Podstawowe akty prawne:
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 - Prawo geologiczne i górnicze.
Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 16 luty 2012 w sprawie planów ruchu zakładów górniczych.
Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 14 czerwca 2002 w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych (zmiany: 6 październik 2003, 20 września 2004)
Rozporządzenie ministra środowiska z dnia 15 grudnia 2011 w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego.
Rozporządzenie ministra środowiska z dnia 22 grudnia 2011 w sprawie dokumentacji mierniczo-geologicznej
Rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych (zmiany: 9 czerwca 2006, 25 czerwca 2010) ZAŁĄCZNIKI
Załącznik nr 1 RODZAJE, ZAKRES I WZORY DOKUMENTACJI PROWADZENIA RUCHU
Załącznik nr 2 DOKUMENT BEZPIECZEŃSTWA
Załącznik nr 3 PROJEKTOWANIE, WYKONYWANIE I KONTROLA OBUDOWY KOTWOWEJ W ZAKŁADACH GÓRNICZYCH WYDOBYWAJĄCYCH WĘGIEL KAMIENNY ORAZ ZAKŁADACH WYDOBYWAJĄCYCH RUDY MIEDZI, CYNKU I OŁOWIU
Załącznik nr 4 SZCZEGÓŁOWE ZASADY PROWADZENIA RUCHU W WYROBISKACH
Załącznik nr 5 ZWALCZANIE ZAGROŻEŃ
Rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 1 kwietnia 2003 w sprawie przechowywania i używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w zakładach górniczych
Rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 12 czerwca 2002 w sprawie ratownictwa górniczego (zmiany: 20 kwietnia 2004, 24 października 2007)
Rozporządzenie rady ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 w sprawie dopuszczenia wyrobów do stosowania w zakładach górniczych (zmiany: 20 grudnia 2007)
Zakres przedmiotowy ustawy P Gig
Ustawa określa zasady i warunki podejmowania, wykonywania oraz zakończenia działalności w zakresie: prac geologicznych; wydobywania kopaliny ze złóż; podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji; podziemnego składowania odpadów; ustawa określa także wymagania w zakresie ochrony złóż kopalin, wód podziemnych oraz innych elementów środowiska w związku z wykonywaniem działalności.
Podstawowe pojęcia użyte w P gig:
Kopaliną wydobytą - jest całość kopaliny odłączonej od złoża
Obiektem budowlanym zakładu górniczego - jest znajdujący się poza podziemnym wyrobiskiem górniczym obiekt zakładu górniczego, będący obiektem budowlanym w rozumieniu ustawy Prawo budowlane.
Obszarem górniczym - jest przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny, podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji, podziemnego składowania odpadów oraz prowadzenia robot górniczych niezbędnych do wykonywania koncesji
Podziemnym składowiskiem odpadów - jest część górotworu, w tym podziemne wyrobisko górnicze, wykorzystywana w celu unieszkodliwiania odpadów przez ich składowanie.
Przedsiębiorcą - jest ten, kto posiada koncesję na prowadzenie działalności regulowanej ustawą.
robotą górniczą - jest wykonywanie, utrzymywanie, zabezpieczanie lub likwidowanie wyrobisk górniczych oraz zwałowanie nadkładu w odkrywkowych zakładach górniczych w związku z działalności regulowaną ustawą.
Środkami strzałowymi - są materiały wybuchowe w rozumieniu ustawy z dnia 21 czerwca 2002 o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego
Terenem górniczym - jest przestrzeń objęta przewidywanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego
Wyrobiskiem górniczym- jest przestrzeń w nieruchomości gruntowej lub górotworze powstała w wyniku robot górniczych
Zakładem górniczym - jest wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środków służących bezpośrednio do wykonywania działalności regulowanej ustawą w zakresie wydobywania kopaliny ze złóż, a w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny wraz z pozostającymi w związku technologicznym z wydobyciem kopaliny przygotowaniem wydobytej kopaliny do sprzedaży, podziemnego bezzbiornikowego magazynowania odpadów, w tym wyrobiska górnicze, obiekty budowlane, urządzenia iiraz instalacje.
