1.CZYNNIKI DECYDUJĄCE O ROZWOJU TURYSTYKI W ŚWIECIE I W POLSCE:
Ekonomiczne - rozwój światowej gospodarki, występowanie wyraźnego podziału na kraje bogate wysoko rozwinięte i ubogie kraje rozwijające się, oraz w obrocie finansowym: wymienialność waluty.
Społeczne - ilość dochodów przeznaczonych na wypoczynek, ilość dni urlopu, czas dotarcia do miejsca wypoczynku, chęć poznawania nowych miejsc. Polityczne - Stabilna polityka międzynarodowa, społeczna, lokalna, brak napięć społecznych, etnicznych, religijnych sprzyja turystyce. Zrównoważona i bezkonfliktowa polityka państw sprawia to ze takie kraje są chętniej odwiedzanie przez turystów niż państwa w których toczą się jakieś konflikty. Techniczne - rozwój transportu, technologii informatycznych, itp.
Demograficzne - w strukturze demograficznej zwiększa się udział ludzi starszych którzy na emeryturze zaczynają intensywnie podróżować, jak również nasileniu ulega zjawisko zatrudniania w krajach wysoko rozwiniętych pracowników zagranicznych doprowadza to do zwiększania się migracji do krajów wysoko rozwiniętych i turystyki tzw. rodzinnej (odwiedziny).
2.POJEMNOŚĆ I CHŁONNOŚĆ TURYSTYCZNA.
POJEMNOŚĆ TURYSTYCZNA regionu to optymalna liczba osób, która może jednocześnie przebywać na danym obszarze wykorzystując daną bazę, w warunkach prawidłowego zaspokojenia ich potrzeb, nie powodując negatywnych skutków w środowisku przyrodniczym. CHŁONNOŚĆ TURYSTYCZNA terenu czyli maksymalna liczba osób (uczestników turystyki) , która może przebywać na jednym terenie bez dewastacji środowiska.
3.WSKAŹNIKI I METODY WYKORZYSTYWANE DO OCENY RUCHU TURYSTYCZNEGO.
Metodami badania ruchu turystycznego są: INFORMACJE WTÓRNE (roczniki statystyczne, mapy, rejestry, spisy); INFORMACJE PIERWOTNE ( badania, obserwacje, wywiady ); ANALIZY OPUBLIKOWANYCH PRZEWODNIKÓW.
Wskaźniki rozwoju ruchu turystycznego:
*Bartne'a i Deyecta T=100 N/L (liczba turystycznych miejsc noclegowych/ liczba ludności)
*Schneidera Ts=100 T/L (liczba turystów/liczba ludności)
*Charvata T= 100 No/L (liczba osobo-noclegów/ liczba ludności)
*inne: liczba turystów x100\liczba stałych mieszkańców;
liczba osobo-noclegów\liczba miejsc noclegowych
*Wskaźniki rozwoju bazy noclegowej: liczba turystów / liczba miejsc noclegowych
*Wskaźniki rozwoju bazy gastronomicznej:
l. turystów + liczba l. miejscowej / l.miejsc konsumpcyjnych
4.RODZAJE TURYSTYKI I ICH CHARAKTERYSTYKA.
KRAJOZNAWCZA - krajoznawstwo to środek realizacji pozaekonomicznych funkcji współczesnej turystyki, ruch społeczny dążący do zbierania i popularyzowania wiadomości historycznych, geograficznych, etnograficznych o kraju i regionie poprzez urządzanie wycieczki. Funkcje: WYCHOWAWCZE, KSZTAŁCENIOWE, TECHNICZNO - INSTRUMENTALNE.
KWALIFIKOWANA - wymaga przygotowania pod względem fizycznym i psychicznym, np. piesza, wodna, narciarska, motorowa, speleologiczna, rowerowa, morska itd.
ZDROWOTNA - świadome i dobrowolne regulowanie oraz odnawianie sił. Odbywa się w sanatoriach. Rodzaje: turystyka uzdrowiskowa, medyczna, spa i weelpiece.
MOTYWACYJNA - stymulująca rozwój w latach 70 - 80. Stanowi dla pracownika firmy formę nagrody. Odbywa się do bardziej atrakcyjnych miejscowości lub krajów.
BIZNESOWA - Turystyka bardzo dochodowa. W Szwajcarii w całokształcie turystycznym kształtuje się od 40 do 60%.
KONGRESOWA - kongresy naukowe, polityczne, zawodowe. Jest najbardziej dochodowa. W Europie najwięcej kongresów jest organizowane w Paryżu i Budapeszcie.
MORSKA - między portowa, kombinowana ( mieszane środki transportu ). W Polsce rozwija się tylko w kilku miastach. Rodzaje: rejsy szkolne, między portowe, kombinowane, in clusive, turystyka morska lecznicza. Obejmuje podróże i wypoczynek narodowy i międzynarodowy.
ETNICZNA - zjawisko DIASPORY (rozproszenia ludności na obczyźnie w wyniku emigracji, nie wymuszona, ma własne zwyczaje i kulturę. )
POLONIJNA - poza granicami Polski jest ok. 15 mln Polaków, odmiana turystyki etnicznej.
SOCJALNA - płatne urlopy, wakacje, finansowanie wypoczynku ubogim i młodzieży
ALTERNATYWNA - wycieczki do parków, muzeów, w góry w celu zwiedzania i poznawania
RELIGIJNO - PIELGRZYMKOWA - to wyjazdy do miejsc religijnych połączone ze zwiedzaniem. W Polsce najbardziej popularna jest Częstochowa, a na świecie Watykan, Lurt, Gwadelumpe i Fatima.
