granica wykrywalności, najmniejsza możliwa do wykrycia daną metodą analityczną z określonym prawdopodobieństwem ilość (lub stężenie) substancji w próbce.

Analiza specjacyjna to oznaczanie w większości przypadków form będących jedynie

częścią całkowitego stęŜenia danego pierwiastka, czyli indywiduów występujących w bardzo małych stęŜeniach. Jest to, więc analiza śladowa. W związku z tym konieczne jest

dysponowanie procedurami analitycznymi o wykrywalności mniejszej, o co najmniej jeden

rząd wielkości, niŜ w przypadku oznaczania całkowitych zawartości.

dział analizy chemicznej poświęcony badaniu specjacji w próbkach naturalnych. specjacja [ang. < łac.], chem. występowanie w danym obiekcie tego samego pierwiastka chemicznego w odmiennych postaciach, różniących się rozpuszczalnością, trwałością, działaniem fizjologicznym (np. toksycznością).

Dokładność określa zgodność wartości będącej wynikiem pomiaru danej wielkości fizycznej z jej prawdziwą wartością

Precyzja określa stopień spójności pomiędzy różnymi wynikami pomiaru tej samej wielkości fizycznej

Ślepa próba (próba zerowa) - próba chemiczna wykonana w identycznych warunkach i z tymi samymi odczynnikami, co analiza badanego materiału, lecz bez dodawania oznaczanego składnika (analitu). Pozwala na ustalenie i uwzględnienie obecności analitu w używanych odczynnikach.

Nernsta prawo podziału, prawo równowagi fazowej, prawo głoszące, że dla dwu nie mieszających się, będących w kontakcie i pozostających ze sobą w równowadze cieczy, stosunek stężeń (ściślej aktywności) trzeciego składnika, rozpuszczonego w każdej z tych cieczy, jest stały w danych warunkach temperatury i ciśnienia. Stosunek ów nazywa się współczynnikiem podziału i nie zależy od ilości substancji, a zmienia się ze zmianą temperatury i ciśnienia. Prawo to jest podstawą procesówekstrakcji.

Atomizacja - proces wytworzenia wolnych atomów w atomizerze. Wolne atomy są wykorzystywane w technice ASA. Do najważniejszych typów atomizerów należą:

• atomizer płomieniowy

• atomizery elektrotermiczne

• atomizery wodorkowe (zimnych par)

Atomizacja w płomieniu (F-AAS) dotyczy wyłącznie ciekłych próbek. Roztwór jest zasysany do palnika o specjalnej konstrukcji, w którym zostaje rozpylony do postaci aerozolu o drobnych kroplach. Do palnika doprowadza się również gaz (najczęściej mieszankę acetylenu i powietrza). Sole metalu zawarte w próbce w wysokiej temperaturze płomienia ulegają rozpadowi i uwalniają wolne atomy metalu. Atomizacja w płomieniu zapewnia dobrą odtwarzalność, jednak wymaga dużych ilości próbki i charakteryzuje się najniższą czułością ze wszystkich metod atomizacji (rzęduppb). Wadą są również procesy zachodzące równolegle z atomizacją, takie jak jonizacja czy wzbudzenie.

Do atomizerów eletrotermicznych (ET-AAS) należą: kuweta grafitowa i piece grafitowe (GF-AAS). Atomizacja w tego typu atomizerach polega na kontrolowanym ogrzewaniu próbki w kilku etapach:

1. suszenie w temp. 20-250 °C przez 30-60 s

2. spopielenie próbki w temp. 250-750 °C

3. atomizacja w temp. 750-3500 °C w ciągu 1-2 s

Do elektrotermicznych sposobów atomizacji opracowano kilka znaczących modyfikacji, takich jak np. kuweta grafitowa z platformą Lvowa. Zaletą atomizerów elektrotermicznych są niskie granice detekcji (rzędu setnych i tysięcznych części ppb) i możliwość analizowania próbek stałych.

Zasada działania atomizerów wodorkowych (HG-AAS) polega na wytworzeniu lotnych wodorków, które po przeprowadzeniu do ogrzewanej kuwety ulegają rozpadowi z uwolnieniem wolnych atomów analizowanego pierwiastka. Najczęściej do generowania wodorków wykorzystuje się redukcję borowodorkiem sodu w kwaśnym środowisku:

W podobny sposób można dokonać redukcji rtęci:

Zredukowana rtęć jest wypłukiwana z roztworu strumieniem gazu szlachetnego.