Złożem kopaliny - jest naturalne nagromadzenie minerałów, skał oraz innych substancji, których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą/
Własności kopalin
Użytkowanie górnicze
Organy koncesyjne
Minister Środowiska - dla kopalin podstawowych : kopalin pospolitych występujących w obszarach morskich RP , dla podziemnego magazynowania i składowania
- Wojewoda - kopaliny pospolite z wyjątkiem obszarów morskich , surowce znajdujące się w odpadach pogórniczych
- Starosta - kopaliny pospolite na powierzchni nie przekraczającej 2 ha i rocznym wydobyciu do 10 000 m3 ( z wyjątkiem obszarów morskich)
Organy nadzoru górniczego
Prezes Wyższego Urzędu Górniczego
Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych
Dyrektorzy Specjalistycznego Urzędu Górniczego zwanego dalej „SUG”
Rodzaje działalności koncesyjnej wg ustaleń P gig
Poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, o których mowa w art. 10 ust. 1
Wydobywania kopalin ze złóż,
Podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji
Podziemnego składowania odpadów
Podstawowa dokumentacja prowadzenia ruchu zakładu górniczego
Plan ruchu??
Dokument bezpieczeństwa??
Inne dokumenty??
Odstąpienie od planu ruchu zakładu górniczego
Odstąpienie od zatwierdzonego planu ruchu zakładu górniczego jest dopuszczalne tylko w przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego lub jego części, bezpieczeństwa powszechnego lub środowiska
Przedsiębiorca jest obowiązany niezwłocznie podjąć działania konieczne dla ochrony zdrowia i życia ludzkiego, zabezpieczenia obiektów zakładu górniczego, bezpieczeństwa powszechnego i ochrony środowiska. Działania te nie mogą być niezgodne z zasadami techniki górniczej oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
O dokonanym odstąpieniu przedsiębiorca niezwłocznie powiadamia właściwy organ nadzoru górniczego oraz organ opiniujący lub uzgadniający.
Projekt zagospodarowania
Projekt zagospodarowania złoża, określa wymagania w zakresie racjonalnej gospodarki złożem kopaliny, w szczególności przez kompleksowe i racjonalne wykorzystanie kopaliny głównej i kopalin towarzyszących, oraz technologii eksploatacji zapewniającej ograniczenie ujemnych wpływów na środowisko.
Dokument bezpieczeństwa
DB stanowi załącznik nr 2 do Rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych (zmiany: 9 czerwca 2006, 25 czerwca 2010)
Dokument bezpieczeństwa stanowi zbiór wewnętrznych regulacji oraz dokumentów umożliwiający ocenę i dokumentowanie ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko w zakładzie górniczym.
DB powinien zawierać:
- strukturę organizacyjną zakładu górniczego
- opis zagrożeń
- odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy
- sposób aktualizacji dokumentu bezpieczeństwa
- sposób oceny i dokumentowania ryzyka
- opis postępowania związanego z bezpiecznym prowadzeniem ruchu zakładu górniczego, w zakresie:
- bieżącego przeprowadzania analiz i badań niezbędnych dla bezpiecznego prowadzenia ruchu zakładu górniczego
- projektowania, wykonywania, wyposażania i przekazywania do użytkowania nowych miejsc i stanowisk pracy
- zmiany, rozbudowy i przebudowy miejsc i stanowisk pracy, powodujących zmianę warunków pracy
- ochrony przed zagrożeniami występującymi w zakładzie górniczym
- przeglądów maszyn i urządzeń dla utrzymywania ich w stanie sprawności
- zatrudniania i koordynacji prac wykonywanych przez inne podmioty gospodarcze
- obiegu dokumentów pokontrolnych organów nadzoru zewnętrznego
- opis postępowania związanego z bezpieczeństwem zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego, w zakresie:
-identyfikacji i monitorowania zagrożeń
- oceny i dokumentowania ryzyka dla miejsc i stanowisk pracy, wykonywanych w oparciu o ogólne wytyczne dla oceny ryzyka zawodowego
- opracowania instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy
- konsultowania i udziału pracowników w sprawach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym przy opracowywaniu instrukcji
- informowania pracowników o ryzyku i sposobach zapobiegania zagrożeniom.
- przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników
- szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
- badań przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy
- opis postępowania w sytuacjach awaryjnych dotyczących:
- sposobów ewakuacji i zapewnienia środków ratunkowych
- organizacji ratownictwa i pierwszej pomocy medycznej
- zapewnienia łączności, systemów ostrzegawczych i alarmowych
Do sporządzania dokumentu bezpieczeństwa mogą być wykorzystane posiadane przez przedsiębiorcę dokumenty i opracowania.