KULTURALNA; WEEKENDOWA - indywidualna lub zagraniczna
AGROTURYSTYCZNA - forma turystyki wiejskiej, ściśle związana z gospodarstwem rolnymRYS 5.HISTORYCZNY ROZWOJU TURYSTYKI W POLSCE. można podzielić na pięć okresów:
I. prekursorski (wczesnohistoryczny) do roku 1873 - głównymi celami podróży były obiekty religijne, a także uzdrowiska. Następnie nastąpił rozwój wyjazdów do kąpielisk nadmorskich. Rok 1643 to data powstania pierwszego przewodnika po Warszawie. Duży wpływ na rozwój podróży miały polskie królowe: Bona zwiększyła zainteresowanie Włochami i wyjazdami do tego kraju, natomiast Królowa Marysieńka, która musiała często wyjechać do uzdrowisk.
II. początkowy w latach 1873 - 1918 - w tym okresie powstało Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie, w 1919 roku przemianowane na Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. Zajmowali się organizacją szlaków, schronisk i spisów zabytków na terenie polskich gór. W XX wieku rozwój następował także dzięki kolei - szybciej i wygodniej można było dostać się do tak atrakcyjnych turystycznie miejsc jak Zakopane, Karpacz czy Krynica. Rozwijają się nadmorskie uzdrowiska, np. Świnoujście.
III. wzrostu w latach 1918 - 1939 - Rośnie liczba wyjazdów do uzdrowisk i letnisk, głównie w Karpatach, regionie krakowskim i miejscowościach podwarszawskich . Popularne stają się wycieczki poznawcze po kraju, mecenat nad turystyką przejmuje państwo. Organizowane są imprezy turystyczno-kulturalne jak Dni Morza czy Święto Gór. Popularne stają się również wyjazdy zagraniczne.
IV. turystyki gospodarki centralnie planowanej w latach 1945 - 1989 - kres Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zablokował przede wszystkim możliwość podróży międzynarodowych, chyba, że były to wyjazdy do krajów bloku wschodniego (popularne były wczasy w Bułgarii czy na Krymie). Częstsze staje się wczasy pracownicze (w 1949 powstał Fundusz Wczasów Pracowniczych). Zaczęły powstawać organizacje turystyczne i krajoznawcze, takie jak PTTK (Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze).
V. turystyki masowej po roku 1989 - Po upadku komunizmu turystyka w Polsce przybrała więcej cech turystyki masowej. Dzięki wprowadzeniu gospodarki rynkowej możliwe stały się także podróże zagraniczne.
6.CZYNNIKI DECYDUJĄCE O WALORACH WYPOCZYNKOWYCH W POLSCE ORAZ ICH OPIS.
1) Dostęp do morza, dobrze rozwinięty i rozwijający się wciąż przemysł turystyczny w okolicach wybrzeża Morza Bałtyckiego; 2) istnienie parków narodowych, krajobrazowych, które podwyższają walory wypoczynkowe w przeróżnych częściach kraju; 3) baza hotelowa rozwijająca się nie tylko w znanych miejscowościach turystycznych i dużych miastach, ale również w małych (często malowniczych) miejscowościach, 4) atrakcyjność turystyczna niektórych polskich miast (Kraków, Wrocław, Poznań, Toruń) i aktywność dużej części samorządów małych miast i gmin w tym zakresie (np.: tworzenie szlaków turystycznych, ścieżek rowerowych przez samorządy małych gmin, które chcą w ten sposób zachęcić do wypoczynku w ich mieście); 5) dostęp do pasm górskich i intensywnie rozwijającego się tam przemysłu turystycznego (powstają kolejne wyciągi narciarskie, hotele); 6) korzystne warunki bioklimatyczne oraz tzw. walory lecznicze (wody lecznicze, peloidy, gazy lecznicze).
7.REJONY BIOKLIMATYCZNE NA TERENIE KRAJU I ICH CHARAKTERYSTYKA.
Warunki bioklimatyczne regionu nizinnego: Podstawą klasyfikacji klimatu nizinnego jest wzniesienie terenu w granicach do 300 m n.p.m. Z tego faktu wynikają już pewne konsekwencje klimatyczne, a mianowicie, że ciśnienie powietrza oraz temperatura powietrza na terenach nizinnych są zwykle wyższe w stosunku do wartości reprezentatywnych dla danego regionu geograficznego (szerokości geograficznej). Jest rzeczą oczywistą, że klimat nizinny w strefie równikowej będzie różnił się wartościami czynników meteorologicznych od klimatu nizinnego strefy umiarkowanej czy polarnej. 
