzw. Formuła Arystotelesa w tłumaczeniu łacińskim brzmi „ Definitio nt perojemus proximum et definition specyncam". Formuła ta w swobodnym tłumaczeniu znaczy „ definiujemy poprzez badanie do wyrażenia definiowanego wyrażenia, które jest od niego genetycznie pierwotne i nadrzędne oraz poprzez dodanie cechy najistotniejszej (tzw. Różnicy gatunkowej dia definiowanego zjawiska)

25) PRAGMATYCZNE ZASTOSOWANIE DEFINICJI

26) NIE MA PYTANIA !!!

27) OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ROZUMOWAŃ

ROZUMOWANIAMI NAZYWAĆ będziemy takie procesy intelektualne, które na podstawie sądów - zdań, o określonej wartości logicznej ( prawdziwych lub fałszywych) formułujemy inne sądy , których wartość logiczna ( prawda lub fałsz) zależy od tych pierwszych.

W ZAKRESIE ROZUMOWAŃ W LOGICE WYRÓŻNIA SIĘ TAKIE ICH ZASADNICZE RODZAJE JAK:

a) rozumowanie dedukcyjne ( wnioskowanie, dowodzenie)

b) rozumowanie redukcyjne

ROZUMOWANIE

TŁUMACZENIE

DEDUKCYJNE

^ \

WNIOSKOWANIE DOWODZENIE

REDUKCYJNE

^

SPRAWDZANIE

28) CHARAKTERYSTYKA ROZUMOWAŃ REDUKCYJNYCH

ROZUMOWANIA Redukcyjnymi nazywamy takie rozumowania, które maja charakter zawodny tzn nie gwarantują nam prawdziwości formułowanych na jej podstawie wniosków lecz gwarantują wzrost ich stopnia prawdopodobieństwa

29) CHARAKTERYSTYKA ROZUMOWAŃ DEDUKCYJNYCH

ROZUMOWANIAMI DEDUKCYJNYMI nazywać będziemy takie rozumowania, które mają charakter

niezawodny tzn gwarantują nam, że wnioski formalne w oparciu o schematy tych rozumowań są zawsze

wnioskami prawdziwymi

Np. Jan jest przełożonym

Wynika z tego, ze Jan ma co najmniej jednego podwładnego.

W intencji potocznej rozumowania dedukcyjne utożsamiane są zazwyczaj z tokiem postępowania według schematu „ od ogółu do szczegółu"

30) OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA RACHUNKU ZDAŃ

Zdanie w sensie logicznym jest to wyrażenie jednoznacznie stwierdzające na gruncie reguł danego języka, iż tak a tak jest albo że tak a tak nie jest. Stwierdzenie takie bywa zgodne lub niezgodne z rzeczywistością (może być prawdziwe lub fałszywe). Stąd też często podaje się określenie, że zdaniami w sensie logicznym są takie i tylko takie wyrażenia, które są, prawdziwe lub fałszywe. W sensie logicznym nie istnieją zdania pytające lub rozkazujące (tylko oznajmujące). Są one zastępowane np. takimi'

a) "Czy Piotr lubi logikę ?" niczego nie stwierdza - więc zastępujemy go zdaniem „Wczoraj zapytałem Piotra czy lubi logikę" - bo tu cos srwierazam(że go wtedy zapytałem)

b) „Zamknij drzwi Piotrze !" - nie głosi ono ze jest tak czy tak- zastępujemy go

„ Przed kwadransem prosiłem Piotra , by zamknął drzwi"- bo tu stwierdza się, że zwróciłem Się do Piotra 2

określona orośba.

Opracowanie pytań z logiki

31. Rachunek zdań i jego symbolika?

RACHUNEK ZDAŃ - (teoria zdań) -jeden z podstawowych działów logiki, obejmujący wzory logiczne - logiczne schematy wnioskowania zmiennymi zdaniowymi występujące w postaci funkcji prawdziwej. Przedmiotem rachunku zdań jest badanie związków logicznych, między zdaniami złożonymi, a zwłaszcza zachodzących między nimi strukturalnych bezpośredniego wynikania. Operuje wyrażeniami:

- zmienne zdaniowe

funktory zdaniotwórcze

wyrażenia złożone

32. Prawdziwościowa charakterystyka funkcji zdaniowych?

FUNKCJA ZDANIOWA-to takie wyrażenie opisowe, zawierające zmienne, po których podstawieniu otrzymuje się zdanie w sensie logicznym. Funkcje zdaniową zamienić można w zdanie logiczne poprzez - konkretyzację zmiennych i kwantyfikację.

FUNKCJE ZDANIOWE - prawdziwościowe (wartość logiczna zdania zależ}⁷ tylko do denotacji wyrażeń składowych) i imencjonalne (wartość logiczna zleźy od kontekstu itp.), ta funkcja składa się ze stałych i zmiennych logicznych.