Środki represyjne przewidziane w ustawie P gig
Kary aresztu lub grzywny.
Zagrożenia naturalne w zakładach
Wstrząs górotworu - rozumie się przez to wyładowanie energii nagromadzonej w górotworze, objawiające się drganiem górotworu i zjawiskami akustycznymi, niepowodujące pogorszenia funkcjonalności wyrobisk i bezpieczeństwa ich użytkowania
Zjawisko odprężenia w wyrobisku - rozumie się przez to zjawisko dynamiczne spowodowane wstrząsem górotworu, w wyniku którego wyrobisko lub jego odcinek uległo uszkodzeniu, niepowodującemu jednak utraty jego funkcjonalności lub bezpieczeństwa jego użytkowania
Tąpnięcie - rozumie się przez to zjawisko dynamiczne spowodowane wstrząsem górotworu, w wyniku którego wyrobisko lub jego odcinek uległo gwałtownemu zniszczeniu lub uszkodzeniu, w następstwie czego nastąpiła całkowita albo częściowa utrata jego funkcjonalności lub bezpieczeństwa jego użytkowania
Zagrożenie tąpaniami - rozumie się przez to możliwość wystąpienia tąpnięcia w rezultacie niekorzystnych warunków górniczo-geologicznych w wyrobisku lub w jego otoczeniu
Skłonności górotworu i skał do tąpań - rozumie się przez to zdolność do kumulowania energii w górotworze lub skałach i nagłego jej wyzwolenia w momencie zmiany lub zniszczenia ich struktury
Odprężenie partii złoża (pokładu) - rozumie się przez to dokonanie takich zabiegów technicznych w tej partii złoża (pokładu) lub jego sąsiedztwie w szczególności eksploatację sąsiednich pokladów lub wykonanie strzelań powodujących destrukcję górotworum których skutkiem jest pozbawienie tej partii złoża (pokładu) zdolności do kumulowania energii lub obniżenia tej zdolności
Metanonośność - rozumie się to objętościową ilość metanu pochodzenia naturalnego, zawartą w jednostce wagowej w głębi calizny węglowej
Zagrożenie wyrzutami gazów i skal - rozumie się przez to naturalną skłonność do występowania zjawisk gazogeodynamicznych w postaci wyrzutu gazów i skał lub nagłego wypływy gazów z górotworu do wyrobiska
Wyrzut gazów i skał - rozumie się przez to dynamiczne przemieszczenie rozkruszonych skał lub węgla z calizny do wyrobisk przez energię gazów wydzielonych z górotworu w wyniku działania czynników geologiczno-górniczych, które mogą spowodować efekty akustyczne, podmuch powietrza, uszkodzenie obudowy i urządzeń, powstanie kawerny powyrzutowej, zaburzenie w przewietrzaniu wyrobisk, powstanie wybuchowego nagromadzenia metanu lub atmosfery niezdatnej do oddychania
Nagły wypływ gazów - rozumie się przez to przebiegające w krótkim czasie intensywne wydzielania się gazów z górotworu, które może spowodować w wyrobisku wybuchowe nagromadzenie metanu lub atmosfery niezdatnej do oddychania, niezwiązane ze skutkami zawału, tąpnięcia i odgazowania urobionych skał albo węgla lub z zaburzeniami w przewietrzaniu wyrobiska
Objawy wskazujące na zwiększenie zagrożenia wyrzutami gazów i skał:
- zwiększone ilości zwiercin, wydmuchy zwiercin i gazów, zakleszczanie lub wypychanie wiertła w czasie wiercenia otworów
- odpryskiwanie węgla z ociosów i czoła przodku oraz trzaski w głębi calizny
- zwiększone wydzielanie gazów po robotach strzałowych
- zwiększenie ilości urobku i jego rozrzucenie na większą odległość od przodka przy tej samej technologii wykonywania robót strzałowych
- zmniejszenie zwięzłości i zmiany struktury węgla w czasie prowadzenia wyrobiska
Pokład węgla zagrożony wybuchem pyłu węglowego - rozumie się przez to pokład węgla w którym stwierdzono zawartość części lotnych większą niż 10% w bezwodnej i bezpopiołowej substancji węglowej
Pokład węgla niezagrożony wybuchem pyłu węglowego - rozumie się przez to pokład węgla w którym stwierdzono zawartość części lotnych mniejszą lub równą 10% w bezwodnej i bezpopiołowej substancji węglowej
Pył kopalniany - rozumie się przez to pyl powstały podczas robot górniczych oraz w trakcie przeróbki, wraz dodatkiem substancji zabezpieczającej przed wybuchem