Klimat nizinny, jako typowy dla przeważającego obszaru Polski. Przyjmowany jest najczęściej jako punkt odniesienia w porównawczej charakterystyce regionów bioklimatycznych naszego kraju. Jest to także klimat, w którym żyje i do którego zaadaptowała się przeważająca część ludności naszego kraju (około 90% terenu Polski to niziny). Również z tego względu warunki bioklimatyczne regionu nizinnego Polski ocenia się jako stosunkowo słabiej bodźcowe. Oznacza to, że zmiana miejsca pobytu w obrębie nizinnego regionu klimatycznego nie pociąga za sobą konieczności aklimatyzacji organizmu do nowych warunków. Klimat nizinno-leśny stanowi łagodniejszą formę klimatu nizinnego. Cechuje się mniejszym natężeniem i bardziej wyrównanym przebiegiem bodźców klimatycznych. Jest to wynikiem wpływu rozleglejszych zespołów zieleni na zmniejszenie amplitud dobowych i rocznych temperatury powietrza, na wyższą i bardziej wyrównaną w swym przebiegu wilgotność powietrza, na osłabienie prędkości wiatru, a także ograniczenie przez zieleń dopływu promieniowania słonecznego. Większe zespoły zieleni przyczyniają się do podniesienia walorów higienicznych powietrza. Zieleń spełnia "rolę filtra", oczyszczając powietrze z pyłów, pochłania też niektóre zanieczyszczenia gazowe. Poza tym nasyca powietrze substancjami aromatycznymi, w skład których wchodzą tzw. fitoncydy, wykazujące działanie bakteriobójcze. Z punktu widzenia klimatologii lekarskiej, klimat nizinny, a zwłaszcza nizinno-leśny, określany jest ogólnie jako stosunkowo słabo bodźcowy - w porównaniu z klimatem górskim czy nadmorskim ze względu na wartości charakteryzujących go czynników meteorologicznych, a także dlatego, że jest klimatem, w którym żyje i do którego zaadoptowana jest zdecydowana większość mieszkańców naszego kraju. Warunki bioklimatyczne regionu górskiego: Specyficzną cechą klimatu górskiego jest obniżanie się ciśnienia powietrza w miarę wzrostu wysokości (8 mmHg na 100 m wzniesienia). Równolegle z obniżającym się w sposób regularny ciśnieniem atmosferycznym maleje proporcjonalnie ciśnienie cząsteczkowe tlenu. Niedobór tlenu w powietrzu, zwiększający się wraz z wysokością, stanowi specyficzną właściwość klimatu górskiego, a zarazem główne kryterium w ocenie jego bodźcowości i podstawę klasyfikacji klimatofizjologicznej. W przystosowanej do naszych warunków geograficznych klasyfikacji wg A. Sabatowskiego wyodrębniamy trzy odmiany klimatu górskiego, a mianowicie: stosunkowo najmniej bodźcowy klimat podgórski (300-500 m n.p.m.) określony też jako śródgórski (zwłaszcza wtedy, gdy chodzi o warunki rozległych kotlin, położonych wśród masywów górskich) klimat górski (500-750 m n.p.m.), stanowiący bardziej bodźcową odmianę, nazywany też średniogórskim. Tereny wzniesione powyżej 750 m n.p.m. zaliczane są w naszych warunkach geograficznych już do typu klimatu wysoko-górskiego. Powietrze w górach jest suche. Mimo stosunkowo dużych opadów, woda nie tyle wsiąka w glebę, ile spływa po zboczach do górskich strumieni. Im wyżej wzniesione są tereny górskie, tym powietrze jest bardziej chłodne i bardziej suche. Położenie hipsometyczne wpływa też na stan higieniczny środowiska atmosferycznego: im wyżej położone są tereny, tym powietrze jest mniej zanieczyszczone. Oznacza to praktycznie, że w terenach górskich zmieniają się z wysokością warunki termiczne odczuwalne i że zwiększają się walory higieniczne środowiska atmosferycznego. Cechą charakterystyczną klimatu górskiego jest stosunkowo duże natężenie promieniowania słonecznego, przenikającego podczas dni pogodnych bez większych strat przez czyste, suche i mniej gęste powietrze górskie. W takim środowisku atmosferycznym zmniejsza się pochłanianie i rozpraszanie promieni słonecznych. Natężenie promieniowania wzrasta z wysokością. Przyrost ten początkowo jest rzędu 2-4% na 100 m wzniesienia, lecz stopniowo maleje, tak że w partiach wysokogórskich szczytów natężenie całkowitego promieniowania słońca wzrasta już tylko w około 1% na 100 m wzniesienia. W górach natężenie promieniowania wzrasta dodatkowo w wyniku dużej ilości promieniowania odbitego od powierzchni śniegu. Właściwości bioklimatyczne regionu nadmorskiego: Właściwości bioklimatyczne Wybrzeża różnią się od właściwości klimatu nizinnego wnętrza kraju. Kształtują się pod modyfikującym wpływem wielkiej powierzchni wodnej. Efektem oddziaływania morza jest zatem zmniejszenie dobowych i rocznych amplitud termicznych na Wybrzeżu. Odzwierciedlają to wartości maksymalne i minimalne temperatury powietrza, określające rozpiętość bodźców klimatycznych na Wybrzeżu w porównaniu z wartościami reprezentatywnymi dla obszarów wewnątrz lądu, reprezentujących klimat o cechach bardziej kontynentalnych. Klimat nadmorski naszych szerokości geograficznych cechuje się jednak - w porównaniu z klimatem nizinnym wnętrza kraju przewagą czynników o charakterze bodźcowym. Nad morzem wzrasta wielkość ochładzająca powietrza (łączny ochładzający wpływ temperatury, wilgotności i ruchu powietrza), głównie w wyniku częstszego występowania wiatru o średniej i dużej prędkości, łącznie z podwyższoną wilgotnością powietrza. Pod wpływem silniejszego wiatru kształtuje się wielkość ochładzająca powietrza, stanowiąca pierwszorzędny czynnik bodźcowy klimatu Wybrzeża. Oddziaływaniu tego czynnika przypisać można korzystny wpływ na termoregulację i hartowanie organizmu człowieka podczas pobytu nad morzem. Bioklimat uzdrowisk: Podstawą terapii uzdrowiskowej jest stosowanie naturalnych czynników leczniczych, do których zalicza się: wody lecznicze, borowinę (balneoterapia), bodźce atmosferyczne (klimatoterapia), walory krajobrazu. Polska, z uwagi na swą budowę geologiczną (utwory trzeciorzędowe), jest zasobna w wody lecznicze. Występują one przeważnie w rejonie Karpat i Sudetów, a także na Niżu Polskim. Są to na ogół solanki, szczawy, wody siarczkowe, radoczynne, termalne.Obecnie status uzdrowiska posiadają 43 miejscowości w Polsce, które mają odpowiednie zasoby i walory środowiska przyrodniczego. Oprócz najstarszych takich jak: Cieplice, Lądek, Szczawno, Jedlina, Duszniki, Kudowa, Swoszowice, Krynica, Iwonicz, status uzdrowiska otrzymały w ostatnich latach: Gołdap, Supraśl, Krasnobród, z uwagi na cenne złoża torfów leczniczych (borowiny). Warunki bioklimatyczne uzdrowisk polskich są bardzo zróżnicowane i zależne nie tylko od regionu w którym się znajdują ale od warunków lokalnych: rzeźby terenu, szaty roślinnej i wysokości nad poziomem morza. Dotyczy to przede wszystkim uzdrowisk leżących w Karpatach i Sudetach. Okres aklimatyzacji trwa tu co najmniej 3 dni. Dobrze czują się też dzieci i ludzie młodzi o sprawnym układzie termoregulacyjnym. Nad morzem okres najkorzystniejszy dla klimatoterapii trwa od czerwca do września. W uzdrowiskach górskich i podgórskich klimatoterapia może trwać cały rok, z tym, że wrzesień i październiku są godne polecenia ze względu na małą zmienność pogody.
