DZIĘKI ZA PAMIĘĆ!

Dr Elizabeth F. Loftus- Uniwersytecie w Waszyngtonie i Uniwersytecie Kalifornijski w Irvin. Psycholog, nauczyciel, naukowiec, biegłym sądowym.

Cel badania: w jaki sposób formułowanie pytań zadawanych naocznym świadkom może zmienić to, co będą później pamiętali na temat zajścia.

Badania koncentrowały się na tym jak mocno oddziaływają na pamięć ludzką pytania zawierające presupozycje (czyli warunki, które muszą być spełnione, aby pytanie miało sens).

Metoda i wyniki: Lotus przeprowadziła 4 eksperymenty. Każdy polegał na tym, że grupa nadanych oglądała film. Następnie odpowiadali na pytanie, wśród których jedno różniło podzielonych na grupy badanych, reszta zaś były to pytanie buforowe, czyli nie mające znaczenia dla badania.

1. film- karambol, którego przyczyna było przejechanie bez zatrzymania znaku stop przez jedne z samochodów. Pytanie gr. 1: „ z jaka prędkością jechał samochód A, kiedy przejeżdżał znak stopu?”, a drugiej: „Z jaką prędkością jechał samochód A, kiedy skręcał w prawo?”. Pytanie ostatnie takie same dla obu grup: „czy widziałeś znak stopu dla samochodu A?”. Odpowiedz twierdzącą udzieliło w gr. 1 53%, a w drugiej tylko 35%.

2. film- przedstawiający zajęcia szkolne, przerwane przez grupę 8 demonstrantów. Pytanie dla gr. 1: „czy przywódca 4 demonstrantów, którzy wkroczyli do klasy, był mężczyzną:”, a dla drugiej: „czy przywódca 12 demonstrantów,[…]?”. Po tygodniu badani odpowiadali na nowe pytanie (bez ponownego oglądania filmu). Jednym z nich było: „Ilu widziałeś demonstrantów wkraczających do klasy?” gr. 1 odp. średnio 8,85, a druga 6,40.

3. film- przedstawiał wypadek, w którym wziął udział biały sportowy samochód. Pytanie dla gr. 1: „jak szybko jechał biały sportowy samochód poruszający się po szosie, kiedy mijał stodołę?”, a gr.2 „jak szybko jechał biały sportowy samochód poruszający się po szosie?”. Tydzień później opowiadali na nowe pytania w tym na: „czy widziałeś stodołę?” pierwsza grupa odpowiedziała twierdząco w 17,3%, a druga tylko w 2,7%.

4. film z wnętrza samochodu, który kończył się potrąceniem wózka pchanego przez mężczyznę. Badani zostali podzieleni na 3 grupy, każda dostała pytania, które różniły się następująco 5 ważnymi dla badaczy:

• Grupa B (pytań bezpośrednich) bezpośrednie pytań dotyczących nieistniejących obiektów, np. „Czy widziałeś stodołę?”

• Grupa F (fałszywych presupozycji) zawierające fałszywe presupozocje dotyczące nieistniejących obiektów, np. „czy widziałeś samochód kombi stojący przed stodołą?”

• Grupa K (kontrolnej): tylko pytania buforowe.

Tydzień później odpowiadali na w tym na pięć, które poprzednio zadano grupie B. Odpowiedzi potwierdzające, że widzieli obiekty których na prawdę nie było przedstawiają się następująco, dla grupy B 15,6%, grupy F 29,2%, a w K 8,4%.

Na podstawie tych badań Lotus doszła do wniosku, że trafna teoria dotycząca pamięci i przypominania musi obejmować proces rekonstrukcji zachodzących, wówczas gdy nowa informacja łączy się z pierwotnym wspomnieniem wydarzenia. ]

Znaczenie:

• Inspiracja dla prac innych badaczy.

• Zakwestionowanie znaczenia relacji naocznych świadków dla procesów sądowych i wiarygodności ich zeznań.

• Zakwestionowanie istnienia wypartych do podświadomości myśli i wspomnień.

---