Pyl węglowy bezpieczny - rozumie się przez to pył węglowy pochodzący z pokładu węgla niezagrożonego wybuchem pyłu węglowego
Pył węglowy niebezpieczny - rozumie się przez to pył węglowy pochodzący z pokładu węgla zagrożonego wybuchem pyłu węglowego
Pył kopalniany zabezpieczony - rozumie się przez to pył kopalniany zawierający:
Co najmniej 70% części niepalnych stałych w polach niemetalowych
Co najmniej 80% części niepalnych stałych w polach metanowych
Wodę przemijającą uniemożliwiającą przenoszenie wybuchu pyłu węglowego i całkowicie pozbawiającą ten pyl kopalniany lotności
Wyrobisko niezagrożone wybuchem pyłu węglowego - rozumie się przez to wyrobisko, w którym:
Nie występuje niebezpieczny pył węglowy lub
Pył kopalniany zawiera co najmniej 80% części niepalnych stałych pochodzenia naturalnego, ilość niebezpiecznego pyłu węglowego jest mniejsza niż 10 g/m3 wyrobiska a intensywność osiadania pyłu jest mniejsza niż 0,15 g/m2 na dobę lub
Pył kopalniany zawiera co najmniej 50% wody przemijającej, lub
Pył kopalniany zawiera co najmniej 80% części niepalnych stałych, a zawartość wody przemijającej w tym pyle wynosi co najmniej 30%,
A wyrobiska sąsiednie, mające z nimi połączenie, są wyrobiskami niezagrożonymi wybuchem pyłu węglowego lub zostały zaliczone do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego.
Pole pożarowe - rozumie się przez to podziemną część zakładu górniczego objętą pożarem, odizolowaną od pozostałych części zakładu górniczego tamami pożarowymi
Zagrożenie wodne - rozumie się przez to możliwość wdarcia lub niekontrolowanego dopływu wody, solanki, ługów albo wody z luźny materiałem, do wyrobisk, stwarzającą niebezpieczeństwo dla ruchu zakładu górniczego lub jego pracowników
Zagrożenie erupcyjne - rozumie się przez to możliwość wystąpienia zagrożenia wywołanego erupcją wiertniczą jako przypływ płynu złożowego do otworu wiertniczego spowodowany naruszeniem równowagi między ciśnieniem złożowym a ciśnieniem dennym
Pył wdychany - rozumie się przez to udział masowy wszystkich cząstek zawieszonych, wdychanych lub wziewanych przez nos i usta
Pył respirabilny - rozumie się przez to zbiór cząstek przechodzących przez selektor wstępny o charakterystyce przepuszczalności według wymiarów cząstek opisanej logarytmino-normalną funkcją prawdopodobieństwa ze średnią wartością średnicy aerodynamicznej 3,5±0,3 μm i z geometrycznym odchyleniem standardowym 1,5±0,1
ZAGROŻENIE TĄPANIAMI ustala się trzy stopnie zagrożenia tąpaniami w podziemnych zakładach górniczych
Do pierwszego stopnia zagrożenia tąpaniami zalicza się pokłady lub ich części zalegające w górotworze skłonnym do tąpań, w których:
Dokonano odprężenia:
Przez wybranie pokładu odprężającego z zawałem stropu w odległości nie większej niż 50 m pod pokładem odprężanym lub 20 m nad tym pokładem
Przez wybranie pokładu odprężającego z podsadzką hydrauliczną w odległości nie większej niż 30m pod pokładem odprężanym lub 15 nad tym pokładem
W przypadku grubego pokładu - przez czyste wybranie warstwy tego pokładu
Nie zachowując parametrów określonych w lit a)-c), ale wyniki badań i opinia rzeczoznawcy uzasadniają takie zaliczenie w związku z występującymi warunkami geologiczno-górniczymy oraz własnościami geomechanicznymi pokładu i skał otaczających
- a po odprężeniu tąpnięcia nie występują,
Nie dokonano odprężenia, ale wyniki badań i opinia rzeczoznawcy uzasadniają takie zaliczenie w związku z występującymi warunkami geologiczno-górniczymi oraz własnościami geomechanicznymi pokładu i skał otaczających
Do drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami zalicza się pokłady lub ich części zalegające w górotworze skłonnym do tąpań , w którym nie dokonano odprężenia przez wybranie pokładu sąsiedniego, ale wyniki badań i opinia rzeczoznawcy uzasadniają takie zaliczenie w związku z występującymi warunkami geologiczno-górniczymi oraz własnościami geomechanicznymi pokładu i skał otaczających.