Uzdrowiska nizinne położone w regionie bioklimatycznym o klimacie słabo bodźcowym przeznaczone są dla ludzi starszych, często po przebytych tzw., ostrych zdarzeniach kardiologicznych (Konstancin, Ciechocinek, Inowrocław). Tutaj okres aklimatyzacji jest bardzo krótki i trwa 1-3 dni. Okres najkorzystniejszy dla klimatoterapii to miesiące kwiecień - październik. Uzdrowiska położone w regionach: północno-wschodnim i południowo-wschodnim charakteryzują się warunkami umiarkowanie bodźcowymi ze względu na niską temperaturę powietrza w zimie i wysoką w lecie. Okres najkorzystniejszy dla klimatoterapii to miesiące od maja do września. Trzeba dodać, że każda zmiana klimatuzwiązana ze zmianą miejsca pobytu stanowi dla człowieka chorego bodziec i może działać zarówno pobudzająco jak i stresująco. Okres przystosowania (aklimatyzacji) do nowych warunków zależy od kontrastowości klimatu miejsca zamieszkania i klimatu uzdrowiska.
8.WALORY PRZYRODNICZE POLSKI I ICH OPIS + rozmieszczenie i opis osobliwości fauny...
OSOBLIWOŚCI FLORY I FAUNY Obiekty przyrodnicze zaliczone do osobliwości flory i fauny występują w krajobrazie naturalnym. Pełnią rolę naturalną, ekologiczną. Wśród osobliwości przeważają pojedyncze drzewa, uznane za pomniki przyrody. Takich pomników w kraju jest ok. 20tys. W Polsce występują dęby, lipy, czy cisy. Największe skupisko chronionych drzew znajduje się w Puszczy Białowieskiej, np. Dąb Car. W Puszczy Bukowej znajduje się znana Sekwoja. W Polsce znany jest również Dąb Bartek, koło Kielc. Ma ponad 700lat, jego wys. to 27m. W 1966r. w Polsce posadzono drogiego Bartka z okazji 1000lecia Państwa Polskiego. UNESCO utworzyło światowy rezerwat biosfery. Z Polski na liście znalazło się kilka parków narodowych (Słowiński, Białowieski, Pieniński, Bieszczadzki, Kampinoski, Gór Stołowych). Do biosfery zaliczono również kopalnie w Wieliczce i Jezioro Łuknajno. W przypadku Fauny, reprezentantem w PL jest żubr, mamy ich ok. 750. Stawy Mielnickie to największy w Europie środkowej kompleks środkowo-stawowo-leśny dla ptaków. SKAŁKI I GRUPY SKALNE: skały w Sudetach, Karpatach, Jurze Krakowsko - Częstochowskiej. Skały są ukryte pod powierzchnią ziemi, które w procesie erozji zostały odsłonięte. Materiałem budującym skały osadowo - piaskowe w Sudetach i Karpatach, a wapienne w Jurze i Pieninach, np. maczuga Herkulesa. WĄWOZY, DOLINY I PRZEŁOMY RZECZNE: Długim i dzikim skalnym wąwozem tatrzańskim jest Wąwóz Kraków, który stanowi odnogę Doliny Kościeliskiej. Wyjątkowe wartości krajobrazowe ma również Wąwóz Homole, wycięty przez potok Kamionka. Jako jedną z najpiękniejszych dolin wyróżnić należy Dolinę Kościeliską w Tatrach Zach. Znane walory turystyczne ma Dolina Prądnika w Ojcowskim PN. WODOSPADY, ŹRÓDŁA I WYWIERZYSKA W Tatrach wodospad Wodogrzmotami Mickiewicza. Drugim w Dolinie Roztoki, Wielka Siklawa. Źródła Wiercicy w Juzy Krakowsko - Częstochowskiej. wywierzysko Niebieskie Źródła pod Tomaszowem Mazowieckim, z wodą o turkusowej barwie, tworzące rezerwa krajobrazowy. JASKINIE I GROTY: W PL mamy odkrytych ponad 1000 jaskiń z tego połowa znajduje się na Jurze. W PL są udostępnione 3 jaskinie: Jaskinia Raj, Śnieżna, Niedźwiedzia. Największą jest Wielka Śnieżna w Tatrach, liczy 17,5m długości korytarzy i 814m głębokości. GŁAZY NARZUTOWE I GŁAZOWISKA: Głazy narzutowe są fragmentami skał przeniesionymi i pozostawionymi przez lodowce. Mamy 1085 głazów narzutowych, np. Pogański Kamień - Krokowa, Królewski Głaz - Chrząszczewska Wyspa, Głaz Dwunastu Apostołów - Puck. INNE OBIEKTY GEOLOGICZNE: Morskie Oko i Czarny Staw, otoczone stromymi skalistymi ścianami Tatr Wysokich. Inny charakter mają utwory piaszczyste wydm łebskich i Pustyni Błędowskiej.
PARKI ZABYTKOWE: Parki tworzą przejście od walorów przyrodniczych do kulturowych. Są bowiem dziełem natury jak i człowieka. Były one zakładane przy rezydencjach, zamkach, pałacach i dworach w: Arkadii, Kórniku, Łańcucie, Puławach i Gdańsku - Oliwie oraz Park Łazienkowski i Wilanowski w Warszawie. Największym jest Park Kultury i Wypoczynku w Chorzowie, ma 600 ha pow.