WARTOŚĆ LOGICZNA- (PRAWDZIWOŚĆ lub FAŁSZYWOŚĆ) - zdania złożonego, zbudowanego ze zdań prostych wyłącznie poprzez użycie do tego celu spójników A , V.—>

=, ~, zależy od miejsca ich występowania w schemacie zdaniowym oraz wartości logicznej (l = prawda; O = fałsz), zdań składowych.

33. Systemy notacji funkcii zdaniowych?

NOTACJA LOGICZNA - to zbiór symboli, zastępujących zwłaszcza stałe i zmienne, stosowanych zamiast wyrażeń mowy potocznej we wzorach logiki formalnej - zmiennych nazwowych ,maj ą zwykle postać dużych liter alfabem. zmienne oznaczane są najczęściej małymi literami; np.:

S a P - „każde S jest P (wszystkie S są P) S e P - „żadne S nie jest P S i P - „niektóre S są P (pewne S są P) S o P - „niektóre S nie są P

34. Typologia funkcji zdaniowych?

FUNKCJA ZDANIOWA - wyrażenie zawierające zmienne nazwowe lub których co najmniej jedna jest wolna, a która po podstawieniu stałych zdań w miejsce tych zmiennych, przekształca się w zdanie. Funkcja zdaniowa, może być:

1. Ekstensjonalna- jeśli przekształcenie jej w zdanie prawdziwe (lub fałszywe) zależy jedynie od wartości logicznej zdań lub od denotacji nazw podstawionych w niej za odpowiednie zmienne.

2. Intensjonalna- jeśli przekształcenie jej w zdanie prawdziwe zależy jedynie od sensu wyrażeń podstawionych w miejsce zmiennych f a nie od ich prawdziwości czy fałszywości).

35. Pojecie prawa logicznego?

PRAWEM LOGICZNYM -jest taka funkcja zdaniowa, która dla każdych waności zmiennych p i q Jest prawdziwa (tautologia). Stwierdzenie, ze dana funkcja zdaniowa jest tautologią wymaga dowodu. Wyróżnia się 3 rodzaje takich dowodzeń:

I. Metoda dowodzenia ..tabelkowa"

H. Metoda dowodu nie wprost

III. Metoda dowodów założeniowych

Prawa logiczne stanowią podstawę do operacji dokonywanych (dowodzenia, wnioskowania, uzasadnienia.)

36. Prawa logiczne z jedna zmienna zdaniowa?

ZMIENNA LOGICZNA - to wyrażenie występujące w funkcji logicznej, samodzielnego znaczenia, skrótowy zapis (zwykle znak literowy), wyrażenie sensowne. Zmienna logiczna nazwowa zastępuje nazwę, zdanie.

Funktory prawdziwościowe od l zmiennej:

a. Negacj a - nie z p i -p j edno i tylko j edno j est prawdziwe b. Asercja - potwierdzenie prawdziwości c. Falsum - zawsze fałszywe d, Verum - zawsze prawdziwe

37. Prawa logiczne z dwiema zmiennymi zdaniowymi?

PRAWO TRANSPOZYCJI PROSTEJ- (jeżeli z P wynika Q to z me Q to nie P) logiczna zasada transpozycji mówi o tym, że uznając prawdziwość określonego zdania implikacyjnego musimy uznać prawdziwość innego sądu implikacyjnego, w którym poprzednik implikacji wchodzi w miejsce następnika implikacji ze znakiem negacji natomiast następnik przechodzi w miejsce poprzednika ze znakiem negacji.

Funktory prawdziwościowe od 2 zmiennych:

a. Koniunkcja - związek współprawdziwości zdań

b. alternatywa zwykła - związek niewspółprawdziwości zdań

c. alternatywa rozłączna - związek niezgodności zdań co do prawdy i fałszu

d. dysjimkcja - związek niewspółprawdziwości 2 zdań

e. implikacja -jeśli poprzednik jest O lub następnik l to cała implikacja jest l

f. równoważność - to implikacja w obie strony

g. binegacja—,,ani......ani''

38. Prawa logiczne z trzema zmiennymi zdaniowymi?

39. Prawa logiczne z czterema zmiennymi zdaniowymi?

40. Zastosowanie praw typu Modus?

NAJWAŻNIEJSZE PRAWA LOGICZNE -:

> sylogizm konstrukcyjny - Modus Ponendo Ponens

> sylogizm destrukcyjny — Modus Tollendo Tollens

> sylogizm alternatywny — Modus Tollendo Ponens

> sylogizm dysjunkcyjny - Modus Ponendo Tollens

> sylogizm alternatywno-roziączny

> sylogizm równoważnościowy

> prawo transpozycji prostej

> charakterystyka prawdy

> charakterystyka fałszu

itd.