Do trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami zalicza się pokłady lub ich części zalegające w górotworze skłonnym da tąpań, w których nie dokonano odprężenia przez wybranie pokładu sąsiedniego lub wystąpiło tąpnięcie, pomimo dokonanego wcześniej odprężenia.
ZAGROŻENIE METANOWE - ustala się cztery kategorie zagrożenia metanowego w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny.
Udostępnione pokłady lub ich części zalicza się do:
Pierwszej kategorii zagrożenia metanowego, jeżeli stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w ilości od 0,1 do 2,5 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową,
Drugiej kategorii zagrożenia metanowego, jeżeli stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w ilości powyżej 2,5 m3/Mg, lecz nie większej niż 4,5 m3Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową,
Trzeciej kategorii zagrożenia metanowego, jeżeli stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w ilości powyżej 4,5 m3/Mg lecz nie większej niż 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową,
Czwartej kategorii zagrożenia metanowego, jeżeli stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w ilości powyżej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową, lub wystąpił nagły wypływ metanu albo wyrzut metanu i skał.
Wyrobiska w polach metanowych w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny zalicza się do wyrobisk:
Niezagrożonych wybuchem metanu, stanowiących wyrobiska ze stopniem „a” niebezpieczeństwa wybuchu metanu, jeżeli nagromadzenie metanu w powietrzu powyżej 0,5% jest wykluczone
Ze stopniem „b” niebezpieczeństwa wybuchu metanu, jeżeli w normalnych warunkach przewietrzania nagromadzenie metanu w powietrzu powyżej 1% jest wykluczone,
Ze stopniem „c” niebezpieczeństwa wybuchu metanu, jeżeli nawet w normalnych warunkach przewietrzania nagromadzenie metanu w powietrzu może przekroczyć 1%/
ZAGROŻENIE WYRZUTAMI GAZÓW I SKAŁ - ustala się dwie kategorie zagrożenia wyrzutami metanu i skał w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny:
Skłonne do występowania wyrzutów metanu i skał
Do kategorii skłonnych do występowania wyrzutów metanu i skał zalicza się pokłady węgla kamiennego lub ich części, w których:
Metanonośność wynosi powyżej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową, a zwięzłość węgla jest mniejsza niż 0,3 lub
Metanonośność wynosi powyżej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową, a zwięzłość węgla wynosi co najmniej 0,3, ale intensywność desorpcji metanu jest większa niż 1,2 kPa
Zagrożone wyrzutami metanu i skał
Do kategorii zagrożonych wyrzutami metanu i skał zalicza się pokłady węgla kamiennego lub ich części, w których:
Wystąpił wyrzut metanu i skał lub
Wystąpił nagły wypływ metanu, lub
Stwierdzono występowanie innych, wymienionych w §2 pkt 15, objawów wskazujących na wzrost zagrożenia wyrzutami metanu i skał
Do kategorii zagrożonych wyrzutami metanu i skał zalicza się również pokłady węgla kamiennego lub ich części, skłonne do występowania wyrzutów metanu i skał, w których stwierdzono intensywność desorpcji metanu większą niż 1,2 kPa, oraz wystąpiły objawy, o których mowa w §2 pkt 15.
Ustala się dwie kategorie zagrożenia wyrzutami i skał
Do pierwszej zalicza się pokładu lub ich części, w których nie wystąpiły wyrzuty gazów i skał
Do drugiej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicza się pokłady lub ich części w których wystąpiły wyrzuty gazów i skał. Pokłady lub i części w których nie wystąpiły wyrzuty gazów i skał, ale istnieją objawy określone w §2 pkt 15.
Wyrobiska korytarzowe drążone w pokładach węgla lub ich części, które zostały uznane za zagrożone wyrzutami gazów i skał, oraz wyrobiska kamienne, mające na celu udostępnienie takich pokładów, powinny być zaliczone do odpowiedniego stopnia zagrożenia wyrzutami gazów i skał. Ustala się dwa stopnie zagrożenia wyrobisk wyrzutami gazów i skał:
Do pierwszego stopnia zagrożenia wyrobisk wyrzutami gazów i skał zalicza się wyrobiska prowadzone w pokładach lub ich częściach zaliczonych do pierwszej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skal.