Twardość wody - cecha wody, będąca funkcją stężenia soli wapnia, magnezu i innych metali, które są zdolne do tworzenia soli na wyższym niż pierwszy stopniu utlenienia.

Twardość wody dzieli się na:

• nietrwałą (przemijającą, węglanową) - która jest generowana przez sole kwaśne kwasu węglowego - wodorowęglany

• trwałą - która jest generowana przez sole innych kwasów, głównie chlorki, ale też siarczany, azotany i inne.

Ogólna twardość wody jest sumą twardości węglanowej i trwałej.

Nazwa "twardość nietrwała" wynika z faktu, że wodorowęglany są nietrwałe termicznie i podczas ogrzewania przekształcają się do nierozpuszczalnych w wodzie węglanów, które wytrącają się z roztworu (jest to proces odwrotny do rozpuszczania w wodzie skał węglanowych w obecności CO₂), np.:

Ca²⁺ + 2HCO−3 ⇌ CaCO₃ + H₂O + CO₂↑

Natomiast chlorki, siarczany i azotany są trwałe i pozostają również po przegotowaniu wody.

Twardość wody ma wpływ na jej napięcie powierzchniowe. Czym większe napięcie powierzchniowe wody, tym trudniej zwilża ona wszelkie powierzchnie, na skutek czego trudniej jest za jej pomocą czyścić zabrudzone powierzchnie. Twarda woda wymaga stosowania większych ilości mydła, gdyż powoduje wytrącenie trudno rozpuszczalnych soli kwasów tłuszczowych i metali odpowiedzialnych za twardość wody.

Duża, nietrwała twardość wody kotłowej stanowi często poważny techniczny problem, gdyż w trakcie wielu procesów technologicznych związanych z podgrzewaniem wody następuje wtedy osadzanie się tzw. kamienia kotłowego.

Typowa twardość wody użytkowej (kranowej) wynosi ok. 10 °n. Woda poniżej 3 °n jest uważana za miękką, zaś woda powyżej 30 °n jest uważana za twardą:

• bardzo miękka: <75 mg CaCO₃/dm³

• miękka: 75-150 mg CaCO₃/dm³

• średnio twarda: 150-300 mg CaCO₃/dm³

• twarda: 300-500 mg CaCO₃/dm³

• bardzo twarda: >500 mg CaCO₃/dm³

Karty kontrolne są jednym z podstawowych narzędzi Statycznej Kontroli Jakości (SKJ) nazywanej również, jako Statystyczna Kontrola Procesu SKP (z ang. Statistical Process Control — SPC).

Twórcą kart kontrolnych jest Walter A. Shewhart.

Karty kontrolne stosowane są w procesach, w których konieczne jest ciągłe monitorowanie — produkcja seryjna. Związane jest to również z potrzebą pobierania próbek potrzebnych do analizy podczas procesu produkcji.

Karty kontrolne są graficzną metodą ukazywania nieprawidłowości zachodzących w procesie produkcji. Wykres jest wyznacznikiem zmienności parametrów statycznych (m. in. wartość średnia próby, zakres zmienności — rozstęp, odchylenie standardowe) względem czasu.

Podczas tworzenia wykresu ustala się graniczne linie będące wyznacznikiem statyczności procesu:

1. Górna linia kontrolna — GLK

2. Linia centralna

3. Dolna linia kontrolna — DLK

Karty kontrolne służą do kontrolowania procesów, mają na celu zwiększenie wydajności produkcji oraz jakości wyrobów. Dzięki analizie kart kontrolnych można stwierdzić, czy zmiany zakłócające dany proces są zdarzeniem naturalnym (związanym z procesem) lub też przyczyną specjalną, która występuje systematycznie lub sporadycznie i jest sygnałem do znalezienia i eliminacji zakłóceń w badanym procesie.

Czynniki powodujące niezgodności w badanym procesie na karcie kontrolnej przedstawione są w postaci:

• punktów nie mieszczących się w wyznaczonym przedziale (poza liniami kontrolnymi)

• wyraźne sekwencje następujących po sobie punktów:

1. nad lub pod linią wartości średnich

2. rosnących lub malejących.