MUZEA I ZBIORY PRZYRODNICZE: muzea przyrodnicze o znaczeniu krajowym, jak również oceanograficzne i Akwarium Morskie w Gdyni, Muzeum Ziemi w Warszawie, Muzeum Leśnictwa i Drzewnictwa w Krakowie. OGRODY BOTANICZNE: Są obiektami gromadzącymi różne kolekcje roślinne form drzewiastych i zielnych, składające się z gatunków naturalnych i wychodowanych doświadczalnie w Krakowie, założony w 1783r, później założono ogród we Wrocławiu oraz przy Szkole Lekarskiej w Warszawie. OGRODY ZOOLOGICZNE: Utworzone głównie na potrzeby naukowo - dydaktyczne w PL 11 ogrodów we Wrocławiu i Poznaniu, Zamościu, Warszawie, Krakowie i Łodzi, Płocku, Opolu, Gdańsku, Chorzowie,Bydgoszczy. PUNKTY WIDOKOWE: Najwięcej w pasie górskim, w Bieszczadach, Sudetach i Przedgórzu Sudeckim, w Tatrach i Beskidach. Np. Giewont, szczyt w Tatrach Zach. Czy Gubałówka w Zakopanem. PARKI NARODOWE: Dotychczas utworzono 23 parki narodowe, są one rozmieszczone na terenie całego kraju. Wyróżnia się kilka grup: nadmorskie, pojezierne, niżowe, wyżynne, górskie. PARKI KRAJOBRAZOWE: jest ponad 120, zajmują ok. 8,9% obszaru Polski. Najwięcej na terenach górskich.
9.ROZMIESZCZENIE I OPIS PARKÓW NARODOWYCH W POLSCE: 23 parki narodowe i obejmują ok. 3137 km2, kilka grup parków, odpowiednio do ich usytuowania w strefach krajobrazowych:
nadmorskie: Woliński i Słowiński; pojezierne: Wigierski, Wielkopolski, Borów Tucholskich, Drawieński, Poleski; niżowe: Biebrzański, Narwiański, Białowieski, Kampinoski, Ujście Warty; wyżynne: Ojcowski, Świętokrzyski, Roztoczański; górskie: Karkonoski, Gór Stołowych, Babiogórski, Gorczański, Tatrzański, Pieniński, Bieszczadzki, Magurski; w przygotowaniu: Jurajski, Mazurski i Turnicki
10.PARKI NARODOWE W POLSCE WPISANE NA LISTĘ BIOSFER UNESCO.
• Rezerwat Biosfery Babia Góra (1977, stracił swój status w 1997, odzyskał w 2001) Babiogórski Park Narodowy
• Białowieski Rezerwat Biosfery (1977) Białowieski Park Narodowy
• Rezerwat Biosfery Jezioro Łuknajno (1977) Rezerwat przyrody Jezioro Łuknajno
• Słowiński Rezerwat Biosfery (1977) Słowiński Park Narodowy
• Międzynarodowy Rezerwat Biosfery "Karpaty Wschodnie" (1992, polsko-słowacko-ukraiński) Bieszczadzki Park Narodowy (Polska), Ciśniańsko- Wetliński Park Krajobrazowy (Pl), Krajobrazowy Doliny Sanu (Pl), Nadsański Regionalny Park Krajobrazowy (Ukraina)
• Tatrzański Rezerwat Biosfery (1992, polsko-słowacki) Tatrzański Park Narodowy • Karkonoski Rezerwat Biosfery (1992, polsko-czeski) Karkonoski Park Narodowy
• Rezerwat Biosfery Puszcza Kampinoska (2000) Kampinoski Park Narodowy z otuliną
• Transgraniczny Rezerwat Biosfery "Polesie Zachodnie" (2012, polsko-białorusko-ukraiński) Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie (2002), Poleski Park Narodowy z otuliną
• Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie (2010) Park Narodowy Bory Tucholskie, Tucholski Park Krajobrazowy Wdecki Park Krajobrazowy, Wdzydzki Park Krajobrazowy, Zaborski Park Krajobrazowy.
11.WALORY ANTROPOGENICZNE W POLSCE I ICH OPIS.
MUZEA ETNOGRAFICZNE, SKANSENY I OŚRODKI TWÓRCZOŚCI LUDOWEJ: Rzeźbiarstwo, malarstwo, ceramika, tkactwo, zdobnictwo przedmiotów. Przejawy tradycyjnej kultury ludowej stanowią znaczący walor w krajoznawstwie. Oprócz rejonów zachowujących współczesne przejawy tradycyjnej kultury ludowej, tj. Podhale, Śląsk Cieszyński, Łowickie, Kurpie istnieje w PL wiele miejscowości, w których żywa jest tradycja rękodzieła artystycznego, zachowały się zabytki ludowej architektury lub kultywowane są dawne obrzędy i zwyczaje. Wśród walorów turystycznych w zakresie etnografii specjalnym zainteresowaniem cieszą się skanseny czyli muzea na wolnym powietrzu. Pierwsze skanseny zaczęto organizować w końcu XIX wieku w krajach skandynawskich. W PL najstarszym skansenem jest Muzeum Kaszubskie we Wdzydzach Kieszewskich powstałe w 1906r. Skansen Słowiński - Muzeum Kultury Ludowej - Kolbuszowa. ZABYTKI ARCHITEKTURY I BUDOWNICTWA , MUZEA SZTUKI I ZBIORY ARTYSTYCZNE Współczesne muzea w Polsce oprócz roli patriotycznej pełnią również wychowawczą, dydaktyczno - naukową. Wśród różnego rodzaju placówek muzealnych szczególnym zainteresowaniem turystów cieszą się muzea gromadzące zbiory artystyczne, zwłaszcza znajdujące się we wnętrzach zamków czy pałaców. Największe zbiory są na Wawelu, w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Gdańsku i Toruniu. Np. Kraków - Kościół Katedralny na Wawelu, Zbiory Czartoryskich, Muzeum Uniwersyteckie. Białystok - Muzeum Okrętowe.