Do drugiego stopnia zagrożenia wyrzutami gazów i skal zalicza się:
Wyrobiska prowadzone w częściach pokładu zaliczonych do drugiej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał
Wyrobiska lub ich części drążone w pokładach lub ich częściach zaliczonych do pierwszej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał, jeżeli występują w niech, zwiększające to zagrożenie: wpływ krawędzi eksploatacyjnych, zaburzenia geologiczne, otwieranie wyrobiskiem kamiennym pokładów i warstw węgla zagrożonych wyrzutami gazów i skal
Wyrobiska zaliczone do pierwszego stopnia zagrożenia wyrzutami i skal prowadzone na ich początkowym, dwudziestometrowym odcinku drążenia
ZAGROŻENIE WYBUCHEM PYŁU WĘGLOWEGO -
Miejscami możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego są w szczególności:
Miejsca wykonywania robót strzałowych w wyrobiskach zagrożonych wybuchem pyłu węglowego
Miejsca urabiania węgla
Miejsca stwierdzonych nagromadzeń metanu w ilości co najmniej 1,5%
Miejsca nagromadzenia pyłu węglowego niebezpiecznego w ilości co najmniej 500 g/m3 wyrobiska w pyle kopalnianym niezabezpieczonym na długości większej niż 30 m, w wyrobisku, gdzie eksploatowane są maszyny lub urządzenia elektryczne,
Pola pożarowe
Zbiorniki węgla
Składy materiałów wybuchowych
Strefy szczególnego zagrożenia tąpaniami w pokładach drugiej, trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego
Wyrobiska o nachyleniu większym niż 10o z transportem linowym, kołowym lub kolejkami, w których zainstalowane są kable lub przewody elektryczne.
Ustala się dwie klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego:
pokładów węgla lub ich części
wyrobisk lub ich części w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny oraz wyrobisk podziemnych lub ich części w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających węgiel brunatny.
2. Do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się pokłady węgla lub ich części, wraz z wyrobiskami drążonymi w tych pokładach lub częściach w których występuje pył węglowy zabezpieczony w sposób naturalny.
3. Do klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się pokłady węgla lub ich części, wraz z wyrobiskami drążonymi w tych pokładach lub częściach które nie spełniają wymagań zawartych w ust. 2.
4. Do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu zalicza się wyrobiska lub ich części, w których występuje pył węglowy zabezpieczony w sposób naturalny lub nie ma odcinków z pyłem kopalnianym niezabezpieczonym w sposób naturalny, dłuższych niż 30 m, przy czym odległość miedzy tymi odcinkami nie może być mniejsza niż 100 m.
5. Do klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się wyrobiska lub ich części, które nie spełniają wymagań zawartych w ust.
ZAGROŻENIE WODNE ustala się trzy stopnie zagrożenia wodnego w podziemnych zakładach górniczych, z zastrzeżeniem §30
Pierwszego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich części, jeżeli:
Zbiorniki i cieki wodne na powierzchni są izolowane warstwą skał nieprzepuszczalnych od części górotworu w obrębie której wykonano lub planuje się wykonanie wyrobisk, lub
Poziomy wodonośne są izolowane od istniejących oraz projektowanych wyrobisk warstwą skal o wystarczającej miąższości i ciągłości lub z poziomów wodonośnych odprowadzono zasoby statyczne wód, a dopływ z zasobów dynamicznych ma stałe natężenie umożliwiające bieżące odwadnianie wyrobisk lub
Zbiorniki wodne w nieczynnych wyrobiskach są izolowane od istniejących oraz projektowanych wyrobisk warstwą skał o wystarczającej miąższości i ciągłości lub zostały odwodnione
Do drugiego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich części, jeżeli:
Zbiorniki i cieki wodne na powierzchni oaz podziemne zbiorniki wodne mogą w sposób pośredni w szczególności przez infiltrację lub przeciekanie, spowodować zawodnienie wyrobisk lub
W stropie lub spągu złoża albo części górotworu, w której są wykonywane lub przewidziane do drążenia wyrobiska, istnieje poziom wodonośny typu porowego, nie oddzielony wystarczającą pod względem miąższości i ciągłą warstwą izolującą od złoża albo wyrobisk, lub