Ekstrakcja - wyodrębnianie składnika lub składników mieszanin metodą dyfuzji do cieczy lepiej rozpuszczających te związki chemiczne. Pojęcie ekstrakcji odnosi się najczęściej do procesów prowadzonych w układach ciecz - ciecz, w obszarze ograniczonej mieszalności. Ekstrakcją nazywa się również analogiczny proces, prowadzony w układach ciecz - ciało stałe (ługowanie, enfleurage)^[1][2][3].

W układach ciecz - ciecz substancje ekstrahowane ulegają podziałowi między rozpuszczalnik pierwotny (roztwór surowy), a rozpuszczalnik wtórny (ekstrahent), który powinien w miarę możliwości selektywnie absorbować odzyskiwane związki chemiczne. Uzyskuje się rafinat (rozpuszczalnik pierwotny, pozbawiony dużej części odzyskiwanego związku) i ekstrakt, który może być np. poddawany destylacji w celu odzyskania substancji ekstrahowanej i rozpuszczalnika (ekstrahentu).

Efektywność procesu ekstrakcji zależy przede wszystkim od rodzaju rozpuszczalnika, ale duże znaczenie ma również temperatura i techniki postępowania (np. stopień rozwinięcia powierzchni wymiany masy, intensywność mieszania faz). Złożone mieszaniny związków chemicznych są rozdzielane metodami ekstrakcji frakcyjnej, z użyciem różnych ekstrahentów.

Po osiągnięciu stanu zbliżonego do równowagi obie ciecze - ekstrakt i rafinat - są rozdzielane, np. z użyciem rozdzielaczy laboratoryjnych, wirówek lub przemysłowych separatorów. Ekstrakty rozdziela się na frakcje lub pojedyncze związki np. metodą destylacji, odzyskując rozpuszczalnik.

Przykładem procesu ekstrakcji w układzie ciało stałe - ciecz jest proces parzenia kawy lub herbaty. Zawarte w kawie substancje smakowe dyfundują z ziarna (surowiec) do wody (ekstrahent). Analogicznie są otrzymywane leki galenowe (napary, odwary, wyciągi, nalewki). Różne tłuszcze roślinne, między innymi biopaliwa, są również produkowane z wykorzystaniem ekstrakcji. Ekstrakcję rozpuszczalnikami organicznymi stosuje się przede wszystkim do odzyskiwania oleju pozostającego w materiale po wytłaczaniu (wytłoki).

Chromatografia gazowa (ang. Gas chromatography, GC) - technika analityczna chromatograficzna, w której fazą ruchomą jest gaz (najczęściej hel,argon, coraz rzadziej wodór), a fazą stacjonarną adsorbent lub absorbent, pokrywający nośnik (wypełnienie kolumny lub jej ścianki). Technika GC umożliwia ustalenie procentowego składu mieszanin związków chemicznych, w których występuje ich nawet kilkaset. Stosując klasyczną detekcję (np. z użyciem katarometrów) można dokonać orientacyjnej identyfikacji składników mieszaniny na podstawie ich czasów retencji. Niemal jednoznaczną identyfikację umożliwia użycie spektrometru mas jako detektora (Gas chromatography - mass spectrometry, GC-MS).

Chromatografia gazowa jest najczęściej stosowaną metodą do szybkiej analizy złożonych mieszanin związków chemicznych oraz oceny czystości tych związków, zarówno w przemyśle jak i w rozmaitych laboratoriach. Chromatografię gazową stosuje się m.in. w:

• przemyśle petrochemicznym - np. do oceny składu chemicznego produkowanej benzyny;

• ochronie środowiska - do oceny stopnia zanieczyszczenia gleby, powietrza i wody;

• kryminalistyce - np. do analizy źródła pochodzenia narkotyków na podstawie składu zawartych w nich zanieczyszczeń;

• kontroli antydopingowej - gdzie GC-MS jest podstawową metodą wykrywania niedozwolonych substancji w krwi, pocie, moczu i ekstrakcie z włosówsportowców;

• w przemyśle spożywczym - do badania składu surowców i produktów żywnościowych oraz do wykrywania zafałszowań żywności.

Zaletą chromatografii gazowej jest możliwość użycia bardzo niewielkiej ilości analizowanej substancji - od 0,01 µl do maksymalnie 100 µl.