57. Wnioskowanie przez obwersję?

Jedno z rodzajów wnioskowania bezpośredniego

OBWERSJA - to przekształcenie zdania kategorycznego za pomocą zaprzeczenia orzeczenia oraz zaprzeczenia orzecznika, np.: Marek jest śmiertelny - Marek jest nieśmiertelny.

58. Wnioskowanie z opozycji?

Jedno z rodzajów wnioskowania bezpośredniego

LOGIKA

71.Rodzaje tłumaczenia.

TŁUMACZENIEM — nazywamy rozumowania w których stwierdzając występowanie określonego faktu. zjawiska, zależności irp. chcemy tłumaczyć je w oparciu o racje które zazwyczaj są bądź prawami lub też regułami określonych dyscyplin naukowych.

W zakresie tłumaczenia najczęściej stosowanymi są:

* wyjaśnianie

* rozumowanie indukcyjne

* rozumowanie przez analogię- nazywamy takie rozumowania w których na podstawie kolejnego po sobie występowania zjawisk podobnych wnioskujemy że następne będą podobne do poprzednich.

72.Wyjaśnianie i jego istota.

WY7AŚNIANIEM nazywamy takie rozumowanie w którym zasadniczym celem jest próba Odpowiedzi na pytanie typu ..dlaczego" . W logicznej srrukrarze wyjaśnień wyróżniamy takie elementy jak:

* eksplanandum —>• zjawisko wyjaśniane

* eksplonans — zjawisko wyjaśniające

73.Typologia wyjaśniania.

Ze względu na zależności zachodzące pomiędzy eksplanandum a eksplanansem wyróżniamy takie rodzaje wyjaśnień jak:

* dedukcyjne

* probabilistyczne

* genetyczne

* funkcjonalne

74. Wyjaśnianie dedukcyjne.

DEDUKCYJNE,- polegające na tym że w definiensiejako wyjaśnienie znajdują się prawa,

zależności, lub reguły obowiązujące w określonych dyscyplinach naukowych.

75. Wyjaśnianie probabilistyczne.

PROBABILISTYCZNE - charakteryzujące się tym że w eksplanansiejako wyjaśnienie znajdować się będą prawa lub reguły o charakterze prawdopodobieństwa matematycznego lub statystycznego.

76. Wyjaśnianie genetyczne.

GENETYCZNE - charakteryzujące się że w ekspianansie znajduje się opis genetycznego cia^u zdarzeń który ma wyjaśniać interesujące nas zjawiska.

77. Wyjaśnianie funkcjonalne.

FL^TOCJONALNE - polegające na tym ze w eksplanansie znajduje się opis funkcji jakie należy zrealizować by wyjaśnić dane zjawisko.

78.Indukcja i jej charakterystyka.

INDUKCJA —> fornułowame twierdzeń na podstawie poszczególnych przesłanek dotyczących faktów Jednostkowych

Wedle dawnej tradycji filozoficznej indukcję charakteryzuje się jako rozumowame od przesłanek jednostkowych do wniosków ogólnych .Indukcja jest wnioskowaniem niededukcyjnym.

79. Typologia indukcji.

Wyróżniamy następujące typy indukcji:

* eliminacyjna

* enumeracyjna

* globalna

* lokalna

* statystyczna

80. Charakterystyka indukcji enumeracyjnej zupełnej.

Indukcja enumeracyjna -> to każde taki wnioskowanie, w którym zdanie stwierdzające jakąś ogólną prawidłowość uznajemy jako wniosek na podsrawie zdań stwierdzających parami poszczególne przypadki

Schemat indukcji enumeracyjnej nie jest schematem niezawodnym, tzn. wnioskując wedle tego schematu można przejść od przesłaneg prawdziwych do fałszywego wniosku. Wnioskowanie przez indukcję enumeracyjna nie może być konkluzywnejako wnioskowanie subiektywnie pewne, lecz, co najwźej, może przy spełnieniu pewnych warunków'- być konkluzywane jako wnioskowanie subiektywnie niepewne.

Gdy sąd indukcyjny oparty''jest na wybranej lecz niezupełnej ilości sądów i zjawisk szczegółowych rozumowanie takie określamy mianem indukcji enumeracvinei zupełnej. Jest to wnioskowanie niezawodne, z komunikacji przesłanek wynika wniosek.

We wnioskowaniu przez indukcję wnioskujemy z tego, że pewna prawidłowość potwierdziła się w-' „n" przypadkach, o tym- że potwierdzi się ona w każdvm przypadku, czyli że jest ona ogólnie prawdziwa

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

---