Występują uskoki wodonośne rozpoznane pod względem zawodnienia i lokalizacji, lub
Występują otwory wiertnicze nie zlikwidowane prawidłowo albo nie ma danych o sposobie ich likwidacji, jeżeli otwory te stwarzają możliwość przepływy wód z powierzchniowych lub podziemnych zbiorników wodnych oraz poziomów wodonośnych
Do trzeciego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich części, jeżeli:
Zbiorniki lub cieki wodne na powierzchni stwarzają możliwość bezpośredniego wdarcia się wody do wyrobisk lub
W stropie lub spągu złoża albo części górotworu, w której są wykonywane lub przewidywane do drążenia wyrobiska, istnieje poziom wodonośny typu szczelinowego lub szczelinowo-kawernistego, nie oddzielony wystarczającą pod względem miąższości i ciągłą warstwą izolującą od złoża albo wyrobisk, lub
W części górotworu, w której wykonano lub planuje się wykonanie wyrobisk, albo w ich bezpośrednim sąsiedztwie występują zbiorniki wodne zawierające wodę pod ciśnieniem w stosunku do spągu tych wyrobisk, lub
Występują uskoki wodonośne o niedostatecznie rozpoznanym zawodnieniu bądź lokalizacji, lub
Istnieje możliwość wdarcia się wody lub wody z luźnym materiałem z inych źródeł niż określone w pkt 1-4 (powyższe)
ZAGROŻENIE RADIACYJNE NATURALNYMI SUBSTANCJAMI PROMIENIOTWÓRCZYMI W PODZIEMNYCH ZAKŁADACH GORNICZYCH ustala się dwie klasy wyrobisk zagrożonych radiacyjnie naturalnymi substancjami promieniotwórczymi w podziemnych zakładach górniczych:
Wyrobiska klasy A, do których zalicza się wyrobiska zlokalizowane na terenach kontrolowanych w rozumieniu przepisów prawa atomowego,
Wyrobiska klasy B, do których zalicza się wyrobiska zlokalizowane na terenach kontrolowanych w rozumieniu przepisów prawa atomowego.
ZAGROŻENIE DZIAŁANIEM PYŁÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W PODZIEMNYCH ZAKLADACH GÓRNICZYCH ustala się trzy kategorie zagrożenia działaniem …:
Do kategorii A zagrożenia pyłami szkodliwymi dla zdrowia zalicza się stanowiska pracy w wyrobiskach, gdzie występują stężenia pyłu o wartościach wymagających stosowania sprzętu filtrującego ochrony układu oddechowego 1 klasy ochronnej ustalonej według Polskiej Normy,
Do kategorii B zagrożenia pyłami szkodliwymi dla zdrowia zalicza się stanowiska pracy w wyrobiskach, gdzie występują stężenia pyłu o wartościach wymagających stosowania sprzęty filtrującego ochrony układu oddechowego 2 lub 3 klasy ochronnej, ustalonej według Polskiej Normy
Do kategorii C zagrożenia pyłami szkodliwymi dla zdrowia zalicza się stanowiska pracy w wyrobiskach, gdzie stosowny filtrujący sprzęt ochronny układu oddechowego 1, 2 lub 3 klasy ochronnej, ustalonej według Polskiej Normy, nie zapewnia skutecznej ochrony pracowników.
Warunki dopuszczenia pracownika do pracy w ruchu zakładu górniczego.
- posiada wymagane kwalifikacje lub potrzebne umiejętności do wykonywania pracy,
- odbył aktualne przeszkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- posiada dostateczną znajomość przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
- w wyniku badań lekarskich oraz innych wymaganych badań został uznany za zdolnego do wykonywania określonej pracy.
Instrukcja bezpiecznego wykonywania pracy\
Instrukcje powinny określać w szczególności:
Sposoby bezpiecznego wykonywania pracy
Zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych z uwzględnieniem zagrożeń występujących przy wykonywaniu poszczególnych prac
Zasady ochrony przed zagrożeniami, o których mowa w pkt 2
Instrukcje, powinny zawierać informacje o stosowaniu sprzętu ratowniczego i działaniach, które powinny być podjęte w przypadku zagrożenia
Postępowanie powypadkowe
W przypadku gdy pracownik ulegnie wypadkowi przy pracy lub zachoruje, osoba znajdująca się w pobliżu pracownika natychmiast powiadamia najbliższą osobę dozoru ruchu, przodowego lub strzałowego; osoby te niezwłocznie udzielają pierwszej pomocy i organizują pomoc medyczną, a w razie potrzeby specjalistyczny transport sanitarny.