Zapotrzebowanie chloru określa się najmniejszą ilością wolnego chloru wyrażoną w mg/l Cl₂, która dodana do 1 litra wody w temperaturze 20°C po pół godzinnym kontakcie z wodą daje 0,1mg/l pozostałego chloru. Zapotrzebowanie to pokrywa się praktycznie z zapotrzebowaniem do dezynfekcji.

elektroda wskaźnikowa, elektroda, której potencjał zależy od rodzaju i stężenia badanego jonu;

stosowana do oznaczania stężenia jonów lub śledzenia zmian stężenia przez pomiar siły elektromotorycznej ogniwa zbudowanego z takiej elektrody i elektrody porównawczej.

Elektrody wskaźnikowe, elektrody których potencjał ulega zmianie wraz ze zmianą stężenia jonów w roztworze. Do elektrod wskaźnikowych należą:

• elektroda srebrowa - drut srebrny w rurce szklanej,

• elektroda platynowa - drut platynowy zanurzony w roztworze zawierającym układ redoks,

• elektroda szklana - elektrodę tę można stosować w obecności utleniaczy lub reduktorów,

• elektroda antymonowa - drut antymonowy w rurce szklanej, pokryty warstwą tlenku antymonu(III). Potencjał tej elektrody zależy od stężenia jonów wodorowych w roztworze,

• inne elektrody jonoselektywne.

Odzysk - wszelkie działania, nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, określone w załączniku nr 5 do ustawy. Pojęcie odzysku jest zatem szersze od pojęcia recyklingu, obejmuje np. także spalanie odpadów w spalarniach odpadów komunalnych.

Efekt cieplarniany - zjawisko podwyższenia temperatury planety powodowane obecnością gazów cieplarnianych w atmosferze. Zmiany powodujące wzrost roli efektu cieplarnianego mogą być jedną z przyczyn globalnego ocieplenia. Proces ten jest wywołany przez gazy cieplarniane, pyły i aerozole zawieszone w atmosferze^[2]. W opisie zjawiska uwzględnia się też wszystkie inne procesy zachodzące w atmosferze, jak i na powierzchni planety, odpowiedzialne za przepływ energii z gwiazdy macierzystej, a także przenoszące energię z planety w przestrzeń kosmiczną.

Chromatografia (gr. chromatos = barwa + grapho = pisze) to technika analityczna lub preparatywna służąca do rozdzielania lub badania składu mieszanin związków chemicznych.

W każdej technice chromatograficznej najpierw rozdziela się badaną mieszaninę, a następnie przeprowadza się detekcję poszczególnych składników. Rozdział substancji następuje w wyniku przepuszczenia roztworu badanej mieszaniny przez specjalnie spreparowaną fazę rozdzielczą (złoże), zwaną też fazą stacjonarną. Fazą rozdzielczą są substancje wykazujące zdolności sorpcyjne lub zdolne do innych oddziaływań na substancje przepływające. Podczas przepływu eluentu (fazy ruchomej) przez fazę rozdzielczą następuje proces wymywania zaadsorbowanych (lub związanych) substancji. Intensywność tego procesu jest różna dla poszczególnych składników mieszaniny. Jedne składniki są więc zatrzymywane w fazie dłużej, a inne krócej, dzięki czemu może następować ich separacja. Czas przebywania danego składnika w kolumnie określany jest mianem czasu retencji.

W zależności od rodzaju fazy stacjonarnej i sposobu jej przygotowania

• Chromatografia planarna

• chromatografia cienkowarstwowa TLC (ang. thin layer chromatography) - w której fazę rozdzielczą stanowi cienka warstwa fazy stałej naniesiona na sztywną płytkę. Na tak spreparowaną płytkę nanosi się próbkę roztworu, po czym na skutek działania sił kapilarnych, grawitacji lub pola elektrycznego następuje przepływ i rozdział mieszaniny;

• chromatografia bibułowa - w której fazę rozdzielczą stanowi pasek lub arkusz bibuły filtracyjnej lub specjalnego typu bibuły chromatograficznej;

• chromatografia kolumnowa - w której faza rozdzielcza jest umieszczona w specjalnej kolumnie, przez którą przepuszcza się następnie roztwór badanej mieszaniny. Przepływ roztworu przez kolumnę można wymuszać grawitacyjnie lub stosując różnicę ciśnień na wlocie i wylocie kolumny;

• chromatografia powinowactwa - w której odpowiednio spreparowana faza rozdzielcza jest zdolna do oddziaływań chemicznych o zmiennym powinowactwie wobec rozdzielanych substancji;

• chromatografia jonowymienna - w której substancje oddziałują ze złożem za pomocą oddziaływań jonowych.