MUZEA BIOGRAFICZNE: Kraków - Muzeum, Dom Jana Matejki; Kielce - Muzeum Stefana Żeromskiego; Wadowice - Muzeum Jana Pawła II.
MUZEA SPECJALISTYCZNE I OBIEKTY UNIKATOWE: Część zbiorów ma charakter przedmiotów artystycznych, np. stare zdobione zegary, lub techniczny, np. latarnictwo morskie, lub nawet przyrodniczy, np. eksponaty w muzeum morskim. We Wrocławiu otworzyli panoramę wrocławską, która cieszy się powodzeniem. Gdańsk - Centralne Muzeum Morskie, Poznań - Muzeum Instrumentów Muzycznych. OBIEKTY HISTORYCZNO - WOJSKOWE: Wyróżniamy muzea wojskowe i budowle ochronne oraz pomniki i cmentarze. Jednym z celów jest umożliwienie zwiedzającym zetknięcie się z miejscami z którymi kojarzą się wydarzenia o charakterze patriotycznym. Muzea wojskowe gromadzą zbiory oręża, często sprzed wielu stuleci aż do okresu historii, bądź też są poświęcone konkretnej bitwie. W czasach odległych, lub stosunkowo nam bliskich, z okresu ostatniej wojny światowej. MIEJSCA I MUZEA MARTYROLOGII: Z okresem ostatniej wojny łączą się najtragiczniejsze barbarzyńskie strony najeźdźców hitlerowskich działania wyniszczające narody okupowanych terenów, utworzone zostały muzea martyrologii obrazujące tragiczny los ofiar faszyzmu.
Oświęcim - Auschwitz, Bełżec - pomnik na terenie obozu.
ZABYTKI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ I TECHNIKI: Współczesne osiągnięcia gospodarcze i techniczne mogą stanowić pewien walor krajoznawczy. Walory krajoznawcze są związane z zabytkami działalności gospodarczej udostępnionych do zwiedzania w muzeach lub dawnych zakładach produkcyjnych. WSPÓŁCZESNE IMPREZY KULTURALNE: Imprezy kulturalne nie są typowym walorem krajoznawczym. Ich specyfika polega na tym że są stale dostępne. Czas trwania większych imprez kulturowych wynosi od kilku do kilkunastu dni. Nie wszystkie imprezy mają charakter turystyczny, zależy to od tematyki. Najbardziej popularne są imprezy folklorystyczne i pokazy sztuki ludowej. Tematyka imprez jest bardzo różna, obejmuje m.in. muzykę klasyczną i współczesną, działalność teatralną i filmową, tańce towarzyskie i baletowe, działalność piosenkarską. MIEJSCA PIELGRZYMKOWE: ma znaczenie religijne oraz psychologiczne. Miejscami o dużym nasileniu ruchu turystycznego są np. Święta Lipka, Częstochowa. W PL najwięcej pielgrzymek jest poświęcone Matce Boskiej, ok. 400 w tym 130 koronowanych. Częstochowę odwiedza 350tys , a Jasną Górę 400tys. Obok Częstochowy atrakcyjność zdobywa Licheń, Niepokalanów, Kalwaria.
12.MIEJSCOWOŚCI W POLSCE WPISANE NA LISTĘ DZIEDZICTWA KULTUROWEGO UNESCO.
Stare Miasto w Krakowie z Wawelem i dzielnicą Kazimierz (wpisany w 1978 r.); Kopalnia soli w Wieliczce (1978 r.); Obozy zagłady Auschwitz -Birkenau (1979 r.); Stare Miasto w Warszawie (1980 r.); Stare Miasto w Zamościu (1992 r.); Zespół staromiejski w Toruniu (1997 r.); Zamek krzyżacki w Malborku (1997 r.); Kościół Pokoju w Jaworze i Świdnicy; Drewniane Kościoły Południowej Małopolski; Hala Ludowa we Wrocławiu.
13.ROZMIESZCZENIE SKANSENÓW, MUZEÓW BIOGRAFICZNYCH ORAZ MUZEÓW MARTYROLOGII: Białowieża - Skansen Architektury Drewnianej Ludności Ruskiej Podlasia ; Białystok - Białostockie Muzeum Wsi ; Bogdaniec k. Gorzowa Wielkopolskiego - Muzeum Kultury i Techniki Wiejskiej ; Chorzów / Katowice - Górnośląski Park Etnograficzny; Ciechanowiec - Muzeum Rolnictwa - (skansen, muzeum regionalne, muzeum maszyn rolniczych, ogród botaniczny i muzeum weterynarii) ; Częstochowa - Skansen Kultury Łużyckiej ; Dziekanowice - Wielkopolski Park Etnograficzny ; Hola - Skansen Kultury Materialnej Chełmszczyzny i Polesia ; Kluki k. Słupska - Muzeum Wsi Słowińskiej ; Kolbuszowa - Muzeum Kultury Ludowej; Lelis - Ośrodek Etnograficzny Dziedzictwa Kulturowego Kurpiów; Lublin - Muzeum Wsi Lubelskiej; Markowa - Muzeum Wsi Markowa; Nowoberezowo - Skansen Kultury Lokalnej "Baćkouśćyna"; Nowogród - Skansen Kurpiowski im. A. Chętnika; Nowy Sącz - Sądecki Park Etnograficzny; Ochla k. Zielonej Góry - Zielonogórski Park Etnograficzny; Olsztynek - Muzeum Budownictwa Ludowego; Opole - Muzeum Wsi Opolskiej; Puńsk - Muzeum Entograficzne; Sanok - Muzeum Budownictwa Ludowego; Sierpc - Muzeum Wsi Mazowieckiej; Sominy, k. Bytowa - Skansen Kaszubski; Tokarnia k. Kielc - Muzeum Wsi Kieleckiej; Toruń - Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej; Wdzydze Kiszewskie - Kaszubski Park Etnograficzny; Wygiełzów k. Chrzanowa - Nadwiślański Park Etnograficzny; Zubrzyca Górna - Orawski Park Etnograficzny; Zyndranowa - Skansen Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej; Zagroda kurpiowsk; Skansen Słowiński; Muzeum Kaszubski; Skansen Kurpiowski; Muzeum Tatrzańskie-Zakopane
14. WODOSPADY, ŹRÓDŁA, WYWIERZYSKA: wodospad Ciężkowski - Ciężkowice; w. Wielka Siklawa - Dolina Roztoki, 62m; w. Wodogrzmoty Mickiewicza - Dolina Roztoki; w. Wilczki - Międzygórze; w. Potoku Sopotniańskiego - Sobotnia Wileka; w. Komińczyka - Szklarska Poręba; w. Szklarski - Szklarska Poręba; ź. Niebieskie źródła w Tomaszowie Mazowieckim; ź. Zygmunta; wyw. Jaszczurówka na lewo od wyciągu na Kasprowy Wierch (fontanna na 80m); wyw. Lodowe źródło w Kirach.