Tryb i zasady zgłaszania wypadków w zakładzie górniczym
Dopuszczenie maszyn i urządzenia do ruchu zakładu górniczego
Podstawowe obiekty budowlane zakładu górniczego.
1) budynki maszyn wyciągowych,
2) budynki nadszybia,
3) budynki lampiarni,
4) obiekty i urządzenia przeróbcze,
5) budynki stacji odmetanowania wraz z główną siecią rurociągów,
6) obiekty stacji wentylatorów głównych,
7) szybowe wieże wyciągowe,
8) budynki głównych stacji sprężarek powietrza wraz z rurociągami,
9) budynki centralnych stacji klimatyzacyjnych,
10) budynki stacji elektroenergetycznych oraz główne urządzenia i sieci rozdzielcze wysokiego i średniego napięcia,
11) urządzenia i instalacje głównego odwadniania,
12) wolno stojące budynki centrali telefonicznych i dyspozytorni,
13) przeciwpożarowe zbiorniki,
14) mosty i estakady technologiczne,
15) obiekty podsadzkowe,
16) obiekty placów składowych urobku.
Podstawowe obowiązki osoby kierownictwa i dozoru ruchu
Osoba kierownictwa i dozoru ruchu powinna przestrzegać ustalonego dla niej i zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego zakresu czynności, określającego jej obowiązki, uprawnienia i zakres odpowiedzialności.
Osoby kierownictwa i dozoru ruchu oraz inne osoby kierujące zespołami pracowników powinny:
1) organizować i prowadzić pracę, w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracowników, zakładu górniczego i środowiska,
2) informować podległych im pracowników o przepisach i zasadach bezpiecznego wykonywania pracy.
Stosowanie prawa budowlanego w ruchu zakładu górniczego
Ryzyko zawodowe
jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń, powiązanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienie u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.
Fundusz likwidacji zakładu górniczego
Przedsiębiorca, który uzyskał koncesję na działalność tworzy fundusz likwidacji zakładu górniczego, zwany dalej „funduszem”, oraz gromadzi na nim środki. Przedsiębiorca może utworzyć wspólny fundusz dla więcej niż jednego zakładu górniczego.
Podstawowe obowiązki przedsiębiorcy górniczego w przypadku likwidacji zakładu górniczego
zabezpieczyć lub zlikwidować wyrobiska górnicze
oraz urządzenia, instalacje i obiekty zakładu górniczego;
zabezpieczyć niewykorzystaną część złoża kopaliny;
zabezpieczyć sąsiednie złoża kopalin;
przedsięwziąć niezbędne środki chroniące wyrobiska
sąsiednich zakładów górniczych;
przedsięwziąć niezbędne środki w celu ochrony
środowiska oraz rekultywacji gruntów po działalności
górniczej.
Obowiązki przedsiębiorcy w zakresie ratownictwa górniczego
Posiadać własne służby ratownictwa górniczego albo powierzyć realizację tego obowiązku w całości lub w części podmiotom zawodowo trudniącym się ratownictwem górniczym
Posiadać plan ratownictwa
Zapewnić stałą możliwość udziału w akcji ratowniczej zawodowych specjalistycznych służb podmiotu zawodowo trudniącego się ratownictwem górniczym, w sposób określony w umowie, o której mowa w ust. 15
Plan ratownictwa
Plan ratownictwa górniczego sporządza się dla każdego zakładu górniczego
Plan ratownictwa górniczego określa sposób wykonania obowiązków w zakresie ratownictwa w szczególności:
Organizowania obowiązków w zakresie ratownictwa górniczego i służb pogotowia w zakładzie górniczym
Zapewnić stałą możliwość udziału w akcji ratowniczej zawodowych specjalistycznych służb podmiotu zawodowo trudniącego się ratownictwem górniczym, w sposób określony w umowie, o której mowa w ust. 15
Niezbędne wyposażenie w sprzęt ratowniczy
Sposób prowadzenia akcji ratowniczej
Plan ratownictwa górniczego oraz zmiany w tym planie zatwierdza kierownik ruchu zakładu górniczego
Plan ten na bieżąco aktualizuje się w zakresie ustalonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
Warunki dopuszczenia do pracy w ruchu zakładu górniczego podmiotów wykonujących w zakresie swej działalności powierzone im czynności w ruchu zakładu górniczego.