W zależności od parametrów procesu:

• HPLC (ang. high performance/pressure liquid chromatography) wysokosprawna/wysokociśnieniowa chromatografia cieczowa - odmiana cieczowej chromatografii kolumnowej z użyciem eluentu pod wysokim ciśnieniem;

• FPLC (ang. fast protein/performance liquid chromatography) szybka, białkowa/szybkosprawna chromatografia cieczowa - odmiana HPLC działająca na niższych ciśnieniach, stosująca prócz złóż sorpcyjnych, także zwykłe złoża typu sit molekularnych, służąca głównie do rozdziału białek i polipeptydów. Opatentowana i wyłączna nazwa dla firmy Pharmacia;

• UPLC (ang. ultra performance liquid chromatography) ultrasprawna chromatografia cieczowa - odmiana cieczowej chromatografii kolumnowej. Działa na wyższych ciśnieniach i mniejszych przepływach, a kolumny mają mniejsze ziarno (1,7 - 1,8 μm). Pozwala uzyskiwać krótsze czasy retencji i wyższe rozdzielczości. Opatentowana i wyłączna nazwa dla firmy Waters.

• GPC (ang. Gel Permeation Chromatography) chromatografia żelowa - odmiana kolumnowej chromatografii cieczowej. Polega na rozdziale składników mieszaniny na żelu lub sitach molekularnych w zależności od rozmiarów cząsteczek. Stosowana m.in. do określania średnich mas cząsteczkowych polimerów.

Kwasowość hydrolityczna odpowiada maksymalnej kwasowości gleby, która ujawnia się w warunkach obojętnego i lekko alkalicznego odczynu. Kwasowość hydrolityczną oznacza się zasadniczo tylko dla gleb o odczynie zbliŜonym do obojętnego, a takŜe dla gleb zakwaszonych, które podlegać mają wapnowaniu

Liofilizacja - suszenie sublimacyjne zamrożonych substancji. W metodzie tej rozpuszczalnik jest usuwany w obniżonej temperaturze i pod zmniejszonym ciśnieniem. Umożliwia suszenie produktów termolabilnych (nieodpornych na ogrzewanie).

Liofilizację w technologii żywności zastosowano po raz pierwszy w trakcie II wojny światowej na zlecenie rządu Stanów Zjednoczonychzmierzającego do wyprodukowania lekkich wagowo racji żywności dla wojska.

Preparaty zliofilizowane (liofilizaty) uzyskuje się w formie bezpostaciowych proszków lub grudek o rozwiniętej (tzn. dużej) powierzchni, co sprawia, że rozpuszczają się szybciej niż preparaty krystaliczne lub szkliste. Mogą być higroskopijne.

Liofilizacja, suszenie sublimacyjne, stosowane do produktów termolabilnych (nieodpornych na ogrzewanie), np. preparatów farmaceutycznych, żywności.

W procesie liofilizacji należy najpierw zamrozić suszony preparat (poniżej -40°C), a następnie wytworzyć próżnię (ok. 1 Pa) niezbędną do zapoczątkowania sublimacji wody, dostarczać w sposób kontrolowany ciepło podtrzymujące sublimację oraz usuwać (np. wymrażać) powstającą parę wodną.

Preparaty zliofilizowane, dzięki rozwiniętej (tzn. dużej) powierzchni, odznaczają się na ogół dobrą rozpuszczalnością, często też są silnie higroskopijne.

Szybkość dyfuzji - prawa Ficka

 Dyfuzja

Dyfuzja - proces samorzutnego rozprzestrzeniania się cząsteczek w danym ośrodku (np. w gazie, cieczy lub ciele stałym), będący konsekwencją chaotycznych zderzeń cząsteczek dyfundującej substancji między sobą i/lub z cząsteczkami otaczającego ją ośrodka. Efektem dyfuzji w gazach i cieczach jest wyrównywanie się stężeń wszystkich składników w całej objętości fazy. Dyfuzja prowadzi do wyrównania się stężeń. Osiągnięcie stanu równowagi nie oznacza jednak ustania dyfuzji. Trwa ona nadal, jednak dzięki dokładnemu wymieszaniu się wszystkich składników, nie prowadzi już do zmian stężenia. 