15. WALORY SPECJALISTYCZNE W POLSCE I ICH CHARAKTERYSTYKA: WALORY KAJAKOWE I ŻEGLARSKIE, WALORY WĘDKARSKIE, WALORY MYŚLIWSKIE, WALORY JEŹDZIECKIE, WALORY TATERNICKIE, WALORY SPEOLOGICZNE
16. ZNACZENIE WALORÓW JEŹDZIECKICH I ŻEGLARSKICH DLA REKREACJI. WALORY JEŹDZIECKIE Wielu jest amatorów jazdy konnej połączonej z wypoczynkiem po pracy czy nauce. Możliwość taką stwarzają dość liczne ośrodki hodowli koni. Mają oni odpowiedni sprzęt i urządzenia oraz najczęściej tereny jeździeckie. W Szczecinie stadnina koni znajduje się w dzielnicy Warszewo, koło Lasu Arkońskiego. W 11 stadninach w Polsce hodowane są konie pełnej krwi arabskiej i angielskiej. Są też konie rasy wielkopolskiej, używane do pracy w polu. Popularne są konie polskie (opolskie), konie sportowe, rekreacyjne. Stadniny znajdują się w Janowie, Sielankowie. W Polsce mamy około 1000 ośrodków, mikro stadnin. WALORY ŻEGLARSKIE Do uprawiania żeglarstwa przyjmuje się jeziora o powierzchniach tysiąca ha. Czyli Śniardwy, Mamry, Dąbie, Jezioro Rożnowskie, Zalew Soliński, Jezioro Sulejowskie, Jezioro Otmuchowskie, Jeziorsko koło Sieradza. Przeważ tam dostępność brzegów, lesistość tras, głębokość i szerokość. Szlaki turystyczne wodne dzielimy na lokalne, ogólnokrajowe i międzynarodowe. W Polsce mamy około 118 szlaków wodnych, z czego 36 to żeglarskie.
17. WYMIENIĆ I OPISAĆ POMNIKI HISTORII W POLSCE: REZERWAT ARCHEOLOGICZNY W BISKUPINIE, KOPALNIA SOLI W BOCHNI, ZESPÓŁ KLASZTORU OO. PAULINÓW NA JASNEJ GÓRZE W CZĘSTOCHOWIE, ZESPÓŁ KATEDRALNY WE FROMBORKU, MIASTO GDAŃSK W ZASIĘGU OBWAROWAŃ XVII w. , KATEDRA PW. WNIEBOWZĘCIA NAJŚWIETRZEJ MARII PANNY I ŚW. WOJCIECHA W GNIEŹNIE, KALWARIA, KAZIMIERZ DOLNY, HISTORYCZNY ZESPÓŁ MIASTA KRAKOWA , KRZEMIONKI - KOLALNIE KRZEMIENIA Z EPOKI NEOLITU POŁOŻONE ZE WSI SUDÓŁ , ZESPÓŁ ZAMKU KRZYŻACKIEGO W MALBORKU, WYSPA OSTRÓW LEDNICKI, STARE I NOWE MIASTO W TORUNIU, HISTORYCZNY ZESPÓŁ MIASTA Z TRAKTEM KRÓLEWSKIM I WILANOWEM W WARSZAWIE, KOPALNIA SOLI W WIELICZCE, ZESPÓŁ HISTORYCZNEGO CENTRUM WROCŁAWIA, HISTORYCZNY ZESPÓŁ MIASTA W ZASIĘGU OBWAROWAŃ Z XIX w. W ZAMOŚCIU.
18. REGIONY TURYSTYCZNE I AGROTURYSTYCZNE W POLSCE.
nadmorskie: szczeciński, kołobrzeski, gdański.
rejon pojezierzy i wyżyn: kościersko - kartuski, brodnicki, iławsko - ostródzki, olsztyński, Wielkich Jezior mazurskich, suwalsko - augustowski, łagowski, karkonosko - częstochowski, świętokrzyski, kazimiersko - nałęczowski; region nizin środkowopolskich: poznańsko - gnieźnieński, warszawski, białowieski; region sudecki: jeleniogórski, wałbrzyski, kłodzki; region karpacki: żywiecki, tatrzańsko - podhalański, gorczańsko - lubański, sądecki, gorlicki, rymanowski, bieszczadzki
19. BIOKLIMAT MIASTA. Klimat miasta oddziałuje na organizm człowieka przede wszystkim poprzez emisję zanieczyszczeń i hałas, a obecność w obszarach zurbanizowanych miejskiej wyspy ciepła wpływa zaś znacząco na odczuwalność cieplną. Zła jakość powietrza ma bezpośredni wpływ na zdrowie człowieka. Szczególnie negatywnie odbierane są przez organizm człowieka zanieczyszczenia komunikacyjne (udział transportu i komunikacji samochodowej w ogólnym zanieczyszczeniu powietrza w miastach sięga 20%), gdyż są odczuwalne bezpośrednio podczas oddychania. Oto przykłady substancji zanieczyszczających powietrze w miastach i ich wpływ na organizm ludzki. Warunki bioklimatyczne miast. Niekorzystne warunki bioklimatyczne środowiska zurbanizowanego są przykładem zmian w środowisku naturalnym, zachodzących w wyniku działalności gospodarczej człowieka. Modyfikacja warunków bioklimatycznych miast zależy w dużej mierze od ich wielkości, lecz także od położenia topograficznego miasta (wielkości obszaru zajmowanego przez zieleń), stanu zazielenienia, charakteru zabudowy miejskiej itd. Na zmiany środowiska atmosferycznego w miastach wpływa głównie: zakłócenie równowagi radiacyjnej i termiczno-wilgotnościowej w wyniku zmian właściwości podłoża, emisja do atmosfery wielkich ilości zanieczyszczeń i energii cieplnej, osłabienie naturalnej wymiany powietrza przez zwartą zabudowę.
20. OSOBLIWOŚCI FAUNY I FLORY
dąb Bartek - koło Kielc, ok. 700lat, 27m wysokości i 9m obwodu; dąb Car - Puszcza Białowieska koło Zalepia; sekwoja w Puszczy Bukowej; Ścisły Rezerwat Leśny w Chojnei - żubry, tarpany; cis, pomnik przyrody - Goraj, Henryków Lubański, Mogilno; cis im. Raciborskiego - Haurbustowice; rezerwat żubrów - Jankowice; Lipa Anna - Kliniska Wielkie; dąb Chrobry - Piotrowie; Rezerwat Koników Tarpanów - Popielno; Stawy Malickie - Ruda Malicka, 5,3tys hektara, największy w Europie kompleks łąkowo - stawowy, ptactwo wodne i błotne;
Rezerwat Żubrów Książ - Smerdzenice; rezerwat pokazowy żubrów - Tarczanów; dęby Rogalińskie - Rogalin; cis Staropolski im. Wyczółkowskiego - Wierzchlas; rezerwat azalii Kołacznia - Wola Żarcycka; rezerwat torfowiskowy - Topilański
21. JASKINIE i GROTY
jaskinia Mroźna - Dolina Kościeliska; j. Niedźwiedzia - kletno; j. Łokietkowi - Ojców; j. Olsztyńska - Olsztyn; j. Radochowska - Radochów; j. Malinowska - Salmopol; j. Skarcicka - Skarocice; j. w rezerwacie Węża - Węże; j Wiechowska Góra - Wierchowie; j. Raj - Zgóczka koło Chęcina; j. wśród skałek - Zielona Góra; g. piskowca w Miechowie Gdańskim; g. Łokietka; g. Radochomska i Olsztyńska; g. Kryształowa w Wieliczce
22. metody obliczeń:
a) Wskaźnik bazy noclegowej: Liczba turystow / Liczba miejsc noclegowych
b)wskaźnik rozwoju bazy gastronomicznej:
l. turystow +l. ludności miejscowej / l. miejsc konsumpcyjnych
c) Analiza SWOT-okresle zew i wewnętrzne uwarunkowania rozwojowe danego obszaru w zakresie turystyki. Mocne strony, Slabe strony, Możliwości, zagrozenia
d) Wskaźnik Schneidera - wskaźnik intensywności ruchu turystycznego, wyrażony liczbą turystów korzystających z noclegów, przypadającą na 1000 mieszkańców stałych.
e) Wskaźnik rozwoju bazy noclegowej: l. turystów/ l. miejsc noclegowych
23. Żeglarstwo: Turystyka wodna ok. 120 tys. km, 150 rzek, jezior około 9296 o łącznej powierzchni 3169 km², występowanie głównie na pojezierzach, zlodowacenie bałtyckie, poj. Pomorskie 81% jezior w Polsce,
Jeziora: Śniardwy, Maury, Łebskie, Dabie.
Zbiorniki wodne: Nyskie, Goczałkowickie, Turawskie,
Włocławski, Koronowski. W Polsce wyróżnia się 118 szlaków wodnych w tym 30 żeglarskich(pow. 100 ha nadaje się do żeglugi). Kajakarstwo: Indywidualne: 3-5 osób (Poprad-od Muszyny do Dunajca, 54 km, Pasłęka- Morąg do zalewu Wiślanego 156 km, Radunia-97 km);
Masowe: (Dunajec-od Nowego Targu do Wisły 199 km, Krutynia-90 km, Drawa-od Czaplinka do Noteci 194 km, Czarna Hańcza, Wda); Żeglarstwo: Masowe: (Wielkie Jeziora Mazurskie-od Węgorzewa przez Giżycko, Jeziora Iławskie, Kanał Augustowski); Walory Wędkarskie:
czystość wody, termika wody, zasoby pokarmowe, regiony: zespół Drawski, Chanykowski, Ostródzki, PN. i Pd. Zespół Wielkich Jezior Mazurskich (wody typu nizinnego: sandacz, szczupak, sum, certa; wody typu górskiego: łosoś, pstrąg, troć, lipień; pojezierza: leszcz, lin, okoń, płoć, węgorz, szczupak).
24. Walory tur i wypo nad Bałtykiem: Dla turytów:
bardzo dobre miejsce na spędzenie urlopu czy weekendu; aktywny wypoczynek nad wodą np.: surfing, żegluga lub pływanie; powietrze morskie zawiera dużo bardzo wartościowych składników które wpływają korzystnie na nasze zdrowie; jeśli sprzyja pogoda można się trochę poopalać ponieważ promienie słoneczne pobudzają wytwarzanie w naszej organizmie witaminy D; spacer po piasku doskonale masuje stopy i działa dokładnie tak samo jak drogi piling w salonie kosmetycznym. Dla tubylców: większe zainteresowanie miejscowością która znajduje sie nad morzem; miejsce zatrudnienia w nowych ośrodkach turystycznych np: hotelach, pensjonatach, wypożyczalniach sprzętu wodnego, instruktorach pływania, sklepach, restauracjach itp.

---