Ważnym jest, że dyfuzja trwa cały czas, jest procesem samorzutnego rozprzestrzeniania się cząsteczek, na jej przebieg nie wpływa wyrównywanie się stężeń. Zmiana stężenie jest za to parametrem o którym najczęściej myślimy mówiąc o dyfuzji. 

W nurkowaniu procesy dyfuzji mają  istotne znaczenie w interpretacji zjawisk zachodzących zarówno podczas zanurzania, jak i dekompresji. 

Proces dyfuzji opisują prawa Ficka.

Pierwsze prawo dyfuzji Ficka:

Ilość substancji dyfundującej w czasie t przez określoną powierzchnię prostopadłą do kierunku dyfuzji, jest proporcjonalne do pola powierzchni S, gradientu stężeń i czasu.

Drugie prawo Ficka: 

Szybkość dyfuzji gazów przez błonę przepuszczalną przy określonym ciśnieniu jest proporcjonalna do rozpuszczalności gazu w cieczy i odwrotnie proporcjonalna do pierwiastka kwadratowego z ciężaru cząsteczkowego danego gazu.

Wskaźniki sumaryczne są charakterystykami (parametrami) liczbowymi obliczonymi dla analizowanych danych. Parametry sumaryczne ChZT, OWO, SAK, BZT5 i AOX nie dają bezpośredniej informacji o zawartości pojedynczych substancji, ale są parametrami sumarycznymi, informującymi o ładunku zanieczyszczeń chemicznych i biologicznych. Parametry sumaryczne HACH LANGE stanowią doskonałe rozwiązanie dla optymalnej obsługi, w tym sprawdzonej, szybkiej mineralizacji. Oferta produktów HACH LANGE do oznaczania OWO obejmuje szeroki zakres - od pojedynczych analiz laboratoryjnych po automatyczne analizy wielkoseryjne oraz pomiary ciągłe

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, Policykliczne węglowodory aromatyczne (w skrócie WWA od Wielopierścieniowe Węglowodory Aromatyczne lub PAH z angielskiegoPolycyclic Aromatic Hydrocarbons) - policykliczne węglowodory zawierające skondensowane pierścienie aromatyczne bez podstawników. Wiele z nich podejrzewanych jest lub ma udowodnione własności kancerogenne.

Biochemiczne zapotrzebowanie tlenu (BZT_n) - umowny wskaźnik określający biochemiczne zapotrzebowanie tlenu, czyli ilość tlenu wymaganą do utlenienia związków organicznych przezmikroorganizmy (bakterie aerobowe). Wartość tę uzyskuje się w wyniku pomiaru zużycia tlenu przez badaną próbkę wody lub ścieków w ciągu 5, 7 lub 20 dób (Oznaczając to odpowiedni BZT₅, BZT₇ lub BZT₂₀). Pośrednio określa się w ten sposób stężenie substancji organicznej podatnej na biodegradację. BZT_n jest wskaźnikiem czystości wody i jakości oczyszczanych ścieków: im wyższa wartość BZT_n tym większe zanieczyszczenie (ilość związków organicznych). Z przyczyn praktycznych częściej stosowane jest BZT₅ lub BZT₇.

Chromofory, grupa chromoforowa, układ chromoforowy, ugrupowania atomowe o wiązaniach wielokrotnych, posiadające pasma absorpcyjne w pobliżu 200 nm. Przykładami chromoforów są grupy: etylenowa =C=C=, karbonylowa =C=O, azowa -N=N-, azometinowa -CH=N-, azoksy -N=N(→ O)-.

Związek chemiczny, którego cząsteczka zawiera chromofor nazywana jestchromogenem.

Granica wykrywalności (ang. Limit of Detection - LOD)

najmniejsza ilość lub najmniejsze stężenie substancji

(pierwiastka, jonu, związku) możliwe do wykrycia za pomocą

danej procedury czy też techniki analitycznej z określonym

prawdopodobieństwem.

• związana ściśle z określoną procedurą analityczną (wartość zależy

zarówno od poziomu zawartości oznaczanego składnika, jak i

obecności innych składników występujących w analizowanej próbce),

• najmniejsze stężenie analitu, przy którym istnieje pewność jego

obecności w próbce,

• jej wartość charakteryzuje się wymiarem zawartości czy stężenia

(takim jak oznaczany analit czyli np. µg/dm3

),

• ściśle związana z poziomem szumów stosowanego urządzenia

pomiarowego (najczęściej to trzykrotność tego poziomu szumów),
Sprzężenie układów π-elektronowych kilku sąsiednich chromoforów powoduje przesunięcie absorpcji związku w kierunku fal dłuższych, pogłębienie barwy. Efekt ten, zwany batochromowym (batochromowy efekt), może być wzmocniony dzięki podstawnikom związanym z chromoforami (auksochromy, antyauksochromy).

Granica oznaczalności (ang. Limit of Quantification - LOQ):

najmniejsza ilość lub najmniejsze stężenie substancji, możliwe

do ilościowego oznaczenia za pomocą danej procedury

analitycznej z założoną dokładnością i precyzją.

• jej wartość jest zawsze wielokrotnością wyznaczonej wartości

granicy wykrywalności - najczęściej: LOQ = 3 · LOD,

• chociaż znane są takie definicje granicy oznaczalności, w

których jej wartość jest równa 2 · LOD czy też 6 · LOD,

Sucha pozostałość jest to masa osadu pozostałego po odparowaniu wody i wysuszonego w temperaturze 105^oC w przeliczeniu na 1 dm³ wody.

Parownicę wysuszyć w suszarce w temperaturze 105^oC. Umieścić parownicę w eksykatorze, a po ostudzeniu zważyć na wadze analitycznej z dokładnością do ±0.001 g. Badaną wodę odmierzyć do kolby miarowej o pojemności 200 lub 250 cm³. Następnie stopniowo odparowywać wodę w parownicy umieszczonej na  łaźni wodnej. Badaną wodę dodawać z kolby miarowej w miarę ubywania roztworu z parownicy.  Po odparowaniu do sucha, zewnętrzną powierzchnię parownicy przetrzeć bibułką i wysuszyć do stałej masy w suszarce w temperaturze 105^oC. Wysuszoną parownicę umieścić w eksykatorze, a po ostudzeniu zważyć na wadze analitycznej z dokładnością do ±0.001 g. Suchą pozostałość badanej próbki (x) obliczyć ze wzoru:

gdzie:

m - masa parownicy [g]

m₁ -  masa parownicy z osadem [g]

V - objętość próbki wody [cm³]

Wynik podać w [mg/dm³].

Prawo Lamberta-Beera (prawo Beera-Lamberta-Bouguera) - opisuje pochłanianie promieniowania elektromagnetycznego przy przechodzeniu przez częściowo absorbujący i rozpraszający ośrodek.

Prawo to głosi, że stopień atenuacji (uwzględniającej absorpcję oraz rozpraszanie) światła jest proporcjonalny do grubości warstwy i jej własności optycznych, np. w przypadku roztworów należy uwzględnić stężenie molowe czynnika powodującego pochłanianie. Ogólnie mówiąc, prawo to jest spełnione dla wiązki światła: a) monochromatycznej, b) skolimowanej, chociaż jest często używane także dla sytuacji wąskich przedziałów pasmowych, zwłaszcza jeżeli zależność spektralna atenuacji nie jest silna w tym paśmie. Rejestrowane natężenie 
 jest również natężeniem światła monochromatycznego i skolimowanego. Wartość końcowa natężenia promieniowania 
 jest mniejsza od 
 o wartość natężenia promieniowania pochłoniętego (zaabsorbowanego). Prawo może być matematycznie sformułowane na kilka sposobów:

Norma jest dokumentem normatywnym stosowanym na zasadzie dobrowolności, powszechnie dostępnym i zaakceptowanym przez uznaną jednostkę normalizacyjną.

Norma ustala zasady, wytyczne lub charakterystyki dotyczące różnej działalności i jej wyników; jest zatwierdzana na zasadzie konsensu, przeznaczona do powszechnego i wielokrotnego stosowania, zaakceptowana przez wszystkie zainteresowane strony jako korzyść dla wszystkich i wprowadza kodeks dobrej praktyki i zasady racjonalnego postępowania przy aktualnym poziomie techniki.

Postanowienia normy powinny:

• być oparte na podstawach naukowych oraz danych sprawdzonych pod względem słuszności technicznej, ekonomicznej i użytkowej;

• uwzględniać aktualny stan wiedzy oraz poziom techniki osiągnięty lub możliwy do osiągnięcia w najbliższym czasie;

być możliwe do realizacji oraz absolutnie sprawdzalne

---